MATERIAŁY

NA

Szkolenie prokuratorów 14 – 16 maja 2007 r.

z tematu:

Ochrona prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz prawa własności przemysłowej. Problematyka materialnoprawna i dowodowa.

Spis treści:

1. Dariusz Kuberski, prokurator Prokuratury Apelacyjnej w GdańskuZakres ochrony karnoprawnej znaków towarowych w prawie własnościprzemysłowej

2. Dariusz Kuberski, prokurator Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Prawnokarna ochrona utworów i praw pokrewnych przed bezprawnym rozpowszechnianiem

3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21.10.2003 r. I KZP 18/034. Rozporządzenie Rady /WE/ NR 1383/2003 z dnia 22.07.2003 r. dotyczące

działań organów celnych skierowanych przeciwko towarom podejrzanymo naruszenie niektórych praw własności intelektualnej oraz środkówpodejmowanych w odniesieniu do towarów, co do których stwierdzono, żenaruszyły takie prawo

5. Orzecznictwo w sprawach z prawa autorskiego i praw pokrewnych6. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24.05.2005 r. I KZP 13/057. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21.09.2005 r. I KZP 29/058. Obwieszczenie Ministra Kultury z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie ogłoszenia

decyzji Ministra Kultury o udzieleniu i o cofnięciu zezwoleń na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi /MP z 2004 r. Nr 18, poz. 322/9. Literatura

Dariusz Kuberski

Zakres ochrony karnoprawnej znaków towarowych w prawie własności

przemysłowej

Prawo własności przemysłowej statuuje ochronę znaku towarowego również w

płaszczyźnie prawa karnego. Zakres tej ochrony określa treść przepisu art. 305 p.w.p.

Przewiduje on w ustępie 1 typ podstawowy przestępstwa o alternatywnie określonych

znamionach, typ uprzywilejowany – w ustępie 2 oraz typ przestępstwa kwalifikowany

– w ustępie 3.

Wszystkie ze wskazanych typów przestępstw należą do przestępstw

powszechnych (delicta communiae) na co wskazuje posłużenie się przez ustawodawcę

zaimkiem osobowym - „kto” – bez dalszego dookreślenia podmiotu

odpowiedzialności karnej.

Bezprawność zachowania w zakresie używania znaku towarowego w typie

podstawowym przestępstwa określona została przez alternatywnie ujęte znamiona i

polega na:

- oznaczaniu towarów podrobionym znakiem towarowym,

- wprowadzaniu do obrotu towarów z podrobionym znakiem towarowym.

Właściwe odczytanie kryminalnej treści przepisu nie jest możliwe w oderwaniu

od całości regulacji prawnej zawartej w przepisach ustawy.

W pierwszym z alternatywnie określonymi znamionami typie przestępstwa

zachowanie sprawcy polega na oznaczaniu towarów podrobionym znakiem

towarowym.

W uchylonej przez przepisy prawa własności przemysłowej ustawie o znakach

towarowych1 w art.57 ustawodawca posługiwał się terminem „zarejestrowany znak

towarowy”.

Przepis art. 57 ust. 1a uchylonej ustawy stanowi odpowiednik analizowanej

części przepisu karnego art. 305 ust.1 ustawy.

1 Ustawa z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych; Dz.U. Nr 5, poz.17 ze zm.

Porównanie wzajemnych relacji wymienionych przepisów wymaga

identyfikacji terminu „podrobiony znak towarowy”. Jego autentyczna definicja

zawarta jest w treści art. 120 ust.3 pkt 3 ustawy; pod pojęciem tym rozumie się „użyte

bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych

warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych dla towarów objętych prawem

ochronnym”.

Porównanie przepisu aktualnie obowiązującej ustawy p.w.p. i art.57 ust.1

ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych prowadzi do wniosku, iż

ochrona karnoprawna nadal dotyczy jedynie zarejestrowanych znaków towarowych, a

więc tych, na które Urząd Patentowy R.P. wydał decyzję o udzieleniu prawa

ochronnego.

Tak więc poza zakresem ochrony przepisu karnego pozostają znaki towarowe

powszechnie znane2.

Ich ochrona jest możliwa jedynie środkami prawa cywilnego przewidzianymi w

ustawie.3

Takie stanowisko zdeterminowane jest zakazem analogii na gruncie przepisów

prawa karnego materialnego. Pominięcie przez ustawodawcę w zakresie ochrony

karnoprawnej znaków powszechnie znanych jest w pełni uzasadnione. Włączenie do

tej ochrony wymienionej kategorii znaków spowodowałoby, iż każdorazowo organ

procesowy musiałby ustalać czy znak, który został podrobiony spełnia kryteria znaku

powszechnie znanego. Ich identyfikacja w oparciu o wskazania doktrynalne i dorobek

judykatury nie zawsze jest jednoznaczna.4 Takie ujęcie zakresu odpowiedzialności

karnej godziłoby w zasadę określoności znamion czynu zabronionego i pozostawałoby

w sprzeczności z funkcją gwarancyjną prawa karnego.

Istotne znaczenie dla zakresu odpowiedzialności karnej ma ustalenie czy

dyspozycją przepisu art. 305 ustawy objęte jest tylko oznaczanie towarów znakami

2 Taki sam pogląd prezentuje Elżbieta Czerny-Drożdżejko, Przestępstwa w prawie własności przemysłowej, Prokuratura i Prawo – 2001 r., Nr 10 s.94.

3 Podstawę dla takiej ochrony stanowi m.in. roszczenie o zaniechanie używania znaku identycznego lub podobnego w zakresie konfuzji między oznaczeniami, przewidziane w treści art. 301 ustawy p.w.p.

4 „Uznanie znaku towarowego (usługowego) za powszechnie znany w rozumieniu art.9 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 ze zm.), a więc używany w obrocie gospodarczym w większym rozmiarze, nie musi oznaczać znajomości tego znaku przez co najmniej 50 % populacji społeczeństwa. Wystarczać tutaj powinna znajomość znaku przez odpowiednio znaczący krąg potencjalnych dystrybutorów towarów oznaczonych takim znakiem, czy też odbiorców” – wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2003 r., sygn. II SA 309/02.

identycznymi, czy także znakami podobnymi do zarejestrowanych znaków

towarowych.

Pod rządami ustawy o znakach towarowych poglądy doktryny w tym

przedmiocie były podzielone.5

W jedynym orzeczeniu dotyczącym omawianego problemu Sąd Najwyższy

rozpoznając zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy wyraził

pogląd, iż ustawodawca „ochroną karną nie objął znaku podobnego do

zarejestrowanego”.6

Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego, iż rozszerzenie

odpowiedzialności karnej na oznaczanie towarów znakami towarowymi podobnymi

jako nie znajdujące oparcia w gramatycznej wykładni przepisów uchylonej ustawy

naruszałoby zasadę nullum crimen sine lege.

Do odmiennych wniosków prowadzi analiza definicji podrobionego znaku

towarowego. Jej treścią ustawodawca objął zarówno znaki identyczne, jak i te „które

nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków

zarejestrowanych”. Stwierdzić więc należy, iż w granicach pojęcia znaku

podrobionego mieści się nie tylko posłużenie się reprodukcją (znak identyczny z

zarejestrowanym), lecz także imitacją (znak, który nie może być odróżniony w

zwykłych warunkach obrotu od znaku zarejestrowanego).

Pod pojęciem reprodukcji rozumieć należy wierne odtworzenie znaku

oryginalnego, natomiast imitacja to naśladownictwo zabronione ze względu na ryzyko

pomyłki.7

Skoro więc ustawodawca dopuścił możliwość penalizowania zachowań

polegających na oznaczaniu towarów znakami towarowymi podobnymi do

zarejestrowanych znaków towarowych to niezbędnym staje się ustalenie granic tego

5 Za karalnością posługiwania się podobnymi znakami towarowymi opowiedzieli się R. Skubisz i M.Mozgawa, Przegląd Prawa Handlowego 1995, nr 3, s.36 oraz U.Promińska, Ustawa o znakach towarowych. Komentarz, Warszawa 1998, s.133. Pogląd przeciwny wyrazili: E. Czerny-Drożdżejko, Prawnokarna ochrona znaków towarowych, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1997, nr 2, s. 39-42.

6 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1994 r., sygn. I KZP 26/94 – opubl. Prokuratura i Prawo 1995 r. nr 2, s.19.

7 Szerzej na ten temat: U. Promińska. Zakres ochrony prawa do znaku towarowego na podstawie ustawy prawo własności przemysłowej w: Naruszenia praw na dobrach niematerialnych. Materiały Konferencyjne. Warszawa, 4-6 grudnia 2000 r. s. 80-81.

podobieństwa decydującego o przypisaniu bezprawności działania sprawcy. Ma to

istotne znaczenie dla precyzyjnego określenia granic odpowiedzialności karnej.

Ustawodawca nie przyjął uniwersalnego kryterium stopnia podobieństwa

podrobionego znaku towarowego.

Uwzględniając zasadę specjalizacji znaku towarowego zrelatywizował

przesłankę odpowiedzialności karnej w odniesieniu do podobieństwa oznaczeń

wprowadzając bardzo elastyczne kryterium w postaci pojęcia „zwykłe warunki

obrotu”.

Niewątpliwie „zwykłe warunki obrotu” w odniesieniu do nabywców towarów

są inne dla dóbr powszechnego użytku, takich jak żywność, środki czystości i

całkowicie inne w przypadku nabywania dóbr ekskluzywnych, jak przykładowo

samochody.

W konsekwencji każdy przypadek naruszenia prawa ochronnego poprzez

posługiwanie się w obrocie oznaczeniami podobnymi wymaga indywidualnej oceny.

Ustalenie podobieństwa oznaczeń towarów wykazuje bezpośredni związek z

podobieństwem towarów, a te nie może być rozpatrywane w oderwaniu od rynku, na

którym towary się spotykają. Istotne znaczenie mają takie kryteria jak organizacja

handlu, sposób dystrybucji towarów.8

Wypełniając materialną treścią normatywne kryterium „zwykłych warunków

obrotu” należy uwzględnić okoliczność jego relatywizacji w kontekście przesłanek

ustalenia podobieństw towarów.

Niewątpliwie próg ochrony prawnej będzie wyższy w stosunku do ustalenia

podobieństw oznaczeń towarów powszechnego użytku nabywanych przez

konsumentów momentalnie, bez refleksji i dokładnych oględzin, liberalizacja tej

ochrony nastąpi natomiast w odniesieniu do towarów zwykle o obiektywnie większej

wartości, względnie towarów o większej wartości w ramach danego segmentu

towarów – np. ekskluzywne kosmetyki.

Ta sama zasada dotyczy zakupów dokonywanych okazjonalnie, względnie

w szczególnych okolicznościach.

8 Szerzej na ten temat: U. Promińska, Naruszenie prawa z rejestracji znaku towarowego, w: Naruszenia praw na dobrach niematerialnych, red. T. Szymanek, Polska Izba Rzeczników Patentowych, Warszawa, 2001, s.95.

Poprawne stosowanie oznaczonego przepisu wymaga więc indywidualnego

zdefiniowania pojęcia „w zwykłych warunkach obrotu” i dokonanie jego

oceny w kontekście konkretnego stanu faktycznego.

Podnoszone w doktrynie9 wątpliwości dotyczące karalności oznaczenia

towarów znakami towarowymi podobnymi z uwagi na usytuowanie definicji

podrobionego znaku towarowego w dziale dotyczącym roszczeń cywilnych (dawny

art. 297 ust.2 p.w.p.) straciły na aktualności z uwagi na jej przeniesienie do tytułu I

działu I ustawy p.w.p.

Zakres odpowiedzialności karnej z tytułu oznaczania towarów podrobionym

znakiem towarowym wyznaczony został dodatkowo przez kryterium bezprawności

jego użycia. Bezprawność ta winna być rozumiana jako niezgodność zachowania z

szeroko rozumianym porządkiem prawnym.

Wyznacznikami bezprawności użycia znaku towarowego są: brak tytułu

prawnego, który używający mógłby przeciwstawić posiadającemu prawo podmiotowe

do znaku towarowego oraz używanie znaku towarowego w zakresie przysługującym

uprawnionemu do prawa ochronnego.10

Okolicznościami uchylającymi zarzut bezprawności działania używającego

zarejestrowanego znaku towarowego jest posiadanie własnego prawa podmiotowego

wynikającego przykładowo z umowy licencyjnej lub innych umów takich jak np.

franchising.

Nie może być uznane za bezprawne takie używanie znaku towarowego, które

nie podlegało ochronie wynikającej z prawa rejestracji znaku towarowego.11

Brak cechy bezprawności w działaniu używającego zarejestrowanego znaku

towarowego prowadzi do dekompozycji znamion czynu opisanego w art. 305 p.w.p.

eliminując możliwość przypisania przestępstwa.

Dla zakresu odpowiedzialności karnej istotne jest rozstrzygnięcie, czy objęte

nią jest również posługiwanie się podrobionymi znakami usługowymi. Zgodnie

bowiem z treścią przepisu art.120 ust. 3 pkt 1 p.w.p. - pod pojęciem znaku

9 E. Czerny-Drożdżejko, op. cit., s.95.10 Szerzej na ten temat: U. Promińska. Prawo własności przemysłowej. Praca zbiorowa pod redakcją

U.Promińskiej. Warszawa 2005 r., s. 264-265.11 Wyłączenia z zakresu ochrony wynikającej z przysługującego uprawnionemu prawa z rejestracji znaku

towarowego wymienione zostały w przepisach art. 155-158, 160 p.w.p.

towarowego rozumie się także znaki usługowe. Ten zapis ustawy sugeruje

rozszerzenie pola penalizacji na znaki usługowe. Wątpliwości takie nie występowały

pod rządami ustawy o znakach towarowych, albowiem przepis art. 57 zawierał zwrot

dotyczący bezprawności oznaczania nie tylko towarów, ale i świadczonych usług.

Zapisu tego nie przejął aktualnie obowiązujący przepis karny. Dotyczy on

jedynie oznaczania towarów, a nie usług. Uwzględniając jednak, iż pod pojęciem

znaku towarowego na potrzeby regulacji ustawy p.w.p. należy rozumieć także znaki

usługowe to opowiedzieć się należy za objęciem ochroną karnoprawną wymienionej

kategorii znaków.12

Pamiętać należy, iż przepisy ustawy dotyczące znaków towarowych stosuje się

do znaków usługowych odpowiednio. Wynika to z braku materialnego substratu

usługi13.

Wyłączenie z zakresu ochrony karnoprawnej znaków usługowych nie

znajdowałoby uzasadnienia z punktu widzenia celów, jakie mają do spełnienia

przepisy karne ustawy.

Wyjaśnienia wymaga użyte w przepisie karnym znamię czynnościowe

„oznacza”. Zakres pojęciowy tego terminu wykracza poza leksykalne znaczenie i

powinien on być odczytywany w kontekście funkcji, jaką pełni na gruncie ustawy. Tak

więc oznaczanie towarów to nie tylko fizyczne naniesienie oznaczenia na towar,

prowadzące do powstania ich materialnego związku. Oznaczanie to także stworzenie

związku pojęciowego między znakiem towarowym a towarem14. Pod pojęciem

oznaczania należy więc rozumieć doprowadzenie do utrwalonej asocjacji znaku z

towarem bez względu na sposób jej powstania.15

Przykładowo znamię oznaczania towaru zostanie wyczerpane w przypadku

usytuowania znaku towarowego na planszy, fladze w postaci bannera, w pobliżu

ekspozycji towaru.

12 Analogiczny pogląd, aczkolwiek nie wyrażony wprost prezentuje E. Czerny-Drożdżejko, op.cit., s.96.13 Szerzej R. Skubisz, Prawo znaków towarowych, Komentarz, Warszawa 1997, s.39.14 M.Mozgawa, J. Radoniewicz, Funkcjonowanie uregulowań dotyczących prawnokarnej ochrony znaków

towarowych, Prokuratura i Prawo, 1998 r., nr 6, s. 34 i 38.15 E. Nowińska, U. Promińska. M. du Vall. Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2003 r., s.192.

Ustawodawca objął więc ochroną karnoprawną rezultat w postaci związku

logicznego powstającego u odbiorcy między oznaczeniem a towarem. Rozważenia

wymaga jednak, w jakim zakresie przepis karny chroni tę relację.

Dyspozycja przepisu karnego posługuje się jedynie znamieniem „oznacza”. Do

naruszenia związku między oznaczeniem a towarem dochodzi także w przypadku

usunięcia oznaczenia z towaru.

Usunięcie oznaczenia może prowadzić do wprowadzenia towaru do obrotu

anonimowo lub też być połączone z nałożeniem innego oznaczenia towarowego.

Motywem takich działań jest stymulacja sprzedaży towarów poprzez

wyeliminowanie negatywnych skojarzeń znaków nie znajdujących uznania u

nabywców towarów, kojarzonych, z niską jakością i małym prestiżem /bad will/.

Mimo negatywnych konsekwencji dla więzi oznaczenia z towarem usunięcie

znaku towarowego nie jest objęte działaniem przepisu karnego. Nie można bowiem

dokonywać ekstensywnej interpretacji pojęcia „oznacza” i przypisywać jego

zakresowi również czynności polegającej na usuwaniu oznaczeń. Taka interpretacja

godziłaby w zakaz analogii w przepisach prawa karnego16.

Zauważyć należy, iż ochrona prawna więzi między oznaczeniem a towarem w

granicach funkcji oznaczenia pochodzenia towaru, realizowana jest przez przepisy

prawa karnego tylko w ograniczonym zakresie. Uwaga ta odnosi się do sytuacji

pozostawienia na towarze oryginalnego zarejestrowanego oznaczenia w przypadku

konfekcjonowania towaru w obrocie, a także jego modernizacji względnie jego

regeneracji.

W takim przypadku wobec zmiany właściwości, cech towaru, istnieją podstawy

do zanegowania prawa do oznaczania towaru zarejestrowanym znakiem towarowym,

albowiem nastąpiło naruszenie integralności oznaczenia z towarem, które wywołało

skutek w postaci nowej właściwości towaru.17

Skoro więc związek oznaczenia z towarem w trakcie jego cyrkulacji w obrocie

został naruszony, istnieje obowiązek usunięcia oryginalnego oznaczenia z towaru.

16 Zachowanie takie może stanowić w zależności od okoliczności przestępstwo z przepisu art. 306 kk względnie wykroczenie z przepisu art. 136 k.w.

17 Na ten temat : U. Promińska. Naruszenie prawa z rejestracji znaku towarowego, op. cit. s.100.

W przeciwnym razie istniałoby ryzyko powstania u nabywcy błędnych

skojarzeń co do źródła pochodzenia towaru. Rozważenia wymaga, czy

niezastosowanie się do nakazu usunięcia oznaczenia w omawianej sytuacji wyczerpuje

znamiona przestępstwa z art. 305 p.w.p.

Zauważyć należy, iż znamię czynnościowe „oznacza” zawarte w przepisie

karnym odnosi się jedynie do działania, nie obejmuje natomiast zarzucalnego w

płaszczyźnie prawa cywilnego - zaniechania polegającego na nie usunięciu

oznaczenia18. Przeciwna interpretacja prowadziłaby do naruszenia funkcji

gwarancyjnej przepisów prawa karnego materialnego.

Zagadnieniem pozornie nie wywołującym wątpliwości jest zakres ochrony

karnoprawnej w granicach zasady specjalizacji znaku towarowego.

Postaci naruszeń w zakresie ryzyka konfuzji mogą polegać na posłużeniu się:

- identycznym oznaczeniem dla identycznych towarów

- podobnym oznaczeniem dla identycznych towarów

- identycznym oznaczeniem dla podobnych towarów

- podobnym oznaczeniem dla podobnych towarów.

Wskazane naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy są przedmiotem

ochrony cywilnoprawnej i stanowią podstawę roszczeń określonych w przepisie art.

296 ust. 1 p.w.p. Przepis karny odwołując się do pojęcia znaku towarowego

podrobionego z pewnością obejmuje zachowanie polegające na posłużeniu się

znakiem identycznym lub podobnym dla identycznych towarów.

Dyskusyjne jest natomiast czy odpowiedzialnością karną objęte jest

posługiwanie się znakiem identycznym lub podobnym dla towarów podobnych do

tych, dla których udzielono prawa ochronnego.19

Oczywistym jest, że zachowania te w takim samym zakresie wpływają na

ryzyko konfuzji jak te, które polegają na posługiwaniu się oznaczeniem identycznym

lub podobnym w stosunku do towarów identycznych, dla których oznaczenie

zarejestrowano.

18 Pogląd taki zaprezentowali : M. Mozgawa, J. Radoniewicz, Funkcjonowanie uregulowań dotyczących prawnokarnej ochrony znaków towarowych, Prokuratura i Prawo 1998 r., nr 6, s. 38.

19 Pogląd o wyłączeniu odpowiedzialności karnej w odniesieniu do wymienionych zachowań wyraziła E.Czerny-Drożdżejko: op. cit. s.95.

Wydaje się słusznym w tym przypadku odstąpienie od reguł wykładni

gramatycznej i uwzględniając ratio legis ustawodawcy – przyznanie prymatu

wykładni teleologicznej. Z punktu widzenia zaistnienia ryzyka skojarzeń między

oznaczeniami bez znaczenia jest czy doszło do niego wskutek posłużenia się

identycznym lub podobnym oznaczeniem dla towarów identycznych czy też

podobnych.

O ile zasada specjalizacji znaku towarowego „zawłaszcza” towary tylko ujęte w

rejestrze, to pamiętać należy, iż ochrona w płaszczyźnie prawa cywilnego obejmuje

również posługiwanie się oznaczeniem dla towarów podobnych do zarejestrowanych20.

Przejawem ochrony w zakresie prawa administracyjnego jest odmowa udzielenia

prawa ochronnego na znak towarowy w przypadku zgłoszenia znaku identycznego lub

podobnego dla towarów identycznych lub podobnych.21

Alternatywnie określone znamiona przestępstwa z art. 305 p.w.p. obejmują

również zachowanie polegające na wprowadzaniu do obrotu towarów oznaczonych

podrobionym znakiem towarowym.

Ustalenie zakresu znaczeniowego znamienia czynnościowego „wprowadza do

obrotu” ma decydujący wpływ na określenie granic odpowiedzialności karnej w tym

typie przestępstwa.

Ustawodawca w treści ustawy posługuje się pojęciem „wprowadzania do

obrotu” czterokrotnie: dwukrotnie jako elementem konstruującym pojęcie wyczerpania

prawa (art.70 i 155 p.w.p.), raz w odniesieniu do przedmiotu roszczeń z tytułu

naruszenia prawa ochronnego do znaku towarowego (art. 296 ust. 3 ustawy) oraz w

treści omawianego przepisu karnego.

W katalogu pojęć prawnych zdefiniowanych w treści art. 3 p.w.p. ustawodawca

nie umieścił definicji omawianego pojęcia, albowiem występuje ono w ustawie w

różnym znaczeniu.

Termin „wprowadzanie do obrotu” posiada odmienne znaczenie na gruncie

konstrukcji wyczerpania prawa (art. 70 i 155 p.w.p.) niż w odniesieniu do zakresu

roszczeń wynikających z treści art. 296 ust. 3 p.w.p.

20 Zakres roszczeń wynikających z naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy określony został w art.296 ust.1 p.w.p.

21 przepis art.132 ust.1 p.w.p.

Oczywistym jest, iż konstrukcja wyczerpania prawa odwołuje się do

wprowadzania do obrotu jako czynności jednorazowej. Z tego też powodu stworzenie

jednej, pojęciowo spójnej definicji „wprowadzanie do obrotu” nie było możliwe.

Omawiane pojęcie może podlegać dookreśleniu w oparciu o ogólne zasady

wykładni gramatycznej, posiada ono bowiem w systemie prawa także własny zakres

znaczeniowy.

Zakładając aksjomatycznie racjonalność ustawodawcy stwierdzić należy, iż

jeśli na potrzeby omawianej ustawy nie stworzono odrębnej definicji tego pojęcia, to

jego identyfikacja powinna nastąpić w oparciu o wskazane wyżej zasady.

W taki właśnie sposób interpretowane jest pojęcie „wprowadzenia do obrotu”

szkodliwych dla zdrowia substancji na gruncie przepisu art. 165 § 1 kodeksu karnego.

Zauważyć przy tym należy, iż możliwe jest właściwe odczytanie jego znaczenia

w oparciu o reguły języka polskiego.

Pojmowane jest ono jako: „ruch towarów ze sfery produkcji do sfery konsumpcji,

realizowany przez akty kupna-sprzedaży” /Słownik języka polskiego pod redakcją M.

Szymczaka/. Niewątpliwie takie przejawy komercjalizacji towaru jak eksport i import

także mieszczą się w ramach pojęcia „wprowadzania do obrotu”. Pozbawione jest ono

luzu interpretacyjnego, utrudniającego jego precyzyjną identyfikację – co z punktu

widzenia zasady określoności znamion w przepisach prawa karnego ma podstawowe

znaczenie.

W konsekwencji wobec pozytywnych efektów zastosowania wykładni

gramatycznej nie zachodzi potrzeba odwoływania się do reguł inferencyjnych /a z

punktu widzenia zasad dokonywania wykładni prawa jest to przeciw- wskazanie/

wynikających z wykładni teleologicznej i systemowej.

„Wprowadzaniem do obrotu” jest więc każdy akt cyrkulacji towaru, zarówno

ten pierwszy, dokonany przez osobę pierwotnie uprawnioną z racji posiadanych praw

wyłącznych jak i każdy kolejny przypadek zbycia i nabycia towaru w drodze od

producenta do konsumenta.

W takim też znaczeniu pojęcie „wprowadzania do obrotu” występuje w treści

przepisu karnego-art.305 p.w.p.

Odmienny w tym względzie pogląd zaprezentowano w orzecznictwie22.

Zdaniem Sądu Najwyższego w „pojęciu wprowadzenia do obrotu” mieści się tylko

pierwszy akt zaistnienia towaru w obrocie, a nie kolejne transakcje. Pogląd prawny

zaprezentowany w następstwie przedstawienia przez sąd okręgowy zagadnienia

prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy wsparty został przywołanym

stanowiskiem doktryny23 wyrażonym na gruncie konstrukcji wyczerpania prawa.

Odwołując się do systemowej spójności prawa Sąd Najwyższy odniósł się do

uregulowania przyjętego w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny

zgodności24, gdzie w treści art.5 pkt 2 pod pojęciem „wprowadzenia do obrotu”

zdefiniowane zostało jako przekazanie wyrobu po raz pierwszy w kraju:

użytkownikowi, konsumentowi, bądź sprzedawcy przez producenta, jego

upoważnionego przedstawiciela.

Odnosząc się do stanowiska zaprezentowanego w treści omawianej uchwały

zauważyć należy, iż odmienność w interpretacji pojęcia „wprowadzenia do obrotu”

wynika z wymienionego wyżej zróżnicowania jego znaczenia w odniesieniu do

instytucji wyczerpania prawa (art.70 i 155 p.w.p.).

Niewątpliwie w odniesieniu do wyczerpania prawa „wprowadzenie do obrotu”

jest czynnością jednorazową i zgodzić się należy z prezentowanymi w tym względzie

poglądami doktryny25.

Jednocześnie zauważyć należy, iż w omawianym orzeczeniu nie zawarto

argumentacji, dlaczego odczytując „pojęcie wprowadzenia do obrotu” zaczerpnięto je

z konstrukcji wyczerpania prawa.

Nie przekonuje również odniesienie do cyt. ustawy o systemie oceny zgodności.

Prawo własności przemysłowej wykazuje daleko idącą odrębność, reguluje stosunki

cywilnoprawne, a wymieniona wyżej ustawa wchodzi w zakres prawa publicznego.

Trudno też przyjąć za wiążący, z punktu widzenia intencji ustawodawcy,

sposób dokonywania wykładni pojęć zawartych w ustawie, której jeszcze nie było w

dacie uchwalenia ustawy – prawo własności przemysłowej.

