Libri Komplet Access[1]

Avni Rexhepi - Microsoft Access Hyrje

Avni Rexhepi

Prishtinë, 2002

Hyrje Avni Rexhepi - Microsoft Access

PARATHËNIE

Ky libër u dedikohet studentëve të Fakultetit Elektroteknik, por mund ta përdorin të gjithë ata që shfaqin interesim për programin Microsoft Access. Ky është botimi i parë dhe vërejtjet e sygjerimet e lexuesve janë të mirëseardhura, në rast ribotimi. Të gjithë shembujt e marrë në libër, janë marrë më shumë për qëllime shkollore, për të shërbyer si udhëzime në realizimin e detyrave të caktuara, e jo si projekt i gatshëm për përdorim, apo pjesë të ndonjë projekti. Emrat e marrë si shembuj janë të rastit dhe përjashtohet mundësia e keqpërdorimit të qëllimshëm. Në disketen e bashkangjitur, ndodhen fajllat e shembujve të përdorur në libër të kompresuar me WinZip. Për të dy shembujt është dhënë fajlli vetëm me tabela për ushtrime, si dhe fajlli i kompletuar i bazës së të dhënave. Njohuritë paraprake lidhur më bazat e të dhënave dhe për programet e paketit Microsoft Office do të jenë lehtësim për përdorimin e këtij teksti. Për vërejtjet dhe sygjerimet, mund të na kontaktoni përmes postës elektronike, në adresën: [email protected].


MICROSOFT ACCESS Microsoft Access është program për krijimin dhe mirëmbajtjen e bazave të të dhënave dhe është pjesë përbërëse e paketit Microsoft Office. Versionet e programit janë avansuar me secilin version të ri të paketit Microsoft Office, mirëpo konceptet themelore të punës janë të njëjta në të gjitha versionet. Natyrisht, me secilin version të ri, shfaqen përmirësime dhe avansime lidhur me veprimet e caktuara, por ato nuk ndryshojnë thelbin e rregullave të Accessit. Shpjegimet dhe shembujt e marrë në këtë libër, janë realizuar në versionin Microsoft Access 2000. Bazat e të dhënave paraqesin grumbull të organizuar të dhënash. Nëse marrim një shembull nga përditshmëria, p.sh, një zyre për informim dhe shërbime është përgjegjëse për organizimin e të dhënave për një ndërmarrje të caktuar. Punonjësit e asaj zyreje, informatat për ndërmarrjen, që kanë të bëjnë me të punësuarit, punët e përditshme, shërbimet që i ofron ndërmarrja etj., i mirëmbajnë përmes përdorimit të tabelave të ndryshme. Pra për vendosjen, ruajtjen dhe mirëmbajtjen e të dhënave në mënyrën më të përshtatshëme, të dhënat organizohen në formë tabelare. Për shembull, një tabelë do të përdorej për ruajtjen e informatave për të punësuarit, ku do të paraqiteshin: emri dhe mbiemri, adresa, datëlindja, vendlindja, mosha, sektori punues, orari i punës, paga mujore, etj. Për përpunim më detal të informatave për një të punësuar - shënim në tabelë (rresht të tabelës) përoren formularë, gjegjësisht forma për paraqitje më të përshtatshme të të dhënave. Shtypja dhe dorëzimi i raporteve të ndryshme që shërbejnë për shtypjen e të dhënave dhe rezultateve të ndryshme, etj., më së miri bëhet duke shtypur raportet gjegjëse. Njësia themelore e bazës së të dhënave është tabela, e cila i ruan të dhënat në formë të organizuar. Tabela i ka rreshtat (Records - Rekordet, regjistrimet, të dhënat) dhe kolonat, gjegjësisht fushat (Fields) të cilat përshkruajnë një vlerë ose karakteristikë të caktuar të rekordit. Instalimi i programit Accessi është pjesë e paketit Microsoft Office, prandaj me rastin e instalimit të paketit instalohet edhe accessi. Përmes CD-së instaluese, instalimi i programit


fillon automatikisht, me vendosjen e CD-së instaluese në CD-ROM. Nëse nuk fillon vetvetiu, në njësinë e CD-ve, zgjedhet setup.exe, me të cilin fillon instalimi i paketit Microsoft Office. Startimi i programit, bëhet prej menysë Start, duke zgjedhur menynë Programs, dhe varësisht prej instalimit, mund ta gjeni direkt si nënmeny në Programs (si në fig.1.), ose aty është si një tërësi paketi Microsoft Office, e si nënopcion Microsoft Access. Normalisht programi mund të startohet direkt prej desktopit përmes ikonës Microsoft Access, nëse ajo veq ekziston ne desktop.

Fig. 1. Startimi i programit, përmes menysë Start.

Kur programi startohet, paraqitet dritarja e Microsoft Access-it (në vazhdim të tekstit: Access), dhe dritarja për dialog (d box) e cila mundëson zgjedhjen e opcioneve fillestare për krijimin e një baze të re, ose startimin e bazave ekzistuese, të cilat janë përdorur së fundi. (Fig. 2) Nëse dëshironi të filloni krijimin e bazes së re të të dhënave, fillohet në pjesën Create a new Database using (krijo bazë të re përmes) me opcionet: Blank Database (Bazë e zbrazët e të dhënave), për përgatitjen e bazës së re, fillimisht të zbrazët dhe Database Wizard (Magjistari për database). (Wizardet-janë nënprograme ndihmëse të paketit Microsoft Office, të cilat e udhëheqin shfrytëzuesin hap pas hapi, duke i dhënë udhëzimet e nevojshme, për realizimin e detyrave të caktuara). Accessi ofron ndihmë me rastin e krijimit të bazës së re të të dhënave, përmes Database Wizard, (nënkuptohet se përdoret me kusht të njohjes së gjuhës angleze).

ialog-


Fig. 2. Dritarja e parë, me rastin e startimit të programit.

Të marrim së pari rastin e bazës së re, të zbrazët. Prej dialogut fillestar, zgjedhim opcionin: Blank Database. Në ekran menjëherë paraqitet dialogu tjetër, File New database- Ruaje bazën e re të të dhënave, përmes të cilit Accessi kërkon së pari të krijohet fajlli në të cilin do të ruhet baza e re që krijohet. Pasi të zgjedhni folderin ku dëshironi të krijohet ajo, në File name - Emri i fajllit, zgjedhni emrin e bazën e të dhënave që krijohet. (Nëse dëshironi, mundeni që me komandën Create New Folder, si në fig., së pari të krijoni Folder të ri dhe pastaj veprimet e përshkruara). Fillimisht, aty accessi propozon emrin db1.mdb, pra tipi i fajllit është *.mdb (mdb-Microsoft DataBase). Emrin e fajllit db1, e ndryshoni dhe zgjedhni emër të ri sipas dëshirës. Normalisht, nuk p

fajllit për

ërjashtohet mundësia që ta pranoni edhe mrin e propozuar db1. Pastaj shtypet tasti: Create (Krijo), dhe më këtë accessi

krijon bazën e re të zbrazët të të dhënave.

e


Fig. 3. Zgjedhja e folderit, dhe emrit për fajllin e bazës që krijohet.

Nëse zgjedhni opcionin Database Wizard, atëherë Accessi, së pari ju ofron mundësinë e zgjedhjes së shabllonit të parapërgatitur të bazës (Fig. 4). Ekziston një numëAdre etj.

r mjaft i madh i bazave të gatshme, për qëllime të ndryshme përdorimi, si sari me kontakte, Koleksione të ndry hme, Inventare, Shërbime të thirrjes,s

Pas zgjedhjes së shabllonit të gatshëm, përmes dialogut File new database (fig 3) përsëri zgjedhni vendin (folderi) dhe emrin e fajllit, për bazën e të dhënave që krijohet.

Fig. 4. Shabllonet e gatshme, të bazave të të dhënave, që i ofron accessi.

Hap pas hapi, Accessi ju ofron opcionet për zgjedhje, si në fig. 5, me ç'rast mund të bëhen modifikime të opcioneve të gatshme që i ofron Accessi për shabllonin


përkatës. Me tastet, Cancel (Anulo, Pezullo), Back (Prapa), Next (Tjetri), Finish (Fundi , P pas hapi, duke përcjellur udhëzimet e magjistarit deri në përfundim të procedurës, kur me Finish vendosim për krijimin e bazës së gatshme, sipas opcioneve të zgjedhura prej atyre që i ofroi magjistari. Në atë rast, Accessi e krijon bazën e re të gatshme me strukturën dhe elementet e saj, me ç'rast në ekran shfaqet dritarja Database Wizard, me treguesit Creating…, për secilin element të bazës. Nëse zgjedhim shabllonin Contact Management-Administrimi i kontakteve, pra një adresar me informata për kontaktet e ndryshme, kalohet nëpër hapat vijues, si zgjedhja e fushave: emri, mbiemri etj., që do të ruhen në një tabelë.

ërfundo) lëvizim hap

Hapi i parë, fillimi.

Zgjedhja e fushave

Zgjedhja e stilit të paraqitjes Zgjedhja e stilit të raporteve që shtypen


Zgjedhja e emrit të bazës

Përfundimi Fig. 5 . Hapat, gjatë krijimit të bazës përmes magjistaarit.

Fig. 6. Ecuria e krijimit të bazës, përmes Database Wizard

Me këtë rast, Accessi krijon bazën Contact Management1, me të gjitha elementet e nevojshme, si tabelat, format, raportet, etj., si në fig 7.

Fig. 7 - Baza e krijuar përmes magjistarit.

Pra, siç shihet në fig. 7, dritarja e bazës së të dhënave përmban faqet (objektet): Tables (Tabelat), Queries (Pyetësit), Forms (Format), Reports (Raportet), Pages (Faqet,Web faqet), Macros (Makrot) dhe Modules (Modulet).

Avni Rexhepi - Microsoft Access Dritaret dhe menytë

DRITARJA E ACCESIT

Menya Shiriti i veglave

Rreshti i statusit

Fig. 8 - Dritarja e Accessit

Dritarja ebazës

nshme e Accessit gjatë punës duket si në fig. 8. Normalisht, si në indows, kemi edhe titullin e dritares dhe në skajin e djathtë, pullat

Dritarja e zakoçdo dritare në W(tastet) minimize, maximize dhe close . Në krye të dritares gjendet menya kryesore e programit me përmbajtjen: File (Fajlli), Edit (Editimi, përpunimi), View(Pamja), Insert (Inserto), Tools (Veglat), Window (Dritarja) dhe Help (Ndihma

ur hapet një tabelë, pyetës

).

ose formë, shtohet edhe menya Records (Rekordet). K

9

Dritaret dhe menytë Avni Rexhepi - Microsoft Access

Përf ndshkurtes omandave rësisht se çka kemi të hapur prej dNëse kemi hapur ndonjtabelë, në rast të formësNë pjesën e brendshmeeventualisht ndonjë dritposhtme, kemi rreshtin momentale ose informata për elementin sLock, Insert, etj. Kur kemi të hapur vetëmenyve është, si do të p het në pjesën e ardhshme të tekstit. Mirëpo nëse hapet ndonjë tabelë, forndryshon varësisht prejtë cilën jemi duke bërë

e fajllave. Në fund, është edhe lista e

undi menysë gjeat e k

et shiriti i veglave, i cili përmban ikonat (tastet) për të cilat përdoren më së shpeshti gjatë punës. Varitareve në ekran, ashtu ndryshon edhe shiriti i veglave.

ë tabelë, atëherë aty shfaqet shiriti i veglave për punë me , shiriti i veglave për punë me formë, etj. të dritares kemi dritarën e bazës së hapur të të dhënave, dhe are të hapur të tabelës, formës, etj. Dhe në fund në pjesën e e statusit, i cili jep shpjegime për gjendjen e zgjedhur aktualisht, dhe statusin e tasteve Cap

m dritaren e bazës së të dhënave, atëherë përmbajtja e ërshkrumë, apo element tjetër, atëherë edhe përbajtja e menyve kontekstit. Pra menytë automatikisht përshaten për punën momentalisht.

Menya File Në menynë File, si zakonisht, kemi komandat që kanë të bëjnë me hapjen e fajllittë ri ose ekzistues, ruajtjen dhe shtypjenfajllave të hapur së fundi.

Fig. 9 - Menya File

dëshirojmë të - Open Databa- Get Externalpër marrjen e ccessit ose programev(lidhi tabelat)tjetër, të Acce jera. - Close (mbylle), mbyllë bazën (fajllin e hapur) - Save (Ruaje), ruan ndryshimet në bazën me të cilën jemi duke punuar momentalisht, në fajllin e njëjtë, me të njëjtin emër. - Save as/Export (Ruaje si/eksporto)- shërben për ruajtjen me emër të ri, gjegjësisht eksportimin në format tjetër në ndonjë program tjetër të objektit aktual, tabelës, formës, etj.

- New database (Hapja e bazës së re), pra përdoret kur fillojmë krijimin e një baze të re. se (Hape bazën), shërben për hapjen e bazës

Data (Merr të dhëna të jashtme), shërbën të dhënave prej ndonjë baze tjetër të Ae tjera për baza të të dhënave ose Link tables

, për marrjen e të dhënave prej ndonjë tabele ssit, ose programeve t

10


- Page Setu ( Konfigurimi i faqes)

azën, në formë rezymeje, ndër të tjera edhe me elementet përbërëse, si në fig.10.

p- Print Previw ( Shikimi paraprak) (inspektimi) i shtypjes - Print… ( Shtype…) - shtypja në printer, ku përmes dritares së hapur të dialogut Print, përcaktojmë opcionet e shtypjes - Send (Dërgo) - Database Properties (karakteristikat e bazës) - jep informacionet lidhur me b

t e bazës

Pra, faqja Contents paraqet sa tabela, formpyetës etj., ka baza.

rdorimit të menyve, sepse shpeshherë menytë nuk janë të plota,enytë që janë përdorur kohën e fundit dhe ato kryesore, kur

t një shigjet

Fig. 10 - Karakteristika

Dritarja ka faqet: General (të përgjithshme),

a,

Summary (rezyme), Statistics (statistika), Contents (përmbajtja) dhe Custom (e zakonshme).

Verejtje: Duhet pasur kujdes gjatë pë por në to paraqiten vetëm m se në fund të menysë paraqite ë e dyfishtë e cila mundëson hapjen e menysë së plotë. Pasi ta hapni menynë e plotë dhe të përdorni një prej menyve që nuk shihej në listë, herën e ardhshme kur hapet menyja ajo paraqitet në listë, si meny që është përdorur së fundi. Menya Edit Menyja Edit, varësisht prej asaj se a ka ndonjë objekt të zgjedhur të bazës (tabelë, formë, etj), ka përmbajtje të ndryshme. Shërben për editimin e të dhënave në bazë, kopjimin, zhvendosjen, fshirjen, kërkimin etj.

11


Fig. 11 Edit

- Paste - Ngjite - thërret prej memorjes përmbajtjen momentale të saj (nga Clipboard). Kemi edhe opcionet e

- Menya Paste, si Paste Special, Paste as HypeAppend.

-Undo - Zhbëje - anulon veprimin e fundit dhe kthen gjendjen e mëparshme, p.sh., para kopjimit, zhvendosjes,

etj. - shërben për zhvendosjen e të dhënave në

e elementeve në forma, raporte etj., në memorje erit (Clipboard-pjesa e rezervuar e memorjes

që të njëjtat thirren në pozitë të re kuptimin e marrjes prej memorjes

t të

rlink, dhe Paste

Delete - fshije, bën fshirjen e të dhënës apo objektit të zgjedhur (selektuar), në

ëse jemi në tabelë p.sh kemi edhe:

rd - Zgjedhe rekordin - Select all records Në vazhdim kemi etj. Pra shihet se m arëse horizontale. -Find - Gjeje - shë rkim, me të cilin i kërkojmë vlerat e caktuara, n ë, etj. - Replace - Zëvend ë re, po ashtu bëhet t që hapet. - Go to - Shko tek -

Menya View - Pamja, shërben për rregullmin e pamjes së dritares së Accessit, dhe elementeve të dritares. Pra, ketu zgjedhim se çka do të shihet në ekran gjatë punës me Access,

ndryshimit, reje- Cut - P

tabelë, ostë kompjutpër këtë qëllim), ashtu pëmes Paste- Ngjit (ka dhe ngjitjes-vendosjes në pozite të re, aty ku është momentalisht kursori ose zgjedhja). - Copy - Kopjo - bën kopjimin e vlerës ose të objektizgjedhur, në memorje të kompjuterit, pa ndikuar fare nëorigjinalin.

- tabelë, forme etj.N- Delete Record-Fshije rekordin - Delete Column - Fshije kolonën - Select Reco

- Zgjedhi të gjitha rekordet

pjesën që ka të bëjë më kërkimin e të dhënave në tabela, forma enya është e ndarë në pjesë, me vizat nd

rben për hapjen e dialogut për këë tabelë, formëso - shërben për zëvendësimin e vlerës ekzistuese, me vlerë tpërmes dialogu shërben për kalim në rekordin e caktuar.

Menya View

12


Fig. 12 - Menya View

e

ve të objekteve në bazën e

s emrit), By type (Sipas tipit), By created (Sipas dates së krijimit), By modified (Sipas dates së modifikimit), etj. Auto arrange

. 13), por përmes Customize, ne përshtasim sipas ëshires se cili grup do të shihet pastaj në listën toolbars.

ndonjë objekt (tabelë, formë, etj.) atëherë automatikisht, në iritin e veglave, veglat database zëvendësohen, me ato për tabelë, formë, etj.

- Database objects ( Objektet e bazës) - objektet në dritaren bazës (tabela, forma, etj) Pjesa e rregullimit të pamjes së ikonatë dhënave (tabelave, formave, etj.), si:- Large icons (Ikonat e mëdha) - Small icons (Ikonat e vogla) - List (Lista) - Details (Detajet) - shifen edhe data e krijimit, modifikimit, madhesia etj. - Arrange Icons (Rregullo ikonat) - me nënopcionet e saj shërben për rregullimin e renditjes së ikonave: By name (Sipa

(Rregullimi automatik) me shpërndarje simetrike.

NewOpen

Save

PrintPreview

Spelling

C

- Line up icons - Rreshto ikonat në vijë të drejtë, bën rreshtimin kur nuk është aktivizuar opcioni Auto arrange në menynë Arrange icons. - Properties - Karakteristikat, për objektin e zgjedhur. - Code - Kodi, i shkuar në Visual Basic for Applications. - Toolbars - Shiritat e veglave, përmes nënopcioneve të tij: Database - Baza, Toolbox - Kutija e vegave, Web - Veglat për web faqe, dhe Customize - Përshtati, përcakon se cilat vegla të punës do të shihen në ekran gjatë punës. Zakonisht shihet shiriti i veglave - Database (figd- Kur aktivizohet, sh

utCopy

Paste

Formatpainter

UndoOffice

ksLinAnalyze La

Ic

het treguesi i mausit mbi ikonë (tdhe emri i ikonës, gjegjësisht funknë shiritin e veglave janë shkurtes

në dorë

rgeons

Small Icons

ListDetails

CodeProperties

RalationshipsNew Object

Officeassistant

Fig. 13 -Database toolbar - Shiriti i veglave database Nëse vetëm poziciono ast) dhe mbahet aty për një kohë, do të paraqitet e sioni që ajo kryen nëse klikohet në të. Ikonat a për aktivizikimin e komandave të cilat normalisht i kërkojmë nëpër menytë e programit. Shiriti i veglave faktikisht përmban ato komanda që përdoren më së shpeshti, ashtu që t'i kemi " ", e të mos humbim kohë t'i kërkojmë nëpër meny. Në skaj, pas tastit

13


për ndihmë, ndodhet edhe tasti More buttons i cili mundëson shtimin ose largimin e steve prej shiritit të veglave.

enya Insert M ba n e të dhënav

ta M

enya Insert, përme.

n komandat për insertim të objekteve të reja në bazë

Fig. 14 - Menya

Insert

- Table - Tabelë - Qyeru - Pyetës (kueri) - Form - Formë (formularë) - Report - Raport - Macro - Makro - Module - Modul - Class Module - Modul klase - AutoForm - Formë automatike

automatik - AutoReport - Raport

Menya Tools Menya Tools-Veglat , përmban veglat e programit.

- Spelling - Drejtshkrimi në gjuhën angleze - Autocorrec

Fig. 15. Menya Tools

t – Përmirësimi automatik i gabimeve - Offic- Rela- Anal ënave - Data- Secu- Repl- Star projektit - Mac- Activ- Add-Ins - Shtesat

tions - Opcionet

e Links - Lidhja me Office tionships – Relacionet mes tabelave yze - Analizo, bën analizën e bazës së të dhbase Utilities- Shërbimet për bazën e të dhënave rity - Siguria, mbrojtja e të dhënave ication - Replikimi tup…- Startimi, opcionet për startimin ero - Makrot eX Controlls… - Kontrollat ActiveX

- Op

14


Shpjegimet përkatëse, për nënopcionet, do të jipen gjatë përdorimit të tyre, në pjesët përkatëse të tekstit.

enya Window

M

enya Window - Dritarja, përmban komandat për rregullimin e dritareve të Mobjekteve të bazës, kur kemi të hapura më shumë dritare. P.sh në ekran mund të kemi të hapura njëkohësisht dritaret për dy-tri tabela, forma, ose disa tabela, disa forma e ndonjë pyetës (kueri), etj.

cionin e fshehjes

Fig. 16 - Menya Window

momentalisht dhe me

Përmes menysë Window, dritaret e hapura të objekteve, brenda dritares së Accessit, shpërndahen simetrikisht dhe me madhësi të barabarta. - Tile horizontaly - rradhitja (palosja) horizontale - Tile Verticaly - rradhitja vertikale - Cascade - kaskadë - Arrange Icons - rregullimi i ikonave - Hide - fshehe, bën fshehjen e dritares - Unhide - largo op

Në fund të menysë, paraqitet lista e dritareve të hapurashënjën e zgjedhjes tregohet dritarja aktive momentale, kurse me klik kalohet në

në

Menya Help Menya Help - Ndihma, përmban u ë përdorimit të programit dhe shpjeg htje.

dritaren e dëshiruar. Pra një prej mënyrave të kalimit prej dritares së një objekti, dritaren e objektit tjetër është përmes kësaj menye.

dhëzimet të cilat i ndihmojnë shfrytëzuesit gjatimet deri në detaje të vogla, për cilëndo çës

sft Access Help F1 - N

Office As

, duke dhënë mundësinë e shtypjes së tekstit ë pyetjen dhe pastaj, ai ofron udhëzimet e me lidhur me temën për të cilën është

ruar pyetja. Fig. 17. Menya Help

- Micro dihma për Access. Siç shihet, në çdo moment, me shtypjen e tastit funksional F1 në tastierë, mund të aktivizohet ndihma në Access, dhe sistant (Asistenti për Office), i standardizuar në të gjitha programet e Office-it ofron ndihmëlidhur mmundshparasht

15


- Show Office Assistant - Paraqite What's this? - Çka është kjo - ndihma direkte, duke aktivizuar treguesin me

nformata, lidhur me versionin aktual të rogramit dhe mundësitë për kërkim të udhëzimeve

ndihmësin e Office-it (fig. 17.a)

- pikëpyetje dhe duke shtypur në pjesën e dritares për të cilën kërkohet ndihmë. - Microsoft on the web - Microsofti në web (internet) - Detect and Repair… - Detektimi dhe riparimi i gabimeve. - About Microsoft Access - Dritarja me ip dhe ndihmës shtesë.

a

your question here, and then ruaje pyetjen tënde këtu dhe rch), shtypet teksti i pyetjes, arch ndihmësi i gjenë sa përgjigje që lidhen me truar.

j ekranit asistentin, e n e djathte të mausit, dhe pastaj ur zgjedhni Hide. Menyja n opcionet, Choose assistant… min e pamjes së asistentit, dhe macion me figurën e asistentit

a shiritin me vegla, dhe tri faqe: r përgjigje, dhe Index-Indeksi.ën e djathtë paraqiten temat

Fig. 17.c.

është e organizuar si libër, me kapituj dhe tema të veçanta, te cilat i zgjedhni duke i hapur kapitujt e librit, me shenjen plus që e kanë para, e cila pastaj shndërrohet në minus. Mbyllja bëhet duke shtypur shenjën minus. Tema e zgjedhur paraqitet në anën e djathtë të dritares.

Contents - Përmbajtja, faktikisht

Fig. 17.

Ne pjesën: Type click search (shkpasaj shtype Seadhe pastaj me Sepërgjigjet, ose dipyetjen e parash

Fig. 17.b

Kur dëshironi të largoni preklikoni me pullenë menynë e hapOptions, rregullomundëson ndërriAnimate bën ani .

Dritarja e hapur e ndihmes, duket si ne fig. 17, c. KContents-Përmbajtja, Answer Wizard-Magjistari pë Dritarja kryesore është e ndarë në dy pjesë. Në pjesspecifike të zgjedhura në anën e majtë.

16


Fig. 17.d.

Në faqen Answer Wizard, tpozita e parë, What would you like to do?- Çka dëshironi të bëni?, në tekst-boksin ku është teksti: Type your question…shtypet pyetja me tastin Search gjinden temat e lidhura me atë pyetje dhe paraqiten ne listën përfundi, (Search topic to display), epastaj përmbajtja e temës së zgjedhur aty paraqitet në anën

ek

dhe

e djathtë. Në faqen Index, faktikisht është indeksi

shkronjë të re njësoj, deri sa tve. Fig. 17.

i të gjitha fjalëve të rradhitura sipas alfabetit, dhe posa të shtypet shkronja e parë në pozitën 1- type keywords - shkruaje fjalën çelës, në

s

ë

Pastaj në pozitën 3. Choose anën e djathtë hapet faqja m Menya Format Menya format paraqitet nëse , ajo ka të bëjë me formatizim r. Në rast se kemi hapur një tabelë

e. ngushtohet rrethi i pyetje

a topic-zgjedhe temën, zgjedhet tema prej listës, dhe në e përmbajtjen për temën e zgjedhur.

kemi hapur dritaren e ndonjë tabele, forme, etj. Prain e vlerave dhe të elementeve të dritares së hapu, atëherë menya format, duket si vijon:

pozitën 2. Or choose keyword- ose zgjedhe fjalën çelës - paraqiten fjalët që fillojnë më atë shkronjë, dhe për çdo

17


ig. 18a - Menya Format

- Subdatasheet - Nënfaqja e të dhënave

ndërrimet e zakonshme të tekstit, ngjyrës, etj. - Datasheet… - Faqja e të dhëna- Row height… - Lartësia e rreshtave - Column width… - Gjerësia e kolonave - Rename c- Hide Columns - Fshehi kolonat - Unhide Columns…- Kthe kolonat e fshe- Freeze Columns - Ngriji kolo mbajtur në ekran kolonat e c rrotullimit për shikim të kolon

Fig. 18b. Menya Records

- Filter - Filtro, shërben për filtrimin e të dhënave, në tabelë, pyetës (kueri) ose formë. - Sort - Sorto, shërben për rradhitjen e të dhënave sipas alfabetit (vlerat tekstuale), ose madhësisë (vlerat numerike). - Apply Filter/Sort - Apliko filtrin/sortin. - Remove Filter/Sort - Largo filtrin/sortin. - Save Record - Ruaje rekordin - Refresh - Rifresko të dhënat. - Data entry - Futja e të dhënave

Pra, siç shihet, këto komanda kanë të bëjnë më rekordet në tabelë, formë ose pyetës (kueri), dhe gjatë aplikimit do të shpjegohen më detajisht.

F

- Font… - Fonti, lloji i shkronjave, pra mundëson

ve

olumn - Riemërto kolonën

hura nat, shërben për të aktuara me rastin e

ave të skajshme. - Unfreeze All Columns - Shkriji të gjitha kolonat

Menya Records Nëse është hapur ndonjë tabelë, formë etj, në menynë kryesore të programit paraqitet edhe menya Records - Rekordet.

18


Menytë e kontekstit Kemi edhe mundësinë e përdorimit të menysë speciale, që njihet si menya e shpejtë, ose menya e kontekstit, e cila shfaqet kur shtypet pulla e djathtë e mausit.

Komandat që paraqiten në meny varen prej vendit ku ndodhet treguesi i mausit në momentin e shtypjes. Kjo meny mund të hapet edhe përmes kombinimit: SHIFT+F10. Për të mbyllur këtë meny, mjafton të shtypet kudo jashtë saj, ose përmes ESC, ALT, ose ENTER.

Fig. 18c. Menya e kontekstit Objektet e bazës së të dhënave Accessi është sistem i orientuar në objekte për udhëheqjen e bazës së të dhënave (DBMS-Database Management System), që do të thotë se tërë baza e të dhëështë e përbërë prej objekteve të cilat kanë karakteristika

nave

të caktuara, ose atribute të ktura

ë tjera, të cilat gjithashtu kanë tiparet e tyre. Për shembull tiparet si:

ikonet etj. Për secilën rej tyre ekziston lista e tipareve të cilat mund t'i përshtatni për të siguruar efektin e

dëshiruar. Në dritaren e programit, kur e hapni fajllin e bazës së të dhënave, shihet dritarja e bazës dhe objektet (elementet) përbërëse të saj si në fig. 19.

njohura si tipare-karakteristika (properties), përmes së cilave përcaktohet strue tyre, pamja dhe sjellja. Për shembull, vetitë e tabelës përfshijnë, përshkrimin etabelës, subjektit të tabelës dhe renditjen e rekordeve në tabelë (alfabetike, kronologjike ose në bazë të një ose më shumë fushave). Njëherit, secili prej objekteve kryesore të Accessit është kontejner (bartës) i objekteve temri, madhësia, fonti, tipi i të dhënave etj. Format dhe raportet përmbajnë objekte si fushat e të dhënave, titujt, kontrollat, numrat e faqeve, grafp

19


Fig. 19. Dritarja e bazës së të dhënave

Dritarja kryesore e bazës përmban objektet vijuese: Tables-Tabelat, Queries-Pyetësit, Forms-Format, Reports-Raportet, Pages-Faqet, Macros-Makrot dhe Modules-Modulet. Brenda ditares, varësisht prej objektit të zgjedhur shihen elementet përkatëse, p.sh, në fig. 19 shihet se në faqen tables, kemi:

- Create Table in DesignView - Krijo tabele në modin e dizajnit - Create Table by Using Wizard - Krijo tabele duke përdorur magjistarin - Crete Table by Entering Data - Krijo tabele duke futur të dhënat

Këto janë opcionet që i ofron programi për krijimin e tabelave dhe në vijim kemi listën e tabelave që veq ekzistojnë në bazën e hapur të të dhënave. Per secilin prej objekteve, ekzistojnë Create… in design view dhe Create…by using wizard. Gjithashtu, në dritare në shiritin e veglave të dritares, shihet se i kemi tri taste: Open-Hape, Design-Dizajni dhe New-I ri/E re, të cilat mundësojnë që p.sh., tabela ose elementi tjetër i zgjedhur, të hapet: për përdorim me Open, ose për ndryshimin e dizajnit të saj - Design. Kurse krijimi i tabeles së re, gjegjesisht elementit përkatës, bëhet me tastin New. Grupi Favorites-Favoritet, përmban "folderin" special me fajllat gjegjësisht objektet e preferuara, që favorizohen prej shfrytëzuesit.

