Metody badań społecznych

Metody bada spoecznych

Etapy bada naukowych: wstpne sformuowanie problemu, eksplikacja problematyki badawczej, operacjonalizacja problematyki badawczej , sformuowanie hipotez, wybr i przygotowanie narzdzi badawczych, pilota, dobr prby, realizacja bada empirycznych, weryfikacja zebranego materiau empirycznego, wstpne grupowanie materiau surowego, analiza uzyskanych danych, testowanie hipotez i uoglnianie wynikw bada, pisanie raportu kocowego.

Czym si posugujemy przy opisie rzeczywistoci, przy opisie czegokolwiek?POJCIAMI

Funkcje poj: Dostarczaj wsplnego jzyka pozwalajcego uczonym komunikowa si ze sob, Daj uczonym perspektyw ( okulary z filtrami), S skadnikami teoriiPojcia nie s tosame z rzeczywistoci. Np.: pojcia syrena , upir, Zeus, spoeczestwo, nard, itd. istniej, ale czy istniej byty im odpowiadajce? Ponadto pojcie nie jest tosame ze zjawiskiem. Pojcie woda nie jest wod. Pojcie klasa spoeczna nie jest klas, nie jest bytem.

Pojcia maj w sobie potencja wartociujcy. Np.: morderstwo, bohater, egoizm, rewolucja. To czsto ideologizuje i znieksztaca badania i ich interpretacje.Pojcia musz spenia nastpujce warunki: Winny by precyzyjnie zdefiniowane. Jest to tym trudniejsze im bardziej abstrakcyjne jest dane pojcie. Musi mie obserwowalny ekwiwalent empiryczny, albo przynajmniej zawiera wskaniki niedostpnego bezporedniej obserwacji zjawiska. Np.; pozytywne nastawienie, zadowolenie z zakupw, rado itp. Winna istnie trwaa zgoda co do treci zjawiska. Warto jednak zauway, e pewne zjawiska inaczej s definiowane przez socjologw, psychologw, ekonomistw, czy prawnikw.

Kade pojcie naley zdefiniowa. Nie ma jednej definicji danego fenomenu. Definicja zaley od potrzeb badawczych i w tym sensie czsto moe by niekompletna.Np.: definicja czowieka moe uwzgldnia jedynie aspekt:Medyczny,Ekonomiczny,Psychologiczny,Spoeczny,Kulturowy itd.Definiujemy pojcia poprzez ich cechy. Cechy te maj charakter ilociowy (np.:wiek) lub jakociowy ( np.: wolny zawd, pe)Nie uwzgldniamy wszystkich cech obiektu poniewa nie zawsze jest to potrzebne i nie zawsze jestemy w stanie to zrobi.Pojcia jednostkowe: Krakw, Neron, Platforma Obywatelska i inne.Pojcia oglne: czowiek, kobieta, robotnik.Definicje:Definiendum to co definiujemy np.: ko (jaki jest kady widzi)Definiens tre ( ko) jaki jest kady widzi.

Definicja realna wypowied charakteryzujca istotne waciwoci realnie istniejcego obiektu. Ze wzgldu na to, e obiekt ju istnieje definicja ta poddaje si ocenie prawda-fasz

Np.: partia polityczna jest to organizacja o demokratycznej strukturze wewntrznej, ktra przez uczestnictwo w kampanii wyborczej ubiega si o udzia we wadzy.

Wtroba / morze / komputer / yrafa jest to...........

Gdyby si okazao, e niektre partie nie maj struktury demokratycznej to taka definicja jako realna jest faszywa.

Definicja nominalna ustala znaczenie , ktre powinno przysugiwa danemu terminowi.

Przykad:

Parti polityczn nazwiemy kad organizacj o strukturze demokratycznej, ktra przez uczestnictwo w kampanii wyborczej ubiega si o udzia we wadzach.

Przez kultur/polityk/ demokracj... Bdziemy rozumie.....

Definicja nominalna nie moe by faszywa, nie podlega kryterium prawda-fasz. Z tego powodu zagraa chaos pojciowy.

Definicja wskanikowa wystpuje wtedy gdy dane pojcie nie zawiera empirycznie obserwowalnych ekwiwalentw. Np.: klasa spoeczna nie da si empirycznie obserwowa, czyli trzeba jej nada jak namacaln posta. To samo dotyczy kulturypolitycznej, demokracji, mioci, nienawici itd. Definicja wskanikowa nie jest definicj operacyjn dopki nie sprecyzuje jak mierzy wskaniki . Np.: inteligencj mona bada przy pomocy testu. Nie mierzymy jednak inteligencji jako takiej tylko reakcj na test, ktr uwaamy za przejaw inteligencji.

Definicje operacyjne.Opisuj zbir procedur, ktre powinien wykona badacz w celu ustalenia przejaww zjawiska opisywanego przez dane pojcie.Np.: zadowolenie z pracy to wzgldne zadowolenie pracownika z rodzaju czynnoci zawodowych i z warunkw w jakich je wykonuje. Nie wiemy jak rozumie np.: bardzo zadowolony z pracy.Due zadowolenie z pracy ma miejsce gdy pracownik na pytanie czy z pracy w danym zakadzie jest : bardzo zadowolony, zadowolony, niezadowolony odpowie : jestem bardzo zadowolony i / lub owiadczy e adnych innych czynnoci zawodowych nie wykonywaby chtniej ni te, ktre wykonuje obecnie , i / lub warunki swojej pracy w odpowiedzi na odpowiednie pytanie okreli jako bardzo dobre.Powysze wyliczenie operacji, ktre trzeba wykona, aby orzec wystpowanie danego zjawiska nazywamy definicj operacyjn.Np.: antysemityzm definiujemy przy pomocy wskanikw (definicja wskanikowa) a potem opisujemy jak te wskaniki mierzy i otrzymujemy definicj operacyjn.

Definicje pojciowe i operacyjneDefinicje pojciowe. Definicje opisujce pojcia za pomoc innych poj. Badacze posuguj si rwnie terminami pierwotnymi, ktre s konkretne i nie mog by definiowane za pomoc innych poj, a take terminami pochodnymi, ktre w definicjach pojciowych s konstruowane za pomoc terminw pierwotnych. Definicje operacyjne. Opisuj zbir procedur, ktre powinien przeprowadzi badacz w celu ustalenia przejaww, czyli wskanikw zjawiska opisywanego przez dane pojcie. Naukowcy wymagaj wykorzystania definicji operacyjnych wwczas, gdy zjawiska nie mona bezporednio obserwowa .

Przykad: definicja alienacjiZobaczmy, w jaki sposb zoone i wysoce abstrakcyjne pojcie, takie jak alienacja, moe zosta wykorzystane w badaniach. Wyrnimy pi cech pojcia alienacji, i co za tym idzie, pi definicji pojciowych:

Bezsilno przekonanie jednostki o tym, e jej zachowanie nie moe przynie oczekiwanych wynikw lub e nie ma ona wpywu na te wyniki.Bezsensowno dostrzeganie przez jednostk braku wasnych zdolnoci do rozumienia decyzji innych ludzi lub zdarze, ktre si wok niej dziej.Brak norm przekonanie, e zachowania spoecznie nie akceptowane (np. oszukiwanie) s niezbdne, aby mona byo osign okrelony cel.Izolacja uczucie osamotnienia wynikajce z odrzucenia aprobowanych spoecznie wartoci i celw.Samoodrzucenie odrzucenie obrazu ja, definiowanego przez grup odniesienia, lub oglnie przez spoeczestwo.

W pniejszych badaniach Seeman i inni badacze zdefiniowali operacyjnie owe pi cech poprzez skonstruowanie kwestionariusza dla kadej wasnoci czy kadego wymiaru ujtego w pojciu. Odpowiedzi jednostki na pozycje kwestionariusza definioway empiryczne znaczenie kadej cechy. Na przykad badacze zastosowali nastpujce pytanie jako sposb zoperacjonalizowania pojcia bezsilno: Przypumy, e w twoim miecie rozwaa si moliwo wprowadzenia przepisu, ktry ty uznajesz za niewaciwy i szkodliwy. Co mg(a) by zrobi?" Osoby, ktre odpowiedziay, e nic nie mog zrobi, zostay zaklasyfikowane jako bezsilne". Inne pytania definiujce operacyjnie bezsilno to: Jeeli podj(a)by wysiek, aby zmieni ten przepis to na ile prawdopodobny jest twj sukces? Jeeli zaistniaaby taka sytuacja to jakie jest prawdopodobiestwo, e co by z tym zrobi(a)? Czy kiedykolwiek prbowa(a)e wpywa na decyzje wadz lokalnych. Przypumy e, kongres ustanowi prawo, ktre twoim zdaniem jest niesprawiedliwe i szkodliwe. Co mg(a)by zrobi? Czy kiedykolwiek prbowa(a)e wpywa na dziaania kongresu?

Ryc. 2.1 Przejcie od poziomu pojciowego do poziomu obserwacji: przypadek alienacji

Etap definiowania poj, czyli ich wyjaniania, a take szczegowego zarysowania problematyki nazywamy eksplikacj.

Natomiast operacjonalizacja polega na tworzeniu definicji operacyjnych tzn. takich, ktre definiuj pojcia poprzez okrelenie operacji jakie naley wykona , aby stwierdzi czy zjawisko okrelone przez dane pojcie wystpuje czy nie.Np.: definicja operacyjna wielkoci grupy musi dokadnie wskaza co naley mierzy, kiedy i jak ( np.: ilo czonkw grupy, gdy s w komplecie, poprzez odczytanie listy)

Problem trafnoci wskanikwIlo wskanikw: gdy jest ich za mao zmniejszaj zakres pojcia ( np. nienawi definiowana tylko iloci uderze kogo w twarz) Moe si zdarzy , e definicja operacyjna tylko czciowo pokrywa si z definiowanym pojciem a czciowo poza nie wykracza. Np.; Czy chcia(a)by Pan (i) zmieni prac? Jako operacjonalizacja zadowolenia z pracy.

