ŁUŻYCE

zestawienie bibliograficzne

ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej

w Żarach (materiały biblioteczne w języku

polskim, niemieckim,

dolnołużyckim i górnołużyckim)

Opracowanie pod redakcją Jana Wiktora Tyry

Opracowanie bibliografii: © Bogusława Węgier

Okładka: Jan Wiktor Tyra

Korekta: Bogusława Węgier, Agnieszka Roman

© eMBePe Miejska Biblioteka Publiczna, Żary 2010

ISBN 978-83-88846-43-4

Nakład: 15 egzemplarzy

Skład komputerowy: Agnieszka Roman

DRUK: mała poligrafia eMBePe Żary

ŁUŻYCE

Opracowany zestaw bibliograficzny pt. „Łużyce” przeznaczony jest

dla szerokiego kręgu odbiorców. Przeznaczony jest dla bibliotekarzy

pracujących w dziale informacyjno – bibliograficznym, dla

nauczycieli, młodzieży szkolnej oraz czytelników interesujących się

historią Łużyc.

Wyboru bibliografii dokonano na podstawie książek, broszur,

czasopism, referatów oraz innych materiałów znajdujących się

w posiadaniu działu informacyjno – bibliograficznego.

Bibliografia dotycząca Łużyc jest bibliografią specjalną. Całokształt

zebranego materiału podzielono na 12 działów:

1. Zagadnienia ogólne – w których przedstawiono wybór źródeł,

opracowań, referatów, artykułów poświęconych całemu

problemowi Łużyc.

2. Środowisko geograficzne – informujące o położeniu

geograficznym, ochronie środowiska naturalnego, Parku

Mużakowskim, turystyce.

3. Ludność – przybliża nam problematykę narodowościową, jej

historię i współczesność.

4. Historia – dzieje Łużyc, dużego terytorium nad Sprewą i Nysą.

5. Etnografia – zwyczaje, obyczaje, folklor Dolnych i Górnych

Łużyc.

6. Zagadnienia prawne i społeczno – polityczne – umieszczono

opisach głównie obwieszczenia i zarządzenia dotyczące Górnych

i Dolnych Łużyc z XVII – XX w.

7. Językoznawstwo – opisy przybliżające historię języka

łużyckiego, słowniki gramatyki łużyckiej.

8. Literatur pi ękna – znalazły się tu skromne opisy, gdyż dział ten

posiada bardzo małą liczbę literatury pięknej.

9. Kultura. Sztuka – znalazły się tu opisy dotyczące szkolnictwa,

malarstwa, architektury i budownictwa.

10. Zagadnienia wyznaniowe – w zestawieniu znajdują się opisy

dotyczące przekładu Nowego Testamentu przez M. Jakubicę na

język łużycki.

11. Biografie osobowe – czytelnik znajdzie tu nazwiska Łużyczan:

pisarzy, poetów, działaczy narodowych i społecznych, malarzy,

lekarzy. Przy każdym nazwisku podano wykaz książek, w których

znajdują się opisy tych postaci.

Zestawienie zostało przygotowane po to, by czytelnik miał

możliwość zorientować się, jakim materiałem dotyczącym Łużyc

dział dysponuje informacyjno – bibliograficzny Miejskiej Biblioteki

Publicznej w Żarach, według stanu posiadania na październik 2010 r.

Opracowanie: Bogusława Węgier

Zagadnienia ogólne DIE Sorben in Deutchland : Serbja [Serby] / red. Maria Schiemann. [Budziszyn] : [b.w.], 1997 II [DRUGIE] Sorabistyczne Spotkania Promocyjne Wschodnich Łużyc 18-20. L.O. 1996. Żary : „eMBePe”, 1997 ISBN 83-903548-6-1

X. [DZIESI ĄTY] zwežkowy Kongres Somowiny = X. związkowy Kongres Domowiny = X. Bundeskongres der Domowina : Chośebuz = Choćebuz = Cottbus : 26..27.3.1982 : protokol. Budyšin : Ludowe nakładnistwo Domowin, 1982 JA to takie widzu // scen. Alfred Krawec, Toni Bruk, reż. Toni Bruk, zdj. Michael Borner , red. muz. Manfred Mammitzsch. [kaseta video nr 7] ŁOMKA Janusz : Fotografie z Sesji Sorabistycznej z dni 13 – 14.10. 1984 r. Żary, 1984 (DŻS XVII.1.17) ŁUŻYCKI Instytut Ludoznawczy. W : Encyklopedia Powszechna t. 1-4. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1997. – t. 2. – s. 813 MAKSYMOWICZ Stanisław : List Parczewskiego Kraszewskiemu [Separatny w otčah z Lětopisa Instituta za serbski ludosypt. Rajd A, čisło 6]. MAZURSKI Krzysztof R.: Problematyka łużycka w prasie Dolnośląskiej lat 1945 – 1950. Śląsk Kwartalnik Historyczny „Sobótka”, 1986, Nr 1, s. 111 – 116 NIEDERLAUSITZER Studien. Heft 28. Cottbus : [b.w.], 1997 OBERLAUSITZER sech Stadte Bund. Bautzen : Tourismusverband Oberlausitz Niederschlesien e.V., [1999]. I [PIERWSZE] Sorabistyczne Spotkanie Promocyjne Wschodnich Łużyc w Buczynach : 24 – 26.11.1995. Żary : „eMBePe”, 1996 ISBN 83-903548-3-7

PIWOŃSKI Witold : O promocję Wschodnich Łużyc. Kronika Ziemi Żarskiej. - 1997, Nr 1, s. 37-40 ; nr 2, s. 29-37 PIWOŃSKI Witold : Środowisko twórcze Wschodnich Łużyc. Kronika Ziemi Żarskiej. - 1998, Nr 2, s. 55-56 POWIATY w Euroregionie Neisse-Nisa-Nysa / red. zespół Sławomir Banaszak [ i in.] Wrocław ; Liberec ; Kamenz : Urząd Statystyczny, 2000 ISBN 83-88634-05-4 ROZWÓJ badań naukowych na pograniczu śląskołużyckim od XVI do XX wieku. W : Rocznik Lubuski. T. 28, cz. 1. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 2002 ISSN 0485-3083 SERBSKA Pratyja / red. Erwin Hanuš. Cottbus : „Domowina”, 2005 ISBN 3-7420-1968-6 SEBSKIE Nowiny – [kserokopia tekstu, który był zakazany drukiem. – 28. 02.1933], (DŻS XVII .1.86) SIATECK I Alfred : Prasa łużyckojęzyczna w życiu Serbów Łużyckich : referaty z Sesji Sorabistycznej odbytej w dniach 3-14.10.1984 r. w Żarach. (DŻS XVII.1.13) VII [SIÓDME] Sorabistyczne Spotkania Promocyjne Wschodnich Łużyc : 29 -30 września 2001 r. / red. Oleg Sanocki. Żary : Stowarzyszenie Promocji Wschodnich Łużyc, 2001 III [TRZECIE] Sorabistyczne Spotkanie Promocyjne Wschodnich Łużyc : 15-16.11.1997 r. Żary : „Lusatia Orientalia”, [1998]. ISBN 83-909264-2-3 TYRA Jan [Wiktor]: Zbiory łużyckie w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Żarach: maszynopis. Żary, 1999 , (DŻS XVII.1.185) WALCZAK Krzysztof : Druki łużyckie w księgozbiorze Alfonsa Parczewskiego : katalog. Kalisz : WBP, 1985 WAŃKA Danuta : Czasopisma w księgozbiorze Alfonsa Parczewskiego : katalog. Kalisz : Wojewódzka Biblioteka Publiczna, 1985

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE

AZEMBSKI Mirosław : Łużyckie wędrówki. Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1973

BARTKOWSKI Tadeusz : Wielkopolskie i Środkowe Nadodrze. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1970. [Łużyckie Wzniesienia. – s. 335-336].

BAZARNIK Janusz : Łuk Mużakowa. Kronika Ziemi Żarskiej 1998 Nr 3, s. 55-57 BUDZIN : Wobrozy tysacletnego mesta : prospekt reklamowy – (DŻS XVII.1.60) II [DRUGA] sesja popularnonaukowa : Wschodnie Łużyce : nasza mała ojczyzna. Lubsko : Szkoła Podstawowa Nr 2 : Stowarzyszenie Promocji Wschodnich Łużyc, 2000. ENCYKLOPEDIA geograficzna świata. T. X. – Polska. Kraków : „OPRES”, 1997. [Łużyce. – s. 12 ; Łużyckie wzniesienia. - s. 138]. ENCYKLOPEDIA powszechna świata. T. 1-4. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1987 [T. 2 – Łużyckie góry. – s. 813]. FREYDRYCZAK Beata : Park Mużakowski : przestrzeń pamięci i pojednania. Zielona Góra : Oficyna Wydaw., Uniwersytetu Zielonogórskiego,[2006]. Tytuł i tekst równoległy polski i niemiecki. ISBN 83-7481-027-0 GEOPARK Łuk Mużakowa - szansą rozwoju turystycznego : artykuły dyskusyjne 5 spotkania roboczego w Łęknicy 28 – 29 września 2006 r. / red. Jacek Kożma ; Stowarzyszenie Geopark Mużakowa. Łęknica ; Żary : „Chroma” ; SGM, 2006 Tytuł i tekst równoległy polski i niemiecki. ISBN 978-83-923732-4-7

