Wykład:

MAKROEKONOMICZNE

PODSTAWY

GOSPODAROWANIA

Aktorzy gry rynkowej

FIRMY

SEKTORFINANSOWY

GOSPODARSTWADOMOWE

RZĄD

Rynki makroekonomiczne

Obieg okrężny

Rynek zasobów

Rynek dóbr i usług

$

$

$

$

Gospodarstwa domowe

Firmy

RządRynek finansowy

$

$

$ $ $ $

$ $$ $

$$

$

$

Rola gospodarstw domowych w obiegu okrężnym

GOSPODARSTWADOMOWE

1. Dostarczają zasoby (praca)

2. Otrzymują wynagrodzenie

3. Kupują dobra i usługi

4. Oszczędzają i pożyczają

5. Płacą podatki, otrzymują transfery

6. Korzystają z dóbr publicznych

W końcu marca 2011 r. w Polsce istniało 13.572 tys. gospodarstw domowych.

Przez gospodarstwo domowe należy rozumieć zespół osób spokrewnionych lub niespokrewnionych, mieszkających razem i wspólnie utrzymujących się.

Liczba gospodarstw domowych w Polsce

Źródło: GUS, NSP 2011.

Struktura rozdysponowania PKB w cenach bieżących

Źródło: GUS, 2015.

Rola firm w obiegu okrężnym

1. Wytwarzają dobra i usługi

2. Otrzymują zapłatę za dobra i usługi

3. Zgłaszają popyt na zasoby

4. Płacą za zasoby

5. Kupują dobra i usługi (inwestycyjne)

6. Oszczędzają i pożyczają

7. Płacą podatki, otrzymują transfery

8. Korzystają z dóbr publicznych

FIRMY

Największe korporacje przemysłowe

Firma Kraj Obroty (w mln USD)

Dochód netto(w mln USD)

Zatrudnienie

Toyota Motor Japonia 248 954,6 17 666,0 338 875

Volkswagen Niemcy 244 810,2 13 117,3 592 586

Samsung Electronics Korea Płd. 188 475,9 21 097,4 99 927

Daimler Niemcy 157 039,9 8 418,4 279 972

General Motors USA 155 929,0 3 949,0 216 000

General Electric USA 148 589,0 15 212,0 305 000

Ford Motor USA 144 077,0 3 187,0 187 000

Hon Hai Precision Industry Tajwan 133 178,4 4 126,2 1 290 000

Honda Motor Japonia 114 753,4 5 563,1 198 561

Nissan Motor Japonia 101 575,6 3 769,7 142 925

Źródło: FT500.

CZ

ĘŚ

Ć IV

–P

RZ

EM

YS

Ł, IN

WE

ST

YC

JE, IN

NO

WA

CJE

I EK

SP

OR

T

Przedsiębiorcy

Przedsiębiorca - jest to osoba, zajmująca się działalnością gospodarczą, która odkrywa potencjalnie zyskowne możliwości.

Kamerschen, Mc Kenzie, Nardinelli 1991

Motywy decydujące o utworzeniu własnej firmy

OgółemMSP

Firmy mikron=602

Firmy małen=301

Firmy średnie n=150

liczbaodp.

%odp.

liczbaodp.

%odp.

liczbaodp.

%odp.

urzeczywistnienie własnych idei / pomysłu na biznes

25,4% 151 25,1% 91 30,2% 54 36,0%

brak pracy lub ryzyko jej utraty

25,7% 157 26,1% 52 17,3% 12 8,0%

potrzeba niezależności 24,4% 147 24,4% 74 24,6% 32 21,3%

możliwość zarobienia większych pieniędzy niż na etacie

16,7% 100 16,6% 55 18,3% 32 21,3%

wykorzystanie okazji rynkowej

7,2% 43 7,1% 26 8,6% 18 12,0%

inne 0,7% 4 0,7% 3 1,0% 2 1,3%

OGÓŁEM 100% 602 100% 301 100% 150 100%

Motywy decydujące o utworzeniu własnej firmy

Źródło: QUALIFACT, Finanse MSP 2012.

