Miasta i miasteczkawschodniej części Galicjipod koniec XVIII wieku

Tom I

Władza i społeczeństwo

Міста та містечка Східної Галичини

наприкінці XVIII століття

Том І

Влада і суспільство

Міста та містечка Східної Галичини наприкінці XVIII століття

Том І

Влада і суспільство

Збірник статей під редакцією Томаша Карголя, Богдани Петришак і Кшиштофа Слюсарка

Краків–Львів 2020

Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku

Tom I

Władza i społeczeństwo

zbiór studiów pod redakcją Tomasza Kargola, Bogdany Petryszak i Krzysztofa Ślusarka

Kraków–Lwów 2020

Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wiekuМіста та містечка Східної Галичини наприкінці XVIII століття

Komitet redakcyjny • Редакційна колегіяTomasz Kargol, Bogdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek (przewodniczący/голова)

Recenzenci • Рецензентиdr hab. Szczepan Kozak, prof. UR; dr hab. Janusz Pezda

Redakcja i korekta • Редакція і коректаJadwiga Marcinek

Niniejsza publikacja powstała w ramach realizacji projektu badawczego pt. „Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym”, finansowanego

przez Narodowe Centrum Nauki, zarejestrowanego pod numerem 2016/22/M/HS3/00163.Збірник видано в рамках реалізації дослідницького проєкту „Na styku kultur i narodów.

Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym”, фінансованого Національним Центром Науки (Narodowe Centrum Nauki, Polska), зареєстрованого під

№ 2016/22/M/HS3/00163.

© Copyright by Autors© Copyright by Uniwersytet Jagielloński

© Copyright by Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”

ISBN 978-83-66304-36-9 (całość)ISBN 978-83-66304-37-6 (t. 1)

(Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”)ISBN 978-966-8225-62-8

(т. 1; Центральний державний історичний архів України, м. Львів)

Projekt okładki • Проєкт обкладинкиF.H.U. Mykom

Na okładce • На обкладинціK. Auer, Nowy Rynek w Brodach, w obwodzie złoczowskim (I strona), Bursztyn w obwodzie

brzeżańskim (IV strona), [w:] A. Zawadzki, Galicyja w obrazach czyli Galerya litografowanych widoków, okolic i najznakomitszych zabytków w Galicyi z opisaniem obrazów w języku polskim

i niemieckim, Lwów 1840

Objętość 8 arkuszy wydawniczych, nakład 300 egzemplarzyОбсяг 8 друкованих аркушів, наклад 300 екземплярів

Druk i oprawa • Друк і оправаPoligrafia Salezjańska

ul. Michała Bałuckiego 8, 30-318 Kraków, tel. 12 266-40-00

Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”z siedzibą w Instytucie Historii UJ

ul. Gołębia 13, 31-007 Krakówwww.iagellonica.com.pl

Центральний державний історичний архів України, м. Львів79008 Львів, пл. Соборна, 3а

Wykaz skrótów

AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych w WarszawieMK – Metryka Koronna

ANK – Archiwum Narodowe w KrakowieTS – Teki Schneidra

CPAHU – Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowiefond 19 – Fond 19: Metryka józefińskafond 20 – Fond 20: Metryka franciszkańska fond 146 – Fond 146: Namiestnictwo Galicyjskiefond 159 – Fond 159: C.K. Galicyjska Prokuratura Skarbowa we

Lwowiefond 181 – Fond 181: Lanckorońscyfond 187 – Fond 187: C.K. Galicyjska Prowincjonalna Buchalteria

Państwowa we Lwowiefond 409 – Fond 409: Centralna Administracja Majątków Stołowych

Metropolii Greckokatolickiej we Lwowiefond 453 – Fond 453: Kolekcja dokumentów dotyczących sprzedaży

majątków królewskich i kościelnychLNB NAN – Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka

Narodowej Akademii Nauk Ukrainyfond 9 – Fond 9: Archiwalia Zakładu Narodowego im. Ossolińskichfond 141 – Fond 141: Zbiór Aleksandra Czołowskiego

Pilleriana – Edicta et mandata universalia Regnis Galiciae et Lodomeriae a die 11 septembr. Initae possessionis promulgata, Leopoli [1772] oraz Continuatio edictorum et mandatorum universalium in Regnis Galiciae et Lodomeriae a die..., Lemberg 1773–1817

6 Wykaz skrótów

ЦДІАУЛ – Центральний державний історичний архів України, м. Львів ф. 9 – Фонд 9: Львівський гродський суд, м. Львівф. 9 – Фонд 9: Львівський гродський суд, м. Львівф. 19 – Фонд 19: Йосифінська метрикаф. 21 – Фонд 21: Магістрат м. Бабичівф. 45 – Фонд 45: Магістрат м. Старої Соліф. 68 – Фонд 68: Магістрат м. Жидачеваф. 119 – Фонд 119: Магістрат м. Мриглодаф. 123 – Фонд 123: Магістрат м. Судової Вишніф. 126– Фонд 126: Магістрат м. Фірлеїваф. 146 – Фонд 146: Галицьке намісництво, м. Львівф. 159 – Фонд 159: Галицька фінансова прокуратураф. 181 – Фонд 181: Лянцкоронські, графиф. 187 – Фонд 187: Державна бухгалтерія, м. Львівф. 409 – Фонд 409: Центральна адміністрація столових маєтків

греко-католицької митрополіїф. 453 – Фонд 453: Колекція про продаж королівських та

церковних маєтківДАЛО – Державний архів Львівської області

ф. 3 – Фонд 3: Магістрат м. Львоваоп. – описспр. – спрaва

Przedmowa

Oddajemy do rąk Czytelników wieloczęściową monografię pt. Mia-sta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku. Publi-kacja jest efektem realizacji międzynarodowego projektu badawczego „Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefiń-skim katastrze gruntowym”, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach programu Harmonia 8. Zakładał on m.in. opracowanie unikatowej, dostępnej on-line bazy danych o miastach i ich mieszkańcach oraz zdefiniowanie komponentów przestrzeni spo-łecznej miast i miasteczek leżących w pięciu najdalej na wschód wy-suniętych cyrkułach Galicji, czyli okręgach: brzeżańskim, brodzkim (złoczowskim), tarnopolskim, zaleszczyckim i stanisławowskim.

Podstawę źródłową badań stanowią masowe, wzajemnie uzupeł-niające się źródła historyczne z lat osiemdziesiątych XVIII wieku: wykonany w latach 1785–1788 józefiński kataster gruntowy oraz tzw. opisania urbarialne, sporządzone po słynnym patencie regulacyjnym Józefa II z 10 lutego 17891. Źródła te były już wykorzystywane przez badaczy, zarówno polskich, jak i ukraińskich, rzadziej austriackich i niemieckich. W większości jednak prowadzone na ich podstawie badania odnosiły się do obszarów wiejskich. W tym kontekście należy wymienić publikacje powstałe w pierwszej połowie XX wieku, w tym m.in. prace: Józefa Fiericha, Romana Rozdolskiego, Jana Rutkowskiego

1 Więcej na temat przydatności metryki józefińskiej oraz opisań urbarialnych w badaniach nad dziejami miast zob.: K. Ślusarek, Materiały podatkowe jako źródło do dziejów miast galicyjskich w czasach józefińskich, [w:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII–XIX wieku, red. T. Kargol, B. Petryszak, K. Ślusarek, Kraków–Lwów 2018, s. 269–288.

