1

MASSIMO LUCCHESI

OFENSYWNE I DEFENSYWNE MOŻLIWOŚCI

TAKTYCZNE GRY W SYSTEMACH

3-4-1-2 i 4-2-3-1

Leer 2001

2

SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ 1. MODUŁY ATAKU W 3-4-1-2 i 4-2-3-1

- Przechwyt piłki - Budowanie gry po przechwycie - Różne rodzaje podań

ROZDZIAŁ 2. GRA Z KONTRY W 3-4-1-2 i 4-2-3-1

ROZDZIAŁ 3. BUDOWANIE GRY OD TYŁU

ROZDZIAŁ 4. PRZYGOTOWANIE AKCJI OFENSYWNYCH

- Wcięcia - Obiegi - Kombinacje w ataku - Gra z klepki tzw. Cyrkiel - Dośrodkowania - Wyłożenie piłki - Prowadzenie piłki / drybling

ROZDZIAŁ 5. ZAKOŃCZENIE AKCJI / STRZAŁ NA BRAMKĘ

ROZDZIAŁ 6. OBRONA W SYSTEMACH 3-4-1-2 i 4-2-3-1

- Podwajanie - Krycie strefowe w obronie - Gra na ofsajd

ROZDZIAŁ 7. OBRONA 3 i 4 W LINII

- Obrona 4 w linii - Obrona 3 w linii

ROZDZIAŁ 8. SYSTEM 3-4-1-2 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM

- Przeciwko 4-3-3 - Przeciwko 4-4-2 - Przeciwko 3-5-2 - Przeciwko 3-4-1-2

ROZDZIAŁ 9. SYSTEM 4-2-3-1 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM

- Przeciwko 4-4-2 - Przeciwko 3-5-2 - Przeciwko 3-4-1-2 - Przeciwko 4-3-3 - Przeciwko 3-4-3

3

ROZDZIAŁ 1. MODUŁY ATAKU W 3-4-1-2 i 4-2-3-1

Na rys. 1 i 2 przedstawiono wyjściowe ustawienie zawodników w omawianych systemach.

Struktura ataku składa się z następujących części:

• Przejecie piłki/zabezpieczenie piłki

• Konstrukcja/budowanie gry

• Przygotowanie/gra końcowa

• Zakończenie/strzał na bramkę

PRZEJECIE PIŁKI / ZABEZPIECZENIE PIŁKI (generalne zasady)

Zaraz po przechwycie piłki drużyna ma za zadanie się skonsolidować i przede wszystkim

zabezpieczyć piłkę. W pierwszej fazie należy zawsze szukać możliwości do kontry lub szukać

okazji do wykonania tzw. „ostatniego podania”. Jest to związana z faktem, że drużyna

przeciwna w momencie straty jest najczęściej szeroko rozstawiona i nasi zawodnicy mają

czas i miejsce na wyprowadzenie piłki pod bramkę przeciwnika. Jeżeli takiej możliwości

szybkiego podania do przodu nie ma piłkę należy „zabezpieczyć”, czyli dokładnie i

bezpiecznie rozegrać miedzy sobą przechodząc z ustawienia wąskiego do szerokiego. Piłkę

można zabezpieczyć indywidualnie (prowadzenie, drybling) lub zespołowo (podanie bez

4

przyjęcie, wyjście na wolne pole). Najlepszym środkiem do rozegrania drużynowego są

podania poprzeczne lub do tyłu.

KONSTRUKCJA / BUDOWANIE GRY

W tej fazie drużyna, ma za zadanie przedostać piłkę jak najbliżej bramki przeciwnika, by

wytworzyć jednemu lub kilku zawodnikom możliwość do strzelenia bramki. Skuteczność

ostatniego strzału lub podania będzie zależała od 2 czynników: od tego co działo się w linii

obrony i (głównie) od tego jak przygotowano akcje w linii pomocy. Wyróżniamy 3 formy

budowania gry:

1. długie podania

2. podania krótkie skośne

3. podania skośne plus wyłożenie do tyłu

Długie podania

Jest to dobry środek by piłkę szybko i bezpośrednio przenieść w okolice bramki przeciwnika,

szczególnie gdy brakuje czasu, przeciwnik stosuje pressing lub gra na skróconym polu. W

sytuacjach „alarmowych” np. pod własna bramką by nie ryzykować straty piłki grając

krótkimi podaniami lepiej jest zagrać długą piłkę. Minusem długich piłek jest fakt, że są

trudne do opanowania dla napastników a drużyna ma mało czasu by przesunąć się za piłką

wyżej. Na rys. 3 widzimy 5 grającego długa piłę do napastnika 9, który zgrywa ja do

wychodzącego pod niego 8.

5

Przykłady konstrukcji gry długimi podaniami w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 (rys. 4-7)

Podania krótkie skośne

Podania krótkie zapewniają wolne ale dokładne i zaplanowane konstruowanie gry i

przesuwanie się pod bramkę przeciwnika. Podania skośne maja tą zaletę, że partner do

którego jest zagrana piłka ustawia się plecami do linii bocznej i widzi piłkę, partnerów i

przeciwników przed i za sobą. Ma dzięki temu możliwość zagrania dokładnego do przodu lub

tyłu. Plusami podań skośnych krótkich są:

- możliwość kompaktowego przesuwania się całej drużyny pod bramkę przeciwnika z

piłką w posiadaniu.

- Łatwość kontroli piłki

Minusami natomiast są:

- wolne przesuwanie się pod bramkę przeciwnika

- duże ryzyko straty piłki w niebezpiecznych strefach (w linii obrony).

6

Podania skośne krótkie plus wyłożenie piłki do tyłu

Trzecim i ostatnim sposobem przedostawania się pod bramkę przeciwnika jest wykonywanie

kombinacji podania skośnego i (najczęściej) do tyłu (rys. 9) do podchodzących zawodników.

W ten sposób drużyna zdobywa pole gry bez większego ryzyka straty piłki. Minusem tej

kombinacji jest fakt, że podania mogą być wykonywane głównie w osi pionowej, co utrudnia

grę w poprzek. Ponadto pozostałym zawodnikom jest ciężko się do akcji włączyć, gdyż ta

kombinacje wykonywana jest przez 3 zawodników w dużym tempie.

Należy również podkreślić, że od jakości konstruowania akcji ofensywnych zależy

jakość i przez to skuteczność strzału na bramkę. W sumie konstruowanie akcji ofensywnych

przebiega wg 2 schematów:

- bezpośrednie, szybkie i spontaniczne (realizowane przez podania długie)

- racjonalne, zaplanowane i powolne (realizowane przez podania krótkie skośne i do

tyłu).

Przykłady zastosowania podań krótkich w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 rys. 8 – 18.

7

8

ROZDZIAŁ 2. GRA Z KONTRY W 3-4-1-2 i 4-2-3-1

W rozdziale przedstawione zostaną przykłady schematów rozgrywania piłki w kontrataku.

Bardzo ważne jest by drużyna potrafiła w momencie przejęcia piłki natychmiast przejść do

kontry. O jej skuteczności decydować będzie szybkość i dokładność zagrań.

Najlepszymi technikami realizacji gry z kontry są:

• Podanie zawodnika, który przechwycił piłkę do partnera, który może wykonać

dokładne i szybkie podanie do napastników (rys. 19). 10 przechwyca piłkę, prowadzi

ja w kierunku bramki dając czas napastnikom 9 i 11 na wyjście na wolne pole.

Następnie 10 podaje prostopadle lub biegnie sam.

• Podanie prostopadłe na wychodzących na wolne pole napastników.

9

• Podanie zawodnika, który przechwycił piłkę do napastnika wybiegającego na wolne

pole na skrzydle (rys. 20). 10 przechwyca piłkę, podaje ją w kierunku urywającego się

z krycia na skrzydło napastnika 9, który po opanowaniu piłki może grać do 11 lub 8.

