PRÓBNA MATURA2018poziom podstawowy

PODSUMOWANIE WYNIKÓW

dr Monika Cichmińska

2

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

Próbny egzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie podstawowym składał się z 10 zadań: 3 zadań na rozumienie ze słuchu, 4 zadań na czytanie ze zrozumieniem, 2 zadań na znajomość środków językowych i jednego zadania w części: wypowiedź pisemna. Wszystkie zadania, z wyjątkiem wypowiedzi pisemnej, miały charakter zamknięty.

Średni wynik z całego egzaminu to 60%. Uczniowie osiągnęli stosunkowo wyrównane wyniki w poszczególnych częściach egzaminu. Najlepszy wynik uzyskali w części zawierającej zadania na znajomość środków językowych (63,9%), nieco słabiej wypadło rozumienie ze słuchu (61,5%), wypowiedź pisemna (58,3%) oraz najsłabiej – rozumienie tekstów pisanych (57%). Wziąwszy pod uwagę wyniki egzaminu maturalnego z języka angielskiego w roku 2017, w którym średni wynik egzaminu wyniósł 71% (Sprawozdanie z  egzaminu maturalnego w 2017 roku, CKE), wynik matury próbnej może wskazywać na pewne braki w przygotowaniu uczniów do egzaminu.

Wykres 1: Średni wynik poszczególnych części egzaminu podstawowego

100 %

90 %

80 %

70 %63,90 %

60 %61,50 %

57,00 % 58,30 %

50 %

40 %

30 %

20 %

10 %

0 %

Rozumienie ze słuchu

Rozumienie tekstów

pisanych

Znajomość środków

językowych

Wypowiedź pisemna

3

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE

ROZUMIENIE ZE SŁUCHU

Słuchanie okazało się tą częścią egzaminu próbnego, w której zdający osiągnęli drugi wynik w kolejności: średnio 61,5%. Najlepiej wypadło zadanie 3. (prawda – fałsz) – 65,7%, w zadaniu 1. (wybór wielokrotny) średni wynik to 61,2%, a najsłabiej wypadło zadanie 2. (dobieranie) – 55,3%. Różnice pomiędzy poszczególnymi zadaniami nie są więc zbyt duże.

Trudności w zadaniach na słuchanie są dwojakiego rodzaju. W nagraniach pojawiają się dystraktory, czyli informacje, które mają wprowadzić ucznia w błąd. Przykładowo, w zadaniu 1. zdanie 1.1. brzmi następująco: Emily’s parents spent more than three years building the house¸ a w nagraniu pojawia się informacja: My parents have been building it for almost three years. Uczeń może zasugerować się tym, że skoro w tekście znajduje się sformułowanie three years, zdanie jest prawdziwe.

W zadaniu 3.1. uczeń ma do wyboru trzy możliwości:

3.1. Why is the boy happy?A. He’s going to see his favourite band.B. He’s just won a lottery.C. He will have a professional photo session.

Prawidłowa wypowiedź to wypowiedź A, mylący może być natomiast następujący fragment wypowiedzi w nagraniu: All my friends think it’s like winning a lottery, and I think that’s true. Również tutaj, i w zadaniu, i w nagraniu, pojawia się dokładnie takie samo sformułowanie (w tym przypadku win a lottery), co może zasugerować uczniowi, że to wypowiedź B jest prawidłowa.

Inny rodzaj użycia dystraktorów polega na tym, że pewne fragmenty informacji występują w zadaniach w takiej samej formie jak w nagraniu, jednakże całe zadanie, w którym pojawia się dana informacja, nie jest prawdziwe. W zadaniu 3.2. uczniowie muszą wybrać jedną z trzech odpowiedzi.

3.2. Which is TRUE about the woman?A. She has bought a trip to New Zealand.B. She enjoys taking photographs.C. She is a travel blogger

Odniesienie do odpowiedzi A pojawia się w następującym zdaniu: I’ve been working for my company for 10 years and they’ve decided to pay for a two-week tour of New Zealand, czyli cała odpowiedź jest nieprawdziwa w stosunku do nagrania – choć w zdaniu występuje i Nowa Zelandia, i synonim wyrazu tour (trip). Nieprawidłową odpowiedzią jest też zdanie C – w nagraniu odpowiednio: I think that when I come back, I’ll finally start that travel blog, I’ve always wanted to have. Prawidłowa odpowiedź to zdanie B, w nagraniu sformułowane w sposób następujący: I’ve been into photography since high school. Wydaje się więc, że odpowiedzi najbardziej zbliżone formą do informacji w nagraniu najczęściej są mylące i z łatwością mogą naprowadzić ucznia na wybranie błędnej odpowiedzi, która pozornie jest prawidłowa.

