Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Krystyna Sitko

Azot - 78%

Tlen -21%

Karol Olszewski(1846 - 1915), polski chemik i fizyk

Skroplenie powietrza

Powietrze, azot i tlen po raz pierwszy skroplili dwaj polscy uczeni, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego - Zygmunt F. Wróblewski i Karol Olszewski . Ich współpraca doprowadziła do osiągnięcia wyniku o światowym znaczeniu.

skraplanie

- 1860 C wrze

POWIETRZEschładzane pod wysokim ciśnieniem

-196 0 C wrze

TLEN

ARGON

podgrzanie

około - 2000 C

-1830 C wrze

CIEKŁE POWIETRZE

Ze skroplonego powietrza można otrzymać tlen i azot, ponieważ gazy te różnią się między sobą temperaturami wrzenia

Substancja Temperatura wrzenia (0 C)

azot - 196

tlen -183

argon -186

tlenek węgla(IV) -78,5

wodór -253

AZOT

Na powierzchni wody w krystalizatorze umieść małą zapaloną świeczkę. Przykryj ją cylindrem miarowym. Zapisz obserwacje.

1/5 1/5

Świeca pali się przez chwilę i podnosi się wraz z wodą napełniającą cylinder. Płomień gaśnie, gdy woda zajmuje około 1/5 objętości menzurki (rys1). Paląca świeca zużyła 1/5 objętości powietrza zawartego w cylindrze.

Rys.1

Tlen - pierwiastek chemiczny, który umożliwia spalanie stanowi 1/5 objętości. Pozostałe 4/5 objętości powietrza stanowią składniki niepodtrzymujące palenia

•gaz•bezwonne•bezbarwne

•słabo rozpuszcza się w wodzie•mieszanina jednorodna•bez smaku

W temperaturze 20 0C, pod ciśnieniem 1013 hPa – w 1 m3

wody rozpuszcza się 0, 0288 m3

powietrza

W warunkach normalnych gęstość powietrza wynosi 1,28 3m

kg

Warunki normalne:ciśnienie -1013 hPatemperatura - 273 0 K = 0 0C

Po burzy w powietrzu można stwierdzić obecność jeszcze jednego gazu - ozonu. Powstaje on podczas wyładowań atmosferycznych. Jest to odmiana tlenu O3

Tlen

gaz bezbarwny bez zapachu bez smaku nieco lżejszy od powietrza bardzo trudno rozpuszczalny w

wodzie niemetal nie pali się nie podtrzymuje palenia trudno łączy się z innymi

pierwiastkami

Przy podwyższonym ciśnieniu azot dobrze rozpuszcza się we krwi. Po obniżeniu ciśnienia może wydzielać się w postaci pęcherzyków, które blokują naczynia krwionośne- jest to tzw. choroba kesonowa. Grozi ona nurkom pracującym na dużych głębokościach. Dlatego nie oddychają oni powietrzem, tylko mieszaniną helowo-tlenową.

Najważniejszy pierwiastek w przyrodzie, niezbędny do życia roślin i zwierząt. Jest głównym składnikiem mieszanek gazów stosowanych przez nurków i alpinistów. Z jego udziałem przebiega proces korozji oraz rozkład organizmów roślinnych i zwierzęcych.

gaz bezwonny bezbarwny bez smaku nieco cięższy od powietrza słabo rozpuszczalny w

wodzie niemetal łączy się z wieloma

pierwiastkami tworząc tlenki nie pali się podtrzymuje palenie

Tlen jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem chemicznym w skorupie ziemskiej (około 50% objętościowych). Jest składnikiem piasku, wody, skał i rud metali.Bez tlenu giną zwierzęta i rośliny. Przy obniżeniu zawartości tlenu w powietrzu do 15% występują zaburzenia w organizmie człowieka.

spawalnictwo: palniki acetylenowo-tlenowe

ogniwa paliwowe: wodorowo tlenowe

butle tlenowe wykorzystywane przy pracach na głębokościach i wysokościach

medycyna: podtrzymywanie procesu oddychania

OZON O3 trójatomowa cząsteczka

tlenu