Na rys. 21-28 przedstawiono przykłady gry z kontry w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1.

Rys. 21 – 8 przechwycił piłkę na skrzydle, prowadzi ja krótko dając czas napastnikom na

urwanie się z krycia i podaje do jednego z nich prostopadle (3-4-1-2).

Rys. 22 – 24 - propozycje rozwiązań gry z kontry, gdy piłkę w środku ma 10, a 2

napastników „tasuje się” w drodze do pola karnego (3-4-1-2).

10

Rys. 25 i 26 - 11 przechwycił piłkę na skrzydle, prowadzi ja krótko dając czas napastnikowi i

pomocnikowi na urwanie się z krycia i podaje do jednego z nich prostopadle (4-2-3-1).

Rys. 27 i 28 - propozycje rozwiązań gry z kontry, gdy piłkę w środku ma 10, a napastnik 9 i

pomocnik boczny 11 wychodzą na wolne pole (4-2-3-1).

11

ROZDZIAŁ 3. BUDOWANIE GRY OD TYŁU

Rozgrywanie piłki po przechwycie przez obrońcę zależy od tego, czy jest on w stanie

spokojnie zagrać piłkę oraz od tego jak rozstawiona jest nasza linia obrony oraz przeciwko ilu

przeciwnikom przychodzi nam w danym momencie grać. Jeżeli przykładowo piłka jest w

posiadano linii obrony atakowanej przez 2 napastników i pomocnika środkowego, najlepiej

piłkę jest w takim wypadku zagrać na skrzydło (rys. 29).

Jeżeli natomiast obronę atakuje napastnik i boczni pomocnicy – łatwiej piłkę rozegrać będzie

środkiem pola gdzie mamy sytuację 2x1. Dlatego też ważne jest obserwowanie jakim

systemem gry gra przeciwnik. Poniżej przedstawiamy podstawowe zasady budowania gry od

tyłu:

• Zawodnik, który przechwycił piłkę musi szukać „uwolnienia” zagrywając bezpiecznie

i dokładnie do tyłu lub na skrzydło.

• Jeżeli nie ma możliwości zagrania piłki bezpiecznie krótko należy szukać długiego

podania do napastników (na wolne pole w boczne sektory - jeżeli napastnik jest szybki

ale niski lub wysoką piłkę na głowę napastnika, który gdy wygra 1x1 w powietrzu -

przedłuży podanie do wychodzących pomocników.

12

• Zasadą jest również, by po przechwycie piłkę zagrywać do boku, gdyż tam są wolne

sektory, zawodnicy maja więcej czasu na działanie, a ryzyko straty jest mniej

niebezpieczne.

• Po przechwycie można także krótkimi lub długimi podaniami diagonalnymi przenieść

piłkę na drugą stronę. Ważne jest przy tym, by pomocnicy stale wybiegali na wolne

pole „pokazując się” partnerowi przy piłce, a 1 z napastników podszedł niżej jako

„ściana”.

Poniżej przedstawiono możliwości rozgrywania piłki od tyłu w 3-4-1-2 i 4-2-3-1 (rys. 30 –

38)

13

14

ROZDZIAŁ 4. PRZYGOTOWANIE AKCJI OFENSYWNYCH

Przygotowanie to faza gry ofensywnej, w której drużyna przy piłce inicjuje serie zagrań,

spontanicznych lub schematycznych, które prowadzą do strzału do bramki z następujących

sytuacji:

• Strzelający sam wywalcza piłkę (przechwyt, złe podanie, wyrzut czy błąd

przeciwnika). Jest to często wynik pressingu całej drużyny na przeciwnika

• Strzelający drybluje między obrońcą/obrońcami.

• Strzelający otrzymuje „ostatnie podanie” od partnerów najczęściej w tempo lub na

konkretna pozycję

- podanie prostopadłe do wcinającego się skośnie za linie obrony

- podanie skośne do wcinającego się skośnie lub po prostej za linie obrony

- podanie z klepki w trójkącie

- podanie z klepki w parze (tzw. cyrkiel)

- kross

- krótkie podania bez przyjęcia w polu karnym.

Wcięcia

Na rys. 39 przedstawiono przykład wcięcia się zawodnika za linie obrony do podania

prostopadłego lub skośnego. Aby wcięcie mogło być wykonane:

- zagrywający musi być za zagrywanym (tym, do którego jest podanie

adresowane)

- Zagrywany musi uwolnić się z krycia wbiegając w lukę między obrońcami, tak

by miedzy nim a bramkarzem już nikogo nie było.

- Zagrywający podaje w tempo do biegnącego zanim ten przekroczy linię

obrony.

15

Dodatkowo należy podkreślić iż wcięcia są najskuteczniejsze, gdy miedzy oboma

zawodnikami jest mała odległość. Zagrywający musi piłkę zagrać we właściwym momencie

(spalony), dokładnie i z właściwą siłą (nie za lekko bo przejmą obrońcy i nie za mocno bo

przechwyci bramkarz. Grając przeciwko systemom z atakiem 3-kowym – wcięcia najlepiej

robić ze skrzydeł . w układach 2 osobowych w ataku natomiast zagrywającym najczęściej jest

środkowy pomocnik. Wcięcia najłatwiej wykonywać gdy atakujący maja przed linia obrony

dużo miejsca. Im dalej obrona stoi od własnej bramki tym łatwiej jest wykonywać wcięcia

(więcej miejsca między obroną a bramkarzem). Im dalej od bramki znajduje się piłka tym

ciężej jest naciskać zawodnika z piłką i przez to łatwiej zagrać piłkę do wcinającego się. Im

mniejsze są odstępy między obrońcami tym kąt ataku piłki na wcinającego się będzie bardziej

płaski. Przykłady wcięć przedstawiają rys. 40A i 40B. Wcięcie jest skutecznym środkiem

walki z obroną głównie strefową. W obronie indywidualnej napastnicy wyciągają obrońców

(tworzą luki) a następnie w nie wbiegają.

W praktyce występuje wiele rodzajów wcięć. Do najczęściej stosowanych należą 3 typy:

• Wybieg przed linię obrony (miedzy obrońców) przed najbliższym obrońcą – rys. 41A

(wersja A)

• Wybieg przed linię obrony (miedzy obrońców) za plecami najbliższego obrońcy – rys.

41A (wersja B)

• Wybieg za obronę (za ostatnim obrońcą) – rys. 41 B

16

Wcięcia stosować można również z linii pomocy. Na rys. 41 C przedstawiono jednoczesne

wcięcie z linii ataku (opcja A) oraz pomocy (opcja B). Podający 7 decyduje do którego

zawodnika podaje. Przykłady stosowania wcięć przedstawiono na rys. 42 – 55.

17

18

Obieg

Na rys. 56 przedstawiono przykład obiegu zawodnika za linie obrony do podania

prostopadłego lub skośnego. Aby obieg mógł być wykonany:

- zagrywający jest PRZED zagrywanym (tym, do którego jest podanie

adresowane) i widzi bramkę.

- Zagrywany wychodzi na wolne pole obiegając zawodnika z piłką.

- Zagrywający podaje piłkę prostopadle lub skośnie w tempo za linie obrony do

obiegającego.

19

Dodatkowo należy podkreślić iż obieg jest najskuteczniejszy, gdy w danym momencie na

skrzydle wytworzy się sytuacja 2x1. Wyróżniamy dwa typy obiegów:

• Do środka - obiegający ze skrzydła obiega partnera znajdującego się w

środkowej strefie boiska (rys. 57.)

• Na skrzydło – obiegający ze środka boiska obiega partnera

znajdującego się na skrzydle (rys. 56.)