GUBEN, Sorau : mapa z „Atlas topographique”. Paris : Roch Jaseph Julien, 1758 JANOWSKA Ewa, JANOWSKI Ryszard : Park Krajobrazowy” Łuk Mużakowa” Zielona Góra : „Diapress”, 2005 ISBN 83-913038-5-3 KONDRACKI Jerzy : Geografia regionalna Polski. Warszawa : Wydawnictwa Naukowe PWN, 2000 [Łużyce. – s. 224 : Łużycka Brama. – s. 357 – 360 : Łużycko – Szczecińska Brama. – s. 25]. KURLAND K.H.A. von : Der Muskauer Park. Bad Muskau : Rat der Stadt Bad Muskau, 1982 KURLAND K.H.A. von : Park w Muskau. Bad Muskau : Rada Miejska Muskau, [1972]. LUDNOŚĆ pogranicza śląsko-łużyckiego / red. nauk. Tomasz Jaworski. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 2003 ISBN 83-88317-08-3 LUSATIAE Inferioris tabula Chorographica seczndum statum recentissium delineate et edita curis. Norymbergae : Hamannia norum Herdum, 1768. LUSATIA Superior // aut. Barthol Sculteto Gorlitio. – ok. 1 : 220 000. [b.w., po 1649]. Na odwrocie tekst w języku niemieckim. „Die Obere Lausznitz. LUSATIAE Superior : tabula chorographica exacte tradita per. Norymbergae : Hamonnia norum Herdum, 1732. MALINOWSKI Tadeusz : Czy północna część środkowego Nadodrza oraz trendy pod dolną Nysą Łużycką były w pradziejach strefą pograniczna. W : Rocznik Lubuski Nr 25. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1999. – s. 13-33 ISBN 0485-3083 MAZURSKI Krzysztof, Zieloński Andrzej : Łużyce : przewodnik turystyczny. Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984

NIEMIECKA Republika Demokratyczna : przewodnik. Drezno : Verlag Zeit im Bild, 1972, [Łużyce. – s. 280-295]. NIEPOWTARZALNY Szprewald. Berlin : Tourismusverband Apreewald e. V., : [b.r.]. NOWA Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1 – 7. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1995. - [T. 3. – Łużyckie góry. – s. 871]. NOWIŃSKI Jerzy Tomasz : Wicina nad Szyszyną. Gród ludności kultury łużyckiej. Kronika Ziemi Żarskiej. – 1999, Nr 3, s. 45-48 PARK Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy / Tomasz Heyduk [ i in.] Tł. Łukasz Bieniasz ; red. Jacek Kożma. Łęknica ; Żary: „Chroma”, 2005 ISBN 83-922412-2-3 PARK Mużakowski : Łęknica ; Muskauer Park : Bad Muskau / Renata Stachańczy. Warszawa : Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2009. – 123 s. : il. ; 24 cm ISBN 978-83-929119-0-6 PARK Mużakowski w Łęknicy. /Krajobraz. Ogród. Park. Informacje bieżące Nr 4/94. – wydano nakładem Ośrodka Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie. (DŻS XVII.1.32) POWIAT dolnośląsko-górnołużycki. Niesky, 1999, (DŻS XVII.1.191) RADIBOR : informator o gminie. Bautzen : (b.w, b.r.), (DŻS XVII.1.96) ROMANTYCZNA wizja księcia Hermana von Pücklera. W : BUJAK Adam : Światowe dziedzictwo : Polska na liście UNESCO. Kraków : „Biały Kruk” 2007, s. 310-325 ISBN 978-83-60292-31-0 ROWEREM po Łużycach : z opisami tras i szlakami ; Radwander in der Lausitz : mit Tourenkarten und Skizzen. Budziszyn : „Harausgeber“, [b.r.].

SCHUTT Erich : Kuönert Hans – Hermann : Cottbus. Leipzig: VEB F.A Brockhaus Verlag, 1979 SŁOWIANIE nad Nysą Łużycką : Materiały z sesji krajoznawczej w Lubsku 12 i 13 maja 1984 / pod red. Ryszarda Harajdy. Zielona Góra : Regionalna Pracownia Krajoznawcza ZW PTTK, 1984 SŁOWNIK geograficzny Królestwa Polskiego. T. 1-15. Warszawa : Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1976, [T. 5 – Łużyce s. 839 – 847]. (Reprint) SOSNOWSKI Stefan : NRD. Informator turystyczny. Warszawa : Krajowa Agencja Wydawnicza., 1981 [Łużyce. - s. 136-150]. SPOTKANIE z Łużycami = Zetkanje z Łužicu : wystawa łużycka w Klubie Osiedlowym „Anin” w Warszawie = serbska wustajeńca w siedlišćowej Klubownii „Anin” w Waršawje. Warszawa : Klub Osiedlowy „Anin”, 1997 TARNIOWY Józef : U Źródeł Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego w Polsce i na Ziemi Żarskiej. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 149 – 153] ISBN 83-913834-0-7 TURYSTYKA rowerowa w Łużycach Górnych. Bautzen : Tourismusverband Oberlansitz-Niederschlesien e. V., 1998 UCHWAŁA z dnia 6 lutego 2000 r. Ogólnopolskiego Sejmiku Krajoznawczego PTTK „Łużyce – bogactwo kultur pogranicza w Żarach. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s.10] ISBN 83-913834-0-7 WALCZAK Wojciech, WALCZAK – AUGUSTYNIAK Maria : Słownik geografii NRD. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1979, [Łużyce. – s. 130, Łużyckie Pogórze. – s. 131, Łużycka Wyżyna. – s. 130-131, Łużyckie Wzniesienia. s. 131].

WEISSWASSER / Bieła Woda: informator turystyczno – gospodarczy. Weisswasser : [b.w., b.r.]. ( DŻS XVII.1.87) WEISSWASSER : Stadt der Berg – Energie und Glasarbeiter. Weisswasser : Rat de Stadt Weisswasser, [1996]. WĘDRÓWKA po Górnych Łużycach. Budziszyn : Tourismusverband Oberlausitz- Niederschlesien, 1999 WIELKA Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1-12. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1965 [T. 6. – Łużyckie góry. – s. 734]. WIELKA Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. T. 1-17. Kraków : Wydawnictwo „Gutenberg”, 1932 [T. 9. – Łużyckie góry. – s. 247, Łużyckie pogórze. – s. 247].

LUDNOŚĆ BROŻEK Andrzej : Problematyka narodowościowa Ostfluchtu na Śląski. Wrocław : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1969, [s. 113-118]. BURAN Piotr : Wojna, bitwy i potyczki w średniowiecznej Polsce. Kraków : „Universitas, 1996, [s. 22]. CZAPLI ŃSKI Władysław, GALAS Adam, KORTA Wacław : Historia Niemiec. Wrocław : Zakład Narodowy. im. Ossolińskich, 1990, [s. 95].

CZEKANOWSKI Jan : Wstęp do historii Słowian. Poznań : Instytut Zachodni, 1957, [s. 186, 200, 221, 240, 241, 304, 304 – 314, 319, 371]. CZUBIŃSKI Antoni, Strzelczyk Jerzy : Zarys dziejów Niemiec i państw niemieckich powstałych po II wojnie światowej. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1996, [s. 48]. DAWIAT Jerzy : Polska – państwem średniowiecznej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1968, [s. 94, 204].

ENCYKLOPEDIA Powszechna PWN. T. 1–4. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1987, [T. 2 – s. 813]. ENCYKLOPEDIA Powszechna. T. 1-28. Warszawa : Nakład Wydawniczy Macierzy Polskiej, 1864, [T. 17. – s. 696 – 706]. HISTORIA Chłopów Śląskich. Warszawa : Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979, [s. 115] HISTORIA dyplomacji polskiej. T. 1-3. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1982, [T. 1. – s. 87, 96, 101, 171 ; T. 2. – s. 472]. HISTORIA Słowian południowych i zachodnich. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1977, [s. 58-310-314, 338 – 340, 602. 603]. JAWORSKI Tomasz : Wojna. Pokój i religia a ruchy ludnościowe na pograniczu zachodnim w XVII i na początku XVII w. Zielona Góra : Wydawnictwo WSP, 1998, [10, 17, 18, 20, 47, 48, 66-69, 87-88, 100, 102, 104, 106 – 108, 111-112, 143, 149, 172-173, 179 – 180, 208, 232, 236]. JAŻDŻEWSKI Konrad : Pradzieje Europy Środkowej. Wrocław : „Ossolineum”, 1981, [s. 524, 596, 597]. KALENDARZ Ziem Odzyskanych na rok Pański 1948. Gorzów Wielkopolski : Nakł. Niższego Seminarium Duchownego, [1947], [s. 93]. KOCIOŁ Sylwia : Obraz XVII – wiecznej szlachty na Łużycach w świetle „Algemeines Historisches Lexicon”. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000 , [s. 115 – 126]. KOŁODZIEJSKI Adam : Nowe materiały do osadnictwa kultury łużyckiej w Żarach i Myszęcinie, pow. Świebodzin : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1965 ŁUŻYCZANIE / Serbołużyczanie w Niemczech. Budziszyn : Dom Serbołużyckiej Kultury Ludowej, [b.r.].