22 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., sygn. I KZP 13/05 – opubl. OSN KW 2005, nr 6, poz.50.23 K. Szczepanowska-Kozłowska. Wyczerpanie praw własności przemysłowej. Patent i prawo ochronne na znak towarowy. Warszawa 2003, s. 281 i n.24 Dz.U.Nr 166, poz. 1360.25 K. Szczepanowska-Kozłowska op. cit. s.285

Przywołane stanowisko Sądu Najwyższego zostało skonkretyzowane w tezie, iż

„wprowadzeniem do obrotu”, o którym mowa w art.305 ust.1 /.…/p.w.p. jest

przekazanie przez producenta lub importera po raz pierwszy do obrotu towarów

oznaczonych podrobionym znakiem towarowym”.

Powiązanie pojęcia „wprowadzenie do obrotu” z konstrukcją wyczerpania

prawa na potrzeby określenia przedmiotowych granic odpowiedzialności karnej

prowadzi do błędnych i niezamierzonych przez ustawodawcę konsekwencji.

Zaakceptowanie zaprezentowanej wykładni przepisu art. 305 p.w.p. w praktyce czyni

z niego przepis martwy, albowiem istota bezprawnych zachowań polegających na

posługiwaniu się podrobionymi znakami towarowymi dotyczy przypadków dalszej

cyrkulacji towarów w obrocie gospodarczym, po jego legalnym wprowadzeniu do

obrotu. Taka, przyjęta przez Sąd Najwyższy interpretacja prowadzi do depenalizacji

przeważającej części handlu towarami podrobionymi26.

Zaprezentowany w tezie uchwały pogląd prawny uznać należy za błędny z

kilku powodów.

Po pierwsze nie można konstruować definicji pojęcia „wprowadzenia do

obrotu” w oparciu o instytucję wyczerpania prawa, ponieważ najpierw należy zakreślić

ramy prawa podmiotowego, a potem dopiero można wskazać jego ograniczenia

poprzez zastosowanie instytucji wyczerpania prawa27.

Po drugie wyczerpanie prawa następuje tylko w przypadku wprowadzenia

oznakowanego towaru przez podmiot uprawniony lub za zgodą uprawnionego.

Niewątpliwie oznaczenie towaru podrobionym znakiem towarowym – o czym traktuje

przepis art. 305 p.w.p. – jest przedmiotem czynności wykonawczej sprawcy

działającego bezprawnie, nie legitymującego się żadnym prawem do oznaczenia

towarowego. Za uprawnionego rozumieć bowiem należy uprawnionego do znaku

towarowego nie zaś osobę uprawnioną prawno-rzeczowo do towaru będącego

przedmiotem cyrkulacji28.

Po trzecie instytucja wyczerpania prawa traktuje o towarach oznaczonych

oryginalnymi znakami towarowymi. W przypadku więc posługiwania się 26 B. Krakowiak, B. Depo. Czy podróbka raz wprowadzona na rynek staje się legalna. Rzeczpospolita z dnia 5.07.2005 r., Nr 155.27 E. Traple op. cit.28 B. Krakowiak, B. Depo op.cit.

oznaczeniami podrobionymi, których dotyczy przepis art.305 p.w.p. – wyczerpanie

prawa nie nastąpi co aktualizuje ochronę prawa przedmiotowego w kontekście

omawianego przepisu karnego.

Opisane w treści art. 305 p.w.p. typy przestępstwa można popełnić tylko

umyślnie.

Sprawca przestępstwa musi obejmować świadomością wszystkie elementy

strony przedmiotowej czynu. Wymienione w przepisie art. 305 p.w.p. typy

przestępstwa różnią się stroną podmiotową czynu.

Pierwsze z zachowań – polegające na oznaczaniu towarów podrobionymi

znakami towarowymi w celu wprowadzenia do obrotu – wymaga dla bytu

przestępstwa zamiaru bezpośredniego. Drugi z typów przestępstwa – wprowadzenie

do obrotu towarów z podrobionym znakiem towarowym – może być popełniony z

zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Obydwa typy przestępstwa mogą występować w postaci uprzywilejowanej, jak

i kwalifikowanej. Łagodniejsza postać przestępstwa ujęta została w konstrukcji

przypadku mniejszej wagi, a więc typu przestępstwa o mniejszym nasileniu

okoliczności przedmiotowych i podmiotowych29. Do okoliczności mających wpływ na

zaistnienie przypadku mniejszej wagi zaliczyć należy m.in. małą wartość przedmiotu

czynu, niewielki stopień pokrzywdzenia, niewielką korzyść majątkową30.

Typ kwalifikowany przestępstwa z art. 305. ust. 3 p.w.p. występuje w dwóch

postaciach: uczynienie sobie przez sprawcę z popełnienia przestępstwa stałego źródła

dochodu oraz dopuszczenie się go w stosunku do towaru o znacznej wartości.

Za „stałe źródło dochodu” uznać należy takie korzyści wynikające z faktu

popełnienia przestępstwa, które osiągane są powtarzalnie, przy nadarzającej się okazji,

przez dłuższy czas. Dochody te mogą być osiągane ubocznie i nieregularnie31.

Określenie „towaru o znacznej wartości”, odnieść należy do kodeksowego

pojęcia „mienia znacznej wartości” zawartego w treści przepisu art. 115 § 5 kk

zdefiniowanego jako wartość przekraczającą w chwili popełnienia czynu dwustukrotną

wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.29 por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.X.1996 r., sygn. V KRN 79/96, OSN KW 1997, nr 3-4, poz.27.30 O. Górniok w: Kodeks karny. Komentarz. Gdańsk 2002/2003, s.1166.31 Szerzej na ten temat: Zb. Ćwiąkalski w : Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Wydanie III Dom Wydawniczy ABC, s. 765-766.

Typy kwalifikowane przestępstwa z art. 305 ust. 3 zagrożone są wyłącznie karą

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat.

Ochrona znaków towarowych w płaszczyźnie przepisów prawa karnego

wymaga uwzględnienia relacji, w jakich pozostaje przepis art. 305 p.w.p

z przepisem art. 306 kk oraz przepisem art. 136 k.w.

Przepis art. 306 kk obejmuje bezprawność zachowań polegających na

usuwaniu, podrabianiu lub przerabianiu znaku identyfikacyjnego, daty produkcji lub

daty przydatności towaru lub urządzenia.

Porównanie znamion przepisu art. 305 p.w.p. i 306 kk prowadzi do wniosku, iż

pierwszy z nich jest przepisem specjalnym w stosunku do przepisu ogólnego – z art.

306 k.k.32

Niewątpliwie pojęcie „znak identyfikacyjny” jest pojęciem szerszym od pojęcia

„znak towarowy”, który stanowi jedną z wielu możliwych postaci „znaku

identyfikacyjnego”.

W doktrynie prezentowany też jest pogląd, iż zbieg wymienionych przepisów

ma charakter rzeczywisty i determinuje przyjęcie kumulatywnej kwalifikacji prawnej

przepisów na podstawie art. 11 § 2 k.k.33

Przepis art. 136 k.w. sankcjonuje zachowanie polegające na umyślnym

usuwaniu z towarów przeznaczonych do sprzedaży utrwalonych na nich oznaczeń

określających ich cenę, termin przydatności do spożycia lub datę produkcji, jakość,

gatunek lub pochodzenie.

Przepis ten chroni przede wszystkim konsumentów w zakresie informacji o

cechach towarów. Bezprawność zachowania polega na usuwaniu utrwalonych

oznaczeń. Przepis art. 305 p.w.p. zorientowany jest na ochronę prawa podmiotowego

uprawnionego do znaku towarowego, chroni też prawidłowość realizacji funkcji znaku

towarowego w zakresie wskazania źródła pochodzenia towaru. Wymieniony przepis

nie pozostaje więc w zbiegu z przepisem art. 136 k.w.34

32 Kodeks karny. Komentarz. Red. O. Górniok. Warszawa 2004, s. 845.

33 Zb. Ćwiąkalski. Wybrane zagadnienia ochrony prawno-karnej w prawie autorskim i prawie własności przemysłowej w: Naruszenia praw na dobrach niematerialnych. Red. T. Szymanek, s.377.34 Kodeks Karny. Komentarz op. cit., s. 844.

Rozważenia wymaga czy bezprawność używania zarejestrowanego znaku

towarowego wywołuje skutki w płaszczyźnie prawa karnego w przypadku posłużenia

się przez używającego oryginalnym znakiem towarowym. O ile bowiem art. 57 ustawy

o znakach towarowych przewidywał odpowiedzialność karną z tytułu posługiwania się

przez sprawcę zarejestrowanym znakiem towarowym, „którego nie miał prawa

używać” to obecnie obowiązujący przepis art. 305 p.w.p. takiego zapisu nie zawiera.

Obecnie cecha bezprawności używania znaku towarowego nie stanowi

znamienia strony przedmiotowej czynu, a jedynie element definicji znaku towarowego

podrobionego. Zauważyć należy, iż definicja ta skonstruowana została w opozycji do

znaku zarejestrowanego, a więc oryginalnego. W konsekwencji

wykluczyć należy możliwość przyjęcia, iż oznaczanie towarów podrobionym znakiem

towarowym obejmuje także posłużenie się oryginalnym znakiem towarowym przez

podmiot nieuprawniony.35 Identyfikacja pojęcia „podrobiony znak towarowy” winna

uwzględniać także argumenty wynikające z wykładni gramatycznej. W tym znaczeniu

znak podrobiony, to taki, który stanowi imitację, został sfałszowany, któremu nadano

cechę autentyczności.

Wyłączenie poza nawias odpowiedzialności karnej zachowań polegających na

bezprawnym używaniu oryginalnych oznaczeń towarowych przez podmioty

nieuprawnione jest istotnym i niepożądanym zawężeniem ochrony karnoprawnej

prawa własności przemysłowej w zestawieniu z ustawą o znakach towarowych.36

Krytyczna ocena depenalizacji opisanego zachowania wynika z celu i funkcji przepisu

karnego sankcjonującego bezprawne używanie znaków towarowych. Jeżeli intencją

ustawodawcy była ochrona uczestników obrotu, nabywców i konsumentów, przed

wprowadzeniem w błąd w zakresie źródła pochodzenia towarów i usług, to za

szczególnie społecznie szkodliwe w stosunku do pozostałych objętych dyspozycją

przepisu karnego uznać należy zachowanie polegające na użyciu oryginalnych znaków

towarowych przez podmiot nieuprawniony. W takim przypadku alternatywę ochrony

prawnej może w niektórych sytuacjach stanowić przepis art.286 kk penalizujący

przestępstwo oszustwa.35 Pogląd taki zawarł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 grudnia 2002 r., sygn. III KKN 421/00 – opubl.

LEX nr 75461.36 Na ten temat: E. Traple. Glosa. Dalszy obrót towarem z podrobionymi znakami towarowymi bez sankcji

karnej. Prawo Gospodarcze w orzeczeniach i Komentarzach, Nr 4, październik 2005 r.

Oceniając aktualny zakres ochrony karnoprawnej przez pryzmat przedmiotu

ochrony, jakim jest ochrona uczestników obrotu towarowego, a także ochrona prawa

podmiotowego, wynikającego z zakresu prawa ochronnego, udzielonego na znak

towarowy, za wskazane uznać należy objęcie polem penalizacji zachowania

polegającego na bezprawnym używaniu także znaków towarowych oryginalnych.

Potrzeba takiej zmiany wynika z oceny stopnia społecznej szkodliwości

wymienionych zachowań w stosunku do pozostałych objętych działaniem przepisu

karnego.

Wyłączenie z ochrony karnoprawnej bezprawnego używania oryginalnych

oznaczeń towarowych nie znajduje żadnego uzasadnienia z punktu widzenia

przedmiotu ochrony omawianego typu przestępstwa, jak i racjonalnych przesłanek

wartościowania dóbr podlegających ochronie prawnej.

Brak jest bowiem argumentów, dla których naruszyciel prawa ochronnego na

znak towarowy odpowiada karnie tylko wtedy, gdy używa znaku podrobionego, a

odpowiedzialności tej nie poniesie używając bezprawnie oryginalnego znaku

towarowego.

Z tego też względu za uzasadniony uznać należy postulat de lege ferenda

zmiany przepisu art. 305.1 p.w.p w następującej treści:

„Kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza towary podrobionym znakiem

towarowym, zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać lub

oznaczone takimi znakami towary wprowadza do obrotu, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Taka stylizacja przepisu gwarantuje kompleksową ochronę zarejestrowanego

znaku towarowego w płaszczyźnie prawa karnego.

Wprawdzie definicja podrobionego znaku towarowego (art. 120 ust.3 pkt 3)

zawiera warunek „bezprawności użycia” jednak odnoszony jest on jedynie do znaku

sfałszowanego (podrobionego), a nie oryginalnego, co determinuje konieczność

uzupełnienia dyspozycji przepisu karnego we wskazanym zakresie dla realizacji

wskazanego wyżej postulatu rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnej.

Dariusz KuberskiProkurator Prokuratury Apelacyjnejw Gdańsku

Prawnokarna ochrona utworów i praw pokrewnych przed bezprawnym rozpowszechnianiem.

Uwagi, wstępne

Źródłem regulacji prawnej prezentowanej problematyki są przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych1 Rozdział 14 ustawy zawiera przepisy karne, a wśród nich art. 116 który stanowi:

Ustęp 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ustęp 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Ustęp 3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępczą, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

Ustęp 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Wymieniony artykuł jest jedynym, który wśród przepisów karnych pozostał w niezmienionym brzmieniu w następstwie nowelizacji przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2000r. 2 , które weszły w życie dnia 22 lipca 2000r.. Przewiduje on karalność tzw. – „Piractwa”. Termin ten nie ma charakteru normatywnego, podejmowano jednak próby jego definicji w doktrynie3,4 ,5

1 Dz.U. z dnia 26 września 2000 r. Nr 80, poz.904 ze zm. – tekst jedn.2 Ustawa z dnia 9 czerwca 2000 r. o zmianie ustawy o prawie autorski i prawach pokrewnych – Dz.U. z dnia 7 lipca 2000 roku. Nr 53, poz. 637.3 „Piractwo jest to niedozwolone reprodukowanie dzieł chronionych prawem autorskim lub prawami pokrewnymi w celach handlowych, jak też wynikający z tej działalności handel tymi repredukcjami” – M.Byrska.Ochrona programu komputerowego przed plagiatem i piractwem w nowym prawie autorskim, Komputer w edukacji 1994r., nr 2. s.55.4„Piractwo to nielegalne kopiowanie, przy użyciu odpowiednich sposobów, opublikowanych utworów w celu wprowadzenia ich do obrotu” – T.Drozdowska, Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 1996r., s.171. 5 Najbardziej syntetyczną definicję piractwa proponuje R.Tomczyk, który definiuje je jako: „reprodukowanie bez zezwolenia innych dzieł lub przedmiotów praw pokrewnych” – Skuteczność walki z piractwem w Polsce na tle praktyki problemów wymiaru sprawiedliwości. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1996 r., z.67, s. 139-142.

Karalność piractwa wprowadzona została wymienioną ustawą z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Poprzednia ustawa o prawie autorskim z 10 lipca 1952r6

przewidywała jedynie karalność przywłaszczenia sobie cudzego autorstwa (art. 59 § 1) oraz naruszenia cudzego prawa autorskiego w inny sposób, w celu osiągnięcia korzyści materialnej lub osobistej (art. 59 § 2). Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 116 kk do przepisów art. 116 prawa autorskiego stosuje się przepisy części ogólnej kodeksu karnego albowiem ustawa o prawie autorskim nie wyłącza ich zastosowania.

Podmiot przestępstwa

Bezprawne rozpowszechnianie utworów i praw pokrewnych stanowi, podobnie jak wszystkie pozostałe przewidziane w prawie autorskim – przestępstwo powszechne (delicta communia).7

Po części wskazuje na to zastosowana przez ustawodawcę stylizacja przepisu zawierającego zaimek „kto” oraz okoliczność, że dla popełnienia przestępstwa nie wymaga się od sprawcy szczególnych kwalifikacji, czy właściwości. Bez wątpienia realizacja czynności sprawczej przestępstwa polegającej na rozpowszechnianiu nie wymaga szczególnych kwalifikacji po stronie sprawcy i może być udziałem każdej osoby.

W literaturze przedmiotu prezentowany jest również pogląd o niedopuszczalności subsumowania z przepisu art. 116 pr. autorskiego zachowań osób zarządzających podmiotami zbiorowymi np. osobami prawnymi 8. Argumentem na rzecz podmiotowego wyłączenia osób zarządzających jednostkami organizacyjnymi jest brak tzw. klauzuli odpowiedzialności zastępczej występującej w innych przepisach karnych9 wskazujących na odpowiedzialność osób działających w imieniu lub w interesie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. W konsekwencji zaprezentowano tezę, iż wykreowanie odpowiedzialności karnej jest możliwe wyłącznie w stosunku do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek z wyłączeniem w szczególności osób pozostających w strukturze osoby prawnej.

Następstwem zaprezentowanej tezy jest zgłoszenie postulatu de lege ferenda podmiotowego rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnej poprzez wprowadzenie do przepisów karnych prawa autorskiego klauzuli odpowiedzialności zastępczej obejmującej także osoby działające w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego.

Odnosząc się do przedstawionego poglądu zauważyć przede wszystkim należy, iż klauzula odpowiedzialności zastępczej obejmuje nie tylko osoby formalnie związane ze strukturą podmiotu zbiorowego, a więc osoby „ działające w imieniu”, ale także osoby „ działające w interesie” , a więc te, które nie będąc przykładowo pełnomocnikiem osoby prawnej działają na jej korzyść, a więc „ w jej interesie”, a działanie to jest przedmiotem ocen prawnokarnych. Można bowiem przyjąć, iż „działanie w imieniu” poparte legitymacją formalną ze swej istoty winno zawierać w sobie cechę „działania w interesie”.

Ponieważ postawiona teza dotyczy bezkarności zachowań osób fizycznych zarządzających podmiotami zbiorowymi obojętna dla dalszych rozważań jest identyfikacja osób „działających w interesie” osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej.

Niewątpliwie do osób zarządzających w spółkach kapitałowych prawa handlowego należą członkowie zarządu. W takim też kształcie prawnym najczęściej funkcjonują organizacje radiowe, telewizyjne oraz operatorzy kablowi10.

6 Dz.U. Nr 34, poz. 234 ze zm.7 Szerzej na ten temat: A.Marek. Prawo karne. Zagadnienia teorii i praktyki: Warszawa 1997r., s.100.8 R. Zawłocki. Odpowiedzialność karna za komercyjne korzystanie z cudzych utworów Cz. II – Monitor Prawniczy 2003 r. Nr 11, s. 491.9 Konstrukcję taką przewidują przykładowo przepisy kodeksu karnego – art. 308 kk, ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi Dz.U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447 ze zm. – tekst jedn. – art. 174 ust. 2, a także ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.- tekst jedn. – art. 171 ust. 3. 10 Zagadnienie formy prawnej wymienionych rodzajów działalności regulują przepisy art. 26, 35, 39b i 41 ustawy z dnia 29 grudnia 1997 r. O radiofonii i telewizji Dz.U. z 2001 r. Nr 101, poz. 114 ze zm. – tekst jedn.

Można jednak poddać w wątpliwość, iż działanie członków władz spółki funkcjonujących w ramach ich organów traktować należy jako działanie podejmowane w imieniu osoby prawnej. Problem ten należy rozstrzygnąć w oparciu o reguły prawa cywilnego. Członkowie takich władz spółki jak: zarząd, rada nadzorcza funkcjonując w ramach tych organów, nie działają w cudzym imieniu. Działanie organu zgodnie z art. 38 kc uważa się za działanie samej osoby prawnej11.

Reprezentacja przez organ sprowadza się do działania we własnym imieniu. Zagadnienie to było przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego12, który zwrócił uwagę na okoliczność, że podstawową cechą osób działających „w imieniu lub w interesie” osoby prawnej jest to, że są to osoby trzecie, a więc pełnomocnicy, najczęściej prokurenci. Nie należą natomiast do nich członkowie władz spółki.

Tym samym zanegować należy tezę, iż wprowadzenie klauzuli odpowiedzialności zastępczej miałoby wpływ na zakres odpowiedzialności karnej osób zarządzających osobami prawnymi, które bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom rozpowszechniały utwory lub prawa pokrewne. Nie należą one bowiem do kategorii „ podmiotów zewnętrznych” dla spółki. Z tego też powodu za chybiony należy uznać pogląd, iż podmiotem odpowiedzialności karnej z tytułu bezprawnego rozpowszechniania nie może być osoba fizyczna wchodząca w skład władz zarządzających spółki, a obszar ten z uwagi na podmiot przestępstwa podlega depenalizacji, co w istotny sposób zawęża zakres prawnokarnej ochrony praw autorskich13.

Poza przytoczoną argumentacją odnosząc się do występujących w praktyce postaci naruszeń dyspozycji art. 116 pr. autorskiego trudno byłoby pogodzić się z faktem, iż intencją ustawodawcy było wyłączenie poza nawias odpowiedzialności karnej np. prezesa zarządu jednoosobowej spółki z o.o. rozpowszechniającego bezprawnie utwory w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a objęcie nią tylko osoby fizycznej, której udziałem jest to samo zachowanie.

Konkludując stwierdzić należy, iż w obecnym kształcie prawnym nie ma żadnych normatywnych ograniczeń, które wyłączałyby zarządców osób prawnych od odpowiedzialności karnej z art. 116 pr. autorskiego, jeśli ich zachowanie wyczerpuje wszystkie znamiona tego typu przestępstwa. Strona podmiotowa

Bezprawne rozpowszechnianie utworów stanowi obok paserstwa nośników utworów i praw pokrewnych jedyny typ przestępstwa wśród przepisów karnych prawa autorskiego, które można popełnić zarówno umyślnie jak i nieumyślnie. Postać uprzywilejowaną tego przestępstwa przewiduje art. 116 ust. 4 ustawy.

Działanie nieumyślne sprawcy, przestępstwa nie jest prostą antytezą umyślności.Realizacja tej postaci strony podmiotowej następuje w sytuacji gdy działanie ukierunkowane jest na realizację celu prawnie irrelewantnego, w następstwie naruszenia reguł ostrożności wywołuje skutki w płaszczyźnie prawa karnego14 Przykładowo wydawca, który wprowadził do sprzedaży tom wierszy autorów, których prawa do utworów wygasły wskutek upływu czasu nie sprawdził, że uprawnienia do części z nich przeszły na spadkobierców poniesie odpowiedzialność za działanie nieumyślne. Analogicznie należy ocenić sytuację organizatora koncertu muzycznego, który nie sprawdza zgłoszonego przez wykonawcę repertuaru tkwiąc w mylnym przekonaniu, że wykonywał on jedynie własne kompozycje ze słowami własnego autorstwa.

Ustalenie naruszenia reguł ostrożności stanowiących punkt wyjścia dla stwierdzenia działania nieumyślnego wymaga uściślenia tego pojęcia w kontekście przestępstwa rozpowszechniania utworów bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom. Niezachowanie reguł ostrożności nie stanowi kryterium uniwersalnego. Rozpatrywane być musi w kontekście – „danych okoliczności” o których mowa w art. 9 § 2 kk. W przypadku omawianego przestępstwa decydujące znaczenie będą miały

11 Szerzej na ten temat S. Grzybowski System prawa cywilnego, Wrocław, Tom I, s. 289.12 Uchwała SN z dnia 26 lutego 1998 r. – sygn.akt. I KZP 35/97, OSNKW 1998, Nr 3 –4, poz.11. Orzeczenie zostało wydane w odniesieniu do art. 122 § 1 uchylonej ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z 22 marca 1991 r. i zasadniczo dotyczyło aktualnej w obecnym stanie prawnym interpretacji pojęcia „działanie w imieniu lub w interesie spółki”.13 R. Zawłocki op.cit. s.499.14 Szerzej na ten temat: K.Buchała, A.Zoll Kodeks karny część ogólna – Komentarz Zakamycze 1998 r., s.97 i n.

kwalifikacje sprawcy, stopień jego profesjonalizmu37 . Inaczej należy sytuować poziom wymagań wobec trudniącej się zawodowo organizowaniem koncertów agencji artystycznej, a inaczej organizującej jednorazowo koncert charytatywny organizacji społecznej lub stowarzyszenia. Nie oznacza to jednak by zakres i poziom wymagań wobec nieprofesjonalisty mógł być tak niski by odbywało się to kosztem dobra chronionego prawem. Dolne granice standardu ochrony prawnej wyznaczają prawnie chronione interesy twórców, właścicieli praw pokrewnych zagwarantowane przepisami prawa autorskiego.Wyznaczone przepisami standardy są wspólne dla osób zajmujących się zawodowo rozpowszechnianiem utworów jak i amatorów, różni ich tylko stopień wymagań, co czyni łatwiejszym ustalenie strony podmiotowej czynu w stosunku do profesjonalisty.

Mimo, że kodeks karny z 1997r. zarzucił tradycyjny podział działania nieumyślnego na lekkomyślność i niedbalstwo oraz wprowadził pojęcie świadomej i nieświadomej nieumyślności paralelność tych pojęć w doktrynie jest silna38.

Możliwość przypisania świadomej nieumyślności wystąpi przykładowo w przypadku gdy wydawca książki wbrew swoim obowiązkom nie kontroluje wielkości nakładu, a następnie jego całość wprowadza do sprzedaży z naruszeniem postanowień umowy wydawniczej. Ilustracją nieświadomej nieumyślności jest zaniedbanie zapewnienia sprawności środków technicznych przez nadawcę, który posiadając zezwolenie na eksploatację utworu audiowizualnego przez stacje telewizji naziemnej nie koduje nadania utworu za pośrednictwem satelity.

W doktrynie coraz częściej pojawiają się głosy krytyczne odnoszące się do penalizowania zachowań nieumyślnych polegających na bezprawnym rozpowszechnianiu utworów i praw pokrewnych39 . Podnoszony jest argument, że mały ładunek społecznej szkodliwości zachowań nieumyślnych nie uzasadnia obejmowania ich sankcją karną. Przywołuje się także uzasadnienie prawnoporównawcze. I tak w prawie niemieckim karalna eksploatacja utworu lub praw pokrewnych musi charakteryzować się umyślnością zachowania40 .

Krytyka obecnego zakresu odpowiedzialności karnej za nieumyślne rozpowszechnianie utworów i praw pokrewnych opiera się na zrealizowaniu postulatu harmonizacji przepisów prawa wewnętrznego z prawem Unii Europejskiej.

Polska ratyfikowała 31 lipca 1995r. Porozumienie o utworzeniu Światowej Organizacji Handlu (Word Trade Organisation) Załącznikiem 1C do Porozumienia ustanawiającego WTO jest Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (Agreement on Trade – Related Aspects of Intellectual Property Rigts – w skrócie TRIPS)41 . Zgodnie z art. 61 TRIPS Polska jest zobowiązana wdrażać środki prawa karnego jedynie w przypadku umyślnego piractwa. Ustawodawstwo polskie ingeruje więc dalej niż wymaga tego proces unifikacji z prawem wspólnotowym. Stąd w literaturze przedmiotu postulaty rezygnacji z sankcji karnych na rzecz środków cywilnoprawnych w przypadku piractwa nieumyślnego42 . Ingerencję prawa karnego traktuje się jako ostateczną formą reakcji, gdy inne okazały się nieskuteczne.

Trudno negować prezentowane poglądy in abstracto. Utrzymujący się nadal wysoki poziom piractwa w Polsce świadczy jednak o nieskuteczności rozwiązań administracyjnych i

3715 Na okoliczność tą zwraca uwagę W.Kubala w: Odpowiedzialność karna za naruszenie praw autorskich, Rzeczpospolita 1995r. Nr 266, s.16.3816L.Gardocki Prawo karne. Warszawa 1998r., s.803917M.Byrska. Ochrona programu, op. cit. s.564018E.Czarny – Drożdżejko. Projektowane zmiany w przepisach karnych ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1999r. z.71, s.1894119Opublikowane w załączniku do Dz.U. z 1996 r., Nr 32, poz. 1434220E.Czarny – Drożdżejko. Projektowane zmiany, op.cit s.190

cywilnoprawnych43 . Z tego powodu na obecnym etapie rozwoju rynku praw autorskich i pokrewnych utrzymanie represji karnej w stosunku do zachowań nieumyślnych pozostaje uzasadnione.

