Masaż

– podstawowe techniki

Działanie masażu

W zależności od typu zabiegu, rodzaju stosowanej techniki (szybkość i rytm wykonywania, stopień wywieranego nacisku i głębokość działania):

• Uspakaja lub pobudza

• Poprawia samopoczucie (endorfiny)

• Pobudza krążenie krwi i limfy (wypłukuje płyn tkankowy – często zmieniony zapalnie i dostarcza nowych substancji odżywczych działając przeciwzapalnie i przeciwbólowo)

• Zmniejsza nadmiernie napięcie mięśniowe (przykurcze)

Działanie masażu

• Zwiększa napięcie – np w atrofii, w masażu przedwysiłkowym

• Odprowadza obrzęki

• Zwiększa wymianę gazową i wysycenie krwi tlenem

• Pobudza przemianę materii

• Pobudza układ moczowy

• Pobudza odżywienie kości i stawów

• Zmniejsza wydzielanie hormonów stresu – obniża ciśnienie krwi, rytm oddechowy

• Polepsza propriocepcję (czucie głębokie)

Wskazania do masażu • Przewlekłe choroby mięśniowo – szkieletowe

(przykurcze, bóle mięśniowe, zapalenia ścięgien)

• Po zabiegach operacyjnych

• W przypadku restrykcji ruchowych

• Jako zabieg wstępny przed ćwiczeniami lub po ćwiczeniach (działanie relaksacyjne, rozgrzewające)

• Przewlekłe zaburzenia równowagi

• Nadmierne lub obniżone napięcie mięśniowe

• Masaż przedwysiłkowy – rozgrzewający i powysiłkowy – przyspieszający regenerację

• Blizny tkanek miękkich, obrzęki

• Jako zabieg rozluźniający

Przeciwwskazania do masażu • Temperatura ciała pow. 39,5°C

• Uszkodzenia skóry, choroby skóry

• Krwawienia wewnętrzne, skłonność do krwawień

• Zerwanie mięśnia

• Ostry okres po urazie (do 72h stosujemy zimne okłady)

• Poważne choroby układu nerwowego wpływające na zachowanie

• Neuralgia (przeczulica) – w przypadku niewielkiego bólu można zastosować masaż jednak poprzedzić go zimnym okładem

• Bolesne stany zapalne stawów

• Uogólniona choroba nowotworowa

• Choroba zakaźna

• Ostra choroba wirusowa

Metodyka wykonywania masażu

• Masaż wykonuje się dłoniową i grzbietową stroną rąk na obnażonym ciele masowanego, dla którego jest to zabieg całkowicie bierny

• Masowany powinien być tak ułożony, aby napięcie masowanych grup mięśniowych było jak najmniejsze, a całe ciało rozluźnione

• Każdy ruch powtarza się wielokrotnie (przynajmniej 8-10 razy)

• Ruchy powinny być zręczne, dokładne, miękkie i sprężyste wykonywane w miarę możliwości w sposób ciągły, tj. bez odrywania rąk od powierzchni masowanej

• Siła docisku nie powinna wywoływać wrażeń bólowych

Metodyka wykonywania masażu • Należy dążyć do tego, aby masaż był

wykonywany jak największą powierzchnią ręki

• Prawa i lewa ręka powinny być zawsze jednakowe sprawne

• W masażu bierze udział całe ciało masażysty. Należy wykorzystywać masę ciała i pracę nóg

• Masaż jednej części ciała nie powinien trwać dłużej niż 10-15 min

• Masaż każdej części ciała kończy się ruchami biernymi w sąsiadujących z nią stawach. Ruchy bierne we wszystkich stawach można również wykonać po wymasowaniu całej kończyny