Parafraza może mieć też nieco inny charakter: może dotyczyć dłuższej partii tekstu i może stanowić podsumowanie tego tekstu, w którym informacje są wyrażone w użyciem innych środków językowych niż w tekście oryginalnym. Przykładowo, aby poprawnie zdecydować, czy zdanie 1.4. Travelling to school takes Emily more time because she lives in the countryside jest prawdziwe, należy wysłuchać dłuższego fragmentu dialogu:

4

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

Adam: Sounds great. What about getting to school? You now live in the countryside, don’t you?

Emily: Yes, but it’s OK, because my parents drive to work every morning and they give me a lift to school. When I lived in my old fl at, I went to school by bus and it took me just as much time.

Po pierwsze, wyraz travel w ogóle nie pojawia się w tekście dialogu – występują w nim takie synonimy tego słowa, jak get to school, give a lift to school i went to school to bus. Po drugie, dopiero po wysłuchaniu całej wypowiedzi Emily do końca uczeń może zdecydować, że zdanie jest fałszywe.

Wydaje się, że dodatkowa trudność w zadaniu 2. polega też na tym, że wśród testowanych wymagań szczegółowych pojawiają się określanie głównej myśli tekstu oraz intencji nadawcy. Przykładem określania intencji nadawcy może być zdanie 1.5. Emily invites Adam to visit her in the new house, które w dialogu wyrażone jest następująco: I think you should come round one day and see it for yourself. W zadaniu 2. pojawiają się trzy podobne zadania, w których określenie intencji może być nieco bardziej wymagające, ponieważ uczeń musi wysłuchać dłuższej partii tekstu. Na przykład zadanie 2.1. brzmi: The speaker invites people to take part in a project. Informacja ta pojawia się w dwóch miejscach w wypowiedzi:

We’ve all had memorable teachers or at least lessons that we will remember for a long time. I would like you to send in your stories of how the teachers you had infl uenced your choice of profession, made you a different person or simply taught you something that you will never forget. When everybody sends in their stories, we’ll put together a blog called „Important Infl uences”.

Podsumowując, należy większą uwagę poświęcić na pracę nad takimi zadaniami, w których uczniowie określają nie tylko główną myśl tekstu, lecz także intencje nadawcy. Wydaje się, że najmniej trudności sprawia uczniom znajdowanie w tekście określonych informacji. Należy też uczniom ciągle przypominać o obecności dystraktorów oraz parafrazie. Dlatego raz na jakiś czas warto dać uczniom do przeczytania transkrypcję i popracować nad zadaniami nie tylko z samym nagraniem, lecz także z zapisem nagrania. Zadaniem ucznia będzie wtedy nie tylko znalezienie i podkreślenie prawidłowej odpowiedzi, lecz także znalezienie wszelkiego rodzaju dystraktorów – może to pomóc uczniom „zwizualizować” sobie treść zdania i być może lepiej zapamiętać na przyszłość, że należy każdego nagrania wysłuchać bardzo uważnie i do końca.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ Zadanie 1.: ćw. 4 str. 8, ćw. 4 str. 50 ■ Zadanie 2.: ćw. 3 str. 22, ćw. 3 str. 108 ■ Zadanie 3.: ćw. 3 str. 36, ćw. 3 str. 80

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

ROZUMIENIE TEKSTÓW PISANYCH

Rozumienie tekstów pisanych wypadło najgorzej – średni wynik to 57%. Wyniki z  poszczególnych zadań to kolejno: zadanie 4. – 54%; zadanie 5. – 64,1%; zadanie 6. – 51,6% i zadanie 7. – 63 procent. Można tu zauważyć pewne różnice pomiędzy wynikami z  poszczególnych zadań, szczególnie w przypadku zadania 6., które wypadło najsłabiej.