Liczba podmiotów gospodarczych, REGON 30.06.2017

Grupa Liczba %

RAZEM 4 275 621 100,0%

0-9 4 094 080 95,7%

10-49 147 794 3,5%

50-249 29 311 0,7%

250-999 3 685 0,1%

1000 i więcej 751 0,0%

Źródło: GUS

Źródło: GUS, Budżety gospodarstw domowych w 2015 r.

Dochody dyspozycyjne i wydatki gospodarstw domowych w Polsce, 2015

Dochody MSP rozliczających się w ramach PIT, 2013

Źródło: Ministerstwo Finansów, 2014.

CZ

ĘŚ

Ć V

I -P

RZ

ED

SIĘ

BIO

RC

ZO

ŚĆ

Wskaźnik Liczba

podatników

Przeciętny dochód

pomniejszony o odliczone

składki na ubezpieczenia

społeczne

Podatnicy osiągający dochody wyłącznie z pozarolniczej

działalności gospodarczej

340 864 28 216

w tym o dochodach do 85 528 zł 325 923 23 848

w tym o dochodach powyżej 85 528 zł 14 941 123 503

Podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej

działalności gospodarczej i jednocześnie z innych źródeł

1 355 093 40 014

w tym o dochodach do 85 528 zł 1 254 488 33 465

w tym o dochodach powyżej 85 528 zł 100 605 121 681

Podatnicy opodatkowani wg stawki 19% 446 485 193 643

RAZEM 2 142 442 70 153

Struktura liczby pracujących i zatrudnionych w przedsiębiorstwach w Polsce w 2012

Źródło: PARP, 2014.

Przychody ogółem i koszty ogółem w sektorze przedsiębiorstw, 2008 (w mld zł)

17501811

Źródło: PARP, 2010.

Wynik finansowy brutto w sektorze przedsiębiorstw,2003–2008 (w mld zł)

Duże firmy

MSP

Źródło: PARP, 2010.

Rola rządu w obiegu okrężnym

1. Dostarcza dobra publiczne

2. Kupuje dobra i usługi

3. Kupuje zasoby (np. pracę)

4. Pożycza (rzadziej oszczędza)

5. Pobiera podatki

6. Płaci tzw. transfery

RZĄD

Rosnący udział wydatków rządowych

w PKB, 1870-1998

Kraj

1870

1913

1920

1937

1980

1998

Francja 12,6 17,0 27,6 29,0 46,1 52,4

Niemcy 10,0 14,8 25,0 42,4 47,9 47,3

Japonia 8,8 8,3 14,8 25,4 32,0 36,9

Holandia 9,1 9,0 13,5 19,0 55,2 43,5

Hiszpania - 8,3 9,3 18,4 32,2 39,4

Szwecja 5,7 6,3 8,1 10,4 60,1 56,6

Szwajcaria - 12,7 4,6 6,1 32,8 37,6

Wielka Brytania 9,4 12,7 26,2 30,0 43,0 40,1

USA 3,9 1,8 7,0 8,6 31,8 30,5

Źródło: Tanzi i Schuknecht, IMF WP, 1995 i OECD.

Wydatki publiczne jako % nominalnego PKB

Country 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Australia 33,7 34,0 34,3 33,7 33,1 33,5 33,3 33,1 33,2 34,0 36,8 36,3 35,2 35,7 35,1

Austria 53,5 51,9 51,2 50,5 51,3 53,9 50,0 49,1 48,6 49,5 52,8 52,8 50,7 51,7 51,3

Belgium 50,1 49,1 49,1 49,8 51,0 49,2 51,9 48,5 48,2 49,8 53,7 52,6 53,6 55,1 54,7

Canada 41,8 40,5 41,2 40,4 40,2 39,0 38,4 38,6 38,6 39,2 43,7 43,3 41,9 41,5 41,1

Czech Republic 42,3 41,6 43,9 45,6 50,0 43,3 43,0 41,9 41,0 41,2 44,6 43,8 43,2 44,5 42,3

