Magia słów. Jak pisać teksty, które porwą tłumypdf.helion.pl/magslo/magslo.pdf · Spis tre ci...

12

Transcript of Magia słów. Jak pisać teksty, które porwą tłumypdf.helion.pl/magslo/magslo.pdf · Spis tre ci...

• Kup książkę• Poleć książkę • Oceń książkę

• Księgarnia internetowa• Lubię to! » Nasza społeczność

Spis tre ci

Wst p 7

1. Przejd do konkretów 11

Magia szczegó u 13

Kolekcjonuj nazwy 16

Nadawaj imiona 19

A co z abstrakcj ? 21

2. O yw tekst 25

Jaki czasownik jest dynamiczny? 27

Wampir energetyczny nr 1: Nominalizacja 29

Wampir energetyczny nr 2: Strona bierna 33

Wampir energetyczny nr 3: Czasowniki modalne 38

Wampir energetyczny nr 4: Mie i by 40

Lista dynamicznych czasowników 44

3. Lekcja Iana Fleminga 49

4. Eksponuj to, co wa ne 59

Utnij niepotrzebn ko cówk 62

Nie komentuj tego, co napisa e 63

Roz up zdanie na dwie cz ci 63

Przejd od informacji starej do nowej 64

Jak rozpocz zdanie? 65

U ó wyrazy w zdaniu 66

5. Zaciekawiaj od pierwszego zdania 73

Wrzu czytelnika w wir wydarze 75

Zacznij od czego niezwyk ego 76

Wprowad intryguj cego bohatera 76

Kup książkę Poleć książkę

4 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y

Przykuj uwag 77

Wybierz znacz cy szczegó 78

Zmu czytelnika do refleksji 79

6. Pozb d si s ów- mieci 83

Tiki 84

Skamieliny 85

Papugi 87

Koturny 88

Urz dasy 90

Snoby 92

Tasiemce 93

Usypiacze 94

Podróbki 95

Gadu y 96

Tchórze 97

Zuchwalcy 98

Instrukcje 98

Sobki 99

Anonimy 100

Zrz dy 100

Gmatwaniny 101

7. Lekcja Ernesta Hemingwaya 105

8. Nie bój si d ugiego zdania 113

Po cz zdania 115

Wyliczaj 117

Powtarzaj 119

Podsumuj 123

Wtr caj 124

9. Opowiedz histori 127

Pocz tek (sytuacja) 131

rodek (komplikacja) 138

Koniec (rozwi zanie) 145

Kup książkę Poleć książkę

S P I S T R E C I | 5

10. Lekcja braci Grimm 149

11. Pokazuj, nie opisuj 157

Nie wyr czaj czytelnika 157

Mniej znaczy wi cej 160

Zmu bohatera do dzia ania 161

Zadbaj o towarzystwo dla bohatera 162

Walcz o czytelnika 163

12. Graj na emocjach 165

Pisz sercem 165

Porywaj ce opowie ci 168

Poruszaj ce reklamy 174

13. Buduj napi cie 179

Zawieszenie akcji 181

Strzelba Czechowa 183

Zwrot akcji 188

14. Lekcja Agathy Christie 195

15. Maluj s owami 209

Kolor 209

wiat o i cie 212

Kadr 213

16. Pobudzaj zmys y 217

Zapach 218

D wi k 219

Smak 220

Dotyk 221

A teraz wszystko wymieszaj 222

Kup książkę Poleć książkę

6 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y

17. Lekcja van Gogha 225

18. Przemów w asnym g osem 233

19. Zako czenie 239

Bibliografia 245

Kup książkę Poleć książkę

Rozdzia 4.

