Logistyka – przesłanki

zarządzania

prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik

www.gen-prof.pl

Łódź

2017/2018

Istota logistyki

Definicja logistyki (I):

„Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do nich ograniczać): obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, czynności transportowe i składowanie”.

cd. Definicja logistyki (II):

Według M. Sołtysika:

,,Logistyka jest dziedziną wiedzy o

procesach logistycznych w

gospodarce oraz sztuce skutecznego

zarządzania tymi procesami”.

cd. Definicje logistyki (III):

Według E. Gołembskiej ,,Kompendium wiedzy o

logistyce”:

,,Logistyka to proces zarządzania całym

łańcuchem dostaw i usług”

Logistyka to:

• procesy fizycznego przepływu dóbr oraz

towarzyszących informacji;

• koncepcja zarządzania zintegrowanym

systemem przepływu dóbr;

• nauka, której przedmiotem badań są

prawidłowości i zjawiska występujące

podczas przepływu dóbr i towarzyszących

informacji w gospodarce i jej ogniwach

(firmach).

7

Cel działań logistycznych:

• właściwy produkt;

• właściwej jakości;

• właściwej ilości;

• właściwym miejscu;

• właściwym czasie;

• właściwemu klientowi;

• po właściwych kosztach.

1. Klasyfikacja i charakterystyka

systemów logistycznych

Def. Systemu logistycznego:

• celowo zorganizowany i połączony

zespół elementów (podsystemów)

takich jak: produkcja, transport,

magazynowanie, odbiorca, wraz z

relacjami między nimi zachodzącymi

oraz ich własnościami,

warunkującymi przepływ strumieni

towarów i informacji.

Skład struktury systemu

logistycznego:

• przestrzenna;

• organizacyjna;

• informacyjna.

Podział systemów logistycznych (I):

Systemy logistyczne

Kryterium

instytucjo-

nalne

system

makrolo-

gistyczny

system

metalo-

gistyczny

system

mikrolo-

gistyczny

Fazy

przepływów zaopatrzenie produkcja dystrybucja

Kryterium

funkcjonalne

system

kształtowani

a zapasów

system

trans-

portowy

system magazyn-

nowy

system

realizacji

zamówień

system

pakowania

Podział systemów logistycznych (II)

wg kryterium:

• instytucjonalnego;

• funkcjonalnego (dwie grupy ze

względu na fazy i treści zadań);

• strukturalno – decyzyjno –

funkcjonalnego;

• przedmiotowo – strukturalnego;

• efektywnościowego.

2. Klasyfikacja funkcjonalna

logistyki

Funkcjonalne kryterium:

• A) transportu;

• B) kształtowania zapasów;

• C) magazynowy (gospodarki

magazynowej);

• D) obsługi zamówień i klienta;

• E) opakowań.

A) Logistyczny system

transportu

15

Def. Transportu:

„Zespół czynności związanych z

przemieszczaniem osób i dóbr

materialnych przy użyciu

odpowiednich środków”.

16

Def. Systemu transportowego:

„Uporządkowana całość wszystkich gałęzi

transportu działających na określonym

obszarze, a więc obejmująca cały majątek

trwały i obrotowy transportu, czynnik ludzki

i międzygałęziowe połączenia wewnętrzne tej

całości, a także powiązanie całości systemu

transportu z otoczeniem”.

17

Def. Logistycznego systemu

transportowego:

„Zorganizowany i zsynchronizowany sposób

fizycznego przemieszczania osób, dóbr

materiałowych (usług) z punktu odprawy

(nadania) do punktu przeznaczenia

wykorzystując układ komunikacyjny

(podsystem bierny) wypełniany

inwestycjami transportowymi (podsystem

czynny)”.

18

Zadanie transportu zewnętrznego:

dostarczanie niezbędnych surowców

półproduktów, a także wywóz

finalnych produktów i odpadów.