Techniki masażu

1. Głaskanie

2. Rozcieranie

3. Wyciskanie (ucisk ślizgowy)

4. Ugniatanie

5. Uderzanie (oklepywanie)

6. Wstrząsanie

7. Wibracja

Głaskanie • Zawsze rozpoczyna się i

kończy masaż tą techniką

• Może być wykonywane wielokrotnie w trakcie jednego zabiegu

• Ruchy powinny być lekkie i posuwiste

• Działa powierzchownie

• Używamy niewielkiej siły nacisku

• Może być wykonywane w dowolnym kierunku, jednak preferuje się głaskanie wzdłuż włókien mięśniowych i zgodnie z kierunkiem wzrostu sierści

Głaskanie - działanie

• Przygotowanie zwierzęcia do masażu

• Stymulacja dotykowa

• Zwiększenie tonusu skórnego i tkanki

podskórnej

• Wzmożenie przemiany materii szybsze

odprowadzenie ewentualnych obrzęków

• Zmniejszenie pobudliwości zakończeń

nerwów czuciowych

Głaskanie

Możemy wykonywać:

• Pow. dłoniową ręki

• Pow. grzbietową ręki

• Pow. dłoniową palców

• Grzbietową stroną ugiętych palców

• Kłębem kciuka

Ruchy:

• Podłużne: równoległe, naprzemienne

• Poprzeczne: równoległe, naprzemienne

Tempo: ok. 25 ruchów na minutę

Rozcieranie

• Energiczne ruchy, przesuwanie skórą

względem tkanek głębiej położonych

• Szczególnie często wykonywane na

okolicy stawów, torebek stawowych,

więzadeł, ścięgien, powięzi, rozcięgien i

mięśni, a także w miejscach przejścia

brzuśca mięśniowego w ścięgno

Rozcieranie - działanie

• Rozgrzanie okolicy zabiegowej

• Rozgrzanie stawów, mięśni i ścięgien przed wzmożonym wysiłkiem fizycznym

• Ułatwienie i przyspieszenie wchłaniania obrzęków

• Przekrwienie lepsze odżywienie okolic stawów

• Likwidacja pourazowych zgrubień torebki stawowej i zgrubień mięśniowych

• Zapobieganie nieprawidłowym zrostom tkanek

• Uelastycznienie blizn

Rozcieranie Można wykonywać:

• Nasadą dłoni

• Opuszkami palców 2-5

• Kłębem kciuka

• Opuszkami kciuków

• „Kostkami” palców 2-5

• Przyśrodkową krawędzią pięści

• Rozcieranie obrączkowe (masowana część ciała między kciukiem a palcem wskazującym)

Ruchy:

• Prostolinijne (podłużne, poprzeczne)

• Spiralne

• Koliste

Tempo: ok. 60 – 100 ruchów na minutę

Wyciskanie

• Najczęściej wykonywane

zaraz po głaskaniu lub

rozcieraniu, może być

wykonywane wielokrotnie

podczas jednego

zabiegu, również pod

koniec

• Wykonywane głównie w

masażu sportowym i

limfatycznym

• Zawsze w kierunku serca

lub węzłów limfatycznych

• Średnia siła nacisku

Wyciskanie – działanie

• Przepchnięcie krwi i chłonki w kierunku serca

• Zwiększenie szybkości przepływu krwi i chłonki

• Szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii

• Zapobieganie i likwidacja obrzęków

• Ułatwienie dopływu do tkanek krwi utlenowanej

Wyciskanie

• Wykonywane dłoniową stroną ręki

• Ruchy:

• Obejmujące zwykłe

• Obejmujące pulsacyjne

• Jednorącz

• Oburącz

• Wspomagane

• Tempo: od 2-3 sek/ruch do 2 ruchów na sekundę

Ugniatanie

• Technika ta zajmuje najwięcej czasu: w masażu leczniczym 40%, sportowym 60%

• Głębokie działanie, oddziałuje głównie na napięcie mięśniowe, strefy i punkty zwiększonego napięcia w mięśniach, przeciążenia, a także na tkankę powierzchowną i więzadła zwiększając ich miękkość

• Ręka nie ślizga się po skórze, lecz wyraźnie i zdecydowanie chwyta za mięsień lub grupę mięśni i odciąga je od części kostnych