ŁUŻYCZANIE : Słowiański naród w Niemczech. Warszawa : Wydaw. Energia, cop. 1994 MAŁY informator o Serbołużyczanach w Niemczech. Bautzen : [ b.w.] , 1995, [DŻS XVV.1.53] MAŁY słownik kultury dawnych Słowian. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1988, [s. 222, 235]. MAZURSKI Krzysztof R. : Łużyczanie po II wojnie światowej we Wrocławiu i Polsce. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 25-29]. NOWA encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1995, [T. 3 – s. 871]. OBLICZE Ziem Odzyskanych. Dolny Śląsk. T. 1 Wrocław ; Warszawa : Książnica „Atlas”, 1948, [s. 107, 108] . POCZĄTKI państwa polskiego. Księga tysiąclecia. T. 1-2. Poznań : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1962, [T. 1 – s. 84, 215, 218, 220, 222, 231, 240., T. 2. – s. 49, 117]. POLSKA Jana Długosza. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1984, [s. 245]. SERBOŁUŻYCZANIE ; Łużyce : badania historyczne i fascynacje. Zielona Góra : Wydaw. WSP, 1998 [ Zielonogórskie Studia Łużyckie : Nr 2]. SŁOWIANIE nad Nysą Łużycką. Zielona Góra : Regionalna Pracownia Krajoznawcza ZW PTTK, 1984

SŁOWNIK starożytności słowiańskich. T. 3, cz. 1. Wrocław : „Ossolineum”, 1967, [s. 136-138, 256-257]. ŠOŁTA Jan : Zarys dziejów Serbołużyczan. Wrocław : Zakład Narod. im. Ossolińskich, 1994 TYMIENIECKI Kazimierz : Polska w średniowieczu. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1961, [s. 33, 36, 37, 49, 51, 65

WIELKA Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1-12. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1967, [T. 10, s. 459]. WIELKA Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. T. 1-18. Kraków : Wydawnictwo „Gutenberg”, 1932, [T. 2, s. 247].

HISTORIA ARNOLD Stanisław : Z dziejów średniowiecza. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1968, [s. 392]. BACZKOWSKI Krzysztof : Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370- 1506). Kraków : „Fogra”, 1999, [s. 12, 38, 227, 230, 232, 236, 242, 251]. BENA Waldemar : Polskie Górne Łużyce : historia, zabytki. Zgorzelec : F. H. Agat, 2003. BURAN Piotr : Wojny, bitwy i potyczki w średniowiecznej Polsce. Kraków : „Universitas”, 1996, [s. 15 -18, 20, 22]. CZAPLI ŃSKI Władysław, GALAS Adam, KORTA Wacław : Historia Niemiec. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, [s. 14, 24, 85, 102, 108 – 113, 136, 178, 207, 253, 289, 291, 456]. CZEKANOWSKI Jan : Wstęp do historii Słowian. Poznań : Instytut Zachodni, 1957, [s. 174, 194, 195, 199, 240 -241, 371]. CZUBIŃSKI Antoni, Strzelczyk Jerzy : Zarys dziejów Niemiec i państw niemieckich powstałych po II wojnie światowej. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1986, [s. 12, 41, 44, 45, 156, 157, 171, 217, 246 – 247]. DĄBROWSKI Jan : Dzieje Polski Średniowiecznej. T. 1-2. Kraków : „Universitas”, 1995, [T. 1. – s. 64-66, 88, 89, 91, 92, 95-97, 106, 109, 119, 122, 311, 312, 377, 420. T.2. – s. 72 – 97, 99, 104, 413, 416, 428, 474].

DOMOWINA. Zwězek Łužyskich Serbow z. t. : Zwiazk Łužyskich Serbow z. t. Bund Lausitzer Sorben e. v. Budysin, 1997. – [program], (DŻS XVII.1.133).

DOMOWINA Związek Serbów Łużyckich w Niemczech. Budziszyn : [b.w. ; b.r.]. (DŻS XVV.1.52). DOWIAT Jerzy : Polska – państwem w średniowiecznej Europy. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1968, [s. 127, 128, 131, 165]. DZIEJE Górnych Łużyc : władza, społeczeństwo i kultura od średniowiecza do końca XX wieku / red. nauk. Joachmim Bahlcke ; przeł. [z niem.] Marek Słoń ; współprac. Rafał Sendek. Warszawa : „Dig”, 2007 ISBN 978-83-7181-510-2 ENCYKLOPEDIA drugiej wojny światowej. Warszawa : Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1975, [s. 68, 88, 90]. ENCYKLOPEDIA Powszechna PWN T. 1-4. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1987, [T. 2, s. 812]. ENCYKLOPEDIA. Zbiór wiadomości wszystkich gałęzi wiedzy. Lwów : Nakład Wydaw. Macierzy Polskiej, 1898, [s. 83] ; [reprint]. GŁÓWNA Konwencja zawarta pomiędzy królami Saksonii i Prus zamykająca traktat pokojowy, zawarty w Wiedniu 18 maja 1815 r. i zawierająca szczegółowe ustalenia dotyczących zawartych porozumień. Drezno 28 sierpnia 1819 r. GRODECKI Roman : Polska Piastowska. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe , 1969, [s. 8, 10, 13, 15]. HANSCHKE Angela : Darstellung der gemeinsamen Geschichte von Soraben. Polen und Deutschen in der Niderlausitz. Forst : „ZAK“, [1999]. HENSEL Witold : Polska starożytna. Wrocław : „Ossolineum”, 1980, [s. 273, 293, 477].

HISTORIA chłopów Śląskich. Warszawa : Ludowa Spód. Wydaw., 1979, [s. 5, 21, 34, 107-109, 164-165, 178]. HISTORIA dyplomacji polskiej. T. 1-3. Warszawa : Książka i Wiedza”, 1982, [T. 1.- s. 80, 96-98, 101, 222, 262, 203, 485 ; T. 2. – s. 334, 335, 368 ; T. 3. – s. 561 ]. HISTORIA Europy. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, [s. 138, 144, 202, 389]. HISTORIA Powszechna. T. 1-10. Warszawa : „Książka i Wiedza”, 1962 – 1973, [T. 4 , s. 265, 270, 787, 788 ; T. 4. – s. 802, 803]. HISTORIA Słowian południowych i zachodnich. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1977, [ s. 9, 58, 63, 129, 152, 153, 162-163, 205, 310-311, 314, 597]. JASIENICA Paweł : Polska Piastów. Polska Jagiellonów. Warszawa : Państwowy Instytut Wydaw., 1986 [s. 209, 211, 217, 292, 293]. JASIENICA Paweł : Rodowód Słowiański. Warszawa : Państw. Instytut Wydaw., 1961, [s. 40, 131, 221, 228, 253-254, 299]. JAWORSKI Tomasz : Żary w dziejach pogranicza śląsko – łużyckiego Żary : Zarząd Miasta, 1993 JAŻDŻEWSKI Konrad : Pradzieje Europy Środkowej. Wrocław : „Ossolineum”, 1981, [s. 353 – 423, 428, 434,438, 556, 592, 615]. JÓZEFIAK Roman, Maciej : „Fenomen łużycki” – społeczność serbołużycka po II wojnie światowej. W : Rocznik Lubuski. T. 30, cz. 1. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 2004, s. 71 – 76 ISSN 0485-3083 KACZANOWSKI Piotr, KOZŁOWSKI Janusz Krzysztof : Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.). Kraków : „Fogra”, 1998, [s. 141, 156, 187, 212, 255, 256, 330]. KACZMARCZYK Zdzisław : Polska czasów Kazimierza Wielkiego. Kraków : Państwowe Wydawnictwo Naukowe., 1964, [s. 31, 52, 57, 109, 111, 171, 172].

KACZMAREK Kazimierz : W bojach przez Łużyce : na drezdeńskim kierunku operacyjnym. Warszawa : Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1965. KARWI ŃSKI Władysław : Łużyce. [Zespół akt rękopiśmienniczych], [b.m. ,b.r. ]. (DŻS XVII. 1.2) KASPRZAK Zbigniew : Herby Łużyckich Bibersteinów. W : Almanach powiat żarski 2000 : Kalendarz terminowy. Żary : „Soravia”, 1999, [s. 211 – 215]. ISBN 83-87677-06-X KOŁODZIEJSKI Adam : Groby ciałopalne ludności kultury łużyckiej w Marszowie, pow. Żary : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1965. KONDRACKI Jerzy : Geografia fizyczna Polski. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1965, [s. 329]. KORTA Wacław : Milsko i Łużyce w polityce pierwszych Piastów. Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka”. - 1990, Nr 2, [s. 141-184]. KRAINA Księcia Pücklera w Łużycach Górnych : śladami historii / Regina Barufke [i in.] ; tł. Patrycja Pytlowska ; red. Janusz Beger. Łęknica ; Żary : „Chroma“, 2005 ISBN 83-922412-0-7 KREISLER Frank von : Sagen und Bilder : aus der Sachsischen Lausitz. Leipzig : Tauchaer Verlag, 2001 KRES Bogdan : Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Zawadzie pow. Zielona Góra : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1965 KRES Bogdan : Groby ciałopalne w Głogowie i Starej Wodzie pow. Lubsko : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1965 LESZCZYŃSKI Rafał : My i oni : kontakty kulturalne Polaków i Łużyczan. Opole Państwowy Instytut Naukowy, 2000