20


Modet

Gjatë punës në Access kemi modin e punës (modin e ekzekutimit), në të cilin përdoren tabelat, format dhe elementet e tjera të krijuara dhe modin e dizajnimit, në të cilin bëhet dizajnimi i tabelave, formave dhe elementeve tjera. Deri sa punohet në modin e dizajnimit, shfrytëzuesi nuk manipulon drejpërdrejt me të dhënat, por e dizajnon pamjen dhe formën e objekteve të bazës, të cilat pastaj përdoren në modin e punës. Gjatë modit të dizajnimit, nuk shihen vlerat e të dhënave, por vetëm objektet dhe elementet që dizajnohen, e të cilat në modin e punës mund të përmbajnë të dhëna. Tabela

Tabela paraqet elementin themelor të bazës së të dhënave edhe në Access. Në tabelë ruhen të dhënat dhe tabela shërben si bazë prej të cilës objektet tjera i marrin dhe mandej i përdorin në forma të ndryshme të dhënat e tabelës. Tabela ka rreshtat-rekordet dhe kolonat-fushat (fig. 20).

Fig. 20 - Tabela

Tirekordi është një tërësi, pra, një rekord me fus të dritares së ta lëvizje (navigim) nëpër rekorde (navigation buttons), ku tregohet se në cilin rekord është i pozicionuar i ak k rekordi g gjës (shih fig. 21).

tujt e kolonave-fushave paraqesin emrin e fushës përkatëse dhe krejt rreshti-hat prekatëse. Në fund

belës janë pullat përmomentalisht kursori pra, rekord

tual, pastaj pullat për kalim te je

- rekordi e parë - rekordi i ardhëshëm - rekordi i fundit

Tregohet rekordi aktual (1), prej numrit te pergjithshëm të rekordeve (of 5).

- rekordi paraprak - rekordi momental - rekord i ri në fund të tabelës

- prej 5 (numri i rekordeve)

Fig. 21 - Lëvizja nëpër tabelë

21


Me përdorimin e këtyre pullave, kursori vazhdimisht është i pozicionuar nëkolonën e parë të tabelës. Lëvizja nëpër tabele mund të bëhet edhe përmes tastiedhe atë p

rës,

ërmes 4 shigjetave: majtas, djathtas, poshtë, lart, si dhe përmes pullave:

d un

n e majtë të

Home - Kalo në fushën e parë të rekordit, End - Kalo në fushën e fundit të rekordit Page Up - Kalo në rekordin e parë, në fushën ku aktualisht ndodhet kursori Page Down - Kalo në rekor in e f dit, në fushën ku aktualisht ndodhet kursori Përmes mausit mund të kalojmë direkt në cilëndo pozitë të tabelës, duke u

ozicionuar me kursor në qelulën përkatëse dhe duke shtypur pullë

pmausit. Nëse tabela përmban numër të madh të fushave, atëherë në pjesën e poshtme të dritares paraqitet edhe shiriti rrëshqitës horizontal i cili mundëson lëvizjen në pjesën e majtë, gjegjësisht të djathtë të tabelës. Shtypjae njëpasnjëshme e pullave dhe , bën zhvendosjen pjesë pjesë, kurse shtypja dhe zvarritja treguesit proporcional të pozitës në shiritin rreshqitës bën zhvende shpejtë në pjesën përkatëse proporcionalisht me zhvendosjen.

osjen

uery - Pyetësi (Kueri)

yetësi është një pyetje që parashtrohet në bazën e të dhënave. Pyetësi shërben për

timit i mundëson shfrytëzuesit të zgjedhë vetëm fushat ose rekordet e e tabelës, në bazë të një kushti të caktuar ose disa kushteve njëkohësisht.

Q

Pnxjerren e vlerave të caktuara prej tabelës ose prej disa tabelave. Tabela mund të ketë shumë rekorde dhe shumë fusha për secilin rekord, kurse shfrytëzuesit gjatë punës mund t'i nevojiten vetëm disa rekorde ose vetëm disa fusha të rekordit. Për nxjerrjen e pjesërishme të të dhënave prej tabeles përdoret pyetësi, i cili gjatë

onstrukkcaktuara t

Fig. 22 - Query - Pyetësi

22


Në fig. 22 kemi paraqitur pyetësin, i cili prej tabeles addresses ka nxjerrë vetëm fushat që shihen. Zgjedhja e fushave dhe kritereve, bëhet në modin e dizajnimit. Edhe në dritaret e pyetësve, kemi pullat për lëvizje nëpër tabelën e pyetësit, si në fig. 21. Forma Për punë më të lehtë me rekordet e veçanta dhe për të parë njëkohësisht të gjitha fushat e rekordit të veqantë përdoret Forma (Formulari). Brenda formës, renditja e fushave mund të bëhet sipas dëshirës. Mund të përdoren të dhënat prej një ose më shumë tabelave. Posaqërisht janë të përshtatshme për krijimin e formave të njëjta me formularët që shtypen në letër, p.sh., brenda kompanisë. Forma krijohet përmes modit të dizajnimit ose duke përdorur magjistarin për forma.

Fig. 23. - Forma

Edhe dritarja e formës, përmban pullat për lëvizje nëpër rekorde, si në fig. 21. Raporti

itjen dhe shtypjen e të dhënave në letër, përdoren raportet. Pra raporti htë elemet tjetër i bazës së të dhënave, me anë të të cilit, nxirren në letër të

ohet

rti i posaqëm i ërshtatshëm për shtypjen e etiketave të zarfeve (kovertave), letrave qarkore etj. Në

Për paraqësdhënat e nevojshme, prej tabelës, pyetësit ose formës. Pamja e raportit rregullnë modin e dizajnimit, me ç'rast ka mundësi të zgjedhet mënyra sa më e përshtatshme e rradhitjes së të dhënave, sortimi, etj. Në raport mund të paraqiten edhe grafikonet e ndryshme. Gjithashtu mund të përdoret edhe rapop

23


fund të dritares së raportit, gjithashtu kemi pullat për lëvizje (si në fig. 21), por në ëtë rast për lëvizje nëpër faqet e raportit. Në fig. 24. është paraqitur raporti per k

tabelën addresses.

Fig. 24. - Raporti

Faqet Faqet, ose faqet për qasje në të dhëna, janë objekt i ri në versionin Microsoft Access 2000. Këto janë web faqe speciale të Accessit të dizajnuara për shikimin dhe manipulimin e të dhënave përmes Internetit. Faqja për qasje në të dhëna mund të përmbajë edhe të dhëna prej burimeve tjera, si Microsoft Excel. Makrot Makroja paraqet një varg veprimesh të njëpasnjëshme, të ruajtura në një tërësi si një komandë e vetme. Përdoren për të lehtësuar dhe shpejtuar punën më të dhënat. Sa herë që aktivizohet makroja, që nga ana e shrytëzuesit duket si një komandë e vetme, kryhet vargu i të gjitha operacioneve të ruajtura në makro.

24


Modulet Modulet paraqesin kode të programuara përmes gjuhes programuese Visual Basic for Applications (që është pjesë e paketit Microsoft Office). Pra për realizimin e kodit, përdoren komandat e gjuhës programore Visual Basic, por të përshtatura për aplikacionet e Office-it, si Wordi, Exceli, Accessi, etj. Njohja e gjuhës programues Visual Basic është e mirëseardhur për përdorimin e moduleve në Access.

25


26

Avni Rexhepi - Microsoft Access Relacionet

BAZAT RELACIONALE TË TË DHËNAVE Baza e të dhënave është është koleksion i informatave të ndërlidhura me qëllim të veçantë, si p.sh., evidenca e detyrave të caktuara, udhëheqja me punën e bibliotekës, etj. Nëse bëhet grumbullimi i informatave për klimën në një regjion dhe suksesin e nxënësve në një shkollë, atëherë kjo s'paraqet bazë të të dhënave, sepse informacionet e mbledhura s'janë të ndërlidhura që të përdoren bashkarisht. Por informatat për porositë e kompanisë, konsumatorët e saj, furnizuesit e saj dhe të punësuarit e kompanisë, paraqesin një bazë të të dhënave. Kur të gjitha të dhënat janë të në një tabelë të vetme, atëherë kemi rastin e bazës së rrafshët (Flat database). Kur të dhënat ruhen në disa tabela të ndara, por të lidhura mes veti përmes relacioneve të ndryshme, atëherë kemi të bëjmë me "Bazat relacionale të të dhënave". Kur përdoret sistemi i kompjuterizuar për udhëheqjen e bazës së të dhënave, siç është Access-i, baza e të dhënave është bazë relacionale. Principi në të cilin bazohen bazat relacionale të të dhënave është se informatat janë të ndara në tërësi logjike të ndërlidhura në relacione të ndryshme mes veti, të cilat ruhen në tabela të veçanta në kuadër të fajllit. Tabelat janë objekti themelor në thelbin e bazës së të dhënave. Ato paraqesin bazën aktive të sistemit për ruajtjen dhe marrjen e informatave. Kur informatat ndahen në tabela, mund t'i paraqitni, ndryshoni, shtoni ose largoni, përmes përdorimit të formularëve, të bëni kërkimin dhe të fitoni ose jo, disa ose të gjitha informatat dhe t'i shtypni ato në raport. Në Access termi "bazë e të dhënave" përdoret për definimin e bashkësisë së objekteve në të cilat ruhen, manipulohen dhe prej të cilave nxirren të dhënat. Këto komponente përfshijnë tabelat, pyetësit, format, raportet, faqet, makrot dhe modulet.

27

Relacionet Avni Rexhepi - Microsoft Access

Relacionet Ekzistojnë shumë përparsi në shpërndarjen e të dhënave në tabela (baza relacionale) ndaj ruajtjes së të gjitha të dhënave në një tabelë të përbashkët (e cila quhet "flat file, flat table" - fajll i rrafshët, tabelë e rrafshët). Një ndër përparsitë kryesore është redudanca (teprica) e të dhënave, e cila jo vetëm që zvogëlon nevojnë për hapësirë në disk, por edhe i shpejton proceset e ndryshme. Përmirësimet e rëndësishme me rastin e implementimit të bazave relacionale janë:

- Fleksibiliteti - nëse të dhënat ndryshohen, duhet të azhurohet vlera vetëm në një vend. Të gjitha format, pyetësit dhe raportet e marrin vlerën prej aty.

- Thjeshtësia - secila tabelë në strukturën relacionale paraqet një objekt me të dhëna që i përgjigjen vetëm një aspekti të caktuar të bazës, si p.sh, të punësuarit, prodhimet, urdhëresat, etj.

- Fuqia - ruajtja e të dhënave në tabela të ndërlidhura mundëson grupimin, kërkimin dhe nxjerrjen e informatave në numër të pakufizuar mënyrash.

- Lehtësia e përdorimit - në tabela të vogla, të thjeshta, është lehtë të gjinden informacionet.

P.sh., nëse në një kompani për kryerjen e punëve të ndryshme mbahet evidenca për porositë e klientëve, të dhënat mund të ruhen në një tabelë të vetme, duke krijuar kështu një fajll të rrafshët. Për çdo porosi do të ekzistonte një rekord. Mirëpo ruajtja e të dhënave për klientin bashk me informatat për porosinë do të nënkuptonte përsëritjen e disa të dhënave. Gjithashtu, nëse ndonjë prej klientëve, e ndërron numrin e telefonit, do të duhet të ndërrohet ajo e dhënë në të gjitha pozitat ku kemi rekordet për atë klient. Informatat për të punësuarit po ashtu do të përsëriteshin për secilen urdhëresë të punës. Shumë më efikase do të ishte të kemi tabela të veqanta për informatat për klinetët, për të punësuarit dhe për urdhëresat e punës. Fusha me informatat për identifikimin e klientit mund të shtohet në tabelën ku ruhen informatat për klinentet dhe në tabelën urdhëresat e punës, për të krijuar lidhjen mes tabelave, e cila quhet relacion ose varshmëri (relationship). Ngjashëm, identifikatori i të punësuarve mund të lidhë urdhëresat e punës me të punësuarit. Në fig. 2.1 është paraqitur baza relacionale e të dhënave me relacionet mes tabelave. Informatat janë ndarë në tri tabela me fusha speciale, përmes të cilave vendosen relacionet. Vija e relacionit është paraqitur mes fushave që i lidhin tabelat. Kjo mundëson që të gjinden të gjitha urdhëresat e punës për konsumatorin (klientin) dhe informatat për të për një urdhëresë të caktuar pune. Gjatë krijimit të bazës së të dhënave është me rëndësi të vendoset si të shpërndahen të dhënat. P.sh, nëse të dhënat për klientin ruhen bashkë me të dhënat për urdhëresat e punës, atëherë do të kemi përsëritje të të dhënave për klientin në secilin rekord në një urdhëresë pune, nëse klineti porositë më shumë punë të

28


ndryshme. Gjithashtu, është me rëndësi koha, në rastet kur ka informata që përdoren rrallë herë, si p.sh arkivi i urdhëresave të kryera të punës, të cilat më mirë është të ruhen veçantë, e të përdoren vetëm kur nevojiten.

Fig. 2.1 - Dritarja e relacioneve - relationships

Vërejte: Edhe pse në figurë shihet vetem nje tabelë "Punëtorët", në fakt ekzisotjnë 3 të tilla (për secilin relacion të ri krijohet: Punëtorët_1, Punëtorët_2…), por janë vendosur një mbi një, për lehtësim. Normalizimi Normalizimi njihet si proces i ristrukturimit të fajllave të të dhënave. Qëllimi përfundimtar i normalizimit është zvogëlimi i të dhënave në bazën e të dhënave në strukturën më të thjeshtë të mundshme dhe minimizimi i redudancës së të dhënave, gjegjësisht organizimi i fushave të të dhënave, me qëllim të gjetjes së mënyrës me efikase dhe më fleksibile të ruajtjes së të dhënave. Normalizimi ka një bazë të komlikuar matematikore, e cila përmbanë gjendjet specifike të quajtura forma normale. Secila prej formave normale paraqet një "pengesë" të cilën duhet ta tejkaloj baza e të dhënave për të kaluar në shkallën e ardhshme. Sa më e lartë të jetë forma e normalizimit, aq më restriktiv është testimi. Arritja e formës së tretë të normalizimit konsiderohet e mjaftueshme për bazat relasionale të të dhënave.

29


Forma e parë e normalizimit eleminon të dhënat e dyfishta. Për shembull, tabela Urdhëresat e punës, përmbanë informatat për tre të punësuar, të cilët përbëjnë një ekip në ndonjë detyrë. Nëse i punësuari ka më shumë detyra, informatat për të do të përsëriteshin në rekordet tjera. Forma e dytë kërkon që të gjitha të dhënat në tabelë të jenë të varura ose ti referohen direkt subjektit të tabelës, i cili zakonisht quhet çelësi primar. Për shembull, emrat e mbiemrat e klientëve nuk janë të "ndërlidhur" direkt me fushën e çelësit primar të Numrit të urdhëresës së punës, në tabelën Urdhëresat e punës, kështu që ata duhet të eleminohen dhe të zëvendësohen me fushën e cila lidhë rekordet e tabeles së urdhëresave me tabelën Konsumatorët. Forma e tretë normale eliminon fushat që mund të përfitohen prej fushave tjera. Për shembull, nëse në tabelën e urdhëresave të punës, ekziston fusha: Vlera totale (e cila është shumë e fushave: Vlera e punës, dhe Vlera e materialit të shpenzuar), atëherë, ajo duhet të largohet, për të plotësuar formën e tretë të normalizimit. Pra, të gjitha këto duhet pasur parasyshë me rastin e projektimit të bazës së të dhënave dhe tabelave përkatëse. Llojet e relacioneve Tabelat mund të jenë të ndërlidhura përmes relacioneve mes tyre në tri mënyra: një-me-një, një-me-shumë, dhë shumë-me-shumë. Tipi që definohet varet prej numrit të rekordeve që përmbajnë vlera të njëjta në secilën tabelë. Për tu ndërlidhur tabelat, secila duhet të ketë çelës primar, fushë e cila ka vlerë unike për secilin rekord. Çelësi primar mund të përmbajë dy, tri ose më shumë fusha, kombinimi i të cilave jep vlerë unike për secilin rekord. Më së shpeshti përdoret relacioni një-me-shumë kur një rekord i tabelës mund të ketë më shumë rekorde gjegjëse në tabelën tjetër. Tabela e parë quhet "prind" kurse e dyta "fëmijë". Për shembull, në tabelën Konsumatorët, ekziston një rekord për secilin klient (konsumatorë). Në tabelën Urdhërat e punës, mund të kemi shumë urdhëresa pune për secilin konsumator. Të dy tabelat do të kenë një fushë e cila përfaqëson konsumatorin e caktuar. Në tabelën prind-Kosnumatorët, duhet të ekzistoj çelësi primar (Primary key) i cili përmbanë vlerë unike (IDKonsumatori). Në tabelën e dytë fusha quhet çelës i huaj ose i çelës i jashtëm(Foreign key) dhe nuk është e thënë të ketë vlerë unike. Në fig. 2.1 shihet se të dy relacionet janë një-me-shumë, si sygjerojnë simbolet në skaje të vijave të relacionit. Në anën e tabelës "një" paraqitet 1, kurse në anën e tabelës "shumë" paraqitet shenja infinit (∝). Fushat e çelësave primar janë të shkruara me shkronja të theksuara (Bold) në listën e fushave të tabelës. Çelësat e

30


huaj janë të shënuar me vijën e varshmërisë kah emri i fushës në listën e fushave të tabelës së dytë. Relacioni një-me-një është lloj i matricës në të cilën secilit rekord të njërës tabelë, i përgjigjet rekordi gjegjës i tabelës tjetër. Asnjëra tabelë nuk është "prind". Fushat kryesore në të dy tabelat janë çelësa primar. Relacioni shumë-me-shumë, në realitet si i tillë nuk lejohet në bazat relacionale. Shumë rekorde të tablesë së parë kanë vlera të fushave kryesore si edhe shumë rekorde të tabelës tjetër. Për të krijuar relacion të tillë, në Access, duhet krijuar një tabelë të tretë, e cila quhet tabela e lidhjes (junction table-tabele e bashkimit, e lidhjes) ndërmjet këtyre dy tabelave, për të mundësuar ndarjen e relacionit shumë-me-shumë në dy relacione një-me-shumë. Integriteti referencial Integriteti referencial është sistem opcional i rregullave, i cili siguron relacion të drejtë dhe mosndryshim të gjendjes së bazës së të dhënave, me rastin e futjes, azhurimit-ndryshimit dhe fshirjes-largimit të të dhënave. Rregulla themelore e integritetit referencial është se, për çdo rekord të tabelës së dytë (ana "shumë") duhet të ekzistoj vetëm një rekord gjegjës në tabelën "prind" (ana "një"). Për shembull, në relacionin mes tabelës Konsumatorët (prindi) dhe Urdhëresat e punës (fëmiu) secili urdhër i punës duhet të ketë referencë kah konsumatori. Nuk mund të keni urdhëresë pune, e të mos keni konsumator. Rregullat e integritetit referencial, gjithashtu pengojnë fshirjen e rekordeve të konsumatorit, nëse ekziston njonjë urdhëresë pune e papërfunduar për atë konsumator. Pra një rezime e rregullave të integritetit referencial do të ishte:

- nuk mund të krijoni rekord në tabelën e dytë (fëmijë), nëse nuk ekziston rekordi në tabelën "prind"

- nuk mund të fshini rekordin e tabelës "prind", nëse ekziston rekord i cili eshtë i ndërlidhur në të në tabelën e dytë

- nuk mund të ndryshohet rekordi në tabelën e dytë ashtu që për çelësin e huaj të mos ketë vlerë përkatëse në tabelën "prind"

- nuk mund të ndryshohet vlera e çelësit primar në tabelën "prind" deri sa të ekziston rekord i lidhur me të në tabelën e dytë

Këto rregulla ndihmojnë në ruatjen e bazës komplete dhe precize të të dhënave. Para se të përdoret integriteti referencial, duhet të vërtetoni se a janë plotësuar kushtet vijuese:

- fusha e tabelës "prind" duhet të jetë çelës primar, ose së paku të ketë vlerë unike

31


- fushat e ndërlidhura duhet të kenë vlera të tipit të njëjtë - të dy tabelat duhet të jenë në kuadër të të njejtës bazë të Access-it.

Rregullat e njëjta vlejnë edhe për relacionin një-me-një. Aplikimi i rregullave të integritetit referencial në relacionet e tilla siguron që secili rekord i njërës tablelë të ketë vetëm nje rekord gjegjës në tabelën tjetër. Si shembull i kompletuar për udhëzime dhe për ushtrime, në Access është i dhënë edhe shembulli i bazës Northwind.mdb, (gjindet në folderin ku është instaluar programi: Microsoft Office/Office/Samples). Krijimi i bazës së të dhënave Dizajnimi i bazës së të dhënave Procesi i dizajnimit fillon me analizën e detyrave të bazës së të dhënave. Së pari, duhet gjetur mënyrën se si do ta përdorin atë shfrytëzuesit. Për të pasur informata të duhura, duhet biseduar me secilin prej shfrytëzuesve ashtu që të keni dijeni mbi atë se çka presin ata. Duhet pasur parasysh se procesi i dizajnimit është përsëritës, në faktin se shfrytëzuesit i përshtaten sistemit të ri me kohën dhe do të kërkojnë opcione të reja që mund të ju hyjnë në punë, si p.sh., një formularë i ri, një pyetës specifik ose edhe një vlerë e re që krijohet me llogaritje të ndryshme. Nga ana tjetër, në një moment të caktuar duhet ndërprerë procesin e dizajnimit dhe duhet filluar me realizimin ose përgatitjen e verzionit të ri. Shfrytëzuesve duhet treguar mundësitë e formave dhe raporteve të Accessit, duke u treguar disa forma dhe raporte të shtypura. Procesi i dizajnimit të bazës së të dhënave mund të paraqitet në disa hapa:

1. Të shihet çka presin shfrytëzuesit dhe cilat të dhëna janë të nevojshme për të siguruar rezultatin.

2. Planifikimi i shpërndarjes së të dhënave 3. Analizimi i fushave të secilës tabelë 4. Përcaktimi i fushës unike e cila siguron që dy rekorde mos të jenë të njejta

në një tabelë (çelësi primar). 5. Si janë të ndërlidhura tabelat mes veti - relacionet. 6. Verifikimi i dizajnit dhe kalimi nëpër procedurë së bashku me

shfrytëzuesit. 7. Krijimi i tabelave dhe futja e të dhënave. 8. Analizimi dhe optimizimi i bazës.

32


Në tekst, në vijim do të përdorim dy shembuj: "Baza e studentëve" (ose "Fakulteti") dhe "Baza e shitjes së kartelave telefonike".. Në bazën e studentëve kemi tabelat: Studentët-të dhënat për studentët, Lëndët-lëndët, gjegjësisht provimet të cilat duhet t'i kalojnë studentët dhe tabelën Fletëparaqitjet-të dhënat për provimet të cilave u nënshtrohen studentët, që në fakt do të shërbejë si tabelë lidhëse mes tabelave Studentët dhe Lëndët, sepse këto dyja do të kenë relacionin shumë-me-shumë. Përmes tabelës Fletëparaqitjet, tabelat Studentët dhe Lëndët kalojnë në dy relacione një-me-shumë me tabelën Fletëparaqitjet. Pra shumë studentë duhet të kalojnë shumë provime. Atëherë përmes tabelës Fletëparaqitjet, një student do të hyjë në shumë provime (një-me-shumë), dhe në një Provim-Lëndë do të hyjnë shumë studentë (një-me-shumë). Baza e shitjes së kartelave telefonike, përmbanë të dhënat për një pikë shitjeje të kartelave telefonike, në të cilën punojnë katër shitës. Përmbanë tabelën me të dhënat për shitësit (Tabela e shitësve) dhe tabelën e shitjeve (Shitja), me ç'rast për secilën shitje regjistrohet lloji i kartelës së shitur, çmimi i saj dhe shitësi i cili ka bërë shitjen. Këta dy shembuj do të përdoren për shpjegime nëpër pjesë të caktuara të tekstit. Në shtojcën në fund të librit, janë dhënë detajet lidhur me këta dy shembuj dhe tabelat e tyre.

33


34

Avni Rexhepi - Microsoft Access Tabelat

TABELAT Tabelat janë bërthama e bazave relacionale të të dhënave. Zhvillimi i bazës së të dhënave fillon me krijimin e tabelave në të cilat ruhen të dhënat. Krijimi i kujdesshëm i strukturës së tabelave mund të kontribuojë dukshëm në ekzekutimin efikas të programit dhe në të kundërtën, dështimin e tij. Në Access ekzistojnë shumë vegla për krijimin dhe adaptimin e tabelave, të cilat mund të ndihmojnë mbushjen më të lehtë të tabelës me të dhëna dhe nxjerrjen më të lehtë të tyre. Në këtë kapitull përpunohet dizajnimi dhe struktura e tabelave.

35

Tabelat Avni Rexhepi - Microsoft Access

Krijimi i tabelës përmes Table Wizard Magjistarët ndihmës janë ndihmesë në çdo punë në Access. Edhe tabela mund të krijohet shpejtë dhe lehtë duke përdorur ndihmën e magjistarit për tabela (Table Wizard).

Fig. 3.1 - Dritarja e bazes

Në dritaren e bazës (fig. 3.1), me objektin (faqen) e zgjedhur Tables, mund të zgjedhni direkt Create table by using wizard (klikohet dy herë ose zgjedhet dhe pastaj shtypet tasti Open në shiritin e veglave), ose të shtypni tastin New, në shiritin e veglave.

Fig. 3.2 - Shiriti i veglave në dritaren Database

zgjedhur - Design - Dizajnimi i tabelës

- Open - Hapja e tabelës së

- New - E re - Tabelë e re Në rast paraqitet ig. 3.3) në të cilën mund të zgjedhni Table wizard .

se shtypet New, në ekran do të dritarja e dialogut New Table, (f dhe pastaj të shtypni tastin OK

Fig. 3.3 - Dialogu New Table

jn

-Table wizard - magjistari për

Dritarja e dialogut që paraqitet, Table wizard, (fig. 3.4), ju mundëson të zgjedhni nga kategoritë e ofruara: Business-Biznes dhe Personal-Personale, prej listës së tabelave të gatshme si shembuj (Sample tables) dhe për tabelën e zgjedhur në listën

-Datasheet view - pamja tabelare-Design view - pamja në diza

tabela -Import table - Importo tabelën -Link Table – Lidhe tabelën

36


e fushave të propozuara (Sample fields) zgjedhni fushat përkdjathtë paraqitet lista Fields in my new table (fushat në tabelë ja e fushave bëhet përmes tasteve përkatëse.

atëse. Në anën e n time të re). Zgjedh

Fig. 3.4 - Table wizard

-

ë e

e të

aj,

n

ërshtatshme për

tabelës në fushën paraprake.

- F ë tabelën time të re shtuara përmes tasteve vijuese:

- Sample Tablesshembuj tabelash - ofron mundësinzgjedhjes së shablloneve të gatshme të tabelavepër qëllimndryshme dhe pastpropozon fushat përkatëse në listëvijuese. - Sample Fields - shembuj fushash - paraqet listën e fushave të pllojin e zgjedhur të

ields in My new table - fushat n - paraqet listën e fushave të

- shto fushën e zgjedhur - shtoji të gjitha fushat e listës

- largo fushën e zgjedhur

Fig. 3.5 - Tastet për zgjedhje

Fushën e zgjedhu

- largo të gjitha fushat

r në listën e fushave të tabelës së re që krijohet mund ta ),

secilin kontakt), Emri, Mbiemri, Vendi dhe elefoni Mobil.

riemërtoni sipas dëshirës, duke shtypur tastin Rename Field…(Riemërto fushën…që ndodhet nën listë. Si shembull, do të krijojmë tabelën: "Tabela e kontakteve", me fushat: IDKontakti (çelës primar-identifikatori unik për T

37


Pas zgjedhjes së fushave, vijojmë në hapat e ardhshëm përmes tasteve: Cancel-anulo, Back-prapa, Next-tjetri dhe Finish-fundi. Nëse hiqet dorë nga krijimi i tabelës, në çdo moment mund të shtypni Cancel. Deri para shtypjes së Finish mund të lëvizni para/prapa sipas nevojës. Pasi të shtypet Next, në hapin e dytë (fig. 3.6a)për tabelën që krijohet dhe pyet për mënyrën e çelës primar: Do you want the wizard to set a pmagjistari të përcaktojë çelësin primar për ju).

magjistari ofron zgjedhjen e emrit përcaktimit të fushës që do të jetë rimary key for you? (A dëshironi që

Fig. 3.6a - Emri i tabelës dhe përcaktimi i

çelësit primar.