Z analizy rodzajów zadań wynika, że uczniowie najlepiej poradzili sobie z  wyszukiwaniem określonych informacji w tekście (zadanie 5. i 6.) oraz określaniem głównej myśli tekstu tam, gdzie mieli do czynienia z krótkimi tekstami lub fragmentami tekstu (zadanie 5.), oraz z rozpoznawaniem związków pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu (zadanie 7.). Nieco słabiej uczniowie poradzili sobie z określaniem głównej myśli poszczególnych części tekstu

5

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

(zadanie 4.), najsłabiej zaś wypadło zadanie 6., w którym uczniowie również musieli wyszukać określone informacje w tekście oraz określić jego główną myśl, ale mieli do czynienia z jednym dłuższym tekstem. Można chyba zaryzykować twierdzenie, że im większa porcja tekstu do przetworzenia, tym gorszy wynik, tak jak w zadaniu 6.

Zadanie 4. (dobieranie nagłówków do tekstu)W zadaniu tym zdający uzyskali średnio 54%. Trudność tego typu zadań może wynikać z  faktu, że nagłówki mogą się wydawać uczniom bardzo ogólne i przez to pasować do kilku różnych akapitów: na przykład przy pobieżnym przeczytaniu może się okazać, że do akapitu 4.1., w którym wymieniane są potrawy z różnych stron świata (dishes of many cuisines – Italian, Indian, American and Chinese, to name just a few), mogą pasować co najmniej dwa nagłówki, czyli A. Food all over the world i E. A wide choice of restaurants, uczniowie muszą jednak pamiętać o tym, że nagłówek powinien się odnosić do całego akapitu, a nie tylko do  jakiejś jego części. W tym konkretnym przypadku chodzi o restauracje, które specjalizują się w potrawach z różnych części świata – nagłówek A jest więc tu dystraktorem.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ ćw. 5 str. 10 ■ ćw. 3 str. 51

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

Zadanie 5. (wybór wielokrotny)Zadanie to polegało na przeczytaniu trzech krótkich tekstów i wybraniu prawidłowej odpowiedzi (A, B lub C) do każdego z nich. Uczniowie osiągnęli w tym zadaniu najlepszy wynik – 64,1%. Należy tu zwrócić uwagę uczniów na to, że intencja czy odczucia autora mogą nie zostać opisane wprost, a jedynie zasygnalizowane lub opisane w sposób pośredni, na przykład w zadaniu 5.3.: From the text, we learn that prawidłowa odpowiedź B. Hubert didn’t need any help in organising the party w tekście wyrażona jest w sposób następujący: But the thing I’m proudest of is the fact that I had prepared the entire party all by myself.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ ćw. 3 str. 24, ćw. 4 str. 82

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

Zadanie 6. (wybór wielokrotny)Średni wynik w tym zadaniu to 51%, było to więc zadanie najtrudniejsze. Oczywiście należy pamiętać o tym, że główna trudność nie musi wynikać z typu zadania – gdyż uczniowie powinni poszukiwać w tekście określonych informacji, rozpoznać główną myśl tekstu lub określić intencje autora – ale na poziomie trudności tekstu oraz zadawanych pytań. Pytania i możliwe odpowiedzi są również dość długie; uczniowie często skarżą się, że właściwie wszystkie odpowiedzi są prawidłowe i dlatego trudno im wybrać właściwą. Można też założyć, że pewna część uczniów nie lubi zadań tego typu – wydają się one trudne pod względem językowym i zawierają nieznane im słownictwo, co być może nie ułatwia im wskazania poprawnych odpowiedzi.

6

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

Należy cały czas powtarzać uczniom, że wystarczy naprawdę uważnie przeczytać i tekst, i zadania – a wszystkie odpowiedzi znajdują się w tekście. Warto zwrócić uwagę uczniów na elementy parafrazy, które w niektórych przypadkach są dość oczywiste – w  zadaniu 6.1. prawidłową odpowiedzią w zdaniu We fi rst learn to follow leaders jest odpowiedź B: at home, w tekście wyrażona w następujący sposób: It all starts with our parents making us clean our rooms or choosing our clothes. Jednak te same informacje mogą być przetworzone z użyciem całkowicie odmiennych środków językowych i uczniowie mogą mieć kłopot ze znalezieniem właściwej odpowiedzi: na przykład w zadaniu 6.4. pojawia się pytanie: Which is TRUE about the ‘quiet examples’?, prawidłowa odpowiedź zaś to odpowiedź B: They show what is important to them with their action – w tekście wyrażona w następujący sposób: We all have a friend like this: A person who has strong beliefs and always knows what the right thing to do is, następnie zilustrowana konkretnymi przykładami działań.