(moe chcie zmieni prac, ale to nie oznacza , e jest z niej niezadowolony)

W przypadku poj dotyczcych zjawisk bezporednio nieobserwowalnych, abstrakcyjnych i bardzo zoonych bywa, e definicja operacyjna niepostrzeenie stawia znak rwnoci midzy zjawiskiem a tym co faktycznie mierzy. Np.: niejeden badacz, ktry za pomoc wielowymiarowej skali statusu mierzy status jednostek, grupujc je nastpnie w warstwy zalenie od poziomu tak mierzonego statusu, uznawa w kocu status i warstwy za zjawiska obiektywnie istniejce w postaci jak ustali w pomiarach.

Trafno i rzetelno.

Definicja operacyjna jest trafna jeeli operacje prowadzone w/g zawartych w niej wskaza pozwalaj zarejestrowa dokadnie to czego dotyczy pojcie (np.: trafno testu inteligencji)Narzdzie jest rzetelne gdy powtrne posuenie si nim w tych samych warunkach daje te same wyniki. Rzetelno narzdzia zaley od:Precyzji ; dane pytanie zawsze winno by tak samo rozumiane,Obiektywnoci; wyniki nie zale od badacza zapobiega temu standaryzacja narzdzia.Warunkiem trafnoci jest rzetelno, ale sama rzetelno nie gwarantuje trafnoci.

ZmiennePojcia staj si zmiennymi, gdy przyjmuj wartoci, co najmniej dwie. Np.: dane zjawisko wystpuje lub nie. Np.: wiek, pe, przynaleno klasowa (nisza, rednia, wysza).

Zwizki miedzy zmiennymi.

Kowariancja; zmianie jednej zmiennej towarzyszy zmiana drugiejObserwacja liczba lat nauki dochody ($) Daniel 16 35000 Anna 15 30000 Maria 14 27000 Jakub 13 19000 Filip 12 15000

rdo: Chava Frankfort-Nachmias, David Nachmias: Metody badawcze w naukach spoecznych. Pozna 2001

Kierunek zwizku;Dodatni: im wicej lat nauki tym wysze dochody,Ujemny: im ludzie bardziej wyksztaceni tym mniej uprzedzeni rasowo.

Sia zwizku;Zwizek idealny ; zmianie jednej zmiennej towarzyszy zmiana drugiej. Zwizek zerowy ; zmianie jednej zmiennej nie towarzyszy adna zmiana drugiej.

IndeksacjaAktywno kulturalna/poziom kulturalny czytelnictwo wysokie a d g rednie b e h niskie c f i

chodzenie do kina (czstotliwo) niska rednia wysoka indeks poziom kulturalny 4 g 3 d h 2 a e i 1 b f 0 c

Przy tworzeniu indeksu trzeba rozwiza dwa problemy:Rozstrzygn, ktre cechy maja wej w skad indeksu,Wagi (czyli wspczynnik wanoci danej cechy)

HIPOTEZY

Hipoteza jest to zdanie orzekajce o prawdopodobnym zwizku midzy dwoma zjawiskami.

Cechy hipotez:Musz by jasno sformuowane; definicje uytych poj,Musz by konkretne: opisa jaki jest kierunek zwizku i w jakich warunkach zachodzi,Musz by empirycznie sprawdzalne: zmienne musz by uchwytne i mierzalne,Nie mog mie charakteru sdw wartociujcych.

.

Badacz nie jest w stanie pozby si swoich przekona, preferencji intelektualnych, czy wiatopogldu. Zatem zamiast sili si na pozorny obiektywizm, winien on stara si uzmysowi sobie a potem jasno wyeksplikowa wszystkie zaoenia, preferencje jakie przyjmuje.

W psychologii bdzie to jasne okrelenie, e np; przyjmuje si zaoenia psychoanalizy, w socjologii np.; teori konfliktw itd. Trzeba jasno stwierdzi, e s moliwe inne zaoenia a wic i inne rezultaty badawcze. Badacz winien jasno przedstawi wszystkie niedocignicia i wtpliwoci zwizane ze swoimi badaniami.

EKSPERYMENT.1.Celem eksperymentu jest ustalenie przyczyn danego zjawiska.2.Schemat eksperymentu badawczego; Kanony indukcji Milla:1. kanon jedynej zgodnoci:X, A, B, C, ------> YX, ~'A, ~ 'B, ~'C, ------> Ystd ------> Y2. kanon jedynej rnicy:X, A, B, C ------> Y~'X, A, B, C ------> ~'Ystd X ------> Y

EksperymentZarzuty:maj zastosowanie tylko przy zmiennych dwuwartociowych, brak moliwoci uwzgldnienia wszystkich znaczcych zmiennychX, A, B, C, (D) ------> YX,~ 'A,~ 'B, ~'C, (D) ------> YD jest nieznane i to ono moe wywoywa Y (np: plotka).

Wspczesny eksperyment stochastyczny:G l: X ---------> Y l grupa eksperymentalnaG2: ~'X ------> Y2 grupa kontrolnakontrolowanie nieznanych czynnikw sprawczych poprzez odpowiedni dobr prby: losowy lub paramiEksperyment z udziaem wielowartociowych zmiennych niezalenych:G l: X mao ------> Y lG2: X redni ------> Y2G3: X duo ------> Y3Eksperyment naturalny: np. w zakadach pracy, wada: brak prby kontrolnej Eksperyment post factum

Eksperyment z dwiema lub wicej zmiennymi niezalenymi.G1: X mao W Y1 G2: X mao W Y2G3: X rednio W Y3 G4 : X rednio W Y4G5: X duo W Y5 G6: X duo W Y6

Eksperyment z uwzgldnieniem zmiennej czasu.

Eksperyment

Czynniki zakcajce trafno interpretowania zalenoci przyczynowych:

historia; zdarzenia zewntrzne, ktre zachodz w trakcie bada i mog stworzy podstawy konkurencyjnego wyjaniania zmian zmiennej zalenej,

dojrzewanie; obejmuje procesy biologiczne, psychologiczne i spoeczne, ktre z upywem czasu mog przyczyni si do powstania zmian. Zamy, e interesuje nas wpyw okrelonych metod nauczania na uczniw. Rejestrujemy ich osignicia przed wprowadzeniem bodca i po wprowadzeniu. Jednake w tym czasie uczniowie dojrzeli, stali si starsi, by moe mdrzejsi. Te zmiany mog mie wpyw.

utrata badanych osb; jeeli w badaniu wpywu rodkw masowego przekazu na uprzedzenia, okae si, e wikszo osb, ktre wypady z tej prby to osoby uprzedzone to moe nagle si okaza, e media zmniejszaj uprzedzenia.

Czynniki zakcajce trafno interpretowania zalenoci przyczynowych:

instrumentacja; zmiana narzdzia pomiaru pomidzy pomiarem pocztkowym a kocowym.uwraliwienie poprzez pomiar; badania pocztkowe mog uwraliwia badanych na dane problemy i wpywa na wyniki kocowe. Rnica miedzy pomiarami pocztkowymi i kocowymi moe zosta przypisana nie tyle zmiennej niezalenej co raczej dowiadczeniu zdobytemu przez osob badan w trakcie pomiaru pocztkowego. Wiadomo, e np.: osoby badane mog poprawi swoje wyniki w testach inteligencji poprzez czste ich rozwizywanie.6. przypadkowo niskie/ wysokie oceny uzyskane w testach kwalifikujcych do grup eksperymentalnych; zdarza si , e kto sabiej wypadnie na testach z powodu zmczenia, braku koncentracji itd.

Eksperyment

Powysze zakcenia mona niwelowa dziki :doborowi losowemu; obie grupy s prbami losowymi tej samej zbiorowoci generalnej, albo pobiera si jedn prb i dzieli na dwie przy pomocy rzutu monet,doborowi parami; zakada si , e oprcz bodca X na wyniki mog np.: wpywa wiek i pe. Wwczas ze wzgldu na te zmienne dzieli si kad z podgrup na dwie grupy:---------------------------------------------------------------------------------------------------------WIEK -----------------------------------------------------------------------------------------------------------Pe poniej 20 lat 20 25 lat powyej 25 lat

Mczyni 20 40 20

Kobiety 16 30 18

Kad z tych 6 grup dzieli si na poow i jedna jest grup eksperymentaln a drugakontroln.

Eksperyment Pygmalion in the classroom (Robert Rosethal i Lenore Jacobson).

Badanie miao ujawni efekt oddziaywania pozytywnych/negatywnych oczekiwa nauczycieli na intelektualna sprawno uczniw. Ze wzgldw etycznych odrzucono negatywne, a wic przetestowano jedynie hipotez mwic o tym , e pozytywne oczekiwania nauczycieli zwikszaj sprawno intelektualn uczniw.

Zmienna niezalena: oczekiwania nauczycieli. T zmienn manipulowano. Na pocztku roku szkolnego wykonano test na inteligencj uczniom danej szkoy. Nastpnie przedstawiono list 20% uczniw, ktrzy zgodnie z badaniami mieli rozwin si intelektualnie w cigu tego roku. Oczywicie zgodnie z wymogami eksperymentu lista uczniw bya dobrana losowo.

Zmienn zalen byy zdolnoci intelektualne dziecka.Wszyscy uczniowie zostali przebadani po zakoczeniu roku szkolnego. Zanotowano istotny wzrost IQ u dzieci, ktre miay si intelektualnie rozwin.

Interpretujc wyniki eksperymentu Rosenthal i Jacobson stwierdzili, e pozytywne oczekiwania nauczycieli w stosunku do dzieci, ktre miay si rozwin intelektualnie wpyny na istotny wzrost IQ.

Schemat powyszego eksperymentu:Grupa pomiar pocztkowy pomiar kocowy rnicaEksperymentalna O1 -------------- X-------------- O2 O2 - O1 = d e Kontrolna O3 ---------------------------------- O4 O4 - O3 = dc

Warunki uoglnienia wynikw eksperymentu :grupy kontrolna i eksperymentalna musz by prbami losowymi ze zbiorowoci generalnej,tymczasem czsto do eksperymentw rekrutuje si studentw ochotnikw.

