Marzanna Bieńkowska Biuro Rzecznika Praw Pacjenta

Zespół Interwencyjno-Poradniczy

Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony praw pacjentów określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz w przepisach odrębnych.

Pacjent – osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub

korzystająca ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający

świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny.

Świadczenie zdrowotne – działania służące zachowaniu, ratowaniu,

przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z

procesu leczenia.

Prawa pacjenta – uprawnienia przynależne w równym stopniu każdemu

pacjentowi z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych.

1) do świadczeń zdrowotnych;

2) do informacji o stanie zdrowia;

3) do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych;

4) do tajemnicy informacji;

5) do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych;

6) do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza;

7) do poszanowania intymności i godności pacjenta;

8) do dokumentacji medycznej;

9) do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego;

10) do opieki duszpasterskiej;

11) do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

odpowiadających wymaganiom AKTUALNEJ wiedzy medycznej (obowiązek doskonalenia zawodowego zawarty w Kodeksie etyki lekarskiej oraz Kodeksie etyki zawodowej pielęgniarki położnej);

obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych ma podwójny wymiar: spoczywa na placówce medycznej oraz na osobach wykonujących zawód medyczny;

pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia;

pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością.

Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia. Każda czynność medyczna powinna być poprzedzona jasnym i zrozumiałym dla pacjenta przekazem dotyczącym podstaw, przyczyn, konieczności i skutków podejmowanej interwencji medycznej. Prawo do informacji ma pacjent dorosły, małoletni, który ukończył 16 lat oraz przedstawiciel ustawowy pacjenta. Małoletni, który ukończył 16 lat ma prawo do informacji w takim samym zakresie jak jego przedstawiciel ustawowy. Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy ma prawo do wyrażenia zgody na informowanie o swoim stanie zdrowia innych osób.

Pacjent ma prawo żądać, aby mu nie udzielano informacji o stanie jego zdrowia. Zakres przedmiotowy informacji: Stan zdrowia, rozpoznanie, proponowane oraz możliwe metody diagnostyczne, proponowane oraz możliwe metody lecznicze, dające się przewidzieć następstwa zastosowania albo zaniechania stosowanych metod leczniczych, wyniki leczenia, rokowanie na przyszłość. Pacjent ma również prawo do informacji o prawach pacjenta. Informację tę podmiot wykonujący działalność leczniczą umieszcza w formie pisemnej w ogólnodostępnym miejscu.

Zgłoszenia powyższych działań niepożądanych

pacjent może dokonać osobom wykonującym

zawód medyczny albo instytucjom zajmującym się

nadzorem nad obrotem tymi produktami.

Tajemnica służbowa (zawodowa) obejmuje wszelkie informacje, które osoba wtajemniczona pozyskała w związku z wykonywaniem zawodu. Można wyróżnić również tajemnicę funkcjonalną, czyli związaną z pełnioną funkcją.

Pacjent może każdą osobę zwolnić z tajemnicy z nim związanej. Może zgodzić się na ujawnienie tajemnicy zarówno osobie bliskiej jak i obcej.

Ujawnienie tajemnicy może nastąpić w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta, a także osób trzecich.

Prawo to ma eliminować albo znacznie ograniczyć postawę

paternalistyczną wobec pacjenta.

Zgoda pacjenta to świadomy i podjęty w sposób swobodny akt woli

pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub innego uprawnionego

podmiotu.

Zgoda pacjenta musi być pozytywnie udzielona. Milczenie nie oznacza

zgody.

Udzielenie zgody pacjenta powinno być poprzedzone rzetelną i

udzieloną w sposób przystępny informacją dotyczącą wszelkich etapów

planowanego postępowania medycznego oraz ewentualnych następstw

owego postępowania.

Lekarz odpowiada w przypadku potencjalnych powikłań

czy niepożądanych skutków interwencji medycznej w sytuacji, kiedy:

1) treść zgody nie obejmuje ewentualnych powikłań;

2) szkoda powstanie w wyniku zawinionego działania

lub zaniechania lekarza na skutek braku wiedzy czy kwalifikacji,

nieudolności czy niezręczności.

W przypadku zabiegu operacyjnego lub innych metod leczenia lub

diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko, zgodę wyraża

się w formie pisemnej.

Pacjenta ma prawo do poszanowania intymności o godności,

szczególnie w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych.

Może wówczas być obecna osoba bliska.

Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do

świadczeń zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień.

Osoby wykonujące zawód medyczny inne niż udzielające

świadczeń uczestniczą w udzielaniu tych świadczeń tylko

wtedy, gdy jest to niezbędne.

Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.

Dokumentacja medyczna może być udostępniona: • pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź

osobie upoważnionej przez pacjenta. • po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację

medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia.

• podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych.

• Innym organom, jeżeli tak stanowią ustawy.

Dokumentacja medyczna jest udostępniana:

• do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń

zdrowotnych;

• poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;

• poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z

zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ

lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji.

Za udostępnianie kserokopii dokumentacji medycznej przysługuje

opłata określonaw ustawie o prawach pacjenta.

Udostępnianie może się odbyć na podstawie upoważnienia.

Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mogą wnieść sprzeciw wobec opinii albo orzeczenia określonych w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, jeżeli opinia albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa.