• Ruch polega na skośnym lub poprzecznym do przebiegu włókien mięśniowych rozciągnięciu, skręceniu i uciskaniu. Ruch płynny i rytmiczny

Ugniatanie – działanie

• Duże przekrwienie wzrost szybkości przepływu krwi i limfy ułatwienie wymiany tkankowej w mięśniach lepsze odżywienie i szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii

• Uregulowanie napięcia mięśniowego poprzez oddziaływanie na receptory czucia głębokiego

• Przyspieszenie regeneracji mięśni po wysiłku fizycznym

• Wzrost elastyczności tkanki mięśniowej i ścięgien

• Pobudzenie OUN lub efekt relaksacyjny (w zależności od tempa)

• Likwidacja przykurczy i zrostów

• Walka z amiotrofią

Ugniatanie - uciskanie

• Ręce, palce lub pięść wykonują rytmiczne, powolne ruchy krążenia, ruchy przypominają ugniatanie ciasta

• Skóra porusza się na głębiej położonych tkankach, nie ma ślizgania

• Na małych powierzchniach uciskanie wykonuje się jedną ręką, dwoma kciukami lub innymi palcami

Ugniatanie - uciskanie

• Na dużych powierzchniach wykonuje się powierzchniami dłoniowym obu rąk, pięściami, „kostkami”, wykorzystując siłę mięśni całych kończyn górnych i masę tułowia

• Co około pół minuty ruch można przeplatać wyciskaniem, wstrząsaniem lub głaskaniem

Ugniatanie przesuwane

• Wykonywane z dość

dużą siła nacisku

• Tempo niewielkie

• Właściwości odprężające

(szczególnie kark)

• Przy odpowiednim tempie

rozgrzewa mięśnie i

pobudza krążenie (masaż

przedwysiłkowy kończyn)

Ugniatanie - przełamywanie mięśni

• Ruch podobny do

ugniatania

przesuwanego, z tym że

wykonywany na

mięśniach płaskich

• Przełamywanie na

grzbiecie zmniejsza

obrzęki, poprawia

krążenie i usuwa zbędne

toksyny z tkanek

Ugniatanie okrężne • Wykonywane opuszkami palców 2-5 i kciukiem po ujęciu mięśnia palce 2-5 wykonują ruchy obrotowe w kierunku kciuka tak, że kciuk dąży do palców, a palce do kciuka. Można wykonywać ze wspomaganiem

Ugniatanie wałkowane • Wykonywane palcami 2-5 i kciukiem mięsień

chwyta się między palce 2-5 a odwiedziony kciuk. W pierwszym momencie fałd należy przesunąć do siebie uciskając palcami 2-5, a następnie od siebie uciskając nasadą dłoni i kciukiem z jednoczesnym przesunięciem rąk wzdłuż mięśnia

Ugniatanie ruchem szczypcowym

• Wykonywane wszystkimi palcami

rozstawionymi szponowato w

pierwszym momencie zdecydowanie

unosimy mięsień, a następnie go

wypuszczamy

• Wykonywane na dużych grupach

mięśniowych, w szczególności kończyn

Ugniatanie - rolowanie skóry

• Wspomaga krążenie skórne

• Poprawia wygląd sierści, elastyczność skóry, uspokaja

• Wykonywane z włosem lub pod włos, z niewielką siłą

• Działa powierzchownie

• Wykonywane na brzuchu zwiększa napięcie powłok brzusznych

Uderzanie

• Stosuje się głównie na duże partie mięśniowe

• Jest silnym bodźcem mechanicznym

• Wykonywane z dość dużą siłą, ale nie powodującą bólu

• Wykonuje się poprzez naprzemienną pracę rąk z wysokości ok. 10 cm

• Wykorzystywane w masażu sportowym i w celu rozgrzania

• Ma działanie pobudzające

• Nie wykonujemy na mięśniach przykurczonych lub mocno napiętych i po wysiłku fizycznym