Nëse zgjedhim: Yes, set a primary key for me - Po, përcakto çelësin

tari mërim

ë

e rimary key - Jo, unë do të

rë

primar për mua, atëhere magjise shton një fushë të re me nuautomatik për dhënie të vlerave unike dhe vazhdon me hapin si nfig. 3.6c. Nëse zgjedhim: No, I'll set thppërcaktoj çelësim primar - atëhenë hapin e ardhshëm (fig. 3.6b) magjistari pyet për fushën që do të përcaktohet si çelës primar.

Fig. 3.6b - Zgjedhja e çelësit dhe mënyrës së

automatikisht për rekordet e- Num

Prej listës zgjedhim fushën për çelës primar (IDKontakti). Pastaj prej opcioneve të ofruara, zgjedhimtipin e të dhënave që doçelësi primar.

të përmbajë

shëm ë Accessi i përcakton

reja bers I enter when I add new

records - numrat që i përcaktoj vet

ers and/or letters I enter when I add new records - Numrat dhe/ose shkronjat që i përcaktoj kur të shtoj rekordet e reja.

- Consecutive numbers Microsoft Access assigns automaticaly to new records - Numrat e njëpasnjëq

dhënies së vlerave të tij. kur të shtoj rekordet e reja.

- Numb

38


Në hapin vijues, magjistari pyet për relacionet eekzistojnë në bazë (nëse ato ekzistojnë) (fig. 3.63.6.d)

mundshme me tabelat që .c) dhe llojin e relacionit (fig.

Fig. 3.6c - Përcaktimi i relacioneve me

tabelat ekzistuese.

het do të

i, i pet,

t…

në

ypim

me të, kalohet

Mundësia e zgjedhjes së tabelës metë cilën tabela e re që krijojetë e lidhur përmes një relacioncili përcaktohet në faqen që haofrohet nëse shtypet tasti Relationships…- RelacioneSi shihet, në fillim për tabelat ekzistuese thuhet se nuk janë relacion (not related to…) Nëse për tabelën në listë shttastin Relationships… për të përcaktuar relacionin në hapin vijues (fig. 3.6d), përndryshe kalohet në hapin e ardhshëm (fig. 3.6e)

Fig,. 3.6d - Përcaktimi i llojit të relacionit.

ënyrën se si është e

n me tabelën

l match Një

table - Një rekord nga tabela

).

belën tuaj të re. ëtu kemi pyetjen: "After the wizard creates dhe table, what do you want to do? -

Çka dëshiron të bësh pasi magjistari të krijojë tabelën? - Dhe në vijim ofron listën me tri opcione, të cilat përcaktojnë mënyrën se si do të veprohet:

Zgjedhim mndërlidhur tabela e re "Tabela e kontakteve" në relacioe zgjedhur: - The tables aren't related - tabelat nuk janë në relacion. - One record in the "X" wilmany records in the "Y" table. -rekord nga tabela e re (X) me shumë rekorde në tabelën ekzistuese (Y), (një me shumë)- One record in the "Y" table will match many records in the "X"

ekzistuese (Y) me shumë rekorde në tabelën e re (X), (shumë me një

Pas përcaktimit të relacionit, shtypim OK dhe kthehemi në dritaren 3.6c. Pastaj me Next, kalojmë në hapin e fundit, fig. 3.6e. Në hapin e fundit, si thotë edhe vet magjistari "That's all the information the wizard needs to create your table" - Këto janë të gjitha informatat që i nevojiten magjistarit për të krijuar taK

39


Fig. 3.6e - Zgjedhja e veprimit pas krijimit

të tabelës dhe përfundimi me Finish.

o

h,

kim të dizajnit të tabelës, fig

-

,

tjen e të dhënave në të (fig. 3.8)

përshtatshëm për futjen e të dhënave, cili të dhënat i përcjellë në tabelë (fig. 3.9)

- Enter data into the table using a form the wizard creates for me - Futi të dhënat në tabelë duke përdorur formën që magjistari do ta krijojë për mua. Në këtë rast Accessi do të formojë një formë-formularë të

- Modify the table design - Modifikdizajnin e tabelës - nëse zgjedhet ky opcion pasi të shtypet FinisAccessi kalon në dritaren për modifi(3.7). - Enter data directly into the table Inserto të dhënat direkt në tabelë. Në këtë rast pas shtypjes së FinishAccessi hap dritaren e tabelës së krijuar dhe mundëson fu

i

Fig. 3.7 - Dritarja për dizjnim të tabelës

rin e

e.

Në modin e dizajnimit, mund tëbëjmë ndryshime në dizajnin e tabelës, dhe të përcaktojmë tipin e vlerave për secilën fushë, numkaraktereve, etj. Dizajnimi i tabelave, do të shpjegohet detajisht, në pjesën për dizajnimin e tabelav

Fig. 3.8 - Dritarja e tabelës së gatshme për

përdorim.

Në rastin se zgjedhim opcionin e futjes direkte të të dhënave në tabela, aktivizohet tabela dhe mundësohet direkt mbushja e

het, tabelës me të dhëna. Siç shifusha e parë, e përcaktuar si çelës primar me vlera automatike, do të merr vlerat automatikisht, kurse shfrytëzuesi jep vlerat vetëm për fushat tjera.

40


Nëse zgjedhet opcio

Fig. 3.9 – Forma për insertim të të dhënave

në tabelë, e krijuar prejAccessit.

merr vlerat automatike, të cilat përcakton Accessi.

ni për mbushjen e tabelës përmes formës

o të

Kontakti, e përcaktuar si çelës primar, do të

i

ëse ne fig. 3.6e, zgjedhet-vërtetohet fusha (check box-i) "Display Help on working with the table" (Paraqite ndihmën për punë me tabelë), atëhere programi ofron ndihmë për punën me cilindo prej opcioneve që është zgjedhur. Me rastin e dhënies së vlerave për numrin e telefonit, sigurisht do të paraqiten probleme, për shkak se kërkohet formati specifik i numrave i dizajnuar përmes maskës specifike, për të cilin do të mësoni detajisht në pjesën për dizajnimin e tabelave.

që e krijon Accessi, atëhere dkrijohet forma si në figurë. Edhe këtu shihet, se fusha ID

N

41


Krijimi i tabelës në pamjen tabelare - Datasheet View Tabela e re mund të krijohet edhe përmes Create Table by entering Data në dritaren e bazës, (fig. 3.10) ose duke shtypur tastin New në shiritin e veglave e pastaj Datasheet View në dritaren e hapur - New table - Tabela e re (fig. 3.11).

Fig. 3. 10 - Dritarja e bazës

Nëse zgjedhet Create table by entering data dhe pastaj shtypet Open në shiritin e veglave, ose klikohet dy herë Create Table by entering data, krijohet tabela e re, ne të cilën futen të dhënat në mënyrë direkte. Hapet dritarja e re e tabelës, si në fig. 3.12.

Nëse në shiritin e veglave në dritaren e bazës është shtypur tasti New, paraqitet dritarja New Table, në të cilën zgjedhim Datasheet View dhe OK. Edhe në këtë rast hapet dritarja e re e tabelës së gatshme për mbushje më të dhëna (fig. 3.12).

Fig. 3.11 - Dritarja New Table - Tabela e re. Në të dy rastet, do të hapet dritarja me tabelën e gatshme për futjen e të dhënave cila do të ketë 21 rreshta dhe 10 kolona. Mirëpo tabela e krijuar, si shihet në fig. 3.12 emrat e fushave-kolonave i ka për fillim si: Field1… Field10

usha1

e

…Fusha10). Pra, krijohet struktura e tabelës, kurse në vazhdim duhet të më emrat e fushave, e pastaj edhe të redizajnohet tabela nëse paraqitet

nevoja.

(Fpërcaktoj

42


Fig. 3.12 -Tabela e krijuar me Datasheet View.

Fig. 3.13 - Menya

Format

Për të ndryshuar emrin e kolonës, zgjedhim kolonën, duke klikuar në emrin e kolonës dhe pastaj në menynë Format, (fig. 3.13) e cila paraqitet kur hapet ndonjë tabelë, zgjedhim Rename Column. Në atë rast, emri i kolonës, në të cilën kemi pasur kursorin ose ka qenë e zgjedhur, do të selektohet dhe do të përgatitet për t'u ndryshuar. Pastaj, përmës tastierës shtypim emrin e ri për kolonën përkatëse. Për të gjitha kolonat, përsërisim veprimin e njëjtë. I njëjti veprim, mund të kryhet më shpejt edhe si në vijim:

Fig. 3.14 - Emri i

kolonës

aktuar emrat e kolonave, klikojmë dy herë emrin e kolonës (Field1) dhe zgjedhet emri i fushës, i cili përgatitet për t'u ndryshuar (fig. 3.14) përmes

Për të përc

tastierës.

43


Fig. 3.15 - Riemërtimi

Mundet edhe të shtypet pulla e djathtë e mausit, në

), në të cilën pastaj zgjedhim Rename Column-Riemërto Kolonën e cila njësoj e përgatitë emrin e fushës për t'u ndrysh

Pasi t'i riemërtojmë kolonat, largojmë kolonat etabelë, duhet vepruar si vijon:

emrin e fushës dhe të hapet menyja e kontekstit (fig. 3.15

uar, si në fig. 3.14.

tepërta . Për të fshirë kolonën në

Fig. 3.16 - Fshirja e kolonës - menya Edit.

Zgjedhim kolonën duke klikuar në

t

di

titullin e saj, dhe pastaj prej menysë Edit zgjedhim nënmenynë Delete Column.Njësoj do të veprojmë me të gjitha kolonat e mbetura. Në rastin tonë, do të krijojmë tabelën e njëjtë, me tabelën "Tabela e kontakteve", që e krijuam më herëpërmes magjistarit, me fushat: IDKontakti, Emri, Mbiemri, Vendhe Telefoni Mobil.

Fig. 3.17 - Fshirja e kolonës - menya e

shpejtë.

nd ta bëjmë edhe duke

taj het

të

rën e treguar, pasi të ruhet tabela, Accessi automatikisht i largon ato.

Fshirjen muklikuar në titullin e kolonës me tastin e djathë të mausit dhe pasnë menynë e kontekstit (që njiedhe si meny e shpejtë), e cila do hapet, zgjedhim Delete Column - fshije kolonën. Edhe nëse nuk i fshijmë fare kolonat dhe rreshtat e tepërt, në mëny

44


Tabela tani është e gatshme për pranimin e të d d të fillojmë me vendosjen e të dhënave në tabelë. Pasi të përfundohet me emërtimin dhe përcaktimeventualisht vendosjen e të dhënave, të cilën o ta bëjmë edhe më v h duke shtypur tastin

hënave dhe menjëherë mun

in e numrit të kolonave, dhe rmalisht mund n

ëonë, duhet të ruhet tabela. Ruajtja mund të bSave

et përmes menysë: File-Save, oseve. Mundemi edhe të mbyllim në ekran do të paraqitet dialogu mejuar: ye se a dëshirojmë të ruajmë tabe

- Yes - Po, dhe kalohet në emërtimin e tabelës (Fig. 3.19.) - No - Jo, mbyllet tabela dhe nuk ruhet fare.

,

në shiritin e vegladritaren e tabelës me tastin Close me ç'rast p tjen lën e kri

- Cancel - anulohet veprimi dhe kthehet përsëri dritarja me tabelën e Fig. 3.18 - Vërejtja për ruajtjen e tabelës.

hapur.

Fig. 3.19 - Emërtimi i tabelës.

(Tabela e kontakteve - datashedhe shtypim OK.

Kur zgjedhet Yes, hapet dritarja e cila pyet për emrin e tabelës, duke propozuar fillimisht emrin Table1. Emërtojmë tabelën me emrin

et)

Në vazhdim në ekran do të paraqitet vërejtja:

Vërejtja tregon se edhe psështë e domosdoshme megFig. 3.20 - Vërjetja për çelësin primar.

-

e nuk jithatë

Do you want to creatë ësi të- Ye shto- No - Jo, dhe tabela nuk do të ketë fushë të defmund ta shtojmë më vonë sipas dëshirës. - Cancel - anulojmë veprimin dhe kthehemi në Për momentin do të zgjedhim No-Jo, dhe më voçelësi primar, në modin e dizajnimit.

- There is no primary key definedNuk është definuar çelësi primar.

rekomandohet të definohet çelësi primar, për të mundësuar që më vonë të vendosen relacionet me tabelat tjera. Pyetja e parashturar është:

kte a primary key now? - A dëshironi zgjedhim: n një fushë të re, me emrin ID. inuar si çelës primar, mirëpo atë

dritaren e tabelës përsëri.

në do të shohim se si përcakotohet

rijoni tash çelësin primar? Kemi munds - Po, dhe Accessi në tabelën e krijuar

45


fig. 3.22 dhe është e gatshme për pranimin e të dhënave.

Fig. 3.21 - Hapja e tabelës së krijuar.

Tani në dritaren e bazës shihet edhe

n

he

tabela e krijuar "Tabela e kontakteve-datasheet" të cilëmund ta hapim duke e klikuar dyhere ose e zgjedhim tabelën dshtypim tastin Open në shiritin e veglave. Tabela e hapur duket si në

Fig. 3.22 - Tabela e krijuar me

Datasheet View.

Pra, tabela e krijuar tani është e gatshme për vendosjen e të dhënave, pa kufizime lidhur me formatin e të dhënave, sepse Accessi në këtë rast ua përcakton formatin standard të gjitha fushave,

varësisht prej asaj se çfarë tipi kanë qenë të dhënat që janë shkruar në tabelë, gjatë formimit të saj. Nuk do të ketë kufizime në rastin e dhënies së numrave të telefonit, sikur në rastin e krijimit të tabelës përmes magjistarit. Lidhur me këtë më detajisht, do të mësojmë në pjesën e dizajnimit të tabelave dhe formatit të të dhënave.

46


Mbushja e tabelës Mbushja e tabelës me të dhëna bëhet përmes tastierës. Nëse disa vlera janë të njëjta me ato ekzistuese në tabelë, për lehtësim mund të përdoret edhe kopjimi (Copy) gjegjësisht zhvendosja (Cut) e tekstit të qelulës përmes menysë Edit - Cut/Copy/ /Paste, ose përmes tasteve përkatëse nga shiriti i veglave, me ç'rast teksti i zgjedhur kopjohet ose zhvendoset në memorje të kompjuterit, e pastaj me Paste thirret prej memorjes dhe vendoset në poziten ku aktualisht është i pozicionuar kursori.

- Cut, - Copy dhe - Paste.

Nëse në një fushë dëshirohet të vendoset vlera e njëjtë me atë të rekordit paraprak, atëherë ajo mund të shtypet automatikisht përmes shkurtesës: Ctrl+' ( Ctrl dhe apostrofi, pra mbahet shtypur Ctrl dhe shtypet apostrofi). Nëse në ndonjë fushë duhet dhënë datën momenetale, atëherë mund të shtypet Ctrl+; (Ctrl dhe pikëpresje). Dizajnimi i tabelës Tabela e re mund te fillojë të krijohet edhe në modin e dizajnimit, i cili përdoret për krijimin e tablës së re dhe për ndryshimet në dizajnin e tabelave të krijuara me parë, në modin e dizajnimit, përmes magjistarit apo në datasheet view. Zakonisht, kur paraprakisht është dizajnuar baza e të dhënave (pra veq është përcaktuar projekti ideor) dhe dihet se çfarë tabelash nevojitet të krijohen, atëherë fillohet me krijimin e tabelave në modin e dizajnit.

Fig. 3.23 - Krijimi i tabelës përmes

dizajnimit

Për të filluar krijimin e tabelës në modin e dizajnit, në dritaren e bazës zgjedhim Create table in design view, (fig. 3.23) ose në shiritin e veglave shtypim New, e pastaj prej dritares së hapur, zgjedhim Design View (fig 3.24).

47


Nëse ne shiritin e veglave shtypet New, hapet dritarja, si në fig. 3.24, në të cilën pastaj zgjedhet opcioni Design View, dhe hapet dritarja dizajnimin e tabelës (fig. 3.25), duke filluar prej tabelës së zbrtë cilës duhet t'ia dizajnojmë strukturën. Pra, përcaktojmë numrin e fushav

Fig. 3.24 - Krijimi i tabels së re në Design View.

referohet të fillohet krijimi i tabelës së re përmes dizajnim

për

azët,

e, emrat e tyre, tipin e tyre, etj.

it, sepse kështu tëzuesi e kontrollon më mirë situatën, duke përcaktuar vet detajet lidhur me

emrin e fushave, tipin e tyre, formatin e tyre, etj.

Pshfry

Fig

. 3.25

pje

s

- Dizajnimi i tabelës së re.

Në dritaren e dizajnimit kemi sën e epërme me fushat:

Field Name-Emri i fushë Zgjedhet emri i fushës përkatëse të tabelës Data Type-Tipi i të dhënave Përcaktohet tipi i vlerave që do të ruhen në atë

fushë Description-Përshkrimi Përshkruhet fusha, ashtu që kur punohet në

tabelë, në shiritin e statusit të dritares paraqitet kpërshkrim.

y

48


Në pjesën e poshtme të dritares, ndodhet pjesa Field Properties-Tiparet e fushës,(karakt

eristikat - vetitë e fushës), në të cilën përcaktohen tiparet e fushave.

Kur hapet dritarja e dizajni t edhe shiriti i veglave për dizajni3.26).

PriPreview Cut Paste Undo

ele

View Print S Database

Window Help

mit, paraqite m (fig.

Save nt

Indexes DRows

te Build New Object

pell-ing Copy

Format Painter

Primary Key

Insert Rows

Proper-ties

Fig. 3.26 - Shiriti i veglave - Design Table.

mrin e fushës e zgjedhim sipas dëshirës dhe paE s emërtimit të fushës, pasi të tohet tipi

ës së

të gjata, të cilat nuk mund të ruhen

vlerat numerike duhet të sortohen ose të kryhen

parave, si p.sh., çmimet. Ka

t u it p.sh,

shtypet Enter, kursori kalon në fushën Data Type - Tipi i fushës, ku përcaki të dhënave të fushës. Tipet e mundshme janë: Text - Teksti është tipi më i shpeshtë i të dhënave dhe mund të përmbajë kombinimin e deri në 255 karaktereve dhe/ose shifrave. Mund të përdoret edhe për ruajtjen e të dhënave të kombinuara me shkronja dhe numra, si adresat. Edhe në rastet kur fusha përmbanë vetëm shifra, për të cilat nuk pritet të hyjnë në ndonjë shprehje për llogaritje, më mirë është të definohen si tekst. P.sh., numri i telefonit, kodi postal, etj të cilat zakonisht përmbajnë edhe ndonjë vizë, ose zbrazëtirë e cila nuk është pjesë e numrit. Gjithashtu, me to nuk do të bëhet asnjë llogaritje, prandajmë efikase është të deklarohen si Text. Mirëpo nëse planifikohet që fusha të përdoret si fushë e sortuar, atëherë më mirë është të deklarohet si vlerë numerike, sepse kur sortohen shifrat e tipit tekst, atëhere Accessi numrat 9, 47, 170 do ti radhiste me renditje të kundërt: 170, 47, 9, sepse sortimi bëhet sipas shifrr

parë! Accessi automatikisht i ndanë 50 karaktere pwr tiparin Filed Size, për tipin Text, vlerë të cilën mund ta zvogëloni deri në 1 ose ta rritni deri në 255.

emo - Memo përdoret për ruajtjen e teksteveMsi të tipit Text. Memo mund të ruaj deri në 65,535 karaktere. Zakonisht përdoret për përshkrime dhe komente për fushat tjera.

umber - Numër, përdoret kur Nllogaritje të ndryshme me to. Nëse shprehin vlerë në para, atëherë më mirë është tëpërdoret tipi Currency-Valutë.

urrency - Valutë, përdoret për ruajtjen e vlerave tëCshumë mundësi të paraqitjes dhe precizitete të ndryshme. Preciziteti është deri në 15 shifra, e mund të paraqiten edhe vlerat negative. Duhet pasur kujdes me vlerat Number dhe Currency, sepse atyre automatikishndahet vlera 0-zero. Kjo mund të shkaktojë probleme në rastet e numrim

49


sepse numrohen edhe rekordet me vlerë 0. Për të evituar komplikimet, duhet

dispozicion dy tipe: Long Integer - Numër i plotë i gjatë, dhe Replication . Për numra e plotë, mund të zgjedhet renditja me rritje për një ose me vlera të

për ruajtjen e datave. Mundëson sortime në tervale kohore dhe llogaritjen e distancave kohore. Ka në dispozicion disa forma

për ëllime të ndryshme dhe mund të ketë opcionet Yes/No, On/Off ose True/False.

të përdorni tipin OLE Object. Me këtë tip mund të mirren të hënat prej objekteve si: Tabelë e Excel-it, Dokument i Wordit, foto, muzikë ose të

jtjen e hiperlink adresës për kalim në ndonjë lmë së s

të të hiperlinkut

het kursori mbi të.

ërkohet patjetër vetëm adresa, përveq kur adresa tregon në ndonjë objekt në

r

ë tabelë se pyetës tjetër. Kur të futen të dhënat në tabelë, prej listës mund të zgjedhet vlera

përkatëse. Fusha në tabelë i trashëgon karakteristikat e fushës nga lista.

larguar vlera në tiparin Default Value - Vlera standarde (e nënkuptuar). AutoNumber - Numrim automatik (Vetnumrim). Accessi garanton që për secilin rekord do të përdoret numër unik, i cili pastaj mund të përdoret si çelës primar. Janë nëIDrastit. Date/Time - Date/Kohë përdoret intë paraqitjes së datës dhe kohës. Yes/No - Po/Jo - është i përshtatshëm për fushat me vërtetim (Check Box) qParaqitet si boks për vërtetim, si në tabelë ashtu edhe në formë, raport etj. OLE Object - Kur dëshironi të importoni ndonjë objekt prej ndonjë programi tjetër në tabelën tuaj, mund ddhëna të tjera binare. Hyperlink - Hiperlinku përdoret për rua

okacion tjetër, ose për lidhje në internet. Hiperlink mund të përbëhet prej humti 4 pjesëve, të ndara me #.

- Teksti që paraqitet - nëse dëshironi të paraqitet teksti përkatës, në vend tëadresës së plo

- Adresa - URL (Uniform Resource Locator) ose UNC (Uniform NamingConvention)

- Nënadresa - faqe në kuadër të web faqes, ose pozitë në kuadër të fajllit- Re (fluskë) - tekst që paraqitet kur të poziciono

Kbazën aktuale të Accessit. Pjesët tjera janë opcionale. Lookup Wizard (magjistari për kërkim) - Krijon fushë e cila përmbanë një numëtë kufizuar opcionesh të vlerave. Kur të zgjedhet ky tip, magjistari ndihmon që të krijohet lista dhe t'i bashkangjitet tabelës ose të vendoset lidhja në ndonjo

50


Përcaktimi i tipareve të fushës Tiparet e fushës (karakteristikat-vetitë) përcaktojnë se si do të ruhet vlera në fushë dhe si do të paraqitet ajo. Accessi i përcakton tiparet e predefinuara për secilën fushë. Këto tipare mund t'i pranoni pa bërë ndryshime ose mund t'i ndryshoni sipas dëshirës. Shumica e tipareve janë përcaktuar për tipin Text. Varësisht prej tipit të zgjedhur, paraqiten tiparet përkatëse të cilat vlejnë për atë tip dhe mund të ndryshohen ose të pranohen ashtu si i definon Accessi paraprakisht. Kemi tiparet e përgjithshme - General, dhe ato LookUp, (LookUp mundëson kërkimin prej listës ose tabelës tjetër). Tiparet që paraqiten janë:

Tipari Efekti

Filed Size Përcakton numrin maksimal të karaktereve që mund të vendosen në një fushë. Vlera e predefinuar është 50.

Format Përcakton si do të paraqitet vlera, për shembull, me shkronja të mëdha, të vogla etj. Për tekst nuk është i predefinuar formati i paraqitjes.

Input Mask Paraqet shabllonin të cilin duhet ta plotësojë vlera, si numri i telefonit, kodi postal, për qëllime standardizimi etj., ose i shton një karakter fushës, nëse deshironi. Nuk ka vlerë të predefinuar.

Caption Paraqet emrin-etiketën e cila ndryshon prej emrit në tabelë, formë ose raport. Nuk është e predefinuar.

Default Value Automatikisht vendoset vlera e treguar në këtë fushë. Për Text nuk është e predefinuar. (Për Number dhe Currency: Vlera = 0)

Validation Rule

Përckaton shprehjen me të cilën verifikohet validiteti (vlefshmëria) e të dhënave. Nuk është e predefinuar. Nëse nuk është e zbrazët, është njësoj si të aktivizohet tipari Required.

Validation text

Përcakton tekstin që do të paraqitet si vërejtje nëse vlera e shënuar në fushë nuk e plotëson kushtin e verifikimit të validitetit. Nuk është e predefinuar.

Required Përcakton a mund të mbetet fusha e zbrazët. E predefinuar si No-Jo.

Allow Zero Length

(Lejo gjatësi zero) Bën dallim mes fushës së zbrazët dhe asaj që përmbanë string të zbrazët. Ndihmon kur nuk ekziston vlera, p.sh., numri i faksit. E predefinuar si No-Jo.

Indexed Indekson tabelën sipas fushës. E predefinuar si No-Jo.

Unicode Compression

Mundëson kompresimin e të dhënave të ruajtura në formatin Unicode, për të shpenzuar më pak hapësirë. E predefinuar si Yes- Po.

51


Nëse dëshironi, edhe gjatë përcaktimit të fushës dhe tipareve të fushës, në dritaren për dizajnim të tabelës, kur pozicionoheni në Field Name-Emri i fushës, mund të shfrytëzohet ndihma e programit(Access Field Builder), të cilën e aktivizojmë përmes tastit Build nga shiriti i veglave. Me këtë rast aktivizohet përsëri magjistari për ndihmë (fig. 3.27), i cili përmbanë të njëjtat opcione si Table Wizard (magjistari për tabela). Fushat janë të predefinuara dhe kanë: emrin, tipin e të dhënave dhe tiparet tjera, të cilat mund t'i ndryshoni sipas nevojës.

Prej listës së shablloneve të tabelave (Sample Tables) zgjedhet shablloni i fushës (Sample Field). Janë dy kategori tabelash (Business dhe Personal). Pas zgjedhjes shtypet OK dhe fusha përkatëse do të marrë emrin dhe tiparet e predefinuara.

Fig. 3.27 - Access Field Builder

Zgjedhja e madhësisë së fushës Madhësia e vlerave të tipit Text, është e predefinuar si 50, mirëpo fushave si numri postal, telefonik, etj., të cilët kanë vetëm nga disa karaktere nuk u nevojitet madhësia 50. Madhësia mund të ndryshohet me dhënien e vlerës së re. Arsye tjetërështë edhe evitim

emri,

i i gabimeve gjatë futjes së të dhënave në tabelë, me ç'rast

M e fusha e jo nu rakte

kufizohet numri i karaktereve që mund të shtypen. Pra, nëse zgjedhet madhësia e fushës 5, do të thotë se në atë fushë mund të shtypen vetëm tekstet me gjatësi deri në 5 karaktere.

adhësia ve numerike - tipi Number, përcaktohet duke zgjedhur tipinmrin e ka reve. Opcionet që ofrohen janë: Byte Bajt, përdoret për vlerat e plota pozitive prej 1 deri në 255.

Integer Numër i plotë (integjer), pozitiv e negativ ndërmjet: -32768 dhe +32767.

Long Integer

Integjer i gjatë, për ruajtjen e vlerave të plota shumë të mëdha, ndërmjet afër: -2 bilion deri +2 bilion.

Single Përdoret për ruajtjen e vlerave me pikë të lëvizshme, të formatit IEEE

Double n e vlerave me pikë të lëvizshme me Përdoret për ruajtjeprecizitet të dyfishtë, të formatit IEEE

Replicatio Përdoret për ruajten en numrave unik (Globally Unique ID Identifier - GUID) Decimal Mundëson kontrollimin e vlerave numerike përmes tipareve

52


precision dhe scale. Fusha e tipit AutoNumber është e kufizuar në vlerat Long Integer dhe ReplicaID. Preferohet të ruhet hapësira në disk, me ndërrimin e

tion

madhësisë së vlerave

hapësirës në disk. e ndërrimin e madhësisë së vlerës numerike ndryshohet vetëm mënyra e ruajtjes,

numrave. Ndryshimi i formës së paraqitjes bëhet e ndryshimin e tiparit Format.

tabelë. Për shembull,

datat

e të reja sipas dëshirës.

atin në pamjen tabelare - Datasheet View, ra kur tabela hapet për përdorim.

Në ë vij përshkruar sibolet e zakonshme të formatizimit, që mund të përdoren për ç

numerike, ashtu që p.sh., kur e dini se në një fushë do të ruhen vlera të vogla atëherë zgjedhni Byte. Kur janë në pyetje tabelat e mëdha, rezultatet janë të dukshme në aspekt të kursimit tëMpor jo edhe mënyra e paraqitjes sëm Formatizimi i të dhënave Tipari Format, përdoret për përcaktimin e mënyrës së shfaqjes së vlerës, por nuk ka kurrfar ndikimi në mënyrën se si ruhet vlera, as nuk mund të përdoret për verifikimin e vlerave të shtypura. Me këtë tipar mund të sigurohet paraqitje e standardizuar e të dhënave ashtu që të gjitha të dhënat në një fushë të duken njësoj,pa marrë parasysh se si janë shtypur kur janë futur vlerat nëmund të kërkohet që të gjitha të dhënat të shfaqen me shkronja të mëdha, osetë tregojnë vitin me vetëm dy shifra. Ekzistojnë formatet e predefinuara, por edheshfrytëzuesi mund të krijojë formatNdërrimet që bëhen në tiparin format, si edhe në formatet tjera, në pamjen e dizajnit - Design View, aplikojnë formp

tabelën n im janë do tip të të dhënave.

