Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

WortbildungSłowotwórstwo

Arkadiusz Więzowski

Język Niemiecki znany jest z bogatego zasobu słownictwa, ponieważ istnieje możliwość tworzenia niewyobrażalnej ilości nowych słów. Dzisiejsza lekcja udowodni nam, że tworzenie nowych wyrazów wcale nie musi być takie trudne jak wielu z nas uważa, a wręcz przeciwnie – ułatwi nam porozumiewanie się w Języku Niemieckim.

Zaczynamy!

WortbildungSłowotwórstwo

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

der Tisch + die Decke = die TischdeckeStół + narzuta = serweta stołowa

- Wo hast du diese Tischdecke gekauft? Sie ist wunderbar!- Gdzie kupiłaś tą serwetę? Jest Wspaniała!

- Ich habe eine gelbe Tischdecke als Geschenk bekommen.- Dostałam żółtą serwetę w prezencie.

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

der Computer + das Spiel = das ComputerspielKomputer + gra = gra komputerowa

Mein Sonn hat ein neues Computerspiel gekauft und er sitzt jetzt den ganzen Tag am Computer.Mój syn kupił nową grę komputerową i teraz siedzi cały dzień przed komputerem.

Das neue Computerspiel ist einfach toll!Nowa gra komputerowa jest po prostu świetna!

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

der Abend + das Essen = das AbendessenWieczór + jedzenie = kolacja

Heute Abend werden das Fisch und Pommes zum Abendessen.Dzisiaj wieczorem na kolację będzie ryba i frytki.

Ich lade dich zum Abendessen ein! Wir beginnen um neunzehn Uhr.

Zapraszam cię na kolację! Zaczynamy o godzinie dziewiętnastej.

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

der Staub + der Sauger = der StaubsaugerKurz + smoczek/ssawka = odkurzacz

Nimm den Staubsauger und räum das Zimmer auf!Weź odkurzacz i posprzątaj pokój!

Ich habe einen neuen Staubsauger gekauft und ich räume jetzt das Zimmer mit Vergnügen auf.Kupiłam nowy odkurzacz i teraz sprzątam pokój z przyjemnością.

das Zimmer + die Pflanze = die ZimmerpflanzePokój + roślina = roślina pokojowa

Ich habe meiner Mutter die Zimmerpflanze gekauft. Sie ist begeistert!Kupiłem mojej mamie roślinę pokojową. Jest zachwycona!

Die Zimmerpflanze braucht viel Sonne und Wärme.Roślina pokojowa potrzebuje dużo słońca i ciepła.

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

Nomen + Nomenrzeczownik + rzeczownik

Z poprzednich przykładów wynika, iż tworzenie nowych słów wcale nie jest takie trudne.Trzeba jednak zauważyć jedną bardzo ważną rzecz. Nowo utworzony rzeczownik otrzymuje rodzajnik rzeczownika stojącego na końcu wyrazu. Przykładowo ze słów das Deutsch (Język Niemiecki) oraz der Lehrer (nauczyciel) nowo utworzony rzeczownik będzie miał rodzajnik der – czyli der Deutschlehrer.

das Deutsch + der Lehrer = der Deutschlehrerjęzyk niemiecki + nauczyciel = nauczyciel Języka Niemieckiego

Mein Deutschlehrer ist sehr nett und höflich. Ich mag Deutsch.Mój nauczyciel Niemieckiego jest miły i uprzejmy. Lubię Język Niemiecki.

Adverb + NomenPrzysłówek + Rzeczownik

Nowe słownictwo możemy tworzyć nie tylko poprzez połączenie ze sobą dwóch rzeczowników ale także poprzez dodawanie przysłówków do rzeczownika.

Oto kilka przykładów:

sofort + die Hilfe = die Soforthilfe

natychmiast + pomoc = natychmiastowa pomoc

Mein Computer ist kaputt! Ich brauche die Soforthilfe!Mój komputer się zepsuł! Potrzebuję natychmiastowej pomocy!

Ich hatte einen Unfall! Rufen Sie bitte die Soforthilfe!Miałem wypadek! Proszę wezwać natychmiastową pomoc!

Adverb + NomenPrzysłówek + Rzeczownik

rechts + der Verkehr = der Rechtsverkehrw prawo + ruch = ruch prawostronny

In Polen gilt der Rechtsverkehr.W Polsce obowiązuje ruch prawostronny.

Ich habe fast vergessen, dass in England kein Rechtsverkehr gilt.Prawie zapomniałem, że w Anglii nie obowiązuje ruch prawostronny.

Adverb + NomenPrzysłówek + Rzeczownik

grün + Berg = Grünbergzielony + góra = Zielona Góra

Meine Tante wohnt in Grünberg.Moja ciocia mieszka w Zielonej Górze.

Ich und meine Eltern fahren nach Grünberg, um uns zu entspannen.

Ja i moi rodzice jedziemy do Zielonej góry, aby odpocząć.

Adverb + NomenPrzysłówek + Rzeczownik

weit + der Sprung = der Weitsprungdaleko + skok = skok w dal

Ich bin der Meister im Weitsprung! Ich habe über vier Meter gesprungen.Jestem mistrzem w skoku w dal! Skoczyłem ponad cztery metry.

Jedes Jahr ist in meiner Schule der Wettbewerb. Ich bin der beste im Weitsprung.Co roku w mojej szkole są zawody. Jestem najlepszy w skoku w dal.