Uderzanie - działanie

• Pobudza krążenie

• Pobudza wydzielanie histaminy

• Pobudza mięśnie do skurczu

• Przyspiesza przemianę materii

• W chorobach układu oddechowego ma na celu

oderwanie wydzieliny zalegającej w płucach

• Wpływ na naczynia krwionośne:

Słabe – zwęża naczynia

Silne – rozszerza naczynia

Uderzanie

Wykonywane:

• Płaską ręką

• Całą ręką

(ruchem łyżeczki)

• Palcami (ruchem

miotełki)

Uderzanie

• Grzbietową powierzchnią

paliczków środkowych

palców 2-5

• Niedomkniętą pięścią

• Krawędziami rąk

(siekanie)

Tempo: 2 – 5 ruchów na

sekundę

Wstrząsanie

• Przekazywanie drgań mechanicznych z dużą częstotliwością

• Ruchy poprzecznie do włókien mięśniowych

• Ręka powinna przylegać do pow. skóry

• Ruchy rytmiczne, zdecydowane, ale płynne, bez szarpnięć

• Ruch „na boki”

• Oddziałuje na skórę i mięśnie

Wstrząsanie - działanie

• Usprawnienie krążenia

• Lepsze rozprowadzenie chłonki w przestrzeniach międzykom.

• Słabe: zmniejszenie pobudzenia OUN

• Silne: zwiększenie pobudzenia OUN

• Zmniejszenie napięcia mięśniowego i rozluźnienie aparatu torebkowo-więzadłowego po wysiłku

• Ułatwienie wydzielania zalegającego płynu

Wstrząsanie

Wykonywane:

• Powierzchnią dłoniową ręki

• Nasadą dłoni

• Palcami 2-5

• Kończyną zwierzęcia (przy zdrowych

stawach)

Wibracje • Polegają na przekazywaniu

drgań mechanicznych o małej amplitudzie i dużej częstotliwości

• Wykonuje się najczęściej w masażu okolic kręgosłupa, a także wzdłuż przebiegu nerwów obwodowych i naczyń krwionośnych, a także na mięśnie i stawy

• Mogą być wykonywane jako osobna technika w przypadku zapaleń stawów (gdzie pozostałe techniki klasycznego masażu są przeciwwskazane)

Wibracje

Cel:

• Zmniejszenie nadmiernej pobudliwości OUN i nerwów obwodowych

• Zmniejszenie napięcia włókien mięśniowych

• Rozluźnienie ścian naczyń krwionośnych

Wykonywane:

• Opuszkami palców 2 – 5

• Palcami 2 – 5

• Nasadą dłoni

• Całą dłonią

• „Masażerem”

Wybrane elementy innych technik

manualnych, schematy masażu

relaksacyjnego, sportowego,

leczniczego

Masaż poprzeczny głęboki - friction

• Jest techniką rozcierania

głębokiego, wykonywaną

na ścięgnach, włóknach i

przyczepach

mięśniowych, podczas

zapaleń podostrych i

chronicznych

• Jest wykonywany

prostopadle do włókien,

za pomocą ruchów tam i

z powrotem

Masaż poprzeczny głęboki -

działanie

• Przeciwbólowo

• Przekrwiennie

• Sprzyja gojeniu oraz fazie przebudowy i

reorientacji włókien kolagenowych

• Sprzyja uwolnieniu zrostów

• Ogranicza tworzenie się blizn

Masaż poprzeczny głęboki -

wykonanie

Wykonywane:

• Opuszkami palców 2-5

• Opuszką kciuka

• Palcem środkowym skrzyżowanym na

wskazującym

Masaż funkcyjny

• Wykonujemy wzdłuż włókien z biernym ruchem

w stawie

• Sekwencje ruchu:

a) zbliżenie przyczepów mięśnia

b) nacisk na tkanki w momencie oddalania

przyczepów

c) zbliżenie przyczepów bez nacisku

Masaż funkcyjny

• Działanie:

a) terapia skojarzona mięśni i stawów

b) stymulacja proprioceptorów → zmniejszenie

napięcia

c) poprawa krążenia

d) uruchamianie pojedynczych włókien

e) uruchamianie pomiędzy różnymi warstwami

tkanek

f) likwidacja przykurczów

Masaż relaksacyjny

• Może być wykonywany w każdej sytuacji, przed albo po wydarzeniu stresującym, a także jako wstęp do innych zabiegów