Simboli Efekti

! Futja e karaktereve nga e majta në të djathtë në vend se nga e djathta në të majtë, rreshtimi majtas

(hapsira) Hapsira futet si karakter (literal) kur shtypet tasti Spacebar "xyz" Paraqiten katakteret ose simbolet brenda thojzave

Zbrastira (Hapsira) plotësohet me simbolin që pason

\ Tregon se karakteri pas shenjës trajtohet si literal. Zakonpërdoret për simbole ose karaktere të rezervuara. Të dhënat i paraqet me ngjyrën e zgjedhur

* isht

[ngjyra] kuqe), green (e gjelbër), yellow ( e verdhë), cyan (cian), magenta (magjenta) dhe white (e bardhë).

brenda kllapave. Mund të përdoret: Black (e zezë), blue (e kaltër), red (e

Duhet pasur kujdes, që së pari vendoset simboli i parë !, e pastaj shihet efekti, kur eshtimi bëhet nga e majta pra, përndryshe s'vërehet. Simbolet tjera të formatizimit

vle për tipe të veçanta të të dhënave, si do të shihet në vijim. rr

jnë vetëm

53


Ja disa shembuj: (m e fushës 8)

ati pet:

adhësia

Form Shty Paraqitet si: ! Abcd Abcd !"Z/Znj. " j. Albi Albi Z/Zn!*+ Albi +++++++Albi ![red] Dita Dita (ngjyre te kuqe) @\! Po Po!

Text dhe Memo Për text dhe memo përdoren vlera të njëjta për formatizim, ku disa janë për një karakter të vetëm ër krejt fushën. Në tabelën në vijim janë dhënë disa opcione që përdo

boli

e disa pren për text dhe memo.

Sim Efekti @ Tregon se duhet shtypur karakter ose zbrazëtirë & Tregon se karakteri ose hapsira janë opcionale < Shndërron të gjitha karakteret në shkronja të vogla > Shndërron të gjitha karakteret në shkronja të mëdha

Ja ë e at:

Formati

disa shembuj t fektit të Form

Shtypet: Paraqitet si:12345678 123-45-6789

@@@@@@@@@ 9

123-45-6789 12345678

123-45-6789 123456789

> prishtina PRISHTINA Prishtina

PRISHTINA A A

PRISHTINPRISHTIN

prishtiPRISHTINA

prishtiprisht

@@@-@@-@@@@ 9

< na

Prishtina

na ina

prishtina

@;"Dita" Dielli (zbrastira)

Dielli Dita

Kur të bëhet ndryshimi në format, efekti vërehet në tabelë gjatë mbushjes me vlera

reja, por edhe nëse ka pasur vlera në tabelë, pas ndërrimit të formatit, të gjitha vlerat në atë fushë do të ndërrohen sipas formatit të ri. Ndryshimi do të aplikohet edhe në format dhe raportet që i përdorin ato të dhëna.

të

54


Number dhe Currency Tipet Number dhe Currency mund të formatizohen sipas vlerave të predefinuara të Accessit ose mund të krijoni formate të reja sipas dëshirës, duke përdorur karakteret speciale për formatizim. Formati i tipit Currency automatikisht përcaktohet si Currency, por mund ta ndërroni. Në tabelën në vijim tregohen formatet e predefinuara për tipet Number, AutoNumber dhe Currency:

Opcioni Efekti General Number

Numrat paraqiten ashtu si shtypen. Opcioni i predefinuar për tipin Number.

Currency Numrat paraqiten me simbolin e valutës dhe simbolin për ndarjen e mijësheve (si: 12,000.00). Predefinuar me dy shifra pas presjes dhjetore. Opcioni i predefinuar për tipin Currency

Fixed Paraqitet së paku një shifër. Predefinuar me dy shifra pas presjes dhjetore.

Standard Paraqitet presja për mijeshet (çdo tri shifra). Predefinuar me dy shifra pas presjes dhjetore.

Percent Përqindja. Paraqet vlerat të shumëzuara me 100 dhe me simbolin %. Predefinuar me dy shifra pas presjes dhjetore.

Scientific Shkencor. Përdoret për përshkrimin me bazë dhe eksponent. Si p.sh., 235 paraqitet si 2.35E+02

Verejtje: Kur zgjedhet formati Percent për fushat numerike (Number), duhet ndërruar Filed Size prej vlerës së predefinuar Long Integer në Single, sepse përndryshe paraqitet vetëm pjesa e plotë, e jo edhe shifrat pas presjes dhjetore. P.sh, nëse shtypni 1 paraqitet si 100%, por edhe për 1.25 prap do të duket 100%. Simbolet që përdoren për formatizim:

Simboli Efekti . (pika) Tregon se pika decimale i ndanë pjesët e numri , (presja) Ndarësi i mijësheve

0 Pozita për shifër. Paraqitet shifra nëse ekziston, nëse jo paraqitet 0.

# Pozita për shifër. Paraqitet shifra, nëse ekziston. $ Paraqitet shenja e dollarit. % Vlera shumëzohet me 100 dhe i shtohet shenja %

55


E- ose e- Paraqitet në formatin teknik me eksponent. Shenja minus përdoret për numrat negativ, kurse për eksponent pozitiv nuk paraqitet plusi.

E+ ose e+ Njësoj, vetëm se edhe për eksponent pozitiv paraqitet shenja plus.

Verejtje: Fushave të tipit Currency dhe Number, automatikisht u ndahet vlera 0. Kjo mund të shkaktojë probleme nëse planifikohet numërimi i rekordeve që kanë vlerë në fushë, për arsye se edhe zeroja konsiderohet si vlerë dhe do të numrohet. Për të evituar këtë problem duhet larguar vlerën prej tiparit Default Value. Formati i tipeve Currency dhe Number përbëhet prej 4 pjesëve, të cilat janë të ndara me pikëpresje. Secila pjesë është për tip të ndryshëm të vlerave:

- pjesa e parë përcakton formatin e numrave pozitiv - pjesa e dytë përcakton formatin e numrave negativ - pjesa e tretë përcakton formatin kur vlera është zero - pjesa e katërt përckaton formatin kur vlera është NULL

(NULL - që s'ekziston fare, d.m.th pa definuar, pa shtypur fare vlera) Për shembull, nëse formati definohet si vijon: $#,##0.00[green]; (@#,##0.00)[blue]; "Zero";"E panjohur" atëhere vlerat pozitive do të paraqiten me ngjyre të gjelbërt, ato negative me të kaltërt, fjala zero për vlerën zero, kurse fjala "E panjohur" për Null. Date/Time Për të dhënat e tipit Date/Time ekzistojnë shtatë formate të predefinuara, si dhe simbole që mund t'i përdorni për të krijuar formatet sipas dëshirës.

Opcioni Efekti General date (E predefinuar) Kombinim i datës së shkurtër dhe orës

në formë të gjatë. Nëse ndonjëra mungon paraqitet vetëm tjetra. Shembuj: 5/21/01 3:30:00 PM (US) ose 21/05/01 15:30:00 (UK)

Long Date Data në formatin e gjatë, sipas vlerave regjionale të zgjedhura në Windows (Control Panel-Regional Settings). Shembuj: Tuesday, May 21, 2001 (US) Tuesday, 21 May, 2001 (UK)

Medium Date 1-Dec-01

56


Short Date Data në formatin e shkurtër: (Sipas parametrave regjional). Shembuj: 5/21/01 (US) ose 21/05/01 (UK)

Long Time Formati i gjatë i kohës: 3:30:00 PM Medium Time Formati i mesëm i kohës: 3:30 PM Short Time Formati i shkurtër i kohës: 15:30

Duke përdorur karakteret për formatizim: d,(date, day-data, dita), m (month-muaji) dhe y (year-viti) për datë dhe h-(hour-ora) n-(në vend të m për minuta, për të mos përzier me m-për muaj) dhe s-(seconds-sekonda). Pastaj, mund të përdoret edhe q-për kuartetin e vitit, w-për ditën e javës, dhe ww-për javën e vitit. Varësisht prej numrit të shkronjave paraqitja dallon; P.sh për datë: d-data me një shifër nëse është deri në 9, dd-si 01 deri në 09, dhe ddd - emri i ditës në formë të shkurtë (Mon, Tue…) ose dddd (emri i plotë i ditës: Monday,…) Për shembull:

Formati Paraqitet si: ddd","mmm d","yy Thu, Jan, 15, 89 dddd","mmmm d","yyyy Thursday, January 15, 1998 h:n:s AM 9:15:35 AM "Today is "dddd" "in week number " ww"."

Today is Thursday in week number 21.

Yes/No Accessi automatikisht paraqet kontrollën për vërtetim (check box) kur zgjedhet tipi i të dhënave Yes/No. Të gjitha formatizimet injorohen për këtë tip të të dhënave. Në vend të formës grafike mund të zgjidhen edhe ato tekstuale. Ekzistojnë tri formate të predefinuara: Yes/No, On/Off dhe True/False. Për të zgjedhur njërin prej tyre duhet kryer këto veprime gjatë dizajnimit të saj:

1. Zgjedhet fusha Yes/No 2. Klikohet në faqen LookUp në pjesën Field Properties 3. Zgjedhet Textbox në listën Display Control 4. Ktheheni në faqen General dhe zgjedhet formati i dëshiruar.

Formati i shfrytezuesit i ka tri pjesë të ndara me pikëpresje. Pjesa e parë nuk përdoret, por duhet shtypur patjetër pikëpresjen para pjesës së dytë. Pjesa e dytë dhe tretë përcaktojnë çka do të paraqitet për Yes dhe No, respektivisht. P.sh., formati vijues: ;"Po, gjithsesi!"[green];"Jo, kurrë!"[red] si rezultat jep: Po, gjithsesi! - me ngjyrë të gjelbërt për Yes-Po dhe Jo, kurrë! - me ngjyrë të kuqe, për No-Jo.

57


Përcaktimi i numrit të shifrave decimale Tiparet Field Size (madhësia e fushës), Precision (preciziteti), Scale (shkalla) dhe Decimal Places (pozitat decimale), janë të ndërlidhura. Tipari Field Size përcakton a do të ruhet numri si i plotë, thysë apo përcaktohet preciziteti. Kur Field Size është decimal, atëherë përcaktohen vlerat tjera. Precision (preciziteti) përdoret për të kufizuar numrin e shifrave të vlefshme. Caktohet mes 0 e 28, e predefinuar 18. Scale për kufizimin e shifrave të vlefshme që mund të shtypen pas presjes dhjetore. Caktohet mes 0 dhe 28, e predefinuar 0. Tipari Format shton karaktere, si p.sh shenja $ ose presja (,) për ndarjen e mijësheve. Decimal Places përcakton sa shifra paraqiten pas presjes dhjetore në fushat e tipit number dhe currency. E predefinuar Auto, që do të thotë vetvetiu përcaktohet varësisht prej vlerës. Nëse vlera është definuar si Integer ose Long Integer, atëherë s'paraqiten fare pozitat pas presjes decimale, pra vlera rrumbullaksohet në numër të plotë. Titulli/Përshkrimi Nëse dëshironi që për shfrytëzuesit e bazës së të dhënave, në tabelën e hapur, titujt e fushave të përshkruhen me emra më të kuptueshëm, atëherë mund të përdoret tipari Caption-Titulli (përshkrimi), me të cilin ndërrohet emri i kolonës kur tabela hapet për përdorim (në pamjen tabelare-datasheet). Përshkrimi mund të jetë deri në 255 karaktere (shkronja, shifra, karaktere speciale, hapsirë). Përshkrimi do të paraqitet edhe në objektet tjera të bazës, pytës, forma, raporte. Emri i fushës përsëri mbetet i njëjtë, vetëm përshkrimi ndërrohet. Përcaktimi i çelësit primar Në sistemin e bazave realcionale është shumë me rëndësi grumbullimi dhe gjetja e të dhënave të ndërlidhura të cilat ndodhen në tabela. Për të arritur këtë, secili rekord duhet të jetë i veçantë (unik) në një mënyrë. Fusha, ose fushat, që përmbajnë vlerën unike paraqesin çelësin primar. Accessi nuk lejon dy ose më shumë vlera të njëjta në fushat e çelësit primar, as vlerë Null në çelësin primar. Në fushën e çelësit duhet të ekzistojë vlerë valide unike. Nëse jeni të sigurtë se në tabelën tuaj ekziston një fushë që nuk do të përmbajë duplikate (vlera të njëjta) mund ta përdorni si çelës primar. P.sh, në një tabelë me të dhëna për studentët, numri i indeksit do të ishte shumë i përshtatshëm. Për ta përcaktuar çelësin primar, në modin e dizajnimit klikoni në fushën që do të zgjedhet si çelës primar dhe pastaj mundeni në njërën prej tri mënyrave vijuese:

58


- Kliko kontrollën Primary Key në shiritin e veglave - Zgjedhni prej menysë: Edit-Primary Key

- Kikoni tastin e djathtë për të hapur menynë e kontekstit dhe zgjedhni Primary Key në të.

Verejtje: Nëse dëshironi të përcaktoni një fushë si çelës primar, pas mbushjes së tabelës me të dhëna, kurse në të ekzistojnë disa vlera të njëjta, atëherë Accessi nuk lejon që të vendosni çelësin primar. Për të eliminuar problemin ekziston mundësia e gjetjes dhe eleminimit të duplikateve përmes pyetësit Find Duplicates (pyetësit do të shpjegohen më vonë).

Për të zgjedhur çelësin primar, në më shumë fusha, për shembull nëse në një tabelë me emrat e klientëve dëshironi të zgjedhni si çelës fushën Emri, atëherë s'mjafton sepse mund të jenë dy klinetë me emër të njëjtë. Atëherë mund të zgjedhen dy fusha: Emri dhe Mbiemri, ose tri: Emri, Iniciali i prindit dhe Mbiemri, për të siguruar vlerat unike për çelësin.

Fig. 3.28 - Çelësi primar në

më shumë fusha

Për të caktuar çelësin primar në dy fusha të njëpasnjëshme mbani shtypur Shift dhe klikoni fushat përkatëse, kurse për fushat që nuk janë një pas një, duhet të mbahet shtypur Ctrl e pastaj të klikohen fushat përkatëse. Pasi të zgjedhen fushat, atëherë në njërën prej mënyrave të lartpërmendura zgjedhet çelësi primar.

Çelësi primar në më shumë fusha është trashëguar prej kohës kur Accessi nuk e kishte në përdorim tipin AutoNumber. Kryesisht përdorej në tabelën lidhëse ndërmjetësuse për të siguruar lidhjen e dy tabelave në relacionin shumë-me-shumë. Tani, në vend se të përdoret çelësi primar në më shumë fusha perferohet që të shtohet një fushë e tipit AutoNumber dhe Accessi do të përkujdeset që secila fushë të ketë vlerë unike. Përcaktimi i çelësit primar prej Accessit Fusha e tipit AutoNumber është mjet i Accessit me të cilin garantohet uniciteti i rekordeve në tabelë. Zgjedhja e fushës AutoNumber është mënyra më e lehtë e përcaktimit të çelësit primar. Nuk ka nevojë të brengoseni fare për futjen e rastësishme të dy vlerave të njëjta në fushën e çelësit primar. Kur numri të gjenerohet njëherë, ai më nuk mund të ndërrohet, as të largohet. Për fushën e tipit AutoNumber mund të zgjedhni që numrat të gjenerohen duke u rritur për një, si numra të rastit, ose si Replication ID numra të cilët njihen si GUID (Globaly Unique Identifiers). Nëse zgjedhen numrat e rastit, Accessi përdorë gjeneratorin e numrave të rastit për përcaktimin e vlerës. Replication ID numrat

59


kryesisht përdoren për identifikim unik dhe sinkronizim të replikave të bazave të të dhënave. Kur të përfundohet krijimi i tabelës, përmes magjistarit për tabelë pa përcaktuar çelësin primar, ose në modin e dizajnimit pa e përcaktuar çelësin primar, atëherë Accessi do të paraqesë vërejtjen se nuk është përcaktuar çelësi primar dhe do të pyes "a doni që Accessi të përcaktoj çelësin primar për ju". Nëse përgjigjeni me Yes-Po, atëherë Accessi e zgjedh si çelës primar fushën e tipit AutoNumber nëse ekziston në tabelë ose e krijon një fushë të re të tipit AutoNumber dhe atë e përcakton si çelës primar. Nëse përgjigjeni negativisht, atëherë tabela s'do të ketë çelës primar. Indeksi Indeksi është element që i ndihmon Accessit në gjetjen dhe sortimin e shpejtë të të dhënave, njësoj si indeksi i librit që u ndihmon lexusve gjetjen e temave të caktuara në libër. Indeksi përmbanë një tregues në pozitën e të dhënës, jo në vet vlerën e saj. Çelësi primar i tabelës indeksohet automatikisht, kështu që tani shqyrtohet mundësia e indeksimit të fushave tjera. Indeksi mund të përcaktohet në një ose më shumë fusha. Si fusha për indeksim duhet zgjedhur ato që do të përdoren si kritere për kërkimin e rekordeve, ose ato sipas të cilave do të bëhet sortimi. Gjithashtu edhe nëse fusha përdoret për vendosjen e relacionit me tabelë tjetër mund të indeksohet, për të përmirësuar performansat. Nuk preferohet të indeksohen fushat që përmbajnë shumë vlera të njëjta, sepse indeksimi i tyre nuk do të ndihmojë në aspektin e shpejtimit. Indeksi në një fushë: përcaktohet duke zgjedhur për tiparin Indexed vlerën Yes dhe duke përckatuar a mund të ketë duplikate në fushë apo jo.

Fig. 3.29 - Tipari Indexed

Pra nëse në fushën e indeksuar nuk do të lejohen indekset zgjedhet No Duplicates, në të kundërtën Duplicates Ok. Në këtë rast indeksohet vetëm fusha për të cilën jemi duke përcaktuar tiparet.

Për të paraqitur indekset e tabelës, klikohet kontrolla indexes në shiritin e veglave ose zgjedhet prej menysë: View-Indexes.

Indeksi në më shumë fusha: përcaktohet për të indeksuar bashkarisht dy ose më shumë fusha, sepse në shumë raste kërkohet të bëhet kërkimi ose sortimi sipas disa fushave. Kur sortohen rekordet me përdorim të indeksit në më shumë fusha, atëhere rekordet së pari rradhiten sipas fushës së parë të indeksit. Nëse ekzistojnë

60


duplikate në fushën e parë, atëherë sortimi vazhdohet sipas fushës së dytë, e kështu me rradhë.

Fig. 3.30 - Dritarja e indekseve.

Për shembull nëse në tabelën studentët shihet se kemi të indeksuar fushën Numri i indeksit (mos përzieni indeksin e studentit me indeksin e Accessit në këtë rast), shihet se ajo është me emrin PrimaryKey, sepse tabela e ka atë si çelës primar. Tani do ta caktojmë edhe një indeks të përbërë prej dy fushave.

Procedura e plotë është si vijon: 1. Kur të jetë hapur tabela Studentet në modin e dizajnimit, shtypni kontrollën indexes në shiritin e veglave. 2. Shtypni në rreshtin e zbrazët në dritaren indexes. 3. Do ta emërtojmë indeksin me emrin Indeksi Emri-Mbiemri, dhe pastaj shtypeni TAB, ose klinkoni në fushën Field Name. 4. Shtypeni shigjeten te poshtë në skajin e djathtë, për të hapur listën e fushave. (Fushat e tipit memo nuk paraqiten në listë, sepse ato nuk mund të indeksohen). 5. Zgjedhni mënyrën e sortimit në fushën Sort Order (Ascending-në rritje ose Descending-në zbritje), dhe pastaj kaloni në rreshtin e ardhshëm në fushën Field Name, duke lënë të zbrazët fushën Index Name, sepse të dy fushat do të përdorin indeksin e njëjtë. 6. Zgjedhni fushën Mbiemri prej listës dhe përcaktoni renditjen e sortimit. 7. Nëse indeksi është çelës primar atëherë në pjesën e poshtme të dritares te tipareve të indeksit, zgjedhni Yes për Primary (Për t'u paraqitur pjesa e panelit Index Properties, duhet klikuar rreshti me emër të indeksit). Nëse dëshironi që indeksi të përmbajë vlera unike për çdo rekord, zgjedhni Yes për Unique. Nëse doni të pamundesoni vlerat Null, atëherë për Ignore Null zgjedhni Yes. 8. Mbylleni dialogun Indexes dhe ruani ndryshimet në tabelë. Ruajtja e tabelës së krijuar Nuk është e thënë që dizajni i tabelës të jetë përfunduar plotësisht për ta ruajtur atë. Në fakt është mirë që ajo të ruhet pas çdo ndryshimi, për të penguar shkatërrimin e tabelës me rastin e dizajnimit të mëtejshëm. Gjithashtu nëse dëshironi të përfundoni dizajnimin dhe ta mbyllni dritaren e dizajnimit, Accessi kërkon të ruhet tabela. Në atë rast nëse vendosni për ruajtjen e tabelës atëherë kërkohet të jepni edhe emrin me të cilin do të ruhet tabela.

61


Tabelën dhe ndryshimet që i bëni në të gjatë dizajnimit mund t'i ruani në çdo moment duke shtypur kontrollën Save në shiritin e veglave, ose përmes menysë: File-Save. Kur të bëni këtë për herë të parë, Accessi do të kërkojë të emërtoni tabelën.

, ose e

izajnimit dhe shtypeni No, në pyetjen a dëshironi t'i ruani ndryshimet.

kuar me tastin e djathtë të ausit dhe në menynë e kontekstit zgjedhet Open.

dryshimi i pamjes së tabelës

raqitet

e

d ve. Preferohet që para

krijohet një kopje rezervë e të dhënave.

opjimi i tabelës

ënat

dhënave, por megjithatë më mirë

rjes e destinuar për këtë qëllim) mund të veproni në njërën rej mënyrave vijuese:

Nëse nuk dëshironi t'i ruani ndryshimet që i keni bërë në dizajnin e tabelësherën e parë tabelën, gjatë krijimit përmes dizajnimit, mbylleni dritaren d Pas ruajtjes tabela është e gatshme për përdorim dhe mund ta hapni prej dritares së bazës, duke e klikur dy herë ose duke e zgjedhur dhe duke shtypur tastin Open, në shiritin e veglave të dritares së bazës, apo duke e klim N Pasi të jetë krijuar tabela, në njërën prej mënyrave të mundshme: përmes magjistarit, përmes pamjes tabelare ose përmes dizajnimit, sigurisht se do të papraqitet nevoja për të bërë ndryshime të mëtejshme në të. Ndoshta do të panevoja për ndërrimin e renditjes së fushave, të shtohet një fushe e re, ose të largohet ndonjë që s'nevojitet. Cilido prej ndryshimeve do të mund të bëhet mlehtësi, mirëpo nëse në tabelë janë futur të dhëna, atëherë ekziston rreziku i dëmtimit apo humbjes së tyre gjatë ndryshimeve të tilla. Gjatë rritjes, shtimit të fushës së re apo ndërrimit të renditjes nuk paraqiten probleme, mirëpo kur bëhet largimi(fshirja) ose zvogëlimi i ndonjë fushë që veq përmbanë të dhëna, Accessi do të paraqes vërejtjen se ekziston mundësia e humbjes së të dhënave. Probleme muntë paraqiten edhe me rastin e ndryshimit të tipit të të dhënaçdo ndryshimi të K Për të evituar rrezikun e humbjes së të dhënave para se të bëni ndryshime në tabelë ose edhe në ndonjë objekt tjetër në Access, është mirë që të bëhet një kopje në rast të ngjarjeve të paparashikueshme. Kjo posaqërish vlenë për tabelat, sepse të dhmund të humben për një moment, nëse bëni ndonjë veprim të gabuar. Për fat, Accessi lajmëron për humbjen e mundshme të tëështë të mirren masa dhe të jeni të kujdesshëm. Kopjimi i tabelës brenda faqes Tables në dritaren e bazës së të dhënave mund të bëhet në disa mënyra. Së pari, për të bërë kopjen në memorje të kompjuterit (në Clipboard-pjesa e memop

62


- Zgjedhni tabelën dhe zgjedhni prej menysë Edit-Copy. - Zgjedhni tabelën dhe klikoni kontrollën Copy në shiritin e veglave. - Klikoni tabelën me tastin e djathtë dhe në menynë e kontekstit - Copy.

në zonën e zbrazët të dritares dhe veproni në jërën prej mënyrave vijuese:

- Klikoni tastin e djathtë dhe prej menysë së kontekstit zgjedhni - Paste.

Kur tabela është në Clipboard, klikoni n

- Zgjedhni prej menysë: Edit-Paste. - Klikoni ikonën Paste, në shiritin e veglave.

Fig. 3.31 - Dialogu Paste Table As

he njërin prej opcioneve për

re and Data - struktura dhe të

- a të dhënat tabelës

ekzistuese.

ar edhe strukturën e tabelës edhe të dhënat në të, zgjedhet Structure

kursehet kohë për krijimin e objektit të , i cili është i ngjashëm me atë ekzistues.

dryshimet në tabela

mund t’i bëni duke zgjedhur tabelën në dritaren e bazës s

Kur zgjedhni Paste në cilën do prej mënyrave, paraqitet dialogu Paste Table As (fig. 3.31), në të cilën zgjedhni emrine tabelës dkopjim: - Structure Only - vetëm struktura, - Structudhënat, - Append Data to Existing Tablebashkangjitj

Nëse nuk jepni emër për tabelën e re, atëherë ajo paraqitet me emrin Copy of ... Për të kopjuand Data. Kjo procedurë mund të përdoret edhe për kopjimin e objekteve tjera: pyetësve, formave, raporteve, etj., dhe në këtë mënyrëri N Ndryshimet në tabelën ekzistuese

ë të dhënave, dhe pastaj: Design - në shiritin e veglave të dritares së bazës, ose Design View, në

menynë e kontekstit pasi ta klikoni tabelën me tastin e djathtë të mausiNëse tabela është hapur në modin e punës, për të futur vlera në të, në pamjen tabelare - datasheet dhe nëse aty për aty dëshironi të bëni ndryshime në pamjen e tabelës atëherë për

t.

të kaluar në modin e dizajnimit mund të veproni në njërën prej mën a

- ollën View Design në shiritin e veglave të dritares së yr ve vijuese:

Klikoni kontrAccessit.

63


- Zgjedhni prej menysë: View-Design View. Nëse dritarja nuk është e hapur në formën maksimale, klikoni në titullin e dritares së tabelës me tastin e djath

- të të mausit dhe prej menysë së

- rën e n e djathtë dhe prej menysë së kontekstit

zgjedhni - Table Design.

htimi/Largimi i fushave

ertohet fusha e re ose në ka

kontekstit zgjedhni Table Design. Nëse pamja e tabelës nuk e mbushë krejt dritaren e tabelës, në hapsizbrazët të saj, klikoni tasti

S Fusha e re mund të shtohet në fund të listës së fushave ekzistuese ose ndërmjet cilave do fusha ekzistuese. Për të shtuar fushën në fund, shtypni një fushë të zbrazët dhe jepni definicionin e fushës: Emri, tipi, përshkrimi. Për të shtuar fushën mes dy fushave ekzistuese, klikoni në rreshtin para të cilit do të ins

trorin e vogël ngjyrë hiri që shënon fushën dhe pastaj:

- klikoni Insert Rows - inserto rreshtat, në shiritin e veglave

usit dhe në menynë e kontekstit zgjehni Insert Rows.

t

sha të reja dëshironi të insertohen dhe

që rin e

shës para se të ruhet tabela, sepse s'lejohen dy fusha me emër të njejtë.

mben të dhënat përkatëse, dhe pyet për të verifikuar fshirjen ose për të anuluar

ypur atrorin e vogel para fushës ose klikoni në fushë dhe veproni si vijon:

- zgjedhni në meny: Insert-Row - klikoni me pullën e djathtë të ma

Sido që të veproni, rreshti i ri vendoset para rreshtit ku ndodhet kursori, dhe rreshtat tjerë përfundi zhvendosen për një pozitë më poshtë. Kursori tani vendosenë fushën e re dhe mund të jepni definicionin e saj. Nëse dëshironi ti shtoni disafusha, atëhere i zgjedhni aq rreshta sa fupërsëritni procedurën e lartëprmendur. Mund të bëhet edhe kopjimi i fushës dhe kopja të vendoset në rreshtin e ri, ashtut'i trashëgojë edhe vetitë e fushës së kopjuar, por pastaj duhet ndërruar emfu Nëse dëshironi të largoni ndonjë fushë, duhet pasur parasyshë se do të largohen edhe të dhënat që ekzistojnë në të. Para largimit, Accessi do të paralajmëroj se do të huatë. Për të fshirë një fushë në modin e dizajnimit zgjedheni fushën duke shtk

- shtypeni tastin DEL në tastierë - klikoni tastin Delete Rows - fshiji rreshtat, në shiritin e veglave

dhe në menynë e kontekstit zgjehni Delete Rows.

