Magdalena Juszczak, Arkadiusz Gola - 5S - Żart Czy Poważna Metoda

8/18/2019 Magdalena Juszczak, Arkadiusz Gola - 5S - Żart Czy Poważna Metoda

1/6

Magdalena Juszczak, Arkadiusz Gola Naukowe Koło Zarzą dzania Przedsię biorstwem, Katedra Organizacji Przedsię biorstwa, Poli-

technika Lubelska

„5-S” – ŻART CZY POWAŻNA METODA?

Wstęp „5-S” to ruch, który mimo swojej niepozornej nazwy jest kluczem do sukcesu

w poprawie produktywności. W praktyce oznacza „dbałość o porzą dek, skrzę tne

gospodarowanie”. 5-S jest jednym z najważniejszych elementów dobrego zarzą dza-

nia. Reprezentuje podstawowe działania na rzecz ulepszenia pracy, zapewniają ce

odpowiednią jakość produktów, niskie koszty wytwarzania, właściwą dostawę wyro-

bów gotowych oraz bezpieczeństwo. Ponadto czyste i schludne stanowiska pracy

dają firmie dobrą reputację .

Charakterystyka „5-S”Metoda „5-S” rozpoczyna każdy program usprawnień. Jest ona narzę dziem

wspomagają cym analizę procesów zachodzą cych na stanowisku pracy. Jej rezultatem

jest efektywna organizacja miejsca pracy, uproszczenie środowiska pracy, eliminacja

strat zwią zanych z brakami i awariami. Filozofia 5-S ma swoje korzenie w Japonii.Nazwa „5-S” jest akronimem pię ciu japońskich słów o nastę pują cych znaczeniach

[2]:

• Seiri (selekcja/sortowanie i pozbywanie się )

• Seiton (systematyczność /układanie w należytym porzą dku)

• Seiso (sprzą tanie/czyszczenie)

•Seiketsu (standaryzacja/utrzymanie w porzą dku i schludności)

• Shitsuke (samodyscyplina/etyka w pracy)

SelekcjaCelem tego etapu jest:

1. Posortowanie przedmiotów na dwie grupy: tych potrzebnych i tych niepotrzeb-nych w pracy,

2. Posortowanie rzeczy potrzebnych na grupy zależne od rodzaju pracy,

3. Poukładanie rzeczy potrzebnych w sposób wygodny do użycia.

Jest wiele miejsc w fabryce lub w biurze, zaję tych przez sterty przedmiotów

pomieszanych ze sobą i pozostawionych w nieporzą dku. Trzeba je poklasyfikować

na „potrzebne” i „niepotrzebne”. Łatwo to powiedzieć, lecz trudniej zrobić. Przyczy-ną tej trudności jest nasze przekonanie, że nie możemy wyrzucić rozmaitych rzeczy

bo są jeszcze nowe i mogą się przydać w przyszłości.Nie możemy wszystkiego wyrzucać na raz. Przed pozbyciem się rzeczy nie-

potrzebnych musimy rozstrzygnąć, które rzeczy są potrzebne, a które nie. Po posor-

towaniu rzeczy potrzebne powinno się poklasyfikować według przeznaczenia

i aktualności zastosowania. Co do rzeczy niepotrzebnych, również trzeba je poklasy-fikować według miejsca, gdzie je umieścimy.

Wraz z postę pami sortowania ujawnia się wiele pustych miejsc. Czyszczą c te

puste miejsca możemy znaleźć np. źródła wycieku – „nieszczelności”, którymi wy-

dobywa się powietrze, woda, elektryczność, olej i opary [4].


2/6

Układanie w dobrym porzą dkuKiedy zakończyliśmy etap pozbywania się , nastę pnym krokiem jest sporzą -

dzenie planu pokazują cego gdzie potrzebne rzeczy powinny być umieszczone oraz

jak wiele ich powinno się składować we właściwym miejscu. Chodzi o taki porzą -

dek, w którym potrzebną rzecz można wziąć bez opóźnień. W ten sposób podnosi się

sprawność pracy.

CzyszczenieCzyszczenie oznacza utrzymywanie miejsca pracy w stanie wolnym od zanie-

czyszczeń. Brzmi to na pozór bardzo niewinnie i sprawia wrażenie łatwego zadania,

gdyż zatrudniamy do tego przecież specjalny personel. Jednak trudniej wdrożyć tę

praktyk ę jeśli próbujemy czyścić każdy zak ą tek i zakamarek w zakładzie. Prawdzi-

wego czyszczenia nie da się pozostawić specjalnemu personelowi, np. sprzą taczkom.