8 Przedmowa

i Wincentego Stysia2. Współcześnie, zwłaszcza począwszy od lat dzie-więćdziesiątych XX wieku, obydwa wspomniane źródła wykorzysty-wane są w znacznie szerszym zakresie, przy czym dominują trzy kie-runki badań: ogólne rozważania na temat gospodarki Austrii i Galicji, studia monograficzne dotyczące różnych szczegółowych zagadnień, w tym mikrotoponimii i socjotopografii, a także studia regionalne i lo-kalne. W pierwszym przypadku należy wymienić opublikowany przez Alicję Falniowską-Gradowską (ostatnio we współpracy z Franciszkiem Leśniakiem) sumariusz katastru józefińskiego dla zachodnich cyrku-łów Galicji3 oraz publikacje m.in. takich autorów, jak Werner Drobesch i Reiner Feucht4. Jeśli idzie o studia monograficzne, wspomnieć trzeba m.in. o badaniach Mariusza Kulczykowskiego dotyczących tkactwa chłopskiego, Krzysztofa Ślusarka na temat drobnej szlachty czy Fran-ciszka Wasyla w kwestii społeczności ormiańskiej5. Ponadto w histo-riografii ukraińskiej popularne są ostatnio studia z zakresu mikrotopo-

2 J. Fierich, Kultury rolnicze, zmianowanie i zbiory w katastrze józefińskim, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1950, t. 12; R. Rozdolski, Die grosse Steuer- und Agrarreform Joseph II, Warschau 1961; idem, Stosunki poddańcze w dawnej Galicji, t. 1–2, Warszawa 1962; J. Rutkowski, Galicyjski kataster gruntowy jako podstawa statystyki własności ziemskiej, „Wiadomości Statystyczne o Stosun-kach Krajowych” 1917, t. 25, z. 3, s. 23–36; W. Styś, Metryki gruntowe józefińskie jako źródło do historii gospodarczej Galicji, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodar-czych” 1932, t. 2, s. 86–97.

3 A. Falniowska-Gradowska, Studia nad społeczeństwem województwa krakow-skiego w XVIII wieku. Struktura własności ziemskiej i użytkowanie gruntów w świe-tle katastru józefińskiego, Warszawa 1982; A. Falniowska-Gradowska, F. Leśniak, Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rze-szowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785–1787), Toruń 2009.

4 W. Drobesch, Bodenerfassung und Bodenbewertung als Teil einer Staatsmo-dernisierung. Theresianische Steuerrektifikation, Josephinischer Kataster und Fran-ziszeischer Kataster, [w:] R. Furter, A.-L. Head-König, L. Lorenzetti (red.), Les migrations de retour. Rückwanderungen, Geschichte der Alpen/Histoire des Alpes/Storia delle Alpi, 2009, t. 14, s. 165–184; R. Feucht, Flächenangaben im österreichi-schen Kataster, Diplomarbeit am Institut für Geoinformation und Kartographie der Technischen Universität Wien, 2008.

5 M. Kulczykowski, Andrychowski ośrodek płócienniczy w XVIII i XIX wieku, Wrocław 1972; idem, Chłopskie tkactwo bawełniane w ośrodku andrychowskim w XIX wieku, Wrocław 1976; K. Ślusarek, Drobna szlachta w Galicji 1772–1848, Ję-

Przedmowa 9

nimii (Lubow Bilińska, Olga Łużecka), antroponimii (Natalia Wyrsta) i socjotopografii (Mariana Dolińska, Maria Pohoriłko)6. W badaniach lokalnych i regionalnych dominuje natomiast publikowanie danych z katastru józefińskiego jako materiału źródłowego dotyczącego konkret-nych miejscowości (np. działalność edytorska Józefa Szymańskiego7).

Kataster józefiński i opisania urbarialne stosunkowo rzadko wy-korzystywane były w badaniach związanych z problematyką miejską. Materiały te stanowiły np. jedno z podstawowych źródeł w studiach prowadzonych przez Łukasza Jewułę8, przy czym badacz ten sięgnął po kataster w przypadku miast wytypowanych do próby badawczej. W hi-storiografii austriackiej w tym nurcie badań mieści się m.in. działal-ność naukowa Paulusa Adelsgrubera, Laurie Cohen i Börrisa Kuzma-nyego9. Z kolei w studiach badaczy ukraińskich – mających najłatwiej-

drzejów–Kraków 2011; F. Wasyl, Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne, Kraków 2015.

6 Л. Білінська, Мікротопоніми Тисмениччини відомного походження, „На-укові записки ТНПУ ім. В. Гнатюка. Сер. Мовознавство”, Тернопіль 2009, Вип. 2 (17), s. 172–181; О. Лужецька, Мікротопонімія Південно-Західного Опілля, Дис. на здобуття наук. ст. канд. філологічних наук, Тернопіль 2014; Н. Вирста, Українські та німецькі прізвища, мотивовані назвами професій (лексико-семантичний аналіз), „Актуальні проблеми філології та перекла-дознавства”, Хмельницький 2013, Вип. 6 (1), s. 36–46; М. Долинська, Істо-рична топографія Львова XIV–XIX ст., Львів 2006; М. Долинська, Йоси-фінська метрика – головне джерело для відтворення історичної топографії (культурного краєвиду) міст, містечок і сіл Галичини, [w:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych, s. 81–94; М. Долинська, М. Погорілко, З історичної топографії Львова (гори Львова), „Записки Наукового товари-ства імені Шевченка”, Львів 2015, t. 268, s. 107–127.

7 Zob. m.in. Państwo wojnickie w metryce józefińskiej z 1785–1787 roku. Woj-nicz, Zamoście, Ratnawy i Łopoń, wyd. J. Szymański, Wojnicz 2000; D. Nowak, Indeks właścicieli i użytkowników nieruchomości cyrkułu dukielskiego w latach 1785–1789 na podstawie Metryki józefińskiej, t. 1: Miejscowości cyrkułu dukielskie-go A–Ł, Krosno 2019.

8 Ł. Jewuła, Galicyjskie miasta i miasteczka oraz ich mieszkańcy w latach 1772––1848, Kraków 2013.

9 P. Adelsgruber, L. Cohen, B. Kuzmany, Getrennt und doch verbunden. Grenz-städte zwischen Österreich und Russland 1772–1918, Wien–Köln–Weimar 2011; B.  Kuzmany, Brody. Eine galizische Grenzstadt im langen 19. Jahrhundert, Wien– –Köln–Weimar 2011.

10 Przedmowa

szy dostęp do katastru józefińskiego – przeważają badania kartogra-ficzne i urbanistyczne, omawiające kierunki rozwoju miast i miaste-czek (Hałyna Petryszyn, Uliana Iwanoczko), a także prace regionalne i lokalne (Wasyl Łaba, Leonid Tymoszenko)10.