Obieg w środku pola należy stosować przy grze z kontry np. po przechwycie. Tworzy się w

ten sposób przewagę lub równowagę liczebną w środku pola. Obieg na skrzydle natomiast

stosuje się przy ataku pozycyjnym, gdy przeciwnik nie daje miejsca w środkowej strefie przed

własnym polem karnym. Wtedy akcje łatwiej inicjować skrzydłem gdzie przy obiegu tworzy

się 2x1. Bardzo trudno stosować obieg grając 3 obrońców np. w 3-4-1-2, gdyż w obronie

zostaje wtedy 2 zawodników. Przykłady stosowania obiegów w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1

przedstawiono na rys. 58 – 63.

20

21

Kombinacje

Kombinacja jest formą przygotowania akcji obejmującą kilku zawodników, którzy działają

wg następujących zasad:

• Przyjmujący, czyli ten który otrzymuje podanie będąc wyżej od podającego i stojąc

plecami do bramki przeciwnika.

• Wybiegający do podania, czyli ten, który wychodzi na wolne pole urywając się z

krycia i dążąc do tego by nie mieć nikogo przed sobą oprócz bramkarza

• Podający, czyli ten który podaje w tempo do wybiegającego „przyjmującego” w

wolne pole.

Aby to zagranie było idealnie wykonane należy utrzymać nieduże odległości między

ćwiczącymi. Najczęściej stosuje się kombinacje w okolicach pola karnego. Wyróżniamy kilka

rodzajów kombinacji. Do najważniejszych należą:

• Zagranie linearne – gdy tor biegu wybiegającego i lotu piłki są równoległe (rys. 64A).

• Zagranie krzyżowe - gdy tor biegu wybiegającego i lotu piłki się krzyżują, a

wybiegający dostaje piłkę w tempo na wolne pole (rys. 64B).

• Zagranie krzyżowe na wytworzone wolne pole - gdy tor biegu wybiegającego i lotu

piłki się krzyżują, a wybiegający wychodzi na wolne pole utworzone przez

przyjmującego i otrzymuję tam piłkę od niego do nogi (rys. 64C i D).

22

Na rys. 64 – 79 pokazano przykłady kombinacji w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1.

23

24

Gra z klepki (tzw. cyrkiel)

Jest to forma rozegrania piłki w parach, której zadaniem jest dać jednemu z nich pozycję

strzelecka. Stosuje się ją w okolicach pola karnego pod naciskiem przeciwnika i na

zmniejszonym polu gry. Wyróżniamy następujące kombinacje gry z klepki:

• Podaj – biegnij z obrońcą wew trójkąta (rys. 80 A i B). Zawodnik podaje do partnera i

obiega obrońcę w środku trójkąta, następnie otrzymuje podanie po minięciu obrońcy.

• Podaj – biegnij bez obrońcy (rys. 81). Podający wykonuje podanie i biegnie w

kierunku wolnego pola. Nie ma w tym wypadku obrońcy miedzy partnerami.

• Przepuszczenie (rys. 82). Zaw. 9 - Adresat podania od 7 widząc lub słysząc

wychodzącego za plecami 11 przepuszcza piłkę do niego.

25

Na rys. 83 – 94 przedstawiono przykłady gry z klepki w omawianych systemach.

26

27

Kross (wrzutka)

Jest to środek przygotowania gry realizowany w formie najczęściej długiego podania ze

skrzydła w pole karne. Podstawowa zasadą adresat wrzutki jest być u piłki przed obrońcą bez

względu na jego położenie!. Szybcy i niscy napastnicy szukają miejsca przed obrońcami

(rys. 95 A), natomiast dobrze główkujący generalnie za obrońcami (rys. 95B).

Na rys. 96A napastnik wybiega do tyłu by uwolnić się z krycia i wyjść na wolne pole. Tę

kombinację stosuje się gdy obaj – prowadzący piłkę i napastnik są już w obrębie pola

karnego. Na rys. 96B przedstawiono zmianę krzyżową dwójki napastników 9 i 11 w polu

karnym, gdzie 9 wybiega za plecy obrońcy i otrzymuje równoległą piłkę od 7 ze skrzydła.

Podczas dośrodkowań zawodnicy w polu karnym powinni ustawić się na kształt

trójkąta rys. 97. zaw. 9 – długi słupek, 7 – krótki słupek a 11 – punkt karny. Dodatkowo na

granicy pola karnego powinien akcję zamykać kolejny zawodnik.

Na rys. 98 – 101 przedstawiono ustawienie zawodników podczas dośrodkowań

wykonywanych przez różnych zawodników.

28

Dośrodkowania stosowane są głównie wtedy, gdy obrona drużyny przeciwnej licznie

zagradza drogę do własnej bramki środkiem boiska i ustawia się w polu karnym. W tym

wypadku atakujący wykorzystują skrzydła, by konstruować akcje i „rozbić” blok defensywny.

W praktyce wyróżniamy 3 rodzaje wrzutek:

• Wrzutka za plecy obrony (rys. 102 A) stanowi dla nich najgorszą trudność,

gdyż zarówno obrońcy jak i napastnicy są w ruchu do bramki. Łatwo w takiej

sytuacji o gol samobójczy przy niedokładnym wybiciu.

• Wrzutka na środek pola karnego przed obrońców (rys. 102 B) jest dla

napastników wygodna, gdyż mogą obserwować piłkę i bramkę przeciwnika.

• Wrzutka na zawodnika, który wbija piłkę na środek pola karnego do partnerów

na strzał wykonywana najczęściej w narożniki pola karnego lub bramkowego

oraz w okolice linii bramkowej.

29

Wyłożenie piłki tzw. „ostatnie podanie”

Jest to podanie piłki, które pozwala przyjmującemu oddać strzał na bramkę. Na rys. 103

przedstawiono przykładową sytuację, gdzie 7 po grze z klepki z 9 wykłada piłkę 11 na czysty

strzał. Wyłożenie piłki następuje zawsze po szybkim rozegraniu najczęściej po utworzonej

chwilowej w przewadze liczebnej atakujących.

Prowadzenie piłki / drybling

Jest to podstawowy środek prowadzący do utworzenia przewagi liczebnej w ataku lub

wytworzenia pozycji strzeleckiej. Każdy zawodnik z piłką, który minie obrońcę tworzy

momentalnie w danym sektorze przewagę liczebną. Dzięki dryblingowi zyskujemy:

• Wytworzenie dla dryblującego pozycji strzeleckiej

• Wytworzenie przez dryblującego możliwości wyłożenia piłki kolegom pod bramką

przeciwnika

• Uzyskanie możliwości do wykonania podania prostopadłego lub dośrodkowania.

30

Zawodników dryblujących można podzielić na 2 typy:

1. techniczny – wykorzystujący kunszt opanowania piłki (zwody, balans ciałem

itd.)

2. fizyczny – wykorzystujący swoje warunki fizyczne (siła, zwinność lub

szybkość)

Na rys. 104 – 107 pokazano przykłady wyjścia na pozycję umożliwiającą drybling oraz

sytuacje, w których drybling powinni stosować zawodnicy typu technicznego. Typ fizyczny

wykorzystuje dla siebie wole pole, w które w biega po podaniu lub dośrodkowaniu (rys. 108).

31

Poniżej przedstawiono przykłady sytuacji, w których można wykorzystać drybling w

systemach 3-4-1-2 (rys. 109 – 113) i 4-2-3-1 (rys. 114 – 119).

32

33

ROZDZIAŁ 5. ZAKOŃCZENIE AKCJI / STRZAŁ NA BRAMKĘ

Zakończenie jest ukoronowaniem indywidualnej lub zespołowej fazy przygotowawczej.

Jedną z form zakończenia akcji jest strzał z dystansu. Jest to najprostsza forma „obejścia”

skonsolidowanej linii obrony stojącej we własnym polu karnym. Obecne badania jednak

potwierdzają, że skuteczność tego zabiegu jest bardzo mała i w związku z tym strzały z

dystansu są coraz rzadziej stosowane. Szansy na zdobycie bramki upatruje się jedynie w

zaskoczeniu bramkarza lub przypadkowym rykoszecie piłki od któregoś z zawodników.

