Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

oprac. mgr Kamila Sokołowska 2

Skorupa ziemska

• to zewnętrzna, czynna biologicznie warstwa skorupy ziemskiej,

• utworzona w wyniku wietrzenia skał i przemian substancji organicznej.

zewnętrzna część litosfery.

Gleba Gleba

Litosfera skalna, zewnętrzna warstwa ziemi.

Skała połączenie minerałów w większe zbiory, wietrzenie – całokształt przemian zachodzących

pod wpływem różnych czynników.

Wietrzenie skał całokształt procesów zachodzących podczas przemiany skały litej w glebę z udziałem różnorodnych czynników.

Charakter wietrzenia:

oprac. mgr Kamila Sokołowska 4

Rodzaj Opis chemiczne chemiczny rozkład substancji znajdujących się

w skale z udziałem: H2O, CO2, O2, składników zanieczyszczeń powietrza

biologiczne procesy zachodzące od wpływem mikroorganizmów związane z rozrastaniem się systemu korzeniowego roślin i drzew

fizyczne mechaniczne rozpadanie się skał pod wpływem zamarzania i topnienia lodu, z udziałem wiatru

Warstwy gleby

Poziomy glebowe

Charakterystyka Skład

zewnętrzny próchnica

próchniczy o barwie od brunatnej do czarnej

związki organiczne: bakterie pierwotniaki i grzyby

podglebie warstwa jaśniejsza

piasek i żwir

skała zależna od rodzaju skały

mieszaninę ciał stałych, cieczy i gazów

Skład gleby

Sorpcyjne właściwości gleby

Badanie właściwości1. Do zlewki z glebą wlej roztwór

wodny atramentu.2. Wstrząsaj zawartość.3. Zawiesinę przesącz na sączku

z bibuły umieszczonym na lejku.

oprac. mgr Kamila Sokołowska 7

Sorpcyjne właściwości gleby – cd.

1. Obserwacje: przesącz jest klarowny, bezbarwny.

2. Wnioski: gleba ma właściwości sorpcyjne polegające na zatrzymaniu na składnikach gleby gazu, cieczy, ciał stałych.

oprac. mgr Kamila Sokołowska 8

Chemiczne zanieczyszczenie glebyN. W. Skinder Chemia a ochrona środowiska WSiP 1991

Źródło Opis przemysł węglowodory, szlam, ścieki, metale

ciężkie pyły, dymy, tlenki azotu, CO, CO2

hałdy i kopalnie pył, metale ciężkie, ługi rolnictwo pestycydy, herbicydy, nawozy

sztuczne, chorowcopochodne węglowodorów, np. DDT, azotany

transport Pb(C2H5)4, tlenki azotu, CO, węglowodory, kauczuk azbest

gospodarstwa domowe śmieci i odpadki, ścieki, detergenty

Zad. 1. Gleba to:a) związki chemiczne znajdujące się na zewnętrznej warstwie ziemi,b) zewnętrzna część skorupy ziemskiej czynna biologicznie,c) związki chemiczne powstałe w wyniku wietrzenia skał.Zad. 2. Wietrzenie skał:a) to całokształt procesów zachodzących podczas przemiany skały litej w glebę ,b) przemiany gleby zachodzące z udziałem różnorodnych czynników,c) przekształcanie stałych cząstek skały w ciekłe i gazowe.Zad. 3. Wietrzenie:a) może zachodzić z udziałem bakterii, czynników atmosferycznych i chemicznych,b) polega na fizycznym rozkruszaniu skał,c) obie odpowiedzi są właściwe.Zad. 4. Zestaw obok: a) jest sposobem na oczyszczanie gleby,b) ilustruje wietrzenie gleby,c) służy do badania sorpcyjnych właściwości gleby

oprac. mgr Kamila Sokołowska 10

Sprawdź, czy odpowiesz… (wybierz 1 wiersz: a, b lub c):

Zad. 5. Stwierdzenie z doświadczenia że gleba ma zdolności sorpcyjne:a) jest obserwacją,b) jest wnioskiem,c) obie odpowiedzi są właściwe.Zad. 6. Głównym składnikiem warstwowym gleby jest:a) próchnica,b) podglebie ze skałą,c) obie odpowiedzi są właściwe.Zad. 7. Kompleks sorpcyjnya) stanowią: próchnica, cząstki zwietrzałych minerałów,b) substancja stała odporna na czynniki atmosferyczne,c) żadna odpowiedź nie jest właściwa.Zad. 8. Skażenie gleby:a) to metale ciężkie dostające się do gleby wraz z pyłem,b) są powodowane przez zanieczyszczenia powietrza oraz wody,c) jest szczególnie trudne dla procesów samooczyszczania ze względu na cechy

sorpcyjne skał.

oprac. mgr Kamila Sokołowska11