ŁUŻYCE – bogactwo kultur pogranicza : materiały z Ogólnopolskiego Sejmiku Krajoznawczego / pod red. Jerzego Tomasza Nowińskiego. Żary : PTTK Oddział Powiatu Żarskiego, 2002 ISBN 83-913834-0-7 ŁUŻYCE w nowożytnych i najnowszych dziejach Europy : Zielonogórskie Studia Łużyckie Nr 1. Zielona Góra : „VERBUM”, 1995 ISBN 83-901114-1-1 ŁUŻYCOM wolność. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1946 MAJCHRZAK Jerzy Piotr : Łużycki Pribuz nad Nysa. Kronika Ziemi Żarskiej. - 1998, Nr 4, s. 79-82 MAJCHRZAK Jerzy Piotr : Terra Sarove : z dziejów polskich Łużyc. - Wyd. 2. Żary, „Monogram”, 2004 ISBN 83-912506-3-6 MAJCHRZAK Jerzy Piotr : Terra Sarove Ziemia Żarska – czas i ludzie z dziejów. Żary, „eMBePe”, 1995 ISBN 83-903548-1-0 MALINOWSKI Tadeusz : Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej Olszyńcu, pow. Żary : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1965 MAŁY słownik kultury dawnych Słowian. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1988, [s. 53, 129, 212, 220]. MANTEUFFEL Tadeusz : Historia Powszechna. Średniowiecze. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1975, [s. 289, 300, 315, 391, 405]. MANTEUFFEL Tadeusz : Średniowiecze powszechne. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1958, [s. 243, 266, 332, 334]. NAUMOWICZÓWNA Eliza : Osada Łużycka i wczesnośredniowieczna w Górzycy, pow. Słubice : Z badań nad przeszłością Ziemi Lubuskiej. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1963 NOWA Encyklopedia Powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1995, [t. 3 – s. 871].

NOWIŃSKI Jerzy Tomasz : Cmentarzysko w Olszyńcu i inne znaleziska kultury łużyckiej z najbliższych okolic Żar. Kronika Ziemi Żarskiej. - 2000, Nr 4, s. 89-91 NOWIŃSKI Jerzy Tomasz : Najazd scytyjski na Łużyce. Kronika Ziemi Żarskiej. - 1999, Nr 4, s. 71-73 NOWIŃSKI Jerzy Tomasz : Pradzieje i wczesnośredniowieczne odkrycia archeologiczne na Wschodnich Łużycach. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 87-104]. OBLICZE Ziem Odzyskanych. Dolny Śląsk. T. 1-2. Wrocław ; Warszawa : Książnica „Atlas”, 1948, [ T. -1. – s. 37, 104, 113, 120, 126, 130, 133, 151, 248, 248, 376, 389 ; T. 2. - s. 43, 44, 55, 77, 84, 98, 99, 219, 450, 521, 542]. PIWOŃSKI Witold : Koloryt słowiańskiej ziemi ; Impresje z wędrówek po Łużycach : maszynopis. Żary : [b.r.]. ( DŻS XVII.1.1.) PIWOŃSKI Witold : Łużyckie państwo stanowe jako zjawisko wyjątkowe w dziejach Europy środkowej. W : Łużyce — bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 77-86]. ISBN 83-913834-0-7 PIWOŃSKI Witold ; Łużyce Wschodnie. Żary : Stow. Promocji Wschodnich Łużyc, 2000 ISBN 83-914424-0-3 POCZĄTKI państwa polskiego. Księga tysiąclecia. T. 1-2. Poznań : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1962, [T. 1. - s. 59, 60, 150, 164, 166,167, 169, 193, 195, 201- 204, 203, 213, 219, 220, 223, 224, 245 ; T. 2. - s. 92, 94, 192, 194-195, 287]. POLSKA Jana Długosza. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1984, [s. 236, 249]. POLSKA stanisławowska w oczach cudzoziemców. T. 1-2. Warszawa ; Państw. Instytut Wydaw., 1963, [T. 1. – s. 343-383, 463].

POPIOŁEK Kazimierz : Historia Śląska. Od pradziejów do 1945 roku. Katowice : Wydaw. „Śląsk”, 1972, [s.16, 21, 29, 53, 67-68, 90, 109, 215]. POPIOŁEK Kazimierz : Śląskie dzieje. Warszawa ; Kraków : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, [s. 19, 33, 55, 71, 80, 34, 86, 111]. SERBOŁUŻYCZANIE ; Łużyce : badania historyczne / red. nauk. Tomasz Jaworski. Zielona Góra : Wydaw. WSE 1998. Zielonogórskie Studia Łużyckie ; Nr 2 SERBSCY patrioca : wobrazowa mapa = SorbischePatrioten : Bildermappe. Budyšin : Wudawa Ministerstwo Nutřakowneno. Hłowny wotrjod Serbske prašenja, [b.r.]. SŁOWNIK starożytności Słowiańskich. Wrocław : „Ossolineum”, 1961, [T. 1. cz.1. - s. 189 ; T. 1.cz. 2. - s. 257 ; T. 3. cz.1. - s. 13-135]. ŠOŁTA Jan : Zarys dziejów Serbołużyczan. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984 STAWIZNY Domowiny : we słowje a wobrazu. Budysin : Ludowe Nakładnistwo Domowina, 1987 STAWIZNY Serbow. T. 1-4. Budziszyn : „Domowina”, 1975-1979 STRZELCZYK Jerzy : Goci - rzeczywistość i legenda. Warszawa : Państw. Instytut Wydawniczy, 1934, [s. 43,50, 379]. STRZYŻEWSKI Wojciech : Symbolika herbów miast łużyckich. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 65-75]. ISBN 83-913834-0-7 SZCZEPANKIEWICZ-BATTEK Joanna : Zarys dziejów reformacji na Łużycach Wschodnich. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, [s. 105-113]. ISBN 83-913834-0-7 ŚREDNIOWIECZNE władztwa w Polsce i Czechach oraz ich wpływ na dzieje pogranicza śląsko-łużyckiego ; materiały z sesji popularno-

naukowej / oprac. red. Bożena Adamczyk-Pogorzelec, Janusz Dziaczko ; tł. Ewa Mikułko ; Muzeum Regionalne. Lubań : MR, 2007 ISBN 978-83-923299-3-0 TASZYCKI Witold : Nad Sprewą, w Łużyckie strony. W : Łużyce-bogactwo kultur pogranicza Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000, - s. 154-158 ISBN 83-913834-0-7 TYMIENIECKI Kazimierz : Polaka w średniowieczu. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1961, [s. 37, 64-67, 68, 128, 222, 237, 239, 243, 244]. TYRA Jan : Łużyce Wschodnie w dorobku badawczym Lucjana Grzeji (1924-1989) z Lubska : referat wygłoszony na IV Spotkaniu Promocyjnym Wschodnich Łużyc Buczyny 25-27 września 1998 roku. Maszynopis. Żary, 1998 (DŻS XVV.1.159) WAWRYKOWA Maria : Dzieje Niemiec 1648-1789. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1976. – s. 15, 41, 44, 59, 111, 182 WIELKA encyklopedia powszechna PWN T. 1-12. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1965. – T. 6. - s. 733 WIELKA Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. T. 1-18. Kraków : Wydaw. „Gutenberg”, 1932. - T. 9. - s. 246-247 ; T. 10. - s. 149-152 WOJCIECHOWSKI Tadeusz : Szkice historyczne XI wieku. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1970. - s. 173, 190-191, 390 WSCHODNIE Łużyce, nasza mała ojczyzna : II sesja popularnonaukowa. Lubsko : Szkoła Podstawowa Nr 2 ; Stowarzyszenie Promocji Wschodnich Łużyc, 2000 ISBN 83-913638-1-3 WSPÓŁPRACA organizacji łużyckich i Związku Polaków w Niemczech w okresie międzywojennym (l918-1939). W : Studia Zachodnie Nr 2. Zielona Góra : Wydaw. WSP, 1996. - s. 85-90

WYDER Grażyna : Łużyce w polskiej literaturze historycznej XIX wieku i okresu międzywojennego. Zielona Góra : Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2003 ISBN 83-89321-59-9 WYROZUMSKI Wojciech : Dzieje Polski piastowskiej.(XIII wiek - 1370), Kraków : „Forga”, cop. 1999. - s. 13, 82, 92-97, 104, 108, 109, 126, 141, 158, 194, 217, 236, 240, 253, 259, 281, 304, 308, 316, 376 ZAJCHOWSKA Stanisława : Nad Środkową Odrą i dolną Wartą. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1959.- s. 5, 9, 11, 13, 128, 129, 132, 134, 154, 160, 172, 174, 176 ZAPISKI muzealne 2007-2008 / oprac. Red. Janusz Dziaczko. Lubań : Muzeum Regionalne, 2009 ISBN 978-83-923200-6-1 ZIENTARA Benedykt : Historia Powszechna. Średniowiecze. Warszawa : Państw. Zakł. Wydaw. Szkolnych, 1968. - s. 232, 321-322, 327, 477, 479, 490, 498

ETNOGRAFIA COŽ slězy nas lažy w serbstwje. Dešno : Domowniski muzej, 1998 „DELANY” - informator o 25-leciu Męskiego Chóru (łużyckiego). [b.m. : b.w., b.r.]. (DŻS. XVII.1.94) DOLNOSERBSKIE nałogi. Obyczaje Dolnych Łużyc. (DŻS XVII.1.143) FRENCEL Alfons : Křižerjo. Budyšin : Ludowe nakładnistwo Domowina, 1992 GRABOWSKI Józef : Sztuka Ludowa w Europie. Warszawa : Wydaw. „Arkady”, 1978. - s. 211-223