Zawodnik strzelający z dystansu musi być pewny swojego strzału. Ponadto musi wybrać,

kiedy, jak i w które miejsce bramki strzelić. Przy strzałach z dystansu obrońcy muszą liczyć

się zawsze z piłkami odbitymi od słupka, poprzeczki lub wyplutymi” przez bramkarza. W

tym celu po strzale obrońcy muszą zabezpieczyć natychmiast STREFY, w które piłka może

się po odbiciu wlecieć (rys. 120 i 121) oraz potencjalnych PRZECIWNIKÓW, którzy mogą

ją przechwycić. Na rys. 120 i 121 przedstawiono zasady ustawiania się do krycia strefą przy

strzale z dystansu w systemach 3-4-1-2 i 4-2-3-1.

ROZDZIAŁ 6. OBRONA W SYSTEMACH 3-4-1-2 i 4-2-3-1

Jako grą obronną, która opiera się na tych samych zasadach w każdym systemie gry,

rozumieć będziemy sytuację, gdy drużyna nie jest w posiadaniu piłki. Współczesne bronienie

nie oznacza jedynie obrony własnej bramki i przeszkadzania przeciwnikowi w zdobyciu gola,

lecz obejmuje działania mające na celu jak najszybsze odebranie piłki i atak na zawodnika z

piłką oraz jego najbliższych partnerów. W związku z tym należy zmienić mentalność i

34

nastawienie zawodników, którzy podczas obrony ustawiają się pod własna bramką i oddają

przeciwnikowi inicjatywę.

W trakcie meczu istnieje kilka możliwości przejęcia piłki od przeciwnika. Oto kilka z

nich:

• Obrońca wygrywa 1x1 z napastnikiem z piłką

• Obrońca przechwyci podanie, nieudany strzał, dośrodkowanie

• Obrońca odbierze piłkę przeciwnikowi, który źle ją przyjął

• Atakujący złamią któryś z przepisów gry w piłkę (spalony, faul itd.)

• Atakujący uderzy piłkę poza boisko

• Bramkarza złapie piłkę po np. strzale lub dośrodkowaniu

• Po straconej bramce

Oczywiście żadna z drużyn nie jest zainteresowana odzyskaniem piłki dzięki straconej

bramce albo nawet w wyniku strzału przeciwnika. Zasadą obrony jest, zatem odebrać piłkę

daleko od bramki i nie dopuścić do niebezpiecznych sytuacji. W tabeli 1 przedstawiono

ogólne metody i środki odbioru piłki.

Działanie obronne Grupowe środki techniczno-taktyczne

Piłka w posiadaniu przeciwnika Gra 1x1, podwajanie, potrajanie

Piłka w drodze do przeciwnika, podanie lub

wrzutka

Krycie strefowe, forczeking, przechwyt

Przejecie „niczyjej” piłki Natychmiastowe krycie strefowe

Złamanie przepisów przez przeciwnika Ofsajd

Zmuszenie przeciwnika do złego rozwiązania

(wybicia piłki, niedokładnego podania itd.)

Pressing

Podstawowa zasadą gry w obronie jest przeciwnikowi odebrać czas i miejsce do rozgrywania

piłki oraz odciąć od możliwości podania piłki do partnerów. Działanie to jest tym

agresywniejsze i szybsze im bliżej własnej bramki się piłka znajduje. Aby tego dokonać cała

drużyna musi pozostać w „zbitym” - kompaktowym ustawieniu, gdzie muszą być zachowane

nieduże, ale proporcjonalne odległości między zawodnikami (ok. 10m), a cała drużyna

rozstawiona jest w pionie na nie więcej niż 30 m. Aby zachować ów odstępy miedzy

obrońcami w poziomie drużyna musi zawężać pole gry w kierunku do piłki. Dlatego też

bardzo ważne jest by zawodnicy w obronie potrafili szybko i skoordynowanie przesuwać się

35

za piłką w pionie i poziomie nie tracąc odstępów miedzy sobą. Za utrzymanie głębi

odpowiedzialni są również napastnicy, którzy cofają się za drużyną do wysokości środka pola

lub tez „wyciągają” drużynę „wyżej” przy presingu na połowie przeciwnika. Właściwe i

mądre rozstawienie zawodników w drezynie pozwala pokryć najbliższe piłce strefy, zapewnia

asekurację wzajemna partnerów, umożliwia pressing, podwajanie i spychanie. Należy przy

tym pamiętać, że każde długie i szybkie zagranie przeciwnika na drugą stronę lub za linie

obrony stawia nas w kłopotliwej sytuacji.

Podwajanie

Jest to akcja 2 zawodników drużyny broniącej, którzy jednocześnie lub następczo (jeden po

drugim) atakują przeciwnika z piłką tworząc lokalną przewagę liczebną 2x1. Ze względu na

kierunek poruszania się drugiego z obrońców wyróżniamy:

• Podwajanie od przodu (rys. 122), kiedy obaj zawodnicy 2 i 4 są wyjściowo „pod

piłką”.

• Podwajanie od tyłu (rys. 123), kiedy jeden z zawodników 4 jest „nad piłką” –

najczęstsza opcja.

W podwajaniu ważne jest by obrońca, który podwaja miał jasność, co do celu, sposobu

wykonania, swojego zadania w tym działaniu i przez to właściwego ustawienia się. Zadaniem

głównym jest odebranie piłki przeciwnikowi przez bezpośredni atak bądź też dzięki swemu

działaniu umożliwić partnerowi odebranie mu piłki. Na rys. 123 przykładowo podwajający

obrońca nad piłką 4 ustawia się tak, by uniemożliwić przeciwnikowi 11 „złamanie akcji do

środka” i tym samym ułatwić partnerowi 2 bezpośredni atak na piłkę. Jeżeli natomiast

przeciwnik z piłka nie widzi naszej bramki (rys. 124) podwajający 4 atakuje przeciwnika

bezpośrednio. 2 natomiast musi się tak ustawić by uniemożliwić 11 wejście z piłką do środka.

Krycie strefowe w obronie

Aby działania obrońców były skuteczne i mogli oni atakować przeciwników z piłką w swoich

sektorach muszą być pewni ze za ich plecami jest partner, który przechwyci piłkę lub

36

przeciwnika jeżeli temu uda się przejść za linię atakującego obrońcy (rys. 126). Na rys. 125

widzimy jak zaw. 3, który wychodzi do asekuracji partnera 8 i zostawia przez to przeciwnika

10 asekuruje poniżej jego kolego 6. W sytuacji gdy, jak na rys. 126, 7 zagra piłkę na skrzydło

do 10 obok 8 i 3 - zawodnika z piłką (10) zatrzyma 6, który da tym samym 3 czas na

podwojenie ataku lub zajęcie nowej pozycji. W tym momencie wszyscy obrońcy muszą się

wykazać zdecydowaniem i agresywnością, by odebrać przeciwnikowi czas i miejsce na

rozegranie akcji. Szczególnie, gdy piłka jest w bocznym sektorze boiska. Zmasowany nacisk

wszystkich zawodników na przeciwnika wymusza błąd (złe podanie, wybicie piłki drybling).

W tym celu większość zawodników obrony musi się znajdować „pod piłkę”.