Dokumentacja wytworzona w trakcie sporządzania katastru józe-fińskiego była bardzo obszerna11. Jej trzon stanowiła przede wszyst-kim księga pomiarów, zwana także „tabelą spisywania rozmiaru i fasji”. Księgę pomiarów sporządzano, wypełniając drukowany formularz. Zawierał on następujące rubryki:1) numer miejscowego porządku – w istocie był to numer działki;2) imię i nazwisko posiadacza gruntu i numer zajmowanego przez nie-go domu – z reguły w rubryce tej, oprócz imienia, nazwiska i numeru domu, podawano też rodzaj kultury rolnej lub co na danej działce się znajduje (np. pole orne/łąka, dom/chałupa, dwór/dworek, grobla/dro-ga, szkoła);3) nazwa stosowanej miary powierzchni – rubryki tej z reguły nie wy-pełniano;4) rozmiar, czyli powierzchnia działki – rubryka ta składała się z czte-rech kolumn: w pierwszej i drugiej sami poddani podawali długość i szerokość działki w sążniach, w trzeciej wpisywano łączną powierzch-nię w sążniach kwadratowych (wynik przemnożenia części pierwszej i drugiej), w czwartej – powierzchnię podaną przez geometrę (rubrykę wypełniano tylko wtedy, gdy poddani nie byli w stanie zmierzyć dział-ki, np. lasu lub stawu);5) role – w rubryce tej podawano powierzchnię pól ornych oraz uzy-

10 У. Іваночко, Вплив соціально-функціональних процесів на розвиток урбанізації в Галичині кінця XVIII – початку XX ст., [w:] Історична то-пографія і соціотопографія України, Зб. наук. праць, Редкол.: Я. Дашкевич, П. Сохань та ін., Львів 2006, s. 258–298; В. Лаба, Iсторiя міста Перемишляни від найдавнiших часiв до 1939 року, Львiв 2001; Г. Петришин, У. Іваночко, Еволюція принципів класифікації міст Галичини в австрійський період, [w:] Книга міст Галичини. Міждисциплінарні дослідження у містознавстві, „Віс-ник Державного університету «Львівська політехніка»”, Львів 1999, nr 379, s. 67–95.

11 Podstawowe dokumenty sporządzone podczas opracowywania katastru józefińskiego omówił W. Styś, błędnie jednak zakwalifikował alegaty do opisań urbarialnych jako część składową metryki; zob.: W. Styś, Metryki gruntowe, s. 72––73.

Przedmowa 11

skiwanych z nich zbiorów; składała się z sześciu kolumn: w pierwszych dwóch wpisywano powierzchnię w morgach i sążniach, w czterech ko-lejnych zbiory zbóż w korcach, w rozbiciu na pszenicę, żyto, jęczmień i owies;6) łąki – na analogicznej zasadzie jak w przypadku ról podawano po-wierzchnię łąk (lub upraw z nimi zrównanych) oraz zbiory w cetna-rach, w rozbiciu na siano (słodkie i kwaśne) i potraw;7) lasy – rubryka ta służyła do podawania powierzchni lasów oraz po-żytku z nich w drewnie twardym i miękkim (w sążniach sześciennych).

Tam, gdzie występowały uprawy winorośli, wyodrębniano dodat-kową rubrykę, w której wpisywano powierzchnię tego rodzaju uprawy oraz wielkość produkcji wina.

Na końcu księgi pomiarów, po zsumowaniu wszystkich niw oraz łącznej powierzchni wszystkich działek, z reguły zamieszczano rotę przysięgi, jaką składali przedstawiciele danej gromady, wybrani do przeprowadzenia pomiarów katastralnych. Tak sporządzoną księgę podpisywały wszystkie osoby uczestniczące w całej operacji.

Na podstawie księgi pomiarów sporządzano sumariusz fasji gro-madzkiej, znany również jako sumariusz gruntów dominikalnych i ru-stykalnych. Dokument ten zawierał zestawienie powierzchni gruntów oraz uzyskiwanego z nich przychodu z rozbiciem na grunty domini-kalne i rustykalne. Na jego podstawie opracowywano sumaryczne ze-stawienia w skali cyrkułu i kraju oraz określano wysokości podatku gruntowego.

Równorzędne znaczenie jak księgi pomiarów i sumariusze fasji gromadzkiej miały także dwa inne dokumenty: opisanie granic oraz prawidła fasjonowania. Opisanie granic, przygotowywane jeszcze przed rozpoczęciem pomiarów, w rzeczywistości było określeniem granic danej miejscowości. W praktyce był to protokół z wizji lokalnej, w której trakcie obchodzono wszystkie kopce graniczne. Podawano w nim kierunek przemarszu, usytuowanie kopców oraz odległość mię-dzy nimi (w sążniach). Opisania granic są źródłem interesującym, ale współcześnie mało przydatnym ze względu na brak map, które pozwo-liłyby zidentyfikować owe kopce graniczne, a tym samym wyznaczyć granice danej miejscowości.

W prawidłach fasjonowania opisywano wszystkie niwy, uwzględ-niając ich położenie w topografii miejscowości oraz znajdujące się

12 Przedmowa

w ich granicach rodzaje gruntów. W dokumencie tym podawano po-wierzchnię niw, a także zasady szacowania wysokości zbiorów.

Przy sporządzaniu katastru wytworzono wiele dokumentów o cha-rakterze pomocniczym. Z reguły miały one ułatwić wypełnianie księgi pomiarów lub uzupełnić dane przekazywane w sumariuszu fasji gro-madzkiej. Chodzi o następujące materiały:1) konsygnacja gruntów dworskich, plebańskich i chłopskich – w isto-cie dokument ten powielał dane z sumariusza fasji gromadzkiej, z tą tylko różnicą, że w oddzielnej rubryce wyodrębniano grunty plebań-skie12;2) konsygnacja gruntów plebańskich – uzupełnienie i rozwinięcie po-przedniego dokumentu; dane na temat gruntów plebańskich rozbijano na poszczególnych właścicieli, np. parafie rzymsko- i greckokatolickie, klasztory;3) konsygnacja gruntów pustych – wykaz gruntów nieobsianych i opuszczonych, z reguły zawierający także informację o przyczynie opuszczenia (nieobsiania) danej działki;4) konsygnacja rzek i jezior oraz pożytku, jaki przynosiły;5) tabela oszacowania dochodów z lasów dworskich – oprócz infor-macji o nazwach własnych, powierzchni oraz szacunkowej ilości moż-liwego do pozyskania drewna, w dokumencie tym opisywano także gatunki i wiek drzewostanu;6) obrachunek kontrolowanego przychodu z gruntu – tu podawano dane na temat plonów osiąganych z poszczególnych niw (w ujęciu trzyletnim w odniesieniu do pól oraz jednorocznym w przypadku łąk, ogrodów i pastwisk); zestawienie takie sporządzano na podstawie pro-wadzonej w folwarkach dokumentacji dotyczącej wysiewów i zbiorów w celu weryfikacji informacji o zbiorach przekazywanych przez przed-stawicieli dworu i poddanych;7) adnotacja (Adnotatio; zaczynająca się od słów: „W tej wsi wszystkie pola tak lepszego, jako też i podłego gatunku w trzecim roku w ugór wypuszczane bywają”) – informacja o ilości ziarna wysiewanego na jednej mordze pola oraz o terminie ugorowania.