HANTSCHO Helmut : Shen und erleben : Bilder der Region Schleife. Bautzen : GmbH, 1988 Zawiera płytę DVD KOLBERG Oskar : Łużyce : Dzieła Wszystkie. T. 59. Kraków : Polskie Wydaw. Muzyczne ; Ludowa Spółdz. Wydaw., 1985 KUHN Engelhardt : Der Spreewald und Seine Bewohner. Leipzig : ZA-Reprint, 1989 LUDOWE pieśni, bajki i podania łużyczan. Wrocław : Zakład Narod. im. Ossolińskich, 1965 ŁAZOWSKI spewnik = Lonsauer Liderbuch. Budyšin : Serbska šišćarnja, [1992]. MAGNUSZEWSKI Józef : Tropami folkloru i literatury. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1983. - s. 174-186 MUSKAUER Heide : Schatzkamner Sorbischer Folklore und Sorbischen Brauchtums. Bautzen : Lausitzer Druck — und [Verlaghaus, 1997]. NAWKA Błazij, NAWKA Tomasz A. : Ptači kwas. Budyšin „Domowina”, 1989 NOWAK-NJECHRO ŃSKI Marcin, NEDO Paweł : Drasta Slepjańskich Serbów. Budyšin : „Domowina”, 1984 OBYCZAJE Dolnych Łużyc. Cottbus : „Lodka”, [b.r.]. OSTREN bei den Sorben. Jutry w Serbach. Bautzen: „Domowina”, [b.r.]. SCHATZKAMMER Sorabisc er Folklore und sorabischen Brauchtums-Muskauer Heide : informator. Bautzen : [b.w. ; b.r.]. SERBSKE kwasne drasty. - [b.m. : b.w., b.r.]. (5 widokówek przedstawiających zespoły ludowe serbołużyckie DŻS XVII.1.79) SERBY w Dolnej Łužycy : informator o życiu i zwyczajach Serbołużyczan. [b.m. ; b.w. ; b.r.]. TOWARŠNY spěwnik. Budyšsin : Ludowe nakładstwo „Domowina”, 1930

ZAGADNIENIA PRAWNE. ZAGADNIENIA SPOŁECZNO -POLITYCZNE

GŁÓWNA Konwencja zawarta pomiędzy królami Saksonii i Prus zamykająca traktat pokojowy zawarty w Wiedniu 18 maja 1815 r. i zawierająca szczegółowe ustalenia dotyczące zawartych porozumień. Drezno 28 sierpnia 1918 r. ( Druk w jęz. niem.) OBERLAUSITZER Sech Stadte Bundm Bautzen : Tourismusch erband Oberlausitz Niderschlesien e.Vm, [1999]. OBWIESZCZENIE informujące o pełnomocnictwie udzielonym przez króla Saksonii, Fryderyka Augusta, Zgromadzeniu Związkowemu na podjęcie uchwały dotyczącej wolności prasy i intryg rewolucyjnych przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter. Budziszyn 22 stycznia 1820 r. [Druk w jęz. niem.]. OBWIESZCZENIE margrabiego Łużyc dotyczące dekretu Fryderyka Augusta wydanego w Dreznie 16 listopada 1799 r. [Budziszyn, 1800] [Druk w jęz. niem.]. OBWIESZCZENIE o ustawie stanów Krajowych dotyczącej założenia w Budziszynie Seminarium dla wiejskich nauczycieli wydane przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter. Budziszyn 3 czerwiec 1817 r. [Druk w jęz. niem.]. OBWIESZCZENIE zamykające Konwencję z 28 sierpnia 1819 r. dotyczące uzgodnień dwóch stron (Saksonia i Prusy) na temat Górnych Łużyc. Budziszyn 27 sierpień 1819 r. [Druk w jęz. niem.]. VORSCHRIFTEN, fűr die Bewoiiner der Städte und des Landes, aus dem Zten April 1796, wepen Einschränkung des Hundehaltens und der von wűthenden Hunden zu besorgenden. publicirten Mandate, nebst den darzugeborigen Beilagen. [b. m.: b. w.], 1797 [Druk w jęz. niem.].

WSCHODNIE Łużyce, nasza mała ojczyzna : II sesja popularnonaukowa Lubsko : Szkoła Podstawowa nr 2 ; Stow. Promocji Wschodnich Łużyc, 2000 ZARZĄDZENIE dotyczące podpisania ogłoszonych anonimowo nie podpisanych zarządzeń dotyczących urzędów, sądów i rządu z roku 1611, z 8.04.1661 i 21.02.1736 wydane przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter. Budziszyn 30 stycznia 1810 r. [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE dotyczące regulaminu postępowania sądowego i kosztów sądowych wydane przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter. Budziszyn4 lipiec 1309 r. [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE dotyczące rozdziału leków tylko przez upoważnionych lekarzy i aptekarzy wydane przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter, Budziszyn 15 grudzień 1810 r. [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE dotyczące wprowadzenia nadzwyczajnego podatku na sumę 38 talarów, 6 groszy. Budziszyn 11 lipiec 1816 r. [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE dotyczące zmiany wartości biletów kasowych (Banknotów?) z l mln na 4 mln talarów wydane przez naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kisenwetterz Reichenbach. [Bez miejsca i daty ], [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE dotyczące zabezpieczeń podjętych przeciwko rozszerzającej się w wyniku działań wojennych fali kradzieży, rabunków oraz zwiększającej się liczby żebraków, złodziei i włóczęgów wydane przez margrabiego Górnych i Dolnych Łużyc Johanna Wilhelma Traugotta von Schönberg. Budziszyn 27 marzec 1801 r. [Druk w jęz. niem.] ZARZĄDZENIA króla Saksonii Fryderyka Augusta, dotyczące bicia nowych monet. Drezno 15 wrzesień 1802 r. [Druk w jęz. niem.].

ZARZĄDZENIE króla Saksonii Fryderyka Augusta, dotyczące wzrostu podatku od podstemplowanych papierów, kalendarzy, kart do gry itp. dla prowincji Górnych Łużyc. Datowane w Drewnie 12 sierpnia 1319 r. Wydane w Budziszynie. [Druk w jęz. niem.]. ZARZĄDZENIE stanowiące uzupełnienie paragrafu l Regulaminu z dnia 21 września 1809 r. o obowiązek utworzenia w każdej wsi oprócz zwyczajnej straży, regularnych straży dziennych i nocnych ze względu na utrzymanie bezpieczeństwa publicznego wydane przez Naczelnika Głównego Urzędu Górnych Łużyc i radcę dworu Ernsta Carla Gothelfa von Kiesenwetter. Budziszyn 17 luty 1810 r. [Druk w jęz. niem.].

JĘZYKOZNAWSTWO

COŽ slězy nas lažy w serbstwje... = was Hinter uns liegt im Sorabischen ; Bogumił Šwjela ( 1873-1948). Dešno : Domowinski muzej, 1998 CZEKANOWSKI Jan : Wstęp do historii Słowian. Poznań : Instytut Zachodni, 1957. – Język. - s. 188, 191-194 ; Ściślejsza polsko-łużycka łączność językowa. – s. 195 ENCYKLOPEDIA Powszechna PWN. T. 1-4. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1987. - T. 2.- Łużyckie języki. - s. 813 JANAŠ Pěter : Sprachlehargang Niedersorbisch : deutsch – niedersorbisches Worterbuchm Bautzen : Sorbischen Institut fűr Lehverbildung „Karl Jannack“, 1978 JANAŠ Pěter : Sprachlehrgang Niedersorbisch : Übungen zur Gramatik. Bauzen : Sorbischen Institut für Lehverbild!ung „Karl Jannack”, 1979 MANTEUFFEL Tadeusz : Średniowiecze powszechne. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1958. - Łużyckie dialekty. - s. 131 NOWA encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7- Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T.3. - Łużyckie języki. - s. 871

POCZĄTKI państwa polskiego. Księga tysiąclecia. T. 1-2. Poznań : Państw. Wydaw. Nauk., 1962. - T. 1, - Dialekt płd. - s. 29 ; Gwary, narzecze, język. - s. 192, 193, 195, 206 SIATKOWSKA Ewa : Charakterystyka dawnego dialektu Łużyc Wschodnich. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000. – s. 59-64 ISBN 83-913834-0-7 SŁOWNIK starożytności słowiańskich. T. 3, cz. 1. Wrocław : „Ossolineum”, 1967. - Łużyckie języki i ich narzecza. - s. 135-136 SPRACHLEHRGANG Niedersorabisch : Texte. Bautzen : Sorabischen Institut für Lehverbildung „Karl Jannack“, 1977 SPRACHLEHRGANG Niedersorbisch : Wortschatz, Gramatik. Bautzen : Sorbischen Institut fur Lehverbildung „Karl Jinaack“, 1977 WIELKA encyklopedia powszechna PWN. T. 1-12, Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1965. - t. 6. - Łużyckie języki. - s. 734

LITERATURA PI ĘKNA (poezja, proza, dramat, legendy) - historia literatury

BRĚZAN Jurij : Trylogia o Feliksie Hanuszu.T. 1-3 / z niem. przeł. Irena T. Sławińska. Katowice, 1971 BRĚZAN Jurij : Wo jednorym žiwjenju : filmowy scenarij. Budyšin : Nakład Domowiny, 1955 BRĚZAN Jurij : Započatki : wubranych spisow prěni zwjazk : hry. Budyšin : Nakład Domowiny, 1956 GERNY Adolf : Prehlad spisow Michała Hórnika. [Odbitka kserogra-ficzna]. (DŻS XVII.1.3)

ENCYKLOPEDIA Powszechna PWN, T. 1-4, Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1937. - T. 2. - Łużycka literatura. - s. 313

KRJEČMAR Mikławš : Wo dźěle Michała Hórnika. [Odbitka kserogra-ficzna]. ( DŻS XVII.l.3) KUBAŠEC Marja : Koło časow : wuberk powědančkow. Budyšin : Ludowe Nakładnistwo Domowina, [1969].