Denmark 55,5 53,7 54,2 54,6 55,1 54,6 52,8 51,6 50,8 51,5 58,1 57,7 57,7 59,4 57,2

Estonia 40,1 36,1 34,8 35,8 34,8 34,0 33,6 33,6 34,0 39,7 44,7 40,5 37,6 39,5 38,3

Finland 51,8 48,4 48,0 49,0 50,3 50,3 50,4 49,2 47,4 49,3 56,2 55,8 55,2 56,7 58,5

France 52,6 51,6 51,6 52,8 53,4 53,3 53,6 52,9 52,6 53,3 56,7 56,6 55,9 56,7 57,0

Germany 48,3 45,1 47,5 47,9 48,4 47,2 47,0 45,3 43,5 44,1 48,3 48,0 45,2 44,7 44,6

Greece 44,0 46,5 45,1 45,0 44,9 45,8 44,6 45,4 47,5 50,6 54,0 51,4 51,9 53,4 58,5

Hungary 49,3 47,7 47,6 51,2 49,4 49,1 50,1 51,9 50,4 49,2 51,2 49,8 49,9 48,7 49,7

Iceland 42,0 41,9 42,6 44,3 45,6 44,0 42,2 41,6 42,3 57,7 51,0 51,6 47,4 47,4 46,3

Ireland 34,2 31,2 33,2 33,5 33,2 33,6 33,9 34,4 36,7 42,8 48,2 65,5 47,1 42,6 42,9

Italy 47,9 45,8 47,7 47,1 48,0 47,6 47,9 48,4 47,6 48,6 51,9 50,5 49,7 50,6 50,6

Japan 38,2 38,8 38,0 38,2 37,8 36,6 36,4 36,0 35,8 36,9 41,9 40,7 41,9 42,0 43,1

Korea 24,1 23,2 24,7 24,4 29,5 26,8 27,3 28,4 29,1 31,0 33,5 31,0 32,3 32,7 33,1

Netherlands 46,0 44,1 45,3 46,1 47,0 46,1 44,8 45,5 45,2 46,2 51,4 51,3 49,8 50,4 49,7

New Zealand 39,9 38,0 37,6 36,7 37,3 36,9 38,1 39,4 39,3 41,7 42,5 48,5 45,1 43,6 43,2

Norway 47,7 42,3 44,1 47,1 48,2 45,1 41,8 40,0 40,3 39,8 46,2 45,2 43,9 43,3 44,7

Poland 42,7 41,1 43,8 44,3 44,7 42,6 43,4 43,9 42,2 43,2 44,6 45,4 43,4 42,2 42,0

Portugal 41,5 41,6 43,2 43,1 44,7 45,4 46,6 45,2 44,4 44,8 49,8 51,5 49,3 47,4 48,7

Slovak Republic 48,1 52,1 44,5 45,1 40,1 37,7 38,0 36,5 34,2 34,9 41,6 39,8 38,9 38,2 38,7

Slovenia 46,2 46,5 47,3 46,2 46,2 45,6 45,1 44,3 42,3 44,1 48,7 49,5 49,9 48,4 59,4

Spain 39,9 39,2 38,7 38,9 38,4 38,9 38,4 38,4 39,2 41,4 46,2 46,3 45,7 47,8 44,8

Sweden 58,2 55,1 54,5 55,6 55,6 54,2 53,9 52,7 50,9 51,8 54,9 52,4 51,5 51,9 52,8

Switzerland 34,7 35,6 34,8 36,9 36,3 35,9 35,2 33,2 32,1 32,1 34,1 33,9 33,7 34,1 34,0

United Kingdom 38,6 34,1 39,9 40,9 41,8 42,7 43,4 43,6 43,4 47,2 50,8 49,8 48,2 48,2 47,1

United States 34,2 33,8 35,1 36,2 36,8 36,5 36,5 36,4 37,1 39,2 43,2 42,8 41,6 40,1 39,0

Źródło: OECD.