- zgjedhni menynë: Edit-Delete Rows - klikoni me pullën e djathtë të mausit,

64


Për të fshirë disa fusha përnjëherë i zgjedhni dhe i fshini si grup. Përmes tastit DEL mund të fshini rreshtin, vetëm nëse është zgjedhur rreshti, kurse për mënyrat tjera mjafton të jetë pozicionuar kursori në rresht. Ndryshimi i renditjes së fushave Për të ndryshuar renditjen e fushave në tabelën e ruajtur dhe në pamjen tabelare, ndërroni renditjen në pamjen Design. Për të zhvendosur rreshtin klikoni shenjën e rreshtit (katrorin e vogël para rreshtit) dhe duke e mbajtur shtypur zvarriteni kursorin në pozitë të re. Mund të zhvendosni njëkohësisht disa rreshta nëse i zgjedhni dhe i zhvendosni bashkarisht.Zgjedhjen e disa fushave mund ta bëni duke klikuar kursorin në shenjën e rreshtit, duke e mbajtur shtypur dhe zvarritur deri te rreshti i fundit i grupit të cilin doni ta zhvensosni, ose duke klikuar rreshtin e parë të grupit, duke mbajtur shtypur SHIFT dhe duke klikuar rreshtin e fundit të grupit për zhvendosje. Ndryshimi i emrit ose tipit të fushës Më herët është përmendur mundësia e ndryshimit të emrit të fushës (titullit të kolonës) në pamjen tabelare-datasheet përmes ndërrimit të tiparit Caption. Mund të ndryshohet edhe emri i fushës në strukturën e tabelës. Ndryshimi i emrit të fushës nuk ka ndikim në të dhënat në tabelë, mirëpo duhet ndryshuar çfarëdo reference në forma, pyetës, raporte etj., nëse nuk është aktivizuar opcioni Name AutoCorrect. Për të ndryshuar emrin në pamjen Design, thjeshtë jepni emrin e ri dhe pastaj ruajeni tabelën. Name Auto Correct - Në versionin Access 2000, më nuk është e domosdoshme të jeni të kujdesshëm me rastin e ndryshimit të emrave të fushave të cilat përdoren në forma ose në objekte tjera të bazës së të dhënave. Opcioni i ri Name AutoCorrect, automatikisht i rregullon efektet anësore të ndryshimit të emrit të fushës, tabelës, formës, pyetësit, raportit dhe kontrollave në forma ose raporte. Kur hapet forma ose ndonjë objekt tjetër, Accessi verifikon dhe përmirëson dallimet ndërmjet formës dhe fushave e kontrollave. Duke krahasuar datën dhe kohën e revizionit të fundit të tabelës dhe formës, Accessi mund të përcaktojë a ka pasur ndryshime prej herës së fundit kur është ruajtur forma. Opcioni Name AutoCorrect aktivizohet automatikisht për çdo bazë të krijuar në Access 2000, kurse për bazat e krijuara në versionet më të vjetra të cilat konvertohen në Access 2000, opcionin Name AutoCorrect duhet aktivizuar në dritaren e dialogut Options (Tools/Options) në faqen General. Ndryshimi i tipit të të dhënave është më i komplikuar kur në tabelë veq janë futur të dhëna. Nëse s'ka të dhëna në tabelë atëherë pa probleme mund të ndërrohet tipi i të dhënave. Disa tipe të dhënash shumë lehtë konvertohen në tip tjetër, por disa

65


mund të shkaktojnë edhe humbjen e të dhënave. Nëse gjatë konvertimit ekziston rreziku i humbjes së të dhënave, Accesssi paraqet vërejtjen me numrin e rekordeve që do të përfshiheshin para se të ndodhin ndryshimet, ashtu që të keni mundësi të anuloni veprimin. Nëse është përdorur ndonjë shprehje për konvertim, ndoshta paraqitet nevoja për ndryshim të saj. Për të ndryshuar tipin e të dhënave, në modin e dizajnimit, duhet vepruar si vijon:

1. Klikoni në kolonën Data Type. 2. Klikoni shigjetën dhe zgjedhni tipin e ri të të dhënave. 3. Ruajeni tabelën. Nëse Accessi paraqet vërejtjen, atëherë klikoni No, për të

anuluar ndryshimet, ose Yes për t'i ruajtur ato. Nëse në tabelë s'ka të dhëna, vërejtja s'paraqitet fare.

Gjatë konvertimit të tipeve tjera në Text s'do të ketë probleme. Fushat e tipit Number konvertohen në tekst të formatit General Number, ndërsa ato të tipit Date/Time në Text të tipit General Date. Currency konvertohet në tekst pa simbol të valutës. Nëse fusha që konvertohet është fushë e çelësit primar, ose indeks me vlera unike, kurse gjatë konvertimit paraqiten vlera duplikate, Accessi e largon krejt rekordin. Para largimit Accessi paraqet vërejtjen, ashtu që të mund të anuloni konvertimin. Kur tabela ka të dhëna, tipi i të dhënave nuk mund të konvertohet në AutoNumber, as edhe në rastin kur dihet se vlerat janë unike. Nëse ju nevojitet fushë e tipit AutoNumber, shtojeni një fushë(kolonë) të re dhe përcaktojeni tipin AutoNumber. Secilit rekord ekzistues Accessi do t'ia ndajë një vlerë rendore. Ndryshimi i madhësisë së fushës Ndryshimi i madhësisë së fushës nuk ndikon në të dhëna, nëse madhësia e fushës rritet. Natyrisht nëse ajo zvogëlohet, posaqërisht kur është në pyetje tipi Number, duhet të jeni të sigurtë që asnjëra vlerë nuk është më e madhe se madhësia e re e përcaktuar. Nëse vlerat janë tepër të mëdha për t'i zënë fusha, do të zëvendësohen me vlera Null. Nëse madhësia e re e fushës nuk lejon vlera decimale, atëhere vlerat do të rrumbullaksohen. Ndryshimi ose largimi i çelësit primar Nëse ndodhë që të vërehet se çelësi primar nuk mund të ketë vlera unike, mund të paraqitet nevoja që të vendosni për të ndërruar çelësin primar ose të krijoni çelës në dy ose më shumë fusha.

Për të ndryshuar çelësin primar, zgjedheni rreshtin të cilin doni ta bëni çelës primar dhe klikoni kontrollën Primary key. Ikona e çelësit do të largohet prej fushës që paraprakisht ishte çelës primar dhe paraqitet në të renë.

66


Për të shtuar edhe një fushë në çelësin primar, zgjedhni të dy fushat-atë që veq është çelës primar dhe të renë-dhe klikoni Primary Key. Ikona e çelësit do të paraqitet tek të dy rreshtat. Nëse paraqitet nevoja për largim të çelësit primar ose largim të përkohshëm me rastin e importimit të të dhënave prej ndonjë tabele tjetër kurse, vlerat e tabelës që importohet kanë duplikatet e tyre në tabelë, atëherë duhet zgjedhur fushën e çelësit dhe duhet klikuar ikonën Primary Key. Atëherë largohet çelësi primar prej fushës përkatëse. Ky veprim nuk ndikon në të dhënat në tabelë. Nëse fusha është përdorur në vendosjen e relacionit me ndonjë tabelë tjetër, atëherë së pari duhet larguar lidhjen, para largimit të çelësit primar. Ndryshimi ose largimi i indeksit Për të largur indeksin në një ose më shumë fusha, ndryshoni tiparin Indexed të asaj fushe në No. Në këtë mënyrë vetëm largohet indeksi, por nuk ka ndikim në vet fushën ose vlerat e saj. Në dialogun Indexes mund të shtoni ose largoni fushat prej indeksit në më shumë fusha, të ndryshoni radhën e sortimit për cilëndo fushë ose të ndryshoni tiparet e indeksit. Gjithashtu, mund të ndryshoni renditjen e fushave në indeks.

- Për të larguar një fushë prej indeksit në disa fusha, hapeni dialogun Indexes, zgjedheni rreshtin dhe shtypeni tastin DEL.

- Për të larguar indeksin, në dialogun Indexes zgjedhni rreshtat e indeksit dhe shtypni tastin DEL.

- Për të shtuar një fushë në indeks, në dialogun Indexes, zgjedhni fushën nën të cilën dëshironi të shtoni fushën e re, shtypeni tastin Insert dhe jepeni emrin e fushës së re.

- Për të ndryshuar rradhën e fushave në indeksin në disa fusha, zgjedhni dhe zvarritni shenjën e fushës.

- Për të ndërruar rradhën e sortimit të cilës do fushë të indeksit, zgjedhni renditjen në listën Sort Order.

Pas ndryshimeve në indekset e tabelës duhet të ruhen ndryshimet. Nëse provoni të mbyllni tabelën, ose të kaloni në pamjen tabelare-datasheet, Accessi do të paraqesë vërjetjen për ruajtjen e ndryshimeve nëse paraprakisht nuk e keni ruajtur tabelën. Verifikimi i validitetit të të dhënave Deri tani kemi parë disa forma të verifikimit të të dhënave që futen në tabelë. Tipi i të dhënave mund të kufizohet, p.sh., në datë ose kohë. Gjithashtu, mund të kufizohet numri i karaktereve në fushën e tipit Text ose të pengohet duplifikimi i të dhënave. Mënyrë direkte e përcaktimi të rregullësisë së të dhënave është edhe përcaktimi i tiparit Validation Rule - rregullave të cilat duhet t’i plotësojnë të

67


dhënat. Në rast se të dhënat e shtypura nuk e plotësojnë kushtin, atëherë paraqitet vërjetja me tekstin e dhënë në tiparin Validation Text. Për të përcaktuar rregullat, në modin e dizajnit, zgjedhet fusha përkatëse dhe klikohet tipari Validation Rule në pjesën Field Properties. Në atë fushë jipet shprehja përkatëse, për shembull nëse vlera s'guxon të jetë më e madhe se 100, duhet shkruar: <=100 (më e vogël ose baraz me 100). Pastaj në Validation Text, shkruhet teksti që paraqitet në vërejtje nëse nuk plotësohet kushti, p.sh: "Ju lutemi jepni vlerë më të vogël se 100!". Për përcaktimin e kushteve mund të përdoret edhe Expression Builder (Ndërtuesi i shprehjeve), ndihmësi për krijimin e shprehjeve të ndryshme,(duke shtypur ikonën me tri pika në fund të rreshtit), të cilin do ta shpjegojmë më vonë. Në shprehje mund të përdoren edhe shenjat "Xhoker": * - zëvendëson disa karaktere, kurse ? – zëvendëson vetëm një karakter. Kur përdoren shenjat xhoker, Accessi i konverton ato në operatonin e vet "Like" (sikur) dhe i shton thonjëzat. P.sh., nëse jipet kushti A*, shprehja konvertohet në: Like "A*". Kjo shprehje përcakton se e dhëna që futet në tabelë duhet të fillojë me shkronjën "A" ose "a". Shprehjet nuk bëjnë dallim mes shkronjave të mëdha e të vogla. Rregulla e verifikimit mund të përmbajë disa kushte për të njëjtën fushë, duke përdorur operatorët logjik AND dhe OR. Në tabelën në vijim janë dhënë disa shembuj, me shprehjen përkatëse të Accessit, dhe tekstin e vërejtjes (Validation Text).

Rregulla Versioni i Accessit Porosia e zakonshme <>0 <>0 Vlera duhet të jetë e ndryshme

prej 0, por mund të jetë edhe negative.

5 OR 10 5 OR 10 Vlera duhet të jetë 5 ose 10. A* Like "A*" Vlera duhet të fillojë me

shkronjën "A" A* OR B* Like "A*" OR Like "B*" Vlera duhet të fillojë më

shkronjën "A" ose "B" A???e Like "A???e" Vlera duhet të ketë 5

karaktere, të fillojë me "A" dhe të përfundojë me "e"

>=01/01/02 And <01/01/03

>=#01/01/02# And <#01/01/03#

Vlera duhet të jetë datë brenda vitit 2002

Not Pr Not "Pr" Vlera nuk guxon të jetë "Pr" In (Pr, Pe, Pz) In ("Pr", "Pe", "Pz") Vlera duhet të jetë njëra prej

këryre tri vlerave: Pr, Pe, Pz. Kur shtoni ndonjë kusht, mund ta testoni në vlerat e dhëna në tabelë për të verifikuar a ka ndonjë vlerë që nuk e plotëson kushtin. Këtë mund ta bëni duke zgjedhur në menynë: Edit-Test Validation Rules, ose në titullin e dritares Design në Design View klikoni me tastin e djathtë të mausit dhe në menynë e kontekstit zgjedhni Test Validation Rules. Në këtë rast Accessi jep vërjetjen se do të

68


verifikojë edhe tiparet Required dhe Allow Zero Length. Pasi procesi do të zgjasë, do të pyes poashtu nëse dëshironi të bëni verifikimin. Nëse zgjedhni Yes, duhet së pari të ruhet tabela, para testimit të rregullave. Pasi të zgjedhni Yes për ruajtje të tabelës, vazhdohet me verifikim. Nëse Accessi nuk gjenë asnjë vlerë që nuk i respekton rregullat paraqet porosinë me të cilën informon se të gjitha të dhënat i plotësojnë kushtet. Nëse gjindet ndonjë vlerë që nuk i plotëson kushtet, Accessi e ndërpren testimin dhe paraqet porosinë me të cilën informon se kushti nuk është plotësuar dhe nëse dëshironi të vazhdoni verifikimin. Verifikimi në nivel të rekordit Verifikimi mund të bëhet edhe në nivel të rekordit në tabelë, e jo në nivel të fushës së rekordit. Mund të definohet vetëm një kusht në nivel të rekordit në një tabelë, por nëse nevojiten më shumë verifikime mund të kombinohen me përdorim të operatorëve AND dhe OR. Rregulla e testimit në nivel të rekordit aplikohet secilën herë që plotësohet rekordi në tabelë dhe në momentin e kalimit në rekordin e ri bëhet testimi. Edhe në këtë rast, nëse vendoset kushti për tabelën që veq është e mbushur me të dhëna, atëhere Accessi jep vërjetjen me pyetjen se a doni të verifikohen të dhënat ekzistuese. Për të shtuar një rregull të verifikimit në tabelë, në modin e dizajnimit duhet hapur dialogun Table Properties në një prej mënyrave vijuese:

- Klikoni tastin Properties në shiritin e veglave - Zgjedhni në menynë View-Properties - Klikoni me tastin e djathtë të mausit në pjesën për futjen e të dhënave për fusha, ose në titullin e dritares së tabelës dhe zgjedhni properties prej menysë së kontekstit.

Fig. 3. 32 - Karakterisikat e tabelës.

Në fushën Description-Përshkrimi jepet përshkrimi i tabelës, në Valdiation Rule-Rregulla e validitetit dhe Validation Text-Teksti për Validitet. Për shembull, nëse në tabelë kemi dy fusha: Data e dërgimit, dhe Data e pranimit, atëherë mund të vendosim kushtin që Data e pranimit gjithmonë të jetë më e madhe se Data e dërgimit.

69


Verejtje: Kur në shprehje përdoren emrat e fushave ato quhen identifikatore dhe duhet t'i plotësojnë disa kushte. Për ta njohur Accessi si vlerë të fushës, identifikatori duhet të jetë në kllapa të mesme [ ]. Nëse fusha ndodhet në tabelë tjetër, duhet të jepet edhe kualifikatori përkatës. Për shembull nëse prej tabelës Punetoret merret fusha Emri, atëherë duhet përdorur identifikatorin: Punetoret![Emri]. Operatori ! e informon Accessin se pason emri i dhënë prej shfrytëzuesit. Kur përdoret në shprehje, emri i objektit si p.sh tabela Punetoret, nuk ka nevojë të jetë në kllapa, përveq nëse përbëhet prej dy pjesëve me hapësirë, apo nëse përdore karaktere speciale si nënviza (_), etj. Kërkimi i vlerës dhe pengimi i vlerave të dyfishta Njëri prej tipareve të fushës është edhe Required (I duhur, i domosdoshëm), vlera e të cilit mund të jetë Yes-Po ose No-Jo. Është e predefinuar vlera No, por mund të ndërrohet në Yes, nëse konsideroni se fusha duhet të ketë vlerë patjetër. P.sh., në tabelën Studentët, secili student patjetër duhet të ketë numër indeksi, kështu që për këtë fushë për tiparin Required duhet zgjedhur Yes. Pra për secilën fushë që konsideroni se duhet patjetër të jipet një vlerë, për tiparin Required zgjedhni Yes.

Verejtje: Të gjitha tipareve të fushave dhe indeksave që kanë vetëm vlerat Yes ose No, mund t'ua ndërroni vlerën momentale duke klikuar dy herë në to.

Tipari Indexed ndihmon eleminimin e vlerave të dyfishta (duplikateve). Çelësi primar kërkon vlerat unike, mirëpo në tabelë mund të ekzistojë vetëm një çelës primar. Nëse në tabelë ka edhe fusha tjera për të cilat dëshironi të kenë vlera unike, e të mos jenë pjesë të çelësit primar, atëherë për tiparin Indexed zgjedhni Yes (No duplicates). Nëse e hapni dritaren Indexed, do të vëreni se indeksi i ri për një fushë do të ketë tiparin Unique Yes. Mund të eleminoni paraqitjen e vlerave të dyfishta në më shumë fusha duke krijuar indeksin në më shumë fusha. Kur të krijohet indeksi, për tiparin Unique zgjedhni Yes, në pjesën e poshtmë të dritares Indexes dhe atëherë nuk do të mund të ekzistojnë dy kombinime identike të vlerave në ato fusha. Fushat e zbrazëta Një fushë mund të mbetet e zbrazët nëse nuk e dini vlerën ose nuk ekziston vlera e saj për një rekord të caktuar. Accessi bën dallim mes fushës së zbrazët me vlerë Null dhe stringut të zbrazët. Vlera Null tregon për mungesë të vlerës ose vlerë që nuk e dijmë. Fusha do të mbetet e zbrazët nëse nuk e dini vlerën ose ajo nuk është e rëndësishme për atë

70


rekord. Accesi e njeh rastin e tillë dhe vendosë vlerën Null. Nëse e shtypni tastin Enter, e paraprakisht nuk keni futur asnjë vlerë në fushë, Accessi e vendosë vlerën Null në të. Stringu i zbrazët nuk përmbanë karaktere. Nëse e dini që s'ka vlerë për një fushë të rekordit (kjo nuk është rasti kur nuk e dini vlerën), futeni stringun e zbrazët duke shtypur shenjat e thonjëzave ("") pa hapsirë mes tyre. Shenjat e thonjëzave zhduken kur kaloni në fushën tjetër, por Accessi në atë fushë vendosë stringun e zbrazët. Dy tipare speciale kontrollojnë punën me fusha të zbrazëta. Tipari Required përcakton a mund të ekzistojë fusha e zbrazët apo fusha patjetër duhet të ketë një vlerë. Tipari Allow Zero Length (lejo gjatësinë zero), kur është i caktuar si Yes, lejon string të zbrazët në fushë. Ky tipar ekziston vetëm për fushat e tipit Text, Memo ose Hyperlink. Kombinimi i këtyre vlerave ka këto kuptime:

- Nëse dëshironi të përdorni mundësitë e fushës së zbrazët dhe nuk ju intereson arsyeja pse është e zbarzët, për tiparet Required dhe Allow Zero Length zgjedhni No. Ky është kombinimi i predefinuar për fushat e tipit Text, Memo dhe Hypernlink.

- Nëse nuk dëshironi të ekzistojë mundësia e fushës së zbrazët, për Required zgjedhni Yes, kurse për Allow Zero Length, No. Nuk mund të kaloni në fushën e ardhshme, pa shtypur ndonjë vlerë, edhe nëse ajo është: "Nuk e di', ose "Asnjë".

- Nëse dëshironi të dini arsyen përse është fusha e zbrazët, për Required zgjedhet No, kurse për Allow Zero Length, Yes. Fusha mund të mbetet e zbrazët vetëm kur nuk e dini informatën ose kur shtypni thonjëzat (""), për të treguar se fusha nuk ka rëndësi për atë rekord.

- Nëse dëshironi që fusha të mbetet e zbrazët vetëm nëse nuk është e rëndësishme për rekordin, për të dy tiparet zgjedhni Yes. Atëherë mënyra e vetme për të kaluar në fushën e ardhshme është që të jepni string të zbrazët duke shtypur thonjëzat ("") ose tastin SpaceBar (hapsirën)

Kombinimet e mundshme janë dhënë në tabelën vijuese:

Required-I/e duhur

Allow zero length-Lejo gjatësi zero

Veprimi Vlera rezultuese

No No Shtypni ENTER Shtypni SPACEBAR Shtypni ""

<Null> <Null> Nuk lejohet

Yes No Shtypni ENTER Shtypni SPACEBAR Shtypni ""

Nuk lejohet Nuk lejohet Nuk lejohet

No Yes Shtypni ENTER Shtypni SPACEBAR Shtypni ""

<Null> <Null> <string i zbrazët>

71


Yes Yes Shtypni ENTER Shtypni SPACEBAR Shtypni ""

Nuk lejohet <string i zbrazët> <string i zbrazët>

Kur lejohet ekzistimi i fushave të zbrazëta, mund të përdoren opcionet për kërkim dhe zëvendësim (Edit - Find dhe Replace) për gjetjen e fushave me vlerë Null ose string të zbrazët. Për këto më gjerësisht në pjesën për gjetjen dhe zëvendësimin e vlerave dhe rekordeve. Vlerat e predefinuara Nëse ndonjë fushë shpeshherë përmbanë vlerë të caktuar, atëherë është mirë të përdoret tipari Default Value (Vlera e zakonshme që nënkuptohet), për të plotësuar automatikisht vlerën për atë fushë, porsa të shtohet rekordi i ri. Megjithatë, mund të ndryshohet vlera e përcaktuar paraprakisht kur shtypni të dhënat për atë rekord, por përdorimi i vlerës së zakonshme kursen kohën dukshëm, kur është në pyetje ndonjë vlerë e gjatë. Vlera e zakonshme-Default Value nuk ka ndikim në vlerat ekzistuese në tabelë, por vetëm për rekordet e reja, që krijohen pas përcaktimit të vlerës për Default Value, nëse krijohet në tabelën që veq është e mbushur me të dhëna. Nëse në një tabelë me kontakte, keni afro 80% të kontakteve nga Prishtina, atëherë për fushën Vendi do të ishte e logjikshme të caktohet Default Value - Prishtina, ashtu që për çdo kontakt të ri, fusha Vendi automatikisht merr vlerën Prishtina. Nëse duhet dhënë vlerë tjetër, atëhere ajo duhet të shtypet. Nëse vlera e Default Value përbëhet prej dy pjesësh ose duhet të përmbajë ndonjë shenjë të interpunkcionit (pikësimit), atëherë vlera duhet të jepet nën thonjëza, si p.sh., "Los Angjelos". Për datë, vlerë e zakonshme do të ishte: Date(), që automatikisht shtypë datën momentale. Për vlerat që veq kanë ekzistuar në tabelë, vlera e zakonshme mund të jipet duke shtypur njëkohësisht kombinimin: CTRL+ALT+SPACEBAR. TIPARET E TRASHËGUARA Objektet tjera të bazës së të dhënave, si pyetësit, format, raportet, etj., trashëgojnë shumicën e vlerave të tabelës mbi të cilën janë krijuar. Për të pasur vlera të njëjta, është mirë që të përcaktohen tiparet e tabelës në design View, ashtu që të gjitha objektet mbi tabelë të trashëgojnë të njëjtat tipare. Nëse më vonë duhet të bëhen ndryshime të ndonjë tipari për ndonjë formë ose raport ndryshimi nuk do të ketë ndikim në tabelë. Pyetësit trashëgojnë të gjitha tiparet e tabelës. Nëse ndryshoni ndonjë tipar të tabelës në design View pas krijimit të pyetësit, ndryshimi automatikisht pasqyrohet edhe në pyetës, përveq nëse nuk keni përcaktuar tiparet e pyetësit, dhe me këtë keni evituar ndryshimet nga tabela. Ndryshimet në tiparet e pyetësit nuk kanë ndikim në tabelë. Fushat që përdoren në formularë dhe raporte, gjithashtu i trashëgojnë tiparet e

72


tabelës, varësisht prej tipit të fushës. Tiparet si Format, Decimal Places, Input Mask dhe StatusBar Text trashëgohen, kurse Default Value, Validation Rule dhe Validation Text nuk trashëgohen por aplikohen, që do të thotë se nuk paraqiten në listën e vetive të kontrollës, por Accessi i aplikon. Nëse e ndryshoni tiparin Default Value në dizajnin e formularit, atëherë evitohet tipari i fushës që është përcaktuar në tabelë. Përshtatja e futjes së të dhënave Futja e të dhënave në tabelë kërkon mjaft kohë. Accessi ofron shumë mënyra për të shtuar efikasitetitn me disa prej të cilave minimizohet shtypja, e me disa ndihmohet lëvizja nëpër tabelë, ose çasja simboleve speciale. Parimisht, sa më shumë ndihmë aq më mirë. Një prej mënyrave për lehtësim është edhe përdorimi i Input Mask - Maskës hyrëse. Input Mask Maska hyrëse është e ngjashme me tiparin Format, por përdoret për qëllim tjetër. Formati përdoret për paraqitjen e të dhënave në formë të caktuar, derisa Input Mask paraqet shabllonin për futjen e të dhënave. Përcaktimi i tiparit Format ndikon në paraqitje pas futjes së të dhënave por nuk ofron asnjë kontrollë të të dhënave që futen. Maskat hyrëse mund të përdoren për fushat e tipit Text, Number, Date/Time dhe Currency. Për të vendosur për zgjedhje mes tipareve Format dhe Input Mask, duhet të përdorni këto këshilla:

- nëse dëshironi që vetëm të siguroni që të dhënat të paraqiten njësoj atëherë përdoreni tiparin Format

- nëse dëshironi të keni kontrollë në procesin e futjes së të dhënave, përdorni maskën hyrëse si shabllon për futjen e të dhënave për të siguruar që të dhënat do të futen në formë të rregullt, të duhur.

Maska hyrëse paraqitet kur kursori të jetë brenda fushës, para se të futen të dhënat. Ajo paraqet shabllonin përmes literaleve që ndajnë pozitat. Maska hyrëse mund të përcaktojë tipin e vlerave që mund të futen në një fushë në secilën pozitë. Numrat e telefonit janë shembull i mirë në të cilin do të shpjegojmë dallimin mes tipareve Format dhe Input Mask.

- Formati (@@@) @@@-@@@ nuk paraqet asgjë para se të futen të dhënat, kurse e paraqet: (044) 987-654 kur të jepni numrin e telefonit (044987654)

- Maska hyrëse (000) 000-000 paraqet (_ _ _) _ _ _ - _ _ _ para se të futni të dhëna në fushë, e pas futjes së numrit të telefonit (044) 987-654.

73


Formati paraqet literalet dhe karakteret që i shtypni ose lë pozitat e zbrazëta nëse nuk shtypni karakter, por tek pas ruajtjes së rekordit. Maska hyrëse përmbanë zerot me të cilat kërkohet numër i saktë i shifrave (dhe vetëm shifrave), me të cilat paraqitet numri i telefonit. Maska hyrëse shpejton futjen e të dhënave sepse automatikisht paraqiten literalet (shenjat udhëzuese), kurse shfrytëzuesi duhet të shtypë vetëm vlerat që u përgjigjen pozitave të shabllonit mes literaleve. Nëse përcaktohen edhe formati edhe maska hyrëse, atëherë Accessi e përdorë maskën hyrëse për futjen dhe ndërrimin e të dhënave, kurse formatin për paraqitjen e të dhënave të futura. Maska hyrëse mund të krijohet për tipet Text dhe Date/Time me ndihmën e magjistarit - Input Mask Wizard, kurse për Number dhe Currency, duhet ta krijoni vet. Për të krijuar maskën përmes magjistarit, kaloni me kursor në fushën përkatëse, në pamjen Design View, dhe

1. Klikoni në të djathtë simbolin (…) tek tipari Input Mask. (Accessi ndoshta do të kërkojë të ruani tabelën para se të hapet ky dialog). Në ekran do të paraqitet dritarja Input Mask Wizard (fig. 3.33) në të cilën mund të zgjedhni një prej dhjetë maskave të gatshme. Në fushën Try It - Provoje, tregohet si do të duket maska në tabelë në pamjen tabelare ose në Formë. Në atë fushë mund të provoni të jepni një vlerë dhë të shihni se si do të funksionojë dhe "a i plotëson nevojat për fushën përkatëse". Të provojmë të krijojmë maskën për numrat telefonik.

2. Kur të zgjedhni maskën, klikoni Next dhe kaloni në dialogun vijues, në të cilin mund të bëni ndryshime në maskë, nëse është e nevojshme. Zakonisht paraqitet nevoja për largimin e një pozite, sepse sipas standardit amerikan numrat telefonik kanë 7 shifra. Në këtë dialog gjithashtu mund të ndërroni karakterin që paraqet pozitat - Placeholder Carachter. Karakter i zakonshëm është nënviza ( _ ). Pasaj shtypni Next.

74


3. Në hapin vijues vendosni a do të ani literalet bashkë me vlerën,

apo vetëm vlerat. Kështu nëse at (shifrat)

kursehet hapësira në disk, por nëse

dhe

ar

as kësaj në dritare do të shihet maska e përcaktuar (fig. 3.34).

ru

ruhen vetëm vler

Fig. 3.33 - Input Mask Wizard

ruhet bashkë me literalet atëherë simbolet janë në dispozicion epër format dhe raportet që krijohenmë vonë ashtu që të mos keni nevojë t'i definoni në formatin e fushës në forma ose raporte. 4. Klikoni Finish për të përfundupunën me magjistarin.

P

Në figurë shihet se maska është përcaktuar. Accessi i paraqet simbolet speciale të cilat tregojnë për pozitat e nevojshme, dhe të cilat përcaktojnë mëny

Maska e krijuar për

paraqFig. 3.34 - numra

rën se si duhet dhënë vlerat

në tshifrat e domosdoshme, kurse 9

et shifr cionale.