Przepis art. 116 ust. 1 przewiduje typ podstawowy przestępstwa jako przestępstwa umyślnego zgodnie z art. 8 kk – a contrario. W doktrynie dominuje pogląd, iż można je popełnić wyłącznie z zamiarem bezpośrednim44 45 . Zdaniem Z.Ćwiąkalskiego podyktowane to jest intencjonalnym charakterem określenia „rozpowszechnia”. Jak twierdzi: „nie można bowiem nieumyślnie rozpowszechniać”. Zdaniem wymienionego autora – „błąd będzie wiązał się z realizacją poszczególnych znamion z art. 116 ust. 1, przy czym nie może dotyczyć samej czynności czasownikowej”.

Jednoznaczność tego poglądu inspiruje do poszukiwań w obszarze stanów faktycznych takich sytuacji w których sprawca godzi się z okolicznością, iż zachowaniem swoim rozpowszechnia cudzy utwór bez zezwolenia. Może ona mieć miejsce w przypadku próby artystycznej, artysty wykonawcy, który przygotowując się do premiery wykonuje utwory muzyczne, nie kontroluje ilości przybywających do sali koncertowej osób, nie przerywa próby godząc się na ich publiczne udostępnienie.

Analizę poglądu wymienionego autora utrudnia postrzeganie zachowania sprawcy w odniesieniu do przestępstwa nieumyślnego w kategorii błędu, co mogłoby sugerować przeniesienie rozważań na grunt okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną. . W rzeczywistości nie było to zapewne jego intencją, gdyż w argumentacji odnosi się do zarzucalnego z punktu widzenia ustawy karnej naruszenia reguł ostrożności.

W odniesieniu do typów kwalifikowanych przewidzianych w art. 116 ust. 2 i 3 ustawy nie ma wątpliwości, że można je popełnić tylko z zamiarem bezpośrednim, wskazuje na to chociażby kierunkowość działania sprawcy46- „cel osiągnięcia korzyści majątkowej”.

Przedmiot i strona przedmiotowa przestępstwa

Przedmiotem ochrony przepisu art. 116 ustawy jest prawo do decydowania o rozpowszechnianiu utworów opracowań oraz praw pokrewnych: artystycznych wykonań fonogramów, wideogramów i nadań przez ich twórców lub inne uprawnione podmioty. Korelatem przepisu karnego są przepisy art. 17, 86, 94 ust. 4 i 97 ustawy. Statuują one między innymi uprawnienie do rozporządzania utworami i prawami pokrewnymi, w ramach którego mieści się prawo do rozpowszechniania.Przepis art. 116 ustawy chroni prawa majątkowe podmiotów uprawnionych. Nie można jednak zawęzić przedmiotu ochrony jedynie do wynagrodzenia za korzystanie z utworu lub przedmiotu prawa pokrewnego.

Rozpowszechnianie utworu lub prawa pokrewnego może prowadzić także do nieuprawnionej ingerencji w sferę interesów niemajątkowych twórców. Rozpowszechnianie utworu bez zgody twórcy może naruszyć jego prawo decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności (art. 16 pkt. 4 ustawy). Może też naruszyć prawo decydowania o sposobie oznaczenia autorstwa (art. 16 pkt 2 ustawy). Bezprawne rozpowszechnianie utworu pozbawia twórcę możliwości nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, co w efekcie może prowadzić do naruszenia jego praw osobistych

4321Dynamikę piractwa w Polsce w ostatnich trzech latach ilustruje poniższe zestawienie: 1998 1999 2000Piractwo audiowizualne fonograficzne 30 % 25 % 25 % komputerowe 40 % 35 % 35 % business 65 % 60 % 60 % rozrywka (gry) 90 % 90 % 90 %(Dane statystyczne udostępnione przez Fundację Ochrony Twórczości Audiowizualnej w Warszawie)4422Z.Ćwiąkalski w: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz Dom Wydawniczy ABC Warszawa 2001r., s.116.4523M.Mozgawa, J.Radoniewicz. Przepisy karne w prawie autorskim. Zagadnienia teorii i praktyki. Prokuratura i Prawo 1997 r. Nr 7-8, s.14. Autorzy prezentują tezę o bezpośredniości zamiaru typu podstawowego przestępstwa, nie uzasadniają jednak swojego stanowiska – przyp.aut.4624Szerzej na ten temat:A. Marek, A. Grześkowiak, M.Filar. Zarys prawa karnego, Toruń 1978 r., s. 84

(art. 16 pkt 5 ustawy). Przykładem takiego naruszenia autorskich praw osobistych może być rozpowszechnianie utworu literackiego o istotnych walorach religijno-patriotycznych opatrzonego ilustracjami stanowiącymi zaprzeczenie podniosłych cech dzieła.

Poczynione uwagi można odpowiednio odnieść do praw pokrewnych47.Mimo więc, że w zdecydowanej większości postępowań karnych dokonując subsumpcji z art.

116 ustawy eksponuje się naruszenie uprawnień majątkowych pokrzywdzonego, nie można pomijać jednoczesnego naruszenia praw osobistych, które wspólnie oddają kryminalną treść czynu. Dopiero takie kompleksowe ujęcie zachowania sprawcy pozwala na właściwą ocenę jego społecznej szkodliwości. W doktrynie prezentowany jest pogląd, że przestępstwo z art. 116 ma charakter wieloodmianowy 48 . Przedmiotem czynności wykonawczej może być utwór oryginalny, opracowanie oraz cztery rodzaje praw pokrewnych. Przy uwzględnieniu, że sprawca może działać bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom wyróżnić można 12 sposobów jego popełnienia.

Precyzyjnie ujmując istotę przestępstwa nie można jednak zgodzić się z tezą, że jest to przestępstwo wieloodmianowe.

W ramach wieloczynnościowego określenia zachowania się sprawcy wyróżnia się przestępstwa złożone, przestępstwa wieloodmianowe i przestępstwa o zbiorowo określonym czynie49.

Podstawową cechą przestępstwa wieloodmianowego jest występowanie w jego typie kilku znamion czasownikowych. Natomiast w omawianym przestępstwie występuje tylko jedno znamię -„rozpowszechnia”.

Bezprawne rozpowszechnianie jest przestępstwem formalnym, abstrahującym od skutku. Zostaje więc popełnione z momentem zakończenia samego czynu zabronionego.

Przestępstwo w typie podstawowym ma miejsce wówczas gdy sprawca wyczerpując jego znamiona działa bez celu osiągnięcia korzyści majątkowej50 . Motywem takiego rozpowszechniania mogą być względy ideologiczne lub polityczne51 . Sytuacje takie w praktyce w zasadzie nie występują, a przesłanką działania sprawcy jest z reguły cel majątkowy.

Właściwe odczytanie dyspozycji przepisu art. 116 może nastręczać pewne trudności interpretacyjne. Dotyczy ono w szczególności pojęć: „rozpowszechniania” i „cudzego utworu”.

Znamię czasownikowe „rozpowszechnia” występuje w treści ustawy jako element definicji utworu rozpowszechnionego. Mogłoby to sugerować potrzebę jej uwzględnienia przy interpretacji przepisu karnego.

Zgodnie z art. 6 pkt 3 ustawy utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został udostępniony publicznie. Treść definicji przekonuje o jej nieprzydatności dla określenia istoty rozpowszechniania w rozumieniu przepisu karnego. Gdyby przyjąć założenie przeciwne sprawca nigdy nie realizowałby dyspozycji przepisu art. 116, skoro istotnym jej elementem jest zezwolenie twórcy. Byt omawianego przestępstwa uzależniony jest natomiast od braku uprawnienia lub działania wbrew jego warunkom52. Zauważyć nadto należy, iż rozpowszechnianie w rozumieniu art. 116 nie musi być publiczne. Chodzi jedynie o potencjalną możliwość dotarcia utworu lub przedmiotu prawa pokrewnego do bliżej nieokreślonej liczby osób53 . Nie przypadkowo

4725Art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi: artyście wykonawcy przysługuje w granicach określonych przepisami ustawy wyłączne prawo do ochrony dóbr osobistych w szczególności w zakresie:

a) wskazywania go jako wykonawcy, z wyłączeniem przypadków gdy pominięcie jest zwyczajowo przyjęte,b) decydowania o sposobie oznaczenia wykonawcy, w tym zachowania anonimowości, albo posłużenia się

pseudonimem,c) sprzeciwienia się jakimkolwiek wypaczeniom, przeinaczeniom i innym zmianom wykonania, które

mogłyby naruszać jego dobre imię. Zbliżone regulacje dotyczące fonogramu i wideogramu zawarte są w art. 94 ust. 4 ustawy i w art. 97 ustawy.

4826Tak m.in. R.Krajewski. Prawnokarna ochrona własności intelektualnej na podstawie przepisów prawa autorskiego, Włocławek 1998r. s. 48; także Z.Ćwiąkalski w Komentarzu do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w wydaniu z 1995r. s.482. W wydaniu Komentarza .... z roku 2001 autor przemiennie powołuje się na wieloodmianowość względnie wiele odmian przestępstw plagiatu i piractwa.4927Szerzej na ten temat: K.Buchała. Prawo karne materialne. Warszawa 1980r., s.229-230.5028R.Krajewski op.cit. s.495129Na przesłanki te wskazuje M.Byrska. Ochrona programu .... op.cit. s.5552 Stanowisko takie prezentuje E.Czarny – Drożdżejko op.cit. s.18653 E.Czarny – Drożdżejko definiuje „rozpowszechnianie” jako „uczynienie powszechnie dostępnym, to jest zachowanie sprawcy z takim zamiarem, aby dany przedmiot, wiadomość, pismo doszły do wiadomości

ustawodawca użył określenia „rozpowszechnia” a nie ”rozpowszechnił”. Bez znaczenia jest również czy miejsce w którym nastąpiło udostępnienie jest miejscem publicznym.

W znaczeniu uniwersalnym rozpowszechnianie to – uczynienie utworu powszechnie znanym i w tym celu udostępnienie go innym osobom54 .

Sposobem realizacji czynności rozpowszechniania jest m.in. emisja radiowa, telewizyjna, koncert, występ, przedstawienie, przekaz satelitarny lub wykorzystanie internetu.

Pojęcie rozpowszechniania występuje także na gruncie przepisów kodeksu karnego w art. 203 § 3 kk i 241 kk. Istnieje więc możliwość wykorzystania dorobku judykatury i doktryny w zakresie jego interpretacji. Zauważyć jednak należy, że pojęcie „rozpowszechniania” jest szersze w ustawie niż jego ujęcie w art. 241 kk, gdzie dodatkowo musi ono następować „publicznie”.Zgodzić się należy z poglądem55 , że „rozpowszechnianie” na gruncie przepisów prawa autorskiego może polegać także na zapoznawaniu przez sprawcę z cudzym utworem po kolei poszczególnych osób – na przykład za pośrednictwem poczty elektronicznej.Sprawca przestępstwa z art. 116 ustawy ponosi odpowiedzialność przy wyczerpaniu pozostałych znamion, jeśli rozpowszechnia „cudzy utwór”.

Polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych hołduje koncepcji dualistycznej prawa autorskiego wyróżniając prawa osobiste i prawa majątkowe56. Co do zasady prawa osobiste są niezbywalne i nie mogą być przeniesione na inne podmioty. Są również nieograniczone w czasie, co różni je od praw majątkowych. Obrót prawami majątkowymi jest faktem powszechnym z uwagi na ich ekonomiczne znaczenie. W praktyce często więc występują sytuacje, gdy ktoś inny jest autorem dzieła, a kto inny ma prawo korzystania z utworu, rozporządzania nim i pobierania wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Jak więc ocenić sytuację gdy autor utworu, który zbył uprawnienia do majątkowej eksploatacji utworu nadal go rozpowszechnia czerpiąc z tego korzyści majątkowe ?57 Czy w takim przypadku autor popełnia przestępstwo z art. 116 ustawy ?Konkurują w tym zakresie dwa poglądy. Zdaniem części doktryny58 sprawca nadal rozpowszechnia „swój” utwór, a skoro przepis karny mówi o cudzym utworze, zachowanie sprawcy – autora nie wyczerpuje znamion przestępstwa. Pogląd ten przez długi okres czasu nie był kwestionowany i przytaczano go w publikacjach59 . Obecnie argumentacja przeciwna sprowadza się do twierdzenia, że jeżeli ustawa mówi o rozpowszechnianiu cudzego utworu, to słowa „cudzy utwór” należy wiązać nie z „fizycznym” twórcą utworu, ale z przynależnością utworu w jakimś momencie czasowym do danego podmiotu, w zakresie „rodzaju” przysługujących mu praw autorskich60. W przypadku zbycia praw majątkowych przez autora jest to więc już dla twórcy utwór „cudzy” i nie stanowi on jego własności. Autor tego poglądu dla wzmocnienia prezentowanej tezy stosuje analogię do praw rodzicielskich wobec dziecka, których rodzice mogą zostać pozbawieni i w takim znaczeniu będą to dzieci „cudze”.

Istota tego doniosłego dla praktyki stosowania przepisu art. 116 ustawy konfliktu tkwi w rozstrzygnięciu dylematu czy ustawodawca mówiąc o „cudzym utworze” identyfikował te pojęcie przez pryzmat praw osobistych czy majątkowych.

Podejmując własną próbę zajęcia stanowiska wobec zasygnalizowanego problemu za celowe uważam odniesienie się do aksjomatycznego założenia o racjonalnym ustawodawcy. Używa on jedynie tych zwrotów, które są niezbędne dla oddania znaczenia normy prawnej w jednostkach redakcyjnych tekstu prawnego. Zakładając hipotetycznie, że przepis art. 116 zawierałby jedynie zwrot o „rozpowszechnianiu utworu” rzeczywiście można by powziąć wątpliwość, że zapis ten dotyczy

nieograniczonej indywidualnie liczby osób” – op.cit. s.18754 Z.Ćwiąkalski. Komentarz: Warszawa 2001r. s.68955 Z.Ćwiąkalski Komentarz ..... Warszawa 2001r. s. 69056 Szerzej na ten temat: J.Barta, R.Markiewicz. Komentarz .... Warszawa 2001r. s.194.57 Na ten temat: M. Mozgawa. Prawnokarne aspekty nowego prawa autorskiego, w: Kierunki i stan reformy prawa karnego, Lublin 1995r., s.44-45.58 M.Byrska. Prawnokarna ochrona ..., op.cit. s.218. 59 M.Mozgawa, J.Radoniewicz op.cit. s.14.60 Z.Ćwiąkalski Komentarz .... Warszawa 2001r. s. 691-692.

także utworów, których twórcy zbyli do nich prawa majątkowe. Skoro jednak ustawodawca akcentuje, że chodzi o „cudzy utwór” to oznacza to, że zwrot ten ma odmienny sens normatywny od wyżej wymienionego. Trudno byłoby zgodzić się ze stwierdzeniem, że termin „utwór” i „cudzy utwór” mają takie samo znaczenie. Różnicy między nimi upatrywać należy właśnie w intencji podkreślenia, że reakcja prawa karnego dotyczy jedynie sytuacji bezprawnej eksploatacji utworów kosztem twórcy.

Problem ten można sytuować również w szerszym ujęciu. Przepisy prawa autorskiego wielokrotnie realizują funkcję ochronną strony ekonomicznie słabszej jaką jest twórca (domniemanie prawa do wynagrodzenia - art. 43, prawo do żądania podwyższenia wynagrodzenia w przypadku rażącej dysproporcji między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy praw majątkowych – art. 44, prawo do odstąpienia od umowy – art. 56). Karalność piractwa jest reakcją na powszechne zjawisko „pasożytnictwa” na cudzym dorobku twórczym. W istocie przepis ten chroni przed bezprawnymi zachowaniami wszystkich tych, którzy w procesie twórczym nie uczestniczyli, nie nabyli praw do utworu, a czerpią z tego tytułu korzyści. Nie dotyczy więc twórców.

Zauważyć także należy, że każde naruszenie majątkowych praw autorskich do określonego utworu stanowi jednocześnie naruszenie osobistych praw autorskich do tego utworu61. Przywołać bowiem należy wymienione wyżej, a zawarte w przepisie art.16 pr. autorskiego osobiste uprawnienie twórcy m.in. do rzetelnego wykorzystania utworu oraz nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, które zostają naruszone w przypadku bezprawnego wkroczenia w zakres uprawnień majątkowych nabywcy tych praw. Przepis art. 116 pr. autorskiego chroniąc konglomerat uprawnień osobistych i majątkowych sytuuje twórcę w roli pokrzywdzonego przestępstwem. Nie może on więc równocześnie stanowić podmiotu odpowiedzialności karnej. Jest to kolejny argument na rzecz wyłączenia twórcy z kategorii podmiotów odpowiedzialności karnej z tytułu bezprawnego rozpowszechniania utworów.

Rozpowszechnianie utworu przez autora, który zbył prawo majątkowe do jego eksploatacji należy traktować jako naruszenie postanowień umownych, które wywołuje skutki, jedynie w płaszczyźnie prawa cywilnego.

Kolejnymi przesłankami odpowiedzialności za przestępstwo z art. 116 ustawy są – działanie bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom. Chodzi w tym przypadku o brak zezwolenia uprawnionego podmiotu na rozpowszechnianie lub naruszenie zakresu takiego zezwolenia. Może ono pochodzić bezpośrednio od twórcy lub dysponenta praw pokrewnych co należy do rzadkości. Najczęściej osoby te reprezentowane są – co wynika ze specyfikacji i potrzeb rynku praw autorskich – przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Na wniosek zainteresowanych twórców pod ochronę mogą być przyjmowane poszczególne utwory. Jej skuteczność dotyczy terytorium Polski, a terytorium innych państw na podstawie umów zawartych przez polską organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z odpowiednią organizacją zagraniczną62 . Ochrona może też wynikać z członkostwa w organizacji zbiorowego zarządzania. W przypadku największej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi ZAiKS podstawą powierzenia zarządzania uprawnieniami majątkowymi autorów jest zobowiązanie organizacyjne oparte na zasadzie powiernictwa i wyłączności. W takim przypadku zezwolenia na rozpowszechnianie utworów udziela już organizacja zbiorowego zarządzania, a nie autor. Brak takiego zezwolenia lub też rozpowszechnianie utworów wbrew jego warunkom stanowi naruszenie dyspozycji art. 116 ustawy.

Każde zezwolenie dotyczy określonych pól eksploatacji utworu lub prawa pokrewnego. Ich egzemplifikację zawiera art. 50 ustawy. Podkreślenia wymaga, że rozpowszechnianie utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub nadania na innym polu eksploatacji niż wynika to z zezwolenia nie jest działaniem wbrew warunkom uprawnienia, lecz bez uprawnienia63 .

61 R. Zawłocki. Odpowiedzialność karna za komercyjne korzystanie z cudzych utworów Cz.I Monitor Prawniczy 2003 r. Nr 10, s.445.62 Przykładowo Stowarzyszenie Autorów ZAiKS chroni repertuar polski zagranicą oraz repertuar zagraniczny w Polsce na podstawie ponad 100 umów podpisanych z zagranicznymi organizacjami zbiorowego zarządzania. Przyjmuje rocznie pod ochronę około 8000 autorów dysponując blisko 19000 umów z twórcami (dane na koniec 1999 r.)63 Tak m.in. E.Czarny –Drożdżejko Procedury karne i kary w: Własność intelektualna w Światowej Organizacji Handlu, red. J.Barta i R.Markiewicz, Kraków 1998r. s. 187.

Typowym przykładem działań wbrew warunkom uprawnienia jest podpisanie umowy przez podmiot rozpowszechniający utwory z twórcą lub dysponentem praw pokrewnych, bądź reprezentującą ich organizacją zbiorowego zarządzania i nierespektowanie jej postanowień w zakresie zapłaty wynagrodzenia64,65 .

Ujęte w art. 116 ust. 2 i 3 typy kwalifikowane przestępstwa nie budzą istotnych wątpliwości interpretacyjnych. Ustalenie czy sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także czy działalność przestępczą organizuje lub ją kieruje następuje w oparciu o interpretację tych pojęć na gruncie przepisów kodeksu karnego. Organizowaniu działalności przestępczej odpowiada konstrukcja przygotowana zawarta w art. 16 § 1 kk. Kierowanie działalnością przestępczą występuje w przepisie art. 116 ustawy w znaczeniu o jakim mowa w art. 18 § 1 kk.

Omówienia wymaga natomiast znamię kwalifikujące jakim jest czynienie sobie z popełniania przestępstwa stałego źródła dochodu – art. 116 ust. 3.

W doktrynie prezentowany jest pogląd66, że minimalnym warunkiem dla spełnienia kryterium ustawowego jest trzykrotne popełnienie czynów, z których każdy wyczerpuje znamiona przestępstwa określone w art. 116 ust. 1 ustawy.

Wydaje się, że brak jest podstaw do tak kategorycznego oznaczenia ilości zachowań przestępczych, które konstytuują typ kwalifikowany. Nie upoważnia do tego treść przepisu, ani dorobek orzecznictwa w zakresie interpretacji tego pojęcia na gruncie dawnej konstrukcji przestępstwa paserstwa – z art. 215 kk z 1969r.67,68 .

Gdyby ustawodawca zamierzał uzależnić zaostrzenie odpowiedzialności karnej od konkretnej ilości granicznej bezprawnych zachowań posłużyłby się określeniem liczebnikowym jak to czyni w innych przepisach karnych69. Wszelkie próby doprecyzowania liczbowego ilości zachowań składających się na przestępstwo kwalifikowane z góry skazane są na niepowodzenie albowiem nie mieszczą się w granicach interpretacji przepisu.

Uwagi końcowe – o błędach ustawodawcy

„Mała nowelizacja” prawa autorskiego z 9 czerwca 2000r., a właściwie jej pierwszy etap wywołał najwięcej kontrowersji w zakresie uprawnień operatorów sieci kablowych do rozpowszechniania utworów nadawanych przez organizacje radiowe i telewizyjne.

Analiza stanu prawnego tego zagadnienia ma istotne znaczenie w kontekście odpowiedzialności karnej za bezprawne rozpowszechnianie praw pokrewnych, w tym konkretnym przypadku nadań.

Według stanu prawnego przed „małą nowelizacją” obowiązywała tzw. licencja ustawowa to znaczy operatorom sieci kablowych wolno było rozpowszechniać utwory nadawane przez inne

64 Na ten temat: E.Czarny –Drożdżejko. Projektowane zmiany ..... op. cit. s. 174. Autorka nie kwestionuje faktu naruszenia dyspozycji przepisu art. 116 przez odmowę wypłaty wynagrodzenia marginalizuje jednak znaczenie tej okoliczności zaliczając ją do nieistotnych kwestii. Pogląd ten trudno zaakceptować skoro prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu jest podstawowym uprawnieniem majątkowym – art. 17 ustawy.65 Na znaczenie uprawnień majątkowych dla twórców, w tym wynagrodzenia za korzystanie z utworu zwraca uwagę E.Nowińska w: Polskie prawo własności intelektualnej. E.Nowińska, W Tabor, M.du Vall, Twigger Warszawa 1998r., s. 37.66 Z.Ćwiąkalski Komentarz .... 2001r., s.116.67 „Stałym źródłem dochodu pasera jest dochód regularny, zbliżony wysokością do wynagrodzenia za pracę, stanowiący źródło utrzymania główne lub poboczne lecz istotne, to jest takie dochody , bez których nie mógłby się utrzymać albo zwiększać swego majątku i to źródło dochodów osiąganych przez czas dłuższy, a nie przez miesiąc” – wyrok S.A – w Krakowie z dnia 12 listopada 1997r. sygn. II Aka 173/97.68 „Dla przypisania sprawcy paserstwa tego, że uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w art. 215 § 1 kk stałe źródło dochodu, istotne znaczenie ma nie wysokość tego dochodu lecz długość okresu i częstotliwość jego osiągania. Okres jednego roku i systematyczne nabywanie rzeczy uzyskanych za pomocą czynu zabronionego kilka razy w miesiącu, co przynosiło sprawcy stały, choć nie wysoki każdego miesiąca zysk, pozwalają na ustalenie, że uczynił on sobie z popełnienia przestępstwa określonego w art. 215 § 1 kk stałe źródło dochodu” – wyrok S.N z dnia 3 lutego 1989 r., sygn. IV KR 3/8969 Przykładowo w art. 301 kk karalność przestępstwa udaremnienia zaspokojenia należności uzależniona jest od występowania kilku wierzycieli.

organizacje radiowe lub telewizyjne dostępne na danym obszarze, jeżeli rozpowszechnianie w sieciach kablowych miało charakter równoczesny i integralny z nadaniem pierwotnym – art. 24 ust. 3 ustawy. Nowelizacja ta utrzymała ten przepis w niezmienionym kształcie.Był to stan sprzeczny z art. 8 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich Nr 93/83 z 27 września 1993r. w sprawie koordynacji określonych przepisów prawa autorskiego oraz praw pokrewnych w odniesieniu do przekazu satelitarnego i rozpowszechniania kablowego48 . Zgodnie z tym przepisem rozpowszechnianie kablowe winno odbywać się na podstawie umów indywidualnych lub zbiorowych pomiędzy uprawnionym z tytułu praw autorskich lub pokrewnych a operatorami kablowymi. Artykuł 9 Dyrektywy nakazuje zawieranie tych umów wyłącznie poprzez organizację zbiorowego zarządzania.

Nowelizacja prawa autorskiego z 9 czerwca 2000 r. wprowadziła w art. 21 ust. 4 licencję umowną w brzmieniu: „Operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi”.W punkcie wyjścia do dalszych rozważań można by postawić tezę, że po wejściu w życie 22 lipca 2000r. nowelizacji funkcjonowały obok siebie dwie sprzeczne regulacje prawne: licencja ustawowa z art. 24 ust. 3 i licencja umowna z art. 21 ust. 4 ustawy.

Oczywistym jest, że nie sposób stosować w praktyce dwóch różnych rozwiązań legislacyjnych dla tego samego zjawiska.

Stąd też w doktrynie przedmiotu pojawiła się naturalna dążność do usunięcia tej kolizji poprzez zabiegi interpretacyjne. Jedyną możliwością uzgodnienia sprzecznych ze sobą przepisów byłoby przyjęcie znaczeniowego zróżnicowania terminów: „reemisja” i „równoczesne i integralne rozpowszechnianie”.

Zdaniem niektórych autorów49 reemisja miała oznaczać nadanie powtórne, późniejsze w odróżnieniu od nadań równoczesnych, a więc przekazywanych w czasie rzeczywistym. Wskazywać by na to miało posłużenie się przez ustawodawcę przedrostkiem „re”.

Próbowano traktować reemisję równoczesną i integralną jako wyjątek od ogólnej postaci reemisji kablowej50 .

Prezentowane wnioskowanie prowadziło do utrzymania licencji ustawowej w stosunku do nadań w czasie rzeczywistym51 .Wątpliwą przydatność tej konstrukcji dostrzeżono w doktrynie52 .

Słabość prezentowanych wyżej argumentacji wynikała z błędnego wyjątkowo w tym przypadku założenia, o racjonalnym ustawodawcy. Zanegowanie tej tezy może jednak prowadzić do pozytywnych ustaleń. Prześledzić bowiem należy przebieg prac legislacyjnych. W uzasadnieniu projektu przekazanego do Sejmu argumentowano konieczność usunięcia licencji ustawowej na reemitowanie programów przez operatorów sieci kablowych jako element działań dostosowawczych do prawa europejskiego.

W dniu 9.06.2000r. Sejm głosował nad poprawkami ustawy proponowanymi przez Senat. Ze stenogramu dyskusji plenarnej53 wynika, że Senat proponując poprawki nie miał wątpliwości, że słowo „reemitować” oznacza „rozpowszechniać w sposób równoczesny i integralny”. Proponowana poprawka zmierzająca do zastąpienia tych słów została jednak odrzucona. Odrzucono także gwarantującą spójność aktu prawnego poprawkę zmierzającą do skreślenia art. 24 ust. 3 ustawy dot. licencji ustawowej.