Wszyscy ludzie w przedsię biorstwie, łą cznie z kierownictwem naczelnym powinni

brać udział w czyszczeniu.

W systemie 5-S czyszczenie nie oznacza po prostu zamiatania lub mycia pod-

łóg. Chodzi o zapewnienie stanu, w którym zakład jest wolny od pyłu i brudu, co

umożliwia łatwe zauważenie nienormalnych warunków, które mogłyby powstać.

Czyszczenie daje nam możliwość dobrego prewencyjnego utrzymania ruchu oraz

poprawy bezpieczeństwa.

Utrzymywanie porzą dku i schludnoś ciOznacza to utrzymywanie stanowisk pracy w zakładzie w stanie wolnym od

pyłu i brudu. Nie łatwo jest tego przestrzegać. Musimy mieć nastawienie do utrzy-

mywania wszystkiego w czystości. We właściwym sensie utrzymywanie porzą dku i

schludności nie jest jednorazową akcją . Wyraża raczej warunek bycia starannym.Aby utrzymywać ten stan musimy przeprowadzić wpierw akcję czyszczenia.

Dlatego porzą dek i schludność są ze sobą zwią zane. W czystych i schludnych wa-

runkach ludzie mają poczucie, że pracują na jasnym i pogodnym stanowisku pracy,

co nadaje wartości ich pracy.

SamodyscyplinaWprowadzenie koncepcji 5S wymaga od pracowników ścisłej samodyscypli-

ny zwią zanej z wdrożeniem i przestrzeganiem zasad systematycznego sprzą tania

i selekcji. Prowadzi to do wzrostu świadomości personelu, a tym samym zmniejsze-

nia liczby niezgodności (wyrobów i procesów), usprawnienia komunikacji we-

wnę trznej, a przez to do poprawy relacji mię dzyludzkich [4].

Jak wię c widać „trzy pierwsze S" pokazują w jaki sposób zaprowadzić porzą -dek na stanowisku. Określają system jakim bę dziemy się posługiwać. Dwa ostatnie

"S" podpowiadają jak ten system utrzymać i doskonalić. Wprowadzony porzą dek w

krótkim czasie potrafi dać wymierne korzyści. Praca na stanowiskach staje się mniej

mę czą ca dla pracownika i bardziej efektywna. Wzrasta wydajność, poprawia się i stabilizuje jakość. Odnotowuje się zmniejszenie usterkowości maszyn i urzą dzeń,

a przez to nastę puje poprawa bezpieczeństwa i higieny pracy.

Praktyczna interpretacja poszczególnych elementów 5S została przedstawiona

w tabeli 1.


3/6

Tabela. 1. Praktyczna interpretacja elementów 5-S

„5S” Definicja Usprawnienie pracy Zadania

Seiri

Posortowanie rzeczy

na potrzebne i niepo-

trzebne. Usuniecie

rzeczy niepotrzebnych,

uwalniają c stanowisko

pracy od rzeczy prze-

szkadzają cych

• Zmniejszenie zapasów

• Lepsze wykorzystanie

powierzchni roboczej

• Zapobieganie zgubieniu

przedmiotów

• Stworzenie miejsc pracy

wolnych od brudu i pyłu

Redukcja kosztów

Usprawnienie

pracy

Seiton

Właściwe ułożenie

wszystkich rzeczy

potrzebnych do szyb-

kiego użytku

• Skrócenie czasu poszuki-

wanie rzeczy potrzebnych

• Poprawa bezpieczeństwaPoprawa jakości

Seiso

Wykorzenienie wszel-

kiego pyłu i brudu,

usunię cie obcych

materiałów ze stanowi-

ska pracy

• Utrzymanie i poprawa

sprawności maszyn

• Utrzymanie stanowiska

pracy czystego, łatwego

do sprawdzania

Zmniejszenie

kłopotów z ma-

szynami

Seiketsu

Utrzymanie schlud-

nych i czystych wa-

runków

• Ulepszenie stanowiska

pracy

• Eliminacja przyczyn

wypadków

Lepsze bezpie-

czeństwo

i redukcja zanie-

czyszczeń służ-

bowych

Shitsuke

Przestrzeganie wszyst-

kich zasad pracy

• Zmniejszenie ilości pomy-

łek wynikają cych z nie-

uwagi

•

Postę powanie zgodne zdecyzjami

• Poprawa stosunków mię -

dzyludzkich

Wzrost morale

Ź ródło: [4]

Wdrażanie 5SWprowadzenie praktyk 5S w organizacji nie wymaga dużych nakładów. Jest

to system prosty, łatwy do zrozumienia, a co za tym idzie dość szybko akceptowany

przez pracowników. Podję cie 5S daje szanse na przyzwyczajenie pracowników do

systematycznych działań w kierunku usprawnienia pracy. Na przykład upowszech-

niają c operacje „Just in Time”, najpierw trzeba wdrożyć praktyki 5S.