19

Gałęzie transportu:

• kolejowy;

• samochodowy;

• lotniczy;

• śródlądowy;

• morski;

• rurociągowy (lub szerzej mówiąc

przesyłowy).

20

Rodzaje transportu:

• transport intermodalny polega na

przewozie ładunków z

wykorzystaniem więcej, niż jednego

środka transportu, np. ciągnik

siodłowy oraz kolej (nie zmieniamy

jednostki ładunkowej np. kontenera);

21

cd. Rodzaje transportu:

• transport multimodalny - polega na

tym, iż przewóz towarów odbywa się z

wykorzystaniem co najmniej dwóch

rodzajów transportu (od transportu

intermodalnego odróżnia go fakt,

możliwości zmiany jednostki

ładunkowej);

22

cd. Rodzaje transportu:

• transport kombinowany- polega na

przewozie towarów z

wykorzystaniem co najmniej

dwóch gałęzi transportu (np.

morski, drogowy i

wykorzystywana jest tylko jedna

jednostka ładunkowa);

23

cd. Rodzaje transportu:

• transport łamany- jego istotą jest to, iż

korzysta się z co najmniej dwóch

środków transportu, lecz tylko i

wyłącznie w jednej gałęzi transportu

(rozpoczynamy przewóz busem a

kończymy samochodem osobowym).

24

cd. Rodzaje transportu:

• transport kabotażowy- dostarczymy

przesyłkę do zagranicznego odbiorcy,

w drodze powrotnej możemy podjąć się

drugiego procesu transportowego

pamiętając że nie możemy przekroczyć

granicy państwa, w którym pobraliśmy

dany towar.

25

Przyszłość - transport

kombinowany:

• użycie różnych gałęzi transportu;

• ta sama jednostka ładunkowa na całej

trasie;

• główna część przewozu jest wykonywana

przez kolej, żeglugę;

• drogowe dowozy i odwozy powinny być

możliwie najkrótsze. 26

PRZEW OŹNIKSPEDYTOR

PRZEWOŹNIKSP EDYTOR

ZAŁADUNE K ROZŁADUNEK

OPERATORTRANSPORTU

KOMBINOWANEGO

OPE RATORTRANS PORTU

KOMBINOWANEGO

TRANSPORTKOLEJOWY

TRANSPORTKOLEJOWY

TERMINAL PRZEŁADOWCZY

TRANSPORTKOLEJOWY

Transport 27

Który transport wybrać?

28

0 zł

10 000 zł

20 000 zł

30 000 zł

40 000 zł

50 000 zł

60 000 zł

70 000 zł

80 000 zł

90 000 zł

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Liczba dostaw

Komodalność transportu:

• oznacza wydajne wykorzystywanie różnych

form i rodzajów transportu działających

odrębnie lub zintegrowanych

multimodalnie w ramach europejskiego

systemu transportowego w celu

optymalnego i zrównoważonego

wykorzystania zasobów tego sektora

transportu;

29

cd. Komodalność transportu:

• sprowadza się do:

odpowiedniego planowania i projektowania

systemu transportowego na bazie

przyjętych kryteriów zrównoważonej

mobilności;

potrzeby zapewnienia skuteczności i

efektywnej regulacji systemu

transportowego. 30

cd. Komodalność transportu:

• sprowadza się do realizacji 3 celów:

ustalenia jednostkowych kosztów realizacji

zadań transportowych;

ustalenia jednostkowych kosztów

zewnętrznych zadań transportowych;

ustalenia stopnia wykorzystania elementów

infrastruktury transportu.

31

Transport wewnętrzny - podział:

• magazynowy;

• produkcyjny (międzykomórkowy i wewnątrzkomórkowy).

32

Urządzenia w transporcie

wewnętrznym:

• maszyny i urządzenia

transportowe;

• urządzenia do składowania;

• urządzenia pomocnicze.