Korzystanie z pułapek ofsajdowych

Z reguły wykorzystywane jest wtedy, gdy obrona musi działać przeciwko atakującym w

przewadze liczebnej. Innym celem stosowania ofajdu jest sytuacja, kiedy to nasza drużyna

przegrywa i staramy się jak najszybciej odzyskać piłkę. Ofsajd występuje prawie zawsze z

kryciem strefowym, pressingiem i podwojeniem. W praktyce wyróżniamy ofsajdy:

• Pasywny – obrona stoi a przeciwnik wybiegł za jej linię

• Aktywny – obrona wychodzi do przodu zostawiając przeciwnika za sobą

Wyjście obrony do przodu nie może być bezmyślne i instynktowne. Powinno być to

działanie, które ma na celu wyłączenie z gry przeciwników ustawiających się w linii z

obrońcami. Jednocześnie obrońcy nie mogą na ślepo wybiegać do przodu gdyż, jeżeli

przeciwnik z piłka nie zostanie zaatakowany będzie miał on możliwość dryblingu lub podania

do partnera wbiegającego z drugiej linii przez luki w linii obrony. Dlatego też wyjście

obrońców zawsze łączy się z pressingiem na zawodnika z piłka i najbliższych partnerów.

Najdogodniejszym momentem jest zawsze np. za lekkie podanie przeciwnika do tyłu w

kierunku własnej bramki.

37

ROZDZIAŁ 7. OBRONA 3 i 4 W LINII

Skuteczność działania w linii zależy zarówno od indywidualnych umiejętności gry 1x1 jak i

od umiejętności współpracy, ustawiania się, komunikacji i działania wewnątrz formacji i z

linią pomocy i bramkarzem.

Różnice między obroną 3 i 4 zawodnikami

Obrona 4 jest w odróżnieniu do 3-kowej bardziej kompaktowa i niezależna. W ustawieniu 4

formacja może pokryć z powodzeniem całą szerokość boiska. Obrona 3-kowa natomiast

potrzebuje najczęściej wsparcia jednego z bocznych pomocników. 3 w obronie ma również

problemy:

• gdy przeciwnik gra 3 napastników

• z wykonywaniem obiegów na skrzydle

• z przestawianiem z ataku do obrony i vice verso (szeroki i wąskie ustawienie

wymusza przebieganie dużych odległości).

OBRONA 4 W LINII – ANALIZA

Bez względu na liczbę zawodników, którzy budują formacje obronną, drużyna musi być

zawsze w stanie ograniczać przeciwnikowi (z piłką i bez piłki) czas i miejsce na rozgrywanie

piłki.

a. szerokość formacji

W grze obrońcy muszą się starać zachować jak najmniejsze odległości od siebie jak to

możliwe. Zasadą jest, że szerokość formacji nie powinna przekraczać 40m. Inną zasadą jest,

że im bliżej własnej bramki się obrona znajduje tym bliżej siebie stoją obrońcy i odwrotnie.

b. Głębia w ustawianiu wewnątrz formacji

Ustawienie w 2 liniach gwarantuje teoretycznie lepsze zabezpieczenie (asekurację) i nacisk na

przeciwnika (rys. 128). Ustawienie w 1 linii natomiast lepszą grę na spalony aktywny jak i

pasywny (rys. 127).

38

c. Odległość miedzy obroną a pomocą

Im bliżej siebie znajdują się obie formacje tym bardziej kompaktowa i skuteczniejsza

(skuteczniejszy pressing) jest obrona zespołowa. Podczas gry obronnej zarówno pomocnicy

jak i obrońcy powinni się starać zachować względnie stałe odległości miedzy sobą zarówno

podczas ruchu do przodu jak i cofania się. Jedni „ciągną” drugich. Należy unikać tworzenia

się dużych luk miedzy formacjami obrony i pomocy (np. gdy podczas pressingu pomocników

obrońcy się wracają pod bramkę).

d. Elastyczność

W obronie nie ma żadnych stałych punktów czy ustawień. Obrońcy muszą ustawiać się tak by

asekurować i być w stanie zaatakować przeciwnika z piłka. Można tego dokonać zarówno w

ustawieniu wysokim, jak i niskim.

e. Ustawianie się 4 w linii w stosunku do przeciwnika z piłką

Zadaniem obrońcy w grze strefowej jest:

- kontrolowanie przeciwnika w przydzielonej strefie

- kontrolowanie strefy

- asekurowanie partnera, który wyszedł do przeciwnika z piłką

W związku z tym od obrońcy wymaga się stałego kontrolowania i modyfikowania własnego

ustawienia względem partnerów i przeciwnika.

Na rys. 129 przedstawiono teoretyczna idealną linię obronną. 6 asekuruje 2, który

zaatakował 11 z piłką oraz kontroluje we własnej strefie 9. Podobne zadania ma 5. Zaw. 3

uważa na ewentualny przerzut piłki.

Na rys. 130 widzimy ustawienie obrońców, gdy piłka została przegrana do środka

pola. Zaw. 2 asekuruje 6, który zaatakował 9 z piłką oraz kontroluje we własnej strefie 11.

Podobne zaw. 5, który asekuruje 6 i kontroluje 7. W sytuacji, gdy 4 obrońców gra przeciwko

2 napastników w środku pola tworzy się sytuacja 2x2 (na rys. 130 – obrońcy 5 i 6 grają

39

przeciwko atakującym 7 i 9). W takiej sytuacji wielu trenerów ściąga do linii obrony

bocznego pomocnika, tak by boczny obrońca z sytuacji 2x2 w środku pola zrobił

dogodniejsze 3x2 na korzyść obrony. Inni natomiast trenerzy zostawiają bocznych obrońców

na swoich pozycjach licząc na ich ofensywną grę skrzydłami a nakazują środkowym obrońca

agresywne krycie 2 napastników i częste granie na ofsajd aktywny (zostawianie 2

napastników za sobą.

Krycie strefowe

Jeżeli piłka znajduje się na skrzydle na naszej połowie boiska, do zawodnika z piłką

wychodzi boczny pomocnik a jeżeli go nie ma w danym momencie – boczny obrońca.

Pozostali obrońcy ustawiając się w linii za nim po skosie i przesuwają delikatnie w stronę

piłki. Środkowy obrońca asekuruje bocznego obrońcę w walce 1x1 i przejmuje wszystkich,

którzy wbiegną za jego plecy. Jeżeli nikt nie wbiega – bocznego obrońcę zostawia się

najczęściej samego na 1x1 (rys. 129).

Jeżeli piłka ze skrzydła przegrana zostanie do środka pola. Boczny obrońca wraca do

linii z przyjmującego piłkę przeciwnika atakuje środkowy obrońca (rys. 130). Tasujących się

w linii napastników obrońcy przekazują sobie płynnie. W momencie, gdy jeden z nich ma

dwóch przeciwników w swojej strefie musi przywołać któregoś z kolegów. Obrońcy muszą

stale obserwować ruchy napastników. Najniebezpieczniejszy jest moment, gdy z ruchu

poziomego przechodzą do pionowego i próbują wbiegać za linię obrony szczególnie za

plecami obrońców.

40

Na rys. 131 i 132 przedstawiono akcje w której obrońca kryje przeciwnika bez piłki

poruszającego się w pionie od i do piłki. W ruchu napastnika od piłki obrońca podąża za nim

(ok. 0,5m) tylko do wysokości linii obrony o ile oczywiście nie nastąpiło podanie do

wbiegającego napastnika (poz. spalona). Natomiast w ruchu do piłki:

- a) gdy piłka jest do 9A zagrana obrońca 5 podąża ZAWSZE do końca (nie dać

się odwrócić przeciwnikowi) wymiana pozycji z pomocnikiem, który wchodzi

do linii za obrońcę w naszym wypadku 8.

- b) gdy 9A nie dostanie podania - biec za nim do momentu przekazania go

partnerowi z linii pomocy (bez zmiany w pozycji pionie) i wrócić do linii.

Działania obronne w przewadze liczebnej atakujących

Obejmują one:

• grę na spalony

• ustawianie się w obronie (asekuracje)

Ustawianie się w obronie głównie w linii ma na celu zniwelowanie przewagi liczebnej.