48 Council Directive 93/83/EEC – Official journal NO.L 248, 06/10/1993 P.0015-002149 Taki wniosek można wysnuć z lektury publikacji R.M. Sarbińskiego. Nowelizacja ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych . Palestra 2000r., nr 9-10 s.25.50 Taki pogląd prezentuje E.Traple w Komentarzu do ustawy o prawie autorskim ....2001r. s. 266.51 Pogląd o utrzymaniu licencji ustawowej w art. 24 ust. 3 wyraził A.Matlak w artykule: Konsekwencje prawne nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Prawo spółek 2001r., nr 4 s.19.52 Tak M.Czajkowska – Dąbrowska w Komentarzu do ustawy o prawie autorskim .... 2001r., s.246. Autorka traktuje doszukiwanie się różnic między porównywanymi pojęciami za rozwiązanie sztuczne, a wnioskowanie z niego wynikające za sprzecznie z cyt. Dyrektywą Wspólnot Europejskich nr 93/83.53 Zapis dostępny w zasobach internetowych na stronie www.sejm.gov.pl.

W ten sposób wobec wprowadzenia na wcześniejszym etapie prac legislacyjnych licencji umownej, a następnie selektywnego przyjęcia poprawek Senatu doprowadzono do uchwalenia sprzecznego wewnętrznie aktu prawnego.

Ewidentny błąd ustawodawcy usunięty został w kolejnej nowelizacji ustawą z dnia 28 października 2002 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych54. Jak wynika z uzasadnienia rządowego projektu ustawy dostrzeżono sprzeczność regulacji prawa wewnętrznego z postanowieniami art. 9 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich Nr 93/83 i skreślono zapis z art.24 ust. 3 ustawy dotyczący licencji ustawowej. W takim kształcie ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2003 r. zamykając spór co do zakresu uprawnień operatorów kablowych.

Krótko po wejściu w życie omawianych przepisów dnia 15 stycznia 2003 r do Sejmu wpłynął kolejny projekt ustawy Komisji Gospodarki o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych55,w którym przywrócono licencję ustawową. Uzasadnieniem powrotu do stanu prawnego sprzecznego z regulacjami prawa wspólnotowego była zdaniem projektodawców trudna pozycja negocjacyjna operatorów kablowych w stosunku do nadawców i organizacji zbiorowego zarządzania. Zdaniem autorów projektu obowiązujący stan prawny zagroziłby pozycji ekonomicznej operatorów kablowych.

W opinii prawnej56 o zgodności przedstawionego komisyjnego projektu ustawy stwierdzono jednoznacznie, iż jest on niezgodny z prawem Unii Europejskiej. Niezgodność ta ma zostać usunięta z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej – tj. do dnia gdy przepis ten ma obowiązywać. Ustawę przywracającą licencję ustawową uchwalono 25 lipca 2003 r. Senacka Komisja Kultury i Środków Przekazu przedstawiła Senatowi w dniu 7 sierpnia 2003r. wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Senat nie wniósł poprawek. Zmienioną ustawę opublikowano w Dzienniku Ustaw z dnia 22 września 2003 r (Dz.U. Nr 166, poz. 1610).

Dariusz Kuberski Gdańsk

54 Dz.U. z 27 listopada 2002 r. Nr 197, poz. 166255 Druk sejmowy Nr 1348 – IV kadencja – www.sejm.gov .pl56 Biuro Studiów i Ekspertyz. Opinia prawna o zgodności przedstawionego komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z prawem Unii Europejskiej z dnia 17 stycznia 2003 r.

UCHWAŁA Z DNIA 21 PAŹDZIERNIKA 2003 R.

I KZP 18/03

Umowa licencyjna jest ze swej istoty stosunkiem zobowiązaniowym, który z

jednej strony określa uprawnienia udzielane na rzecz licencjobiorcy, z drugiej zaś

strony statuuje obowiązek zapłaty (prawo do wynagrodzenia) na rzecz uprawnionego

podmiotu, tj. licencjodawcy.

W związku z tym, użyte w art. 116 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie

autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.) określenie

„wbrew warunkom uprawnienia" odnosi się tylko i wyłącznie do udzielonych mocą

licencji uprawnień do rozpowszechniania utworu, nie zaś do obowiązków wynikających

z umowy licencyjnej (np. prawo do wynagrodzenia, czy obowiązek przedstawiania

rozliczeń finansowych). Tak rozumiane pojęcie „uprawnienia" odnosi się także do

istniejącej przed nowelizacją „licencji ustawowej", z tą jednak różnicą, że źródłem

„uprawnienia" nie była umowa, a jedynie ustawa.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu, przekazanego na podstawie art. 441 § 1 kpk przez

Sąd Okręgowy w T., postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2003 r., zagadnienia prawnego

wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

„Czy użyte w art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i

prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 904 ze zm.) określenie „wbrew

warunkom uprawnienia" obejmuje także zaniechanie uiszczenia wynagrodzenia

autorskiego i składania rozliczeń programowo-finansowych do których nadający

(operator sieci kablowych) zobowiązał się w umowie licencyjnej z podmiotem

uprawnionym (Stowarzyszenie Autorów ZAiKS), czy też odnosi się ono tylko do

technicznych ograniczeń rozpowszechniania zawartych w tejże umowie?".

u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi j a k w y ż e j.

G L O S A

Glosowane orzeczenie wywołuje wątpliwości zarówno w zakresie zaprezentowanej

tezy jak i przywołanej do jej uzasadnienia argumentacji.

Dokonując zasadniczej wykładni ustawy Sąd Najwyższy sformułował rozbudowaną

tematycznie tezę znacznie wykraczającą poza zakres sformułowanego przez sąd okręgowy

pytania - w trybie art. 441 § 1 kpk.

Istota zagadnienia prawnego z jakim zwrócił się sąd okręgowy sprowadzała się do

wątpliwości czy nierespektowanie niektórych postanowień umowy licencyjnej, a konkretnie

zaniechanie uiszczenia wynagrodzenia autorskiego i składania rozliczeń finansowych

stanowi rozpowszechnianie utworów wbrew warunkom uprawnienia, o którym mowa w treści

art. 116 ust. 1 ustawy p.a.p.p.

Jednocześnie w skierowanym pytaniu sąd okręgowy zawarł stwierdzenie, iż zwrot

„wbrew warunkom rozpowszechniania” odnosi się tylko do „technicznych” ograniczeń

rozpowszechniania zawartych w umowie licencyjnej.

Omawiane orzeczenie Sądu Najwyższego wymaga analizy zarówno w płaszczyźnie

formalno-prawnej, jak i merytorycznej, albowiem argumenty formalne wspierają polemiczny

charakter zarzutów wysuwanych wobec orzeczenia.

Rozstrzygając przedstawione zagadnienie Sąd Najwyższy przyjął, iż wymaga ono

zasadniczej wykładni prawa.

W szczególności przedmiotem pytania prawnego może być tylko zagadnienie prawne

- quaestiones iuris. Nadto musi ono wymagać zasadniczej wykładni ustawy. „Zagadnienie

prawne powinno takie, które dotyczy przepisu rozbieżnie interpretowanego w praktyce

sądowej albo przepisu o oczywiście wadliwej redakcji lub niejasno sformułowanego,

umożliwiającego przeciwstawne sobie interpretacje, a autorytatywne wyjaśnienie tego

przepisu może mieć znaczenie dla kształtowania przyszłego orzecznictwa”1.

W omawianej sprawie żadna z przytoczonych za Sądem Najwyższym sytuacji nie

występuje. W dotychczasowej praktyce orzeczniczej sądów nie można stwierdzić

rozbieżności interpretacyjnej odnośnie stosowania przepisu art. 116 w zakresie działania

wbrew warunkom uprawnienia.

Sądy jednolicie przyjmowały, że zachowanie naruszające warunki uprawnienia wynikającego

z umowy licencyjnej a polegające na zaniechaniu uiszczenia wynagrodzenia autorskiego i

składania rozliczeń finansowych podlegają odpowiedzialności karnej z art. 116 ustawy.

Trudno też mówić o wadliwej redakcji przepisu lub niejasnym jego sformułowaniu.

Użyte w treści przepisu zwroty należą do wyrażeń powszechnie stosowanych w języku

polskim i ich zakres pojęciowy nie nastręcza wątpliwości interpretacyjnych. Określenie

„wbrew warunkom uprawnienia” jest jednoznaczne i odnosi się do wszelkich warunków

licencji i tym samym nie wymaga zasadniczej wykładni.

Dla właściwego odczytania wymienionego zwrotu wystarczające jest stosowanie dyrektywy

bezpośredniego rozumienia treści przepisu prawnego. Żaden ze zwrotów zawartych w treści

analizowanego przepisu nie ma charakteru wieloznacznego.

Norma nie zawiera też tzw. „luzu interpretacyjnego”, nie jest też sprzeczna z inną

normą. Nie zachodzi również potrzeba nadania normie innego znaczenia.

Z uwagi na punitywny charakter analizowanego przepisu i funkcje prawa karnego,

pominąć można dwa ostatnie przypadki sięgania do wykładni prawa – analogię legis i

uznanie braku podstawy do odpowiedzialności prawnej.

Tak więc jedyną z możliwych do zastosowania w omawianej sytuacji jest wykładnia

dokonywana w procesie stosowania prawa. Nie wymagają natomiast wykładni przepisy

izomorficzne zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda.

Nie można też przyjąć, że wyjaśnienie treści tego przepisu przez Sąd Najwyższy

miało znaczenie prejudycjalne dla ukształtowania się przyszłego orzecznictwa.

Sąd Okręgowy przekazał Sądowi Najwyższemu na podstawie art. 441 § 1 kpk w

następujący sposób zagadnienie wymagające zasadniczej wykładni ustawy :

„Czy użyte w art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i

prawach pokrewnych /Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm./ określenie, wbrew warunkom

uprawnienia obejmuje także zaniechanie uiszczenia wynagrodzenia autorskiego i składania

rozliczeń programowo- finansowych, do których nadający /operator sieci kablowych/

zobowiązał się w umowie licencyjnej z podmiotem uprawnionym /Stowarzyszenie Autorów

ZAiKS/, czy też odnosi się ono tylko do technicznych ograniczeń rozpowszechniania

zawartych w tejże umowie?”.

Rozstrzygając przedstawione pytanie prawne Sąd Najwyższy uznał, iż mimo

wskazania przepisu art. 116 ustawy jako wymagającego zasadniczej wykładni prawa nie

sprawia on trudności interpretacyjnych, a dotyczy ono istoty licencji w rozumieniu prawa

autorskiego i praw pokrewnych.

1 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 1982 r., VI KZP 8/82, OSNPG 1982, nr 10, poz. 140 i postanowienie SN z dnia 16 czerwca 1993 r., I KZP 14/93, Wokanda 1993 r. nr 11, s. 9-10.

Sąd Najwyższy odniósł się do zakresu pojęć „reemisja”, „licencja ustawowa”,

„licencja umowna” definiując ich treść.

W zakresie tezy wiodącej uchwały dotyczącej zakresu odpowiedzialności karnej z

przepisu art. 116 p.a.p.p. Sąd Najwyższy wyraził słuszny pogląd, „iż w przypadku licencji

ustawowej jak i licencji umownej mamy do czynienia ze stosunkiem zobowiązaniowym”.

Jedyna różnica między tymi licencjami polega na tym, iż w przypadku licencji ustawowej

uprawnienie do rozpowszechniania utworów wynika wprost z ustawy, natomiast w przypadku

licencji umownej uprawnienie to wynika z umowy zawartej z organizacją zbiorowego

zarządzania prawami autorskimi albo autorem dzieła.

Słuszna jest konstatacja Sądu Najwyższego, iż dla bytu przestępstwa z przepisu art. 116

p.a.p.p. jest konieczne aby sprawca działał bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom : „W

grę wchodzi zatem świadome działanie sprawcy bez odpowiedniego zezwolenia /licencji

ustawowej lub umownej/ pochodzącego od twórcy lub innego uprawnionego podmiotu albo

też naruszenie przez sprawcę warunków określonych w posiadanym przez niego

zezwoleniu”.

Następnie wychodząc z zobowiązaniowego charakteru licencji ustawowej i umownej

Sąd Najwyższy zanegował dopuszczalność utożsamiania pojęcia uprawnienia do

rozpowszechniania utworu z pojęciem obowiązku uiszczania odpowiedniego wynagrodzenia

za to rozpowszechnianie. Zdaniem Sądu Najwyższego gdyby ustawodawca przewidział

odpowiedzialność karną w art. 116 ust. 1 p.a.p.p. za zaniechanie uiszczania wynagrodzenia i

składania rozliczeń finansowych, posłużyłby się sformułowaniami „wbrew warunkom

umowy” a nie wbrew warunkom uprawnienia.

Sąd Najwyższy zaprezentował pogląd, iż odpłatność umowy nie przesądza jeszcze o

odpowiedzialności karnej, jest ona bowiem tylko jedną częścią umowy zobowiązaniowej;

„umowa licencyjna z jednej strony nadaje podmiotowi chcącemu rozpowszechniać utwór

uprawnienie do jego rozpowszechniania, zaś z drugiej strony nakłada na niego obowiązek

zapłaty określonego wynagrodzenia. Tak więc nie wywiązywanie się w pełni z obowiązku

zapłaty na rzecz określonego w umowie podmiotu rodzi jedynie po stronie tego podmiotu

możliwość dochodzenia swoich praw wyłącznie w procesie cywilnym”.

Zgodnie z twierdzeniem Sądu Najwyższego określenie „wbrew warunkom

uprawnienia” należy rozumieć wyłącznie jako nieprzestrzeganie przez sprawcę nałożonych w

tym zakresie ograniczeń, w szczególności co do terminu udzielonego zezwolenia, liczby

egzemplarzy, nadań lub wykonań czy też sposobu realizacji”. Sąd Najwyższy wsparł swe

stanowisko przywołując pogląd doktryny 2.

Odnosząc się do wyartykułowanego w uchwale Sądu Najwyższego poglądu o

bezkarności zachowania polegającego na zaniechaniu realizacji obowiązków wynikających z

umowy licencyjnej jak i wspierającej go argumentacji zgłosić należy następujące zastrzeżenia

:

Przede wszystkim wbrew literalnemu brzmieniu przepisu art. 116 ust. 1 ustawy

p.a.p.p. Sąd Najwyższy oceniając zakres oddziaływania normy prawa karnego w odniesieniu

do drugiej postaci alternatywnie określonych znamion przestępstwa zajmuje się kwestią

„warunków rozpowszechniania”, podczas gdy wymieniony przepis traktuje o „warunkach

uprawnienia”.

Analizowany przepis nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż dotyczy on bezprawnego

rozpowszechniania, które odbywa się bez uprawnienia lub z naruszeniem warunków, pod

którymi uprawnienie zostało udzielone.

Występujący w zdaniu zaimek „jego” odnosi się do „warunków uprawnienia”, a nie

„warunków rozpowszechniania”. Rozpowszechnianie występuje w omawianym przepisie

jako znamię czynnościowe, jako sposób działania sprawcy.

Rozważenia natomiast wymaga, co Sąd Najwyższy w uchwale pominął; czy zwrot

„wbrew warunkom uprawnienia”, będący w swej istocie klauzulą normatywną stanowi

określenie czynu zabronionego czy też jest to określenie bezprawności zachowania3 .

Nie przekonuje również argumentacja Sądu Najwyższego, iż gdyby ustawodawca

zamierzał objąć odpowiedzialności karną zachowanie polegające na zaniechaniu uiszczenia

wynagrodzenia i składania rozliczeń finansowych – posłużyłby się zwrotem „wbrew

warunkom umowy”, a nie „wbrew warunkom uprawnienia”.

Oczywistym jest – co zresztą Sąd Najwyższy uczynił przedmiotem omówienia – iż

uprawnienie do rozpowszechniania utworów może wynikać wprost z ustawy /licencja

ustawowa/ bądź z treści umowy z organizacją zbiorowego zarządzania uprawnioną do

zarządzania i ochrony pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzaniem /licencja umowna/.

2 J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z, Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Traple. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Wydanie II Dom Wydawniczy ABC s.6893 Za drugim z wymienionych poglądów opowiedział się Z. Ćwiąkalski w : Ustawie o prawie .... Komentarz. Wydanie III s. 758

W związku z tym posłużenie się zwrotem „wbrew warunkom umowy” zmieniłoby

zakres zastosowania przepisu poprzez wyłączenie z przedmiotu regulacji wszystkich tych

warunków rozpowszechniania utworów, które wynikają z uprawnienia zawartego w ustawie.

Sposób interpretacji oparty na hipotezie ustalenia intencji ustawodawcy nie stanowi

oparcia dla poglądu prezentowanego w tezie orzeczenia.

Istotę krytycznej oceny omawianego orzeczenia stanowi odmienność interpretacji

zwrotu „wbrew jego warunkom”. Brak przesłanek, dla których rozumienie tego zwrotu

miałoby następować wbrew regułom wykładni gramatycznej.

Nie można podzielić poglądu przedstawiciela prokuratury zaprezentowanego Sądowi

Najwyższemu, iż zwrot „wbrew warunkom” jest powiązany z „rozpowszechnianiem”, a nie z

„uprawnieniem”. Przepis traktuje bowiem o warunkach uprawnienia.

Warunek to „to od czego jest uzależnione istnienie czegoś innego” , „zespół cech

koniecznych do czegoś” 4. Termin ten stanowi więc odniesienie do innego pojęcia.

Odmienne ujęcie tego terminu jako sytuacji, okoliczności, możliwości zawsze

powiązane jest gramatycznie z przyimkiem „do” 5

W analizowanym przypadku nie chodzi więc o warunki „do”, lecz warunki, pod

którymi nabywa się uprawnienia.

Nieuzasadnione w związku z tym jest utożsamianie przez Sąd Najwyższy warunków

uprawnienia z zasadami rozpowszechniania.

W konsekwencji Sąd Najwyższy dokonuje w oderwaniu od treści zapisów ustawy

dyferencjacji warunków rozpowszechnienia i warunków finansowych umowy.

Stwierdzić należy, iż brak jest przesłanek do różnicowania warunków, pod którymi

udziela się uprawnienia do rozpowszechniania utworów i praw pokrewnych na te, które

dotyczą obowiązku uiszczenia wynagrodzenia autorskiego i składania rozliczeń programowo-

finansowych oraz na pozostałe warunki.

Podział taki jest nieuprawniony ponieważ nie wynika z przepisów omawianej ustawy.

Przywoływany w uzasadnieniu orzeczenia pogląd doktryny6 iż „określenie wbrew

warunkom uprawnienia” - należy rozumieć jako nieprzestrzeganie przez sprawcę nałożonych

w tym zakresie ograniczeń co do terminu udzielonego zezwolenia, liczby egzemplarzy, 4Słownik poprawnej polszczyzny red. W. Doroszewski Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1994 s. 850.

5 Słownik poprawnej polszczyzny, op.cit. s. 8506 J.Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, C. Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Traple, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Dom Wydawniczy ABC 2001, wyd. II s. 684.

ewentualnie wykonań czy sposobu realizacji nie przesądza jeszcze, że obok wymienionych

warunków uprawnienia nie mogą występować inne, w tym te, które dotyczą wynagrodzenia

czy przedstawienia rozliczeń finansowych. Przytoczenie stanowiska doktryny stanowi jedynie

egzemplifikację możliwych warunków, pod którymi twórca lub organizacja zbiorowego

zarządzania względnie ustawodawca zezwalają na rozpowszechnianie utworów.

Analiza tego poglądu niewątpliwie nie upoważnia do konstruowania stanowiska w

zakresie wyłączeń dotyczących warunków uprawnienia.

Powołując się na poglądy doktryny Sąd Najwyższy nie odniósł się do istotnej dla

niniejszej sprawy kwestii, mianowicie, iż w przywołanej tezie komentarza autor poddaje

analizie działania „wbrew warunkom uprawnienia” w odróżnieniu od Sądu Najwyższego,

który koncentruje się nad pojęciem „warunków rozpowszechniania”.

Traktując zasadnie umowę licencyjną jako zobowiązanie Sąd Najwyższy dokonuje

swoistej wykładni działania wbrew warunkom uprawnienia zawężając interpretację tego

pojęcia do nieprzestrzegania przez sprawcę nałożonych w tym zakresie ograniczeń. Tyle, że

taka interpretacja byłaby właściwa gdy stylizacja przepisu karnego zawierała zwrot : kto ...

„wbrew zakresowi udzielonego uprawnienia”, a nie jak uczynił to ustawodawca penalizując

zachowanie polegające na naruszeniu warunków, pod którymi zezwala się na

rozpowszechnianie cudzej twórczości.

Odwołując się do przywołanej przez Sąd Najwyższy zobowiązaniowej konstrukcji

umowy licencyjnej wyróżnić należy po stronie licencjobiorcy zakres uprawnień – na które

składa się prawo do rozpowszechniania cudzej twórczości na wskazanych w treści umowy

polach eksploatacji, a z drugiej -zakres obowiązków – do których należy m. in. zapłata

wynagrodzenia i przedstawienie rozliczeń finansowych.

Korelatem udzielonego uprawnienia są nałożone mocą umowy obowiązki. Ze swej

istoty umowa licencyjna jest umową dwustronnie zobowiązującą.

Realizacja obowiązków licencjobiorcy zabezpieczona została normą prawa karnego,

co jest zrozumiałe wobec dysproporcji w sytuacji samodzielnego realizowania ochrony

prawnej przez pojedynczego twórcę i podmioty zajmujące się profesjonalnie

rozpowszechnianiem twórczości /nadawcy telewizyjni, radiowi, wydawcy/.

Odwołując się do stanowiska doktryny Sąd Najwyższy nie odniósł się do poglądów

odmiennych od prezentowanych w niniejszym orzeczeniu. I tak E. Czarny-Drożdżejko7

7 Elżbieta Czarny-Drożdżejko – Projektowane zmiany w przepisach karnych ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej zeszyt 71 Uniwersytet Jagielloński. Zakamycze 1999 s. 124

omawiając zagadnienie działania wbrew warunkom uprawnienia mimo, że krytycznie odnosi

się do zakresu penalizacji uznając go za zbyt rozległy, oceniając zakres oddziaływania normy

prawa karnego de lege lata wskazuje, iż każde przekroczenie warunków umowy, w tym

warunku zapłaty – skutkuje odpowiedzialność karną.

Akceptacja poglądu prezentowanego przez Sąd Najwyższy wbrew pozorom wcale nie

eliminuje dylematu w rozważanym zakresie odpowiedzialności karnej, lecz aktualizuje go na

gruncie dyspozycji przepisu art. 115 ust. 3 ustawy.

Zauważyć bowiem należy, że nierespektowanie postanowień umownych w zakresie

zapłaty wynagrodzenia niewątpliwie narusza uprawnienia chronione w treści art. 17, 86 i 94

ust. 4 ustawy p.a.p.p.8 przywołanych w dyspozycji art. 115 ust. 3 pr. autorskiego.

W konsekwencji naruszenie prawa do wynagrodzenia twórcy wynikającego z umowy

bądź z ustawy podlegałoby nadal ochronie prawa karnego.

Skłaniać się jednak należy w oparciu o przedstawioną wyżej argumentację, iż

zastosowanie reguły lex specialis derogat legi generali powoduje, iż przepis ogólny jakim jest

art. 115 ust. 3 podlega wyparciu przez przepis szczególny art. 116 ust. 1 chroniąc w

omawianym zakresie prawa majątkowe twórców i właścicieli praw pokrewnych.

Na gruncie prezentowanych rozważań może pojawić się obawa, iż ingerencja prawa

karnego w obszar prawa podlegający stosunkom umownym jest błędnym kierunkiem i

stanowi argument wspierający tezę o depenalizacji omawianych zachowań.

W tym miejscu zauważyć należy, iż naruszenie obowiązków wynikających z treści

zawartej umowy stanowi element przestępstwa nadużycia zaufania – art. 296 kk, a w

doktrynie prezentowany jest pogląd 9, iż dochodzenie roszczeń cywilnych w postępowaniu

karnym może opierać się nie tylko na podstawie art. 415 kc, lecz także może mieć podstawę

kontraktową z przepisu art. 471 k.c.

Nie można więc posługując się podziałem podstaw odpowiedzialności

symplicystycznie eliminować dopuszczalność sankcjonowania określonych zachowań w

płaszczyźnie prawa karnego tylko dlatego, że ich istota sprowadza się do naruszenia

postanowień stanowiących treść zawartej umowy.

Na marginesie komentowanego zagadnienia zauważyć należy, iż Sąd Najwyższy

podejmując uchwałę w dniu 21 października 2003 r. wyraził pogląd o usunięciu z tekstu

ustawy „licencji ustawowej” nie uwzględniając zmiany wprowadzonej ustawą z dnia 25 lipca

8 art. 17 pr. autorskiego zawiera treść : „Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkim polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu”. Analogicznie przepisy art. 86 i 94 ust. 4 statuują prawo do wynagrodzenia artystów wykonawców oraz producenta fonogramu i wideogramu.

2003 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która opublikowana

została w Dz. U. Nr 166 poz. 1610 w dniu 23 września 2003 r., a polegającej na przywróceniu

„licencji ustawowej” – do czasu uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej.

Zmiana ta weszła w życie w dniu 7 października 2003 r. a więc obowiązywała już w dniu

podejmowania przez Sąd Najwyższy omawianej uchwały.

____________________9 Z. Gostyński. Kodeks postępowania karnego. Komentarz tom I s. 308 i przywołana tam literatura : W. Daszkiewicz. Powództwo cywilne w procesie karnym.

Warszawa 1976. s. 35.