Bardzo często w operatach katastralnych znajdują się także różne

12 W sumariuszu fasji gromadzkiej grunty plebańskie z reguły wliczane były do dworskich.

Przedmowa 13

zestawienia sporządzane już po dokonaniu pomiarów gruntów. Są to m.in.:1) sumaryczne obliczenie „pożytku” (zbiorów) z gruntów dominikal-nych i rustykalnych z przeliczeniem ich na wartość pieniężną – w isto-cie był to szacunek przychodów pieniężnych z wszystkich gruntów;2) sumariusz procentu z przychodu pieniężnego – zawierał wyliczenie zobowiązania podatkowego;3) sumariusz fasji pieniężnej wyprowadzonej z ekstraktów (dokument znany też pod nazwami: księga ekstraktów, sumariusz ekstraktów) – wykaz wszystkich posiadaczy gruntowych z informacją o dochodzie z ról, łąk, lasów itp.; sumariusz ten z powodzeniem może zastępować księgę pomiarów;4) sumariusz ekstraktów (znany też jako ekstrakty fasji indywidual-nej) – zawierał wyciąg z metryki i informował o powierzchni pól, łąk i lasów, znajdujących się w posiadaniu dworu, gromady i plebanii, oraz wysokości zbiorów;5) protokół względem wydania i odebrania ekstraktów indywidualnej fasji – był to poszyt zawierający adnotację o przekazaniu zainteresowa-nym opisanych wyżej dokumentów wraz z informacją o wniesionych reklamacjach.

Z powyższego wyliczenia wynika, że w skład operatów katastral-nych wchodziło bardzo dużo materiałów. W praktyce jednak rzadko kiedy zachowała się kompletna dokumentacja. Przeważnie na poje-dynczy operat składają się: opisanie granic, księga pomiarów, prawi-dła fasjonowania, sumariusz fasji gromadzkiej, konsygnacje gruntów dworskich, plebańskich i gromadzkich oraz oszacowanie lasów. Stan zachowania katastru józefińskiego jest zadowalający. W zespole Me-tryka józefińska (fond 19), przechowywanym w Centralnym Państwo-wym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie, zgromadzono praktycznie komplet materiałów dla wszystkich cyrkułów Galicji, z wyjątkiem zamojskiego13.

13 Zob.: Иосифінська (1785–1788) i францисканська (1819–1820) метрики. Перші поземельні кадастри Галичини. Покажчик населених пунктів, Київ 1965; Gospodarka Galicji 1772–1867. Inwentarz materiałów historycznych z ar-chiwów i bibliotek Polski, Austrii i Ukrainy, t. 2, red. K. Ślusarek, Kraków 2015, s. 107–139. Operaty katastru józefińskiego dla części cyrkułu zamojskiego (dla Ordynacji Zamojskiej) przechowywane są w Archiwum Państwowym w Lublinie,

14 Przedmowa

Na komplet akt wytworzonych w czasie realizacji niedokończonej reformy podatkowo-urbarialnej z roku 1789 składają się trzy serie do-kumentów: opisanie miejscowości i tzw. porównania, Erledigung oraz alegaty.

Opisanie miejscowości rozpoczynało się z reguły preambułą o na-stępującej treści: „Opisanie zwyczajnych dotąd i na przepisach najważ-niejszych rozporządzeń zasadzających się dominikalnych, inwenta-rialnych dochodów i jaka proporcja między teraźniejszą powinnością i nową, uniwersałem pod [dniem] 10 lutego 1789 roku ustanowioną na-leżytością, zachodzi”. Dokument składał się z dwóch części. W pierw-szej – nazywanej zwyczajowo opisaniem gromady – podawano, do ilu zwierzchności gruntowych należy dana miejscowość, oraz w sposób szczegółowy charakteryzowano położenie ludności i opisywano świad-czenia poddańcze, do jakich zobowiązane były poszczególne grupy mieszkańców. Drugą część stanowiły tzw. porachowania i porównania. Serię tabelarycznych zestawień otwierało „porachowanie przychodu z gruntu, podług którego nowy podatek ułożono”. Wykazywano w nim sumaryczną kwotę dochodu z podziałem na uprawy (role, łąki i ogro-dy oraz pastwiska i lasy) oraz poszczególne kategorie poddanych, wy-mienione wcześniej w opisaniu miejscowości (najczęściej wydzielano posiadaczy gruntów kmiecych, chałupników i komorników oraz grun-ty niepodlegające władzy zwierzchniej dziedzica). Potem następowały porównania, których liczba była bardzo różna, w zależności od tego, ile w danej miejscowości wyróżniono grup poddanych. Podawano w nich – oddzielnie dla każdej grupy poddanych – wartość powinności wy-liczoną według zasad wyrażonych w patencie z 10 lutego 1789 (z po-działem na role, łąki i ogrody oraz pastwiska i lasy), wartość dotych-czas odrabianej pańszczyzny i innych powinności14 oraz kwotę, o jaką dotychczasowe świadczenia przewyższały maksymalną dopuszczalną wartość obciążeń feudalnych. Na końcu każdego porównania z reguły

w zespole Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca; zob.: Gospodarka Ga-licji 1772–1867. Inwentarz materiałów historycznych z archiwów i bibliotek Polski, Austrii i Ukrainy, t. 1, red. K. Ślusarek, Kraków 2015, s. 253–255.

14 Wartość dotychczas świadczonych powinności ustalano poprzez przelicza-nie sumy dotychczasowych świadczeń przez ich cenę, np. łączną sumę pańszczy-zny świadczonej przez daną grupę poddanych przemnażano przez jednostkową cenę dnia robocizny.

Przedmowa 15

zamieszczano adnotację, w której wyjaśniano, czy „nowa powinność” przewyższa dawną i o ile. Na zakończenie podawano przypadającą na całą miejscowość łączną kwotę „urbarium”, jaka miała obowiązywać od 1 listopada 1789.

Dokument o nazwie „Erledigung”, czyli „adnotacja”, był sporządza-ny (w języku niemieckim) przez cyrkularną komisję podatkową (na podstawie opisania miejscowości i porównań przygotowanych przez dominia), a następnie zatwierdzany przez krajową komisję podatkową. W praktyce streszczano w nim opisanie miejscowości.

Alegaty, nazywane także konsygnacjami, w istocie były tabelarycz-nymi wykazami poddanych zaliczonych w opisaniu miejscowości do określonych kategorii ludności. Liczba alegatów była różna i uzależ-niona od tego, w jaki sposób pogrupowano mieszkańców. Najczęściej w osobnych zestawieniach wyodrębniano kmieci i zagrodników, cha-łupników i komorników (lub osoby uznane za chałupników i komor-ników, np. w miastach) czy poddanych plebańskich. Niekiedy alega-ty były bardziej rozbudowane, np. kmieci i zagrodników dzielono na mniejsze grupy, w zależności od tego, do jakich świadczeń byli zobo-wiązani. W osobnych alegatach umieszczano też niektóre kategorie ludności miejskiej, np. żydów i opłacających czynsz chrześcijańskich posiadaczy domów. Podobnie było w odniesieniu do szlachty czynszo-wej – bez względu na to, czy zamieszkiwała ona miasta, czy wsie, za-wsze ujmowana była w osobnym zestawieniu. Serię alegatów z reguły kończył wykaz gruntów niepodlegających władzy zwierzchniej dzie-dzica.

Zakres informacji przekazywanych w alegatach również był bardzo zróżnicowany. Cechą wspólną wszystkich konsygnacji było to, że za-wsze podawano imię i nazwisko posiadacza oraz z reguły numer zaj-mowanego przez niego domu. Następnie, zależnie od tego, jaka grupa ludności była opisywana, podawano wielkość gospodarstwa i uzyski-wane z niego przychody gruntowe, wymieniano wszystkie powinności feudalne i ich liczbę, wysokość czynszów itp.

Alegaty sporządzane były zawsze na początku operacji wyliczenia nowego „urbarium”. Na ich podstawie opracowywano opisanie miej-scowości i porównania.