MAGNUSZEWSKI Józef : Literatura łużycka. W : Dzieje literatur europejskich. T. 3, cz. 1. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1989. - s. 809-945 NASZYJNIK weselnej druhny : (współczesna proza Łużycka). Warszawa : „IBiS”, 1993 NOWA encyklopedia powszechna PWN T. 1-7, Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 3. - Łużycka literatura. - s. 371 PIWOŃSKI Witold : Głaz Krabata. W : Almanach 1998. Między Bobrem a Nysą. Kalendarz terminowy. Żary : „Soravuia”, 1997. - s. 236-233 ISBN 83-904611-8-8

SAGEN der Lausitz : eine Auswahl. Bautzen : VEB Domownia Verlag, 1964

SLĚPJAŃSKA cytanka. Budyšin : Ludowe nakładnistwo Domowina, 1995 ŠOŁĆINA Dorothea : Opowiadania : Kręta ścieżka ; Kręgi na wodzie. Warszawa : Klub Kultury „Anin”, 2005

WIELKA encyklopedia powszechna PWN T .1-12. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1965. - T. 6. - Łużycka literatura. - s. 734

EDUKACJA. KULTURA. SZTUKA. APOGEUM Tzw. Kultury Łużyckiej na ziemiach Polskich (VIII w p.n.e. -V w. p.n.e.) W : Krassowski Witold : Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach Polski. Warszawa : Wydawnictwo „Arkady”’, 1959. - s. 22-26 BURDA Bogumiła : Rozwój szkolnictwa protestanckiego na pograniczu śląsko – brandenburso – łużyckim w czasach wczesnonowożytnych (1526-1740). W : Rocznik Lubuski Nr 25. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Nauk., s. 137-154 ISBN 83-913834-0-7 CARLO Noack = Karlo Nowak : [katalog wystawy]. Cottbus : Wendisches Museum, 1998

DĄBEK Zdzisław : Mużakowskie roki, W : Almanach powiat żarski 2000 : Kalendarz terminowy. Żary : „Soravia“, 1999. – s. 255-259 ISBN 83-87677-06-X DIE Oberlausitz in alten Fotografen : Bilder aus Deutschland. Eufurt : Sutton Verlag, 2002 DIE Soraben in Deutchland : Serbja = Serby. Budyšin : [b.w.], 1997

DIE Soraben / Wenden in Deutschland. Serbja w Nemskiej (DŻS XVII.1.35). DOLNO -Łużyckie Muzeum Wiejskie Bloischdorf. Cottbus : [b.w : b.r.] (DŻS XVII.1.169) DZIEJE Muzeum Miejskiego w Budziszynie. Kultura i folklor Serbołużyczan. Bautzen : [ b. w. ; b.r. ], (DŻS XVII.1.93) ENCYKLOPEDIA historyczna świata. Prehistoria. T. 1. Kraków : „Opres”, 1999. - s. 232, 378, 383, 392, 394 ENCYKLOPEDIA Powszechna PWN. T. 1-4. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1937. - T. 2. - Łużycka kultura. - s. 813

ENCYKLOPEDIA sztuki starożytnej. Warszawa : Wydaw. Artyst. i Filmowe, 1974. - Kultura łużycka. - s. 284

FISCHER Klaus, RING Horst : Weisswasser und umgebung. Leipzig : Stadt-Bild-Verlag, 1993 FOGIEL Jerzy : Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły : broń zaczepna. Poznań : Uniwersytet im. A. Mickiewicza, 1979 HISTORIA książki na terenach pogranicza i jej rola w kształtowaniu społeczeństw wielokulturowych : materiały z polsko-niemieckiej konferencji bibliotekarzy Zielona Góra, 21-22 kwietnia 2005 / red. Katarzyna Raczyńska. Zielona Góra : „Pro Libris”, 2005 [Tekst także w jęz. niemieckim]. ISBN 83-88336-46-0

INFORMATOR : Wo nas. Budysin : [b .w.], 1992, (DŻS XVII. 1.72)

IZBA Wiejska w Heinersbruch. (Informator o wystawie eksponatów ukazujących życie i kulturę Serbołużyczan na dolnych Łużycach). [DŻS XVII. 1. 174].

JAWORSKI Tomasz : Die Sorben in Deutschland Serbja w Nemskiej/. Sieben Kapitel Kulturgeschichte, Herausgegeben von Dietrich Scholze, Lusatia Verlag Bautzen 1993, s. 223. Rocznik Lubuski Nr 19, Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1994. - s. 132 - 133 JAWORSKI Tomasz : Dzieje narodu i kultury Serbołużyczan w polskiej historiografii. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000. - s. 11-23

JAWORSKI Tomasz : Mobilność społeczeństwa wielokulturowego na pograniczu śląsko-łużyckim od XVI do XVIII w.- Zielona Góra : Uniwersytet Zielonogórski, 2007 ISBN 978-83-7481-087-6

KOŁODZIEJSKI Adam : Wybrane zagadnienia z problematyki badań nad kulturą łużycką na Ziemi Lubuskiej. W : Rocznik Lubuski Nr IX. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1973. - s. 25-38 ISBN 83-913834-0-7 KOSTRZEWSKI Józef : Kultura Łużycka na Pomorzu. Poznań : Państw. Wydaw. Nauk., 1958 KOWALSKI Stanisław : Trzynastowieczna architektura północnej części Śląska i Wschodnich Łużyc w świetle badań po 1945 roku. W : Rocznik Lubuski Nr 25. Zielona Góra : Lub. Towarzystwo Nauk., 1999. - s. 85-100 ISBN 83-913834-0-7 KRASSOWSKI Witold : Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach Polski. Warszawa : Wydawnictwo „Arkady”, 1989. — Cmentarze kultury łużyckiej. - s. 21-22 ; Kultura łużycka. - s. 20-21 KRES Bogdan : Kultura łużycka w badaniach Zielonogórskiego Ośrodka Archeologicznego. Zielona Góra : Muzeum Okręgowe, 1964 KWAPI ŃSKI Marian : Uwagi o genezie grobów kurhanowych ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry. W : Rocznik Lubuski Nr XIV. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1986. -119-150 ISSN 0485-3083

LESZCZYŃSKI Rafał : My i oni ; kontakty kulturalne Polaków i Łużyczan. Opole : Państw. Inst. Naukowy ; Inst. Śląski w Opolu, 2000 ŁUŻYCE - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000 ISBN 83-913834-0-7

MAŁY słownik kultury dawnych Słowian. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1988. - Łużycka kultura. - s. 220-221 ; Przedłużycka kultura. - s. 315

MARCINKIAN Andrzej : Z badań nad kulturą łużycką w epoce brązu na terenie Krainy Zielonogórskiej. W : Rocznik Lubuski Nr 12. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1983. - s. 21-109 ISSN 0485-3083

MAZURSKI Krzysztof R. : Starodruki wschodniołużyckie we wrocławskiej Bibliotece Uniwersyteckiej = Referat napisany na Sesję Sorabistyczną, która się odbyła w dniach 13-14.10.1984 r. w Żarach. (DŻS XVII. 1.3)

MUZEUM Krajoznawcze Dissen. Dissen : [b. w. ; b. r.], (DŻS XVII. 1.173) NOWA encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1995. - T. 3. - Łużycka kultura. - s. 871 ; Macica Serbska. Macica Serbołużycka. - T. 4. - s. 12

NOWIŃSKI Jerzy Tomasz : Łużyckie budownictwo ludowe w powiecie żarskim. Kronika Ziemi Żarskiej. – 2000, Nr 2, s. 32-87 OD inkorporacji do autonomii kulturalnej : kontakty polsko-łużyckie w latach 1945-21950 / Leszek Kuberski, Piotr Pałys. Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2005 ISBN 83-7395-113-xX OSCHLIES Wolf : Die Soraben Slawisches Volk im Osten Deutschlands. [b.m.; b.w.], 1591 (DŻS XVII.1.65)