Dz.U.UE.L.03.196.7Dz.U.UE-sp.02-13-469

ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1383/2003 z dnia 22 lipca 2003 r.

dotyczące działań organów celnych skierowanych przeciwko towarom podejrzanym o naruszenie niektórych praw własności intelektualnej oraz środków podejmowanych w odniesieniu do towarów, co do których stwierdzono, że naruszyły takie prawa(Dz.U.UE L z dnia 2 sierpnia 2003 r.)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 133,uwzględniając wniosek Komisji,a także mając na uwadze, co następuje:(1) W celu poprawy funkcjonowania systemu wprowadzania do Wspólnoty oraz wywozu i powrotnego wywozu ze Wspólnoty towarów naruszających niektóre prawa własności intelektualnej, wprowadzonego rozporządzeniem Rady (WE) nr 3295/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. ustanawiającym środki uniemożliwiające dopuszczanie do swobodnego obrotu, wywozu, powrotnego wywozu lub poddawania procedurze zawieszającej towarów podrabianych i towarów pirackich(1), należy wyciągnąć wnioski z doświadczeń nabytych w trakcie jego stosowania. W celu zachowania jasności, rozporządzenie (WE) nr 3295/94 należy uchylić i zastąpić.(2) Obrót towarami podrabianymi i towarami pirackimi, oraz ogólnie wszelkimi towarami naruszającymi prawa własności intelektualnej, wyrządza znaczną szkodę przestrzegającym prawa producentom i podmiotom gospodarczym oraz posiadaczom prawa, jak również wprowadza w błąd i w niektórych przypadkach stanowi zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Należy zapobiec, w największym możliwym zakresie, wprowadzaniu takich towarów na rynek oraz podjąć działania umożliwiające skuteczne przeciwstawienie się tej bezprawnej działalności, nie ograniczając przy tym wolności handlu

zgodnego z prawem. Cel ten jest zgodny z będącymi w toku działaniami podjętymi na szczeblu międzynarodowym.(3) W przypadku gdy towary podrabiane, towary pirackie i, bardziej ogólnie, towary naruszające prawo własności intelektualnej powstały w państwach trzecich lub są z nich sprowadzane, należy zakazać ich wprowadzenie na obszar celny Wspólnoty, włącznie z ich przeładunkiem, dopuszczeniem do swobodnego obrotu we Wspólnocie, objęciem procedurą zawieszającą i umieszczeniem w strefie wolnocłowej lub składzie, oraz ustanowić procedurę umożliwiającą organom celnym jak najbardziej rygorystyczne przestrzeganie tego zakazu.(4) Organy celne powinny również mieć możliwość podjęcia działań przeciwko towarom podrabianym, towarom pirackim oraz towarom naruszającym niektóre prawa własności intelektualnej, które są wywożone, powrotnie wywożone lub opuszczają obszar celny Wspólnoty.(5) Działania podejmowane przez organy celne powinny obejmować, na okres konieczny dla ustalenia czy podejrzane towary są rzeczywiście towarami podrobionymi, towarami pirackimi bądź towarami naruszającymi niektóre prawa własności intelektualnej, zawieszenie dopuszczenia do swobodnego obrotu, wywozu i powrotnego wywozu lub, w przypadku towarów, w odniesieniu do których zastosowano procedurę zawieszającą, umieszczonych w strefie wolnocłowej lub w składzie wolnocłowym, będących w trakcie powrotnego wywozu podlegającego powiadomieniu, wprowadzonych na obszar celny lub opuszczających jego terytorium, zatrzymanie takich towarów.(6) Konieczne jest zdefiniowanie i ujednolicenie danych szczegółowych, które ma zawierać wniosek o podjęcie działań, takie jak jego okres ważności i forma. To samo dotyczy zasad regulujących przyjmowanie przez organy celne wniosków i działań mające na celu ich przyjmowanie, rozpatrywanie i rejestrację.(7) Nawet w przypadku gdy wniosek nie został jeszcze złożony lub uwzględniony, Państwa Członkowskie powinny być upoważnione do zatrzymania towarów na pewien czas, aby umożliwić posiadaczom praw złożenie do organów celnych wniosku o podjęcie działań.(8) Postępowanie wszczęte w celu ustalenia, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego, prowadzone będzie w odniesieniu do kryteriów stosowanych do ustalania, czy towary wyprodukowane w tym Państwie Członkowskim naruszają prawa własności intelektualnej. Niniejsze rozporządzenie nie wpływa na przepisy Państw Członkowskich dotyczące właściwości sądów lub procedur sądowych.(9) Aby ułatwić stosowanie rozporządzenia zarówno administracji celnej, jak i posiadaczom prawa, należy również przewidzieć bardziej elastyczną procedurę pozwalającą na niszczenie towarów naruszających niektóre prawa własności intelektualnej, bez jakiegokolwiek obowiązku wszczynania postępowania mającego na celu ustalenie, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego.(10) Konieczne jest ustanowienie środków mających zastosowanie do towarów, uznanych za podrobione, pirackie lub ogólnie za naruszające niektóre prawa własności intelektualnej. Środki te nie tylko powinny pozbawiać osoby odpowiedzialne za handel takimi towarami korzyści ekonomicznych z transakcji i wymierzać karę, ale powinny również stanowić skuteczny element odstraszający od przeprowadzania kolejnych tego rodzaju transakcji.(11) Aby uniknąć zakłócania odprawy celnej towarów przewożonych w bagażu osobistym podróżnych, jest właściwe, z wyjątkiem przypadku, gdy pewne materialne przesłanki sugerują, że ma się do czynienia z obrotem handlowym, wyłączenie z zakresu niniejszego rozporządzenia towarów, które mogą być podrobione, pirackie lub które mogą naruszać niektóre prawa własności intelektualnej, gdy są one przywożone z państw trzecich w granicach limitu bezcłowego przewidzianego w regułach wspólnotowych.(12) W celu zapewnienia skuteczności niniejszego rozporządzenia, istotne jest zapewnienie jednolitego stosowania wspólnych reguł, które są w nim przewidziane, oraz wzmocnienie

wzajemnej pomocy między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a Komisją, szczególnie poprzez odwołanie się do rozporządzenia Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi Państw Członkowskich i współpracy między Państwami Członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego(2).(13) W świetle doświadczeń nabytych w trakcie wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy między innymi rozważyć możliwość zwiększenia liczby uwzględnionych praw własności intelektualnej.(14) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia należy przyjąć zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(3).(15) Rozporządzenie(WE) nr 3295/94 powinno utracić moc, PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ I PRZEDMIOT I ZAKRES ZASTOSOWANIA

Artykuł 1 1. Niniejsze rozporządzenie określa warunki działań podejmowanych przez ograny celne, gdy istnieje podejrzenie, że towary naruszają prawo własności intelektualnej w następujących sytuacjach:a) gdy są zgłoszone o dopuszczenie do swobodnego obrotu, wywozu lub powrotnego wywozu zgodnie z art. 61 rozporządzenia (WE) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny(4);b) gdy zostały znalezione w czasie kontroli towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub go opuszczających zgodnie z art. 37 i 138 rozporządzenia (EWG) nr 2913/92, gdy są objęte procedurą zawieszającą w rozumieniu art. 84 ust. 1 lit. a) wspomnianego rozporządzenia, gdy są w trakcie procesu powrotnego podlegającego powiadomieniu na mocy art. 182 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia lub umieszczone w wolnym obszarze celnym lub wolnym składzie celnym w rozumieniu art. 166 tego rozporządzenia.2. Niniejsze rozporządzenie ustala również środki, które mają być podjęte przez właściwe organy, gdy towary określone w ust. 1 zostaną uznane za naruszające prawa własności intelektualnej. Artykuł 2 1. Dla celów niniejszego rozporządzenia "towary naruszające prawo własności intelektualnej" oznaczają:a) "towary podrobione", a mianowicie:i) towary, łącznie z ich opakowaniem, oznaczone bez zezwolenia znakiem towarowym, który jest identyczny ze znakiem towarowym ważnie zarejestrowanym, odnoszącym się do towarów tego samego rodzaju, lub których istotnych aspektów nie można odróżnić od takiego znaku towarowego i które w związku z tym naruszają prawa posiadacza danego znaku towarowego zgodnie z prawem wspólnotowym, jak przewidziano w rozporządzeniu Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego(5) lub prawa Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek o podjęcie działań przez organy celne;ii) wszelki symbol znaku towarowego (włącznie z logo, etykietą, naklejką, broszurą, instrukcją użytkowania lub dokument gwarancyjny oznaczony takim symbolem), również przedstawiony osobno, na takich samych warunkach jak towary określone w i);

iii) opakowania towarów podrabianych oznaczone znakiem towarowym, prezentowane oddzielnie, na takich samych warunkach jak towary określone w literze i);b) "towary pirackie" oznaczają towary, które są kopią lub zawierają kopie wykonane bez zgody posiadacza prawa autorskiego lub praw pokrewnych lub posiadacza prawa do wzoru bez względu na to czy zarejestrowanego zgodnie z prawem krajowym, czy nie, lub osoby upoważnionej przez posiadacza prawa w kraju produkcji, w przypadku gdy wytwarzanie takich kopii stanowiłoby naruszenie tego prawa na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych(6) lub prawem Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek o podjęcie działań przez organy celne;c) towary które w Państwie Członkowskim, w którym złożono wniosek o podjęcie działania przez organy celne, naruszają:i) patent na mocy prawa tego Państwa Członkowskiego;ii) dodatkowe świadectwo ochronne, które przewiduje rozporządzenie Rady (EWG) nr 1768/92(7) oraz rozporządzeniu (WE) nr 1610/96 Parlamentu Europejskiego i Rady(8);iii) krajowy system ochrony odmian roślin na mocy prawa tego Państwa Członkowskiego lub wspólnotowy system ochrony odmian roślin, które przewiduje rozporządzenie Rady (WE) nr 2100/94(9);iv) nazwę pochodzenia lub oznaczenia geograficzne na mocy prawa tego Państwa Członkowskiego lub rozporządzenia Rady (EWG) nr 2081/92(10) oraz (WE) nr 1493/1999(11);v) nazwy geograficzne, które przewiduje rozporządzenie Rady (EWG) nr 1576/89(12).2. Dla celów niniejszego rozporządzenia pojęcie "posiadacz prawa" oznacza:a) posiadacza znaku towarowego, prawa autorskiego lub praw pokrewnych, prawa do wzoru, patentu, dodatkowego świadectwa ochronnego, prawa wynikającego z systemu ochrony odmian roślin, chronionej nazwy pochodzenia, chronionego oznaczenia geograficznego oraz, ogólniej, jakiegokolwiek prawa określonego w ust. 1; lubb) inną osobę uprawnioną do używania praw własności intelektualnej wymienionych w lit. a), lub przedstawiciela posiadacza prawa albo uprawnionego użytkownika.3. Wszelka forma lub matryca, specjalnie zaprojektowana lub zaadoptowana w celu wykonania towarów naruszających prawo własności intelektualnej uważana jest za towar tego rodzaju, jeżeli użycie takich form lub matryc narusza prawa posiadacza prawa, zgodnie z prawem wspólnotowym lub prawem Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek o podjęcie działań przez organy celne. Artykuł 3 1. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do towarów oznaczonych znakiem towarowym za zgodą posiadacza tego znaku towarowego lub do towarów oznaczonych chronioną nazwą pochodzenia, chronionym oznaczeniem geograficznym, chronionych patentem lub dodatkowym świadectwem ochronnym, prawem autorskim lub prawem pokrewnym, prawem do wzoru albo prawem wynikającym z systemu ochrony odmian roślin, które zostały wyprodukowane za zgodą posiadacza prawa, ale znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1 bez zgody tego ostatniego.Analogicznie nie ma ono zastosowania do towarów wskazanych w pierwszym akapicie i które zostały wyprodukowane lub są chronione innym prawem własności intelektualnej określonym w art. 2 ust. 1 na warunkach innych niż uzgodnione z posiadaczem prawa.

2. W przypadku gdy bagaż osobisty podróżującego zawiera towary nie przeznaczone do handlu w granicach limitu bezcłowego i brak jest materialnych przesłanek sugerujących, iż towary te stanowią część obrotu handlowego, Państwa Członkowskie uznają takie towary za nieobjęte zakresem niniejszego rozporządzenia.

ROZDZIAŁ II

WNIOSKI O PODJĘCIE DZIAŁAŃ PRZEZ ORGANY CELNE

Sekcja 1 Środki poprzedzające wniosek o podjęcie działań przez organy celne

Artykuł 4 1. W przypadku gdy organy celne, w trakcie działania w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1, a przed złożeniem wniosku przez posiadacza prawa lub przed jego uwzględnieniem, mają wystarczające powody by podejrzewać, iż towary naruszają prawo własności intelektualnej, mogą zawiesić dopuszczenie towarów lub zatrzymać je przez okres trzech dni roboczych od chwili otrzymania zawiadomienia przez posiadacza prawa i przez zgłaszającego lub posiadacza towaru, jeżeli są oni znani, aby umożliwić posiadaczowi prawa złożenie wniosku o podjęcie działań zgodnie z art. 5.2. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w danym Państwie Członkowskim, organy celne mogą, bez ujawniania jakichkolwiek informacji poza faktyczną lub przypuszczalną ilością sztuk i ich rodzajem oraz przed poinformowaniem posiadacza prawa o możliwym naruszeniu, poprosić posiadacza prawa o dostarczenie wszelkich informacji, które mogą być im potrzebne do potwierdzenia swoich podejrzeń.

Sekcja 2 Składanie i rozpatrywanie wniosków o podjęcie działań przez organy celne

Artykuł 5 1. W każdym Państwie Członkowskim posiadacz prawa może składać wniosek na piśmie do właściwych służb celnych o podjęcie działania przez organy celne wtedy, gdy towary znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1 (wniosek o podjęcie działania).2. Każde Państwo Członkowskie wyznacza właściwe służby celne, które są właściwe do przyjmowania i rozpatrywania wniosków o podjęcie działania.3. W przypadku gdy istnieją systemy elektronicznej wymiany danych, Państwa Członkowskie zachęcają posiadaczy praw do składania wniosków w formie elektronicznej.4. W przypadku gdy wnioskodawcą jest posiadacz prawa do wspólnotowego znaku towarowego lub posiadacz wspólnotowego prawa do wzoru, wspólnotowego prawa ochrony odmiany roślin, nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficznego lub nazwy geograficznej chronionej przez Wspólnotę, wniosek może, oprócz prośby o podjęcie działania przez organy celne Państwa Członkowskiego, w którym jest on złożony, zawierać prośbę o podjęcie działań przez organy celne jednego lub więcej Państw Członkowskich.5. Wniosek o podjęcie działania sporządza się na formularzu ustanowionym zgodnie z procedurą określoną w art. 21 ust. 2; musi on zawierać wszelkie informacje niezbędne do natychmiastowego rozpoznania określonych towarów przez organy celne, w szczególności:i) dokładny i szczegółowy opis techniczny towarów;ii) wszelkie specyficzne informacje, jakie posiadacz prawa może posiadać, dotyczące typu lub rodzaju nadużycia finansowego;iii) nazwisko i adres osoby kontaktowej wyznaczonej przez posiadacza prawa.Wniosek o podjęcie działania musi również zawierać oświadczenie wymagane od wnioskodawcy w art. 6 oraz dowód, że wnioskodawca ma prawa do danych towarów.W sytuacji opisanej w ust. 4, wniosek o podjęcie działania wskazuje Państwo lub Państwa Członkowskie, w których składa się wniosek o podjęcie działań przez organy celne oraz nazwy i adresy posiadaczy prawa w każdym z zainteresowanym Państwie Członkowskim.

W celach informacyjnych i, w przypadku gdy jest to wiadome, posiadacze prawa powinni również przesyłać wszelkie pozostałe informacje, które mogą być w ich posiadaniu, takie jak:a) wartość przed opodatkowaniem autentycznych produktów na legalnym rynku w kraju, w którym złożono wniosek o podjęcie działania;b) lokalizacja towarów lub zamierzone miejsce przeznaczenia;c) dane szczegółowe umożliwiające identyfikację przesyłki lub opakowań;d) planowana data przybycia lub wysłania towarów;e) użyte środki transportu;f) tożsamość importera, eksportera lub posiadacza praw;g) kraj lub kraje produkcji oraz trasy używane przez handlarzy;h) techniczne różnice, jeżeli są znane, między autentycznymi i podejrzanymi towarami.6. Może być również wymagane podanie szczegółowych informacji specyficznych dla prawa własności intelektualnej określonego we wniosku o podjęcie działania.7. Po otrzymaniu wniosku o podjęcie działania, właściwe służby celne rozpatrują ten wniosek i powiadamiają wnioskodawcę na piśmie w ciągu 30 dni roboczych od dnia otrzymania wniosku.Posiadacz prawa nie ponosi opłaty na pokrycie kosztów administracyjnych powstałych w związku z rozpatrywaniem wniosku.8. W przypadku gdy wniosek nie zawiera obowiązkowych informacji wymienionych w ust. 5, właściwe służby celne mogą zdecydować, że wniosek nie zostanie rozpatrzony, w takim przypadku podają przyczyny swojej decyzji i podają informację dotyczącą procedury odwoławczej. Wniosek może być ponownie przedłożony tylko po należytym uzupełnieniu. Artykuł 6 1. Do wniosków o podjęcie działania dołącza się oświadczenie posiadacza prawa, które może być przedłożone albo na piśmie, albo w formie elektronicznej, zgodnie z ustawodawstwem krajowym, w którym przyjmuje on odpowiedzialność za osoby, których dotyczy sytuacja określona w art. 1 ust. 1, w przypadku gdy procedura wszczęta zgodnie z art. 9 ust. 1 zostaje przerwana z powodu działania lub pominięcia ze strony posiadacza prawa lub w przypadku uznania w konsekwencji, że dane towary nie naruszają prawa własności intelektualnej.W tym oświadczeniu posiadacz prawa również zgadza się przyjąć na siebie wszelkie koszty poniesione na podstawie niniejszego rozporządzenia w związku z przetrzymywaniem towarów pod kontrolą celną zgodnie z art. 9 oraz, stosownie do przypadku, art. 11.2. W przypadku gdy wniosek jest złożony na podstawie art. 5 ust. 4, posiadacz prawa zgadza się w oświadczeniu dostarczyć, na swój koszt, wszelkie wymagane tłumaczenia; oświadczenie to jest ważne w każdym Państwie Członkowskim, w którym decyzja uwzględniająca wniosek ma zastosowanie. Artykuł 7 Artykuły 5 i 6 stosuje się mutatis mutandis do wniosków o przedłużenie.

Sekcja 3 Przyjęcie wniosku o podjęcie działania Artykuł 8 1. Po uwzględnieniu wniosku o podjęcie działania, właściwe służby celne wyznaczają okres, w jakim organy celne mają podjąć działanie. Okres ten nie przekracza jednego roku. Po upływie tego okresu, i zależnie od wcześniejszej spłaty wszelkich długów przez posiadacza prawa na mocy niniejszego rozporządzenia, służby podejmujące pierwotną decyzję mogą, na prośbę posiadacza prawa, przedłużyć ten okres.Posiadacz prawa powiadamia właściwe służby celne określone w art. 5 ust. 2, jeżeli jego prawo przestaje być w sposób ważny zarejestrowane lub wygasa.

2. Decyzja uwzględniająca wniosek posiadacza prawa o podjęcie działania jest niezwłocznie przekazywana do tych urzędów celnych Państwa Członkowskiego lub Państw Członkowskich, które prawdopodobnie będą miały do czynienia z towarami, co do których we wniosku postawiono zarzut naruszenia prawa własności intelektualnej.Gdy wniosek o podjęcie działania przedłożony zgodnie z art. 5 ust. 4 jest uwzględniony, okresw którym organy celne mają podjąć działanie ustala się na jeden rok; z upływem tego okresu, służba rozpatrująca wstępny wniosek, na pisemny wniosek posiadacza prawa, przedłuża ten okres. art. 250 tiret pierwsze rozporządzenia (EWG) nr 2913/92 stosuje się mutatis mutandis do decyzji uwzględniającej wniosek i do decyzji przedłużającej lub uchylającej ten wniosek.W przypadku gdy uwzględniono wniosek o podjęcie działania, do wnioskodawcy należy przesłanie tej decyzji, wraz z wszelkimi pozostałymi informacjami i tłumaczeniami które mogą być konieczne, właściwym służbom celnym Państwa lub Państw Członkowskich, w których wnioskodawca poprosił o podjęcie działania przez organy celne. Jednakże za zgodą wnioskodawcy, decyzja może zostać przesłana bezpośrednio przez właściwe służby celne, które podjęły tę decyzję.Na żądanie organów celnych zainteresowanych Państw Członkowskich, wnioskodawca dostarcza dodatkowych informacji koniecznych do wykonania tej decyzji.3. Okres, określony w ust. 2 akapit drugi, rozpoczyna bieg od daty przyjęcia decyzji uwzględniającej wniosek. Decyzja nie wejdzie w życie w otrzymującym ją Państwie lub Państwach Członkowskich, dopóki nie zostanie przekazana zgodnie z ust. 2 akapit trzeci a posiadacz prawa nie dokona formalności określonych w art. 6.Decyzja jest następnie wysyłana niezwłocznie do krajowych urzędów celnych, które prawdopodobnie będą miały do czynienia z towarami podejrzanymi o naruszenie prawa własności intelektualnej.Niniejszy ustęp stosuje się mutatis mutandis do decyzji przedłużającej pierwotną decyzję.

ROZDZIAŁ III ZASADY REGULUJĄCE PODJĘCIE DZIAŁANIA PRZEZ ORGANY CELNE I ORGANU WŁAŚCIWEGO DO PODEJMOWANIA DECYZJI.

Artykuł 9 1. W przypadku gdy urząd celny, któremu decyzja uwzględniająca wniosek została przekazana przez posiadacza prawa na podstawie art. 8, stwierdzi, w miarę potrzeby po konsultacji z wnioskodawcą, że towary znajdujące się w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1 są podejrzane o naruszenie prawa własności intelektualnej objętego tą decyzją, zawiesza dopuszczenie towarów lub zatrzymuje te towary.Urząd celny niezwłocznie informuje właściwe służby celne, które rozpatrywały wniosek.2. Właściwe służby celne lub urząd celny określony w ust. 1 informują posiadacza prawa oraz zgłaszającego towary lub posiadacza towarów w rozumieniu art. 38 rozporządzenia (EWG) nr 2913/92 o swoim działaniu oraz są upoważnione do poinformowania ich o faktycznej lub szacunkowej ilości oraz faktycznym lub przypuszczalnym rodzaju towarów, których dopuszczenie zostało zawieszone lub które zostały zatrzymane, przy czym przekazanie tej informacji nie zobowiązuje do powiadomienia organu właściwego do podjęcia uzasadnionej decyzji.3. W celu ustalenia czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego, oraz zgodnie z przepisami krajowymi w zakresie ochrony danych osobowych, tajemnicy handlowej i przemysłowej oraz tajemnicy zawodowej i administracyjnej, urząd celny lub służba celna, która rozpatrywała wniosek, informuje posiadacza prawa, na jego prośbę i jeżeli są one znane, dane dotyczące odbiorcy, nadawcy, zgłaszającego lub posiadacza

towarów oraz o pochodzeniu i pierwotnym pochodzeniu towarów podejrzanych o naruszenie prawa własności intelektualnej.Urząd celny umożliwia wnioskodawcy oraz osobom, których dotyczy którakolwiek z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1, przeprowadzenie inspekcji towarów, których dopuszczenie zostało zawieszone lub które zostały zatrzymane.W trakcie badania towarów, urząd celny może pobrać próbki oraz, zgodnie z obowiązującymi przepisami danego Państwa Członkowskiego, przekazać lub przesłać je posiadaczowi prawa, na jego wyraźną prośbę, wyłącznie do celów analizy oraz ułatwienia późniejszej procedury. W przypadku gdy okoliczności pozwalają, z zastrzeżeniem wymagań art. 11 ust. 1 tiret drugie stosownie do przypadku, próbki muszą zostać zwrócone po zakończeniu analiz technicznych oraz, jeśli ma to miejsce, przed dopuszczeniem towarów lub zakończeniem ich przetrzymywania. Wszelkie analizy tych próbek są przeprowadzane na wyłączną odpowiedzialność posiadacza prawa. Artykuł 10 Prawo obowiązujące w Państwie Członkowskim, na terytorium którego towary znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1, stosuje się w celu zdecydowania, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego.Prawo to stosuje się również do natychmiastowego powiadomienia właściwych służb celnych lub urzędu celnego, określonego w art. 9 ust. 1, o wszczęciu procedury przewidzianej w art. 13, chyba że procedura ta została wszczęta przez te służby lub urząd. Artykuł 11 1. W przypadku gdy organy celne zatrzymały towary lub zawiesiły dopuszczenie towarów podejrzanych o naruszenie prawa własności intelektualnej w jednej z sytuacji objętych art. 1 ust. 1, Państwa Członkowskie mogą postanowić, zgodnie ze swym ustawodawstwem krajowym, za zgodą posiadacza prawa, o zastosowaniu procedury uproszczonej, która umożliwia organom celnym pozostawienie takich towarów przeznaczonych do zniszczenia pod kontrolą celną, bez konieczności ustalania czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego. W tym celu, Państwa Członkowskie, zgodnie ze swym ustawodawstwem krajowym, stosują następujące warunki:– posiadacz prawa informuje organy celne na piśmie w ciągu 10 dni roboczych lub trzech dni roboczych w przypadku towarów szybko psujących się, od otrzymania powiadomienia przewidzianego w art. 9, że dane towary naruszają prawo własności intelektualnej określone w art. 2 ust. 1 i dostarcza tym organom pisemną zgodę zgłaszającego, posiadacza lub właściciela towarów na pozostawienie towarów do zniszczenia. Za zgodą organów celnych, informacja ta może zostać przekazana bezpośrednio organom celnym przez zgłaszającego, posiadacza lub właściciela towarów. Zgodę uznaje się za przyjętą, gdy zgłaszający, posiadacz lub właściciel towarów nie zgłoszą wyraźnego sprzeciwu wobec zniszczenia towarów w ciągu wyznaczonego okresu. Okres taki może być przedłużony o następne dziesięć dni roboczych w przypadku gdy uzasadniają to okoliczności;– zniszczenia dokonuje się, chyba że ustalono inaczej w ustawodawstwie krajowym, na koszt i odpowiedzialność posiadacza prawa, i jest ono systematycznie poprzedzane pobraniem próbek w celu przechowania ich przez organy celne w takich warunkach, aby stanowiły one dowody dopuszczalne w procedurze sądowej w Państwie Członkowskim, które ich może wymagać.2. We wszystkich pozostałych przypadkach, na przykład, gdy zgłaszający, posiadacz lub właściciel sprzeciwia się zniszczeniu towarów lub je poddaje w wątpliwość, stosuje się procedurę przewidzianą w art. 13. Artykuł 12 Posiadacz prawa otrzymujący dane szczegółowe wymienione w art. 9 ust. 3 akapit pierwszy wykorzystuje te informacje wyłącznie do celów określonych w art. 10, 11 oraz art. 13 ust. 1.

Wykorzystanie we wszelkich pozostałych celach, w sposób niedozwolony przez ustawodawstwo krajowe Państwa Członkowskiego, w którym taka sytuacja zaistniała, na podstawie prawa Państwa Członkowskiego, w którym znajdują się dane towary, powoduje poniesienie przez posiadacza prawa odpowiedzialności cywilnej i powoduje zawieszenie wniosku o podjęcie działania, na okres ważności pozostający do momentu przedłużenia, w Państwie Członkowskim, w którym wydarzenia te miały miejsce.W razie dalszego naruszania tego przepisu, właściwe służby celne mogą odmówić przedłużenia wniosku. W przypadku wniosku rodzaju przewidzianego w art. 5 ust. 4, muszą one również powiadomić pozostałe Państwa Członkowskie wymienione w formularzu. Artykuł 13 1. Jeżeli, w ciągu 10 dni roboczych od otrzymania powiadomienia o zawieszeniu dopuszczenia lub o zatrzymaniu, urząd celny określony w art. 9 ust. 1 nie został powiadomiony o wszczęciu postępowania mającego ustalić, czy nastąpiło naruszenie prawa własności intelektualnej na mocy prawa krajowego zgodnie z art. 10, lub nie otrzymał zgody posiadacza prawa przewidzianej w art. 11 ust. 1 stosownie do przypadku, towary zostają dopuszczone lub ich zatrzymanie zostaje zakończone, stosownie do przypadku, z zastrzeżeniem dokonania wszystkich formalności celnych.Okres ten może być przedłużony o maksymalnie 10 dni roboczych w stosownych przypadkach.2. W przypadku towarów szybko psujących się podejrzanych o naruszenie prawa własności intelektualnej, okres określony w ust. 1 wynosi trzy dni robocze. Okres ten nie może być przedłużony. Artykuł 14 1. W przypadku towarów podejrzanych o naruszenie praw do wzoru, patentów, dodatkowych świadectw ochronnych lub prawa wynikającego z systemu ochrony odmian roślin, można zezwolić zgłaszającemu, właścicielowi, importerowi, posiadaczowi lub odbiorcy towarów na dopuszczenie towarów lub zakończenie ich zatrzymania z chwilą wniesienia zabezpieczenia pod warunkiem że:a) urząd celny lub służby celne określone w art. 9 ust. 1 zostały powiadomione, zgodnie z art. 13 ust. 1, o wszczęciu procedury w terminie przewidzianym w art. 13 ust. 1 mającej ustalić, czy nastąpiło naruszenie prawa własności intelektualnej na mocy prawa krajowego;b) należycie upoważniony organ nie zatwierdził środków ostrożności przed wygaśnięciem terminu ustanowionego w art. 13 ust. 1;c) wszystkie formalności celne zostały dokonane.2. Zabezpieczenie przewidziane w ust. 1 musi być wystarczające, aby chronić interesy posiadacza prawa.Wniesienie zabezpieczenia nie ma wpływu na inne prawne środki zaradcze dostępne dla posiadacza prawa.W przypadku gdy procedura mająca na celu ustalić, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone na mocy prawa krajowego, została wszczęta w inny sposób niż z inicjatywy posiadacza prawa do wzoru, patentu, dodatkowego świadectwa ochronnego lub prawa wynikającego z systemu ochrony odmian roślin, zabezpieczenie zostaje zwolnione, jeżeli osoba wszczynająca wspomnianą procedurę nie skorzysta z przysługującego jej prawa do wszczęcia procedury sądowej w ciągu 20 dni roboczych od daty otrzymania przez nią powiadomienia o zawieszeniu dopuszczenia lub zatrzymaniu.Gdy zastosowanie ma art. 13 ust. 1 akapit drugi, okres ten może być przedłużony maksymalnie do 30 dni roboczych. Artykuł 15

Warunki składowania towarów w okresie zawieszenia dopuszczenia lub zatrzymania są ustalane przez każde Państwo Członkowskie, ale nie mogą powodować wzrostu kosztów ponoszonych przez administrację celną.