• Celem zabiegu jest obniżenie poziomu stresu, zrelaksowanie zwierzęcia w jak najkrótszym czasie

• Masaż ten oddziałuje jedynie na układ nerwowy, pobudza część przywspółczulną AUN

• Używa się bardzo niewielkiej siły nacisku, ruchy są wolne i płynne

• Jeden zabieg trwa od 10 do 15 min.

Masaż relaksacyjny – algorytm

postępowania 1. Głaskanie grzbietu

2. Rozcieranie okolicy potylicznej, karku

3. Ugniatanie mięśni karku

4. (rozcieranie małżowin usznych)

5. Głaskanie barku, rozcieranie i delikatne ugniatanie

6. Głaskanie grzbietu, rozcieranie i ugniatanie

7. Rozcieranie okolicy kości krzyżowej

8. Głaskanie obręczy kończyn miednicznych, rozcieranie i delikatne ugniatanie

9. Przegłaskanie grzbietu

Masaż całościowy

• Wykonywany w celu utrzymania sprawności układu mięśniowego i szkieletowego, poprawy przepływu płynów ustrojowych, usunięcia toksyn z organizmu

• Pozwala na wykrycie napięć, spazmów i trigger pointów

• Może być wykonywany od 1 do 4 razy w tygodniu

• Cały zabieg trwa 20 – 60 min.

Masaż całościowy – algorytm

postępowania

1. Głaskanie, rozcieranie, wyciskanie, ugniatanie,

wstrząsanie i końcowe głaskanie mięśni karku

2. Jw. + poprzeczny masaż głęboki barku i KP

3. Głaskanie, rozcieranie, wyciskanie, ugniatanie,

wstrząsanie i głaskanie mięśni klatki piersiowej

4. Jw. mięśni grzbietu

5. Jw. + masaż poprzeczny głęboki mięśni

obręczy KM, całej KM

6. Głaskanie grzbietu

Masaż sportowy

1. Masaż podtrzymujący

• Wykonuje się na początku sezonu treningowego, gdy występuje przerwa w regularnych treningach

• Celem jest utrzymanie całego organizmu w sprawności fizycznej

• Wykonuje się go na ogół jako masaż całościowy

Masaż sportowy 2. Masaż przedwysiłkowy

• Wykonywany 5 – 8 min. przed max wysiłkiem

• Trwa do 10 – 15 min.

• Celem jest rozgrzanie biorących udział w wysiłku mięśni i stawów poprzez zwiększenie przepływu krwi, a co za tym idzie lepsze odżywienie (obniżenie ryzyka kontuzji)

• Wysiłek długotrwały mniejsza intensywność masażu

• Wysiłek krótkotrwały większa intensywność, energicznie i krótko

• Główne techniki to rozcieranie stawów i miejsc przejścia brzuśca w ścięgno, ugniatanie i wstrząsanie mięśni

Masaż sportowy

3.Masaż międzywysiłkowy

• Wykonuje się go w przerwach między

poszczególnymi startami (gdzie przerwa wynosi

1 – 5h)

• Nie stosuje się głaskania, stosuje się

rozcieranie, ugniatanie i wstrząsanie, czasem

uderzanie (mięśni szczególnie zaangażowanych

w wysiłek)

• Trwa ok. 10 min.