Nëse në listën ton ndonjë që ju përshtate und të krijoni mas të re du let speciale të cilat paraqesin pozitat e karaktereve dhe rcaktoj oshme të jipet karakteri dhe tipi i karakterit. Në tabe vijues përgjithshme që mund të përdoren për maskë hyrëse a e karakterit.

boli

telefoni.

gjatë futjes së të ë. Zero paraqet dhënave abel

at op

e maskave nuk ekzis t, mkë ke përdorur simbopë në a është e domosdlën e janë paraqitur simbolet e

dhe a kërkohet patjetër futj

Sim Shtypet Kërkohet karakteri? 0 Shifra (0 deri 9) pa shenjë + ose -. Pozitat e

zbrazëta paraqiten me 0. Po

9 Shifra pa shenjë + ose -. Pozita e z Jo brazët paraqitet me hapësirë

# Sikur 9, vetëm se lejohet përdorimi i shenjave + ose -.

Jo

L Shkronjë (A deri në Z) Po ? Shkronjë Jo

75


A Shkronjë ose shifër Po a Shkronjë ose shifër Jo & Cilido kar ira akter ose hapës Po C Cilido karakter ose hapësira Jo > Të gjitha në dispozicion karakteret shndërrohen në të mëdha S'është

karakteret shndërrohen në të vo S'është në d! Karaktere

h e dja as dispozicion t që shtypen rreshtohen prej të majtës S'është në

ka thta. Mund të përdoret kudo në m kë. \ Karakteri vijues trajtohet si literal. S'është në

elës mund të paraqitni edhe cijshe

ërdorimit të mas

Maska hy Përshkrimi: Shembull i rregull

Zerot paraqesin shifrat që dshtypur, kurse 9 shifrat opcionale (mund të mos

98115-

(999) 000-0000 Prefiksi opcional (206) 555-0248 Si me lartë, të gjitha o

< Të gjitha gla ispozicion

dispozicion Pranë simboleve të tab ilat do karaktere që paraqesin ndarëse për datë, kohë, shifra decimale ose ndarëse të m ve. Ja disa shembuj të p kës:

rëse vlerës së t

00000-9999 uhet

jipen) 98115-3007

(999) 999-9999 pcionale (206) 555-0248 ( ) 555-0248

(000) AAA-AAAA A-lejohen shkronja dhe shifra (206) 555-TELE #999 # - lejon edhe shenjat + ose - –20

2000 >L????L?000L0 Shkronjat shndërrohen në të

mëdha - kombinim GREENGR339M3 MAY R 452B7

!>L0L 0L0 Shkronjat e mëdha - mbushja nga e majta në të djathtë

T2F 8M4

>L<?????????????? Shkronja e parë bëhet e madhe, tjerat opcionale, por nëse shkruhen bëhen të vogla

Merita Brendon

0-00-0000 Maska me parashtesë SSN 555-55-5555 00-0000 Kërkohen 2 shkronja (bëhen të DB51392-0493

SSN 00>LL000

mëdha) dhe 9 shifra

ërë ndryshime në maskën hyrëse të magjistarit, së pari zgjedheni, pastaj Edit List, dhe aty bëni ndryshimet e nevojshme.

Për të bklikoni Mun tëtri seksi!\(999")

- hyrëse për shifrat, ku shenja e pikës çuditëse timin nga e majta në të djathtë, \ tregon se pason një literal apa e hapur. Kllapa e mbyllur ) nën thonjëza gjithashtu

trajtohet si literal, sikurse edhe viza ndarëse mes shifrave pas shenjës \.

d jepni maskën direkt në fushën Input Mask, duke përdorur shabllonin me one të ndara me pikëpresje (;), sikur në maskën që e krijon magjistari: "000\-000;;_ Seksioni i parë ka maskën tregon për rresh(simbol) pra kll

76


- Seksioni i dytë përcakton nëse literalet ruhen bashkë me të dhënat. Për t'i ruajtur bashkë me të dhënat duhet të jipet 0, kurse për të ruajtur vetëm karakteret që shtypen jipet 1 ose fusha lihet e zbrazët, sikurse është lënë edhe në këtë shembull.

- Seksioni i tretë përcakton karakterin që tregon pozitat në maskën hyrNë këtë rast është përdorur nën

ëse. viza ( _ ), kurse mund të përdoret p.sh.,

edhe "+" ose nëse doni hapësirë atëhere pe

Krijimi i maskave Nëse keni ndonjë fushë që shpeshherë paraqitetme numrin e telefonit, atëherë mund të krijoni mmaskave të magjistarit të maskave hyrëse. Në p i Input Mask klikoni fushën Build (…) për të hapur diafig 3.33. Klikoni Edit List, dhe hapet dialogu C ask Wizard

ërshtate maskën hyrëse) (fig. 3.35).

vetëm ji t në thonjëza " " (pra një

në tabela ose forma, siç është rasti askë të re dhe ta ruani në listën e

amjen Design View, tek tiparlogun Input Mask Wizard sikur në ustomize Input M

hapësirë mes thonjëzave).

(P

për të cilin jepni përshkrimin, maskën, shënuesin e pozitës, shembullin dhe tipin. Pastaj klikoni Close, dhe maska e re e krijuar do të ru

Fig. 3.35 - M

Klikoni

aska e re e përshtatur sipas dëshirës.

ipareve të tabelës

- New rekord - Rekord i ri, në pjesën për lëvizje nëpër rekorde dhe shtohet një rekord i ri,

het në listën e maskave ekzistuese, për tu përdorur më vonë

Përshtatja e t

kzistojnë dy lloje të tipareve të tabelave në Access - tiparet e objekteve të tabelës

jimit dhe revizionin e ndit të atributeve si Hidden-i/e fshehur ose Replicable - i/e replikueshme. Këto

mund ti paraqitni

Edhe tiparet (karakteristikat, vetitë) e definicionit të tabelës. Tiparet e objektit të tabelës përfshijnë edhe emrin e tabelës, pronësinë, datën e krifu

në njërën prej mënyrave vijuese:

- Zgjedhni tabelën në dritaren e bazës, dhe klikoni tastin Properties në shiritin e veglave - Zgjedhni tabelën dhe pastaj në menynë View-Properties - Klikoni me tastin e djathtë të mausit në tabelë dhe zgjedhni properties prej menysë së kontekstit.

77


Për të paraqitur karakteristikat e definicionit të strukturës së tabelës, në modin e

izajnit, Design View për tabelën përkatëse veproni si vijon: d

- Klikoni- Zgjedhn- Klikoni të

hënav zgjedhn es prej menysë së kontekstit.

Do të hapet dirtarja me Tipveri dhënave në

tastin Properties në shiritin e veglave i në menynë View-Properties

me tastin e djathtë të mausit në pjesën për futjen e d e për fusha, ose në titulin e dritares së tabelës dhe

i properti

aret e tabelës, si në fig. 3.32 të cilën e pamë tek nivel të rekordit, me tiparet si në tabelën vijuese: fikimi i të

Tipari Përshkrimi Description Teksti që paraqitet ne kolonën Description për tabelat në

dritaren e bazës, kur zgjedhet pamja View Details në shiritin e veglave të dritares Database

Filter Përcakton kriterin për Filtrim, kurse Order By renditjen Link Child Fields belën Fusha ose fushat e tabelës "fëmijë", të lidhur me ta

kryesore Link Master Fileds Fusha ose fushat e tabelës kryesore të lidhura me tabelën

"fëmijë" Order By Renditja e sortimit e ruajtur në tabelë. Mund të përdoret kur

të dhenat përdoren në forma. Subdatasheet Kur është e zgjedhur Yes, automatikisht paraqiten të gjitExpanded

ha të dhënat e nën-tabelës, s'ka nevojë të shtypet (+)

Subdatasheet Height Lartësia e definuar par ës .

aprakisht për paraqitje të nëntabelnë tabelën kryesore

Subdatasheet Name Emri i tabelës së lidhur, nëse ekziston. alidation Rule Rregulla e valid ër të gjitha rekordet në tabelë

ë rreshtin e statusit kur nuk aliditetit

e, si p.sh., madhësia e fushës 50 për tions me ç'rast hapet dritarja bles/Queries. Opcionet janë:

V itetit pValidation Text Porosia që paraqitet n

plotësohet rregulla e v Për të ndryshuar vlerat e predefinuara të fushavtipin Text, duhet zgjedhur në mënynë Tools-OpOptions (fig. 3.36) dhe pastaj zgjedhet faqja: Ta

78


Fig. 3.36 - Dritarja Options - përcaktimi i

vlerave të predefinuara të tabelës.

fushës Text - e predefinuar 50, për ta ndërruar shtypet vlera e re. - Number Field Size - madhësia e fushës Number - e predefinuar Long Integer, për ta ndryshuar zgjedhet prej listës. - Default Field type - tipi standard i fushës - e predefinuar Text - për ta ndryshuar zgjedhet prej listes - AutoIndex on Import/Create - ky opcion mundëson që të jepni tekstin i cili zakonisht përdoret në fillim ose në fund të emrave të fushave të tabelave, me rastin e krijimit ose

importimit të tabelave. Për shembull nëse përdorni "ID", "num", "code" automatikisht do të krijohet indeksi për të gjitha fushat të cilat përmbajnë këto karaktere në fillim ose në fund të emrit të tyre të fushës, si: IDStudenti, PunetoriID, KlasaNum etj.

- Text Field Size - madhësia e

79


80

Avni Rexhepi - Microsoft Access Lidhja e tabelave

LIDHJA E TABELAVE Lidhja mes tabelave mund të krijohet në çdo kohë, por më së miri është të definohet me rastin e krijimit të tabelës ose kur ato kanë pak të dhëna. Gjatë projektimit të strukturës së tabelave një prej detyrave kryesore është përcaktimi i relacioneve mes tabelave dhe fushave të cilat ato i kanë të përbashkëta. Gjatë krijimit të tabelës së re me anë të magjistarit për tabela ofrohet ndihmë e mirëseardhur për definimin e lidhjeve ose mund të pritet deri sa të krijohen të gjitha tabelat e pastaj të vendosen lidhjet. Lidhja e tabelave lehtëson dhe shpejton punën me të dhënat me rastin e gjetjes dhe nxjerrjes së të dhënave nga baza e të dhënave, zvogëlohet numri i gabimeve etj. Tabelat e lidhura në nivel të tabelave janë të gatshme për përdorim në pyetës, forma, raporte dhe faqe për qasje në të dhëna. Kur tabelat janë të lidhura, gjithashtu mund të shtohen edhe nën-format ose nën-raportet me informatat përkatëse prej tabelës së ndërlidhur. Definimi i relacionit Për vendosjen e relacionit mes tabelave (lidhjen e tabelave) duhet përcaktuar fushat të cilat ato i kanë të përbashkëta. Pra, për tu lidhur dy tabela, ato duhet të kenë së paku një fushë të përbashkët. Në relacionin një-me-shumë, fusha lidhëse e tabelës "prind" quhet çelës primar dhe duhet të jetë çelës primar i asaj tabele ose indeks unik. Fusha e lidhjes, në tabelën e dytë quhet çelës i jashtëm (i huaj) dhe nuk është e domosdoshme që në atë tabelë të ketë vlera unike. Gjetja e të dhënave është megjithatë më e shpejtë kur ekziston indeksi në çelësin e jashtëm. Në relacionin një-me-një të dy fushat janë çelësa primar, ose indekse unike. Relacioni shumë-me-shumë në fakt është relacion një-me-shumë në të cilin tabela e tretë për realizimin e relacionit krijohet ashtu që çelësi i saj primar është kombinim i çelësave primar të dy tabelave "shumë". Definimi i relacionit në nivel të tabelave ruan lidhjen aktive dhe lehtëson përdorimin e bazës së të dhënave. Dy tabela mund të lidhen përkohësisht duke vendosur relacion në pyetës, kur dëshironi të nxjerrni informata prej më shumë tabelave, por lidhja e përhershme është më e mirë.

81

Lidhja e tabelave Avni Rexhepi - Microsoft Access

Dritarja Relationships-Relacionet Accessi përmbanë "pajisjen" e fuqishme grafike për definimin dhe ndryshimin e relacioneve. Dritarja Relationships-Relacionet përmbanë të gjitha pajisjet e nevojshme për vendosjen e relacionit mes tabelave, lidhjen e tabelave, përcaktimin e tipit të relacionit, vendosjen e rregullave të integritetit referencial dhe zgjedhjen e llojit të lidhjes.

Dritaren Relationships, mund ta hapni përmes menysë: Tools-Relationships…, ose duke klikuar ikonën Relationships në shiritin e veglave.

Nëse nuk ekziston asnjë relacion në bazën e të dhënave, atëherë paraqitet dialogu Show Table në hapësirën e zbrazët të dritares Relationships.

Fig. 4.1 - Dialogu Show Table

Ky dialog ndihmon zgjedhjen e tabelave të cilat do të përdoren në dritaren e relacioneve, për të vendosur lidhjet mes tyre. Mund të zgjedhni njërën prej faqeve: Tables-paraqet vetëm listën e tabelave, Queries-Paraqet pyetësit dhe Both-paraqet edhe Tabelat edhe Pyetësit. Prej listës zgjedhet tabela përkatëse dhe pastaj shtypet tasti Add në anën e djathë, ose me klik të dyfisht automatikisht shtohet tabela ose pyetësi përkatës në dritaren Relationships.

Për të zgjedhur me shumë tabela njëkohësisht mund të mbani shtypur tastin Shift për tabelat e njëpasnjëshme, ose Ctrl për tabelat që nuk janë njëra pas tjetrës dhe pastaj bashkarisht t'i shtoni në dritaren Relationships përmes tastit Add. Nëse paraprakisht ka ekzistuar së paku një relacion mes tabelave, atëherë kur të hapet dritarja e relacioneve nuk paraqitet fare dialogu Show Table.

Për të shtuar ndonjë tabelë ose Pyetës klikoni kontrollën Show Table në shiritin e veglave që paraqitet me rastin e hapjes së dritares Relationships, në menynë e kontekstit ose në menynë Relationships-Show Table, që paraqitet kur hapet dritarja Relationships.

82


Dritarja Relationships (fig. 4.2) paraqet listën e tabelave të zgjedhura ose që kanë pasur më parë lidhje përmes ndonjë relacioni.

Fig. 4.2-Dritarja Relationships

enynë Relationships që paraqitet në meny ose në shiritin veglave Relationships.

Nëse ekziston çelësi primar, në listë duket me shkronja të theksuara (Bold). Përdorni shiritat rreshqitës për të parë të gjitha fushat ose ndryshoni madhësinë e dritares sipas nevojës, për të parë më shume fusha ose emrat e plotë të fushave, nëse nuk duken në tërësi. Lista e fushave mund të zvarritet dhe të zhvendoset kudo brenda dritares Relationships. Nëse ekzistojnë relacionet mes tabelave, atëherë shihen vijat lidhëse përkatëse.

Kontrollat e nevojshme për punë me relacionet me rastin e hapjes së dritares Relationships, i gjeni në me

und t'i shtoni në dritaren Relationships. Show Table - hap dritaren me listën e tabelave dhe pyetësve, të cilët m

Show Direct Relationships - paraqet relacionet për tabelën e zgjedhN

Show All Relationships - paraqet të gjitha relacionet në bazë. ja

Clear Layout - Largon të gjitha tabelat dhe relacionet prej dritares

ur.

ëse veq janë paraqitur të gjitha tabelat e lidhura, nuk ka ndikim.

Nëse veq

në paraqitur të gjitha, nuk ka ndikim në pamjen e dritares.

Relationships, mirëpo me këtë nuk shkaktohen ndryshime në relacione.

endosja e relacionit mes dy tabelave

es

e e

V Për të përcaktuar relacionin mes dy tabelave dhe kështu për të lidhur dy tabela mveti, thjeshtë duhet zgjedhur fushën nga tabela e parë (zakonisht çelësin primar) dhe duhet zvarritur (duke mbajtur shtypur tastin e mausit), deri te fusha përkatëstabelës tjetër (çelësi i jashtëm) dhe duhet liruar tastin e mausit. Edhe zvarritja e çelësit të jashtëm, kah çelësi primar krijon relacionin e njëjtë. Emrat e fushave nukështë e domosdoshme të jenë të njëjtë, por zakonisht është e nevojshme që të jenë

83


të tipit të njëjtë të të dhënave dhe të përmbajnë të njëjtin lloj të informatave. Nëse duhet aplikuar edhe integritetitn referencial, fushat duhet të jenë të tipit të njëjtë të

y përjashtime, kur tipet e të dhënave të dy fushave nuk duhet të përp h

- ë rat

jegjëse, duhet të përmbajë numër të madhësisë së

- ber, nëse tipari Field Size i të dy fushave është zgjedhur Replicatin ID.

e

itja,

mi mundësi të nxjerrim të dhënat cili sa ka shitur,

dhe duke e

ur

ëm.

të dhënave. Nëse fushat janë numerike, duhet të kentë të njëjtën madhësi. Ekzistojnë d

ut en: fusha e tipit AutoNumber, me vetinë Incremental për New Values, mund tlidhet me fushën e tipit Number kur ajo ka madhësi Long Integer. VleAutoNumber ruhen si numra katërbajtësh (Long Integer). Që çelësi i jashtëm të ketë vlerë gnjëjtë, Long Integer. fusha e tipit AutoNumber mund të lidhet me fushë të tipit Num

Do të marrim shembullin e një vend-shitjeje të kartelave mbushëse telefonike me 40 dhe 100 impulse. Aty punojnë 4 shitës dhe për ta kemi Tabelën e shitësve, mfushat: IDShitesi (çelësi primar-AutoNumber), Emri, Mbiemri, Adresa, Vendi, Telefoni, Verejtje dhe Foto. Për shitjet e bëra ruajmë të dhënat në tabelën Shme fushat: IDShitja (çelësi primar-AutoNumber), IDShitesi(çelës i jashtëm-LongInteger), Tipi i karteles, Vlera e karteles dhe Data e shitjes. Lidhjen mes tyre do të realizohet përmes fushës IDShitesi, me të cilën do të kontrollojmë shitjet qëbën secili shitës, ashtu që të keçfarë lloji, kur i ka shitur, etj. Për të vendosur lidhjen hapim dritaren Relationships, dhe vetëm herën e parë në fillim paraqitet dialogu Show Table (fig. 4.1), në të cilin i zgjedhim të dy tabelat dhe i shtojmë në dritaren Relationships. Pastaj në dritaren Relationships (fig. 4.2) zgjedhim me treguesin e mausit fushën IDShitesi në tabelën e shitësvembajtur shtypur e zvarrisim deri te fusha IDShitesi në tabelën Shitja. Automatikisht, porsa të lirohet tasti i mausit, në ekran paraqitet dritarja Edit Relationships (fig. 4.3). Në fushen Table/Query të tipit Combo Box paraqitet emri i tabelës "Tabela e shitjeve", kurse në fushën Related Table/Query paraqitet tabela "Shitja". Tabela e parë prej të cilës kemi filluar vendosjen e relacionit, paraqitet në anën e majtë dhe identifikohet me këtë emërtim. Tabela me të cilën është vendosrelacioni identifikohet si ana e djathtë. Përfundi fushave të lartpërmendura, janë listat e fushave përkatëse të tabelave dhe a paraqiten emrat e fushave që i lidhNë secilin rresht, duke klikuar në shenjën

ty në skajin e djathtë, hapet lista me

emrat e fushave, prej të cilave mund të zgjedhen fusha tjera, nëse duhet bërë ndryshime. Në pjesën e djathtë kemi tastet: OK për të pranuar lidhjen e vendosur,Cancel për ta anuluar, Join Type…-Tipi i lidhjes-për të përcaktuar tipin e lidhjedhe Create Ne

s

w…-Krijo lidhje të re, për të krijuar lidhje të re, duke vendosur relacion të ri.

84


Në pjesën e poshtme kemi fushatpër zgjedhje (check box) të cila

t

ds -

ields -

informatën:

ioni

und të ekzistojë ind". Nëse

,

në Pyetësit që i përkasin relacionit. e të

tabelën "prind" kur akoma ekzistojnë rekorde të

dërlidhura në relacion me të në tabelën "fëmijë", Accessi do të paraqesë vërejtjen se nuk mund të fshini rekordin sepse në tabelën "fëmijë" ka rekorde të ndërlidhura me të, që i referohen atij rekordi.

mund t'i verifikojmë me klik: - Enforce Referential Integrity - Zbato Integritetin Referencial. - Cascade Update Related Fielazhuro në varg fushat e lidhura. - Cascade Delete Related Ffshiji në varg fushat e lidhura. Në fund kemi

Fig. 4.3 - Edit Relationships-edito relacionet

Relacionit, ku shihet çfarë relackanë tabelat.

(Opcionet e tipit check box, lejojnë zgjedhjen e disa opcioneve njëkohësisht). Integriteti Referencial siguron bazën e të dhënave. P.sh nuk m

Relationship Type - Tipi i

rekord i referuar në relacion, pa ekzistuar rekordi "prind" në tabelën "prparaqitet ndonjë arsye për të cilën rregulla e integritetit referencial nuk plotësohetAccessi paraqet vërejtjen më të cilën shpjegon arsyet. Integriteti referencial nuk zbatohet Kur aplikohet integriteti referencial, kemi në dispozicion edhe dy opcione mcilat evitohen disa restriksione. Kur përshtaten këto opcione, mund të fshini ose azhuroni rekordet e panevojshme. Kur zgjedhen këto opcione, nëse fshihet një rekord në tabelën "prind" ose ndryshohet vlera e çelësit primar, Accessi automatikisht bën ndryshimet në tabelën "fëmijë" për të ruajtur integritetin referencial. Sikur të mos aplikohen këto opcione,nëse tentoni të fshini një rekord nën

Kur aplikohet Cascade Update Related Fileds, nëse ndërrohet vlera e çelësit primar në tabelën "prind" Accessi automatikisht do të ndërrojë vlerën e çelësit të jashtëm në tabelën tjetër dhe në të gjitha tabelat që janë në relacion me të nëse ka më shumë. Pra të gjitha rekordet në të gjitha tabelat do të azhurohen automatikisht. opcion ruan relacionin. Nëse bëhën ndryshime, Accessi nuk do të paraqes vërejtje se do të bëjë azhurimin. Nëse çelësi primar shërben si lidhje me më shumë tabela,

Ky

duhet të aplikohet opcioni Cascade Update Related Fields për secilin relacion,

85


përndryshe do të paraqitet vërejtja për prishjen e integritetit referencial dhe Accenuk do të azhurojë ose

ssi fshijë rekordin. Nëse çelësi primar është i tipit AutoNumber,

në belën prind, kur opcioni është i zgjedhur, Accessi paraqet vërejtjen se të gjitha

rekordet e lidhura do të fshihen. Nëse zgjedhni No, atëhere fshirja anulohet.

atëherë ky opcion s'ka ndikim fare, sepse vlera e tipit AutoNumber nuk mund të ndryshohet asnjëherë. Opcioni Cascade Delete Related Fields, mundëson fshirjen (largimin) e rekordit "prind" dhe Accessi automatikisht do të bëjë fshirjen e të gjitha rekordeve të lidhura në tabelat e lidhura (në relacion). Nëse tentoni të fshini ndonjë rekordta

uhet pasur kujdD es me opcionin Cascade Delete Related Fields, sepse nëse

sit

të nuk ka rekorde gjegjësë në tabelën e lidhur (fëmijë). Join Type…(Tipi i lidhjes), hapim dri

lidhjes) (fig. 4.4), në të cilën zgjedhim tipin e liopcione të tipit Radio Button, që mundesojnë zOpcioneve.

përdoret Pyetësi për fshirjen e rekordeve, Accessi automatikisht fshinë rekordet e ndërlidhura, pa paraqitur vërejtjen fare. Tipi i lidhjes Një prej veglave më të fuqishme të Accessit është Pyetësi (i cili do të shpjegohet detajisht më vonë) i cili mundëson kombinimin e të dhënave prej më shumë tabelave. Për të mundësuar që pyetësi të lidhë shënimet prej dy ose më shumë tabelave ato duhet të jenë të lidhura. Kur definohet relacioni, gjithashtu mund tëpërcaktohet tipi i lidhjes, i cili përcakton se cilat rekorde duhet paraqitur në pyetëpër tabelat e lidhura kur nuk ekziston përputhja. Për shembull, a dëshironi të paraqitet rekordi "prind" vetëm nëse ekziston rekordi përkatës në tabelën tjetër, apo dhe kur përe

Me tastin taren Join Properties (Tiparet e dhjes mes tabelave. Këto janë gjedhjen e vetëm njërit prej

86


Fig. 4.4 - Join Properties - tiparet e lidhjes

Opcioni i parë pra, nëse bashkohen në një pyetës shënimet prej të dy tabelaveparaqesë vetëm ato rekorde, për të cilat ekziston përputhja për fushën në relacion. Në rastin tonë, do të paraqiten të dhënat vetëm për shitësit, të cilët kanë shitur kartela. Nëse ndonjëri shitës nuk ka shitur asnjë kartelë, atëherë ai s'do të paraqitej fare në pyetësin përkatës. Kjo lidhje njihet si Inner Join-Lidhje e brendshme dhe në

- Opcioni i parë zgjedhë vetëm

a

a

fushat e lidhura janë të njëjta.

, do të

aqitet vetëm vija r tipin

et e

ka ndonjë shitës që nuk ka shitur asnjë

ajen e shigjetës të drejtuar kah "tabela e jathtë" dhe me shenjat (1) dhe pakufi për anën një dhe shumë, respektivisht.

Pra, si shihet në figurë, kemi zgjdhur opcionin n e itësve zgjedhen të gjitha rekordet dhe vetëm

tabelën shitja, sepse një shitës mund të bëjë mëNë rastin e trete kemi lidhje të jashtme në anënrekordet nga tabela "fëmijë" dhe rekordet e ndë"prind". Mirëpo kjo mund të ndodhë vetëm nësreferencial. Kjo lidhje, gjithashtu paraqitet me vijën e lidhjes si shigjetë dhe shenjat një dhe pakufi, për anët respektive. Me OK konfirmojmë zgjedhjen në dritaren Join e në atë Edit Relatinships (fig. 4.3) dhe kthehemiparaqiten tabelat e lidhura (si në fig. 4.1).

rreshtat ku fushat e lidhura janë të njëjta në të dy tabelat. - Opcioni i dytë zgjedhe të gjithrekordet prej tabelës :prind" dhe vetëm ato prej tabelës "fëmijë" ku fushat e lidhura janë të njëjta. -Opcioni tjetër zgjedhë të gjithrekorden në tabelën "fëmijë" dhevetëm ato në tabelën "prind", ku

dritaren relationships paraqitet me vijën lidhëse me pika në skajet e lidhura dhe nëse është aplikuar integriteti referencial me (1) në anën një dhe (∝) në anën shumë. Nëse s'është aplikuar integriteti referencial, atëherë parlidhëse me pika në skajet e lidhura. Ky është njëherit opcioni i predefinuar pëe lidhjes. Në rastin e dytë, zgjedhen të gjitha rekordet e tabelës "prind" dhe vetëm rekordtabelës së lidhur për të cilat fushat e lidhura janë të njëjta (përputhen). Për rastin e lartpërmendur kjo do të thotë se nësekartelë, ai prapë do të paraqitej në pyetës, kurse fushat me të dhënat e shitjes do të mbetëshin të zbrazëta. Kjo njihet si Outter Join - Lidhje e jashtme. Kjo lidhje paraqitet me vijen lidhëse si shigjetë, me md

e dytë, që do të thotë në tabelërekordet e lidhura që përputhen në shumë shitje. tjetër, pra paraqiten të gjitha rlidhura përkatëse në tabelën e nuk është aplikuar integriteti

Properties (fig. 4.4), e pastaj edh në dritaren Relationships, ku tani

sh

87


Pra, shihet se ës

htë paraqitur )

lës "prind" dhe me skajin ∝-

. Për të e në lidhje, mjafton

të klikohet dy herë vija lidhëse, ose të klikohet me tastin e djathtë të mausit dhe në menynë e kontekstit

në menynë Relationships: Edit-Relationships.

Mund të ndodhë që "tabela e majtë", në dritare djathtë, por kjo s'duhet të shkaktojë huti. Pra ta ", me relacionin kah "ana e djathtë" (tabela e lidhPër të ruajtur Relacionet, dhe herave tjera ndrysshiritin e veglave kontrollën Save

shigjeta lidhëse, me skajin 1 (njënga ana e "tabelës së majtë" ose tabe(shumë) kah ana e "tabelës së djathtë" ose tabelës "fëmijë"bërë ndryshim

të zgjedhet Edit Relationships,ose

grafikisht të paraqitet në anën e bela primare paraqet "anen e majtëur). himet që bëhen, duhet klikuar në tentoni të mbyllni dritaren gjedhni Yes.

, ose pasi tëRelationships, paraqitet vërejta për ruajtje dhe z Relacioni një-me-një

dara Ndonjëherë paraqitet nevoja që për ndonjë qëllim të ruhen disa informata të nprej pjesës kryesore të informatave.

P

.sh, për shitësit përveq shënimeve kryesore, emri, mbiemri, adresa, telefoni, etj., mund të ruhen edhe disa informata tjera, p.sh., informatat ku ka punuar më parë, përvoja e punës, etj., që nevojiten shumë rrallë dhe s'dëshironi të paraqiten secilën herë në tabelën kryesore.

Atëhere krijohet një tabelë tjetër, në të cilën për secilin të punësuar vendosni përsëri fushën IDShitesi dhe informatat shtesë përkatëse. Tabela e tillë do të ketë relacionin një-me-një me tabelën kryesore sepse secilit rekord në tabelën "prind" i përgjigjet vetëm një rekord në tabelën "fëmijë".