Czterogrupowy eksperyment Solomona.Pomiar pocztkowy Pomiar kocowy ------------------------------------------------------------------------------------------------R O1 X O2R O3 O4R X O5R O6Porwnanie ze sob grup eksperymentalnych O2 i O5 oraz dwch kontrolnych O4 i O6 pozwala na pomiar uwraliwiajcego efektu testowania pocztkowego. Moemy oceni czy zmienna X oddziauje inaczej w grupach, w ktrych nie przeprowadzono uwraliwiajcego pomiaru pocztkowego.

Czterogrupowy plan Solomona

Eksperyment

Przykad: Wyprzedawanie Pentagonu". Ciekawego przykadu zastosowania planu czterogrupowego dostarczaj badania dotyczce wpywu programw telewizyjny na polityk. We wczesnych latach szedziesitych wikszo specjalistw z dziedziny nauk politycznych bya mocno przywizana do teorii, zgodnie z ktra telewizja i inne massmedia wywieraj minimalny wpyw i generalnie s postrzegane jako rodki nie majce wikszego znaczenia. Stanowisko to zaczo si zmienia pod koniec dekady, kiedy w trakcie wojny w Wietnamie i demonstracji studenckich dziennikarstwo telewizyjne znalazo si w centrum zainteresowania opinii publicznej. W swoich badaniach Robinson poszukiwa zwizku pomidzy programami informacyjnymi produkowanymi przez due sieci telewizyjne a polityk.

Eksperyment

Robinson wykorzysta czterogrupowy plan Solomona. aby sprawdzi, jaki wpyw wywar wyprodukowany przez sie CBS film dokumentalny The Selling the Pentagon (Wyprzedawanie Pentagonu") na opinie ludzi dotyczce wojska, administracji i mediw. (W rzeczywistoci Robinson przeprowadzi dwa zestawy eksperymentw w pierwszym bada efekty oddziaywania programu telewizyjnego w drugim za analizowa oddziaywanie komentarza przedstawionego na kocu programu. Tu przedstawimy jedynie badania z pierwszej grupy).

EksperymentAby sprawdzi efekt oddziaywania programu telewizyjnego, wykorzysta plan badawczy z dwiema grupami eksperymentalnymi i dwiema grupami kontrolnymi. Pomiar pocztkowy przeprowadzono w stosunku do niektrych (nie wszystkich) uczestnikw badania. W grupach eksperymentalnych dokonano pomiaru kocowego natychmiast po zakoczeniu emisji filmu. W jednej grupie kontrolnej przeprowadzono badanie wstpne tu przed emisj, natomiast w drugiej nie. Kolejne badanie przeprowadzono we wszystkich grupach dwa miesice pniej. Pomiar pocztkowy i pomiar kocowy polegay na wypenieniu kwestionariusza dotyczcego opinii i stopnia zaufania w stosunku do: instytucji spoecznych i politycznych, urzdnikw pastwowych, osb prywatnych i organizacji skupiajcych media. Kwestionariusz zastosowany w drugim badaniu dotyczy tych samych tematw, by jednak nieco krtszy.

dnej

Eksperyment Wyprzedawanie Pentagonu"

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Pomiar pocztkowy Rodzaj Pomiar kocowy Kolejne badanie (listopad 1971) badania (grudzie 1971) (luty 1972)-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Grupa A tak program tak takGrupa B nie program tak takGrupa C tak kontrola tak takGrupa D nie kontrola tak tak -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Eksperyment Wyprzedawanie Pentagonu" Analiza wynikw tego eksperymentu pozwala lepiej zrozumie praktyczn stron bada spoecznych. Robinson wybra pocztkowo plan Solomona, poniewa zapewnia on skuteczny sposb kontrolowania wszystkich potencjalnych czynnikw ktre ktre mogyby by rdem alternatywnych wyjanie otrzymanych wynikw. Wprowadzenie grupy eksperymentalnej oraz grupy kontrolnej bez pomiaru pocztkowego stworzyo jednak wiele problemw. Okazao si, ze osoby z grupy B i grupy D ktre nie przeszy przez etap pomiaru pocztkowego zdecydowanie mniej chtnie zgadzay si na udzia w badaniach kwestionariuszowych w porwnaniu z osobami, ktre ju wypeniay ten kwestionariusz.Spowodowao to tak du utrat osb badanych w tych dwch grupach, e w analizie wynikw badacze mogli wykorzysta jedynie grupy z pomiarem pocztkowym.Uzyskane wyniki potwierdziy, e film dokumentalny The Selling of the Pentagon zmieni opinie ludzi o funkcjonowaniu amerykaskiego wojska na mniej pozytywne. Osoby z grup eksperymentalnych spostrzegay wojsko jako chtniej angaujce si w sprawy polityczne i chtniej poszukujce okrelonych korzyci politycznych, ni byy skonne wczeniej przypuszcza. W grupie kontrolnej natomiast nie odnotowano istotnych zmian w adnej ze spraw. Wywoana eksperymentalnie zmiana opinii jest tu bardzo wana, poniewa zmienia ona postawy osb badanych na mniej lojalne, tj. spowodowaa, i uznay one, e polityka rzdu jest za.

Eksperyment z zastosowaniem grupy kontrolnej i tylko pomiarem kocowym. Pomiar kocowy R X O1 R O2Np.: robimy badania na temat wpywu pogadanek owiatowych na zmiany postaw ludzi w stosunku do AIDS. Losowo dobieramy dwie grupy. Grupa eksperymentalna bierze udzia w 4. godzinnej prelekcji na temat AIDS. Nastpnie w obu grupach przeprowadzamy wywiad i porwnujemy wyniki.

Eksperyment z wieloma zmiennymi.Wiadomo, e wielko instytucji wpywa na morale pracownikw. Efekt wielkoci moe by zmniejszony przez decentralizacj. Mamy wic dwie zmienne o dwu wartociach.

Pomiar kocowy R X1 O1 R X2 O2 R X3 O3 R X4 O4

Eksperyment laboratoryjny; kontrol objte zmienne niezalene i sytuacyjne. Zmienne zalene to ograniczona liczba indywidualnych sposobw zachowa ( np.: rozwizywanie zada, przystosowanie si , zmiany opinii) oraz okrelone wasnoci grupy ( np.: spjno) . Zarzuty: sztuczno sytuacji laboratoryjnej, wiadomo osb biorcych udzia w eksperymencie Eksperyment terenowy,Eksperyment naturalny; zwykle brak grupy kontrolnejEksperyment post factum.

Eksperyment naturalny,

Przy tego rodzaju eksperymencie: nie dysponujemy grupa kontroln,bodziec "ju zadziaa ( czyli nie mona danej grupy zbada przed i po zadziaaniu bodca ),winnimy porwna wyniki uzyskane przez grup poddan bodcowi z grup nie majc kontaktu z bodcem ( najlepiej o skadzie jak najbardziej zblionym do grupy badanej)

Przykad:Chcemy zbada wpyw rodzaju szkoy na wyniki w nauce. Badacz moe przeprowadzi eksperyment naturalny testujc uczniw przed pjciem do szkoy ( wyznaniowej, gminnej, publicznej , prywatnej) a nastpnie np.: po 2 latach.

Eksperyment post factum,.

Mona te przeprowadzi eksperyment post factum ( po zadziaaniu bodca), ktry mgby polega na porwnaniu rednich wynikw - np.: l00 osobowych grup uczniw klas drugich ze szk rodzaju A i B. Nie mamy jednak pewnoci czy tylko przypadek zadecydowa, e dany ucze poszed do danej szkoy. Moe si okaza, e np.: rodzice z wyszym wyksztaceniem wysyaj dzieci do szkoy A, a dzieci bardzie zaniedbane chodz do szkoy B. Wwczas te grupy nie rniyby si ze wzgldu na jeden czynnik, zatem nie dao by si ustali co wywouje rnic. Jednake powysze wtpliwoci co do przyczyny rnicy mona prbowa osabi poprzez dobr uczniw do obu grup uczniw podobnych ze wzgldu na wane zmienne.

Eksperyment

1. Eksperyment Solomona Asha ( porwnywanie odcinkw)35% odpowiedzi osb badanych byo zgodnych z niepoprawnymi (celowo) odpowiedziami wsplnikw eksperymentatora.Co wywoao konformizm: rzeczywiste postrzeganie pod wpywem grupy , czy ch przypodobania si innym?Zbadano to w ten sposb, e o odpowiedzi dotyczce odcinkw poproszono badanego pod nieobecno innych. Wyniki potwierdziy hipotez, ze im mniejsza bezporednia kontrola tym mniejsza skonno do konformizmu.

Eksperyment 2.Eksperyment Stanleya Milgrama:Sugerowano badanym, e celem eksperymentu jest ustalenie wpywu kary na zapamitywanie. Natomiast prawdziwym celem byo badanie procesu ulegania autorytetom.Trzej uczestnicy eksperymentu: badacz, badany jako nauczyciel i wsplnik eksperymentatora czyli ucze. Nauczyciel poddawa ucznia rnym bodcom na ktre musia on waciwie reagowa przez nacinicie odpowiedniego przycisku. Przy bdnej reakcji nauczyciel aplikowa uczniowi impuls elektryczny za kadym razem coraz silniejszy. Impuls waha si od 15 V do 450 V. Przy 75 V ucze zaczyna jcze, przy 150 V prosi o zwolnienie z eksperymentu, przy 180 V krzycza, dalej na maszynie impulsw byy napisy niezwyke silny wstrzs" a dalej Niebezpieczestwo! Ciki wstrzs. Ucze** zaczyna gwatownie reagowa bijc piciami w cian i baga by go puszczono. Poniewa nie byy to waciwe reakcje na bodziec , nauczyciel" dalej zwiksza dokuczliwo bodca. Przy dalszym nasileniu bodca nastpia zowroga cisza ofiara nie reagowaa na adne bodce. Poniewa nie byo reakcji eksperymentator poleca zwikszenie impulsu to koca.