Eksponuj to, co wa ne

T tni kopyta, wiszcze wiatr, ojciec z umieraj cym synkiem w ra-

mionach p dzi przez olchowy las. Ojciec trzyma synka za r k , czuje

bicie jego serca. Nagle ch opiec dostrzega pomi dzy drzewami zwiewn

posta . To król Elfów. Na g owie ma koron , a z jego ramion sp ywa

mlecznobia a szata. „Nie ma adnego króla, synku, tylko mg a” —

t umaczy ojciec. Ale król Elfów nie daje za wygran . Przyrzeka ch opcu,

e poka e mu kwiaty nad wod , swoj matk w z otej sukni i pi kne

córki ta cz ce u bram królestwa. „Wiatr szele ci w ród starych wierzb”

— uspokaja ojciec i przyciska syna mocniej. Król Elfów jest jednak po-

t niejszy i porywa ch opca do swego królestwa. Syn umiera w ramio-

nach ojca. Pi kna ballada Goethego Król Elfow ko czy si s owami:

In seinen Armen das Kind war tot.

(W jego ramionach dziecko by o ju martwe).

Zwró uwag na to jedno krótkie s owo na ko cu tej linijki. Wszyst-

ko ucich o: t tent kopyt, wist wiatru, szum wierzb. Jest tylko ma e,

cichutkie s owo tot.

adne ze znanych mi t umacze ballady Goethego nie wyekspo-

nowa o s owa tot (martwy) na ko cu wersu. Oczywi cie t umaczenie

poezji to ci g e ust pstwa na rzecz rymu i rytmu, wi c nie sposób

uchwyci wszystkich niuansów. Spójrzmy jednak, jak ko cówka bal-

lady wypada w jednej z polskich wersji:

Nie wiedzia , e syn skona mu ju

W tym g uchym lesie w ród olch i brzóz.

Kup książkę Poleć książkę

6 0 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y

S owo skona pojawia si w przedostatniej linijce, a czytaj c ostatni

wers, nie widzimy ju syna w ramionach ojca, lecz majacz ce w od-

dali olchy i brzozy. W ten sposób efekt ostatniego s owa zosta za-

przepaszczony…

Z ota zasada dobrego pisania mówi: Najwa niejsze s owo

umie na ko cu zdania. Ta sztuczka odmieni Twój tekst w kil-

ka sekund. Kropka jest jak znak stop. Kiedy czytasz na g os, zwy-

kle akcentujesz kilka ostatnich s ów, a potem bierzesz oddech, by

przej do kolejnego zdania1. Ta krótka przerwa zwi ksza znaczenie

ostatniego s owa.

Doskonale rozumiej t zasad tek ciarze. Spójrz na te dwie linijki

znanych piosenek:

All you need is love.

Would you know my name if I saw you in heaven?

A teraz spróbuj usun ostatnie s owo. Mo na by by o w to miejsce

wstawi prawie wszystko, prawda? Tym mocniejszy wyd wi k ostat-

niego s owa.

T metod pisania nazywa si 2–3–1. Najwa niejsze s owa umiesz-

czamy na ko cu zdania, mniej wa ne — na pocz tku, a najmniej

wa ne — w rodku. Pocz tek zdania jest jak odpalenie lontu, ko -

cówka to fajerwerk. Je li umie cisz to, co wa ne i mocne na pocz tku

i na ko cu zdania, niepostrze enie to, co s absze, schowasz w rodku.

Z pewno ci pami tasz obrazek z pierwszego rozdzia u Ma ego

Ksi cia przedstawiaj cy w a boa trawi cego s onia. Ka de zdanie,

w którym to, co najwa niejsze, ukrywasz w rodku, jest jak w ,

który po kn s onia. 1 Na ko cu zdania g os lekko si cisza, co wietnie wykorzysta Jan Pawe

II w swym wielkim przemówieniu wyg oszonym podczas pierwszej piel-grzymki do Polski. Gdy wypowiada s owa: I odmieni oblicze ziemi, pod-niós g os, co sugerowa o, e nie sko czy jeszcze mówi . Intonacja opa-d a dopiero przy s owach: Tej ziemi.

Kup książkę Poleć książkę

E K S P O N U J T O , C O W A N E | 6 1

A które informacje w strawi bez trudu? Na przyk ad te, które

wyja niaj , gdzie i kiedy co si dzia o. Spójrz na zdanie:

Inspektor potwierdzi , e dokonano morderstwa wczoraj wieczo-

rem na ulicy Kujawskiej.