Adverb + NomenPrzysłówek + Rzeczownik

Jak już zapewne zauważyliśmy, przy połączeniu przysłówka z rzeczownikiem nowo otrzymany

rzeczownik ma rodzajnik identyczny z rodzajnikiem rzeczownika, do którego dodaliśmy

przysłówek. Tak więc łącząc przysłówek rot (czerwony) z rzeczownikiem der Wein (wino)

otrzymamy rzeczownik der Rotwein (czerwone wino).

rot + der Wein = der Rotwein czerwony + wino = czerwone wino

Am Abendessen haben wir den Rotwein getrunken.Na kolacje piliśmy czerwone wino.

Ein bisschen des Rotweines ist gesund!Odrobina czerwonego wina jest zdrowa!

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

Nowe słówka możemy budować nie tylko przez dodanie do siebie dwóch rzeczowników lub

połączenie ze sobą przysłówka i rzeczownika, lecz także poprzez zespojenie ze sobą

rzeczownika oraz czasownika.

Oto kilka przykładów:

reisen + das Büro = das Reisebüro

podróżować + biuro = biuro podróży

Ich gehe in das Reisebüro, um eine Reise nach Deutschland zu buchen.Idę do biura podróży, aby zarezerwować podróż do Niemiec.

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

wechseln + der Kurs = der Wechselkurswymieniać + kurs = kurs wymiany

Der Preis einer Währung ist der Wechselkurs.Ceną waluty jest kurs wymiany.

Der Wechselkurs des Euro ist unstabil.Kurs wymiany Euro jest niestabilny.

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

hören + der Saal = der HörsaalSłuchać + sala = sala wykładowa

Wir gehen in den Hörsaal, um den Lehrer zu hören.Idziemy do sali wykładowej, aby słuchać nauczyciela.

Entschuldigung, wo ist der Hörsaal?Przepraszam, gdzie jest sala wykładowa?

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

fahren + das Verbot = das Fahrverbotjechać + zakaz = zakaz jazdy

Was machst du! Hier ist doch das Fahrverbot!Co ty robisz? Przecież tutaj jest zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych!

Er hat keine Rücksicht auf das Fahrverbot genommen.On nie zwracał uwagi na zakaz jazdy.

fernsehen + der Sender = der Fernsehsenderoglądać telewizję + nadajnik = stacja telewizyjna

Im Internet gibt es jetzt auch viele Fernsehsendern.W Internecie jest teraz także wiele stacji telewizyjnych.

Mein lieblings Fernsehsender ist RTL2.Moją ulubioną stacją telewizyjną jest RTL2.

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

kühlen + der Schrank = der Kühlschrankchłodzić + szafa = lodówka

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

Ich muss einen neuen Kühlschrank kaufen, weil dieser kaputt ist.Murzę kupić nową lodówkę, ponieważ ta się zepsuła.

Im Kühlschrank habe ich immer frische Gemüse.W lodówce mam zawsze świeże warzywa.

Verb + NomenCzasownik + Rzeczownik

Z podanych przykładów wynika, że aby utworzyć nowe słowo od czasownika oraz rzeczownika,

bardzo często musimy odciąć od czasownika końcówkę „en” lub tylko „n” aby dodać ją do

nowo tworzonego słówka. Tak więc tworząc nowy wyraz z czasownika baden (kąpać się) oraz

rzeczownika das Zimmer (pokój) odejmujemy końcówkę „n” i tworzymy nowy wyraz, który

brzmi das Badezimmer (łazienka).

baden + das Zimmer = das Badezimmer

kąpać się + pokój = łazienka

Jeden Tag vor der Schule gehe ich ins Badezimmer, um zu baden.Codziennie przed szkołą idę do łazienki, aby się wykąpać.

Wortbildung ist einfach! - ein WitzSłowotwórstwo jest łatwe! - dowcip

Pewna książka mówi o tym, iż kangury "Beutelratten" są chwytane

i umieszczane w klatkach "Koffer" krytych plecionką "Lattengitter"

po to by ich pilnować. Klatki te nazywają się po niemiecku "klatki z

plecionki" czyli "Lattengitterkoffer" zaś jeśli zawierają kangura,

całość nazywa się: "Beutelrattenlattengitterkoffer".

Pewnego dnia, Hotentoci zatrzymują mordercę "Attentater", oskarżonego o zabójstwo

jednej matki "Mutter" hotentockiej "Hottentottenmutter", matki głupka i jąkały

"Stottertrottel".

Taka matka po niemiecku zwie się: "Hottentottenstottertrottelmutter",

zaś jej zabójca nazywa się: "Hottentottenstottertrottelmutterattentater".

Policja łapie mordercę i umieszcza go prowizorycznie w klatce na kangury "Beutelrattenlattengitterkoffer", lecz więźniowi udaje się uciec.

Natychmiast rozpoczynają się poszukiwania. Nagle przybiega

Hotentocki wojownik krzycząc:

- Złapałem zabójcę! "Attentater".

- Tak? Jakiego zabójcę? - pyta wódz.

- "Beutelrattenlattengitterkofferattentater", - odpowiada wojownik.

- Jak to? Zabójcę, który jest w klatce na kangury z plecionki? - pyta Hotentocki wódz.

- To jest - odpowiada tubylec - "Hottentottenstottertrottelmutterattentater" (zabójca

hotentockiej matki głupiego i jąkającego się syna).

- Ależ oczywiście - rzecze wódz Hotentotów - mogłeś od razu mówić, że schwytałeś

"Hottentottenstottertrottelmutterbeutelrattenlattengitterkofferattentater!"

Wortbildung ist einfach! - ein WitzSłowotwórstwo jest łatwe! - dowcip

Bibliografia

- Hottentottenstottertrottelmutterbeutelrattenlattengitterkofferattentäter

http://pl.wikipedia.org/wiki/Hottentottenstottertrottelmutterbeutelrattenlattengitterkofferattent%C3%A4ter