Stan zachowania opisań urbarialnych jest podobny, jak w przypad-ku metryki józefińskiej. W zbiorach Centralnego Państwowego Archi-

16 Przedmowa

wum Historycznego Ukrainy we Lwowie wyodrębniono je w osobną kolekcję w ramach olbrzymiego zespołu Namiestnictwo Galicyjskie (fond 146). W opisie 18 zgromadzono dokumentację do wszystkich cyrkułów Galicji, z wyjątkiem zamojskiego15.

Metryka józefińska i opisania urbarialne posiadają niebywale bo-gatą warstwę informacyjną, co umożliwia bardzo szerokie ich wy-korzystywanie, ale jednocześnie stanowi ogromne utrudnienie przy przygotowywaniu tych źródeł do edycji. Wynika to przede wszystkim z faktu, że operaty katastralne mają skomplikowaną i złożoną struktu-rę. Jak już zaznaczono, w ich skład wchodzą dokumenty o zróżnicowa-nej konstrukcji. Wśród nich znajdują się materiały opisowe (opisania granic, prawidła fasjonowania) oraz wykazy tabelaryczne w różnych formatach. Nader skomplikowany układ mają księgi pomiarów, co wy-nika ze specyficznego sposobu rejestracji działek. Otóż wpisywano je w kolejności występowania w obrębie poszczególnych niw, co skutko-wało m.in. tym, że grunty należące do jednego użytkownika z reguły ujmowane były nie w jednym, lecz w kilku, a czasami nawet kilkunastu miejscach w księdze. Jeśli nie zachowały się żadne zestawienia suma-ryczne (księga ekstraktów), bez dogłębnej analizy treści księgi pomia-rów nie można ustalić, ile ziemi należało do konkretnego użytkowni-ka16. Z drugiej strony opublikowanie samych sumariuszy ekstraktów nie oddaje pełnej struktury ziemi pozostającej w dyspozycji danego użytkownika, gdyż siłą rzeczy zawierały one dane ogólne, tzn. łączną powierzchnię ziemi lub co najwyżej w rozbiciu na pola orne, ogrody i lasy (pomijano inne użytki, np. łąki, pastwiska, sady, zarośla). W su-mariuszach brakuje też danych na temat układu przestrzennego miej-scowości, toponimii itp. (domy, budynki gospodarcze, infrastruktura).

Zespół naukowców realizujący projekt badawczy „Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym” stanął więc przed problemem właściwego opracowania materiałów źródłowych do edycji. Biorąc pod uwagę fakt, że w bazie

15 Szczegółowy wykaz zob.: Gospodarka Galicji 1772–1867, t. 1, s. 255–256 (Ordynacja Zamojska), t. 2, s. 279–302 (pozostała część Galicji).

16 Problem ten można dostrzec w wydawnictwach źródłowych przygotowa-nych przez Józefa Szymańskiego, który zdecydował się na przytoczenie całej księgi pomiarów, ale równocześnie nie pokusił się o przygotowanie zestawień sumarycz-nych.

Przedmowa 17

danych o miastach i ich mieszkańcach, będącej wynikiem prowadzo-nych badań, powinny się znaleźć zarówno odpisy oryginalnych doku-mentów charakteryzujących m.in. przestrzeń fizyczną, jak i szczegóło-wa analiza przestrzeni społecznej miast, za właściwą uznano koncepcję wykorzystania wszystkich zachowanych materiałów, przy równocze-snym zróżnicowaniu sposobu ich prezentacji. Zakładała ona przygo-towanie wiernych odpisów i regestów niektórych dokumentów oraz poddanie naukowej analizie innych. W odpisach postanowiono podać opisanie granic miasta oraz podstawową część opisania urbarialnego (tj. opisanie gromady), zawierającą charakterystykę położenia prawne-go mieszkańców. W przypadku prawideł fasjonowania – ze względów praktycznych17 – zdecydowano się na sporządzenie regestu. Księga pomiarów została natomiast zaprezentowana w formie przetworzonej, czyli w postaci wykazu wszystkich mieszkańców, zawierającego pełną informację na temat struktury posiadanych gruntów i uzyskiwanych z nich zbiorów.

Przygotowane według powyższych zasad materiały, składające się z trzech głównych elementów: ogólnej charakterystyki miasta, wybra-nych tekstów źródłowych i regestów oraz zestawień tabelarycznych, zostały udostępnione online w formie oddzielnych, autorskich opra-cowań pod wspólnym tytułem „Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym”18.

17 Prawidła fasjonowania sporządzane były w formie opisowej lub tabelarycz-nej, co utrudnia ich publikację.

18 Do chwili oddania niniejszej publikacji do druku opublikowano 25 tomów; zob.: Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim ka-tastrze gruntowym, pod red. naukową K. Ślusarka: t. 1: Brody, opr. Tomasz Kar-gol, Kraków 2018; t. 2: Husiatyn i Tarnopol, opr. Volodymyr Dolinovskyi, Kraków 2018; t. 3: Zbaraż, opr. Krzysztof Ślusarek, Kraków 2018; t. 4: Suchostaw, Tarno-ruda i Touste, opr. Michał Baczkowski, Kraków 2018; t. 5: Gliniany i Janów, opr. Ivanna Stadnyk, Kraków 2018; t. 6: Mikulińce i Zarudzie, opr. Bogdana Petryszak, Kraków 2018; t. 7: Grzymałów i Kopyczyńce, opr. Łukasz Jewuła, Kraków 2018; t. 8: Kamionka Strumiłowa i Toporów, opr. Krzysztof Ślusarek, Kraków 2018; t. 9: Ole-sko i Skałat, opr. Volodymyr Dolinovskyi, Kraków 2018; t. 10: Markopol i Sasów, opr. Michał Baczkowski, Kraków 2019; t. 11: Jagielnica i Jezupol, opr. Volodymyr Dolinovskyi, Kraków 2019; t. 12: Biały Kamień i Chołojów, opr. Michał Baczkow-ski, Kraków 2019; t. 13: Chorostków i Trembowla, opr. Rostyslav Melnyk, Kraków 2019; t. 14: Budzanów i Skała, opr. Tomasz Kargol, Kraków 2019; t. 15: Obertyn,

18 Przedmowa

W niniejszej monografii prezentujemy z kolei wyniki szczegóło-wych studiów nad wybranymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjo-nowania miast wschodniogalicyjskich pod koniec XVIII i na początku XIX wieku. W szczególności chodziło tu o ukazanie takich kwestii, jak: przestrzeń fizyczna miast, występowanie obiektów gospodarczych i ty-pologia miast, pozycja społeczno-prawna ludności miejskiej, współ-istnienie różnych grup narodowościowych i religijnych czy funkcjo-nowanie różnych ośrodków władzy. Chcąc uzyskać możliwość porów-nania wyników badań nad miastami galicyjskimi z innymi rejonami ziem polskich, do współpracy zaproszono także badaczy zajmujących się problematyką miejską z takich ośrodków, jak Gdańsk, Gliwice, Kielce, Lublin, Lwów i Warszawa.

Na monografię Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku składa się siedem tomów omawiających różne za-gadnienia. W tomie I, zatytułowanym „Władza i społeczeństwo”, zna-lazło się pięć obszernych artykułów poświęconych m.in. zachodzącym pod koniec XVIII wieku zmianom w funkcjonowaniu władz miejskich (Bogdana Petryszak) oraz położeniu mieszczaństwa (Rostyslav Mel-nyk), funkcjonowaniu praw służebnych przysługujących miastom (Jo-achim Popek) oraz miejscu cerkwi greckokatolickiej (Ivanna Stadnyk) i Żydów (Łukasz Jewuła) w przestrzeni społecznej miast wschodnio-galicyjskich.