33

B) Logistyczny system

kształtowania zapasów

Def. Zapasów:

„Ilość dóbr z precyzyjnie określoną

lokalizacją, wyrażoną w miarach

ilościowych lub wartościowych. Dobra te

mogą się znajdować np. w kanale

dystrybucji, magazynie, produkcji czy

kontroli”.

Kategorie zapasów:

• według podejścia do zapasów w

produkcji:

- w rurociągu;

- robót w toku;

cd. Kategorie zapasów:

• według przeznaczenia zapasów:

– końcowy; wyprzedzający;

– kompensacyjny; na dociążenie;

– konsygnacyjny (zachowanie prawa własności zapasów przez dostawcę);

– obrotowy; w partiach;

– przestarzały; resztkowy;

– zabezpieczający; sezonowy;

– spekulacyjny; strategiczny;

cd. Kategorie zapasów: • według zinwentaryzowanej wielkości

zapasu:

– dostępny; zamknięcia;

– efektywny; na stanie;

– wolny; fizyczny; zadysponowany;

– różnica wynikająca z niedoborów;

– nadwyżkowy;

Kategorie zapasów:

• według normatywów zapasów:

– bezpieczeństwa;

– maksymalny;

– w transporcie;

– minimalny.

Techniki do sterowania zapasami:

• reguła 80/20 –która dzieli zapasy pod

kątem wartości;

• metoda ABC – polega na podziale

dóbr zaopatrzeniowych na 3 grupy

wg ich właściwego udziału w

wartości zużycia materiałowego.

cd. Techniki do sterowania

zapasami:

• metoda XYZ (metoda ilościowa) – bada

stopień regularności zapotrzebowania na

poszczególne materiały.

• metoda stałej wielkości zamówienia (EQO): P – prognoza rocznego popytu;

kz – koszt zakupu jednej partii dostawy;

ku – koszt utrzymania jednostki zapasu.

u

z

k

kP**2

cd. Techniki do sterowania

zapasami:

• poziomu zamawiania - ROP (re-

order point);

• cyklu zamawiania - ROC (re-order

cycle).

C) Logistyczny system

magazynowy

Def. Magazynu:

„Jednostka funkcjonalno-organizacyjna

przeznaczona do składowania dóbr

materialnych (zapasów) w wyodrębnionej

budowli magazynowej według ustalonej

technologii, wyposażona w odpowiednie

urządzenia i środki techniczne zrządzania

obsługiwania przez zespół ludzki”.

Def. systemu magazynowania i

obsługi:

„Skoordynowana działalność w czasie i

przestrzeni, polegająca na gromadzeniu

zapasów, ich składowaniu wraz z

czynnościami manipulacyjnymi,

pielęgnacyjnymi oraz kontrolą.

Działalność ta jest prowadzona z

wykorzystaniem całej infrastruktury

magazynowej”.

Podział magazynów (I):

• zaopatrzenia;

• produkcyjny;

• zbytu.

Podział magazynów (II):

• zakładowe;

• centralne;

• regionalne;

• wysyłkowe.

Wskaźniki wydajności gospodarki

magazynowej:

• wskaźniki wydajności;

• operacyjne logistyczne wskaźniki pracy magazynu;

• wskaźniki kosztowe działalności magazynów;

• wskaźniki ekonomiczne pracy magazynu.

D) System logistyczny obsługi

zamówień i klienta

Def. Obsługi klienta (I):

„Zespół działań realizowanych od

momentu złożenia zamówienia klienta do

momentu dostarczenia towarów, których

celem jest zaspokojenie wymagań klienta

w dłuższym okresie”

Def. Obsługi klienta (II):

„Zdolność zaspokojenia wymagań i

oczekiwań klientów, głównie co do czasu i

miejsca zamawianych dostaw, przy

wykorzystaniu wszystkich dostępnych form

aktywności logistycznej, w tym transportu,

magazynowania, zarządzania zapasami,

informacją i opakowaniami”.