88


89


Relacioni shumë-me-shumë Relacioni shumë-me-shumë duhet të krijojë lidhjen mes tabelave, kur rekrnjë tabele (ta qu

odit të ajmë Tabela A) mund t'i pëgjigjen më shumë rekorde të tabelës

etër (Tabela B). Asnjëra nuk është tabelë "prind" për tjetrën sepse fusha lidhëse nu të krijim e ela

dhëse" ose "tabela e bashkimit". Çelësi primar i tabelës lidhëse, në fakt është Pra, në tabelën lidhëse hyjnë

dhe B dhe krijojnë çelësin primar për tabelën lidhëse, e ajo ka një fushë tjetër si çelës primar, por përmbanë patjetër si fusha të saj edhe

çelësër shembull, do të marrim një bazë për ruajtjen e të dhënave për studentët dhe r t (lën

i indeksit fakulteti, d .

i edhe ar), emri i re

ku ruhe tjë stu n një provim do të hyjnë shumë

. Pkëto dy tabNr i fletëpmbiemri, l nota në provim), në të cilën regjistrohen provN en

es tab la ën Studentët me Tabelën Fletëparqitjet, përmes shumë. Gjithashtu, lidhim tabelën Lëndët ë me shumë përmes fushës Nr. i Lëndës.

as realizimit të lidhjeve, në dritaren Relationships(Fig. 4.5) do të kemi:

tjk ësh

inçelës primar në asnjërën prej tyre. Atëherë, mundësia e vetme për relacionit mes tyre është krijimi i një tabele të tretë që quhet "tab

likombinim i çelësave primar të tabelave A dhe B. çelësat primar të tabelave Aos

at primar të të dy tabelave "shumë" (si çelsa të huaj). Pp ovime dët) që ata duhet ti japin. Kemi tabelën Studentët, (me fushat: numri

(çelës primar), emri, emri i prindit, mbiemri, datëlindja, vendlindja, rejtimi, dhe viti i regjistrimit), në të cilën ruhen të dhënat për studentët tabelën Lëndët (me fushat: viti, numri i lëndës (çelësi primKem

lendës, d jtimi(shkurtesa e drejtimit), semestri, ligjeruesi, asistenti dhe katedra), ë dhënat për lëndët. t hyn në shumë provime. Gjithashtu në

ndeN

studentë ra, duhet të kemi relacionin shumë me shumë. Atëherë, për të lidhur ela, krijojmë tabelën e lidhjes, më emrin Fletëparaqitjet, (me fushat: araqitjes(çelësi primar), numri i lëndës, numri i indeksit, emri, igjeruesi, afati i provimit, data e provimit dhe

imet të cilave u nënshtrohen studentët. Relationships përmes mënyrës së shpjeguar më parë, vendosim lidhjet

ve, duke lidhur Tabelë dritar

emfushës Nr. i indeksit në relacion një me me tabelën Fletëparaqitjet në relacion njP

Kemi zbatuar integritetein referencial në lidhjet përkatësdhe azhurimin kaskadik të tyre.Lidhjet ja

Fig.4.5 - Relacioni shumë-me-shumë. ato rekorde, ku fushat përkatëse

e

në lidhje të brendshme,

tëm

në të dy tabelat përputhen (kanë vlera të njëjta).

d.m.th në pyetës të cilët do të përmbledhin shënimet prej tabelave do të paraqiten ve

90


Shikimi i relacioneve dhe ndryshimi i tyre Për të paraqitur relacionet e krijuara në bazën e të dhënve, hapni dritaren Relationships.

të shikuar relacioNëse planifikoni të bëni ndryshime, së pari mbyllni të gjitha tabelat. Për

net e vendosura klikoni ikonën Relationships: Për t'u kthyer në dritaren Database, shtypet F11. Në dritaren Relationships:

Klikoni Show All Relationships për të parë të gjitha relacionet në bazë.

Klikoni Show Direct Relationships - për të parë relacionet direkte për tabelën e zgjedhur. Nëse veq janë paraqitur të gjitha tabelat e lidhura,

r një tabelë: nuk ka ndikim. Për të parë relacionet vetëm pë

Klikoni Clear Layout - e cila largon të gjitha tabelat dhe relacionet prej dritares Relationships. Pastaj përmes:

Show Table - hapni dritaren me listën e tabelave dhe pyetësve, të cilëtmund t'i shtoni në dritaren Relationships dhe shtoni vetëm tabelën për tëcilën dëshironi t'i shihni relacionet. Në fund:

Klikoni Show Direct Relationships - për të parë relacionet direkte për tabelën e zgjedhur.

Fshehja ose largimi i tabelave Nëse në dritaren Relationshipngarkohet së tepërmi, mund t

s paraqiten shume tabela e shumë lidhje dhe dritarja ë fshehni ose të largoni tabelat prej dritares. Për të

të

n

larguar tabelën, zgjedheni dhe shtypni DEL në tastierë ose zgjedhni në menyEdit-Delete. Në këtë mënyrë tabela vetëm largohet prej dritares, por me këtë nuk fshihet relacioni i tabelës e as tabela nga baza e të dhënave. Nëse dëshironi të lironi përkohësisht hapësirën, mund të fshehni tabelën, duke e zgjedhur dhe në menynë: Relationships-Hide Table (fshehe tabelën), ose me tastie djathtë klikoni tabelën, hapet menya e kontekstit dhe zgjedhet Hide Table. Për të restauruar pamjen komplete të relacioneve, klikoni Show All Relationships.

91


Editimi i relacioneve Për të edituar (ndryshuar) relacionet ekzistuese dy herë vijën e relacionit ose klikoni në të me tzgjedhni Edit Relationships.Pas ndryshimeve, s Fshirja e relacioneve Për të fshirë në tërësi relacionin mes dy tabelavzgjedhur dhe pastaj DEL në tastierë, ose menyn ete ose klikoni në vijën

m nynë e kontekstit që paraqitet zgjedhni Delete. Accessi do të kërkojë verifikimin e fshirjes, përpara se ta fshijë relacionin. Duhet pasur kujdes përdoren në pyetësa. Editimi i tabelës prej dritares Relatio Ndonjëherë gjatë përcaktimit të relacioneve par në strukturën e tabelës. Për shembull çelësi primjashtëm është definuar si Number. Mirëpo nëse dëshironi të aplikoni rregullat e integritetit referencial, atëherë duhet ndryshuar që të dy fushat të jenë të tipit të njëjtë të të dhënave. Mund të hapni tabelën "fëmijë" dhe të ndryshoni tipin e të dhënave. Nëse veq është vendosur lidhja, duhet larguar atë para se a ar në modin e dizajnimit (Design

i j tabele në dritaren Relationships me stin e djathtë të mausit dhe prej menysë së kontekstit zgjedhni Table Design. Pas dryshimeve në strukturën e tabelës, ruani ndryshimet dhe mbylleni dritaren.

Automatikisht do të ktheheni në dritaren relationships. Shtypja e relacioneve Për t'i ruajtur si dokumentacion, relacionet e tabelës mund të shtypen. Për të shtypur Relacionet, në dritaren Relationships klikoni hapësirën e zbrazët me tastin e djathtë dhe zgjedhni Show All. Kur të paraqiten të gjitha tabelat dhe lidhjet zgjedhni në menynë File-Print Relationships. Edhe pse emrat e çelësave primar nuk paraqiten me shkronja të theksuara, si tregues mund t'i përdorni vijat e lidhjeve. Nëse dëshironi të keni informata precize për relacionet e vendosura në bazën e të dhënave, duke përfshirë atributet si Integriteti referencial dhe tipi i lidhjes, mund të përdoni veglën e Accessit Documenter, i cili hapet prej menysë Tools.

, në dritaren Relationships, klikoniastin e djathtë të mausit dhe htypni OK.

e, klikoni vijën lidhëse për ta ë Edit-Del

përkatëse me tastin e djathtë të mausit dhe në e

cilëndo prej metodave që përdoret që të mos fshihen relacionet të cilat

nships

aqitet nevoja për të bërë ndryshimear është Text, kurse çelësi i

tipin sepse ato kërkojnë

të ndryshohet struktura e tabelës. Për të kew) klikoni kudo në listën e fushave të asa

luVtan

92


Dokumentimi i relacioneve

opcionin Relationships. Kur të klikoni OK, në ekran në formë tabelare do të paraqiten relacionet (fig. 4.7)

Fig. 4.6 -

1. Zgjedhni Tools-Analyze-Documenter. Paraqitet dritarja documenter (fig. 4.6), me 8 faqe për objektet e bazës dhe vet bazën e të dhënave. Zgjedhni faqen: Current Database dhe zgjedhni

Në dritaren Object Definition, në formë tabelare paraqiten relacionet

tëse, duke dhënë ë

ë relacionin përkatës, n primar (fushën lidhëse),

atributin Enforced (kur aplikohet

mes tabelave përkainformatat për emrat e tabelave tcilat janë nçelësi

integriteti referencial) dhe tipin erelacionit, për të cilin paraqitet vetëm (1) në anën një.

Fig. 4.7 - Relacionet e shtypura të bazës

93

Insertimi dhe ndryshimi i të dhënave në tabelë Avni Rexhepi - Microsoft Access

INSERTIMI DHE NI TË DHËNAVE N

Tabela hapet për përdorim në pamjen tabelare ( e për pranimin e të dhënave. Për të shtuar një rekord të ri, mund të:

DRYSHIMI Ë TABELË

datasheet) dhe është e gatshm

- Klikoni kontrollën New rekord n- Klikoni kontrollën New rekord, tek tastet për lëvizje nëpër tabelë

meny

ë shiritin e veglave

- Zgjedhni në : Edit-Go to-New Record

o it. Për të lëvizur nëpër fusha ose kolona, përdoreni shiTAB ose ENTER ose shigjetat në tastierë. Kur kursori të kalojë në fushën e zbrazët, shtyptiparin Format për fushën përkatëse, vlera e fut ur të kalojë kursori në fushën e ardhshme. Nëse keatëherë maska paraqitet posa të pozicionohet kushtypjen e vlerës në të. Datat mund të jipen në n , e pastaj Accessi do t'i shndërrojë në formatin që e keni përcaktuar. Mos provoni të

typni hapësirë në fushat që i keni përcaktuar si numra të plotë. në tabelë, mund të zgjedhni la e zbrazët dhe kjo njihet si

d të

- Zgjedhni në meny: Insert-New Record Accessi automatikisht e ruan rekordin e ri, kur të kaloni në ndonjë rekord tjetër.Mundeni edhe ta ruani rekrodin, deri sa kursori ndodhet në të, duke zgjedhur në menynë Records-Save Record ose me kombinimin prej tastierës: Ctrl+S.

ër të shëtitur nëpër rekorde, përdorni shiritin rrëshqitës vertikal, kontrollat për Plëvizje nëpër tabelë, shigjetat në tastierë ose k mandën Go To në menynë Ed

ritin rrëshqitës horizontal, tastet

ni të dhënat. Nëse keni përcaktuar ur do të përshatet sipas formatit kni përcaktuar maskën hyrëse, rsori në atë fushë, para se të filloni jërin prej formateve të mundshme

shNëse dëshironi të mos shihen rekordet ekzistuese

enynë: Records-Data Entry, dhe do të hapet tabemmodi i futjes së të dhënave ose modi i shtimit, i cili ekziston edhe për format. Kur të fusni të dhënat dhe pastaj të mbyllni tabelën, rekordet e reja shtohen në tabelë. Kur në tabelë ka shumë fusha, disa prej tyre nuk do të shihen në ekran. Në venlëvizjes majtas ose djathtas tek fushat tjera, mund të përdorni fushën Go To, nëshiritin e veglave Formating (Datasheet), i cili hapet kur të kalohet në pamjen Datasheet.

94

Avni Rexhepi - Microsoft Access Insertimi dhe ndryshimi i të dhënave në tabelë

Fig. 5.1 - Fusha Go To - papraqet listën e të

gjitha fushave

itni

e djathtë të mausit në meny ose në

ëse keni ndofushë të tipit M

ë . 5.22, p

Nëse nuk shihet, mund ta paraqshumë lehtë, duke klikuar me tastin

ndonjë prej shiritave të veglave dhenë menynë e kontekstit që paraqitetzgjedhni Formatting (Datasheet). Gjithashtu mund ta zgjedhni edhe prej menysë: View-Toolbars-Formatting (Datasheet). Fusha Go To ndodhet në skajin e majtë të shiritit, dhe përmbanë listën e emrave të fushave të tabelës.

N një vlerë me gjatësi të madhe për ta shtypupr, ose zakonisht për

emo, atëherë shkruarja e tekstit në pamjen datasheet paraqet prej mënyrave për ta parë tërë tekstin e shkruar është përdorimi i ) me rastin e futjes së të dhënave. Shtypni kombinimin e tasteve:

ër të hapur dritaren Zoom dhe shtypeni ENTER për ta mbyllur.

pZ

roblem. Njoom (fig

IFT+FSH

tarja Zoom

tabelë, ashtu që shihet vetëm pjesërisht. Për të shtuar paragrafri ose një rresht të zbrazët shtypet kombinimi i tasteve: CTRL-ENTER. Fig. 5.2 - Dri

Në dritaren Zoom, mund të

teksti i shtypur vendoset në fushën përkatëse në

të

ë in Office 2000 ekziston mundësia e

shkruani tekstin, e pastaj me OK të mbyllni dritaren dhe

Kopjimi dhe zhvendosja e të dhënave Accessi ofron disa "shkurtesa" për mbushjen më të shpejtë të tabelës me të dhënat që përsëriten, përmes kopjimit ose zhvendosjes së të dhënave ekzistuese. Kur mblidhen elementet e ndryshme përmes kopjimit (Copy), ose prerjes (Cut), të dhënat vendosen në Office Clipboard, të cilin e përdorin bashkarisht të gjitha programet e Office-it. Në versionet e mëhershme të Office-it në Clipboard mund tgjindej vetëm një element, kurse në version

95


mbledhjes së deri 12 elementeve në Clipboard dhe pastaj bartja e tyre individuale se e përbashkët në pozitë të re. Nëse provoni ta kopjoni edhe elementin e 13,

el13-in.

oparaqitet pyetja se a dëshironi ta largoni ementin e parë apo të mos e kopjoni të

ren e Clipboardit, e cila paraqitet nëse dy elemente një pas një, shihet numreve të kopjuara(6 of 12), ku me ikonse tregohet tipi i elementit të kopju

Fig. 5.3 - Clipboardi

gjitha elementeve ng

Në dritakopjoni i i element ën përkatë ar. Në

në dritaren punuese; Paste All-krijimi i kopjes së të

a Clipdoardi në dritaren punuese të cilit do program të Office-it dhe

shiritin e veglave janë ikonat: Copy-Kopjo, për të kopjuar elementin e zgjedhur aktualisht

Clear Clipboard-pastrimi i Clipboard-it. Për të marrë kopjen e një elementi, klikohet elementi përkatës në Clipboard. Kopjimi dhe zhvendosja në kuadër të tabelës

-Cut

-Copy

Për të kopjuar një rekord në kuadër të tabelës, zgjedheni rekordiduke klikuar shenjën e rekordit, katrorin e vogël ngjyrë hiri e majtë (fig. 5.4) dhe pastaj klikoni Copy në shiritin e veglave, ose zgjedhni në meny: Edit-Copy. Me këtë veprim kopjohet rekordi në Clipboard. Pastaj klikoni shenjën e rekordit, ku dëshironi të vendos

-Paste Edit-Paste. Nëse dëshironi të shtoni kopjen si një rekord të ri, e jo të zëvendësoni ekzistuesin, klikoni rekordin e zb

n, në skajin

ni kopjen nga Clipboard-i dhe klikoni Paste ose zgjedhni në menynë:

razët në fund të tabelës, e pastaj klikoni Paste.

Nëse dëshironi të zhvendosni rekordin, klikoni Cut, e pastaj Paste. Accessi tenton të ruaj rekordin, kur kaloni në tardhshmin. Nës

Fig. 5.4 - zgjedhja e rekordit rekordin vijues, deri sa të ndërrohet vlera e dy

ë e në tabelë është definuar çelësi primar ose

indeksi unik, atëherë Accessi s'do të lejojë kalimin në fishuar, që

duhet të jetë unike.

e me ato

Nëse çelësi primar është i tipit AutoNumber, atëherë Accessi automatikisht e shton vlerën në vend se të bëjë kopjen e origjinalit. Pra, kjo është edhe një arsye më shumë për përdorimin e tipit AutoNumber, për çelësin primar. Për të kopjuar ose zhvendosur njëkohësisht disa rekorde, zgjedhen të gjitha ato rekorde dhe pastaj Copy ose Cut. Për të zëvendësuar disa rekorde ekzistuestë kopjuara, zgjedhen aq rekorde sa janë kopjuar e pastaj Paste. Nëse dëshironi që

96


rekordet të shtohen si rekorde të reja, klikohet Paste, ose zgjedhet në meny: Edit-

p

Paste Append (Append-bashkangjit, shto). Në atë rast Accessi do të kërkojë konfirmimin ër shtimin e rekordeve të reja.

ë e në tabelë

tentoni

N s ekziston çelësi primar ose indeksi unik, nuk mund të shtoni

ë

të bëni këtë, do të paraqitet

e

k tër. Pastaj në tabelën ku dëshironi të shtoni rekordet, fund të saj dhe klikoni Paste. Rekordet e reja shtohen

im

a

t

të

in për një lohet nëse klikoni Yes.

njëkohësisht disa rekorde, pa larguar spari çelësin ose indeksin unik. Nëse

vërejtja me informatat përkatëse. Nëse dëshironi që në një fushë të shtoni vlerën e njëjtë si vlera në fushën përkatëstë rekordit paraprak, vetëm shtypni kombinimin: Ctrl+' (Ctrl plus apostrof). Kopjimi dhe zhvendosja prej tabelës tjetër Për të bërë kopjimin ose zhvensdosjen prej një tabele tjetër, zgjedhni rekordet dhe klikoni Cut ose Copy. Nëse zgjedhet Cut, kërkohet konfirmimi për largim të

ordeve nga tabela tjerezgjedhni rreshtin e zbrazët në

ë fund të tabelës. nFushat e rekordeve të kopjuara shtohen në renditjen që kanë pasur në tabelën origjinale, pa marrë parasyshë emrat e tyre. Ndoshta paraqitet nevoja për rirreshtimin e kolonave të tabelës cak (tabelës destinacion-ku dëshirojmë të barttë dhënat), para bartjes së kopjeve, për t'iu përgjigjur renditjes së kolonave. Nëseekziston dallimi në tipin e të dhënave ose madhësinë e fushës, mund të paraqitenprobleme. Për të zëvendësuar rekordet ekzistuese, zgjedhen rekordet që duhet ndryshuar. Për të shtuar rekordet nga tabela tjetër zgjedhni Paste Append në menynë Edit. Nëse tabela nga e cila kopjohet ka më shumë fusha se tabela cak, atëherë fushat e tepërtnuk kopjohen fare. Për të kopjuar prej aplikacioneve (programeve) tjera, duhet verifikuar renditjen e të dhënave para se të provoni t'i kopjoni ose zhvendosni në tabelën e Accessit. Fushaduhet të jenë të punuara në tabelë, tabelë të tekst procesorit, ose të ndara me tabulatorë (TAB), para se t'i zgjedhni. Korrigjimi i gabimeve dhe problemeve gjatë kopjimit Gjithmonë duhet pasur kujdes, që të krijohet një kopje rezervë e tabelës, para seprovohet diçka e re. Kjo vlenë për shumë operacione të kopjimit dhe zhvendosjespër të cilat s'mund të përdoret komanda Undo (zhbëj), për të anuluar veprimin e

cessi kërkon konfirmimfundit dhe rikthyer gjendjen e mëparshme. Kur Acveprim, sigurisht se s'ka mundësi që veprimi të anu

97


Kurdhe par

paraqiten gabimet me rastin e kopjimit, Accessi formon Tabelën Paste Errors aqet porosinë e gabimit (fig. 5.5).

, en

Tables në dritaren e bazës së të dhënave.

Kur të h d të kopdhe ti vendosni në tabelën cak. Disa prej problemeve që mund të paraqiten janë: - Tentimi i kopjimit të të dhënave që nuk për ta

p.sh., vlerat tekstuale në fushën e tipit Curr c- Vlera që tentohet të kopjohet, është shumë e m

tiparin Filed Size të të dy fushave. - Tentimi i kopjimit të vlerave në fushë të fsh u abelën dhe zgjedhni

element tjetër si zë, diagram, Fusha e tipit OLE (Object

i ,

ohet (embed - ngulitet, futet, mapli ilokaedh

ë tabel tin përkatës. Ndryshimet e origjinalit nuk anë ndikim në kopjen në Access.

Sa i përket tabelës së Accessit, kemi edhe definicionin tjetër, Objekti i lidhur dhe i palidhur.Objekti i lidhur ruhet direkt në tabelë si pjesë e të dhënave. Objekti i palidhur shtohet si element në formë ose raport dhe nuk është i lidhur në tabelë. Në Bazën e të dhënave "Shitja e Kartelave", në tabelën e shitësve, kemi fushen foto, në të cilën ruhet fotoja e secilit shitës. Fotot mund të jenë OLE objekte të marra me skener dhe që ruhen në fajlla të tipit .gif, .tif, .pcx, .bmp etj. Pasi

Për të hapur tabelën Paste Errorsklikoni dy here emrin e saj në faq

Fig. 5.5 - Krijimi i tabelës me gabime.

apet tabela Paste Errors, mun jo prej saj të dhënat, një pas një

i

ni

sh ten për nga tipi i të dhënave sen y.

adhe për fushën cak. Krahasoni

r. Ktheni tehUnhide në menynë Format, për të paraqitur fushat e fshehura.

- Vlera që kopjohet prishë rregullat si: Input Mask, Validation Rule, Required ose Allow Zero Length.

Insertimi i fotografive Në tabelë mund të insertohen edhe fotot ose ndonjë

ideo klip etj., i krijuar me ndonjë aplikacion tjetër.vLinking and Embeding) mund të insertohet në tabelë të Accessit. Aplikacionkrijues mund të jetë Wordi, Exceli, ose aplikacionet që krijojnë muzikë, videoskeneri etj. Obj i ekt mund të lidhet-linkohet me Accessin, ose të insert

bështjellet) në të. Lidhja është proces me ç'rast objekti mbetet në kac onin krijues, kurse Accessi i qaset përmes lidhjes ose treguesit në cionin e objektit. Nëse objekti ndryshohet prej aplikacionit krijues ndryshon

e versioni që përdoret në Access. Objekti i insertuar në fakt ruan kopjen statike ën e Accessit, formën ose raporn

k

98


supozohet se ato s'do të ndryshohen, ato janë indhëna që ruhen në tabelë në fushën Foto, prandPër të insertuar një foto në fushën e tabelës duh

1. Pozicionohet kursori në fushën përkatëInsert-Object, ose me tastin e djathtë hazgjedhet Insert Object.

2. Në dialogun Insert Object (fig. 5.6) zgjdhe me Browse zgjedhet fajlli përkatës dhe klikohet Ok, për të insertuar foton në fushën e tabelës.

sertuar në tabelë. Por, ato janë të aj janë objekte të lidhura. et: se të tabelës dhe zgjedhet në meny: pet menyja e kontekstit dhe

edhet opcioni Create Form File,

Në dritare shihet se ekzisdy opcione: Link - për të krijuar lidhjen me

Ole Objektin, në vend të insertimit të tij në

jektit

tojnë edhe

-

Access, si dhe - Display as Icon, me të cilën

paraqitet vetëm ikona e objektit burimor, e jo edhe vet objekti përkatës.

ën Foto shihet emri i burimit të OLE objektit. Nëse

edhe përmes përdorimit të Copy dhe Paste, për t'i belë. Për shembull në një program për përpunimin e

ni, e pastaj: Edit-Copy.

rin në fushën e tipit OLE

,

Fig. 5.7 - Insertimi i obur ktheheni në tabelë, në fushK

është përdorur Microsof Photo Editori paraqitet Photo Editor 3.0. Nëse është përdorur programi Paint, atëherë paraqitet Bitmap Image, etj. Për të parë foton përkatëse, duhet klikuar dy herë në fushën përkatëse, dhe aktivizohet programi përkatës e në të paraqitet fotografia (fajlli) përkatës. Mënyrë tjetër e insertimit të fotografive Fotot mund të insertohen

sertuar në formë ose tainfotografive hapni foton dhe e selekto

1. Për ta kopjuar në Clipboard zgjedhni 2. Kaloni në tabelën e Accessit dhe vendosni kurso

objekt. 3. Zgjedhni Edit-Paste në meny për të insertuar foton ose Edit-Paste Special

për të vendosur lidhjen me të.

99


Fig. 5.7 - AutoForma e krijur prej Accessit

n e njëjtë o i Office-it, ndonjë dokument në nd të vendosni lidhje me cilindo ë rrjetë. Hiperlinku përmbanë

t në objektin përkatës. Nësee

objektit dhe kur klikohet në

Pamja e fotos shihet në format ose raportet e krijuara për tabelën

automatike (fig. 5.7), duke zgjedhur tabelën në dritaren Database dhe

eny: Insert-klikuar ikonen

e, atëherë në formë paraqitet fotoja përkatëse për secilin rekord.

matike, më të gjitha të dhënat e

tabelës, si dhe me tabelën e lidhur on me

Insertimi i Hiperlinkave Hiperlinku paraqet lidhjen me objektin në bazë se tjetër të Accessit, me dokumentin e krijuar nga ndonje program tjetërInternet ose në rrjetën lokale kompjuterike. MuOLE ose Activex aplikacion në kompjuter os nadresën e të kalohe objekti është i krijuar më ndonjë aplickacion tjetër, ai startohet automatikisht. Nëse është

ajllit fluskë) - tekst që paraqitet kur të pozicionohet kursori mbi të.

përkatëse. Nëse krijohet forma

me të, nëse ajo është në relacindonjë tabelë tjetër.

dokument në internet, atëherë startohet Web browseri (Internet Exploreri, Netscape Navigatori, Opera, etj). Definimi i hiperlink adresës Hiperlink adresa përbëhet prej 4 pjesëve, të ndara me #. Teksti që paraqitet#Adresa#Nënadresa#TekstiInformues, ku:

- Teksti që paraqitet - nëse në fushën e tabelës dëshironi të paraqitet teksti përkatës, në vend të adresës së plotë të hiperlinkut

- Adresa - URL (Uniform Resource Locator) ose UNC (Uniform Naming Convention), duhet të definohet patjetër.

- Nënadresa - faqe në kuadër të web faqes, ose pozitë në kuadër të f- Re (

duke zgjedhur në mAutoForm ose duke AutoForm në shiritin e veglav

Accessi e krijon formënauto

100


K

pozicionoheni në fushë të tipit HyInsert Hyperlink, në shiritin e veglave aktivizohet vetëm nëse

perlink. Nëse e shtypni adresën në fushë, duhet të përdorni shenjat ndarëse #, nëse e përdorni opcionin Hyperlink, atëhere Accessi i shton ato automatikisht. Për të insertuar hiperlink në një fushë, vendoseni kursorin në të dhe:

Fig. 5.8 - Insert Hyperli

1. Klikoni Insert Hyperlink, osezgjedhni në meny: Insert-Hyp(do të hapet dialogu Insert Hyperlink si në fig. 5.8) 2. Klikoni në anën e majtë, nën

Web Page, nëse nuk është e zgjedhur. 3. Në fushën

Në listën Recent Files (fajllat e përdorur së fundi), mund të zgjedhni emrin e fajose me tastin File… në anën e djathtë mund të kaloni në strukturën e fajllave (f5.9) dhe hapet dritarja Link to File ku duhet ta gjeni fajllin përkatës. Nëse doni të lidheni në ndonjë faqe interneti, jepni adresën e saj ose klikoni tastin Web Pages..Në fushën Text to Display (në pjesën e eprme të dritares) shkruani tekstin që do të paraqitet në fushën e tabelës, nëse dëshironi që ai tekst të paraqitet në vend të vet hiperlink adresës. Nëse doni të përcaktoni tekstin që do të paraqitet si informatë (në re ose fluskë) kur e poziciononi dhe e mbani mbi adresë treguesin e mausit atëherëklikoni tastin Screen Tip (djathtas lart) dhe përkatës. Pasi të përfundoni me Ok, mbylljen e dritares Insert Hyperlink, në tabhiperlinku paraqitet si zakonisht i nënvizuar dhe me ngjyrën përkatëse. Nëse e klikoni ai to të ju dërgoj te adresa përkatëse, ose te fajlli përkatës si është përcaktuar.

ërkohet vetëm adresa, përveq kur adresa tregon në ndonjë objekt në bazën aktuale

ërmundësi, varësisht prej destinimit:

- insertoni hiperlink adresën në fushë - përdorni veglën Hyperlink (ose menya- kopjoni ose zhvendosni hiperlinkun, os- Kopjoni ose zhvendosni një tekst prej n- Zvarriteni shkurtesën e Internetit

të accessit. Pjesët tjera janë opcionale. Për të vendosur hiperlink adresen në fushën p katëse të tabelës ekzistojnë disa

: Insert-Hyperlink) e hiperlink adresën donjë dokumenti të Office-it

nk

erlink

pjesën Link to: Existing File or

Type the File or Web Page Name jepni emrin e fajllit ose web faqes që do të hapet, p.sh: "C:\Fakulteti\Statuti.doc"

llit, ig.

në dritaren që hapet shtypni tekstin

elë

101


Lidhjen mund ta bëni edhe në objektet ekzistuese në bazën e të dhënave, nëse në dritaren Insert

HPërndryshe, kur pozicionoheni në një fushë të tabelës, mund të kaloni në modin e Editimit duke shtypur tastin F2 në tastierë. Për të larguar (fshirë) hiperlink adresën p

bëhet tabelë "prind" dhe çelësi i saj primar lidhet në fushën Lookup, e cila në fakt është çelësi i jaT

jesën

të zgjedhni ku dëshironi të kaloni përmes hiperlinkut që e definoni.

Editimi dha largimi i hiperlinkut Editimi i hiperlink adresës ndryshon prej editimhiperlinkun kaloni në objektin në të cilin ai treg bëni në dritaren Edit Hyperlink (e cila është e n link), e cila hapet kur kaloni në fushën me hiperlink apërdorur shigjetat në tastierë) dhe zgjedhni n mklikoni m e në m përsëri zgjedhni

yperlin rlink…e cila paraqitet me atë rast.

rej fushës, klikoni në të me tastin e djathtë dhe zgjedhni Cut prej menusë së kontekstit, ose(largo hi paraqitet.

gëpërdorimin e saj lehtësohet futja e të dhënave nmundshme shtypi, që është shumë me rëndësi ssortim, kërkim apo qëllime tjera të ngjashme, svlera të gatshme, prej të cilës zgjedhet vlera e dfushave. Lookup lista që i merr vlerat prej tabe i në bazë. Fusha Lookup mund të jetë e lidhur me nndonjë kolonë të saj, me ç'rast vendoset relacio ku tabela Lookup

shtëm në tabelën kryesore. ipi tjetër njihet si Lista e vlerave, dhe krijohet me rastin e krijimit të Lookup

fushës. Zakonisht përdoret për numër të vogël vlerash të cilat nuk ndryshojnë dhe

Hyperlink (fig. 5.8) zgjedhni Objects in this Database, në pLink To, me ç'rast në dritare do të paraqiten objektet e bazës, ku mund

Fig. 5.9 - Link to File

it të tekstit, sepse nëse e klikoni on. Editimin e hiperlinkut mund tajëjtë me dritaren Insert Hyperdresë (këtë mund ta bëni duke

ëen

enynë Insert-Hyperlink, ose ynë e kontekstit e tastin e djathtë në fushë dh

k, dhe nënmenynë Edit Hype

Hyperlink-Remove Hyperlink

l ndihmëse e Accessit. Me ë tabelë dhe bëhet pa gabime të idomos kur fusha përdoret për epse fusha Lookup paraqet listën me ëshiruar. Kemi dy tipe të Lookup lës ekzistuese ose ndonjë pyetës

donjë tabelë ekzistuese të bazës, në n mes dy tabelave,

perlinkun) në nënmenynë që Krijimi i fushave Lookup Fusha Lookup (lexohet: Llukap ) është një ve

102


mbetet e lidhur me fusaj kur fusha përdoretMund të përdoret cilidose datasheet-pamjen dërroni në Lookup fushë, d h një Lookup fushë t e eprohet në një prej mënyrave vijuese:

- në modin e dizajnimit-Design view shtoni një fushë të re dhe zgjedheni për

p

shën përkatëse. Kur lista i bashkangjitet fushës, mbetet pranë në formularët për insertimin e të dhënave. o prej tipeve të fushës Lookup dhe të krijohet në Desgn View

tabelare. Nëse fusha veq ekziston, e dëshironi ta shnuë r

et ndryshuar tipin e të dhënave në Design View. Për të shtuar në tabelë, mund të v

të tipin Lookup Wizard (magjistari për lookup) në listën Data Type. - në pamjen tabelare-datasheet, klikoni në kolonën djathtas prej kolonës ku

doni të shtoni fushën lookup dhe pastaj zgjedhni në menynë Insert-LookuColumn.