Eksperyment

62 % badanych aplikowao impulsy do koca eksperymentu, chocia niektrzy musieli by ponaglani przez eksperymentatora. Nie wiadomo czy wynik ten wskazuje, e wszyscy jestemy potencjalnymi oprawcami ? Moe na posuszestwo miay wpyw takie czynniki jak to, e: Polecenia wydawa uczony, Eksperyment mia miejsce na synnym uniwersytecie w Yale.Gdy powtrzono eksperyment w pomieszczeniach do obskurnego czynszowego budynku w centrum Brigdeport (Connecticut) wyniki spady z 65% do 48%.Gdy eksperymentator nie by fizycznie obecny, lecz wydawa polecenia przez telefon liczba w peni posusznych spadla do 25%, a kilku badanych oszukiwao.

3 eksperyment C. Haneya, C Banksa i P. Zimbarto

Podzielono losowo badanych na 10 winiw i 11 stranikw. Winiowie byli aresztowani wg wszelkich prawide. Nastpnie przechodzili normaln procedur przyjcia do wizienia np..: rozbieranie do naga, polewanie rodkami przeciw insektom, otrzymali numery zamiast nazwisk, naoono im nylonowe poczochy na gowy, co miao imitowa ogolenie gowy itp. Natomiast stranicy dbali o porzdek, urzdzali zbirki (coraz bardziej przecigajce si) podczas ktrych liczyli winiw. Ubrani byli w ubrania koloru khaki, ciemne okulary, mieli gwizdki. Stranicy tak mocno weszli w swoj rol, e eksperyment trzeba byo przerwa ze wzgldu na depresj winiw.

3 eksperyment C. Haneya, C Banksa i P. Zimbarto

Podczas eksperymentu:winiowie stali si natychmiast bierni, stranicy rozkazujcy i wadczy,Szybko pojawiy si i narastay postawy wzajemnie negatywne,W zachowaniu stranikw pojawio si coraz wicej agresji; przeduay si zbirki; wystpia agresja sowna (fizyczna bya zabroniona). Stranicy zostawali w wizieniu duej ni byli zobowizani.Rozmowy winiw dotyczyy przede wszystkim spraw wizienia,Cz winiw bardzo szybko popada w silne stany depresyjne, wystpiy stany lkowe i pacz. Wikszo winiw chciaa odda pienidze byle by tylko wyj z wizienia,Eksperyment trzeba byo przerwa po 6 dniach, chocia zaplanowano go na dwa tygodnie. Najbardziej byli z tego niezadowoleni stranicy.

WYWIAD

Respondent Ankieter1. definicja sytuacji: kim jest A.? 1. definicja sytuacji: kim jest R. ? Po co przyszed? Stosunek do niego. Dlatego A; 2. Nie wolno ujawnia swoich powinien si przedstawi, sdw i opinii na poruszane wzbudzi zainteresowanie w wywiadzie tematy badaniami, wyjani dlaczego wywiad 3. ubir R. jest przeprowadzany wanie z R. 4. wpyw cech A. na odpowiedzi R. Inne elementy majce wpyw na R: 5. A. niewidocznyubir A. 6. Pe R.zachowanie, wysawianie si,A.winien ( w pewnym sensie) 7. wiek R. dostosowa swoje zachowanie do sytuacji, wytworzy atmo- sfer zaufania i zrozumienia.pe ankietera,wiek ankietera.

WYWIAD

Wyniki wielu bada wiadcz o wpywie zewntrznych cech ankietera na odpowiedzi respondenta.wpyw przynalenoci ankietera do mniejszoci etnicznych;Robinson i Rhode utworzyli cztery grupy ankieterw, ktrych wygld zewntrzny, a w dwu grupach take nazwiska, kwalifikoway albo jako typowych ydw" albo jako typowych nie-ydw". Przy pytaniach dotyczcych ydw ( np: Czy sdzi Pan/i, e w USA ydzi maj zbyt due wpywy i znaczenie?") rnica odpowiedzi twierdzcych udzielanych ankieterom z grup jednego i drugiego rodzaju sigaa 18 punktw procentowych ( przy pytaniu wyej cytowanym ankieterzy z grupy typowych ydw" uzyskali ok.6% odpowiedzi twierdzcych, a z grupy typowych nie-ydw ok. 24%)

WYWIAD

Wyniki wielu bada wiadcz o wpywie zewntrznych cech ankietera na odpowiedzi respondenta.wpyw przynalenoci ankietera do mniejszoci etnicznych;

Zgodnie z tzw. efektem Bradleya-Wildera ankietowani czsto deklaruj poparcie dla czarnoskrego kandydata w starciu z biaym, bo boj si posdzenia o rasizm. Jednak 4 listopada (2008 przyp.TB) w dniu wyborw, pozostawieni sami sobie, mog zagosowa na kandydata Republikanw Johna McCaina. Nazwa teorii pochodzi od nazwiska czarnoskrego burmistrza Los Angeles, Toma Bradleya, ktry w 1982 przegra z biaym kandydatem

WYWIADkandydatem Republikanw w wyborach na gubernatora Kalifornii, cho sondae wieciy jego triumf. Ankietowani zachowali si podobnie w 1989 roku przy okazji wyborw na gubernatora Wirginii. Afroamerykanin Doug Wilder wprawdzie zwyciy nad biaym republikaskim kandydatem, ale zaledwie o p punktu procentowego, cho sondae daway mu 10 pkt. przewagi. Wiemy, e czynnik rasy jest brany pod uwag. Nie jest jednak jasne, do jakiego stopnia. Lecz margines bdu 2-4 pkt. moe zrobi rnic. Powysza sytuacja dotyczy zarwno wywiadu jak i bada ankietowych.

WYWIAD

wpyw przynalenoci spoecznej;

Daniel Katz stwierdzi, e na pytania dotyczce pracy i zarobkw inaczej odpowiadano ankieterom pochodzcym z warstwy redniej a inaczej ankieterom pochodzcym z warstwy robotniczej. Okazao si np., e za ustaw zakazujc strajki okupacyjne wypowiedziao si 44% respondentw gdy wywiad prowadzi ankieter z warstwy robotniczej, a 59% gdy ankieter pochodzi z warstwy redniej.

WYWIADwpyw pci ankietera na wypowiedzi;

W badaniach Hymana respondenci mieli si ustosunkowa do nastpujcego stwierdzenia: Wiezienie jest zbyt agodn kar dla osb dopuszczajcych si wykrocze przeciwko moralnoci; osoby te powinny by publicznie chostane".

Wywiad

Wiele bada wskazuje, e midzy opiniami ankietera a uzyskanymi przez niego rozkadami odpowiedzi zachodzi znaczca i zadziwiajca zbieno.H. Fisher wykaza w eksperymencie laboratoryjnym , e opinia ankietera ma wpyw na odbir i rejestracj zachowa werbalnych respondenta.( H. Fisher: Interview Bias... cyt. Za R. Mayntz s. 153)Rodzaje wywiadu:Wywiad swobodny,2. Wywiad usystematyzowany.

Wywiad

ZALETY WYWIADU: kontrola sytuacji badawczej, wysoki odsetek odpowiedzi, pogbianie pyta ( o ile to konieczne)

WADY WYWIADU: b. wysokie koszty, stronniczo ankietera, brak anonimowoci ( przy pewnego typu badaniach).

Rodzaje ankietpilotowana,audytoryjna, pocztowa, telefoniczna, uliczna, on-line.

Ankieta pocztowaZALETY:Niski koszt,Uniknicie znieksztacajcego wpywu ankietera,Wiksza anonimowo; lepsze odpowiedzi na draliwe pytania,Moliwo udzielania przemylanych odpowiedzi respondent ma czas do namysu,Minimalizacja kosztw dostpu do respondenta takswka do Gdaska kosztuje droej ni znaczek pocztowy.WADY:samobronicy si kwestionariusz kwestionariusz musi by na tyle dobrze opracowany, aby sam si wybroni w czasie bada.Brak kontroli nad tym kto udziela odpowiedzi na pytania,Niski odsetek odpowiedzi.

Ankieta pocztowa

3. STRATEGIA ZWIKSZANIA ODSETKA ZWROTW: Sponsoring/firmowanie bada: im bardziej szacowna firma wspiera, finansuje, uwiarygodnia badania tym lepiej,

Metody zachcania do udzielania odpowiedzi: 1 branie na lito Np.: od bada zaley uzyskanie dyplomu studiw, 2oferowanie nagrd, 3 zamieszczenie w apelu argumentw uzasadniajcych wyjtkowe znaczenie spoeczne bada, 4. wygld ankiety, 5 koperty zwrotu,

Ankieta pocztowa

3. STRATEGIA ZWIKSZANIA ODSETKA ZWROTW:6. czas wysania np.; niedobry w czasie wakacji,

7. przypominanie wysyanie kart pocztowych do osb ktre po 2. tygodniu nie przysay odpowiedzi, po 3. tygodniu wysanie kartki pocztowej i kwestionariusza. Po 5 tygodniach mona procedur powtrzy.

przypomnienia telefoniczne.

Wysyka czas rednia odp-dzi (%) kumulacja Pierwsza wysyka 23,8 23,8 Przypomnienie kartka pocztowa po 2 tygodniach 18,2 42,0Pierwsza powtrna wysyka kwestionariusza po 3 tygodniach 17,0 59,0Druga powtrka wysykikwestionariusza po 5 tygodniach 13,4 72,4

Ankieta pocztowa (cd) i telefoniczna

Przy wykorzystaniu powyszych technik zwikszania odpowiedzi na og zwroty zwikszaj si do 50%.Jest to jednak cigle za mao i reprezentatywno prby nie jest zachowana.

Ankieta / wywiad telefonicznyCATI - computeur assisted telephone interviewing

ZALETY:przecitne koszty, anonimowo, podobnie jak przy ankiecie pocztowej, z tym, e nie trzeba odpowiada na pimie, osoby prowadzce wywiad znajduj si w jednym pomieszczeniu std atwiejsza kontrola

WADY:atwo odmowy odpowiedzi na draliwe pytania,atwo przerwania wywiadu,brak kontroli nad procesem badawczym,problem reprezentatywnoci prby.

ANKIETA ON-LINE.

ZALETY: koszty niewielkie, szybko dotarcia do respondenta,

WADY: atwo odmowy i przerwania badania, brak kontroli nad prosem badawczym, problem reprezentatywnoci prby.