Z chwilą gdy firma zdecyduje się wprowadzić ruch 5S, nakłania się wszyst-

kich pracowników i całe kierownictwo do podję cia inicjatywy na rzecz porzą dku.

Dzię ki temu mogą szybko przekonać się , że ich praca przynosi namacalne rezultaty.

A to w konsekwencji pozwala wdrożyć skutecznie kolejne reformy dotyczą ce utrzy-

mania czystych i schludnych stanowisk pracy.

Technika 5S najczęściej stosowana jest do:

- przedmiotów podlegają cych obróbce, a wię c materiałów zaopatrzeniowych,

półproduktów, produktów gotowych,

- przedmiotów bę dą cych pozostałością podprocesową , takich jak: odrzuty, braki,

wióry, nieużyte materiały itp.,


4/6

- fizycznych środków produkcji: maszyn, obrabiarek, urzą dzeń transportowych,

narzę dzi, przyrzą dów i uchwytów, skrzyni narzę dziowych, stołów warsztato-

wych i pojemników na części,

- materiałów czy przedmiotów szybko zużywalnych, jak: oleje smarują ce, ciecze

chłodzą ce, rę kawice ochronne itp.,

- budynków: ścian, sufitów, okien, podłóg,

- przyborów i urzą dzeń biurowych,

- rzeczy osobistych,

Generalnie budynek jak i wszystkie przedmioty znajdują ce się wewną trz mo-

gą zostać obję te praktyk ą 5S.

Organizowanie ruchu 5S można określić skrótem „PDCA”, od ang. PLAN -

zaplanuj, DO - zrób, CHECK - sprawdź, ACTION - zastosuj (tabela 2). Należy przy

tym przewidzieć nastę pują ce rodzaje działań [5]:

1. Grupowe przygotowanie ruchu 5S.

2. Wyznaczenie osób odpowiadają cych i promotorów.

3. Ustalenie kryteriów do oceny „skrzę tnego gospodarowania.

4. Przydzielenie poszczególnym grupom odpowiedzialności ze określone obszary

prac.

5. Wybranie w grupie osoby odpowiedzialnej za dany obszar.

6. Włą czenie w ruch całego kierownictwa.

7. Regularne ocenianie postę pów.8. Okresowe nagradzanie.

9. Ustalenie nowych standardów pracy w oparciu o osią gnię te pozytywne rezulta-

ty ruchu.

Tabela. 2. Organizowanie ruchu „5-S”

„PDCA”

(PLAN – zaplanuj, DO – zrób, CHECK – sprawd ź , ACTION – zastosuj)

Rodzaje działań i ich żywotne punktyPLAN Przygotowanie ruchu 5-S

• Przygotowuj go grupowo, a nie indywidualnie

• Wyznacz osoby oceniają ce i promotorów

DO Ustanowienie zasad ruchu

• Ustal kryteria dla wyników skrzę tnego gospodarowania

• Przypisz każdej grupie odpowiedzialność za określony obszar prac

• Każdemu obszarowi prac przypisz osobę z grupy odpowiedzialną za niego

CHECK Wdrażanie• Włą cz do tego całe kierownictwo

Ocena

• Oceniaj postę py regularnie

•

Ustal kryteria ocenyNagradzanie

• Rozważ przyznanie nagród każdorazowo w okresie oceniania

• Ustanów specjalną nagrodę roczną

ACTION Ustanowienie nowych standardów pracy

• W celu utrzymania schludnych warunków ustal standardy pracy w oparciu

o osią gnię te pozytywne rezultaty ruchu

Ź ródło: [4]


5/6

Przedstawiona powyżej lista działań nie wyczerpuje wszystkich zagadnień

zwią zanych z wprowadzeniem praktyk 5S. Ich realizacja przy stale wzrastają cym

zaangażowaniu pracowników doprowadzi w końcu do poprawy zdyscyplinowania

personelu i wzrostu jego zadowolenia. Wtedy głównym zadaniem kadry kierowni-

czej i nadzoru bę dzie nie tylko utrzymanie tego, co zostało zrobione, ale i przejście

do permanentnego doskonalenia stanowisk pracy i warunków socjalnych. W przy-

szłości należy czuwać by praktykami 5S objąć kolejne zakłady czy wydziały. Dzia-

łania te traktuje się jako podstawowy krok na drodze do uzyskania certyfikatów jako-

ści (np. ISO 9001 lub 9002) [1].