Rola sektora finansowego w obiegu okrężnym

1. Dostarcza pieniądze (udziela kredytów)

2. Kupuje pieniądze (depozyty)

3. Kupuje dobra i usługi oraz zasoby

4. Płaci za dobra i usługi oraz zasoby

5. Płaci podatki, otrzymuje transfery

6. Korzysta z dóbr publicznych

SEKTORFINANSOWY

Źródło: KNF.

Rola sektora bankowego w gospodarce- suma bilansowa I kw. 2016

2017-08-31

1 748 mld PLN

Aktywa sektora bankowego w relacji do PKB (w %)

Country 2010 2011 2012 2013

Luxembourg 1936% 1872% 1677% 1575%

Switzerland 455% 459% 457% 461%

Ireland 708% 600% 505% 424%

France 357% 368% 375% 385%

Netherlands 430% 441% 420% 379%

United Kingdom 447% 442% 417% 375%

Cyprus 299% 315% 335% 350%

Malta 349% 350% 329% 289%

Austria 333% 329% 310% 288%

Denmark 233% 244% 248% 273%

Germany 322% 311% 299% 268%

USA 89% 89% 89% 88%

Poland 81% 83% 83% 84%

Źródło: World Bank.

Bank Kraj Aktywa(w mln USD)

Dochód netto(w mln USD)

Zatrudnienie

Industrial & Commercial Bank of China China 3 316 893 44 441 462 282

China Construction Bank China 2 691 627 36 710 493 583

HSBC UK 2 627 024 12 954 257 603

JP Morgan Chase US 2 573 126 21 218 241 359

Agricultural Bank of China China 2 561 244 28 917 493 583

BNP Paribas France 2 503 749 190 187 903

Mitsubishi UFJ Financial Japan 2 500 033 9 543 106 141

Bank of China China 2 453 420 27 327 308 128

Barclays UK 2 108 682 -271 132 300

Bank of America US 2 104 534 4 833 224 000

Deutsche Bank Germany 2 057 846 2 011 98 138

Credit Agricole France 1 918 232 2 562 72 567

Citigroup US 1 842 530 7 202 241 000

Największe banki świata wg wartości aktywów

Źródło: FT 500, 2015.

PKB w 2014 r.: Polska 548,0 mld USD, Rosja 1860,6 mld USD, Francja 2829,2 mld USD, Niemcy 3852,6 mld USD, Chiny 10360,1 mld USD, USA 17419,0 mld USD.

Kredyty

Źródło: KNF.

Kredyty mieszkaniowe a inwestycje na rynku mieszkaniowym

Źródło: KNF.

Źródło: GUS.

Wskaźnik Jednostka 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Mieszkania, na realizację których wydano pozwolenia

w tys. 114,9 123,9 168,4 247,7 230,1 178,8 174,9 184,1 165,1 138,7

Mieszkania, których budowę rozpoczęto w tys. 101,1 105,8 138,0 185,1 174,7 142,9 158,1 162,2 141,8 127,4

Mieszkania oddane do użytkowania w tys. 108,1 114,1 115,4 133,7 165,2 160,0 135,8 131,0 152,9 145,1

Kredyty mieszkaniowe a średnia cena mieszkania (rynek pierwotny, oferty)

Źródło: KNF.

Źródło: NBP.

Wydatki i dochody

Wydatki

Dochody

RYNEK DÓBR I USŁUGRYNEK ZASOBÓW

Wydatkikonsumpcyjne

(C)

Eksportnetto(X-M)

Wydatkirządowe

(G)

Wydatkiinwestycyjne

(I)

Dochody gospodarstwdomowych

Dochodyfirm

Podatki

Popyt zagregowany (AD) maleje, gdy rośnie ogólny poziom cen,bo:

1. zmniejszają się dochody realne ludności;2. zmniejsza się realna wartość wielu aktywów;3. rośnie stopa procentowa;4. zmniejsza się eksport netto.

y

P

AD

Popyt zagregowany (AD)

Popyt zagregowany – suma wydatków konsumpcyjnych, inwestycyjnych, rządowych oraz eksportu netto.

Krzywa popytu zagregowanego

Popyt zagregowany (AD)

Yd = C + I + G + NX

Zagregowany popyt – całkowity popyt (wydatki) na wszystkie dobra i usługi w gospodarce w danym okresie.