JZYK: WYWOUJCY EMOCJE ZBYT GRNOLOTNY

DUGO KWESTIONARIUSZA

UKAD GRAFICZNY

RNICE MIDZYKWESTIONARIUSZEM ANKIETY I WYWIADU

KONSTRUKCJA:

APEL

PYTANIA- Rodzaje pyta: zamknite otwarte potwarte (kafeterie) wprowadzajce sugerujce filtrujce naruszajce prywatno projekcyjne sprawdzajce/kontrolne w formie historyjki jako zestaw opinii- Kolejno pyta- Stopniowanie trudnych pyta"

- METRYCZKA

Kwestionariusz

Informacja o instytucji firmujcej badania

Zwiza informacja o celu badania

Dodatkowe wyjanienia:

- Uzasadnienie wyboru danego respondenta (... biorc pod uwag fakt, e jest Pan(i) czonkiem naszej spdzielni liczymy na wykazanie zainteresowania ponisz ankiet...)- zapewnienie o anonimowoci- podzikowanie respondentowi za trud zwizany z wypenieniem ankiety- okrelenie sposobu zwrotu ankiety KONSTRUKCJA KWESTIONARIUSZA

APEL

RODZAJE PYTA

Pytania otwarte pytania., ktre zostawiaj respondentowi cakowit swobod odpowiedziPytania zamknite pytania, ktre s zaopatrzone w z gry przewidywane odpowiedziodpowiedzi mog by podane poza pytaniem w postaci krtkiej listyrespondent rozpoznaje" prawidow odpowiedodpowiedzi na pytania zamknite s atwiejsze w opracowaniu, s porwnywalne i jednoznaczne, ale dostarczaj mniej szczegw ni pytania otwarteilo odpowiedzi powinna by do ogarnicia" przez respondentaproponowane odpowiedzi powinny uwzgldnia brak opinii respondenta (nie mam zdania ")Pytania potwarte - badany ma moliwo wyboru jednej z dwch przedstawionych odpowiedzi oraz udzielenia swobodnej odpowiedzi wpisujc j w odpowiednie miejsce

PYTANIA FILTRUJCEStawiamy je wtedy. Gdy chcemy spord respondentw dokona eliminacji osb, ktre nie maj nic do powiedzenia na dany temat, np. zanim zapytamy o opinie o reklamie telewizyjnej musimy zapyta o to czy respondent j widziaPYTANIA SUGERUJCESposb formuowania tych pyta wpywa na udzielan odpowied, dlatego powinny by stosowane tylko wtedy, gdy chodzi o przezwycienie zahamowa odpowiadajcego, np. Czy nie sdzi Pan/i, e porzdna porcja batw jeszcze nikomu nie zaszkodzia? "PYTANIA WPROWADZAJCECzy pana/i zdaniem- oglnie rzecz biorc - sprawy w Polsce id w dobrym, czy zym kierunku? "PYTANIA PROJEKCYJNEWchodz w zakres metod diagnozy psychologicznej (badania, motyww, przekona, spostrzegania, konfliktw wewntrznych). Metoda projekcji polega na pozyskaniu odpowiedzi respondenta na podstawie niejasnego przekazu (tak aby sam dokona jego interpretacji); np. test skojarze sownych, test niedokoczonych zda, niedokoczonych opowiada, testy rysunkowe

PYTANIA SPRAWDZAJCE/KONTROLNEStosuje sieje chcc sprawdzi czy na okrelone pytanie respondent odpowiedzia zgodnie z prawd, std pytanie to dotyczy tego samego problemu, ale jest zadane w innej formie. W kwestionariuszu powinno znajdowa si odpowiednio daleko" od pytania waciwego. PYTANIA W FORMIE HISTORYJKIPYTANIA JAKO ZESTAW OPINIIJak Pan(i) ocenia obecny stan gospodarki? a)Uwaam, e gospodarka znajduje si w stanie dynamicznego rozwoju b)Uwaam, e gospodarka znajduje si w stanie powolnego rozwoju c)Uwaam, e gospodarka znajduje si w stanie lekkiego kryzysu d)Trudno powiedzie "PYTANIA NARUSZAJCE PRYWATNO Ile Pani zarabia? "METRYCZKA Zawiera dane spoeczno - demograficzne: wiek, pe, stan cywilny, zawd, wyksztacenie.Powinna by umieszczana na kocu kwestionariusza

JZYK KWESTIONARIUSZAForma jzykowa pyta kwestionariuszowych nie powinna:wywoywa emocjibrzmie zbyt grnolotnie, literacko, nie powinna prbowa wywoywa podziwu respondenta: co sdzi Pan(i) o percepcji adolescentw relatywizujcej facylitacj modernistycznego progresiwizmu ?RESPONDENT MUSI ZROZUMIE SENS PYTA TAK JAK GO ROZUMIEBADACZkolejno pyta - kontrowersjepromieniowanie emocjonalne pyta" poprzedzajcych na nastpujce - sugeruje si stosowanie pyta buforowych pomidzy poszczeglnymi grupami tematycznymi; dugo kwestionariuszaw przypadku wywiadu mierzy si czasem wywiadu (wg. Noelle wywiad powinien trwa okoo 30 minut, aczkolwiek nie mona ustala sztywnych ram czasowych za R. Mayntz);stopniowanie trudnych" pyta polega na tym, e na ten sam temat stawia si najpierw pytania oglne (czsto otwarte) i kolejno coraz bardziej szczegowe (najczciej zamknite) - lub odwrotnie.

Dodatkowo, mona zastosowa nastpujce strategie pozyskania odpowiedzi; a. odpowied oglna (jakie mniej wicej s Pana dochody, mieszcz si w granicach..., czy...) b. zagodzenie, pomniejszenie (Czy zdarzyo si Panu zabra [zamiast ukra] do domu par owkw z biura..?) c. zaskoczenie - Prosz niech Pan sobie przypomni, ktrego dnia ostatni raz wzi Pan do domu troch materiaw biurowych ? d. pozr jednomylnoci (Wiadomo, e wikszo... czy Pan take...?) e. oczywisto - potraktowanie tematu jako naturalno - Oczywicie...

UWAGA: w odpowiedzi na powysze (a-e) sposoby formuowania pyta cz respondentw moe si przyzna do czynw, ktrych nie popenili ukad graficzny rnice midzy kwestionariuszem ankiety i wywiadu (wywiad powinien zachowa charakter rozmowy)

Pytania sugerujce:

Czy powinno si stosowa kar mierci za najcisze przestpstwa?tak 18%

Czy zgadzamy si z Janem Pawem II , e kara mierci powinna by powszechnie zniesiona?tak 27% (firma Mentor dla Wprost)

dwie opinie do wyboru (OBOP):blokujcy drogi rolnicy nie maj innego wyjcia ()rolnicy dziaaj bezprawnie .,..

w Onet.pl:Czy w Sejmie winny by eksponowane symbole religijne? (27.05.2007)

Pytania z wyrazami wywoujcymi emocje:

Czy powinno si pomaga rodzinom wielodzietnym?Czy rodziny wielodzietne winny mie przywileje?w Onet.plCzy prezydent Kaczyski powinien tak kategorycznie wypowiada si na temat relacji polsko-niemieckich ?

Dwa pytanie w jednym ( pytanie zadane przez PBS na zlecenie Rzeczpospolitej): Czy uwaa Pan(i), e rolnicy maja powody do tego, by protestowa, urzdza blokady drg?Pytania zbyt trudne-stawianie respondenta w roli eksperta:Jak zmiana koalicji rzdzcej w Niemczech wpynie na warunki na jakich Polska zostanie przyjta do Unii Europejskiej?trudno powiedzie 1/3 badanych (CBOS)

Obserwacja

Bardzo trudna technika zbierania danych z nastpujcych powodw:

Trudnoci w interpretacji sensu zachowa (facet w podartym swetrze, kobieta paczca z telegramem, rzekomo wroga-krzyk wymiana zda na targu,) ; mona prbowa ustali ten sens poprzez badanie kwestionariuszowe, Powysz trudno niweluje w pewnym sensie znajomo rl spoecznych a take kultury danej spoecznoci (pokazanie palcw z liter V, koronacja krlw, wykad itp.)

2. Konieczna znajomo jzyka (slangu- kopsnij szluga, foki, rzu wapno na druty itd..)

3. Niebezpieczestwo nadawania przez obserwatora wasnych sensw obserwowanym sytuacjom (antropologowie niemieccy kontra Raymond Firth)

4. Zachowania s te wskanikami zinstytucjonalizowanych wartoci, spoecznie uzgodnionych definicji sytuacji, norm, nakazw, rl, itp.

Obserwacja

Obserwowane przez badacza zachowania uwarunkowane s przez:

Sytuacj, ktr badacz winien rozumie,Jej subiektywn interpretacj, tego moemy si dowiedzie tylko od obserwowanego,Intencj osb dziaajcych - jwObserwacja wymaga rozumienia bd trafnej interpretacji subiektywnego sensu oraz spoecznego znaczenia okrelonego zachowania.

Cele obserwacji:

Opis wystpujcych w okrelonym systemie spoeczno kulturowym zachowa i form interakcji spoecznych bez prby budowania teorii (np. zachowania handlowe na bazarach arabskich)Analiza zalenoci empirycznych midzy okrelonymi sekwencjami zachowa a warunkami sytuacyjnymi (np. ubir ekspedienta a ch dokonania zakupu)Budowanie teorii zachowa.

Co i dlaczego mamy obserwowa? Wszystko? Oczywicie nie. Sekwencja obserwacji wynika z hipotez.