Def. Obsługi klienta (III):

„Zintegrowane zarządzanie działaniami

logistycznymi w celu osiągnięcia

niezbędnego poziomu zadowolenia klienta

przy możliwie najniższych kosztach

globalnych”.

Def. Obsługi klienta (IV):

„Pełna realizacja zamówienia, kontakty

z nabywcą, wysyłka, transport,

przygotowanie faktury i rachunku oraz

pełna kontrola napraw produktu”.

Reasumując obsługa klienta to:

• określone działanie;

• pomiar wykonywanych działań;

• filozofia działania (zaangażowanie

całej firmy).

Jakości obsługi potransakcyjnej

(posprzedażnej):

• rzetelność gwarancji;

• sposób załatwiania reklamacji;

• naprawy i odszkodowania;

• wspólna kontrola jakości;

• wspólnie inicjowane działania korygujące;

• oferta promocyjna w czasie zmniejszonego

popytu;

• korzyści z bycia stałym klientem.

Obsługa klienta z logistycznego

punktu widzenia:

• czas;

• niezawodność;

• komunikacja;

• wygoda – elastyczność.

E) System logistyczny obsługi

opakowań

Def. Opakowanie (I):

„Wyrób przeznaczony do ochrony

innych wyrobów przed

uszkodzeniami, a także do ochrony

otoczenia przed szkodliwym

oddziaływaniem zapakowanego

towaru”.

Def. Opakowanie (II):

„Wyrób zabezpieczający i

przygotowujący wyrób do dystrybucji,

operacji logistycznych określa się także

opakowanie terminem: opakowanie

konsumenckie, przechowalnicze,

zbiorcze, transportowe, wielokrotnego

użytku”.

Def. Opakowanie (III):

„Gotowy wytwór, zazwyczaj posiadający

odpowiednią konstrukcję, mający za zadanie

ochronę opakowanego wyrobu przed szkodliwym

oddziaływaniem czynników zewnętrznych (lub

odwrotnie – ochronę otoczenia przed szkodliwym

oddziaływaniem wyrobu), umożliwiający

przemieszczenie wyrobów podczas

magazynowania, transportu, sprzedaży i

użytkowania, informujący o zawartości, dzięki swej

estetyce oddziaływujący na kupującego oraz

posiadający walory ekonomiczne”.

Funkcje opakowania:

• ochronna;

• magazynowa;

• transportowa;

• informacyjna;

• utylizacyjna.

Znaki umieszczone na

opakowaniach:

• obligatoryjne;

• nieobligatoryjne (fakultatywne).

Ze względu na przekazywaną treść:

• zasadnicze;

• informacyjne;

• niebezpieczeństwa;

• manipulacyjne;

• reklamowe.

Triada: racjonalność gospodarowania –

opakowanie-odpad opakowaniowy

• racjonalność gospodarowania, sposób

postępowania firm, które uświadamiając sobie

cel swojej działalności oraz ograniczoność

(rzadkość) środków służących jego realizacji,

dążą do uzyskania maksymalnych efektów przy

określonych, założonych nakładach (zasada

największej wydajności) albo do minimalizacji

nakładów ponoszonych dla osiągnięcia

założonego efektu (zasada oszczędności);

cd. Triada: racjonalność

gospodarowania – opakowanie-odpad

opakowaniowy

• opakowanie to wyrób bezzwrotny,

wykonany z jakiegokolwiek materiału,

przeznaczony do przechowywania,

ochrony, przewozu, dostarczania lub

prezentacji produktów, od surowców

do towarów przetworzonych;

cd. Triada: racjonalność

gospodarowania – opakowanie-

odpad opakowaniowy

• odpad opakowaniowy to opakowania

wycofane z użycia, stanowiące odpady

w rozumieniu przepisów ustawy z dnia

14 grudnia 2012 r. o odpadach, z

wyjątkiem odpadów powstających w

procesie produkcji opakowań.