Mamy z tym do czynienia np. podczas obiegów drużyny atakującej w bocznym sektorze

boiska (rys. 133 i 134). W sytuacjach takich, gdzie tworzy się w bocznych sektorach sytuacja

2x1 na niekorzyść obrony działa zasada „boczny bierze bocznego” oraz zasada, ze „nie

krzyżujemy torów biegu.” Zaw. 2 wychodzi do bocznego pomocnika 11 z piłką (rys. 133),

którego obiega boczny obrońca 3. W tym momencie 2 cofa się i przejmuje 3 natomiast

środkowy obrońca 6 (lub boczny pomocnik 7 – rys. 134) wychodzi do 11.

41

Na rys. 135 widzimy sytuację, w której środkowy obrońca 5 przeciwdziała akcji

rozegrania piłki z klepki dwójki atakujących 6 i 9. W momencie podania piłki do 9 zaw. 5

wychodzi di niego i stara się przechwycić podanie bez przyjęcia do 6A. Jeżeli mu się nie uda

startuje za piłką (pozycja 5A) wspólnie z partnerem 6 (6A).

Na rys. 136 przedstawiono inną możliwość rozegrania piłki z klepki przed linią obrony w

środku pola. Obrońca 5 przeciwdziała akcji rozegrania piłki z klepki dwójki atakujących 11 i

9. 5 atakuje zaw. 9 z piłką starając się przechwycić podanie do 11. Jeżeli mu się nie uda

biegnie na ślepo za 9 (pozycja 9A) nie patrząc za piłką (pozycja 5A). Zaw. 11 z piłka atakuje

w tym momencie 6, który również stara się przechwycić podanie do 9A. Po podaniu podąża

za piłką 6A.

42

OBRONA 3 W LINII – ANALIZA

Obrona 3 zawodników różni się nieco od obrony 4 zawodnikami. Podstawową różnicą jest,

kiedy jak do 3 w linii muszą dołączyć pomocnicy, gdyż 3 zawodników nie jest w stanie

pokryć całej szerokości boiska a ponadto musi się homogenie przesuwać za piłką. I tak jak 4

w linii może działać względnie niezależnie tak 3 obrońców potrzebuje zawsze asekuracji

szczególnie na skrzydłach – bocznych pomocników, którzy schodzą do 3 w linii tworząc

praktycznie 4 w linii. W momencie przegrania piłki na drugą stronę boczny pomocnik

wychodzi z linii do zawodnika z piłką, a jego kolega z przeciwnej strony schodzi do linii. Ten

mechanizm przedstawiony został na rys. 137 i 138 z zawodnikiem 8. Przejście pomocnika do

linii obrony zależy od:

• położenia piłki. Jeżeli piłka jest w środku pola na wysokości linii środkowej

zawodnicy utrzymują swoje pozycje wyjściowe (rys. 137).

• liczby napastników w drużynie przeciwnej. Jeżeli przeciwnik gra 2 lub 3 napastników

w obronie tworzy się przewaga lub równowaga liczebna. Aby ja znieść do linii obrony

musi zejść pomocnik (rys. 138). Jeżeli natomiast przeciwnik gra 1 napastnikiem – nie

ma takiej potrzeby, gdyż 3 obrońców da rade sobie z 1 napastnikiem.

Jeżeli natomiast przeciwnikowi udało się piłkę przedostać pod pole karne do obrony

wracają obaj boczni pomocnicy (jeden na podwojenie a dalszy do linii obrony) bez względu

na położenie piłki (rys. 139). Gdy piłka jest bliżej środka pola obaj wracają do linii a podwaja

jeden ze środkowych pomocników.

Często podczas akcji obronnych 3 obrońców (przeciwko przeciwnikowi z 2

napastnikami) zawodnicy przekazują sobie krycie napastników tak, by jeden z nich

(najbliższy piłce) mógł zawsze asekurować partnerów w formacji lub linii pomocy (rys. 140)

i przejmować przeciwników wbiegających w boczne sektory. Jest to ryzykowne, gdyż w

43

obronie gramy wówczas w równowadze liczebnej. Nie wymaga to jednak od obrońców

przechodzenia jak na rys. 141.

Dwie strategie gry obronnej

1. obrona wysoka

Opiera się na zasadzie presingu na połowie przeciwnika, dużej agresywności i szybkości

zawodników mającej na celu zdławienie akcji przeciwnika już w zarodku. Do tej koncepcji

potrzeba zawodników o dobrych cechach wolicjonalnych, świetnym przygotowaniu

kondycyjnym oraz umiejętnie stosujących grę na ofsajd.

2. obrona niska

Opiera się na obronie pressingiem dopiero od ¾ lub linii środkowej boiska, dobrej

organizacji obrony w strefie (zawężenie i skrócenie pola gry, możliwość asekuracji i

podwajania), zachowania odległości miedzy zawodnikami w i miedzy formacjami. Okazji do

zdobycia bramki szukamy z kontry i po błędach (np. po przechwytach piłki na własnej

połowie). W tej opcji rzadko stosuje się grę na ofsajd.

44

ROZDZIAŁ 8. SYSTEM 3-4-1-2 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM

W poprzednich rozdziałach przeanalizowaliśmy, kiedy i w jaki sposób do linii obrony

3-kowej dołączają boczni pomocnicy. W tym rozdziale natomiast zastanowimy się nad

obowiązkami pomocników centralnych i napastników w akcjach ofensywnych i

defensywnych całego zespołu. W ofensywie rozgrywający operuje pod napastnikami i ściśle z

nimi współpracuje.

W defensywie stosując wysoki pressing w zależności od systemu gry przeciwnika

rozgrywający (środkowy pomocnik) może atakować środkowego obrońcę (wtedy napastnicy

przechodzą na skrzydło) lub samemu ustawiać się na skrzydle (wtedy jeden z napastników

zostaje w środku a drugi przechodzi na przeciwne skrzydło). W obu przypadkach z

defensywnego 3-4-1-2 przechodzimy do ofensywnego 3-4-3.

W defensywie stosując niski pressing rozgrywający (środkowy pomocnik) najczęściej

zostaje w środku pola i atakuje swojego adwersarza lub cofa jeszcze niżej i wstępuje do linii

pomocy jako trzeci środkowy pomocnik. W ten sposób 3-4-1-2 przechodzi na defensywny 3-

5-2.

Przeciwko 4-3-3

Podstawowym problemem 3-4-1-2 w grze przeciwko 4-3-3 leży w zneutralizowaniu trójki

napastników (rys. 142). W tym wypadku w obronie do linii obrony przejść musi koniecznie

któryś z bocznych pomocników (rys. 143). Jest to zawsze boczny pomocnik przeciwległy do

piłki (zaw. 7 na rys. 143). Bez ściągania pomocnika obrona musi sobie radzić w stosunku

3x3, co jest bardzo niebezpieczne, gdyż w 4-3-3 napastnicy zwykle ustawiają się bardzo

szeroko i będą rozciągać obronę lub przerzucać piłkę.

45

Kolejnym problemem jest podłączanie się bocznych pomocników w 4-3-3. W środku pola

jest wszystko jasne (10 kryje 4, 4-8, a 6-10). Bocznych obrońców przeciwnika 2 i 3 muszą

pokryć lub zaatakować boczni pomocnicy 8 i 7. Przez to nie ma, kto asekurować obrońców,

którzy znów musza grac 3x3. Rozwiązaniem jest manewr gdzie pomocnik po przeciwnej

stronie zostawi swojego obrońcę (7 na rys. 143) i przejdzie do obrony. Inną sprawą jest, że

drużynie w 3-4-1-2 trudno będzie stosować pressing wysoki, gdyż boczni pomocnicy musza

asekurować linię obrony i nie mogą podłączyć się do ataku wysoko na połowie przeciwnika.

W praktyce boczni pomocnicy mają duży obszar na skrzydle do kontroli i jest im ciężko

presowac na bocznego obrońcę a chwilę później asekurować w obronie. Ten problem można

rozwiązać (rys. 144) w ten sposób, że napastnikom 11 i 9 uda się samemu zmusić stoperów 6

i 5 do zagrania do boku i tak przesuwając się za piłką spresować bocznego obrońcę 2, by ten

wbiegł samemu w strefę, gdzie będzie mógł go przejąć boczny pomocnik 8, który dzięki temu

nie będzie musiał tyle biegać.