ROZDZIAŁ IV PRZEPISY MAJĄCE ZASTOSOWANIE DO TOWARÓW UZNANYCH ZA NARUSZAJĄCE PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Artykuł 16 Towary uznane za naruszające prawo własności intelektualnej z chwilą zakończenia procedury przewidzianej w art. 9 nie mogą być:– wprowadzane na obszar celny Wspólnoty,– dopuszczone do swobodnego obrotu,– wycofane z obszaru celnego Wspólnoty,– wywożone,– powrotnie wywożone,– objęte procedurą zawieszającą, lub– umieszczone w wolnym obszarze celnym lub w wolnym składzie celnym. Artykuł 17 1. Bez uszczerbku dla pozostałych prawnych środków zaradczych dostępnych dla posiadacza prawa, Państwa Członkowskie przyjmują środki konieczne dla zezwolenia właściwym organom na:a) zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego, zniszczenie towarów uznanych za naruszające prawo własności intelektualnej lub pozbycie się ich inaczej niż kanałami handlu w sposób wykluczający wyrządzenie szkody posiadaczowi prawa, bez rekompensaty jakiegokolwiek rodzaju, chyba że ustalono inaczej w ustawodawstwie krajowym, bez żadnych kosztów dla Skarbu Państwa;b) podjęcie w stosunku do takich towarów wszelkich innych środków pozbawiających dane osoby możliwości uzyskania korzyści ekonomicznych z transakcji.Poza wyjątkowymi przypadkami, jedynie usunięcie znaków towarowych, które zostały umieszczone na towarach podrabianych bez upoważnienia, nie jest uważane za skutecznie pozbawiające dane osoby możliwości uzyskania korzyści ekonomicznych z transakcji.

3. Towary uznane za naruszające prawo własności intelektualnej mogą ulec przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. W takim przypadku zastosowanie ma ust. 1 lit. a).

ROZDZIAŁ V KARY

Artykuł 18 Każde Państwo Członkowskie wprowadza kary, które mają być stosowane w przypadku naruszenia niniejszego rozporządzenia.Kary takie muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

ROZDZIAŁ VI ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANÓW CELNYCH I POSIADACZA PRAWA Artykuł 19

1. Z wyjątkiem przypadku, gdy nie stanowi inaczej prawo Państwa Członkowskiego, w którym wniosek został złożony lub, w przypadku złożenia wniosku na mocy art. 5 ust. 4, prawo Państwa Członkowskiego, w którym towary naruszające prawo własności intelektualnej nie są wykryte przez urząd celny, przyjęcie wniosku nie uprawnia posiadacza prawa do rekompensaty, w przypadku gdy towary takie nie zostały wykryte przez urząd celny i zostały one zwolnione lub gdy nie podjęto działań w celu ich zatrzymania zgodnie z art. 9 ust. 1.2. Stosowanie przez urząd celny lub inny należycie upoważniony organ uprawnień przyznanych im w celu zwalczania towarów naruszających prawo własności intelektualnej, nie czyni je odpowiedzialnymi wobec osób uczestniczących w sytuacjach określonych w art. 1 ust. 1 lub osób, na które wpływ mają skutki stosowania środków przewidzianych w art. 4 za szkody przez nie poniesione wskutek interwencji organu, chyba że inaczej stanowi prawo Państwa Członkowskiego, w którym złożono wniosek lub, w przypadku wniosku złożonego na mocy art. 5 ust. 4, prawo Państwa Członkowskiego, w którym została poniesiona strata lub szkoda.3. Odpowiedzialność cywilna posiadacza prawa jest regulowana prawem Państwa Członkowskiego, w którym dane towary znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 1 ust. 1.

ROZDZIAŁ VII PRZEPISY KOŃCOWE Artykuł 20 Środki konieczne do wykonania niniejszego rozporządzenia przyjmuje się zgodnie z procedurą określoną w art. 21 ust. 2. Artykuł 21 1. Komisja jest wspomagana przez Komitet Kodeksu Celnego.2. W przypadku dokonania odniesienia do niniejszego ustępu, zastosowanie mają art. 4 i 7 decyzji 1999/468/WE.Okres, określony w art. 4 ust. 3 decyzji 1999/468/WE, ustala się na trzy miesiące. Artykuł 22 Państwa Członkowskie przekazują Komisji wszelkie odpowiednie informacje dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia.Komisja przekazuje te informacje innym Państwom Członkowskim.Przepisy rozporządzenia (WE) nr 515/97 stosuje się mutatis mutandis.Zasady procedury wymiany informacji ustala się na mocy przepisów wykonawczych zgodnie z procedurą określoną w art. 21 ust. 2. Artykuł 23 Komisja, na podstawie informacji określonych w art. 22, corocznie składa Radzie sprawozdanie ze stosowania niniejszego rozporządzenia. Do sprawozdania można, w stosownym przypadku, dołączyć propozycje zmiany niniejszego rozporządzenia. Artykuł 24 Rozporządzenie (WE) nr 3295/94 traci moc z dniem 1 lipca 2000 r.Odniesienia do uchylonego rozporządzenia są traktowane jak odniesienia do niniejszego rozporządzenia. Artykuł 25 Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie siódmego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.Niniejsze rozporządzenie stosuje się z mocą od dnia 1 lipca 2004 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.Sporządzono w Brukseli, dnia 22 lipca 2003 r.

W imieniu Rady

G. ALEMANNO

Przewodniczący

______(1) Dz.U. L 341 z 30.12.1994, str. 8. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 806/2003 (Dz.U. L 122 z 16.5.2003, str. 1).(2) Dz.U. L 82 z 22.3.1997, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 807/2003 (Dz.U. L 122 z 16.5.2003, str. 36).(3) Dz.U. L 184 z 17.7.1999, str. 23.(4) Dz.U. L 302 z 19.10.1992, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 2700/2000, Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 311 z 12.12.2000, str. 17).(5) Dz.U. L 11 z 14.1.1994, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 807/2003.(6) Dz.U. L 3 z 5.1.2002, str. 1.(7) Dz.U. L 182 z 2.7.1992, str. 1.(8) Dz.U. L 198 z 8.8.1996, str. 30.(9) Dz.U. L 227 z 1.9.1994, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 807/2003.(10) Dz.U. L 208 z 24.7.1992, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 806/2003.(11) Dz.U. L 179 z 14.7.1999, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 806/2003.(12) Dz.U. L 160 z 12.6.1989, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 3378/94 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 366 z 31.12.1994, str. 1).

Źródło: System Informacji Prawnej Lex (Lex Omega) 38/2006

Orzecznictwo(Źródło: Lex Omega)

Rozpowszechnianie

2005.11.15 wyrok SN IV KK 284/05 LEX nr 164364

Oferowanie do zbycia ponad 700 sztuk nielegalnie zwielokrotnionych płyt zawierających pogramy komputerowe, nabytych kolejny raz w tym celu realizuje zarazem znamiona występku z art. 116 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. - Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 904 z późn. zm.). Przepis ten bowiem penalizuje rozpowszechnianie bez uprawnienia cudzego utworu (jest nim również program komputerowy - art. 1 ust. 2 tej ustawy), czyniące stałe źródło dochodu. Dopiero

komplet znamion z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 293 § 1 k.k. i z art. 116 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w pełni oddaje opisane przez oskarżonego i ustalone w przypisanym czynie zachowanie.

2005.09.28 wyrok SN I CK 164/05 M.Prawn. 2005/20/971

W przypadku, gdy w sklepie jest włączone radio, właściciel ma obowiązek płacić za nadawanie utworów, o ile nie udowodni, że nie przysparza mu to korzyści majątkowych.

2005.08.04 wyrok SN II KK 215/05 OSNwSK 2005/1/1490

Zaniechanie przez oskarżonego płacenia przewidzianych umową licencyjną składek nie może być uznane za wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Użyte w art. 116 powołanej ustawy określenie "wbrew warunkom uprawnienia" odnosi się tylko i wyłącznie do udzielonych mocą licencji uprawnień do rozpowszechniania utworu, nie zaś do obowiązków wynikających z umowy licencyjnej (np. prawa do wynagrodzenia czy obowiązku przedstawienia rozliczeń finansowych).

2005.04.20 wyrok SN III KK 27/05 LEX nr 149637

"Stałość źródła dochodu", o którym mowa w art. 116 ust. 3 i art. 118 ust. 2 prawa autorskiego musi się łączyć z wielokrotnością i systematycznością działalności przestępnej nacelowanej na uzyskanie dochodu. Nie może się zatem "materializować" w pojedynczym akcie czynu sprawcy.

2005.04.13 wyrok SN III KK 21/05 LEX nr 149621

Działanie oskarżonego polegające na odtwarzaniu na dyskotece bez wymaganych uprawnień muzyki pochodzącej z cudzych utworów różnych wykonawców "ściągniętej" przez oskarżonego przy pomocy domowego komputera z internetu może wyczerpywać znamiona przestępstwa z art. 116 ust. 1 i art. 117 ust. 1 ustawy o pr. autorskim o ile oskarżonemu udowodniony zostanie zamiar bezpośredni rozpowszechniania cudzych utworów muzycznych różnych wykonawców i różnych wydawców.

2004.11.18 wyrok SN V CK 243/04 OSP 2005/11/129glosa krytyczna: Czajkowska-Dąbrowska M. OSP 2005/11/129 

Nieosiąganie korzyści majątkowych z odbioru utworów nadawanych w programie radiowym lub telewizyjnym, odbieranym za pomocą służących do tego celu urządzeń umieszczonych w miejscu ogólnie dostępnym (art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. z 2000 r., Nr 80, poz. 904 ze zm.), jest faktem prawoniweczącym, co do którego ciężar dowodu spoczywa na posiadaczu tych urządzeń.

2004.10.08 wyrok s.apel. VI ACa 62/04 Apel.-W-wa 2005/2/20w Warszawie

Pokój hotelowy nie jest miejscem publicznym i umieszczenie telewizorów w pokoju celem umożliwienia gościom hotelowym oglądania programów telewizyjnych nie ma charakteru odtworzenia publicznego w rozumieniu pola eksploatacji, których zarządza powód.

2004.10.08 wyrok s.apel. VI ACa 62/04 Wokanda 2005/10/44w Warszawie

Umieszczenie w hotelach telewizorów celem umożliwienia oglądania programów telewizyjnych nie jest działaniem w ramach licencji ustawowej określonym w art. 24 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, gdyż warunkiem skorzystania z tej licencji jest brak korzyści majątkowych w związku z odbiorem programów.

2000.04.04 wyrok s.apel. I ACa 239/00 OSA 2001/11/58w Krakowieglosa krytyczna: Błeszyński M. PUG 2003/6/17 glosa krytyczna: Butkiewicz M. PPH 2003/7/56 

Nie sposób przyjmować, że w sytuacji, kiedy słuchanie muzyki jest celem ubocznym, wynikającym z zamiaru nabycia płyty lub kasety zawierającej poszukiwane przez klienta sklepu muzycznego nagranie, bądź też sprawdzenie, czy płyta lub kaseta nie jest wadliwa pod względem technicznym, mamy do czynienia z odtwarzaniem ich publicznie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.). Krótki stosunkowo pobyt klienta w celu nabycia płyty lub kasety z nagraniem muzycznym, nie może być traktowany jako odbiór nagrania muzycznego publicznie.

2003.10.21 uchwała SN I KZP 18/03 OSNKW 2003/11-12/93przegląd orzeczn.: Stefański R.A. WPP 2004/1/87

Umowa licencyjna jest ze swej istoty stosunkiem zobowiązaniowym, który z jednej strony określa uprawnienia udzielane na rzecz licencjobiorcy, z drugiej zaś strony statuuje obowiązek zapłaty (prawo do wynagrodzenia) na rzecz uprawnionego podmiotu, tj. licencjodawcy. W związku z tym, użyte w art. 116 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.) określenie "wbrew warunkom uprawnienia" odnosi się tylko i wyłącznie do udzielonych mocą licencji uprawnień do rozpowszechniania utworu, nie zaś do obowiązków wynikających z umowy licencyjnej (np. prawo do wynagrodzenia, czy obowiązek przedstawiania rozliczeń finansowych). Tak rozumiane pojęcie "uprawnienia" odnosi się także do istniejącej przed nowelizacją "licencji ustawowej", z tą jednak różnicą, że źródłem "uprawnienia" nie była umowa, a jedynie ustawa.

Paserstwo programu komputerowego

2005.07.21 wyrok s.apel. II AKa 147/05 Prok.i Pr. 2006/1/29w Katowicach

Jeżeli sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a przedmiotem wykonawczym przestępstwa jest nośnik programu komputerowego, to taki czyn narusza zarówno dyspozycje art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 293 § 1 k.k. oraz art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz zachodzi wówczas kumulatywny zbieg przepisów ustawy. Biorąc pod uwagę stosunek krzyżowania się zakresów karalności omawianych przepisów oraz odmienny tryb ścigania określonych w nich przestępstw, nie da się usunąć istniejącej między tymi normami kolizji za pomocą wyłączania wielości ocen stosowanych w przypadku tzw. pozornego zbiegu przepisów ustawy, ponieważ w omawianej sytuacji taki zbieg nie zachodzi. W szczególności nie znajduje tu zastosowania zasada specjalności lex specialis derogat legi generali.

2005.07.21 wyrok s.apel. II AKa 147/05 Prok.i Pr. 2006/1/28w Katowicach

Karalność umyślnego paserstwa programu komputerowego przewiduje norma art. 293 § 1 k.k., która nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących paserstwa rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego. Określone w art. 291 k.k. i art. 292 k.k. typy paserstwa umyślnego i nieumyślnego charakteryzują czynność wykonawczą jako nabycie, przyjęcie, pomoc do zbycia lub ukrycia rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego. Z uwagi na wykładnię pojęcia rzecz, nawiązującą do cywilistycznego rozumienia tego terminu, nie obejmuje ona swoim zakresem programu komputerowego. Program komputerowy nie jest rzeczą. Aby uniknąć bezkarności paserstwa, którego przedmiotem jest program komputerowy uzyskany za pomocą czynu zabronionego, w art. 293 § 1 k.k. został wprowadzony odrębny typ paserstwa dotyczący tego przedmiotu. Przepis ten nie wskazuje samodzielnie znamion paserstwa programu komputerowego i odsyła w tym zakresie do treści art. 291 k.k., który charakteryzuje typ paserstwa umyślnego, oraz do art. 292 k.k. charakteryzującego typ paserstwa nieumyślnego. Zatem do paserstwa programu komputerowego znajdą zastosowanie regulacje zawarte w art. 291 k.k. i art. 292 k.k.

2003.03.19 wyrok SN III KKN 230/01 LEX nr 77448

Korzyść majątkowa, jaką zamierzał osiągnąć i w rzeczywistości osiągnął oskarżony, w sprawie o przestępstwo z art. 118 § 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych materializuje się w

różnicy pomiędzy ceną, jaką zapłacił on za zwielokrotnione nielegalnie dyski optyczne, a ceną należną za licencjonowane programy komputerowe, które zostały skopiowane bez zezwolenia przez producenta owych dysków. Do takiego wniosku prowadzi literalna wykładnia przepisu art. 118 § 1 ustawy, który dla wypełnienia znamion stypizowanego nim przepisu wymaga jedynie tego, by sprawca - nabywając nośnik nielegalnie zwielokrotnionego utworu - działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Nie ma przy tym znaczenia korzyść majątkowa, którą na skutek transakcji osiągnął zbywca nośników nielegalnie zwielokrotnionych utworów. Kupujący nie działa bowiem "w celu osiągnięcia korzyści majątkowej" przez zbywcę, choć niewątpliwie zbywca na skutek transakcji korzyść taką osiąga.

Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi

2004.12.10 wyrok SN III CK 99/04 LEX nr 183749

1. Zakres domniemania uprawnienia organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do zarządzania i ochrony praw autorskich lub pokrewnych wynika z umów zawieranych z twórcami i artystami wykonawcami, zatem zakres zbiorowego zarządzania musi być tożsamy z treścią zezwolenia Ministra Kultury i Sztuki.

2. W przepisach ustawy w pierwotnym brzmieniu bowiem istniało rozróżnienie pojęć "nadanie" oraz "równoczesne i integralne nadanie". I tak w art. 50, określającym przykładowo pola eksploatacji, wymienia się w pkt 10 "nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej lub bezprzewodowej przez stację naziemną", w pkt 11 "nadanie za pośrednictwem satelity", a w pkt 12 "równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową lub telewizyjną". Są to zatem różne pola eksploatacji.

3. Fakt posługiwania się przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi zatwierdzonymi tabelami wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań objętych zbiorowym zarządzaniem (art. 108 pr. aut.) nie świadczy o posiadaniu przez nią zezwolenia w omawianym zakresie.

2004.11.16 wyrok s.apel. VI ACa 297/04 Apel.-W-wa 2006/1/5w Warszawie

Do uchylenia domniemania określonego w art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych podmiot kwestionujący legitymację danej organizacji w odniesieniu do określonych praw musi nie tylko wskazać, że istnieje inna organizacja działająca w tym zakresie, lecz jeszcze wykazać, że organizacja ta powołuje się wobec niego nie swój tytuł do tych samych praw.

2000.12.08 wyrok SN I CKN 971/98 OSNC 2001/6/97glosa krytyczna: Czajkowska-Dąbrowska M. OSP 2001/7-8/115 

Przepis art. 127 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 ze zm.) nie pozbawia organizacji zbiorowego zarządzania uprawnień przewidzianych w art. 105 ust. 1 tej ustawy w odniesieniu do naruszeń praw autorskich sprzed wejścia w życie ustawy.

2000.09.12 wyrok s.apel. I ACa 1634/99 OSA 2001/11/57w Warszawie

Domniemanie prawne dotyczące legitymacji procesowej organizacji zbiorowego zarządzania dotyczy tylko takich sytuacji, gdy organizacja taka uzyskała zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi. Zakres zarządzania, a tym samym legitymacja procesowa, tak w zakresie pól eksploatacji, jak i rodzaju utworów, winna wynikać z treści zezwolenia.

2000.05.26 wyrok s.apel. I ACa 10/00 OSA 2001/10/54w Warszawie

Każda z organizacji, dochodząc ochrony praw autorskich w imieniu twórców, musi wykazać, że została uprawniona do działania w imieniu twórców. Domniemanie z art. 105 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o Prawie autorskim i prawach pokrewnych, już choćby ze względu na niespotykany w innych

ustawodawstwach zakres, nie może być stosowane do zdarzeń, które miały miejsce pod rządem ustawy z dnia 10 lipca 1952 r. o Prawie autorskim.

1999.12.29 wyrok NSA I SA 2042/98 LEX nr 53479w Warszawieglosa krytyczna: Błeszyński J. PUG 2000/6/21 

Każda organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi zarządza jedynie powierzonymi jej prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, a w sytuacji gdy twórca lub artysta wykonawca nie powierzył swoich praw żadnej organizacji albo nie zostało ujawnione autorstwo, ma zastosowanie przepis art. 107 ustawy o prawie autorskim...

Problematyka procesowa

2002.11.19 postanow. SN V KKN 323/01 LEX nr 56874

2. Co prawda zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszaru właściwości (Dz. U. z 1998 r. Nr 166, poz. 1253 z późn. zm.) - wydanego na podstawie art. 123 pr. aut. - sprawy o przestępstwa określone w art. 115-119 pr. aut. z obszaru właściwości poszczególnych sądów okręgowych rozpoznają sądy rejonowe w miastach będących siedzibą sądów okręgowych, ale naruszenie tego przepisu nie mogło zostać uznane za bezwzględną przyczynę odwoławczą. Zachodzi ona jedynie wówczas - a wynika to wprost z treści przepisu art. 439 § 1 pkt 4 k.p.k. - gdy sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu.

1997.02.19 postanow. SN I KZP 31/96 OSNKW 1997/5-6/49przegląd orzeczn.: Stefański R.A. WPP 1998/3-4/125

Kwestia legitymacji procesowej do występowania w procesie karnym w charakterze pokrzywdzonego (art. 40 § 1 i 2 k.p.k.) musi być na tle ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych badana przy uwzględnieniu okoliczności, czyje prawa zostały naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

2006.01.04 wyrok SN V KK 263/05 LEX nr 172196

1. Przychylając się do poglądu o potrzebie uzyskania w sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek od uprawnionej osoby jednoznacznego wyrazu woli ścigania, należy zaznaczyć, że nie może to prowadzić do formalizmu procesowego. Ustawa karnoprocesowa nie określa formy, w jakiej pokrzywdzony ma wyrazić wolę ścigania, to jest złożyć wniosek, o którym mowa w art. 12 § 1 k.p.k. Wola ta może być zatem wyrażona np. do protokołu przesłuchania w charakterze świadka. Istotne jest to, by z dokumentu procesowego w sposób wyraźny wynikało żądanie pokrzywdzonego przestępstwem ścigania sprawcy.

Skoro reprezentant pokrzywdzonego domagał się warunkowego umorzenia postępowania karnego, to tym samym oczywiste pozostawało, że wolą jego było, aby uprawnione organy procesowe prowadziły postępowanie w sprawie i aby zostało ono zakończone zastosowaniem wobec sprawcy środka reakcji prawnokarnej.

2. Umowa licencyjna jest ze swej istoty stosunkiem zobowiązaniowym, który z jednej strony określa uprawnienia udzielane na rzecz licencjobiorcy, z drugiej zaś strony statuuje obowiązek zapłaty (prawo do wynagrodzenia) na rzecz uprawnionego podmiotu, tj. licencjodawcy. W związku z tym użyte w art. 116 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych określenie "wbrew warunkom uprawnienia" odnosi się tylko i wyłącznie do udzielonych mocą licencji uprawnień do rozpowszechniania utworu, nie zaś do obowiązków wynikających z umowy licencyjnej, np. prawa do wynagrodzenia.

2005.05.24 uchwała SN I KZP 13/05 OSNKW 2005/6/50glosa krytyczna: Misztal-Konecka J. PS 2003/1/119 

glosa krytyczna: Traple E. Glosa 2005/4/76 glosa aprobująca: Tomaszek A. M.Prawn. 2006/1/45glosa aprobująca: Ćwiąkalski Z. PiP 2006/1/120 glosa aprobująca: Górniok O. OSP 2006/3/38przegląd orzeczn.: Stefański R.A. WPP 2006/1/81 glosa krytyczna: Mozgawa M. Skubisz R. Prok.i Pr. 2006/6/144 

"Wprowadzeniem do obrotu", o którym mowa w art. 305 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 ze zm.), jest przekazanie przez producenta lub importera po raz pierwszy do obrotu towarów oznaczonych podrobionym znakiem towarowym.

148686Dz.U.03.119.1117: art. 305

Przewodniczący: sędzia SN J. Szewczyk.Sędziowie SN: A. Deptuła (sprawozdawca), E. Strużyna.Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Andrzeja P., Bogusława P. i Grzegorza B. po rozpoznaniu, przedstawionego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przez Sąd Okręgowy w G., postanowieniem z dnia 25 stycznia 2005 r., zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:"Czy pojęcie wprowadzenia do obrotu w rozumieniu art. 305 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.) oznacza wprowadzenie (w sposób pierwotny) do obrotu towarów oznaczonych podrobionym znakiem towarowym, czy też także zachowania osób towar taki po uprzednim nabyciu oferujących do kolejnej (następczej) sprzedaży, a zatem osób uczestniczących w dalszej dystrybucji towaru - uczestniczących w obrocie tym towarem?"uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującej sytuacji procesowej.Sąd Rejonowy w G. rozpoznał sprawę:- Andrzeja P. i Bogusława P. oskarżonych o to, że w okresie od kwietnia 1998 r. do marca 1999 r. w G. wprowadzili do obrotu rozpuszczalną kawę "Jacobs Maxima" z fałszywymi etykietami oraz w nieoryginalnych opakowaniach, posługując się zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Kraft Jacobs Suchard Polska Sp. z o. o., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 57 ust. 1 ustawy o znakach towarowych,- Grzegorza B. oskarżonego o to, że w okresie od kwietnia 1998 r. do lipca 1998 r. w G. wprowadził do obrotu rozpuszczalną kawę "Jacobs Maxima" z fałszywymi etykietami oraz w nieoryginalnych opakowaniach, posługując się zastrzeżonym znakiem towarowym firmy Kraft Jacobs Suchard Polska Sp. z o. o., tj. o popełnienie przestępstwa z art. 57 ust. 1 ustawy o znakach towarowych.Wyrokiem z dnia 1 marca 2004 r., Sąd uniewinnił oskarżonych, stwierdzając w uzasadnieniu orzeczenia, że przez wprowadzenie do obrotu rozumieć należy nie każdą kolejną czynność rozporządzającą, lecz jedynie pierwszą, pierwotną czynność, która spowodowała wprowadzenie towarów oznaczonych podrobionym znakiem do obrotu handlowego.

Wyrok ten zaskarżył prokurator, zarzucając obrazę prawa materialnego - art. 57 ust. 1 ustawy o znakach towarowych, polegającą na błędnej interpretacji pojęcia "wprowadzenie do obrotu". Prokurator wywodził, że pojęcie "wprowadzenie do obrotu" obejmuje wszystkie transakcje towarem lub usługami, jeżeli tylko sprawca posługuje się przy tym zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać i czyni to wbrew uprawnionemu z tytułu rejestracji.Sąd Okręgowy w G. rozpoznając apelację uznał, że wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, które wyraził w przedstawionym pytaniu, tym razem na tle art. 305 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej.Prokurator Prokuratury Krajowej ustosunkowując się do przedstawionego przez Sąd Okręgowy w G. zagadnienia wniósł o podjęcie uchwały następującej treści - "wprowadzeniem do obrotu w rozumieniu art. 305 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, jest pierwotne (pierwsze) udostępnienie do obrotu towarów oznaczonych podrobionym znakiem towarowym".