Wnioski„5-S” wydaje się z pozoru bardzo prostą metodą i być może z tego właśnie

powodu istnieje w przemyśle silna tendencja do lekceważenia jej wagi. Każdy może

powiedzieć, że ją zna. Jednak co innego wiedzieć a co innego - robić. Utrzymywanie

miejsca pracy stale w schludności i porzą dku wymaga wiele wysiłku. Dbanie o po-

rzą dek to nie tylko zaję cie sprzą taczek. Odpowiedzialni są za to wszyscy pracownicy

przedsię biorstwa, włą czają c w to prezesa.

Zazwyczaj ludzie interpretują skrzę tne gospodarowanie jako czyszczenie.

Tymczasem 5-S jest jednym z najważniejszych elementów dobrego zarzą dzania. Są

to podstawowe działania na rzecz ulepszania pracy, zapewniają ce odpowiednią ja-kość produktów, niskie koszty wytwarzania, właściwą dostawę wyrobów gotowych

oraz bezpieczeństwo. Ponadto czyste i schludne stanowiska pracy dają firmie dobrą

reputację .

„Skrzę tne gospodarowanie” postrzega się jako drugorzę dną pracę

w organizacji. Wolimy myśleć że gospodarowanie nie wchodzi w zakres naszej od-

powiedzialności oraz, że jesteśmy zbyt zaję ci aby zawracać sobie głowę takimi pra-cami, które – jak wierzymy – mogą być powierzone osobie odpowiedzialnej za czy-

stość.

Toteż jeśli ktoś przekonuje o potrzebie kampanii gospodarności, inni zwykle

odpowiadają : „Cóż to? Czy wszyscy musimy zajmować się robieniem porzą dków?

To nonsens! Lepiej zapomnij o takich dziecinnych pomysłach”. Jeszcze inni mogą

odpowiedzieć: „Czyszczenie nie jest moim zaję ciem. To zadanie sprzą taczek. Niebę dę uczestniczył w tak absurdalnej i śmiesznej kampanii”. Być może ktoś mógłby

rzec: „Zawsze czyszczę moje biurko i jego otoczenie. Jeśli wszyscy podążą moim

przykładem, nie bę dzie potrzeby urzą dzania takiej kampanii. Wystarczy wydać dys-

cyplinują ce zarzą dzenie aby wszyscy pracownicy oczyścili swoje stanowiska pracy,

nie trzeba organizować kampanii”.

Tymczasem, jak wskazują badania [6], gospodarna zapobiegliwość w sposób

bezpośredni wiąże się z podnoszeniem produktywności. W praktyce dowiedziono, że jeśli odnosimy sukces w dobrym gospodarowaniu, możemy spodziewać się wzrostu

produktywności nawet o 30%. Na taki wzrost składa się na przykład poprawa jako-

ści, którą łatwiej uzyskać w czystszej przestrzeni; redukcja kosztów bę dą ca wyni-

kiem bardziej sprawnej pracy, gdy ma się pod rę k ą wszystkie narzę dzia i materiałyułożone w należytym porzą dku na swoim miejscu; dostawa na czas i w wymaganej

ilości jako rezultat dobrze zorganizowanej operacji w czystych warunkach. To

wszystko przycią gnie wię cej klientów i w ten sposób umożliwi wytworzenie wię ksze

liczby produktów po niższych kosztach. Niewą tpliwie, wię c metodę 5S należy trak-

tować poważnie.


6/6

Literatura1. Kozieradzki W.: Sposób wprowadzania praktyk 5-S. Problemy Jakości, nr

3/1995.

2. Modliński W.: 5S= Seiri, Seiton, Seiso, Seiketsu, Shitsuke. Problemy Jakości, nr

4/1991.

3. Penc J.: „ Zarzą dzanie dla przyszłości. Twórcze kierowanie firmą ” Wydawnic-

two Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998.

4. Sato K.: Wprowadzenie do ruchu 5-S. Problemy Jakości, nr 3/1995.

5. Urbaniak M.: „Zarzą dzanie jakością . Teoria i praktyka”. Wydawnictwo Difin,

Warszawa 2004.

6. Pawlak W.R.: „O praktykach 5S ponownie”. Serwis informacyjny

www.umbrella.org.pl

7. System 5S – Organizacja miejsca pracy. Materiały szkoleniowe,

www.progresja.com.pl

Magdalena Juszczak, Arkadiusz Gola - 5S - Żart Czy Poważna Metoda

Documents

Transcript of Magdalena Juszczak, Arkadiusz Gola - 5S - Żart Czy Poważna Metoda