W kolejnych tomach zostały omówione następujące problemy: go-spodarka i przestrzeń miejska (tom II), przestrzeń fizyczna miast (tom III), typologia funkcjonalna miast (tom IV), miejsce Kościoła rzym-

Tłumacz i Zabłotów, opr. Krzysztof Ślusarek, Kraków 2019; t. 16: Śniatyn, opr. Michał Baczkowski, Kraków 2019; t. 17: Jabłonów, Peczeniżyn i Pistyń, opr. Kamil Ruszała, Kraków 2019; t. 18: Buczacz i Złoty Potok, opr. Ivanna Stadnyk, Kraków 2019; t. 19: Barysz, Jazłowiec, Jezierzany i Probużna, opr. Tomasz Kargol, Kraków 2019; t. 20: Bohorodczany i Stanisławów, opr. Volodymyr Dolinovskyi, Kraków 2019; t. 21: Dobrotwór i Gołogóry, opr. Łukasz Jewuła, Kraków 2019; t. 22: Łysiec i Ułaszkowce, opr. Volodymyr Dolinovskyi, Kraków 2019; t. 23: Brzeżany i Kąkol-niki, opr. Michał Baczkowski, Kraków 2019; t. 24: Szczurowice i Witków Nowy, opr. Bogdana Petryszak, Kraków 2019; t. 25: Narajów, Sokołówka i Wybranówka, opr. Grzegorz Zamoyski, Kraków 2019 (wszystkie powyższe publikacje dostępne pod następującymi adresami: www.miasta-galicji.pl/publikacje oraz www.infona.pl).

Przedmowa 19

skokatolickiego w przestrzeni społecznej miast (tom V) oraz rola armii austriackiej w funkcjonowaniu ośrodków miejskich (tom VI). W ostat-nim, VII tomie, zatytułowanym „Miasta na pograniczach – konteksty i odniesienia”, znalazło się siedem artykułów omawiających niektóre zagadnienia dotyczące funkcjonowania miast leżących na pograniczu Galicji i Śląska pruskiego, Galicji i Rzeczpospolitej (przed 1795) oraz w Prusach Zachodnich.

Indeks osób

Abramowicz Jankiel 143Alelsgruber Paulus 9Auleitner Antoni 76

Baczkowski Krzysztof 78Baczkowski Michał 17, 18, 31, 47Badecki Karol 35, 36Bałaban Majer 119, 155Balber Moszko 137Baliński Michał 24Bartal Israel 120Baworowski Mateusz 143Bejmekier Szymon 144Benain Lejba 142Berkowicz Majorek 146Bielski Antoni 143Bilińska Lubow 9Bizub Teodor 83, 91Błahowski Jan 83, 86–89Bogucka Maria 22, 25, 28, 29Borkowski Robert 80Budzyński Zdzisław 23Bujak Franciszek 75, 92

Chaim Gabriel 142Chamaides Joel 156Cohen Laurie 9Czemeryński Kornel 78

Dąbkowski Przemysław 76Dąbrowski Karol 34Dawidowicz Bendet 142Dawidowicz Berek 143Dolinovskyi Volodymyr 17, 18,

30, 31, 47, 100, 101, 111Dolińska Mariana 9Drobesch Werner 8Dziuba Wolf 143

Eisenbach Artur 120, 141, 147Ejzykowicz Ankiel 145Eliszyny Icek 144Elowicz 143

Falniowska-Gradowska Alicja 8Feig Uszer 145Fejzyn Joś 145Feucht Reiner 8Fierich Józef 7, 8Finkelstein Lowusz 145Fisz Ruwin 144Furter Reto 8

Gilczyński Bolesław 75, 76Goldberg Jakub 119, 134, 137,

141, 143, 150Górecki Edward 83

162 Indeks osób

Graff Bernard 83, 89Grezenger Franciszek 153Grodziski Stanisław 77Grzybowski Konstanty 77Gwiazdowicz Dariusz 77, 78

Hajduk Mikołaj 83, 86, 87Halpern Nachman 144Han Eli 144Hausegger 154Head-König Anne-Lise 8Hejnik Abram 145Henryk Brodaty 75Himka John-Paul 76–78Hoff Jadwiga 148Hostenka Lejb 145Hundert Gershon 119

Inglot Stefan 76Iwanoczko Uliana 10

Jankielowicz Szymon 145Jewuła Łukasz 9, 17, 18, 21, 28,

30, 32, 33, 35, 37, 47, 97, 101, 123, 137, 148

Kahan Chaim 145Kargol Tomasz 7, 17, 18, 29–31,

33, 37, 47, 77–80, 99, 100, 102, 106, 135, 143

Kawecki Włodzimierz 90Kaźmierczyk Adam 119Kazusek Szymon 141Kochanowski Cyryl 77 Kofler Szymon 155Kohl Johann Georg 145Korzeniak Joanna 81

Kozaczka Marian 79Krawiec 143Kubik Karol 83, 87-88Kucharzyk Stanisław 81Kudłaszyk Andrzej 77Kuklo Cezary 22Kulczykowski Mariusz 8, 141Kupczyk Wolf 142Kuzmany Börries 9, 122

Lanc 143Lejbel Dawid 142Lejbel Laisor 142Lejbowicz Eizig 146Lejbowicz Icek 144Lejbowicz Mortko 145Lemberg Berek 153Leniek Jan 26Leśniak Franciszek 8Lipiński Tymoteusz 24Litmanowicz Dawid 146Lorenzetti Luigi 8

Łaba Wasyl 10Łosowski Janusz 30, 34Łużecka Olga 9

Madejski Stanisław 83, 87-89Mahler Rafał 141Malinowski Maksymilian 75Margulles Joś 145Mazurek Zofia 81Mc Cagg William Jr 120Melnyk Rostyslav 17, 18, 30, 32,

47, 113Mendelsohn Saul 155, 156Menkes Aszer 155

Indeks osób 163

Michlowicz Ejzyk 144Mier Wojciech 81Miklaszewski Jan 77Miodunka Piotr 33Moszkowicz Mortko 142Moszkowicz Moszko 144

Nagy Stephan 154Neisteter Nuchym 145Nitkiewicz Maria 26Nutowicz Lejba 142Nutowicz Szmul 142

Oleski 143Ornstein Adolf 155Oronowicz Jowel 145Ozjasz Hittel 142Ozjasz Lejb 142Pączewski Leon 81Peczenik Mojsze 145Petryszak Bogdana 7, 17, 18, 30,

32, 47, 79, 99, 110, 135Petryszyn Hałyna 10Pieniążek Jan 81Pohoriłko Maria 9Polkin Man 144Polonsky Antony 120Popek Joachim 18, 79, 80, 82, 85Potocki Alfred 78, 81-85, 90-93Potocki Józef 153, 154Purchla Jacek 24

Reizes Lobel 155Roch Lejba 143Rojzyn Herszko 144Rozdolski Roman 7, 8, 77, 79, 81,