Rozstrzygając przedstawione zagadnienie, Sąd Najwyższy zważył, co następuje.Zgodnie z treścią art. 441 k.p.k. sąd odwoławczy może przekazać Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, które wymaga zasadniczej wykładni ustawy i wyłoniło się przy rozpoznaniu środka odwoławczego, przy czym zagadnienie to musi być ściśle powiązane z okolicznościami sprawy, a mówiąc wprost, zaistnieć musi taka sytuacja procesowa, że dokonanie wykładni określonego przepisu (lub przepisów) konieczne jest do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Przedstawione przez Sąd Okręgowy w G. zagadnienie prawne spełnia te wymogi. W pytaniu Sądu Okręgowego chodzi o właściwe rozumienie pojęcia "wprowadzenie do obrotu towarów" należącego do strony przedmiotowej przestępstwa z art. 305 ust. 1 ustawy - Prawo własności przemysłowej, a więc o kwestię kluczową dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.Przestępstwo określone w art. 305 ust. 1 ustawy - Prawo własności przemysłowej (zmiana dokonana w tym przepisie w stosunku do poprzednio obowiązującego art. 57 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych nie jest znaczna i polega na zastąpieniu terminu "zarejestrowany znak towarowy" sformułowaniem "podrobiony znak towarowy" - co dla treści odpowiedzi, jaka winna być w tej sprawie udzielona nie ma znaczenia) może być popełnione w dwóch odmianach (ma dwie postacie modalne): a) jako oznaczenie - w celu wprowadzenia do obrotu - towarów podrobionym znakiem towarowym, b) jako wprowadzenie do obrotu wyrobów oznaczonych podrobionym znakiem. Przestępstwo w odmianie pierwszej jest w istocie przygotowaniem do przestępstwa w odmianie drugiej, karanym jako delictum sui generis . Dla obu tych odmian istotny jest cel działania sprawcy określony jako "wprowadzenie do obrotu".Ustawa - Prawo własności przemysłowej (zwana dalej ustawą) nie definiuje jednak pojęcia wprowadzenia towarów do obrotu, choć określa co jest znakiem towarowym. Według ustawy, znakiem towarowym może być każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw (art. 120 ust. 1 ustawy), natomiast "znak towarowy podrobiony", to znak identyczny lub taki, który nie może być odróżniony w zwykłych warunkach obrotu od znaku zarejestrowanego, użyty bezprawnie dla towarów objętych prawem ochronnym (art. 297 ust. 2 ustawy).Pojęcie "obrót towarowy" od strony ściśle językowej nie budzi żadnych kontrowersji i jest definiowane jako "ruch towarów ze sfery produkcji do sfery konsumpcji realizowany przez akty kupna-sprzedaży" (M. Szymczak, red.: Słownik Języka Polskiego, Warszawa 1999, t. 2,

s. 405; podobnie S. Dubisz, red.: Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, t. 3, s. 44). Definicja ta nie wyjaśnia jednak do końca materii objętej pytaniem prawnym, jakkolwiek stanowi dobry punkt wyjścia dla dalszych rozważań. W rozważaniach tych należy wykorzystać wypowiedzi piśmiennictwa, głównie cywilistycznego, w którym podkreśla się, że przez "wprowadzenie do obrotu" rozumieć należy czynności prawne, których podstawa prawna może być rozmaita, od tradycyjnej umowy kupna-sprzedaży, dostawy, darowizny, zamiany poprzez umowę leasingu, a także umowę o dzieło, w tym ostatnim wypadku z podkreśleniem, że dzieło może być także wytworzone metodą przemysłową, niekoniecznie rękodzielniczą, zaś ratio legis ochrony jest identyczna zarówno przy rzeczy sprzedanej, jak i przy dziele (G. Bieniek, red.: Komentarz do Kodeksu Cywilnego, Księga Trzecia - Zobowiązania, Warszawa 2005, s. 502). Precyzując - "wprowadzenie do obrotu towarów" następuje w momencie utraty kontroli nad tymi przedmiotami przez osobę uprawnioną. Utrata kontroli oznacza, że uprawniony wyzbył lub fizycznie pozbawił się tych przedmiotów, co umożliwia ich dalszą swobodną cyrkulację (szerzej w tej kwestii - K. Szczepanowska-Kozłowska: Wyczerpanie praw własności przemysłowej, Warszawa 2003, s. 281 i n.). Przy takim rozumieniu pojęcie "wprowadzenie do obrotu" oznacza pierwszą transakcję wyrobem, przy czym rozstrzygającą jest chwila wydania rzeczy, gdyż w tym momencie osoba uprawniona traci nad nią kontrolę. Decydujące zatem dla przyjęcia, że towar został "wprowadzony do obrotu" jest stwierdzenie, że uprawniony został pozbawiony faktycznej możliwości rozporządzenia danym przedmiotem (E. Łętowska: Prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004, s. 115; wcześniej tej samej Autorki: Ochrona niektórych praw konsumentów, Warszawa 2001, s. 128). Tak więc w omawianym tu pojęciu mieści się tylko pierwszy akt zaistnienia towaru w obrocie, a nie kolejne transakcje. Za konstatacją taką przemawia także, przy założeniu spójności obowiązującego systemu prawnego, uregulowanie przyjęte w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 166, poz. 1360), gdzie w art. 5 pkt 2 "wprowadzenie do obrotu" określone zostało jako przekazanie wyrobu po raz pierwszy w kraju: użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera. Nic nie uzasadnia stwierdzenia, że na gruncie ustawy - Prawo własności przemysłowej pojęcie "wprowadzenia do obrotu" należy rozmieć szerzej, rozciągając je także na dalsze transakcje towarem oznakowanym znakiem towarowym. Gdyby miało być inaczej to ustawa powinna wprost na taką wolę ustawodawcy wskazywać. Wzorem mogłaby tu być ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, która przez "wprowadzenie do obrotu" rozumie wszelkie udostępnianie osobom trzecim odpłatnie lub nieodpłatnie środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich prekursorów (art. 6 pkt 30 ustawy).Ustawa - Prawo własności przemysłowej tak jednak nie czyni, ustala bowiem w art. 305 ust. 1 odpowiedzialność karną jedynie za wprowadzenie do obrotu towarów oznaczonych podrobionym znakiem towarowym lub oznaczenie towarów takim znakiem w celu wprowadzenia ich do obrotu, nie penalizuje natomiast samego obrotu takimi towarami.Zwrócić należy uwagę także na inną jeszcze kwestię stanowiącą dodatkowy argument na rzecz stanowiska sformułowanego w tezie uchwały. Chodzi mianowicie o tzw. wyczerpanie prawa ochronnego na znak towarowy. Do czasu wejścia w życie ustawy - Prawo własności przemysłowej instytucja wyczerpania funkcjonowała jedynie w doktrynie, obecnie zaś znalazła ustawowy wyraz w jej art. 155 ust. 1. W myśl tego przepisu prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania oferowania lub dalszego obrotu towarami oznaczonymi tym znakiem, jeśli towary te zostały uprzednio, zgodnie z prawem, wprowadzone do obrotu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Definicja ta, jak podkreślono to w piśmiennictwie (K. Szczepanowska-Kozłowska: Wyczerpanie prawa ochronnego na znak towarowy, Mon. Prawn. 2002, nr 16, s. 729 i n.) wzoruje się na postanowieniach art. 7

Dyrektywy Nr 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. o harmonizacji przepisów prawa europejskich państw członkowskich w brzmieniu następującym:1. znak towarowy nie przyznaje uprawnionemu prawa do zakazywania osobie trzeciej używania znaku towarowego dla towarów, które zostały pod tym znakiem przez niego lub za jego zgodą wprowadzone do obrotu na terytorium Wspólnoty;2. ustęp 1 nie znajduje zastosowania, jeżeli przemawiają za tym uzasadnione względy, które pozwalają uprawnionemu sprzeciwić się dalszej dystrybucji towarów, w szczególności jeżeli po wprowadzeniu do obrotu zmieni się lub pogorszy stan towarów.Tak więc, już pierwsze legalne przeniesienie władztwa nad przedmiotem oznaczonym znakiem towarowym powoduje wyczerpanie się, a przez to wygaśnięcie prawa do znaku.Mając to wszystko na uwadze, Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi jak w uchwale.

Źródło: System Informacji Prawnej Lex (Lex OMEGA) 34/2006

2005.09.21 uchwała SN I KZP 29/05 OSNKW 2005/10/907 sędziów glosa aprobująca: Tomaszek A. M.Prawn. 2006/1/45przegląd orzeczn.: Stefański R.A. WPP 2006/1/81 

"Wprowadzeniem do obrotu handlowego", w rozumieniu art. 12 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, ze zm.), jest przekazanie przez producenta lub importera po raz pierwszy do obrotu handlowego wyrobów tytoniowych, o których mowa w tej ustawie.

155386Dz.U.96.10.55: art. 12

Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki (sprawozdawca).Sędziowie: SN A. Deptuła, SN H. Gradzik, SN W. Kozielewicz, SN J. Szewczyk, SN F. Tarnowski, SA (del. do SN) J. Grubba.Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Anny W., po rozpoznaniu, przekazanego na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k. przez Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów, postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2005 r., do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:"Czy zwrot «wprowadza się do obrotu handlowego» użyty w art. 12 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z dnia 30 stycznia 1996 r.) obejmuje również sprzedaż wyrobów tytoniowych bezpośrednio konsumentowi przez podmiot handlu detalicznego"uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Zagadnienie prawne, przedstawione do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego, powstało w następującej sytuacji procesowej.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w E. z dnia 23 marca 2004 r. Anna W. uznana została za winną m.in. tego, że "w dniu 10 grudnia 2003 r. wprowadziła do obrotu handlowego jedną paczkę papierosów bez uwidocznionych na jej opakowaniu napisów w języku polskim o szkodliwości palenia i zawartości substancji szkodliwych, sprzedając ją innej osobie" - to jest czynu określonego w art. 12 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.), zwanej dalej w niniejszym uzasadnieniu również UOZT. Oskarżona ta została uznana za winną także popełnienia przestępstw stypizowanych w Kodeksie karnym skarbowym oraz w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 ze zm.).Wyrok sądu a quo zaskarżył, w części dotyczącej orzeczenia o karze, na korzyść oskarżonej Prokurator Rejonowy w E., zarzucając w apelacji rażącą obrazę art. 23 § 3 k.k.s. oraz art. 85, art. 86 § 2 k.k. i art. 8 § 2 k.k.s.Sąd Okręgowy w O., uwzględniając apelację, wyrokiem z dnia 16 czerwca 2004 r. zmienił zaskarżony wyrok w zakresie orzeczenia o karze. Niezależnie od tego Sąd ten, wychodząc poza granice zarzutów podniesionych w apelacji, na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k. uniewinnił Annę W. od popełnienia wyżej opisanego czynu, utrzymał zaś wyrok w mocy w pozostałej części.Kasację od wyroku Sądu Okręgowego w O. wniósł, na niekorzyść oskarżonej, Prokurator Okręgowy w O. "w części dotyczącej zmiany wyroku Sądu Rejonowego przez uniewinnienie oskarżonej". W kasacji podniósł on - obok zarzutu rażącego naruszenia przepisów postępowania, niezmierzającego jednak do podważenia ustaleń faktycznych - zarzut rażącego naruszenia art. 12 ust. 3 UOZT, w wyniku którego uznano, że zachowanie polegające na sprzedaży papierosów pochodzących z nielegalnej dystrybucji, nieposiadających uwidocznionych na ich opakowaniach informacji o następstwach używania tytoniu lub o zawartości substancji szkodliwych, nie wyczerpuje znamion typu przestępstwa określonego w tym przepisie.W toku rozprawy kasacyjnej przed Sądem Najwyższym prokurator Prokuratury Krajowej poparł skargę i wniósł o uchylenie wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym stwierdził "... skomplikowany charakter problematyki związanej z zagadnieniem wyłaniającym się w ścisłym związku z kasacją i kwestionowanym w niej orzeczeniem Sądu odwoławczego", a w rezultacie skonstatował, że "... zagadnienie to wymaga zasadniczej wykładni ustawy ze względu na istniejące wątpliwości, wynikające z przeciwstawnych poglądów wyrażonych zarówno w tej sprawie, jak i w innych sprawach zawisłych w Sądzie Najwyższym w związku z kasacjami formułującymi zarzut analogiczny jak w niniejszej sprawie" i przekazał - powołując za podstawę prawną art. 441 § 2 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k. - powiększonemu składowi tego Sądu zagadnienie prawne o treści figurującej w części dyspozytywnej niniejszej uchwały.Uzasadniając swoją decyzję skład zwykły wskazał, że wykładnia językowa i systemowa przemawiałyby za przyjęciem, iż podlegający interpretacji zwrot nie obejmuje sprzedaży wyrobów tytoniowych bezpośrednio konsumentowi przez podmiot handlu detalicznego. Jak zaznaczył skład formułujący pytanie prawne, pojęcie "wprowadza" należałoby bowiem, jak się wydaje, odnosić - zgodnie z potocznym jego znaczeniem - do czynności inicjującej, dającej początek stanowi, procesowi czy zaszłościom, które ze swej istoty następują dopiero po ich zainicjowaniu. Należałoby zatem, z punktu widzenia językowego, opisany zwrot odczytać w takim znaczeniu, jakie przypisać można jedynie czynności dokonanej przez pierwszy w procesie dystrybucji podmiot, z wyłączeniem każdego następnego podmiotu uczestniczącego w obrocie. Nawiązując do wykładni systemowej, skład zwykły wskazał na implikacje związane z treścią art. 6, 7 i 9 UOZT. Ustawodawca nie objął co prawda w art. 2

UOZT katalogiem definicji pojęć używanych w tej ustawie (czyli tzw. "słowniczkiem") żadnego z terminów występujących w art. 6 ("sprzedaż"), w art. 7 ("wprowadzenie do obrotu") oraz w art. 9 i innych ("wprowadzenie do obrotu handlowego"), tym niemniej poprzez owo zróżnicowanie dał wyraz, jak się wydaje, temu, że nie są one tożsame. Odpowiedzialność karna "sprzedawcy" została zaś w ustawie uregulowana odrębnie w art. 13 ust. 1 pkt 1 i ograniczona, jak się wydaje, do zakazów określonych właśnie w art. 6 UOZT. Z drugiej strony skład zwykły wskazał jednak, że w literaturze przedmiotu wyrażono w kwestii wzajemnej relacji wskazanych wyżej przepisów pogląd, iż: "Pomimo tak różnych określeń nie ma powodu przypisywać im różnych znaczeń i z tym związanego różnego zakresu penalizacji. W tym stanie rzeczy wymienione znamiona zachowania się należy interpretować jako określenia zamienne" (tak M. Bojarski, W. Radecki: Przewodnik po pozakodeksowym prawie karnym, Wrocław 1999, s. 236-237).Skład ten, motywując swe wątpliwości co do kierunku wykładni, które zadecydowały o wystosowaniu tzw. pytania prawnego, zauważył też, że do wniosku przeciwnego prowadziłoby odwołanie się do względów funkcjonalnych, przemawiających za celowością stosowania art. 12 pkt 3 UOZT wobec każdego sprzedającego z uwagi na przedmiot ochrony udzielonej przez przepisy ustawy. Naganność zachowań naruszających - w sposób określony w ustawie - dobro, jakim jest zdrowie, nie usprawiedliwia, zdaniem składu zwykłego, różnicowania podmiotów uczestniczących w obrocie towarem z naruszeniem ustawowych wymagań.Prokurator Krajowy w swym pisemnym wniosku zaproponował, aby Sąd Najwyższy podjął uchwałę następującej treści :"Przez «wprowadzenie do obrotu handlowego» w rozumieniu art. 12 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, ze zm.) należy rozumieć przekazanie przez producenta lub importera po raz pierwszy do obrotu handlowego wyrobów tytoniowych, o których mowa w ustawie".

Rozstrzygając przedstawione zagadnienie prawne, skład powiększony Sądu Najwyższego zważył, co następuje.Rozpoczynając rozważania od wskazanych wyżej dylematów przedstawionych przez skład zwykły co do możliwości wpływu względów funkcjonalnych na rezultat wykładni w przedmiotowym zakresie, stwierdzić należy, że zastrzeżenia te nie są zasadne, jeśli zważyć powszechnie przyjęte poglądy co do dyrektyw preferencji obowiązujących przy dokonywaniu wykładni przepisów prawa karnego materialnego. Przypomnieć zatem należy, że dekodowanie znamion typu czynu zabronionego należy rozpocząć od podania przepisu wykładni językowej, albowiem, zgodnie z naczelną dyrektywą preferencji, interpretator powinien opierać się w pierwszej kolejności na wykładni językowej, odwołując się do języka prawnego, a następnie do języka prawniczego i ogólnego.Ponieważ sąd powinien jednak prezentować postawę wykrywczą, zatem w treści niniejszej uchwały rozważania poprowadzone zostaną także i przy zastosowaniu pozostałych metod wykładni (tj. wykładni historycznej, systemowej i funkcjonalnej), dla stwierdzenia, czy nie zachodzą ważne racje prawne, społeczne lub moralne przemawiające za odstąpieniem od wykładni gramatycznej. Respektowane będą jednak założenia, w myśl których:- można odstąpić od znaczenia literalnego danego przepisu, gdy znaczenie to pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu, zwłaszcza wówczas, gdy są one hierarchicznie wyższe;- można odstąpić od znaczenia literalnego wówczas, gdy znaczenie to prowadzi do rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub pozostaje w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi;

- można odstąpić od znaczenia literalnego także i wówczas, gdy znaczenie to prowadzi do absurdalnych z punktu widzenia społecznego konsekwencji.Brak stwierdzenia którejkolwiek z powyższych przesłanek będzie zaś jednoznaczny z koniecznością przyjęcia treści przepisu zgodnego z jego brzmieniem literalnym.Niejako dla "oczyszczenia przedpola" stwierdzić należy, że żadnych konkretnych wniosków nie można wysnuć, w materii stanowiącej przedmiot analizy w niniejszej uchwale, przy zastosowaniu wykładni historycznej. W treści uzasadnienia poselskiego projektu "ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu", który stał się zaczynem do uchwalenia ustawy z dnia 9 listopada 1995 r., nie można napotkać jakichkolwiek sformułowań, które świadczyłyby o zamiarze projektodawców objęcia zakresem penalizacji szerszego kręgu zachowań niż ten, który wynika z tezy niniejszej uchwały (zob. druk Nr 509 Sejmu II kadencji z dnia 12 maja 1994 r. i por. treść art. 17 pkt 1-6 projektu z art. 12, 12a, 12b i 13 obowiązującej ustawy).Odwołując się do języka ogólnego należy odnotować, że pojęcie "obrotu" jest w nim definiowane jako "ogólna odpłata za świadczenie rzeczy i usług; kupno, sprzedaż, wymiana towaru", zaś "obrót towarowy" to "ruch towarów ze sfery produkcji do sfery konsumpcji realizowany przez akty kupna-sprzedaży". Natomiast pojęcie "handlowy" oznacza "odnoszący się do handlu jako obrotu towarów polegającego na kupnie- -sprzedaży; kupiecki" (zob. np. M. Szymczak, red.: Słownik Języka Polskiego , Warszawa 1999, t. 2, s. 405 oraz S. Dubisz, red.: Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, t. 3, s. 44). Z kolei pojęcie "wprowadza" należy, zgodnie z jego znaczeniem potocznym, odnosić - jak to słusznie zauważył skład zwykły, nie przykładając jednak, jak należy sądzić, do tej konstatacji należytej wagi - do czynności inicjującej, dającej początek stanowi, procesowi czy zaszłościom, które ze swej istoty następują dopiero po ich zainicjowaniu. Odwołując się do języka ogólnego, należy zatem zwrot "wprowadza się do obrotu handlowego" odczytywać w takim znaczeniu, jakie przypisać można jedynie czynności dokonanej przez pierwszy w procesie dystrybucji podmiot, z wyłączeniem każdego następnego podmiotu uczestniczącego w takim obrocie. W przeciwnym razie należałoby bowiem przyjąć, że każdy następny podmiot uczestniczący w obrocie określonym towarem (produktem) także "wprowadza" zawsze do obrotu towar, mimo iż "pozostaje" on już w obrocie i nie może być zatem przedmiotem czynności "wprowadzenia" do tego obrotu. Dotychczas poczynione uwagi prowadzą do wniosku, że gdyby ustawodawca realizował zamierzenie spenalizowania na gruncie UOZT każdej czynności dokonywanej w obrocie handlowym, a jednocześnie zachowywał potoczne znaczenie pojęć składających się na zwrot poddawany interpretacji w niniejszej uchwale, to powinien sięgnąć po takie określenie czynności czasownikowej, które odzwierciedlałoby jasno szersze granice działania normy niż to wynikające z języka ogólnego, które zostało przedstawione powyżej. Także i w tym wypadku, gdy zamiarem ustawodawcy objęte byłoby spenalizowanie co prawda nie wszystkich, ale przynajmniej niektórych czynności dokonywanych w obrocie, który nazwać można "wtórnym", sięgnąłby on - jak należy zakładać uwzględniając reguły języka potocznego - do znanej z przepisów części szczególnej Kodeksu karnego i innych ustaw karnych formuły odrębnego określenia (wyliczenia) czynności wykonawczych. Trafna jest też uwaga składu zwykłego, który wystosował pytanie prawne, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, podobnie jak w każdym wypadku niewątpliwie detalicznego charakteru sprzedaży, nasuwa się w odniesieniu do czynności sprzedaży towaru konsumentowi, a więc osobie zużywającej produkt definitywnie i znajdującej się na końcu procesu dystrybucji i obrotu tym towarem - niejako w opozycji do pojęcia "wprowadza" - raczej pojęcie "wyprowadzania" towaru z obrotu.Wynik wykładni osiągnięty przy odwołaniu się do języka potocznego poddać jednak należy kontroli przy zastosowaniu języka prawniczego. Z uwagi na to, że interpretowane pojęcia

wywodzą się nie z szeroko pojętego prawa represyjnego, ale z prawa cywilnego i handlowego, naturalne będzie odwołanie się do piśmiennictwa z zakresu tych właśnie gałęzi prawa. W piśmiennictwie cywilistycznym zwraca się uwagę na to, że chociaż pojęcie "wprowadzenie do obrotu" nie zostało w prawie polskim ustawowo zdefiniowane, to wymaga ono łącznego spełnienia dwóch przesłanek: woli udostępnienia produktu konkretnej osobie oraz jej realizacji w drodze przejścia faktycznego władztwa nad produktem. Wprowadzenie do obrotu następuje przez czynności prawne, których podstawa może być rozmaita, od tradycyjnej umowy kupna-sprzedaży, dostawy, darowizny, zamiany poprzez umowę leasingu, a także umowę o dzieło - w tym wypadku z podkreśleniem, że dzieło może być także wytworzone metodą przemysłową, zaś ratio legis ochrony jest identyczna zarówno przy rzeczy sprzedanej, jak i przy dziele (zob. Z. Banaszczyk w: K. Pietrzykowski, red.: Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1-449 11 . t. I, Warszawa 2005, s. 1336; C. Żuławska w: G. Bieniek, red.: Komentarz do Kodeksu cywilnego, Księga Trzecia - Zobowiązania, Warszawa 2005, s. 502). Wprowadzenie produktu do obrotu następuje w momencie utraty kontroli nad tymi przedmiotami przez osobę uprawnioną, przy czym utrata ta powinna być zamierzona (por. E. Bagińska: Nowe unormowanie odpowiedzialności cywilnej za produkt, PS 2000, nr 9, s. 40; M. Jagielska : Odpowiedzialność za produkt, Mon. Prawn. 2000, nr 8, s. 495). Oznacza to, że uprawniony wyzbył się lub fizycznie pozbawił się tych przedmiotów, co umożliwia ich dalszą swobodną cyrkulację (zob. szerzej K. Szczepanowska-Kozłowska: Wyczerpanie praw własności przemysłowej, Warszawa 2003, s. 280; por. także E. Łętowska: Ochrona niektórych praw konsumentów, Warszawa 2001, s. 128). Na gruncie wskazanych gałęzi prawa utrwalony jest przy tym pogląd, że wprowadzenie do obrotu ma charakter czynności jednorazowej, i że w pojęciu tym mieści się tylko pierwszy akt "zaistnienia" towaru w obrocie, nie zaś kolejne transakcje. Na zakończenie tej części rozważań dodać wypada, że większość omówionych uwarunkowań związanych ze stosowaniem dyrektyw języka ogólnego i języka prawnego dostrzeżona została już w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 13/05 (OSNKW 2005, z. 6, poz. 50), w którym to judykacie dokonano wykładni zbliżonego pojęcia, a mianowicie "wprowadzenia do obrotu", tyle tylko, iż na gruncie innego aktu prawnego, a mianowicie ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.).Przechodząc zaś na grunt samej UOZT zauważyć należy, że - jak to już wyżej wskazano - nie zawiera ona definicji legalnych pojęcia "sprzedaży" (art. 6), "wprowadzania do obrotu" (art. 7) i "wprowadzania do obrotu handlowego" (art. 9). Dopiero zaś istnienie takich definicji pozwalałoby na stwierdzenie, że reguły języka prawnego czynią nieaktualnymi dotychczasowe uwagi poczynione z odwołaniem się do wniosków płynących z języka ogólnego i prawniczego.Zdaniem powiększonego składu Sądu Najwyższego nie można też zaakceptować, przywołanego przez skład zwykły, poglądu M. Bojarskiego i W. Radeckiego, że trzy wymienione wyżej pojęcia należy traktować na gruncie UOZT zamiennie. Wadliwość takiego zapatrywania rysuje się szczególnie jaskrawo w świetle wykładni systemowej wewnętrznej. Należy bowiem porównać kontekst, w jakim użyto każdego z tych określeń. Trafnie dostrzegł to Prokurator Krajowy w swym wniosku, podnosząc, że użyte w art. 6 pojęcie "sprzedaży" odnosi się niewątpliwie do sprzedaży detalicznej wyrobów tytoniowych, dokonywanej bezpośrednio konsumentom tych wyrobów. Inny z kolei jest zakres pojęć "wprowadzania do obrotu" i "wprowadzania do obrotu handlowego". Zarówno użycie tych określeń w odniesieniu do odmiennych wyrobów, jak i założenie o racjonalności ustawodawcy nakazuje przyjąć, że zakres tych pojęć nie pokrywa się. "Obrót handlowy" niewątpliwie ma zakres węższy od "obrotu" w ogóle, dotycząc transakcji sprzedaży dokonywanych w ramach stałej działalności handlowej. Sama treść art. 12 UOZT, w którym to przepisie rozróżniono w poszczególnych punktach "wprowadzanie do obrotu" niektórych wyrobów (w szczególności

wyrobów tytoniowych bezdymnych) od "wprowadzania do obrotu handlowego" innych kategorii wyrobów - wskazuje, że pojęcia te nie pokrywają się. Dekodując pojęcie "wprowadzania do obrotu handlowego", użyte w przepisach art. 9 i 12 pkt 1 i 3 wspomnianej ustawy, należy zatem stwierdzić, że porównanie z art. 6 i 13 ust. 1 wskazuje, iż nie mieszczą się w nim akty detalicznej sprzedaży wyrobów tytoniowych pojedynczym konsumentom.Także użycie w samym przepisie art. 12 pkt 3 UOZT zwrotu "bez uwidocznienia" (na opakowaniu wyrobu - informacji o następstwach używania tytoniu lub o zawartości w nim substancji szkodliwych) przemawia przeciwko poglądowi, że sprawcą czynu określonego w art. 12 pkt 3 może być również podmiot handlu detalicznego. Podmiot taki, jako otrzymujący papierosy do dystrybucji już w postaci opakowanej, zabezpieczonej i ofoliowanej oraz będąc pozbawiony dostępu do linii produkcyjnych pozwalających nanosić stosowne informacje w procesie druku lub banderolowania, nie ma przecież wpływu na zamieszczenie na opakowaniu wymienionych informacji, a w konsekwencji nie może on być uznany za zobowiązany do jej zamieszczenia. Trafnie zauważa zatem skład SN występujący z pytaniem prawnym, że gdyby zwrot ten dotyczyć miał także podmiotu handlu detalicznego, sprzedającego wyroby tytoniowe bezpośrednio konsumentowi, to wówczas uchybienie dotyczące braku informacji na opakowaniu nie mogłoby polegać na "nieuwidocznieniu" jej, ale na jej "nieistnieniu". Zatem w skład zespołu znamion w miejsce znamienia: "bez uwidocznienia" powinno wówczas wchodzić znamię polegające na wprowadzaniu do obrotu wyrobów w opakowaniach "pozbawionych" stosownych informacji (albo inne równoważne znaczeniowo, np. "bez zamieszczonej informacji").Do równie interesujących rezultatów jak te, które wynikają z posłużenia się regułami wykładni systemowej wewnętrznej, a więc z analizy miejsca przepisu w systematyce aktu normatywnego, dojść można przy zastosowaniu zasad wykładni systemowej zewnętrznej. Pojęcie "wprowadzenia do obrotu" użyte zostało bowiem w przepisach karnych wielu innych ustaw szczególnych, penalizujących takie działanie w odniesieniu do różnego rodzaju wyrobów. Niektóre z tych ustaw zawierają definicje legalne, odnoszące się do określenia "wprowadzenia do obrotu" w rozumieniu danej ustawy. Na szczególną uwagę zasługują w tym kontekście art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087), zgodnie z którym "wprowadzenie do obrotu" w rozumieniu tejże ustawy to "przekazanie po raz pierwszy wyrobu użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera". Analogiczne definicje, akcentujące pierwotność transakcji wyrobem, zawierają między innymi: ustawa z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441) w jej art. 4 pkt 15, ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42, poz. 473 ze zm.) - w jej art. 3 pkt 2; ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach stosowanych w medycynie weterynaryjnej (Dz. U. Nr 93, poz. 893) - w jej art. 2 pkt 5, a także, do czego wypadnie jeszcze powrócić w nawiązaniu do argumentów natury funkcjonalnej, ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007) - w jej art. 3 pkt 18 oraz ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 93, poz. 896) - w jej art. 3 pkt 13. W niektórych ustawach pojęcie "wprowadzenie do obrotu" określone zostało szerzej, tym niemniej w każdym z tych wypadków zostało to uczynione w postaci wprowadzenia do tekstu prawnego stosownej definicji legalnej. Tak np. postąpił ustawodawca przy uchwalaniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11 poz. 94) - zob. art. 2 pkt 22, ustawy z dnia 6 września 2001 r. o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywością (Dz. U. Nr 128, poz. 1408) - zob. art. 2 pkt 3, ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811) - zob. art. 3 pkt 5, ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84) - zob. art. 2 pkt 6, ustawy z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 89, poz. 991) -