8. Gromadzenie danych i ich

elektroniczna wymiana

67

Standardy

Standardy dotyczą:

• wyrobów;

• podmiotów gospodarczych;

• jednostek logistycznych;

• etykiet logistycznych;

• automatycznego zbierania danych;

• identyfikacji lokalizacji;

• elektronicznej wymiany danych /EDI /;

• podpisu elektronicznego.

Globalna organizacja GS1:

• GS1 BarCodes - kody kreskowe;

• GS1 eCom - elektroniczna wymiana

danych;

• GS1 GDSN - synchronizacja danych;

• GS1 EPCglobal - technologia RFID.

Dziedziny stosowania standardów:

1. Jednostka handlowa - to dowolna jednostka

(produkt lub usługa), która może być

wyceniana, zamawiana, fakturowana w

dowolnym punkcie łańcucha dostaw;

2. Jednostka logistyczna, zwana też transportową,

to jednostka dowolnym składzie, utworzona dla

potrzeb transportu i składowania, która musi

być identyfikowana, śledzona, zarządzana w

całym łańcuchu dostaw.

cd. Dziedziny stosowania

standardów:

3. Identyfikowanie wszelkich trwałych

zasobów w danej firmie czy instytucji

(stosujemy -Globalny Identyfikator

Zasobów Zwrotnych – GRAI oraz

Globalny Indywidualny Identyfikator

Zasobów – GIAI);

cd. Dziedziny stosowania

standardów:

4. Identyfikacja lokalizacji:

dotyczy jednostek fizycznych,

funkcjonalnych lub prawnych

lokalizacji;

służy do podawania informacji o

transporcie jednostek logistycznych.

cd. Dziedziny stosowania

standardów:

5. Identyfikacja relacji usługowych -

między usługodawcą a usługobiorcą.

Nie identyfikuje on osób ani jednostek

prawnych jako takich, ale relacje lub

działania, w odniesieniu do których

wymagane jest gromadzenie danych

dotyczących transakcji.

Przemieszczanie wyrobów i usług

wymaga:

• dokładnego opisu – parametry, skład,

termin przydatności itp.;

• oznakowania wyrobów za pomocą

kodów kreskowych lub

„elektronicznie” ;

• „śledzenia” wyrobu w czasie

rzeczywistym.

75

Opisywanie i „śledzenie”:

Informacje mają być:

• poprawne i użyteczne;

• wiarygodne i selektywne;

• kompletne i terminowe;

• komunikatywne i dostępne.

76

def. ADC:

ADC (wcześniejsze określenia: AI,

Auto ID, AIDS) to automatyczne,

bezpośrednie wprowadzanie danych do

komputerowych systemów informatycznych

lub innego sprzętu sterowanego

mikroprocesorem za pomocą specjalnych

urządzeń (bez użycia klawiatury).

77

ADC – usprawnia:

• przyjmowania i wydawania materiałów

oraz towarów z automatyczną kontrolą

dostaw;

• ewidencjonowania obrotów z automatyczną

aktualizacją stanów magazynowych;

• składowania i przemieszczania materiałów i

towarów z automatyczną rejestracją ich

lokalizacji (skąd, dokąd i gdzie);

78

cd. ADC – usprawnia:

• pobierania i kompletacji dostaw do

produkcji lub zużycia oraz towarów na

zewnątrz przedsiębiorstw czy instytucji

z automatyczną kontrolą wydań;

• przeprowadzania inwentaryzacji itp.

79

ADC - techniki:

• optyczne, w tym kody kreskowe;

• magnetyczne;

• elektromagnetyczne, w tym elektroniczne

metki odczytywane drogą radiową – RFID;

• biometryczne;

• dotykowe;

• kart inteligentnych.

80

Def. Kody kreskowe:

„określona kombinacja liniowo ułożonych

jasnych ciemnych kresek,

o zróżnicowanych szerokościach,

odzwierciedlająca w usystematyzowany

sposób ciąg ściśle określonych znaków, w

celu ich maszynowego odczytu”.

cd. Kody kreskowe:

Wykorzystywany jest do:

znakowania i identyfikacji wyrobów;

automatycznego odczytu danych z

rachunków, faktur, zapotrzebowań itp.;

gospodarki magazynowej;

śledzenia przesyłek ;

inwentaryzacji środków trwałych.

