Łupek dachowy –

przedstawiciel licznej grupy skał

Maria FajerJan M. Waga

RODZAJE SKAŁ

MagmoweGranity, bazalty, gabro,

andezyty, ryolity

OsadowePiaskowce, zlepieńce,

mułowce, węgiel, wapienie, łupki osadowe

MetamorficzneGnejsy, marmury, kwarcyty,

Łupki krystaliczne

RODZAJE SKAŁ

MagmoweGranity, bazalty, gabro,

andezyty, ryolity

OsadowePiaskowce, zlepieńce,

mułowce, węgiel, wapienie, łupki osadowe

MetamorficzneGnejsy, marmury, kwarcyty,

łupki krystaliczne

Łupki osadowe – grupa skał osadowych o charakterystycznej teksturze łupkowej.(efekt pierwotnego uwarstwienia sedymentacyjnego lub wtórnego złupkowacenia).

Skład mineralny zróżnicowany - najczęściej znaczne ilości drobnego kwarcu i kaolinitu.

Podział łupków osadowych ze względu na skład mineralny:• łupek krzemionkowy (odmiana lidytu)• łupek kwarcytowy• łupek ilasty (iłołupek)• łupek bitumiczny (odmiana łupka ilastego)• łupek węglowy • łupek piaszczysto-ilasty• łupek mułowcowy• łupek marglisty

Powstawanie skał osadowych okruchowych

Osady morskie i powstające z nich skały lite

Powstawanie łupków osadowych

Czarny łupek we fliszu karpackimFot. MENTOR

Łupki metamorficzne (krystaliczne) – grupa skał metamorficznych wykazujących łupkowatość.Struktura łupków metamorficznych – krystaliczna, drobno- lub średnioziarnista; tekstura łupkowa (efekt procesów metamorficznych). Powstają zasadniczo w płytszych strefach metamorfizmu (strefa epi i mezo). Zwykle przeważa w nich jeden minerał – nadaje łupkowi charakterystyczne cechy.

Podział łupków metamorficznych ze względu na skład mineralny:• łupek grafitowy• łupek serycytowy (metamułowiec, metaiłowiec, fyllit)• łupek łyszczykowy (mikowy)• łupek muskowitowy (odmiana łupka mikowego)• łupek biotytowy• łupek amfibolowy• łupek glaukofanowy• łupek aktynolitowy• łupek chlorytowy• łupek talkowy

Łupek kwarcowo-serycytowo-grafitowy

Łupek ołówkowy

Podział łupków ze względu na zastosowanie:

• łupki ogniotrwałe (ilaste z kaolinitem);• łupki osełkowe (kwarcytowe, krzemionkowe);• łupki szlifierskie (krzemionkowe, bogate w szczątki okrzemek);• łupki miedzionośne (zasobne w kruszce miedzi);• łupki pirytonośne;• łupki palne (ilaste, bogate w bituminy);• produkacja koncentratu grafitu oraz czernidła do form odlewniczych

(łupki kwarcowo-grafitowe);• łupki budowlane;• łupki dachowe (ilaste, o gęstej łupkowatości).

Łupki budowlane

Łupek fyllitowystosowany

jako okładzina elewacyjna

Łupek kwarcowo-serycytowy ze związkami żelaza zdobiący elewację

Łupek dachowy JarnołtówekFot. J. Krywult

Łupek dachowy (Szwajcaria)

1 2

3

4

56

7 8

1- Jarnołtówek2 - Pokrzywna3 - Chomiąża4 - Witoszów Górny5 - Jenków6 - Złotniki Lubańskie7 - Czerniawa Zdrój8 - Orłowice

Występowanie łupków dachowych w Polsce

Łupki łyszczykowe i fyllitowe wieku paleozoicznego wydobywano na Dolnym i Górnym Śląsku w postaci płyt do produkcji dachówek jeszcze w XIX w., a nawet w okresie międzywojennym. W Jarnołtówku uzyskiwano płyty o powierzchni nawet około 1 m2 i grubości 3-4 mm. Łupkami z Jarnołtówka pokryto m.in. kościół parafialny w Nysie.

Łupki dachówkowe występujące w Polsce nie mają dobrych parametrów technicznych, bądź znajdują się w skomplikowanej sytuacji geologicznej utrudniającej ich eksploatację (Chomiąża). Materiał pozyskiwany obecnie ze złóż łupków jest mielony i wykorzystywany głównie jako posypka do pap bitumicznych.

Zainteresowanie łupkami jako materiałem budowlanym jednak wzrasta. Decyduje o tym zarówno ich wytrzymałość, jak i estetyka.Łupki są ponadto surowcem naturalnym.

Dziękujemy za uwagę