Ukryjmy wczoraj wieczorem oraz ulic Kujawsk w rodku zdania,

a wtedy b dzie ono brzmia o tak:

Inspektor potwierdzi , e wczoraj wieczorem na ulicy Kujawskiej

dokonano morderstwa.

Przesuwaj c w lewo wczoraj wieczorem oraz ulic Kujawsk , nie

tylko wyeksponujesz najmocniejsze s owo, czyli morderstwo,

ale tak e zwi kszysz napi cie. Najpierw czytelnik dowie si , kiedy,

pó niej gdzie, a dopiero na samym ko cu co si wydarzy o. Ka de

zdanie to opowie w miniaturze. I tak jak w dobrej opowie ci to, co

by o wcze niej, zapowiada to, co b dzie pó niej.

Mo esz mie jednak wa ne powody ku temu, by wyeksponowa

akurat ulic Kujawsk . Na przyk ad dlatego, e ulica Kujawska wiedzie

przez najbogatsz , strze on dzielnic miasta. A mo e najwa niejsze

jest wczoraj wieczorem, bo wczoraj wieczorem by a Wigilia? Przesu-

waj c te s owa wiadomie na koniec zdania, sugerujesz czytelnikowi,

e to, co wydaje si zwyczajne, wcale takie nie jest.

S owo, które chcesz wyró ni , umie na ko cu zdania. W a ciwie

powinnam napisa : „Na ko cu zdania umie s owo, które chcesz wy-

ró ni ”. Jak widzisz, ta technika pisarska to wietna zabawa. Przek adaj

s owa jak kostk Rubika, a osi gniesz upragniony efekt.

Tym, co zwi ksza znaczenie ostatniego s owa, jest pusta prze-

strze . Poeci s w du o lepszej sytuacji, poniewa wiedz , po którym

s owie pojawi si pusta przestrze . W tekstach prozatorskich pusta

przestrze pojawia si dopiero po ostatnim s owie akapitu. Nie zmarnuj

tego strategicznego miejsca. Ostatnie s owo akapitu a wo a: „Spójrz

na mnie!”.

Kup książkę Poleć książkę

6 2 | M A G I A S Ó W . J A K P I S A T E K S T Y , K T Ó R E P O R W T U M Y

Zasada 2–3–1 sprawdza si tak e w internecie, zw aszcza podczas

pisania tytu ów newsów. Tytu y internetowe nale y rozpoczyna od

mocnych s ów kluczowych. A kiedy ju z apiemy czytelnika na haczyk,

mo emy zako czy tytu s owem… jeszcze mocniejszym. Autorzy

tekstów internetowych cz sto umieszczaj wielokropek przed ostat-

nim s owem, by fajerwerk wystrzeli z wi kszym hukiem. Spójrzmy:

M czyzna straci d o , przyszyli j do… kostki

Miss Polski 2013 studiuje… glottodydaktyk

Pyrkosz: B d gra Mostowiaka DO MIERCI

Passent i Kuczok rozwodz si po… 7 miesi cach

Te witaminy mog Ci zaszkodzi

A oto kilka metod, zaczerpni tych z ksi ki Josepha Williamsa pod

tytu em Style, które pomog Ci przesun najwa niejsze s owo na

koniec zdania.

Utnij niepotrzebn ko cówk

W wielu zdaniach ostatnie s owo jest powtórzeniem lub rozwini -

ciem du o bardziej wyrazistego s owa poprzedzaj cego, tak jak w tym

przyk adzie:

Jedna puszka coli dziennie mo e wywo ywa agresj i inne za-

chowania aspo eczne.

S owo agresja zosta o schowane w rodku zdania, jak s o wewn trz

w a boa. Zachowania aspo eczne to bardzo ogólnikowe okre lenie,

które nie wnosi do zdania niczego nowego. Utnijmy wi c niepotrzebn

ko cówk , by nie psu a dobrego efektu.

Kup książkę Poleć książkę