PIWOŃSKI Witold : Środowisko twórcze Wschodnich Łużyc, Kronika Ziemi Żarskiej 1993 Nr 2, s. 55-56 POCZĄTKI państwa polskiego. Księga tysiąclecia. T. 1-2. Poznań : Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1962. – „Łużycka” kultura (ok. 1300-400 p.n.e.). - T. 1. - s. 11, 29, 35, 37, 285 ; T. 2. - s. 50 SAUDER Kajetan : Szkolnictwo Serbów Łużyckich w Niemczech. W: Rocznik Lubuskie. T. 30, cz. 1. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 2004, s. 165-177 ISSN 0485-3083 SCHULE für Niedersorbische Sorache ubd Kultur, Cottbus=Šula za dolnoserbsku rěc a kulturu, Chóśebuz. 15 JahreErwachsenenweiterbildung im Sorbischen(Wendischen)= 15 lět dalejkubłanje dorosćonych w Serbskem / [red. Maria Elikowska-Winkler i in.]. Cottbus : „GmbH”, 2008

SERBSKIE Muzealne doglědy Dolneje Łužyce. [b.m. : b.w., b.r.], (DŻS XVII.1.177) SŁOWNIK starożytności słowiańskich. T. 2, cz. 2. Wrocław : „Ossolineum”, 1967. - s. 562-563. SPOTKANIE z Łużycami = Zetkanje z Łuzicu : Wystawa łużycka w Klubie Osiedlowym „Anina” w Warszawie. Warszawa, 1997

STRZELCZYK Jerzy : Goci - rzeczywistość i legenda. Warszawa : Państw. Inst. Wydaw., 1984. - Łużycka kultura. – s. 34

SZTUKA świata. T. 1-10. Warszawa : Wydaw. „Arkady”, 1996. -Kultura łużycka. – s. 50, 52, 53. TROJAN Mieczysław : Zasoby tradycyjnej architektury na Łużycach. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000. - s. 31-48 ISBN 83-913834-0-7 WALCZAK Krzysztof : Druki łużyckie w księgozbiorze Alfonsa Parczewskiego : katalog. Kalisz : Wydaw. WBP, 1985 WIELKA encyklopedia powszechna PWN T. 1-12. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1965. - T. 6. - Kultura łużycka. - s. 733-734 WOJECKI Mieczysław : Działalność kulturoznawcza na Łużycach Wschodnich na tle historii tych ziem. W : Łużyce – bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000. - s. 143-148 ISBN 83-913834-0-7 WYDER Grażyna : Dziewiętnastowieczne relacje Polaków z wojaży po Łużycach. W : Łużyce - bogactwo kultur pogranicza. Żary : PTTK Oddz. Powiatu Żarskiego, 2000. - s. 127-142 ISBN 83-913834-0-7

ZAGADNIENIA WZNANIOWE DIE Evangekischen Sorben = Ewangelskie Serby = Ewanlescy Serbja. Bautzen : [ b.w.], 1997, (DŻS XVII.1.97)

M. HÓRNIKOWE skutkowanje w cyrilo-metodskim duchu : Materialije miezynarodneho sympozija, kotryž so při składności 100. posmjertnin Michała Kórnika dnja 19 februara 1994 w Budyšinje wotme // red. Měrčin Volkel. Budysin : Macica Serbska, 1994/1995 JUBILEUSZ 450 – lecia przekładu Nowego Testamentu na język dolnołużycki przez Ks. Mikawsa Jakubicę z Lubanic. / mat. z uroczystości polsko – łużyckiego nabożeństwa, które się odbyło w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Żarach w dniu 10 maja 1998 r. (DŻS XVII.1.179). KASPRZAK Zbigniew : Kościół w Budziechowie. W : Powiat Żarski. Almanach 2001. Kalendarz terminowy. Żary : „Soravia”, 2000. - s. 238-240 ISBN 83-87677-10-8 PIWOŃSKI Witold : Lubanicki zabytek języka dolnołużyckiego. Żary : „Lusatia Orientalia”, 1998 ISBN 83-909264-1-5 SCHUSTER-SĚWC Heinz : Das Nidersorbische Testament des Miklawuš Jakubica 1548. Berlin : Akademia Verlag, 1967, (odbitka kserograficzna) SIATKOWSKA Ewa : Jakubica i Ferencem – dwa najstarsze Łużyckie przekłady Nowego Testamentu. Letopis 1992, Nr 2. – s. 24 – 28, (odbitka kserograficzna), (DŻS XVII.1.141) TEICHMANN Doris : Die Reformation im östlichen Teil des enemaligen Markgrafstums Niederlausitz und im benachbarten Niederschlesin : Ein Beitrag zur Entstehungsgsechichte der übersetzung des Lutherschen Neuen Testaments durch Miklawš Jakubica 1548. Latopis 1995, Nr 42. – (odbitka kserograficzna)

TEICHMANN DORIS : Die Reformation im Őstlichen Teil des ehemaligen Markgrafstums Niederlausitz und im henachbarten niederschlesin. Latopis 1995, Nr 42, s. 59-82. – (odbitka kserograficzna) WÓŚCE Nas // red. Pětš Janaš Chošebuz : Zěłanišćo Kubłańske huwijanje, 1995

BIOGRAFIE OSOBOWE

(pisarzy, postaci historycznych, uczonych)

ANDRICKI Mikławš 1371 - 1908. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo – słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. – s. 11-12; W : Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. – T. 1. – s. 160.- Górnołużycki pisarz i publicysta BART-CISINSKI 1856 – 1909 : Informator o życiu i twórczości Jakuba Bart-Cisinskiego. [b. m. : b. w., b.r.], (DŻS XVII. 1.182) ; Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Naukowe, 1995. T. 1. - s. 366.- Górnołużycki pisarz BIBERSTEINOWIE w dziejach pogranicza śląsko-łużyckiego / red. nauk. Tomasz Jaworski. Zielona Góra : Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2006, [zawiera tekst w języku niemieckim]. ISBN 83-7481-044-0 BOHME Jakob : Międzynarodowe uroczystości ku czci Jakoba Bohme w regionie Górnych Łużyc – Dolnego Śląska w latach 1999 – 2000. Gorlitz : Kulturamt, [b.r.].

BREZAN Jurij . W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973 s. 40-41 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 1. - s. 561. - Pisarz górnołużycki

CHEZKA Jurij 1917-1944. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo – słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 66. - Poeta górnołużycki CNOEFFEL Andrzej, młodszy. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1989. - T. IV. - s. 92. - Lekarz rodem z Budziszyna CNOEFFEL Andrzej, starszy. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1989. - T. IV. - s. 91-92. - Lekarz rodem z Budziszyna DYRLICH Benedykt. W : Nowa encyklopedia powszechna. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk. , 1995. - T. 2. - s. l60. - Poeta łużycki CYZ Jan. W : Marciniak Stanisław : Działalność i twórczość doktora Jana Cyza. [Referaty z Sesji Sorabistycznej odbytej w dniach 13-14.10.1984 r. w Żarach]. (DŻS XVII. 1.3) FRANKE Jan 1545 -1617. W : Ludzie środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 65-66. - Lekarz, botanik, nauczyciel FRYCO Kitlar 1891-1981. W : Katalog wystawy malarstwa F. Kitlara. Budysin : [b.w., b.r.]. (DŻS XVII. 1.118) HÄUSSLER Gustaw Adolf Paweł 1850-1940. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1960-1961, T. IX. - s. 323. - (ur. się w Lübben na Łużycach) HEINZE Gustaw 1874-1949. W : Ludzie środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XI I-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 76-78. - Łużycki budowniczy organów HOFFMANN Jan Benedykt (I) 1668-1745. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1960-1961. - T. IX. - s. 570. - Malarz

HOPPE Jan ok. 1510-1565. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum” ,1960-1961. - T. IX. - s. 603-609. - ur. się w Budziszynie HÓRNIK Michał 1833-1894. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo – słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 154 ; Nowotny Paweł : Michał Hórnik K jeho 120 posmjertnym narodniam (odbitka kserograficzna, DŻS XVII.1.3) ; Michał Hórnik : zarys biograficzny (odbitka kserograficzna z czasopisma „Kłosy” Nr 653 - Tom XXVI, s. 7) ; Michał Hórnik : zarys biograficzny (odbitka kserograficzna z czasopisma „Kłosy” Nr 654 - Tom XXVI, s. 20, DŻS XVII.1.3) ; Pisarze świata. Słownik encyklopedyczny. Warszawa Wydaw. Naukowe PWN, cop. 1995. - s. 248 ; Czerny Adolf : Pamięci Michała Hórnika (odbitka kserograficzna z czasopisma „Świat”, (b.r., b. nr.), s. 187-183 ( DŻS XXII.1.3). - Górnołużycki pisarz, uczony i działacz narodowy JAENICHEN Piotr 1679 - 1739. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1962 - 1964. - T. X. - s. 308-310. (ur. się w Furstenbergu na Łużycach Dolnych, rektor gimnazjum akademickiego w Toruniu, pisarz, wydawca) JAKUBICA Mikławš. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 173 ; Muka Ernst : Mikławš Jakubica a jeho podrěě. (odbitka kserograficzna z ČMS, 1909, s. 97-111, DŻS XVI1.1.140) PIWOŃSKI Witold : Mikołaj Jakubica i jego Biblia. Kronika Ziemi Żarskiej. – 1997, Nr 3, s.7 7-83 PROGRAM odsłonięcia i poświęcenia pomnika Mikołaja Jakubicy w Lubanicach, w dniu 26.09.1998 r. (DŻS XVII.1.158). - Pisarz dolnołużycki JENC Rudolf W : Nowa encyklopedia powszechna. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Naukowe, 1995. - T. 4. - s. 169. - Łużycki historyk literatury KOCH Jurij. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 3. - s. 391. - Pisarz łużycki