Nieprawidłowe odpowiedzi często odnoszą się do sformułowań, które pojawiają się bezpośrednio w tekście, ale należy przeczytać uważnie większy fragment, by ocenić, czy dana odpowiedź jest prawidłowa. Przykładowo w zadaniu 6.4. w odpowiedzi A pojawia się sformułowanie: They never eat meat or wear leather clothes, w tekście zaś znajduje się zdanie: If they are a green activist, they will quietly refuse a free burger and never wear leather shoes. Dopiero lektura dłuższej części tekstu pokazuje, że dane zdanie stanowi tylko jeden z przykładów zachowania charakteryzującego tzw. quiet examples, ale ich nie defi niuje tak, jak to ma miejsce w odpowiedzi B.

Wydaje się, że uczniowie często tak naprawdę nie czytają całego tekstu ze  zrozumieniem, a tylko szukają w nim odpowiedzi na pytania szczegółowe. Warto więc ćwiczyć w czasie lekcji przetwarzanie przeczytanego tekstu – zanim uczniowie zrobią zadanie (lub tuż potem, ale przed podaniem prawidłowych odpowiedzi). Innymi słowy, można z nimi ustnie streścić dany tekst, określić główną myśl każdego akapitu, określić intencję autora, zwracając uwagę na istotne dla tekstu szczegóły.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ ćw. 3 str. 24, ćw. 4 str. 180

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

Zadanie 7. (uzupełnianie luk)W zadaniu tym uczniowie muszą uzupełnić trzy luki w tekście jednym z podanym pięciu zdań. Zadanie to sprawdza rozpoznawanie związków pomiędzy poszczególnymi częściami tekstu i może stanowić wyzwanie dla uczniów, choć tym razem uzyskali oni 63%. Może to wynikać z faktu, że uczniowie nauczyli się lepiej radzić sobie z tym typem zadań, lub też z faktu, że tekst użyty w zadaniu był relatywnie łatwy dla uczniów.

Warto ćwiczyć z uczniami rozpoznawanie językowych wyznaczników spójności tekstu (czyli wyrazów lub wyrażeń, które nawiązują do tekstu przed luką albo po niej, takich jak zaimki, spójniki, przedimki, synonimy itp.). W podanych poniżej przykładowych zdaniach z zadania 7. uczniowie powinni zatem podkreślić:

A. It was dark inside and we did not see anyone there.

B. That was why there was nobody inside on that day.

C. We strolled around slowly, looking for a fi lm star.

D. My cousin had no idea what to do.

E. We got closer and took pictures of the car.

7

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

Uczniowie następnie określają, do czego odnoszą się podkreślone słowa lub wyrażenia, na przykład zdanie C łączy się i ze zdaniem poprzedzającym lukę, i ze zdaniem następnym: We got there at noon and decided to take a walk along one of the most expensive shopping streets in the world – Rodeo Drive. 7.1. ________ Sadly, we saw no-one we recognised from Hollywood blockbusters. Ważne, aby uczniowie mieli świadomość, że może to być pojedyncze słowo lub zwrot, a czasami całe poprzednie zdanie lub jego fragment.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ ćw. 2 str. 37, ćw. 2 str. 95

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

ZNAJOMOŚĆ ŚRODKÓW JĘZYKOWYCH

Ciekawy wydaje się fakt, że tym razem uczniowie uzyskali najlepszy wynik w części na  znajomość środków językowych – średnio 63,5%, jednakże warto zaznaczyć, że różnice pomiędzy średnimi wynikami we wszystkich częściach egzaminu nie są zbyt wielkie. Oba zadania wypadły bardzo podobnie. W zadaniu 8. (wybór wielokrotny) uczniowie musieli uzupełnić pięć luk – wszystkie luki sprawdzały znajomość gramatyki, natomiast w zadaniu 9. (wybór słowa, które poprawnie uzupełnia luki w obu zdaniach) – trzy luki dotyczyły znajomości kolokacji, jedna – czasowników złożonych i jedna prawidłowego użycia słowa well jako przysłówka. Należy jednak dodać, że zagadnienia testowane w obu zadaniach reprezentują dość typowe przykłady użycia danych struktur gramatycznych, na przykład people who live there, other people’s lives czy IF you are interested, i typowe kolokacje, na przykład: take photos, make mistakes look for czy look after.