86

Rudnik Fiszel 144Ruszała Kamil 18Rutkowski Jan 7, 8

Samsonowicz Henryk 22, 25, 28, 29

Samueli Dawid 156Schiper Ignacy 141Schnür-Pepłowski Stanisław 145Schwamberg Josef 155Seigall Jankiel 146Seigall Michel 146Seligman Jozue 155Silber Majer 137Stadnyk Ivanna 17, 18, 30, 31, 47Stiller Jan 83, 86–91Strzelecki Henryk 81Styś Wincenty 8, 10Szapirer Hersz 145Szeliga Józef 83, 89Szlajma Hirszfeld 90Szlomowicz Elo 144Szlomowicz Jowel 145Szmujłowicz 143Szmujłowicz Dawid 144Szwarc Manaszko 144Szymański Józef 9, 16

Ślusarek Krzysztof 7, 8, 13, 14, 17, 18, 26, 28–32, 37, 47, 76, 78, 79, 89, 92, 99–101, 135, 144, 152

Tarnopolski Jankiel 145Tarzyński 154Till Ernest 85Tonnebom Jankiel 145

164 Indeks osób

Tymoszenko Leonid 10Tyszkiewicz Jerzy 81

Uruski Seweryn 78

Viedles Lejba 153

Wadecki Karol 83Wairach Szulim 153Warciński Michał 75Wasyl Franciszek 8, 9Waszkowski Ankiel 143Witwicki Józef 153Woyzbun Edward 76Wyrsta Natalia 9

Zamoyski Grzegorz 18, 32Zarubin Przemysław 119, 142,

147Zastinocki Berek 144Zawada Piotr 78Zawadzki Apolinary 83, 91Zelmanowicz 143Zielecki Alojzy 78, 79Zusmanowicz Gerszon 144Zygmunt I Stary 79

Баворовський Матеуш 48Бєльский Антоній 48, 55Бєнєцький 51Бобовський Ян 33

Вілінський 48

Ганкевич М. 108Герасименко Михайло 27

Гонсьоровський Войцех 51, 55, 62Гудзяк Борис 98

Дашкевич Ярослав 10Дідушицький Валеріан 47Долинська Мар’яна 30Доліновський Володимир 29, 99,

144, 148

Євула Лукаш 29

Жевуський Вацлав 47

Йосиф ІІ 37

Капраль Мирон 22, 34, 35Коссаковська Катерина,

з Потоцьких 48, 53, 54Кшичковський 51

Левицький Іван 105Лянцкоронський Мацей 48, 54

Мариневич 104Матстейович 111Мельник Ростислав 37Мєр Юзеф 48Микулевич Корнелій 33Мнішек Юзеф 47Мошинський 51Мушуманський Марцін 51

Обертинський 51, 55, 62

Петришак Богдана 21, 34Пилипович Миколай 104Пироженко Петро 37

Indeks osób 165

Пісочинський Францішек 52Потоцька Тереза, з

Оссолінських 48, 52Потоцький Вінценти 32, 47, 48,

52, 58Потоцький Єжи 48, 54, 56, 62Потоцький Миколай 47, 53,

112Потоцький Юзеф 23

Радзивилл Єронім 47Радзивилл Кароль 47

Сабатович Василь 111Садовський Станіслав 48, 55Сенявський Адам Миколай 24Сенявський Миколай 23Сіверська Валентина 37Скарбек Ян 48, 55Скочиляс Ігор 98, 99Слободян Василь 112Слюсарек Кшиштоф 99

Смерека Богдан 22Сохань Павел 10Стадник Іванна 97

Tурій Олег 98

Фелонюк Андрій 22

Ходоровський Францішек 52Холодецький Тадеуш 51

Цетнер Анна 23Цетнер Ігнаци 37Цетнер Францішек 23

Чарнецький Ян 47, 52Чацький Фелікс 37

Шамашовський 33

Яблоновська Анна 47, 54

Indeks miejscowości

Babilon 75Barysz 122, 127, 132Biały Kamień 124, 130, 138, 151Biedaczów 83Bohorodczany 128, 136, 151Bołszowce 128, 133Borszczów 126, 131Bóbrka 128, 133Brody 121, 122, 124, 130, 135,

138, 139, 143, 149Brzeżany 128, 133Brzozdowce 128, 133, 143Brzóza Królewska 83Brzyska Wola 83Buczacz 126, 131Budzanów 124, 129, 136, 138,

139, 144, 149Bursztyn 128, 133Busk 124, 130, 152

Chocimierz 127, 132Chodorów 128, 133Chołojów 124, 130, 138, 144,

149, 150Chorostków 124, 129Czernelica 126, 131, 138Czortków 126, 131

Delatyn 127, 132Dobrotwór 122, 125, 130, 145Dunajów 122, 123, 128, 133Dźwinogród 126, 131, 153

Firlejów 122, 128, 133

Giedlarowa 83Gliniany 125, 130, 135, 137, 138,

140, 142, 144, 149, 151Głogów Małopolski 80Gołogóry 125, 130, 137–140,

142, 145, 146, 148, 149, 152Gródek 122, 126, 131Grzymałów 124, 129, 136, 138,

139, 142Gwoździec 126, 131, 136, 138

Horodenka 126, 131Hucisko 83Husiatyn 121, 124, 129, 135,

137–139, 143, 149, 151

Jabłonów 121, 127, 132, 137–139, 145, 149

Jagielnica 122, 126, 131, 138, 144, 149, 151

168 Indeks miejscowości

Janów 124, 129, 138, 142, 144, 149

Jazłowiec 126, 131Jezierna 125, 130Jezierzany 121, 126, 131, 138Jezupol 127, 132, 138, 140

Kamionka Strumiłowa 125, 130, 137, 140, 142, 151

Kamionka Wielka 122, 127, 132Kąkolniki 122, 123, 128, 134Khnihynicze 128, 134Kolbuszowa 80, 81Kołomyja 127, 132Kopyczyńce 124, 129, 138, 140,

143, 150Korolówka 122, 126, 131Kosów 127, 132Kozłów 128, 134Kozowa 128, 134Kraków 83Krzywcze 126, 131Kudryńce 126, 131, 138Kułaczkowce 126, 132, 138, 149Kutkorz 122, 125, 130Kuty 122, 127, 132, 148, 154

Leszniów 125, 130, 140Leżajsk 78–80, 82–86, 90–93Lublin 13Lwów 78, 90, 91, 123

Łysiec 127, 133, 138, 140, 149

Manasterzyska 127, 133Mariampol 127, 133

Markopol 122, 125, 130Mielec 81Mielnica 126, 132Mikołajów 122, 128, 134Mikulińce 124, 129, 150

Nadwórna 122, 127, 133Narajów 128, 134Niżniów 127, 133

Obertyn 127, 133, 138, 152Olesko 125, 130, 138, 140, 144,

148, 149, 151Otynia 127, 133

Peczeniżyn 127, 133Pistyń 127, 133Podgrodzie 122, 128, 134Podhajce 128, 134Podkamień 123, 125, 128, 130,

134Pomorzany 125, 130, 151Probużna 122, 126, 132, 138,

140, 149Przemyślany 129, 134

Radziechów 122, 125, 130Rohatyn 129, 134Rozdół 129, 134, 135, 137, 138,

140–143, 149Ruda 83 Rzym 75

Sarzyna 83Sasów 125, 130, 138, 144, 149,

151

Indeks miejscowości 169

Skała 126, 132, 138, 140, 149Skałat 124, 129, 136, 138, 140Sokołów Małopolski 80Sokołówka 125, 130, 138, 149Sołotwina 127, 133Stanisławczyk 125, 131, 138Stanisławów 127, 133, 136, 137,