• Zabieg rozpoczynamy od mięśni grzbietu,

następnie energiczniej masuje się kończyny

Masaż sportowy

4. Masaż powysiłkowy

• Wykonuje się w okresie przygotowawczym i startowym cyklu treningowego, od 1,5 do 2 h po wysiłku

• Celem jest przyspieszenie procesów regeneracji organizmu i przygotowanie zwierzęcia do następnego treningu

• Wykonuje się jako masaż całościowy, przy czym używa się więcej wyciskania

• Trwa ok. 40 – 60 min., zabieg powinno się zakończyć stretchingiem

Elementy masażu leczniczego

• Dotyczą postępowania w przypadku

wystąpienia stanu patologicznego:

Obrzęku

Trigger point

Postępowanie

w przypadku obrzęku • Obrzęk jest następstwem chronicznego lub

ostrego procesu zapalnego

• Nagromadzenie krwi lub limfy w miejscu uszkodzenia prowadzi do zwiększenia ciśnienia w tkankach, wzrostu temperatury i bólu

• Masaż ma za zadanie umożliwić odprowadzenie płynu i zmniejszyć obrzęk

• W przypadku urazów w stanie ostrym (mocne ucieplenie) stosujemy masaż kubkiem wypełnionym lodem

Postępowanie

w przypadku obrzęku • Przed przystąpieniem do masażu części ciała

chorobowo zajętej należy wykonać krótki masaż odcinka znajdującego się powyżej, aby pobudzić krążenie

• Stan podostry i przewlekły - Czas zabiegu:

ciepłolecznictwo – 2-5 min (w tym czasie należy wykonać masaż odcinka ciała powyżej obrzęku w celu pobudzenia krążenia i ułatwienia odpływu limfy)

masaż miejsca chorobowo zmienionego – 10 min,

masaż grzbietu – do 15 min

zimnolecznictwo – (do 3 min – kubek z zimną wodą lub okład do 10 min)

Postępowanie

w przypadku obrzęku – masaż

tkanek objętych obrzękiem 1. Głaskanie tkanek sąsiadujących z obrzękiem

2. Głaskanie miejsca objętego obrzękiem

3. Wyciskanie dookoła obrzęku

4. Delikatne rozcieranie i ugniatanie dookoła zajętego miejsca, stopniowo dążymy do środka, co parę sekund przeplatamy ruch wyciskaniem

5. Wyciskanie

6. Końcowe głaskanie

7. Zabieg należy zakończyć zimnolecznictwem

Trigger Point

• Bolesny punkt (punkt spustowy bólu), bolesność

wywołana nagromadzeniem toksyn, które

drażnią zakończenia nerwowe

• Ucisk punktu wywołuje przeniesienie bólu w inne

obszary ciała

• Najczęściej znajdują się w brzuścu mięśniowym,

powstają w wyniku przetrenowania, stresu,

zaburzeń miejscowego krążenia

Postępowanie w przypadku

trigger point • Zabieg rozpoczynamy od ciepłego okładu

• Głaskanie, rozcieranie, wyciskanie, ugniatanie

• Po odnalezieniu punktu należy ucisnąć go kciukiem i przytrzymać, aż do momentu kiedy wyczuje się, że napięcie ustępuje (może to potrwać od kilku sekund do 2 min.)

• Nacisk powinien wywoływać uczucie pomiędzy przyjemnością a bólem

• Po ustąpieniu napięcia wyciskanie, głęboki masaż poprzeczny danego mięśnia

• Po zabiegu zaleca się wykonanie ćwiczeń fizycznych, a następnie stretching

• Zabieg można powtórzyć po 2 dniach

Trigger points dla KKM:

• Między mięśniami: naprężaczem powięzi szerokiej uda, pośladkowym środkowym, czworogłowym uda

• Punkt motoryczny mięśni pośladkowych

• Trigger Pointy na przebiegu nerwu kulszowego

• Powyżej stawu kolanowego, w bruździe pomiędzy naprężaczem powięzi szerokiej uda a mięśniem czworogłowym: symetrycznie po obu stronach

• Przyczep więzadła rzepki do guzowatości piszczeli

• Głowa strzałki – przyczep więzadła pobocznego bocznego

Trigger Points dla KKP

• Grzebień łopatki: w połowie jego

długości na mięśniu

podgrzebieniowym

• Triceps - bruzda między głową długą a

boczną

• W mięśniu dwugłowym ramienia, w

połowie długości k. ramiennej

Lokalizacja Trigger Points