KOČKA Wojciech 1911-1965. W : Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1970. - T. XV. - s. 80-81. - Serbołużyczanin, antropolog i archeolog KOSYK Moto. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 3. - s. 518. - Dolnołużycki pisarz, pastor KUBAŠEC Marja. W : Mały słownik pisarzy zachodnio- słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza w Powszechna”, 1973. - s. 255 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. – T. 3. - s. 608. - Pisarka górnołużycka, autorka opowiadań LEJNART Jan. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T.3. - s. 655. - Pisarz górnołużycki LORENC Kit. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. – s. 272 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 3. - s. 794. - Poeta łużycki tworzący w języku dolno - i górnołużyckim LORENC-ZALEŠKI Jakub 1874 – 1939. W : Magnuszewski Józef : Tropami folkloru i literatury. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1983.- s. 180 ; Mały słownik pisarzy zachodnio - słowiańskich i południowo - słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 272-273 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7, Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 3. - s.794. - Prozaik górnołużycki MALINK Petr. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 4. - s. 88 . - Łużycki pisarz, historyk literatury MJEN Jurij 1727 – 1785. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. – s. 311. - Poeta górnołużycki

MŁYNK Jurij. W : Nowa Encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 4. - s. 253 ; Pisarze świata. Słownik encyklopedyczny. Warszawa : Wydaw. Nauk. PWN, 1995. - s.374. - Łużycki pisarz, krytyk literacki, historyk literatury i teatru, tłumacz MŁYNKOWA Maria W : Jaworski Tomasz : Młynkowa Maria. Zhromadźene spisy. Budysin : Ludowe nakładnistwo Domowina, 1994. - T. 1. - s. 492, T. 2. – s. 209. Rocznik Lubuski Nr 19. Zielona Góra : Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 1994. - s. 134 - 135 ; Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne ( XII-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM. 1998. - s. 137-138. - Serbołużycka pisarka i krytyk literatury NAWKA Anton. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 4. - s. 417. - Pisarz łużycki NEDO Paweł . W : Grzeja Lucjan a Paweł Nedo – działalność społeczna i naukowa. Referaty z Sesji Sorabistycznej odbytej w Żarach w dniach 13-14.10.1984 r., (DŻS XVII.1.3) ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 4. - s. 422. - Łużycki badacz folkloru NOACK Carlo : katalog wystawy. Cottbus : Wendishces Museum, 1998 NOWAK Józef. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995 , T. 4. - s. 538. - Poeta górnołużycki, ksiądz NOWAK-NJECHOR ŃSKI Měrčin. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 338 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. l-7, Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1995. - T. 4. - s. 538. - Górnołużycki pisarz, publicysta, malarz PARCZEWSKI Alfons Ignacy (1849-1933) W : Fedyk Kazimierz : Parczewski i jego łużycki księgozbiór. Referaty z Sesji Sorabistycznej odbytej w dniach 13-14.10.1984 r. w Żarach (DŻS XVII.1.3) Polski słownik biograficzny. Wrocław : „Ossolineum”, 1980. T. 25/1 zeszyt 104. - s. 201-206. - Adwokat, historyk, bojownik o polskość ziem

zachodnich, odrodzenie narodowe Łużyczan, działacz polityczny i społeczny RAK Jan 1460-1520 . W : Laur poetycki dla Jana Raka. Almanach 1998. Między Bobrem a Nysą : Kalendarz terminowy. Żary : „Soravia”, 1997. – s. 244-250 ; Majchrzak Jerzy Piotr : Miasto ze złotym lwem w herbie. Żary : „Soravia”, 1998. - s. 199-205 ; Ludzie środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek). Zielony Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 163-164 ; Pisarze świata. Słownik encyklopedyczny. Warszawa : Wydaw. Nauk. PWN, 1995. - s. 454. - Humanista, poeta, pierwszy Serb łużycki, ukoronowany poetyckim laurem SCHÖNAICH Fabian 1508-159. W : Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 185-186. - Posiadacz ziemski, wojskowy, członek Rady Wojennej w Wiedniu SCHROETER (SCHROTER) Adam ok. 1525 - ok. 1572. W : Polski słownik biograficzny. Warszawa – Kraków : Instyt. Hist. PAN, 1995. - T. 36/1 zeszyt 148. - s. 3-4. - Poeta nowołaciński, tłumacz, ur. się w Zittau (Zytawa, Żytawa) na Łużyczach

SKALA-KUKOWSKI Jan .W : Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1996. - T. 5. - s. 861. - Górno-łużycki działacz polityczny, publicysta i literat SMOLER Jan Arnošt. 1816-1884. W : Jan Arnost Smoler 1816-1884 : broszura. Budysin : [ b.w., b.r.], (DŻS XVII.1.21) ; Magnuszewski Józef : Tropami folkloru i literatury. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1983. - s. 36-39, 43, 45, 49, 50-51, 69-70, 130-131, 133-138, 140, 144, 178, 184, 186, 335 ; Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo - słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 422-423 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1996. - T. 5. - s. 910. - Górnołużycki uczony, publicysta, działacz narodowy, pisarz SMOLER Marko. W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7 Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1996. - T. 5. - s. 910. - Łużycki działacz polityczny, publicysta, wydawca

SOLFA Jan Benedykt. W : Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 190-192 ; Majchrzak Jerzy Piotr : Terra Sarove. Ziemia Żarska - Czas i Ludzie. Żary : eMBePe, 1995. -s. 118 - 121. - Humanista, nadworny lekarz ostatnich Jagiellonów THUMANN Paul 1834-1908.W : Majchrzak Jerzy Piotr : Mistrz ze Strzeszowice. Kronika Ziemi Żarskiej. – 2000, Nr 4, s. 79-80 W KREGU średniowiecznych rodów w Czechach oraz na Śląsku i Łużycach : materiały z sesji naukowej / oprac. red. Bożena Adamczyk-Pogorzelec, Janusz Dziacki ; tł. Tomasz Grabiński. Lubań : Muzeum Regionalne, 2008 ISBN 978-83-923299-4-7 WITKOJC Mona.W : Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1977. - s. 811. - Poetka dolnołużycka WEJLA-RADYSERB Jan 1322-1907 W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 491-492 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1997. - T. 6. - s. 815. - Górnołużycki poeta i prozaik WORBS Johann Gottleib. W : Ludzie Środkowego Nadodrza. Wybrane szkice biograficzne (XII-XX wiek). Zielona Góra : Wydaw. VERBUM, 1998. - s. 220-223 ; Majchrzak Jerzy Piotr : Duszpasterz z pasją historyka. Kronika Ziemi Żarskiej 1998 Nr 4, s. 83-84 : Majchrzak Jerzy Piotr : Terra Sorave. Ziemia Żarska – Czas i Ludzie. Żary : eMBePe, 1995. - s. 127-130. - Duchowny ewangelicki, generalny superintendent prowincji śląskiej, historyk, wydawca źródeł ZEJDLER Handrij 1804-1872. W : Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa : „Wiedza Powszechna”, 1973. - s. 498 – 499 ; Nowa encyklopedia powszechna PWN T. 1-7. Warszawa : Państw. Wydaw. Nauk., 1997. - T. 6. - s. 6. - Górnołużycki poeta, działacz narodowy, pastor

ŁUŻYCE.......................................................................... 3

ZGADANIENIA OGÓLNE………………………….... 5

ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE…………………... 7

LUDNOŚĆ…………………………………………….. 11

HISTORIA…………………………………………….. 14

ETNOGRAFIA………………………………………... 22

ZAGADNIENIA PRAWNE.

ZAGADNIENIA SPOŁECZNO –

POLITYCZNE…………………………………………. 24

JĘZYKOZNAWSTWO………………………………... 26

LITERATURA PIĘKNA.

HISTORIA LITERATURY………………………….… 27

EDUKACJA. KULTURA. SZTUKA………………….. 29

ZAGADNIENIA WYZNANIOWE……………………. 34

BIOGRAFIE OSOBOWE……………………………..... 35

WYSTAWY: 12 listopada 2010 roku w Bibliotece Głównej otwarto wystawę

(dostępna dla zwiedzających do 30 listopada 2010): „Łużyckie zbiory regionalne Miejskiej Biblioteki Publicznej w Żarach”, jako wkład w XI Sejmik Krajoznawczy poświecony ochronie dziedzictwa kulturowego Serbołużyczan i jako pokaz materiałów źródłowych dla badaczy regionalistów z obu stron Nysy Łużyckiej.

Opublikowana bibliografia jest pełną informacją o zasobach.

Wystawy towarzyszące:

Rok Chopinowski

Wystawa w holu biblioteki (parter) „Fryderyk Chopin: 200. rocznica

urodzin”

Wystawa czynna w godzinach otwarcia biblioteki do 17 grudnia 2010 r.

XIII Biennale Ekslibrisu Dzieci i Młodzieży *Żary 2010

Wystawa pokonkursowa w Galerii Ekslibrisu

Czynna w godzinach otwarcia biblioteki do 31 stycznia 2011 roku

Dzieje stroju w dawnej grafice (XVI – XIX wiek)

Wystawa w Gabinecie Historii

Miasta Miejskiej Biblioteki Publicznej w

Żarach, ul. Ogrodowa 2

Wystawa czynna w godzinach otwarcia GHM do 31 grudnia 2010 r.