Rodzaje obserwacji:

Obserwacja uczestniczca (niebezpieczestwo zaangaowania, problemy etyczne), nie uczestniczcaSystematyczna; teoria dobrze rozwinita, kategorie , warunki kontrolowane, 2 obserwatorw, Mao usystematyzowana;gdy mao wiemy o przedmiocie bada badacz uczy si sensw i znacze. Niebezpieczestwo: zwracanie uwagi na zachowania przypadkowe, anegdotyczne. Nie stosuje si standaryzowanych metod zbierania informacji i interpretacji danych. Przykad: Street Corner Society

Cele obserwacji:

Ustalenie zwizkw midzy zachowaniami a sytuacj i systemem kulturowym,Ustalenie warunkw wywoujcych te same zachowania,Ocena sytuacji i motywacje okrelaj dane zachowania. Fotografie dnia (np. menadera, instytucji, dziau)

MUSIMY PRECYZYJNIE WIEDZIE CO CHCEMY ZBADA!

ETAPY PRZYGOTOWANIA OBSERWACJI

1.CEL BADANIA2.PRZEDMIOT BADANIA3.SFORUOWANIE HIPOTEZ BADAWCZYCH4.ZDEFINIOWANIE KATEGORII OBSERWACYJNYCH > Operacjonalizacja zmiennych > Powizanie zmiennych z ogln struktur sytuacji spoecznej5. OKRELENIE WARUNKW l PRZEBIEGU OBSERWACJI > Miejsce badania > Czas i czstotliwo pomiaru > Stopie ingerencji obserwatora > Stopie jawnoci obserwatora6. WYBR TECHNIKI OBSERWACJI7.OPRACOWANIE INSTRUMENTU POMIARU l SPOSOBU REJESTRACJI DANYCH8.REALIZACJA BADANIA9. UOGLNIENIE l SYSTEMATYZACJA WYNIKW10.SPORZDZENIE RAPORTU Z BADA

Interview- Wywiad zogniskowany.

Jest to metoda jakociowa, uywana przede wszystkim w badaniach marketingowych. Polega ona na tym, e zaprasza si do dyskusji, ktra nie powinna trwa duej ni 2 godziny, 6 do 12 osb ktre maj dyskutowa na dany temat. S one opacane przez badaczy. Dobrze jest mie par osb w rezerwie, gdyby kto si rozmyli. Dyskusja jakkolwiek ma charakter swobodny, jest kierowana przez moderatora. Czsto wybiera si relaksujce otoczenie dla dyskusji. Jej tematem jest zagadnienie bdce obiektem bada, np: odbir jakiego produktu, usugi ( np. uywanie telefonw w samolotach), reklamy, zachowania konsumenckie. Dla pobudzenia dyskusji uywa si rozmaitych materiaw. Tre dyskusji nagrywa si na magnetofonie lub przy pomocy kamery wideo. Potem materiay s analizowane przez specjalistw dostarczajc im wanych informacji do planowania dziaa rynkowych. Badania dokonuje si na 3-4 grupach. Tak wic prba liczy okoo 40 osb. Gdy moderator zaczyna domyla si jakie bd odpowiedzi na pytania ( na podstawie odpowiedzi w poprzednich grupach) oznacza to, e czas koczy.

Interview- Wywiad zogniskowany.

Metoda ta uywana jest do:

zorientowania si w nowej dziedzinie bada,sformuowania hipotezy w oparciu o opinie uczestnikw dyskusji,.oceny przydatnoci populacji lub/i miejsc bada,korekty kwestionariuszy,weryfikacji interpretacji badawczych Zdarza si stosunkowo czsto, e technik t uywa si w poczeniu z innymi metodami/technikami. Charakterystyczn cech wywiadu zogniskowanego jest wykorzystanie interakcji grupowych do uzyskania takich wynikw , ktre nie s osigalne inn metod.

Interview wywiad zogniskowany

dobr prby, nie musi by losowa, moemy wybiera celowe uywajc telefonu (telefonicznie ustala si dane), przy ustalaniu czonkw grupy trzeba wzi pod uwag wiek, pe, rodowisko spoeczne z ktrego si wywodz.

poziom ingerencji moderatora: wysoki, niski i w rodku. Dawniej optowano za niskim, obecnie za wysokim aby uzyska jak najwicej uytecznych informacji. Jednake s cons and pros.

przygotowanie listy pyta/ problemw do dyskusji, a wic znowu: problem i jego eksplikacja i operacjonalizacja.

rola moderatora jak ankietera - niewidoczny,

zapis: analiza treci, analiza jakociowa, kodowanie

zalety: tanio ($50 - 100, tzn. 50PLN), poczenie dwch metod: wywiadu i obserwacji, jednake obserwacja ta nie ma naturalnego charakteru , poniewa moderator j kreuje.

wady: brak reprezentatywnoci wynikw, nie zawsze wiemy czy osoby bd aktywne w dyskusji,

SOCJOMETRIA.

Test socjometryczny suy rozpoznawaniu nastpujcych stosunkw:

1. sympatii i antypatii - pytamy kogo z czonkw grupy R. najbardziej lubi/nie lubi,2.subiektywne preferencje w sferze interakcji-kogo prosi o rad, kogo najchtniej gociby w domu, z kim chciaby pracowa,3.rzeczywiste interakcje- kto z kim chodzi na piwo, kto od kogo zasiga porady.

Pytania o sympatie/ antypatie - kogo chciaby zaprosi na imieniny a kogo nie? Pytanie o spodziewane wybory i odrzucenia.

Prezentacja wynikw: socjogram - nie ma zasad sporzdzania, przy wikszych grupach bardzo skomplikowany i nieczytelny,tarcza strzelnicza"

SOCJOMETRIA.

Typowe konfiguracje socjometryczne:* para,* trjkt,* acuch - A->B->C->D* gwiazda socjometryczna,* klika,* szara eminencja - cz j tylko dobre stosunki z gwiazd/idolem,* samotnik osoba nie wybierana i nie wybierajca, * odrzucony.

SOCJOMETRIA. macierz socjometryczna;

indeksy:liczba dokonanych wyborw suma a+ i odrzuce suma a-liczba uzyskanych wyborw suma r+ i odrzuce suma r-Gdy chcemy uwzgldni kolejno wyborw uywamy wagiIndeks spjnoci grupy: liczba wyborw wzajemnychS= ----------------------------------------------------- liczba moliwych wyborw wzajemnych

MACIERZ SOCJOMETRYCZNA

Objanienie znakw:wiersz a -> liczba wyborw (suma a+) i odrzuce (suma a-) dokonanychwiersz b -> liczba wyborw i odrzuce oczekiwanychKolumna r -> liczba wyborw i odrzuce uzyskanychkolumna s-> liczba wyborw i odrzuce, ktrych inna osoba oczekuje od A,B,...

Po nadaniu wagi mona rwnie wyprowadzi wartoci, ktre uwzgldniaj kolejno wyborw i odrzuce: 1-szy wybr ma wag 3; 2-gi wybr wag 2, a 3-ci-wag 1. Otrzymujemy: 1. czn sum wag wyborw: (a) uzyskanych i (b) dokonanych; 2. czn sum wag odrzuce: (a) uzyskanych i (b) dokonanych; 3. czn liczb wyborw wzajemnych; 4. czn liczb odrzuce wzajemnych; 5. czn liczb: a), trafnie oczekiwanych wyborw, b), trafnie oczekiwanych odrzuce, c), nietrafnie oczekiwanych wyborw, d), nietrafnie oczekiwanych odrzuce.

Pasywne uczestnictwo w stosunkach z innymi Przychylno do kogo (sympatia lub wybr pozytywny) Niech do kogo (antypatia lub wybr negatywny)

SOCJOMETRIA

PODSTAWOWE OZNACZENIA SYMBOLICZNE

Aktywne uczestnictwo w stosunkach z innymi

Element izolowany

Wybr jednostronny

(saba wi wzajemna)

Wybr obustronny (mocna wi wzajemna)

lub

Wybr wzajemny pozytywne - negatywny

(sympatia - antypatia)

Wzajemny wybr negatywny

(antypatia - antypatia)

ANALIZA TRECI.

Jest to technika badawcza , ktra w sposb zobiektywizowany i systematyczny ustala i opisuje cechy jzykowe tekstw po to, aby na tej podstawie wnioskowa o niejzykowych wasnociach ludzi i agregatw spoecznych. Tekst moe by mwiony i pisany, moe by to take plakat lub film.

Analiza treci moe dotyczy m.in.:1. nadawcy tekstu (np. jego intencji, cech systemu wartoci)2.zaoonych przez nadawc cech odbiorcy/cw (np: poziomu wiedzy, zainteresowa, uznawanych wartoci)3.przypuszczalnych reakcji odbiorcy na komunikat,4.cech systemu spoeczno-kulturowego w ktrym ten tekst powsta lub do ktrego jest adresowany (cnoty i wartoci spoeczestwa, polityczna orientacja wydawcy itp).

ANALIZA TRECI.

Etapy badawcze:sformuowanie problemu , eksplikacja, operacjonalizacjapodbudowa teoretyczna; dlaczego wybieramy analiz treci, dlaczego. uwaamy, e istnieje zwizek i jaki midzy tekstem a postawami lub zachowaniami,hipotezy i pytania badawcze,dobr materiau tekstowego, dobr prby -- uwaa na znieksztacenia systematyczne ( pewnego typu artykuy ukazuj si tylko w pewnych okresach).operacjonalizacja zmiennych zawartych w hipotezach; okrelenie jednostek tekstowych sowa, czci zda, cae zdania, cae akapity tekstu, cae artykuy, ksiki , audycje radiowe, tematy) oraz opracowanie kategorii analitycznych ( np: przy badaniu testem TAT - osoby jednoznacznie zorientowane na osignicia, wtpliwie zorientowane na osignicia. itp)analiza jakociowa i ilociowa- robi si wszystko aby liczenie nie byo obarczone emocjami; zamiast nazw wprowadza si symbole,itd.

ANALIZA TRECI.

Wtpliwoci: skd osoba dokonujca analizy treci wie co oznacza okrelony- znak jzykowy w danym tekcie, jak tre nadaje mu nadawca i odbiorca komunikatu? - problem common meeting ground nadawcy , odbiorcy i badacza (slangi, obcy jzyk, Google nie mg si zgodzi aby Double Click przej Microsoft, itd)

Zalety:badanie odbywa si na materiale istniejcym dowolnie dugo, niezalenie od badacza.