Sprzeciw wnosi się wraz z uzasadnieniem zawierającym podstawę prawną do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta za pośrednictwem Rzecznika w terminie 30 dni od wydania opinii lub orzeczenia.

Komisja Lekarska na podstawie dokumentacji medycznej oraz jeśli to konieczne, po zbadaniu pacjenta wydaje opinię nie później niż 30 dni od wniesienia sprzeciwu.

Pacjent przebywający w placówce wykonującej całodobowe świadczenia ma prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego i korespondencyjnego z innymi osobami. Ma również prawo do odmowy utrzymywania powyższych kontaktów.

Pacjent ma prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej. Informacja o opłacie za opiekę jest jawna. Ustala ją kierownik.

Brak jednoznacznych uregulowań prawnych w sprawie możliwości korzystania z telefonów komórkowych przez hospitalizowanych pacjentów.

Pacjent w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do opieki duszpasterskiej.

Gdy istnieje zagrożenie życia lub pogorszenie zdrowia pacjenta, szpital ma obowiązek umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania.

Koszty realizacji prawa do opieki duszpasterskiej ponosi podmiot leczniczy

Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych ma prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

Do struktur Biura Rzecznika Praw Pacjenta należą

Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego

funkcjonujący w placówkach psychiatrycznych na terenie

całego kraju.

Pacjent ma prawo do spotkania z Rzecznikiem

w warunkach zapewniających swobodę wypowiedzi,

przekazania ustnych i pisemnych skarg oraz uzyskania

informacji o rozstrzygnięciu zgłoszonej sprawy.

Art. 5 uopp:

Kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych

lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć

korzystanie z praw pacjenta w przypadku wystąpienia

zagrożenia epidemicznego lub ze względu na

bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku prawa

do kontaktu z rodziną i osobami bliskimi, także ze względu

na możliwości organizacyjne podmiotu.

Do zakresu działań Rzecznika należy:

prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;

prowadzenie postępowań w trybie art. 50–53;

w sprawach cywilnych wykonywanie zadań określonych w art. 55;

opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony praw pacjenta;

występowanie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę aktów prawnych w zakresie ochrony praw pacjenta;

opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie praw pacjenta;

współpraca z organami władzy publicznej w celu zapewnienia pacjentom przestrzegania ich praw;

przedstawianie właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom oraz samorządom zawodów medycznych ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw pacjenta;

współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw pacjenta;

analiza skarg pacjentów w celu określenia zagrożeń i obszarów w systemie ochrony zdrowia wymagających naprawy;

Zgodnie z art. 51 pkt 2 ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r., poz. 159, z późn. zm.) pacjent może złożyć

w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta:

Wniosek o wskazanie przysługujących środków prawnych;

Wniosek o wszczęcie postępowania wyjaśniającego;

Rzecznik wszczyna postępowanie wyjaśniające, jeżeli poweźmie wiadomość co najmniej uprawdopodabniającą naruszenie praw pacjenta, obejmującą w szczególności:

◦ oznaczenie wnioskodawcy;

◦ oznaczenie pacjenta, którego praw sprawa dotyczy;

◦ zwięzły opis stanu faktycznego.

Przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się:

bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów

udzielających świadczeń zdrowotnych,

stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu zorganizowanie wbrew

przepisom o rozwiązywaniu sporów zbiorowych akcji protestacyjnej

lub strajku przez organizatora strajku – mające na celu pozbawienie

pacjentów praw lub ograniczenie tych praw, w szczególności

podejmowane celem osiągnięcia korzyści majątkowej.

Nie jest zbiorowym prawem pacjentów suma praw indywidualnych.

Problematyka osób starszych oraz przewlekle chorych,

u których zakończona została możliwość intensywnego

leczenia natomiast wymagają oni zapewnienia opieki

medycznej całodobowej lub w warunkach domowych,

stanowi jedno ze słabszych ogniw systemu zdrowotnego

w zakresie polityki senioralnej.

Przykłady zgłoszonych zarzutów:

odmowa rejestracji dokumentów dot. kwalifikacji do opieki z

powodu wyczerpanego kontraktu,

okres oczekiwania na objęcie opieką długoterminową,

zastrzeżenia do dokonywanej oceny skalą Barthel i zamiar

zaprzestania opieki,

naruszenie standardów udzielania świadczeń i zasad etyki,

trudności w uzyskaniu rehabilitacji,

W zakresie dostępu do świadczeń zdrowotnych

Typ świadczeń w rodzaju OPD Ilość zgłoszonych sygnałów

2012 2013 2014

Stacjonarna 187 176 191

W tym Opieka nad pacjentami psychicznie chorymi

17 14 21

Ogólnogeriatryczna 159 153 161

Opieka nad pacjentami w stanach wegetatywnych

11 9 9

Domowa Opieka nad pacjentami wentylowanymi mechanicznie

2 1 3

Domowa pielęgniarska 95 106 112

Razem 284 283 326

W zakresie prawa do informacji 138 1 3

W zakresie prawa do wyrażenia zgody 49 3 19

W zakresie prawa do intymności i godności 137 6 13

http://www.bpp.gov.pl/

Dziękuję za uwagę