139, 141, 144, 149Stratyn 129, 134Strusów 124, 129, 136, 139, 145Strzeliska Nowe 129, 134Suchostaw 124, 129, 139, 140,

149, 150Szczurowice 125, 131

Śniatyn 126, 132, 135, 137, 139–141, 143, 149

Świrz 129, 134

Tarnopol 124, 129, 151, 153, 154Tarnoruda 124, 130, 135, 139,

140, 142Tłumacz 127, 133, 136, 137, 139,

140, 142, 149Tłuste 126, 132, 139Toporów 125, 131, 139, 144, 149,

151Touste 124, 130Trembowla 124, 130, 136, 139,

140, 142, 144, 149Tyśmienica 127, 133

Ułaszkowce 126, 132Uście Biskupie 126, 132Uście Zielone 128, 133Uścieczko 126, 132, 149

Wiedeń 90, 93Witków Nowy 122, 125, 131,

139, 142Wola Zarczycka 83Wybranówka 129, 134, 139, 149,

153

Zabłotów 122, 126, 132, 136Zaleszczyki 121–123, 126, 132,

140, 145, 150Załoźce Nowe 125, 131, 146, 147Zarudzie 122, 123, 125, 131Zbaraż 121, 124, 130, 136, 137,

139–142, 144, 152Zborów 125, 131Złoczów 125, 131, 146Złoty Potok 126, 132, 136, 139,

150

Адамівка, передмістя, див. Бережани

Аннополь 23

Бабичі 26Белз 26Бережани 23, 26, 100, 103, 104,

106–109Берездівці 23, 101Бібрка 103, 104, 109Білобожниця 24Борщів 103 Бохня 26Броди 22, 23, 26, 28, 29, 33, 46,

48, 58, 59, 63, 100, 102, 103, 106

Брухналь 23

170 Indeks miejscowości

Буданів 31, 32, 46, 48, 54, 57–59, 61, 65, 66, 67, 102, 105, 108

Бурштин 102 Бучач 28, 102, 103, 106, 111, 112 Бяла 28

Вадовичі 26Варшава 25, 28Величка 25

Галич 26Глиняни 31, 46, 51, 53, 57–63,

69, 70, 104, 106, 107 Гримайлів 24, 30Гусятин 31, 46, 47, 51, 52,

57–59, 61, 63, 64, 67, 68, 100, 102, 103, 106, 107

Добромиль 29Долина 26Дрогобич 28Дубно 22Дукля 26Дунаїв 46, 48, 50, 51, 57, 102,

107

Єзупіль 30, 31, 46, 47, 51, 54, 57–59, 63, 71

Жешів 26Жидачів 26Жовква 22, 23

Заболотів 30Завалів 111, 112Заліщики 26

Замостя 26, 28Заруддя 32, 46, 47, 51, 57–61,

63, 69, 71, 110 Заслав 22Збараж 28, 32, 46, 47, 51–53,

57–60, 62–64, 69, 101, 102, 104, 107, 110–112

Зборів 46, 48, 51, 55–60, 64, 69, 70

Звенигород 112Зелене 112Золочів 22, 23, 26, 104, 106, 110,

111, 113

Ілів 23

Калинівщина 24Кам’янець-Подільський 22, 25 Кам’янка-Бузька, див. Камінка

СтрумиловаКамінка Струмилова 32, 46,

48–50, 52, 53, 57–64, 107Княгиничі 102, 106, 110 Коломия 46, 48, 49, 51, 56, 57,

59, 60, 100, 103Комарно 23Копичинці 30, 46, 48, 51, 57–59,

61–63, 67, 101Косівщина 24Краків 27Куликів 23Кути 23, 30, 46, 48, 64, 65, 100Куткір 110

Ланьцут 26Лісько 26

Indeks miejscowości 171

Львів 21, 25, 28, 34, 37, 97

Маріямпіль 26Маркополь 31Миколаїв 23, 101, 106, 107 Микулинці 32, 46, 47, 51, 57–

59, 61–63, 111Мислениці 26Монастирок 107Мриглод 26

Надвірна 46, 48, 49, 51, 56–59Нараїв 109 Новий Сонч 26Новий Тарг 32

Обертин 24, 32, 46, 51, 55, 57–59, 61–63, 68

Олесько 23, 29–31, 46, 47, 50, 57–60, 62–64, 101–107, 110

Острог 22

Перемишль 26, 28Перемишляни 102 Печеніжин 51, 56Підгайці 101Підгірці 23, 101Підкамінь (Бережанський

циркул) 102, 107, 110Підкамінь (Золочівський

циркул) 104Погорільці 23Подгоже 26, 28Поморяни 23, 108 Пробіжна 107 Пустинь 24

Радехів 103, 104 Раковець 23Рогатин 106, 110 Розділ 102, 103, 108

Самбір 26, 28Сасів 32, 46, 47, 50, 57–60, 63, 64Скала 30, 31, 46–48, 54, 57–59,

61–64, 66Скалат 30, 110, 111Снятин 100, 103, 107 Сокаль 26Соколівка 106 Солотвина 101Станіславів 22, 26, 108Станіславчик 107 Стара Сіль 26Стратин 106 Стрий 26Струтин 110Судова Вишня 26Сухостав 31, 46, 47, 51, 57–59,

63, 66, 69, 70, 109 Сянік 26

Тарнів 26, 28Тарноруда 31Теребовля 32, 113 Тернопіль 26, 28, 31, 46–48, 50,

52, 57–64, 67, 68, 101, 105, 108, 111

Тлумач, див. ТовмачТовмач 30, 31, 46–48, 50, 56–59,

61–64, 68, 69, 101Товсте 24Томашів 26

172 Indeks miejscowości

Топорів 30, 31, 46–48, 51, 53, 57–61, 63, 64, 107

Улашківці 102, 104, 105, 108, 109, 111, 113

Фірлеїв 23, 26

Холоїв 31, 46–48, 50, 57–59, 63, 107

Хоростків 30

Чортків 46–48, 50, 51, 54, 55, 57–60, 64, 101, 103, 111, 112

Ягільниця 30, 46–48, 50, 54, 57–60, 63, 64, 66–68, 111

Янів 23, 30, 46–48, 50, 57–60, 63, 67, 68, 102, 104, 105, 107, 109

Ярослав 28Ясло 26

Spis treści

Wykaz skrótów ........................................................................................... 5

Przedmowa ................................................................................................. 7

Богдана Петришак, Зміни в структурі та функціонуванні міської влади в Галичині наприкінці XVIII століття ..................... 21

Ростислав Мельник, Правове становище мешканців міст і містечок Галичини наприкінці 18 ст. у світлі Йосифінської метрики та урбаріальних описів (на прикладі окремих населених пунктів) ................................................................................. 45

Joachim Popek, Funkcjonowanie i wykup praw służebnych miasta Leżajsk w XIX wieku ................................................................................ 75

Іванна Стадник, Греко-католицькі релігійні інституції у містах Галичини наприкінці XVIII – початку ХІХ ст. (на вибраних прикладах) ............................................................................................... 97

Łukasz Jewuła, Miejsce Żydów w przestrzeni społecznej miast Galicji na przełomie XVIII i XIX wieku (na przykładzie cyrkułów brzeżańskiego, stanisławowskiego, tarnopolskiego, zaleszczyckiego i złoczowskiego) ...................................................................................... 119

Indeks osób ........................................................................................... 161

Indeks miejscowości ............................................................................ 167