Wtrna analiza danych

Wtrna analiza danych ma bogat tradycj. Np.: Emil Durkheim analizowa oficjalne dane statystyczne dotyczce samobjstw na rnych obszarach i stwierdzi, e odsetek samobjstw w krajach protestanckich by wyszy ni w katolickich.Max Weber studiowa oficjalne zaoenia ideologiczne kociow protestanckich, a take analizowa inne dokumenty historyczne aby podway tez Marksa, e to raczej religia a nie determinizm ekonomiczny jest rdem zachowa spoecznych.

Powody dla, ktrych ronie zainteresowanie wykorzystywaniem danych wtrnych. Jaki efekt, o ile w ogle, wywiera opinia publiczna na polityk rzdu?

Benjamin Page i Robert Shapiro przeanalizowali kilkaset bada sondaowych przeprowadzonych na prbie reprezentacyjnej spoeczestwa amerykaskiego miedzy rokiem 1935 a 1975 przez Instytut Gallupa, National Opinionm Research Center, Center for Political Studies Center przy University of Michigan.

Wtrna analiza danych.

Ograniczenia wtrnej analizy:1.tylko w przyblieniu odpowiadaj one danym jakie badacz chciaby wykorzysta w procesie testowania hipotez. Rnice mog dotyczy wielkoci prby, metody, sposobu formuowania pyta itd.2.dostp do danych,3.brak informacji jak dane zostay zebrane.

Dokumenty osobiste:-autobiografie,-pamitniki,-listy.

BADANIA PANELOWE

Badanie panelowe polega na tym, e pewna liczba osb lub innych jednostek badawczych zostaje przynajmniej dwukrotnie w pewnym odstpie czasu poddana pomiarom (obserwacji, badaniom ankietowym) ze wzgldu na t sam cech"na podst. R. Mayntz i in., str. 171PANEL to grupa kilkakrotnie wypowiadajca si na dany temat Gwnym celem bada panelowych jest pomiar dynamiki okrelonych zmian, np. postaw, preferencji konsumenckich - postaw, opinii, ale rwnie zachowa, statusu (zawd, dochd), przynalenoci do okrelonej grupy.

Analiza trendu jest rwnie metod badania zmian zachodzcych w czasie: zmienn(e) mierzy si kilkakrotnie w pewnych odstpach czasu.

Analiza trendu

Tabela panelowa

Rodzaje skal.

Pomiar oznacza podlegajcy okrelonym reguom proces przyporzdkowania symbolizaobserwowanym wartociom badanych cech.Mona wyrni cztery rodzaje pomiarw i odpowiadajce im 4 rodzaje skal:1. skal nominaln,2. skale porzdkow,3. skal interwaow,4. skale ilorazow.

Ad. 1.:Polega ona na klasyfikowaniu obiektw ze wzgldu na okrelon cech jakociow. Np.: kobieta (1), mczyzna (2), osoby wyznania protestanckiego (1), katolickiego (2) , mojeszowego (3) itd.

Przy pomiarze nominalny musz by spenione nastpujce warunki: 1.w odniesieniu do dwch obiektw badanych musi by rozstrzygalne, czy ze wzgldu na badan cech s one takie same czy nie. Moliwa jest tylko jedna z dwu sytuacji: A=B lub A =/= B. 2.Identyczno dwu obiektw musi by relacj symetryczn: jeeli obiekt A ma t sam cech badan co obiekt B, to obiekt B ma t sam cech badan co obiekt A : jeeli A=B to B=A 3.Jeeli obiekt A ma t sam warto cechy co obiekt badany B, obiekt za B t sam warto cechy co obiekt C , to obiekt A ma t sam warto cechy co obiekt C: jeeli A = B i B = C to A = C.

Ad.2:Pozwala na porzdkowanie obiektw badanych odpowiednio do wartoci danej cechy, poniewa cecha ta ma charakter ilociowy. Tego rodzaju pomiar uwzgldnia si, natenie i wielko okrelonej cechy u poszczeglnych obiektw badanych. Np.: ludzi mona uszeregowa wg siy lub saboci zainteresowa politycznych.

Przy pomiarze musz by spenione nastpujce warunki: 1. jeeli obiekt A pod wzgldem danej cechy jest wikszy od obiektu B , to obiekt B pod wzgldem tej cechy nie jest wikszy od obiektu A: jeeli A>B to B A, 2.jeeli A>B a B>C to A>C

Ad.3:Skala interwaowa informuje jakie s odstpy midzy poszczeglnymi punktami. Np.: dugo mierzy si w cm lub metrach, temperatur w stopniach.

Ad.4:Skala ilorazowa ma punkt zerowy, dziki czemu moemy posugiwa si mnoeniem i dzieleniem.

Skale nominalne

Skale nominalne alternatywne (z klasyfikacj dwudzieln)Czy ma Pan (i) samochd marki FIAT 126 p?a) takb)nie

Skale nominalne niealternatywne (z klasyfikacj wielodzieln)Ktry z niej wymienionych czynnikw zadecydowa o zakupie przez Pana (i) FIAT-a 126 p?a)gabarytyb) cenac)koszty eksploatacjid)atwo nabyciae) dowiadczenie z uytkowania samochodu tej marki

Skale porzdkowe

- skala jednobiegunowaJak czsto spotyka si Pan(i) z wyej wymienionymi osobami? 1. codziennie 2.przynajmniej raz w tygodniu 3. przynajmniej raz w miesicu 4. kilka razy w roku 5. rzadziej

I biegun silny I------------------I niesilny II biegunCzy jest Pan(i) zainteresowany(a) wyprbowaniem nowego rodka do prania bielizny (prosz zaznaczy x w miejscu oznaczajcym stopie zainteresowania?Jestem bardzo zainteresowany I_I_I_I_I_I W ogle nie jestem zainteresowany

- skala dwubiegunowaCzy w cigu ostatnich trzech lat warunku ycia w Pana(i) miecie (dzielnicy), oglnie biorc poprawiy si? 1.Bardzo si poprawiy 2.Troch si poprawiy 3.Pozostay bez zmian 4.Troch si pogorszyy 5.Bardzo si pogorszyy 6.Trudno powiedzieI biegun silny I---------------------------------I saby II biegun

Jaki wpyw na decyzj zakupu nowego rodka doprania bielizny ma jego cena? a)bardzo du b)du c)ani du ani ma d)ma e) bardzo ma

Skale interwaoweW ktrym roku planuje Pan (i) zakup nowej pralki automatycznej? a)2000 b)2001 c)2002 d)nie wiem

Skale ilorazowe

Mierzenie postawThurstonea metoda rwnych interwawStosowana coraz rzadziej ze wzgldu na powane niedostatki.Pewn liczb stwierdze poddaje si ocenie kompetentnych w badanej dziedzinie sdziw. ( Np.: w sprawach Kocioa). Np.: takim stwierdzeniem moe by do kocioa chodz przewanie ludzie starzy. Sdziowie maj okreli czy dane stwierdzenie odzwierciedla postaw pozytywn czy negatywn. W wyniku tej oceny umieszczamy kade stwierdzenie na 11 punktowej skali ( od postawy negatywnej przez neutraln do pozytywnej). Oceny sdziw bd prawdopodobnie rne, dlatego obliczamy redni, ktra okrela miejsce danego stwierdzenia na skali. Oraz odchylenie standardowe.Nastpnie spord stwierdze zajmujcych na skali miejsca obok siebie wybiera si te , ktre maj najmniejsze rozproszenie ( ok. . 20). Wybrane stwierdzenia stanowi narzdzia pomiaru . Respondent proszony jest o to , aby stwierdzi, e zgadza si lub nie z danymi stwierdzeniami. Na og bierze si pod uwag tylko te stwierdzenia z ktrymi si zgadza. Oblicza si redni, ktra jest ilociowym wyrazem postawy.Wtpliwe jest oparcie si na sdach kompetentnych sdziw.

Mierzenie postawSkala Likerta. Przykad: badamy stopie patriarchalizmu w postawach mw wzgldem on. Kompletujemy stwierdzenia. Np.:

Praca zawodowa ma jest wicej warta ni praca domowa ony. M winien okrela kieszonkowe dla ony. Kobieta nigdy nie powinna w obecnoci ma wygasza innego zdania ni m. Kobiety winny mie prawa jazdy itd. Respondent winien zaj stanowisko w stosunku do kadego stwierdzenia: (4) tak, (3) raczej tak, (2) nie mam zdania, (1) raczej nie, (0) nie.

Skala Likerta.

Skompletowane stwierdzenia mona podda selekcji, aby odrzuci mao przydatne. Mona to dokona poprzez wstpny sonda przeprowadzony na grupie np.: 100 osb. Sonda nie jest obowizkowy, poniewa moemy w trakcie bada nie uwzgldni nieadekwatnych stwierdze.Nadajemy wartoci liczbowe wybranym przez respondentw odpowiedziom.Sprawdzenie zaoonej jednowymiarowoci; ujawnienie i odrzucenie stwierdze , ktre nie nale do wymiaru postawa patriarchalna.Najpierw ustala si czn liczb punktw. Nastpnie wydzielamy 25% tych respondentw, ktrzy uzyskali najwicej punktw i 25% ,ktrzy uzyskali najmniej punktw. Stanowi oni grup grn i doln. Oblicza si czn liczb punktw uzyskanych przez respondenta w odpowiedzi na stwierdzenia zaakceptowane i punkty okrelaj nam postaw.Mierzenie postaw

Opracowanie i analiza danych

1. Weryfikacja materiau surowego - rok urodzenia podany w ankiecie nie zgadza si z tym w operacie, ankiety od jednego ankietera bliniaczo do siebie podobne, poprawno wypenienia ankietKarta perforowana


2. Kodowanie:

a. Kategoryzacja: pyta zamknitych, pyta otwartych ( dlaczego zdecydowae (a) si studiowa zarzdzanie na UJ)

Zawody: Fryzjer, stolarz, makler, operator dwigu, weterynarz, pielgniarka, sezonowy pracownik rolny, pracownik szczebla kierowniczego, inynier, elektryk, pracownik agencji reklamowej,

Kategoryzujemy: 1.wolne zawody i osoby zatrudnione na szczeblu kierowniczym: prawnik, weterynarz, pracownik szczebla kierowniczego, inynier, 2.pracownicy techniczni i sprzedawcy: pracownik agencji reklamowej, makler, 3.pracownicy sektora usug i robotnicy wykwalifikowani: fryzjer, stolarz, operator dwigu, pielgniarka, elektryk, 4. robotnicy niewykwalifikowani: sezonowy pracownik rolny podstawa powyszej kategoryzacji: presti, wyksztacenie, dochody.