Elektroniczny kodu produktu:

„Chip” umocowany na opakowaniu,

wykorzystujący 96-bitowy ciąg

znaków. UPC pozwalał zidentyfikować

ok.100000 producentów, a EPC

rozszerza to do 16 milionów

producentów i ponad 18 trylionów

produktów.

Podział EPC

Katalog elektroniczny:

„to katalog produktów lub usług

oferowanych przez dostawcę

przygotowany w formie elektronicznej,

udostępniany kupującym w ramach e-

handlu”.

Katalogi elektroniczne obejmują

pliki:

• katalogowe zawierające ofertę

wyrobów;

• cenowe;

• dołączone - zawierające zdjęcia i

rysunki, certyfikaty bezpieczeństwa,

pliki audio itp.

Podpis elektroniczny:

• - dane w postaci elektronicznej, które

wraz z innymi danymi, do których

zostały dołączone lub z którymi są

logicznie powiązane, służą do

identyfikacji osoby składającej podpis

elektroniczny" (Art. 3 ust. 1),

Bezpieczny podpis elektroniczny:

• jest przyporządkowany wyłącznie do

osoby składającej ten podpis,

• jest powiązany z danymi, do których

został dołączony, w taki sposób, że

jakakolwiek późniejsza zmiana tych

danych jest rozpoznawalna.

cd. Bezpieczny podpis elektroniczny:

• jest sporządzany za pomocą podlegających

wyłącznej kontroli:

osoby składającej podpis elektroniczny,

urządzeń służących do składania podpisu

elektronicznego,

danych służących do składania podpisu

elektronicznego.

Podpis elektroniczny – zadania:

• potwierdzenie, że uczestnicy transakcji

są rzeczywiście osobami, za które się

podają;

• uzyskanie pewności, że przekaz nie

został w żaden sposób zmodyfikowany

trakcie transakcji,

• certyfikacja będąca uwierzytelnieniem

oświadczeń składanych drogą cyfrową.

Integracja w ramach zarządzania

systemem łańcucha dostaw

Łańcuch dostaw – def.:

„Jako struktura (organizacja) - grupa

przedsiębiorstw realizująca wspólnie

działania niezbędne do zaspokojenia popytu

na określone produkty - od pozyskiwania

surowców do dostaw do ostatecznego

odbiorcy. Działaniami tymi mogą być:

rozwój, produkcja, sprzedaż, serwis,

zaopatrzenie, dystrybucja, zarządzanie

zasobami, działania wspierające”.

Metody i narzędzia w zarządzaniu

łańcuchem dostaw:

• LM (Lean management) - zarządzanie

wyszczuplające;

• QR (Quick Response) - szybka reakcja;

• AM (Agile Management) - zarządzanie

elastyczne

• TQM (Total Quality Management)-

kompleksowe zarządzanie jakością

cd. Metody i narzędzia w

zarządzaniu łańcuchem dostaw:

• BPR (Business Proces Reengineering) -

przeprojektowanie procesu

biznesowego;

• TBM (Time Based Management)-

zarządzanie czasem;

• Six Sigma - sześciokrotna odległość

odchylenia standardowego;

cd. Metody i narzędzia w

zarządzaniu łańcuchem dostaw:

• ECR (Efficient Consumer Response)-

efektowne obsługa w łańcuchach

dostaw klienta;

• JiT (Just in Time) - dokładnie na czas;

cd. Metody i narzędzia w

zarządzaniu łańcuchem dostaw:

• SCOR- (Supply Chain Operation

Reference-Model)- model referencyjny

łańcucha dostaw;

• VMI (Vendor Management Inventory)

- zarządzanie zapasami przez

dostawcę.