Trudność w tego typu zadaniach może polegać przede wszystkim na nieznajomości słownictwa lub struktur gramatycznych, a zwłaszcza ich użycia w tekście, a więc przykładowo znajomości łączliwości wyrazów (kolokacji czy czasowników złożonych). Dlatego należy uczulić uczniów, by starali się notować i zapamiętywać całe zwroty, a nie pojedyncze wyrazy, na przykład: walk the dog / take the dog for a walk / go for a walk.

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ Zadanie 8. ćw. 3 str. 12, ćw. 3 str. 26 ■ Zadanie 9. ćw. 3 str. 26, ćw. 4 str. 112

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

8

PRÓBNA MATURA 2018 • poziom podstawowy

WYPOWIEDŹ PISEMNA

Średni wynik z pisania na egzaminie próbnym wyniósł 58,3%, co pokazuje, że uczniowie potrafi ą tworzyć komunikatywne teksty własne (jest to jedyna otwarta część egzaminu), jednakże mają jeszcze z nimi sporo problemów. Zazwyczaj są to:

• Niewystarczająca lub niewłaściwa realizacja poszczególnych podpunktów wypowiedzi; przykładowo uczniom łatwiej jest wyjaśnić, dlaczego postanowili uprawiać dany sport, niż zachęcić innych użytkowników do spróbowania swoich sił w tym sporcie i wyrażenia swojej opinii.

• Zbyt małe zasoby środków językowych, by uczniowie umieli nie tylko odnieść się, ale też rozwinąć każdy z podanych elementów wypowiedzi.

• Zbyt małe zasoby środków językowych, aby zdobyć maksymalną liczbę punktów za  bogactwo językowe oraz poprawność językową.

• Problemy ze spójnością wypowiedzi, gdyż uczniowie często „odhaczają” cztery elementy wypowiedzi i nie dbają o to, by stanowiła ona – w miarę możliwości – spójny, logiczny tekst, który tworzy pewną całość.

W pracy u uczniami warto uświadomić im, na co mają zwrócić uwagę, pisząc i sprawdzając swoje prace, zgodnie z poniższymi wskazówkami:1. Sprawdź, czy w pracy realizowane są cztery elementy polecenia, czy na pewno odnoszą się one

do treści polecenia i czy są one komunikatywne.2. Sprawdź, w jakim stopniu cztery elementy są rozwinięte i czy nie rozwijają danego elementu.3. Oceń, czy Twoja praca funkcjonuje jako tekst, czy jest przekonująca jako całość na  poziomie

językowym i czy poszczególne akapity łączą się ze sobą, c zy w pracy są właściwie używane spójniki i inne wyrażenia, które budują tekst jako całość.

4. Sprawdź, czy praca jest klarowna pod względem spójności logicznej, czy nie składa się z „odhaczanych” odpowiedzi na kolejne elementy instrukcji, które nie są ze sobą powiązane.

5. Oceń, w jakim stopniu użyte przez Ciebie środki językowe pozwalają Ci na precyzyjne przedstawienie treści i czy nie używasz wyłącznie słów najbardziej pospolitych (np.: This place is very nice zamiast This sports centre is amazing).

Podobne ćwiczenia z nowego Repetytorium do szkół ponadgimnazjalnych, które mogą okazać się pomocne:

■ str. 14, str. 100

poziom podstawowy i rozszerzonypoziom podstawowy i rozszerzony

ZAKOŃCZENIE

Podsumowując, wydaje się, że warto zwrócić uwagę uczniów w trakcie przygotowania do egzaminu na dwa ważne aspekty: obecność różnego rodzaju parafraz w zadaniach na rozumienie ze słuchu i rozumienie tekstów pisanych, a także na fakt, że środki językowe są testowane nie tylko w części sprawdzającej ich użycie, ale też w pisaniu, a pośrednio w czytaniu i słuchaniu. Ważne jest zatem, by uczniowie zawsze uczyli się słownictwa w kontekście i w najczęściej spotykanych zwrotach i wyrażeniach – jest to strategia pomocna zawsze, nie tylko na potrzeby egzaminu, ponieważ, jak zauważyli eksperci CKE w podsumowaniu wyników matury w 2017 toku, „z analizy danych wynika, że zdający zwykle lepiej radzili sobie z zadaniami sprawdzającymi znajomość struktur gramatycznych niż z tymi, w których należało wykazać się znajomością słownictwa”.