Pozycja Wartość (w mld USD)

% PKB

Konsumpcja 10.729 71,2%

Inwestycje 1.855 12,3%

Wydatki rządowe 3.060 20,3%

Eksport netto* -568 -3,8%

PKB 15.076 100,0%

* export 2094 mld USD, import 2662 mld USD

Struktura wydatków w ramach PKB, USA 2011

Przyczyny przesunięcia krzywej AD

y

P

AD0

AD1

1. zmiany dochodów realnych

2. zmiany stóp %

3. zmiany oczekiwań

4. zmiany w polityce budżetowej

5. zmiany w polityce monetarnej

Podaż zagregowana (AS) zwiększa się, gdy rośnie ogólny poziom cen (P), bo:

1.rosną zyski producentów (w krótkim okresie);2.występuje iluzja pieniężna.

y

PAS

Podaż zagregowana (AS)

Podaż zagregowana – suma podaży (produkcji) dóbr i usług w gospodarce.

Krzywa podaży zagregowanej

Przyczyny przesunięcia krzywej AS

y

P AS0 AS1

1. zmiany podaży zasobów2. zmiany technologiczne3. zmiany oczekiwań4. zmiany w polityce budżetowej5. zmiany w polityce monetarnej

Równowaga makroekonomiczna (AD=AS)

y

P

Równowaga

AD

Pe

Ye

AS

E

Problemy makroekonomiczne

- wzrost gospodarczy

- inflacja

- bezrobocie

- deficyt budżetowy i dług publiczny

- ujemne saldo w bilansie handlowym

Wskaźnik 2006 2007 2008 2009 2010

Wzrost PKB (w %) 5,2 4,3 1,0 -2,0 -4,5

Stopa bezrobocia (w %) 9,0 8,4 7,8 9,6 12,7

Stopa zatrudnienia (w %) 61,0 61,4 61,9 61,2 59,6

Stopa inflacji (w %) 3,3 3,0 4,2 1,3 4,7

Saldo budżetu (% PKB) -6,0 -6,7 -9,8 -15,6 -10,4

Dług publiczny (% PKB) 115,6 112,9 116,1 131,6 147,3

Tempo wzrostu inwestycji

(w %)20,4 5,4 -6,7 -15,2 -15,0

Koniunktura w Grecji

Koniunktura w Grecji – najnowsze dane

Wskaźnik 2011 2012 2013 2014

Wzrost PKB (w %) -8,9 -6,6 -3,9 0,8

Stopa bezrobocia (w %) 17,9 24,5 27,5 26,5

Stopa zatrudnienia

(w %) 55,6 51,3 48,6 49,7

Stopa inflacji (w %) 3,3 1,5 -0,9 -1,3

Saldo budżetu (% PKB) -10,2 -8,7 -12,3 -3,6

Dług publiczny (% PKB) 171,3 156,9 175 177,1

Tempo wzrostu

inwestycji (w %) -18,1 -28,9 -10,1 1,3

Korupcja a wyniki gospodarcze Grecji

Źródło: WEF i Eurostat.

Wskaźnik Grecja

Corruption Perception Index 2014(miejsce w rankingu TI)

43 / 100 pkt.(69 m.)

Marnotrawstwo publicznych pieniędzy(miejsce w rankingu WEF 2015-16)

2,2 pkt.(128 m.)

Zaufanie do polityków(miejsce w rankingu WEF 2015-16)

2,4 pkt.(101 m.)

Saldo finansów publicznych (miejsce w rankingu WEF 2015-16)

-2,7% PKB(63 m.)

Dług publiczny(miejsce w rankingu WEF 2015-16)

177,2% PKB(139 m.)

Stopa bezrobocia (w %, VI 2015)Stopa bezrobocia wśród młodzieży (w %)

25,2%48,3%

Eksport jako % PKB (miejsce w rankingu WEF 2015-16)

327,5%(89 m.)

Jakość infrastruktury(miejsce w rankingu WEF 2015-16)

4,3 pkt.(57 m.)