Innym rozwiązaniem gry przeciwko 4-3-3 jest przesuniecie jednego z pomocników od razu

do linii obrony. W pomocy zostaje 3 pomocników do pomocy rozgrywającemu i napastnikom

w ofensywie. Dodatkowo podczas akcji ofensywnych jeden z bocznych obrońców będzie

mógł włączać się do ofensywy. Podczas akcji prawym skrzydłem lewy boczny pomocnik

schodzi do środka.

46

Przeciwko 4-4-2

Analizując ustawienia obu drużyn na rys. 145, widzimy natychmiast, ze moduł 4-4-2

ma przewagę na skrzydłach, gdzie nominalnie funkcjonuje 2 zawodników, podczas gdy w 3-

4-1-2 tylko jeden. Dlatego też podstawowym problemem jest, w jaki sposób nasz drużyna

upora się z tym 2x1 na skrzydle. Jest kilka sposobów na wyrównanie tej przewagi.

Jednym ze sposobów jest odesłanie napastników na skrzydła (rys. 146) i

podciągniecie rozgrywającego wyżej, czyli przejście do systemu 3-4-3. W ten sposób można

zastosować ultra ofensywny pressing w strefie ataku, gdyż obrona nie upora się z 3

napastników, a pomocnicy i obrońcy przejmą indywidualnie przeciwników w swoich

strefach. Podczas szybkiego przegrania piłki na skrzydło (rys. 146) napastnik 11 może nie

zdążyć przesunąć. Dlatego też do obrońcy z piłką 2 wychodzi boczny pomocnik 8,

asekurowany od tyłu przez obrońcę 3. Minusem tego manewru jest fakt, że w tym momencie

mamy w obronie 3x3. Aby rozwiązać ten problem do obrony przesuwa się boczny pomocnik

7 ze słabszej strony. W ten sposób w obronie znów mamy przewagę 1 zawodnika.

Na rys. 147 przedstawiono kolejny przykład rozwiązania sytuacji 2x1 na skrzydle. W

odróżnieniu od poprzedniego wypadku przesuwanie piłki do boku wymuszają napastnicy,

podczas gdy rozgrywający 10 przechodzi na słabszą stronę. Pozostałe elementy pressingu na

skrzydle są identyczne.

47

Na rys. 148 pokazano 3 sposób rozwiązywania sytuacji 2x1 na skrzydle, w którym to

„główną robotę” pressingową wykonują boczni pomocnik i obrońca. Minusem tego jest fakt,

że na słabej stronie zostają praktycznie nie kryci 2 zawodnicy drużyny przeciwnej (3 i 8),

gdyż pomocnik 7 schodzi do obrony. W przypadku, gdy piłka zostanie przegrana na drugą

stronę, musi on wysoko wybiegać do przeciwnika z piłką.

48

Na rys. 149 przedstawiono ostatnią możliwość – przesuniecie w linii pomocy bez

naruszania linii obrony. W tym wypadku rozgrywający schodzi do linii pomocy (kryje

swojego adwersarza lub schodzi na słabszą stronę) i gramy w systemie 3-5-2. Bardzo ważne

jest tutaj przekazywanie krycia w linii pomocy. Boczny pomocnik 7 nie musi w tej sytuacji

schodzić bezpośrednio do linii obrony, lecz wystarczy, że będzie asekurował słabą stronę.

Obrona 3-kowa w tym modelu natomiast ma „spokojną pracę” gdyż ma przeciwko sobie

tylko 2 napastników, których może sobie przekazywać i asygnować 1 obrońcę do asekuracji.

Przeciwko 3-5-2

W przypadku gry przeciwko 3-5-2 jak na rys. 150 wszystko jest jasne i można łatwo

przyporządkować pary. Obie drużyny maja przewagę 3x2 w obronie i jednakową liczbę

zawodników w środku pola. Na skrzydłach jest gra 1x1 bocznych pomocników. W tym

kontekście drużyna, która będzie lepiej zorganizowana, lepsza piłkarsko i kondycyjnie mecz

wygra.

Aby założyć pressing, cała drużyna musi zachować ustawienie kompaktowe, by skutecznie

naciskać i kryć przeciwnika. Na rys. 151 przedstawiono model zakładania pressingu.

Zadaniem napastników jest zepchniecie piłki do bocznego obrońcy, gdzie naciskany będzie

on przez napastnika - 11 i bocznego pomocnika - 8, który podszedł wyżej i ustawiła się przed

swoim adwersarzem – 7, by odciąć go od podania i uzyskać możliwość przechwytu piłki.

Pomocnik na słabszej stronie przechodzi w dół w kierunku linii obrony by zniwelować

równowagę liczebną 2x2 w obronie na wypadek długiego podania.

49

Przeciwko 3-4-1-2

Na ryc. 152 przedstawiono moduł, w którym oba zespoły grają w systemie 3-4-1-2. Podobnie

jak w przypadku 3-5-2, tu również obie drużyny maja przewagę 3x2 w obronie, (choć musza

uważać również na cofniętego za napastnikami łącznika – 10) i jednakową liczbę

zawodników w środku pola. Na skrzydłach jest gra 1x1 bocznych pomocników. Największa

różnicę stanowi rola łącznika – 10 przeciwnika, szczególnie w grze obronnej. Najczęściej

rozwiązuje się to na 2 sposoby:

1- stoper wychodzi do przodu (5 podochodzi do 10) – rys. 153. Dla wytworzenia

przewagi liczebnej w obronie z linii pomocy musi przejść boczny pomocnik – 7. Z 3-

4-1-2 przechodzimy do 4-3-3.

2- jeden z pomocników środkowych (4) cofa się do krycia 10 – rys. 154. W tym

wypadku pozostali zawodnicy naszej drużyny – 10 i 9 muszą cofnąć się w pionie.

Plusem tego manewru jest to, że linia obrony pozostaje nietknięta i może skupić się na

2 napastników. Minusem natomiast przesuwanie w linii pomocy, które może rodzić

błędy, przy szybkim rozgrywaniu piłki. Z 3-4-1-2 przechodzimy do 3-5-2.

Zawodnicy w momencie przechwytu piłki muszą przejść z 3-5-2 lub 4-3-3 szybko i płynnie

do wyjściowego 3-4-1-2 w ataku.

50

ROZDZIAŁ 9. SYSTEM 4-2-3-1 PRZECIWKO INNYM USTAWIENIOM

Moduł 4-2-3-1 buduje 4 osobowa linia obrony „ochraniana” przez 2 defensywnych

pomocników. W ten sposób z założenia tych 6 zawodników, powinno być w stanie

powstrzymać (do czasu powrotu pozostałych zawodników) atak przeciwnika. W wariantach

defensywnych do dwójki pomocników dołączyć mogą boczni (nominalnie ofensywni) boczni

pomocnicy. Otrzymamy w ten sposób system 4-4-1-1. Jeżeli dodatkowo cofniemy

rozgrywającego – przejdziemy do 4-5-1. Zmiany systemu zależą oczywiście od tego ilu

zawodników znajduje się w danym momencie „pod” piłką. Układ 4-2-3-1 pozwala zarówno

na niska obronę jak i na stosowanie wysokiego pressingu – głównie dzięki ustawieniu 3

ofensywnych pomocników i napastnika (rys. 155).