Jaki problem uznaby za najwikszy w obecnym okresie studiw?Za wysokie czesneZa mao miejsc parkingowychKadra nie wie co si dziejeKierownicy studiw s wiecznie nieosigalniZa mao oferowanych wykadwKaraluchy w akademikachZbyt wysokie wymaganiaZa jako jedzenia w stowceZa drogie ksikiZa mao stypendiwSzersze pola problemowe:Problemy finansowe: wysokie czesne, za drogie ksiki, za mao stypendiw,Problemy bytowe: za jako jedzenia, karaluchy w akademikach, mao miejsc na parkingach,Problemy zwizane ze studiowaniem (?)Ale mona te rozrni na akademickie i pozaakademickieAlboAkademickie, infrastrukturalne i administracyjne


Pyt.25: Co sdzi Pan(i) o zamieszczeniu w X horoskopw, tj. przepowiedni, jakie wydarzenia w cigu tygodnia czekaj ludzi urodzonych w okrelonym dniu, miesicu?

OCENY POZYTYWNE ; np.: to jest wspaniaa rozrywka, nie bardzo im wierz , ale z przyjemnoci czytam, pasuj doskonale do magazynowego charakteru gazety itp.

OCENY MIESZANE ; np.: jest ciekawe, ale gazeta za duo miejsca im powica, dobra rozrywka, ale powinny by bardziej dowcipne , da si czyta , ale bez tego bym si oby, jest mi to obojtne itd.

OCENY NEGATYWNE; np.: nie widz sensu zamieszczania takich bzdur w organie partyjnym, nie pochwalam, bo czemu to suy, zamiast horoskopw lepiej zamieci satyr politycznitd.

ODPOWIEDZI UNIKOWE, BRAK ZDANIA (np.: nie wiem, nie czytaem tego, trudno odpowiedzie, zaley jak kto do tego podejdzie ( nie wyraa wasnego zadania),

ODPOWIEDZI NIE NA TEMAT ; urodziem si pod znakiem Byka i kiedy wrka powiedziaa mi , e... itd..

BRAK ODPOWIEDZI

NIE DOTYCZY ( np.; respondent wczeniej odpowiedzia, , e nie czyta tej gazety)


Przykad braku rozcznoci: Kategorie opisujce warunki mieszkaniowe studentw: 1. mieszka w domu studenckim, 2.mieszka z rodzicami, 3.mieszka poza miasteczkiem studenckim, 4.mieszka z maonkiemPowinno by: 1.mieszka z rodzicami, 2 mieszka w domu studenckim, 3 mieszka poza miasteczkiem studenckim albosamodzielnie, albo z przyjacimi, lub maonkiem.


b.klucz kategoryzacyjny;

moe by kilka dla jednego pytania,kategorie rozczne i wyczerpujce np: kategorie treci, ktrych zdaniem badanych winno by wicej w gazecie:

1. informacje z kraju i ze wiata,2. wiadomoci i artykuy o tematyce sportowej, 3. wiadomoci lokalne,..................................................... klasyfikacja winna by podporzdkowana gwnie temu, czego oczekujemy od materiauprzykady odpowiedzi umieszczone przy kadej kategorii


c. instrukcja kodowa;

symbole kodowe dla brak odpowiedzi", nie dotyczy". sprawdzanie instrukcji kodowych (50 ankiet kodowanych przez kilka osb) wpisywanie danych do arkusza kodowego d. bdy kodowania; zy dobr kategorii, pomyka przy wpisaniu kodu do arkusza kodowego, pomyka przy wpisaniu kodu na kart perforowan lub do komputera.Faza kodowania danych jest najczciej najwikszym rdem bdw.Kammayer i Roth poprosili 64 studentw college'u o wypenienie kwestionariuszy zawierajcych pytania otwarte i zamknite. Nastpnie kady student mia zakodowa swj kwestionariusz i innych osb. Dla kadej osoby badanej badacze porwnywali sposb kodowania wasnego kwestionariusza i innych osb. Okazao si, e osoby kodujce inaczej rozumiay odpowiedzi ni waciwy respondent


Metody wprowadzania danych: arkusz kodowy, kodowanie na marginesie, skanowanie, bezporednie wprowadzanie danych: CATI (computer-assisted telephone interviewnig) wywiad telefoniczny ze wspomaganiem komputerowym


liczenie;

paeczkowanie, komputer.


analiza tabelaryczna; zwizki przyczynowe:zaleno jednoprzyczynowa X warunkuje Y" X-----> Y (tabela dwudzielcza)zaleno wieloprzyczynowa: (tabela trjdzielcza)

acuch przyczynowy: X warunkuje Y, a Y warunkuje Z : X>Y>Z Y - nazywamy zmienn interweniujc


Zwizek przyczynowy ma charakter deterministyczny jeeli: przy X Y , ~X ~Y przy X i Y Z, ~X, ale Y ~Z, X, ale ~Y ~Z Np.: niepowodzenia (X) i ambicje (Y) powoduj frustracje (Z)


Tabela dwudzielcza.

O zwizku wzajemnym miedzy dwoma zmiennymi moemy orzeka: 1.stwierdzajc czy w tabeli wystpuje krzyowanie si" relacji, (folia) 2.za pomoc statystycznego testu istotnoci, (folia) informuje o prawdopodobiestwie wystpienia zwizku 3.obliczajc wspczynnik korelacji.(folia)- informuje o sile zwizku.

POZIOMWYKSZTACENIAPOZIOM KULTURY POLITYCZNEJWYSOKINISKIRAZEMWYSOKIE10006001600NISKIE60010001600RAZEM16001600


Tabela trjdzielcza.

Niejednokrotnie badacz ma podstawy, eby sdzi, i korelacja ujawniona przy pomocy tabeli dwudzielnej nie jest zwizkiem jednoprzyczynowym, tzn. e zwizek jednoprzyczynowy naleaoby uzupeni o trzeci zmienn, ktra jest albo drug zmienn niezalen, albo zmienn interweniujc. Moe si te zdarzy, e zaleno wynikajca z tabeli dwudzielczej jest korelacj pozorn". We wszystkich wyej wym. przypadkach tabel dwudzieln trzeba wzbogaci o trzeci, zmienn. ( zmienna testujca).


Posuenie si zmienn testujca moe ujawni jeden z piciu moliwych ukadw zmiennych: 1. korelacja pozorna - nie zachodzi aden zwizek midzy zmiennymi, 2.interwencja - zmienna testujca okazuje si ogniwem porednim (interweniujcym) w zalenoci miedzy dwoma zmiennymi, 3.wieloprzyczynowo - zmienna testujca okazuje si drug zmienn niezalen. 4. potwierdzenie - zmienna testujca nie ujawnia ani korelacji pozornej, ani interwencji, ani wieloprzyczynowoci, a zatem potwierdza istnienie wyjciowego zwizku jednoprzyczynowego. Moe si jednak okaza , e uycie innej zmiennej testujcej zakwestionuje istnienie wyjciowej zalenoci jednoprzyczynowej, 5.pozorna nie-korelacja - pocztkowo tabela dwudzielna nie ujawnia adnej zalenoci, a po wprowadzeniu zmiennej testujcej wykazaa zwizek wieloczynnikowy.


ad. 1 korelacja pozorna przykad: im wicej wozw stray poarnej uyje si do gaszenia poaru tym wiksze straty spowoduje w poar.(folie)

Analiza Kontekstualna - badanie zalenoci miedzy okrelonymi cechami otoczenia, sytuacji lub kontekstu a cechami osobowymi (postawy, sposoby zachowa). Cechami kontekstowymi s cechy grupowe okrelajce jednostki (np. ucznia poprzez rodzaj szkoy, profesora poprzez uczelni). Cechy kontekstowe uznawane s z reguy za zmienne niezalene.

Sprawdzanie zalenoci wieloczynnikowychJak na podstawie posiadanych danych mona ustali, ktry z dwch teoretycznie rwnie prawdopodobnych modeli czteroczynnikowych (modele poniej) odpowiada poszukiwanej zalenoci- przykad:Zakadamy, e wyniki w nauce (Z) mog zalee od nastpujcych zmiennych:Spoeczno-ekonomicznych status ojca (W),Stosowane przez ojca metody wychowawcze (X)Pozycja (presti) syna w klasie (Y) W X Y Z Dwa modele tej samej zalenociW X

Z YModel 1Model 2rrXZ= rXY* rYZrWY= rWX* rXYrWZ= rWX* rXY*rYZ

rXZ= rXY* rYZrWY= rWY* rYZ

Sprawdzanie zalenoci wieloczynnikowychMacierz korelacji na podstawie bada empirycznychDokonujemy porwnania wielkoci korelacji wynikajcych z przewidywa teoretycznych (modele 1 i 2) z korelacjami wyliczonymi na podstawie bada empirycznych W X Y ZW - 0,49 0,53 0,39X 0,49 - 0,61 0,51Y 0,53 0,61 - 0,80Z 0,39 0,51 0,80 - Modele Warto rzeczywista(badania) Warto teoretyczna/modelowa model 1rXZ = rXY* rYZ 0,51 0,49 = (0,51)*(0,80) rWY = rWX* rXY 0,53 0,30 = (0,49)*(0,61)rWZ = rWX* rXY* rYZ 0,39 0,24 = (0,49)*(0,61)*(0,80) model 2rXZ = rXY* rYZ 0,51 0,49 = (0,61)*(0,80) rWZ = rWY* rYZ 0,39 0,42 = (0,53)*(0,80) Wynik: model 2 wykazuje wiksz zgodno z danymi empirycznymi

Metody badań społecznych

Documents

Transcript of Metody badań społecznych