zob. art. 2 pkt 8, ustawy z dnia 13 września 2002 r, o produktach biobójczych (Dz. U. Nr 175, poz. 1433) - zob. art. 3 pkt 9. W większości aktów prawnych z tej grupy treść takiej, a nie innej definicji legalnej podyktowana została koniecznością dostosowania jej do wymogów obowiązujących na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, co niejednokrotnie "przeniknęło" w wyraźny sposób do samego tekstu definicji. Brak jest natomiast innych, dających się wyodrębnić w nienasuwający wątpliwości sposób, powodów posługiwania się odpowiednio skonstruowaną definicją legalną pojęcia "wprowadzenie do obrotu". Najszerszą definicję legalną, dotyczącą pojęcia "wprowadzenie do obrotu", zawiera, niewątpliwie, ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24 poz. 198, ze zm.), która w art. 6 pkt 30 za "wprowadzanie do obrotu" uznaje "wszelkie udostępnienie osobom trzecim odpłatnie lub nieodpłatnie środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich prekursorów".Wreszcie w wielu aktach prawnych ustawodawca, co prawda, odwołuje się do pojęcia "wprowadzenie do obrotu" (lub do pojęć zbliżonych), nie zawierając jednak w tekście samej ustawy definicji legalnej. Wypada wskazać, że w tych sytuacjach, zarówno w piśmiennictwie z zakresu prawa karnego, jak i w orzecznictwie, przeważa pogląd, w myśl którego sprawcą czynu zabronionego, w zespół znamion którego wchodzi "wprowadzenie do obrotu", może być tylko osoba, która niejako "pierwotnie" wprowadziła towar do obrotu, natomiast nie jest karalny sam obrót nim, a w konsekwencji nie ponoszą odpowiedzialności karnej z tak stypizowanego przepisu kolejni zbywcy takiego produktu. Takie właśnie zapatrywanie wyrażone zostało np. na gruncie art. 24 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) przez E. Czarny-Drożdżejko (zob.: Karna ochrona uczciwości konkurencji w: Czas. Pr. Karn. i Nauk Pen. 1999, nr 2, s. 17-20) oraz na gruncie art. 305 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) przez Sąd Najwyższy (zob. uchwałę z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 13/05, OSNKW 2005, z. 6, poz. 50).Przyjmując założenie spójności obowiązującego systemu prawnego należy zatem - odwołując się do wykładni systemowej zewnętrznej - uznać, że wówczas gdy ustawodawca wyraża wolę rozciągnięcia pojęcia "wprowadzenie do obrotu" na dalsze transakcje poza pierwszą, powodującą zaistnienie danego przedmiotu w obrocie, czyni to wyraźnie w treści danego aktu prawnego, odwołując się do odpowiednio skonstruowanej definicji legalnej.Założenie takie jest szczególnie uzasadnione przy dokonywaniu wykładni tych przepisów ustaw operujących pojęciem "wprowadzenie do obrotu", ale niedefiniujących go, które to przepisy nie mają charakteru administracyjnego, ale wyraźnie represyjny. Wówczas gdy pojęcie to wchodzi do zespołu znamion typu czynu zabronionego, a nie zostało zdefiniowane w danej ustawie, przyjmowanie innego jego znaczenia niż wynikające z reguł języka ogólnego oraz języka prawniczego naruszałoby gwarancyjny kierunek wykładni przepisów represyjnych i mogłoby się spotkać z zarzutem stosowania wykładni rozszerzającej na gruncie prawa karnego materialnego.Powracając na koniec rozważań do względów funkcjonalnych stwierdzić należy, że co prawda celem przepisów UOZT jest rzeczywiście ochrona zdrowia osób palących papierosy przed skutkami ich używania, tym niemniej tak zakładany cel może być jednak osiągany różnorakimi metodami i nie sposób przyjąć, aby uniwersalnym panaceum w tym względzie miał się okazać jedynie podlegający wykładni w niniejszej uchwale przepis art. 12 pkt 3.Podobne względy funkcjonalne, tj. ochrona zdrowia i życia obywateli, mogłyby przemawiać za o wiele szerszym rozumieniem pojęcia "wprowadzenie do obrotu" niż to związane z przekazaniem po raz pierwszy wyrobu użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera, także i na gruncie takich, powoływanych już aktów prawnych, jak ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007)

oraz ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 93, poz. 896). Jednakże definicje legalne, zawarte w nich, wyraźnie, choć niejako "wbrew wskazaniom funkcjonalnym", ograniczyły zakres penalizacji z tytułu li tylko "wprowadzenia do obrotu" do pierwszego aktu obrotu.Z kolei, niewątpliwie podobne, jeśli nie identyczne wręcz - w porównaniu z UOZT - cele są realizowane przez akt prawny, dotyczący innego rodzaju używek, tj. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231). Cel tej ostatniej ustawy, zawarty w samym jej tytule, dodatkowo wzmacnia jej preambuła (por. I. Skrzydło-Niżnik, G. Zalas: Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz. Doktryna. Orzecznictwo, Kraków 2002, s. 21). Pomimo to, w przepisach wskazanego aktu prawnego ustawodawca rozróżnia, ale - czego nie można uznać za przypadek - także i osobno penalizuje sprzedaż napojów alkoholowych w określonych warunkach lub określonym osobom (art. 43) oraz prowadzenie obrotu hurtowego takimi napojami (art. 45 3 ust. 1 tej ustawy).Odmiennej techniki legislacyjnej użył ustawodawca, jak to już sygnalizowano, dla zrealizowania zamierzenia jak najszerszego spenalizowania obrotu środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi oraz ich prekursorami. W tym wypadku zrezygnował z rozróżnienia pomiędzy pierwotnym i wtórnym obrotem tymi wyrobami, uznając wszelkie ich udostępnienie osobom trzecim za "wprowadzanie do obrotu" (definicja legalna zawarta w art. 6 pkt 30 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii).Również powyższe spostrzeżenia nakazują więc przyjąć, że ilekroć ustawodawca uznaje względy funkcjonalne związane z ochroną zdrowia i życia obywateli za tak istotne, iż przemawiają one za objęciem penalizacją także i obrotu "wtórnego", prowadzonego wbrew warunkom określonym w danym akcie prawnym, wówczas za pomocą takiej czy innej techniki legislacyjnej wyraźnie stanowi o tym w ustawie.Na marginesie wypada nadto zaznaczyć, że obawy składu zwykłego co do tego, iż przy kierunku wykładni zaprezentowanym w niniejszej uchwale wiele społecznie niebezpiecznych zachowań - związanych z wtórną dystrybucją wyrobów tytoniowych zawierających substancje szkodliwe ponad dopuszczalne normy, jak też pozbawionych oznaczeń informujących o następstwach używania tytoniu - pozostanie poza granicami penalizacji, są o tyle nieuzasadnione, że w większości wypadków handel detaliczny takimi wyrobami tytoniowymi poprzedzony będzie pozyskaniem ich w warunkach uzasadniających przypisanie sprawcy występku lub wykroczenia paserstwa albo deliktu skarbowego stypizowanego w Kodeksie karnym skarbowym.Mając wszystkie omówione wyżej argumenty na uwadze, Sąd Najwyższy rozstrzygnął jak w części dyspozytywnej uchwały.

Źródło: System Informacji Prawnej Lex (Lex OMEGA) 38/2006

M.P.04.18.322

OBWIESZCZENIEMINISTRA KULTURY1)

z dnia 13 kwietnia 2004 r.

w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury o udzieleniu i o cofnięciu zezwoleń na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub

prawami pokrewnymi

(M.P. z dnia 29 kwietnia 2004 r.)

Na podstawie art. 104 ust. 6 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904, z późn. zm.2)) ustala się, co następuje:

§ 1. Ogłasza się decyzje Ministra Kultury i Sztuki o cofnięciu zezwoleń na wykonywanie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi:1) Decyzją nr DP.041/Z/11/98 z dnia 3 września 1998 r., wydaną na podstawie art. 104 ust.

5 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 i Nr 43, poz. 170 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554) oraz art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, postanawiam cofnąć udzielone Stowarzyszeniu Ochrony Praw Autorskich, ul. Rynek 13, 50-101 Wrocław, zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi i uchylić decyzję Ministra Kultury i Sztuki nr DP.041/Z/4/95 z dnia 1 lutego 1995 r. zmienioną decyzją nr DP.041/Z/4/95 z dnia 15 marca 1995 r.

2) Decyzją nr DP.041/Z/12/98 z dnia 3 września 1998 r., wydaną na podstawie art. 104 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 i Nr 43, poz. 170 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554) oraz art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, postanawiam cofnąć udzielone Stowarzyszeniu Polskiej Prywatnej Radiofonii, ul. Nowolipki 9 B, 00-151 Warszawa, zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi oraz prawami pokrewnymi organizacji radiowych do programów radiowych w zakresie nadawania i uchylić decyzję Ministra Kultury i Sztuki nr DP.041/Z/1/95 z dnia 1 lutego 1995 r.

3) Decyzją nr DP.041/Z/13/98 z dnia 3 września 1998 r., wydaną na podstawie art. 104 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 i Nr 43, poz. 170 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554) oraz art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, postanawiam cofnąć udzielone Stowarzyszeniu Nadawców Publicznych, ul. J. P. Woronicza 17, pok. 405, 00-999 Warszawa, zezwolenie na zbiorowe zarządzanie i uchylić decyzję Ministra Kultury i Sztuki nr DP.041/Z/24/95 z dnia 29 maja 1995 r.

4) Decyzją nr DP.041/Z/14/98 z dnia 3 września 1998 r., wydaną na podstawie art. 104 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 i Nr 43, poz. 170 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554) oraz art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, postanawiam cofnąć udzielone Stowarzyszeniu Polskich Artystów Grafików Projektantów, ul. Nowy Świat 7 m. 6, 00-496 Warszawa, zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów w dziedzinie projektowania graficznego i grafiki wydawniczej, na określonych polach eksploatacji, i uchylić decyzję Ministra Kultury i Sztuki nr DP.041/Z/5/96 z dnia 17 września 1996 r.

5) Decyzją nr DP.041/Z/15/98 z dnia 3 września 1998 r., wydaną na podstawie art. 104 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 i Nr 43, poz. 170 oraz z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554) oraz art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, postanawiam cofnąć udzielone Ogólnopolskiemu Stowarzyszeniu Telewizji Kablowej, ul. Mieszka I 2-4, 65-040 Zielona Góra, zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami do stworzonych przez operatorów sieci kablowej programów radiowych i telewizyjnych, do utrwalania, zwielokrotniania, nadawania, w tym przez inną organizację radiową lub telewizyjną, w szczególności przez organizację kablową działającą jako nadawca, i uchylić decyzję Ministra Kultury i Sztuki nr DP.041/Z/6/95 z dnia 1 lutego 1995 r.

§ 2. Ogłasza się, w załączniku do niniejszego obwieszczenia, decyzje Ministra Kultury o udzieleniu zezwoleń na wykonywanie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

§ 3. Traci moc obwieszczenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 27 listopada 1998 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Sztuki o udzieleniu i o cofnięciu zezwoleń na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (M. P. Nr 45, poz. 641).

_________1) Minister Kultury kieruje działem administracji rządowej - kultura i ochrona dziedzictwa

narodowego, na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Kultury (Dz. U. Nr 32, poz. 303).

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1402, z 2002 r. Nr 126, poz. 1068 i Nr 197, poz. 1662 oraz z 2003 r. Nr 166, poz. 1610.

ZAŁĄCZNIK

Wykaz decyzji Ministra Kultury wydanych na podstawie art.104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego i art.104 ust.3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie

autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904, z późn. zm.) o udzieleniu zezwoleń na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami

pokrewnymi

Lp. Numer decyzji

Data wydania decyzji

Oznaczenie strony (nazwa

organizacji zbiorowego zarządzania

prawami autorskimi lub

prawami pokrewnymi)

Rozstrzygnięcie(sentencja decyzji)

Uwagi

1 2 3 4 5 61 DP.041/Z

/2/95 1 luty 1995

r. Stowarzyszenie Polski Rynek

Oprogramowania PRO

ul. Nowogrodzka 31, pok. 212,

00-511 Warszawa

tel./ fax 622 06 92

e-mail: pro@poczta.pol.pl

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do programów komputerowych na następujących polach eksploatacji:1) utrwalenie,2) zwielokrotnienie określoną techniką,3) wprowadzenie do obrotu,4) wprowadzenie do pamięci komputera,5) najem,6) dzierżawa.

2 DP.041/Z/3/95

1 luty 1995 r.

Stowarzyszenie Artystów

Wykonawców Utworów

Muzycznych i Słowno-Muzycznych

Udzielenie zezwolenia:na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań

Zmiany:1) Decyzja z dnia 11 marca

1998 r.

SAWP

ul. Grzybowska 3200-863 Warszawa

tel./fax 624 71 27

utworów muzycznych i słowno-muzycznych, w tym do pobierania wynagrodzenia, na następujących polach eksploatacji:1) utrwalanie,2) zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artystycznych wykonań, w tym zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,3) wprowadzenie do obrotu,4) najem oraz użyczenie,5) odtwarzanie,6) nadawanie,7) reemitowanie,8) publiczne udostępnianie artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

2) Decyzja DP.WPA.024/153/0

1/ik z dnia 15

października 2001 r.

3) Decyzja DP.WPA.024/498/0

2/mp z dnia 13 marca

2003 r.

3 DP.041/Z/5/95

1 lutego 1995 r.

Związek Polskich Artystów

Plastyków ZPAP

ul. Nowy Świat 7 m. 6

00-496 Warszawa

tel. 621 01 37621 01 06

tel./fax 621 13 65

Udzielenie zezwolenia:I. na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów plastycznych na następujących polach eksploatacji: 1) zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego i techniką cyfrową, 2) wprowadzanie do obrotu oryginału lub zwielokrotnionych egzemplarzy utworu, 3) użyczenie i najem oryginału lub zwielokrotnionych egzemplarzy utworu, 4) wystawienie, 5) nadawanie za pomocą wizji przewodowej lub bezprzewodowej przez stację naziemną oraz za pośrednictwem satelity,

Zmiany:1) Decyzja

DP.041/Z/5/95 z dnia 14

kwietnia 1995 r. (została wydana

po ponownym rozpatrzeniu

sprawy, uchylając w

części decyzję z dnia 1 lutego

1995 r.)

2) Decyzja DPA.041/Z/5/95/9

6 z dnia 8 lipca

1996 r.

3) Decyzja DP.WPA.024/482/0

2/mp z dnia 11 marca

2003 r.

6) reemitowanie, 7) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;II. na pobieranie na rzecz twórców i ich spadkobierców wynagrodzenia w wysokości 5 % od ceny dokonywanych zawodowo odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego.

4 DP.041/Z/7/95

1 luty 1995 r.

Związek Artystów Scen Polskich

ZASP

Al. Ujazdowskie 45

00-536 Warszawa

tel.629 32 71-73fax 621 48 20

Udzielenie zezwolenia na:I. zbiorowe zarządzanie: 1) prawami autorskimi reżyserów teatralnych i scenografów teatralnych na następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, c) wprowadzanie do obrotu d) użyczenie, e) najem, f) publiczne wykonanie, g) wyświetlanie, h) odtwarzanie, i) nadawanie, j) reemitowanie k) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym; 2. prawami pokrewnymi artystów wykonawców: aktorów, solistów śpiewaków, tancerzy, w tym do pobierania wynagrodzenia, na następujących polach eksploatacji:

Zmiana:1) Decyzja

DPA.041/Z/22/97 z dnia 20

października 1998 r.

2) Decyzja DP. WPA.024/219/03/m

p z dnia 18

czerwca 2003 r.

a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, c) wprowadzanie do obrotu, d) użyczanie, e) najem, f) nadawanie, g) reemitowanie, h) odtwarzanie, i) publiczne udostępnianie utrwalenia artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;II. pobieranie wynagrodzeń z tytułu: 1) wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach, 2) najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania, 3) nadawania utworu audiowizualnego w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów.

5 DP.041/Z/8/95

1 luty 1995 r.

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

ul. Hipoteczna 200-092 Warszawa

tel. centrala: 827 60 61 (do 9)fax 828 13 47828 15 63828 92 04

Udzielenie zezwolenia: na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów:1) słownych,2) muzycznych,3) słowno-muzycznych4) choreograficznych,5) pantomimicznych,6) słownych, muzycznych, słowno-muzycznych i choreograficznych w utworze audiowizualnym, na następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie, c) wprowadzanie do obrotu, d) wprowadzanie do pamięci komputera, e) publiczne wykonanie,

Zmiana:1) Decyzja

BP/WPA/041/Z/79/98

z dnia 23 października

1998 r.

2) Decyzja DP.WPA.024/98/03

/mp z dnia 28 lutego

2003 r.

f) publiczne odtwarzanie, g) wyświetlanie, h) wystawianie, i) użyczenie i najem, j) nadanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną, k) nadanie za pośrednictwem satelity, l) reemisja, m) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

6 DP.041/Z/9/95

1 luty 1995 r.

Stowarzyszenie Twórców Ludowych

ul. Grodzka 1420-112 Lublin

tel./fax (0 81) 532 49 74

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie:1) prawami autorskimi do utworów twórców ludowych na następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie określoną techniką, c) wprowadzenie do obrotu, d) publiczne wykonanie lub publiczne odtworzenie, e) wyświetlanie, f) najem, g) dzierżawa, h) nadawanie za pomocą wizji i fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną, i) nadawanie za pośrednictwem satelity, j) równoczesne i integralne nadanie utworu nadawanego przez inną organizację radiową i telewizyjną;2) prawami pokrewnymi artystów ludowych do artystycznych wykonań na następujących polach eksploatacji:

a) utrwalanie, b) zwielokrotnianie określoną techniką, c) wprowadzanie do obrotu, d) najem, e) dzierżawa, f) publiczne odtwarzanie oraz nadawanie, jeżeli nie są dokonywane za pomocą wprowadzonego do obrotu egzemplarza.

7 DP.041/Z/10/95

1 luty 1995 r.

Związek Producentów

Audio-Video ZPAV

ul. Kruczkowskiego

12/200-380 Warszawa

tel. 625 66 99625 69 66

fax 625 16 61

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi do fonogramów i wideogramów, w tym do pobierania wynagrodzenia, na następujących polach eksploatacji:1) zwielokrotnianie określoną techniką,2) wprowadzenie do obrotu,3) najem oraz użyczenie egzemplarzy,4) odtwarzanie,5) nadawanie,6) reemitowanie,7) publiczne udostępnienie fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Zmiany:1) Decyzja

DP.WPA.041/Z/10/98

z dnia 13 sierpnia 1998 r.

2) Decyzja DP.WPA.024/482/0

2/ik z dnia 5 marca

2003 r.

8 DP.041/Z/13/95

29 maja 1995 r.

Stowarzyszenie Filmowców Polskich

ul. Puławska 61,III p., pok. 30202-595 Warszawa

tel. 845 51 32845 40 41 wew.

112fax 845 55 45

e-mail: biuro@zapa.org.pl

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie:I. prawami autorskimi do utworów audiowizualnych na następujących polach eksploatacji: 1) utrwalanie, 2) zwielokrotnianie określoną techniką, w tym techniką zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, 3) wprowadzenie do obrotu, 4) wprowadzenie do pamięci komputera, 5) publiczne odtwarzanie,

Zmiany:1) Decyzja

DP/WPA/041/Z/5/98

z dnia 23 października

1998 r.

2) Decyzja DP.WPA.024/36/03

/ik z dnia 28 lutego

2003 r.

6) wyświetlanie, 7) najem, 8) użyczenie, 9) nadawanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną oraz nadawanie na pośrednictwem satelity, 10) reemitowanie, 11) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;II. prawami pokrewnymi przysługującymi producentom utworów audiowizualnych do wideogramów na następujących polach eksploatacji: 1) zwielokrotnianie określoną techniką, 2) wprowadzenie do obrotu, 3) najem, 4) użyczenie, 5) odtwarzanie, 6) nadawanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną oraz nadawanie za pośrednictwem satelity, 7) reemitowanie, 8) publiczne udostępnianie wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

9 DP.041/Z/14/95

29 maja 1995 r.

Związek Polskich Artystów

FotografikówPlac Zamkowy 800-277 Warszawatel./fax 831 03

86tel. 831 23 39

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów fotograficznych i utworów plastycznych w zakresie rzeźby na następujących polach eksploatacji:

Zmiana:Decyzja

DP.WPA/041/Z/21/99

z dnia 30 stycznia 2001 r.

1) zwielokrotnienie jakąkolwiek techniką,2) wprowadzenie do obrotu,3) wystawienie,4) najem,5) dzierżawa,6) wprowadzenie do pamięci komputera.

10 DP.041/Z/3/96

17 czerwca 1996 r.

Związek Stowarzyszeń

Artystów Wykonawców STOART

ul. Chmielna 2000-020 Warszawa

tel./fax 827 39 26

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych, w tym do pobierania wynagrodzenia, na następujących polach eksploatacji:1) utrwalanie,2) zwielokrotnianie określoną techniką,3) wprowadzanie do obrotu,4) publiczne odtwarzanie,5) najem,6) użyczenie,7) nadawanie,8) reemitowanie,9) wyświetlanie,10) publiczne udostępnianie artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym

Zmiany:1) Decyzja

DPA.041/Z/1/97 z dnia 27

sierpnia 1997 r.

2) Decyzja DP.WPA.024/145/0

1/ikz dnia 15

października 2001 r.

3) Decyzja DP.WPA.024/492/0

2/mpz dnia 27

czerwca 2003 r.

11 DPA.041/Z/27/95

16 sierpnia 1995 r.

Stowarzyszenie Zbiorowego Zarządzania

Prawami Autorskimi

Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych

KOPIPOL

Politechnika ŚwiętokrzyskaAl. 1000-lecia

Państwa Polskiego 7

25-314 Kielce

tel.(0 41) 34 24 436

34 24 426

fax (0 41) 34 24 435

Udzielenie zezwolenia na:I. zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów naukowych i technicznych na następujących polach eksploatacji: 1) utrwalanie, 2) zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego lub cyfrowego, 3) wprowadzenie do obrotu, 4) użyczenie, 5) najem,

Zmiana:Decyzja

DP.WPA.024/521/03/mp

z dnia 20 listopada 2003

r.

6) wyświetlanie, 7) publiczne odtwarzanie, 8) nadawanie, 9) reemitowanie, 10) publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;II. pobieranie od ośrodków informacji lub dokumentacji wynagrodzenia za odpłatne udostępnianie egzemplarzy fragmentów utworów.

12 DPA.041/Z/1/96

21 marca 1996 r.

Stowarzyszenie Niezależnych

Autorów Radiowych i Telewizyjnych

ul. Pańska 77/79 lok. 504

00-834 Warszawa

tel./fax 432 85 48

e-mail: snart@hot.pl

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie:I. prawami autorskimi do utworów literackich, publicystycznych, muzycznych, słowno-muzycznych, scenicznych, sceniczno- muzycznych, choreograficznych i audiowizualnych (w tym wizualnych i audialnych);II. prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań, prawami pokrewnymi nadawców radiowych i telewizyjnych oraz producentów fonogramów i wideogramów, na następujących polach eksploatacji: 1) utrwalenie, 2) zwielokrotnienie określoną techniką, 3) wprowadzenie do obrotu, 4) wprowadzenie do pamięci komputera, 5) publiczne odtwarzanie i publiczne wykonanie, 6) wystawienie, 7) wyświetlenie, 8) najem, 9) dzierżawa, 10) nadanie za

pomocą wizji i fonii przewodowej i bezprzewodowej przez stacje naziemne i za pośrednictwem satelity, 11) równoczesne i integralne nadanie utworu i artystycznego wykonania nadawanego przez inną organizację radiową lub telewizyjną.

13 DPA.041/Z/19/97

16 luty 1998 r.

Stowarzyszenie Architektów Polskich SARP

ul. Foksal 200-950 Warszawa

tel. 827 87 12tel./fax 827 87

13

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów architektonicznych, architektoniczno-urbanistycznych oraz urbanistycznych na następujących polach eksploatacji:1) utrwalenie,2) zwielokrotnienie techniką graficzną, drukarską, fotograficzną, kserograficzną i cyfrową,3) wprowadzenie do obrotu,4) wprowadzenie do pamięci komputera,5) najem,6) dzierżawa.

14 DP.WPA.024/144/02/ik

7 czerwca 2002 r.

Stowarzyszenie Aktorów Filmowych i Telewizyjnych

SAFT

Aleje Jerozolimskie

109/7002-011 Warszawa

Biuro: WFDiF,ul. Chełmska

21/1900-724 Warszawa

tel./fax: 851 10 48

841 12 11 w. 256e-mail:

saft.saft@wp.pl

Udzielenie zezwolenia na:I. zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi artystów wykonawców - aktorów, w tym do pobierania wynagrodzenia, na następujących polach eksploatacji: 1) utrwalanie, 2) zwielokrotnianie określoną techniką, 3) wprowadzenie do obrotu, 4) najem, 5) użyczenie, 6) publiczne odtwarzanie 7) nadawanie za pomocą wizji lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stację naziemną, 8) nadawanie za

Zmiana:Decyzja

DP.WPA.024/107/03/ik

z dnia 6 czerwca 2003 r.

pośrednictwem satelity, 9) reemitowanie, 10) publiczne udostępnianie artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;II. pobieranie wynagrodzeń z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach, nadawania utworu audiowizualnego w telewizji lub przez inne środki publicznego udostępniania utworów, a także najmu lub użyczenia oraz publicznego odtwarzania utworów.

15 DP.WPA.024/509/0

2

10 marca 2003 r.

Stowarzyszenie Autorów i Wydawców

"Polska Książka"

Al. 3-go Maja 730-063 Kraków

tel./fax (012) 292 80 58

(012) 292 80 57

e-mail: monika@universita

s.com.pludnowako@cyf-kr.edu.pl

Udzielenie zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworów literackich, naukowych, publicystycznych, encyklopedycznych w zakresie, w jakim prawa te służą wydawcom, na następujących polach eksploatacji:1) utrwalanie,2) zwielokrotnianie określoną techniką w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,3) wprowadzanie do obrotu,4) wprowadzanie do pamięci komputera,5) najem,6) użyczenie,7) publiczne wykonanie,8) publiczne odtwarzanie,9) wystawianie,10) wyświetlanie,11) nadawanie,12) reemitowanie,13) publiczne udostępnienie utworu w taki sposób, aby

każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Źródło: System Informacji Prawnej Lex (Lex OMEGA)

Literatura

1) A. Adamski: Przestępstwa komputerowe w nowym kodeksie karnym. Kodeks

karny, krótkie komentarze, Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Kadr i

Szkolenia, Warszawa 1998, zeszyt nr 17;

2) J. Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Traple:

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Dom

Wydawniczy ABC 2001, wyd. II;

3) A. Gerecka-Żołyńska: Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych w polskim

procesie karnym, Dom Organizatora TONiK Toruń 2002;

4) M. Mozgawa, J. Radoniewicz: Przepisy karne w prawie autorskim. Zagadnienia

teorii i praktyki, Prokuratura i Prawo 1997/7-8 ;

5) M. Poźniak-Niedzielska, J. Szczotka, Marek Mozgawa: Prawo autorskie i

prawa pokrewne. Zarys wykładu, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-

Warszawa-Lublin 2007;

6) R. Zawłocki: Odpowiedzialność karna za komercyjne korzystanie z cudzych

utworów, M.Prawn. 2003/10/444.

Na szkoleniu niezbędnym jest, z uwagi na warsztatowy charakter drugiego dnia zajęć, posiadanie:

tekstu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych /Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm./ oraz

tekstu ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej /t.j. Dz.U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 z późn. zm./ bądź wyciągu z w/w aktu prawnego obejmującego art. 120-173; 283-310.