Przeciwko 4-4-2

Aby założyć pressing wysoki na drużynę grającą 4-4-2 należy wykonać manewry

przestawione na rys. 156. Napastnik (i czasem także środkowy lub boczny pomocnik)

wymuszają, przez atak na stopera, zagranie piłki do boku. W tym momencie bocznego

obrońcę 2 zaatakuje nasz lewy pomocnik 11. Napastnik 9 odcina podanie do tyłu, środkowi

pomocnicy 10, 8 i 4 wychodzą przed swych adwersarzy i blokują zagranie do środka, linia

obrony przesuwa się jak na rysunku (3 kryje 7 i asekuruje 11, 6 asekuruje 3 lub zostaje w

linii) ściągając bocznego pomocnika 7 ze słabszej strony, którego zadaniem jest przejąć

ewentualny przerzut. W przypadku zastosowania niskiego pressingu przechodzimy z 4-2-3-1

51

do 4-4-1-1 (rys. 157). Przy przegraniu piłki między obie formacje (pomocy i obrony)

przeciwnika z piłką może atakować z podwojeniem para pomocnik i obrońca jak na rys. 157

zaw. 3 i 11.

Przeciwko 3-5-2

Brak łącznika w 3-5-2 (rys. 158) ułatwia podział zadań w obronie (4x2 na korzyść obrony) i

pomocy (5x5). Problemem natomiast jest odebranie piłki 3 obrońców. Gdyż osamotniony

napastnik będzie miał problemy z wymuszeniem zagrania do boku, gdzie łatwiej założyć

pressing, gdyż krystalizuje się automatycznie podział na słabszą i mocniejszą stronę. W

mocniejszej stronie dzięki przesunięciom jesteśmy w stanie utworzyć przewagę liczebną w

okolicach piłki. Zakładanie presingu defensywnego odpowiada zasadom przedstawionym w

przypadku gry przeciwko 4-4-2 (rys. 159).

52

Przeciwko 3-4-1-2

W obu systemach (rys. 160) widać przewagę w liniach obrony zawodników broniących. 3

obrońców (3-4-1-2) kryje wysuniętego napastnika (4-2-3-1) i musi uważać na wejścia

skrzydłami bocznych pomocników 11 i 7. 4 obrońców (4-2-3-1) kryje dwójkę wysuniętych

napastników (3-4-1-2) i musi uważać na wejścia łącznika - 10. Grą łącznika muszą się „zająć”

defensywni pomocnicy 8 i 4, gdyż będzie on dążył do ustawiania się między nimi a linia

obrony, szukając gry z klepki z napastnikami 9 i 11, co stworzy bardzo niebezpieczna

sytuację 3x2 (3 napastników na 2 środkowych obrońców) przed polem karnym. Pressing

wysoki stosuje się wyłącznie wtedy, gdy piłka jest na skrzydle. W środku pola opłaca się to

robić tylko w przypadku złego (za lekkiego, niedokładnego, niekontrolowanego) podania. W

innym przypadku kontrolująca piłkę 3 obrońców spokojnie „rozklepie” osamotnionego

„pressującego” napastnika. Ponadto 3 obrońców może próbować zagrania długa piłka do 2

napastników i łącznika (rys. 161) by rozegrać piłkę w sytuacji 3x2 w środku pola przed 16-

tką.

Gdyby natomiast udało się piłkę skierować na skrzydło – pressing można założyć jak

na rys. 162. Bocznego obrońcę 2 atakuje 11, napastnik 9 odcina podanie do tyłu, pomocnicy

53

środkowi podchodzą do swoich najbliższych adwersarzy (szczególnie łącznika – 10), a

boczny obrońca 3 podchodzi do bocznego pomocnika 7.

W przypadku niskiego pressingu boczni pomocnicy schodzą niżej, umożliwiając linii

obrony zwarcie szyków (boczni obrońcy zejdą bardziej do środka) i zamianę niekorzystnej

sytuacji 3 x 2 przed polem karnym na 4 x 3. Defensywni pomocnicy mogą się wtedy skupić

na destrukcji linii pomocy przeciwnika, szczególnie organizacji i rozgrywania piłki środkiem

pola.

Przeciwko 4-3-3

W przypadku konfrontacji drużyn grających systemami 4-3-3 przeciwko 4-2-3-1 widać (rys.

163), że obie linie obrony grają w przewadze nad atakującymi. W linii pomocy również widać

idealne przyporządkowanie par. Środkowy (4) pomocnik 4-3-3 kryje naszą 10, a nasi

defensywni pomocnicy (8 i 4) kryją bocznych pomocników przeciwnika (8 i 10). Gdy 4-3-3

chcemy wysoko spressować, tu również piłka winna najpierw znaleźć się na skrzydle. Ważne

jest by w momencie ataku 11 na bocznego obrońcę 2, nasi zawodnicy 3, 8 i 10 odcięli zaw.2

od możliwości wykonania podania do środka i po skrzydle. Szczególnie zagranie po skrzydle

jest wybitnie niebezpieczne, gdyż 3 wychodząc przed 7 tworzy w obronie sytuacje 3x3.

54

W sytuacji, bowiem, gdy piłkę otrzyma 7 na skrzydle, musi go zaatakować najbliższy obrońca

– 6. W opisanym wypadku do linii obrony musi zejść pomocnik 4 (opcja A – rys. 164) lub 7

(wtedy 2 przesunie się do środka) – opcja B – rys. 164. Bez względu na miejsce zagrania

piłki (oprócz słabej strony) broniący mogą zastosować podwojenie w obronie – w środku

(rys. 165) czy po skrzydle (rys. 166). W przypadku zastosowania niskiego presingu, ważne

jest zachowanie krycia w bocznych sektorach. Tutaj szczególnie boczni pomocnicy muszą

pokryć bocznych obrońców drużyny przeciwnej. W środku pola, jak już mówiliśmy, nasza

trójka środkowych pomocników kryje trojkę pomocników z 4-3-3. W środku obrony mamy

przewagę – 2 stoperów przeciwko jednemu środkowemu napastnikowi, co jest szczególnie

korzystne przy dośrodkowaniach ze skrzydła.

55

Przeciwko 3-4-3

W konfrontacji z drużyna w systemie 3-4-3 największe problemy stanowi sprawa kontroli i

krycia bocznych pomocników (rys. 167).

W obronie 4 zawodników musi kontrolować 3 napastników i ciężko im będzie asekurować

partnerów z pomocy, czy też podłączać się do ofensywy. Jeżeli teraz nasi boczni pomocnicy

zachowają swoje wyjściowe – wysokie, ofensywne ustawienie, to pomocy mamy 4x2 na

korzyść przeciwnika! W takim wypadku jest nieodzowne, by w defensywie trójka

pomocników 11, 10 i 7 cofnęła się do linii pomocy, przechodząc z 4-2-3-1 na 4-5-1. Dzięki

temu z niekorzystnego 2x4 tworzy się pozytywne 5x4 (rys. 168). Taka konstelacja pozwala

jednemu z bocznych obrońców 3-4-3 podłączyć się do ataku, w obronie, bowiem

osamotnionego napastnika będzie pilnować 2 obrońców. Podejście bocznego obrońcy 2 (rys.

169) skrzydłem tworzy niekorzystna dla nas sytuację 3x2 na skrzydle (2, 10 i 7 przeciwko

naszym 11 i 3). Aby tą przewagę na skrzydle zniwelować należy

56

• Przesunąć ustawienie w linii pomocy (rys. 170) bez naruszania linii obrony. 11

zostawia krytego 10 i atakuje bocznego obrońcę 2. Jego wyjście do góry „pociąga” za

sobą pozostałych pomocników – 8, 4 i 10.

• Przesunąć ustawienie w liniach zarówno pomocy jak i obrony (rys. 171). 11 zostawia

krytego 10 i atakuje bocznego obrońcę 2. Jego wyjście do góry „pociąga” za sobą linię

obrony, gdzie do 10 podchodzi boczny obrońca 3, który „ciągnie” za sobą całą linię

obrony i bocznego pomocnika (rys. 171). Inną wersją asekuracji w linii obrony jest

model, w którym po przesunięciu obrońców 3 i 6 do obrony schodzi pomocnik 4.