Cilado mënyrë që të përdoret do tëstartojë magjistarin për Lookup (f5.10) i cili ju udhëheqë nëpër listëne dialogjeve në të cilat përcaktodetalet e fushës Lookup. Në dialogun e parë që paraqitet përcaktohet tipi i Lookup fushës: 1. Lookup listë e tabelës os

Fig. 5.10a - Lookup Wizard

2. Listë e vlerave që i insertoni vesipas dëshirës.

rave të qyteteve kryesore të

Zgjedhni opcionin e dytë- I will type in the values that I want (Unë do t'i shtypë vlerat që dëshiroj)

tër. me Next kaloni në hapin tjevazhdim do të hapet dialogu ku përcaktohet numri i kolonave të listës zgjedhëse dhe insertimi i vlerave për zgjedhje. Zgjedhim 1 për numrin e kolonave dhe fillojmë mbushjen e listës. Me Next kalojmë

ig.

hen

e pyetësit, apo

t

Për shembull dëshirojmë të krijojmë listën e emKosovës, duke përdorur listën e vlerave.

Fig. 5.10b - Lista e vlerave

dhe Në

në hapin tjetër, me ç'rast duhet zgjedhur Labela-Etiketa (emërtimi) i Lookup fushës.

Pasi të përcaktohet emri, përfundohet me Finish dhe Lookup fusha është e gatshme për përdorim.

103


pozicionoheni në Lookup fushën përkatëse, që përmbalistën e vlerave, si ne figurë, me shenjën e zgjedhjes në anën e djathtë hapet lista dhe zgjedhet vlera e dëshiruar. Kjo pra, mundëson plotësimin më të shpejtë dhe pa gabim

Kur tabela hapet në pamjen tabelare (datasheet), atëherë kur në

e

në pjesën Field Properties ku ur (fig. 5.11) do të shihen tiparet e përcaktuara për

aqen Lookup të tipareve).

të vlerave në tabelë. Nëse në hapin e parë zgjedhet opcioni për krijimin e Lookup fushës prej tabelës ekzistuese atëherë në hapin e ardhshëm paraqitet dritarja me tabelat dhe pyetësit ekzistues në tabelë prej ku zgjedhet tabela që do të përdoret si burim për fushën lookup. Le të jetë ajo tabela me emrin Komunat (tabelë me emrat e komunave tëKosovës), me fushat: IDKomuna (çelësi primar) dhe Komuna. Pastaj në hapin tjetër paraqitet lista me fushat e tabelës së zgjedhur, dhe aty duhet zgjedhur cilat fusha (kolona) të tabelës do të paraqiten në fushën Lookup (zgjedhim të dy kolonat), e pastaj dritarja me pyetjen për fshehjen e kolonës çelës (rekomandohet-e pranojmëdhe mbetet të shihet në listë vetëm fusha Komuna), dhe në fund prap duhet të përcaktohet labela (emërtimi) për fushën lookup. Nëse e shikojmë tabelën në

esign View dhe zgjedhim fushën Komuna, atëherëDshihen tiparet e fushës së zgjedhLookup fushën (Duhet klikuar f

Tiparet Lookup tregojnë - tipin e kontrollës (Combo box); tipin e burimit për rreshtin (Table/Queryburimi për rreshtin (për ta parëshprehjen klikoni në të dhe shty

përveq se të zgjedhni në mesin e atyre nga lista n që ndëshironi të mund të shtypni edhe ndonjë vlerë tjetër, që s'është në listën e vlnga tabela).

Fig. 5.11 - Lookup tiparet e fushës

SHIFT+F2, për Zoom); kolona e lidhur (1); numri i kolonave në Lookup (2); titujt e kolonave (jo); gjerësitë e kolonave (0 cm për kolonën e parë-të fshehur dhe und ta ndryshoni); numri i

t width) dhe opcioni i fundit lid

Limit ë insertohen në fushë vetëm në ato ni ndonjë vlerë tjetër në fushë ), ose zgjedhet No (lejo

- që bën kufizimin e vlerave që ta, nëse zgjedhet Yes (nuk mund

); tërë pni

2,542cm-e predefinuar 1" (1 inch=2.542 cm), mrreshtave (8-e predefinuar); gjerësia e listës ( sTo List mun tnga lis të shtyp

ëse erave

104


Ndryshimi i pamjes së tabelës Ndër tiparet e tabelës janë edhe rregullimi i fushave, rekordeve, renditja e

ve.

la ka shumë fusha dhe nuk mund të ihen të gjitha në ekran, atëherë mund të ngrini pamjen e një ose disa fushave

sjes djathtas për të parë fushat tjera, ajo

e

jen ërmes komandave në meny ose në

paraqitjes së fushave, dimensionet e kolonave dhe rreshtave dhe titujt e kolonaTiparet tjera janë stili dhe madhësia e fontit, ngjyra e tekstit dhe prapavisë dhe efektet speciale të qelulave të tabelës. Gjithashtu, disa fusha mund të fshehen, nëse nuk dëshironi të shihen prej të gjithë shfrytëzuesve të bazës së të dhënave. Nëse tabeshashtu që me rastin e rrotullimit ose zhvendo

betet tërë kohën në ekran si fushë identifikuese e rekordeve (zakonisht çelësi mprimar). Ruajtja e ndryshimeve të pamjes së tabelës mundëson që kur të hapet tabela herënardhshme në pamjen tabelare ajo të duket ashtu si e keni përshtatur. Disa tipare të tabelës (si p.sh, gjerësia e kolonës) mund të ndryshohen në pamdatasheet, kurse të tjerat mund ti ndryshoni pdritaret për dialog. Shumica e veprimeve për formatizim mund të bëhet lehtë përmes shiritit të veglave Formatting (Datasheet). Paraqitja e nëntabelave Kur e hapni tabelën në pamjen datasheet, mund ta paraqitni edhe nëntabelën e lidhur me rreshtin përkatës, duke shtypur shenjën (+) në anën e majtë të rreshtit. Treguesi do të shndërrohet në (-) me të cilin mund të mbyllet nëntabela e hapur.Nëse nëntabela ka nënnëntabela veprohet njësoj. Kur hapet nëntabela, tastet kontrolluese për lëvizje nëpër tabelë vlejnë për nëntabelën aktive momentale.

Fig. 5.12-Tabela dhe nëntabela

Mund të paraqiten sa nëntabela të dëshironi ose t'i paraqitni të gjipërmes menysë: Format-Subdatasheet-Expand All. Për t'i fshehur përsëri: Format-Subdatasheet-Collapse All. Paraq

tha

itja dhe fshehja ka të bëjë vetëm me pamjen dhe s'ka ndikim në objektet burimore.

e në nëntabelë. Për ta Accessi nuk e paraqet çelësin e huaj ose fushën lidhësparaqitur, zgjedhni në meny: Format-Unhide Column.

105


Zh nkolona Accessikrijuar. rej tyre k duke zënë vend pakëtyre v mund të ndryshohet. Ndrys

gjithm Njf rytilla mund të zhvendosen në ekranpërdoret shiriti rrëshqitës ose mënyNdryshimi i pozitës relative të kolondikim në paraqitjen e fushës në d

onën, klikon jedhet kolona) dhe lirojeni

aqitet një vijë e

ë pozitën e dëshiruar, ku zhvendoset olona.

ose duke mnjë, osekolonat Zhvend Nd s Pasi norgjatësi,

ve dosja dhe ndryshimi i madhësisë së rreshtave dhe ve

i paraqet kolonat (fushat) me të dhëna sipas renditjes me të cilën janë Sipas definicionit kolonat janë me gjerësi të njëjtë, dhe ndoshta në disa p

nu shihen plotësisht vlerat. Disa kolona mund të jenë tepër të gjera nevojë në ekran. Rreshtat gjithashtu kanë lartësi standarde. Secila prej etive të tabelave

himi i rradhës së kolonave

Shpeherë në tabelë ekzistojnë fusha të cilat shfrytëzuesi dëshiron t'i shohë në tabelë ë prej mundësive është ndryshimi i rradhes së shohet renditja e kolonave në ekran. Kolonat e

në anën e majtë, që të mos ketë nevojë të rat tjera. nës në ekran në pamjen datasheet nuk ka

izajn ose në mënyrën se si ruhet. i titullin e kolonës (zg

onë në pam en datasheet. ushave, por më lehtë është të nd

j

Për të zhvendosur koltastin e mausit. Kur pozicionohet treguesi në emrin e kolonës, ai shndërrohet në shigjetë të zezë të drejtuar te poshtë, që është shenja për zgjedhjen e kolonës. Pastaj lëvizeni treguesin ose pritni pak dhe përsëri klikoni dhe mbani shtypur tasterin e mausit dhe treguesi do të marr pamjen e shigjetës me një katrorë nën të. Atëherë duke mbajtur shtypur tastin, zvarriteni dhe do të shihni se si parzezë vertikale e cila paraqet skajin e majtë të kolonës që e zhvendosni. Vet kolona nuk lëvizë deri sa të lironi tastin e mausit nkPër të zhvendosur disa kolona njëkohësisht, zgjedhen disa prej tyre duke klikuar në titullin e kolonës kur paraqitet shenja për zgjedhje të kolonës, duke e mbajtur shtypur dhe zvarritur deri te kolona ose kolonat e ardhshme që doni t'i zgjedhni

bajtur shtypur tastin SHIFT dhe duke klikuar në titujt e kolonave një pas në të parën dhe të fundit në grupin e kolonave. Nuk mund të zgjedhni që nuk janë njëra pranë tjetrës, pa i vendosur paraprakisht një pas një. osja pastaj bëhet si në rastin për një kolonë.

ry himi i gjerësisë së kolonës

malisht të gjitha kolonat nuk janë fusha të të njëjtit tip dhe me të njëjtën atëherë duhet bërë përmirësime në gjerësinë e tyre, sepse në fillim të gjithan me gjerësi të barabarta, standarde. paraqite

Ekzistojnë tri mënyra për ndryshimin e gjerësisë së kolonës:

106


- Nëse pozicionohet treguesi i mausit në vijën ndarëse të dy titujve të kolonave, ai shndërrohet në shenjen e vijes ndarëse vertikale me dy

ri sa et

recizitet mund të caktohet

shigjetat horizontale majtas e djathtas. Duke shtypur tastin e mausit detreguesi ka këtë formë dhe duke e zvarritur majtas ose djathtas ngushtohose zgjerohet kolona. Kjo është mënyra më e shpejtë por jo më precize

- Duke klikuar dy herë në vijën për ndryshim të gjerësisë, kolona automatikisht merr gjerësinë e vlerës më të gjerë në kolonë (duke përfshirë edhe titullin).

- Nëse nevojitet gjerësi e caktuar e kolonës, me pgjerësia e saktë pëmes dialogut Column Width (gjerësia e kolonës) i cili hapet prej menysë: Format-Column Width (fig. 5.13).

që përshpërshtatja Fig. 5.13 - Gjerësia e kolonës

ës, e cila mund të ndryshohet. Për të caktuar vlerën

Standard Width, kurse për të caktuar gejrësinë

tatet më së miri, klikohet tasti Best Fit - më e mirë (kolona merr gjerësinë e

ë

Best Fit është se, nëse më vonë e shtoni një të dhënë me gjerësi më

d ta dryshohet lartësia,

a:

in e majtë të tabelës, treguesi merr formën e vijes ndarëse horizontale me shigjetat vertikale te lartë e te poshtë. Nëse e

shtypur dhe e zvarritni, ndryshohet lartësia e rreshtit kur të arrihet lartësia e dëshiruar.

t

ritaret mund të hapen edhe përmes menysë së kontekstit (me tastin e djathtë

Në dritare shihet gjerësia momentale e kolon

standarde, klikohet për të zgjedhur fushën

fushës më të gjerë). Gjerësia paraqitet me numrin e karaktereve në fushën e tipit Text. Gjerësia mund tpërcaktohet për një ose më shumë kolona të zgjedhura njëkohësisht. Një dobësi e përcaktimit me të madhe se Best Fit momental, ajo nuk do të shihet plotësisht. Ndryshimi i lartësisë së kolonës Ndryshimi i lartësisë së kolonës vlen për të gjithë rreshtat, ashtu që nuk munndryshoni vetëm për një kolonë. Njëherit, për cilin do rresht që najo ndryshohet në të gjithë rreshtat. Lartësia mund të ndërrohet në dy mënyr

- Nëse pozicionohet treguesi në vijen ndarëse horizontale të treguesve të rreshtave (rekordeve) në skaj

klikoni e mbani(kolonës) dhe lirojeni tastin

- Për të caktuar lartësinë precize, zgjedhni në menynë: Format-Column Height (lartësia e kolonës) dhe hapet dritarja e dialogut Column Height, engajshme me atë Column Width, e pastaj përcaktoni vlerën ose zgjedhni lartësinë standarde. Nuk ka Best Fit për lartësi të kolonës. Lartësia mateme point, dhe vlera e predefinuar varet prej fontit.

Dklikoni në kolonën përkatëse).

107


"Ngrirja" dhe "shkrirja" e kolonave Nëse tabela ka shumë kolona, ato mund të mos shihen të gjitha në ekran. Kur lëvizni djathtas për të parë kolonat e djathta, ato të majtat largohen prej ekranit (duke u fshehur në skajin e majtë). Nëse doni të bëni ndryshime në ndonjë prefushave të djathta, do të jetë e vështirë të jeni të sigurtë se po i bëni ndryshimrekordin e duhur. Për të parë gjithmonë në ekran kolonat e majta që zakonisht jakryesoret (çelësi, emri, mbiemri etj.), mund të ngrihet kolona ashtu që të shihet gjithmonë në ekran, edhe me rastin e lëvizjes djathtas.

j et në

në

o na at zg jedhnipërm et një automatikisht zhvendoset majtas dhe ngrihet nëshiritin rrëshqitës djathtas. Për të shkrirë kolonat, zgjedhni në menyunë Fo Fshehja dhe paraqitja e kolonës Për të fshehur një ose disa kolona, zgjedhni ato Hide Columns. Mundeni edhe përmes menysë s ë paraqitje të tabelës, jo edhe në të dhënat në të. Kduke zvogëluar gjerësinë e kolonës, e shtyni skskajin e majtë. Për të paraqitur sërish kolonat e fshehura, zgjed s, me 'rast paraqitet dialogu Unhide Columns, ku shi he me fushën

araqitet në ekran. Klikoni Close për ta mbyllur dialogun. Dialogu Unhide

. ëse provoni të kopjoni ose zhvendosni të dhënat e tabelës që ka kolona të

aparaqitur të gjitha kolonat në tabelë. Ndryshimi i fontit Accessi përdorë në tabela fontin Arial 10, si fo ër të ndryshuar fontin, mund të zgjedhni në menynkontekstit. Ndryshimeve të fontit do t'i përshtatrreshtave dhe gjerësitë e kolonave. Ndryshimet n e veglave Formatting (Datasheet). Ndryshimet vlejnë për tërë tabelën.

Për të ngrirë një kolo

çcheck box të zgjedhur janë kolonat që momentalisht shihen kurse pa zgjedhje janë ato të fshehurat. Nëse klikoni fushën e pazgjedhur përkatëse ajo menjëherëpColumns njëherit mund të përdoret edhe për të fshehur kolonatN

në mjafton të klikoni kud brenda saj (kurse për disa koloo jedhen) dhe në menynë Format, zg

es mënysë së kontekstit. Nëse ngrih Freeze Columns. Mundeni edhe kolonë, ajo me përmbajtjen e saj ekran, edhe nëse rreshqitni me

rmat-Unfreeze All Columns.

dhe në menynë Format zgjedhnië kontekstit. Kjo ndikon vetëm nolona mund të fshihet edhe nëse

ajin e djathtë të saj tërësisht deri në

hni: Format-Unhide Columnhet lista e kolonave, d

fshehura do të paraqitet porosia e gabimit. Par kopjimit ose zhvendosjes duhet

nt dhe madhësi të predefinuar. Pë Format-Font, ose në menynë e

en automatikisht edhe lartësitë e mund t'i bëni edhe në shiriti

108


Ndryshimi i vijave kufizuese dhe pamjes së qelulave

rat dhe

matting (fig 5.14).

Sa për argëtim mund të ndryshoni edhe pamjen e tabelës duke përdorur ngjyekfektet speciale. Vijat kufizuese horizontale dhe vertikale që e ndajnë tabelën në rreshta dhe kolona, të cilat sipas definicionit duken, mund të largohen ose të ngjyrosen (e predefinuar, ngjyrë hiri i butë). Për qelulat gjithashtu mund të zgjedhni ngjyrën e prapavisë (e predefinuar e bardhë), si dhe të jepni efektin e ngritur apo të shtypur. Për të ndërruar këto parametra, zgjedhni në menynë Format-Datasheet për të hapur dialogun: Datasheet For

Fig. 5.14 - Datasheet Formatting

(Datasheet), duke zgjedhur kontrollat përkatëse.

Pas ndryshimeve të bëra ruani tabelën ose Accessi do t'ju pyes a dëshironi t'i rundryshimet e bëra nëse tentoni të mbyllni tabelën pa i ruajtur ndryshimet.

- Cell Effect - efekti në qelulë - Gridlines shown - vijat kufizuese

e ting

ani

qe shihen - Background Color - ngjyra e prapavisë - Gridline Color - ngjyra e vijave kufizuese - Sample - mostra, ku shihet si do të duken ndryshimet e bëra. - Border and Line Styles- stili i kufinjëve dhe vijave. Këto ndryshime mund t'i bëni edhnë shiritn e veglave Format

Përshtatja e vlerave të predefinuara të tabelave

vlerat e predefinuara të program

Për të ndryshuar pamjen e të gjitha tabelave në bazën e të dhënave dhe tabelave në Access, ndryshoni

it. Zgjedhni në mëny: Tools-Options

en e dialogut hni

paraqitur vlerat standarde. Fig. 5.15 - Dialogu Options-Datasheet

për ta hapur dritarOptions dhe pastaj në të zgjedfaqen Datasheet (fig. 5.15) ku janë

109


Mund të përcaktoni ngjyrat standarde: Default Colors, ku zgjedhet ndonjë prej ngjyrave që mund t'i p

16 ërdorni për Font, Prapavi, ose vijat kufizuese. Pastaj:

efault Gridlines Showing - vijat kufizuese standarde që shihen, Default Font - i standard në qelula. Njëherit, në këtë

ialog mund të përcaktohet edhe Default Column Width - gjerësia standarde e

shës në bazë të

lin dhe insertoni dhënat në të.

P ins ni ta insertoni kolonën qet, kurse k at tme F ed kolonës. Nëse dëshironi t'i ndryshoni tiparet e k s, loni në pamjen e dizajnim

ër të fshirë (larguar) një kolonë prej tabelës klikoni kudo në kolonë dhe zgjedhni

të s

elationships). ytë

- klikoni dy herë në titullin e kolonës dhe jepni emrin e ri onën dhe zgjedhni në e Column e djathtë në titullin e Rename Column

e ko

Dfonti standard dhe Default Cell Efect - efektdkolonave, me të cilën përcaktohet gjerësia e kolonave në tabela. Show animations- paraqiti animacionet, përcakton a do të shihen efektet e animuara, si për shembull lëvizja e kolonës me rastin e zhvendosjes, etj. Shtimi/Largimi i kolonave Siç është treguar më parë, tabela mund të krijohet edhe në pamjen Datasheet, duke futur të dhënat në tabelë. Accessi përcakton tipin e të dhënave të fuvlerave të shtypura në tabelë. Principi i njëjtë vlenë edhe për shtimin e kolonave nëpamjen Datasheet. Insertoni kolonën dhe pastaj ia ndryshoni titultë

Pnë menynë: Edit-Delete Column. Accessi do të paraqesë vërejtjen se do ta fshijë kolonën. Edhe fshirja e kolonës nuk mund të zhbëhet me Undo. Nuk mundfshihet kolona që është pjesë e relacionit pa larguar relacionin (përmes dritareRNëse zgjedhni kolonën dhe hapni menynë e kontekstit, aty paraqiten edhe menInsert, Delete dhe Rename Column. Riemërtimi i kolonës Për të ndryshuar emrin e kolonës në Datasheet mund të veproni në njërën prej mënyrave vijuese:

ër të ertuar një kolonë, klikoni në kolonën djathtas prej asaj ku doe re dhe në menynë Insert zgjedhni Column. Kolona e re shfa

olon jera zhvendosen djathas. Klikoni dy herë titullin (që zakonisht paraqitet 1) dhe ndryshoni emrin eil

olonë si tipi, formati, validiteti, maskat etj, duhet të kait.

- zgjedheni kol- Klikoni tastin

meny: Format-Renam kolonës dhe zgjedhni

në menynë ntekstit

110


Secila prej tyre vendosë olonës dhe atëherë mund ta in ose të ohet.

të dhë në rekord

ër lëvizje nëpër tabelë ose formë përdoren metodat standarde si: menya Edit-Go .

ën

odin dit,

in e

kursorin në tekstin e emrit të kndryshoni emrCaption ai larg

jepni një të ri. Me këtë rast, nëse është përcaktuar tipari ,

Ndryshimi i nave PTo, kontrollat për navigim në fund të tabelës ose formës, tasteri TAB, shigjetat etjPër të ndryshuar vlerën e të dhënës në fushë, zgjedheni fushën dhe insertoni vlere re. Fusha zgjedhet nëse e poziciononi treguesin e mausit në vijën kufizuese të djathtë ose në vijën e epërme të qelulës, me ç'rast ai merr formën e një plusi të plotë të bardhe dhe e klikoni. Për të përmirësuar vlerën ekzistuese, kaloni në mEdit ashtu që klikoni në qelulë, ose shtypni tasterin F2. Kur kalohet në modin eshigjetat shërbejnë për lëvizje nëpër karaktere, e jo nëpër rekorde. Ikonat e treguara në skajin e majtë të rreshtit të tabelës, janë tregues për statusrekordit. Në tabelën vijuese janë dhënë shpjegimet lidhur me to:

Rekordi aktiv momental, nuk është në fazën e ndryshimeve

K

kaloni në rekordNë rekord janë duke u bërë ndryshime. Accessi do ta ruaj rekordin kur të

tjetër.

Rreshti i zbrazët për insertimin e rekordit të ri.

Nëse baza përdoret në rrjetë, dh zues tjetër është duke

, atëherë par i me një vijë uhet pritur deri sa ai të lirohet, për të bërë ndryshimet.

Tab mund t'i ndryshoni ons

e rekordeve

i) i karakteret o

e maus

e momentalisht ndonjë shfrytëndryshuar rekordin aqitet shenja e ndalesës: rrethdiagonale, me ç'rast d Sjelljen e tasteve Enter dhepërmes menysë: Tools-Opti

dhe shigjetave në tastierë, në faqen Keyboard (tastiera)

Zgjedhja e fushave dh Zgjedhja (selektim ve, fushave dhe rekordeve në pamjen Datasheet mund të bëhet përmes mausi

se tastierës.

Për të selektuar: Veprimi marakterin në fushë Klikoni fillimin e vlerës dhe zvarriteni treguesin nëpër vlerë (duke

e mbajtur shtypur tastin) Tërë fushën Klikoni vijën e skajit majtas kur treguesi bëhet plus i plotë i bardhë Fushat e njëpasnjëshme

Klikoni skajin e majtë të fushës dhe zvarriteni treguesin në fushat vijuese për të zgjeruar zgjedhjen

111


Kolonën Klikoni shenjën e kolonës (titullin) Kolonat e Znjëpasnjëshme kolonat vijues për të zgjeruar zgjedhjen

gjedhni kolonën dhe duke mbajtur shtypur tastin, zvarriteni nëpër

Rekordin Klikoni shenjën e rekordit Rekordet e njëpasnjëshme

Klikoni rekordin e parë dhe zvarriteni treguesin nëpër rekordet tjera

Të gjitha rekordet Zgjedhni në meny: Edit-Select All Records (Shkurtesa CTRL+A) Gjatë përdorimit të tastierës, varet a jeni në modin e vëzhgimit (Navigation) aeditimit (Edit). Në modin e vëzhgimit kursori nuk shihet dhe përmes shigjetave lëvizet nëpër fusha dhe rekorde, kurse në modin e edititmit kursori shihet dhe në

po

it Navigation dhe anasjelltas shtypet tasti F2. ëse jeni duke bërë selektime të shpeshta, mund të kaloni në modin Extedned

tastin F8, me ç'rast selektimi zgjerohet progresivisht undi nëpër krejt rekordet. Në modin Extended

shigjetat z rzgjero ë F8 anulohet zgjedhja, nëse pëndoheni.

ër të dal pur ESC.

atë rast shigjetat shërbejnë për lëvizje nëpër karakteret e fushës. Për të kaluar në modin Edit prej modN(modi i zgjeruar) duke shtypur

ëpër karaktere, fusha dhe së fn

P

Për të selektuar: Klikoni në tastierë: Teksti në fushë (modi Edit): Nga n

KZgjerimi në kolonën paraprake (kolona momentale e zgjedhur)

SHIFT+shigjeta majtas

Zgjerimi në kolonën vijuese (kolona momentale e zgjedhur)

SHIFT+shigjeta djathtas

majtas djathtas zgjerojnë zgjedhjen për nga një karakter. Nëse është tërë kolona, zgjerohet zgjedhja për nga një kolonë. Shigjetat lartë, poshtë zgjedhjen nëpër rreshta. Me Shift+ë prej modit të zgjeruar duhet shty

gjedhujn

jë karakter djathtas SHIFT+shigjeta djathtas er majtas SHIFT ajtas

fjalë djathtas CTRL+ igjeta djathtas igjeta majtas

pcioneve për tastierë) SpaceBar) art

oshtë

RL+SHIFT+Hapsira (SpaceBar)

jithashtu eleminon zgjedhjen e sa

Nga një karakt +shigjeta mNga një SHIFT+shNga nja fjalë majtas CTRL+SHIFT+shFushat ose rekordet: Fusha vijuese TAB (varet prej oRekordi momental SHIFT+Hapsira (Zgjerimi në rekordin paraprak (rekordi momental i zgjedhur)

SHIFT+shigjeta l

Zgjerimi në rekordin vijues (rekordi momental i zgjedhur)

SHIFT+shigjeta p

Të gjitha rekordet CTRL+A, ose CTKolonat:

olona momentale CTRL+Hapsira (g j)

112


Gjetja e rekordeve Nëse tabela nuk përmbanë shumë rekorde atëherë një rekord të caktuar mund ta gjeni me lehtësi, duke kaluar me radhë nëpër rekrodet në tabelë ose formë, sidomos kur rekordet janë të sortuara sipas fushës në të cilën kërkoni. Mirëpo nëse tabela ka shu rMënyrë s. Në Access ekz n e veglave egoni Accessit se çka kërkoni dhe ku të kërkohet ajo vlerë. Kër

ur kërkohet nëpër tabelë me nëntabela, atëherë Accessi kërkon vetëm në objektin

më ekorde, atëherë kjo kërkon kohë. tjetër për gjetjen e rekordit të caktuar është kërkimi sipas vlerë

isto opcioni Find-Gjeje, të cilin e gjeni në menynë Edit ose në shiritin. Duhet t'i tr

kimi mund të bëhet sipas tërë vlerës së fushës apo sipas karaktereve të caktuara. Kku ndodhet kursori. Gjetja e vlerës identike

Për të gjetur rekordin me vlerë të caktuar në ndonjë fushë të tij, vendosenkursorin kudo në kolonë dhe klikoni kontrollën Find në shiritin e veglave ose zgjedhni në meny: Edit-Find.

i

e atë rast do të hapet dialogu Find and Replace (fig. 5.16) në të cilin përcaktohet: (gjeje) ose çka zëvendësohet, përmes faqes

eplace(zëvendëso).

Mse çka kërkohet, përmes faqes FindR

Në fushën: Find What - shkruani fjalën ose vlerën që kërkoni. (P.sh

ardhshmin, me ç'rast vlera që

t

prej opcionit search

Në fushNëse pë Next gjindet përsëri vlera e njëjtë në pozitën e ardhshme.

ialogu mbetet i hapur në ekran deri sa të klikoni Close ose Cancel. Nëse nuk

në fushën Emri të një tabele kërkojmë emrin: Artan). Pastaj klikoni tastin: Find Next - gjeje të

kërkohet gjindet në pozitën ku ndodhet dhe në tabelë selektohe(nënkuptohet, nëse ekziston), dhe varësisht

Fig. 5.16 - Find and Replace përcaktohet kahja e kërkimit.

at e indeksuara kërkimi kryhet më shpejtë. rsëri klikoni Find

Dekzistojnë vlera tjera ose herën e parë nuk gjindet fare vlera e tillë, paraqitet porosia se Accessi ka përfunduar kërkimin dhe nuk ka gjetur vlerën e tillë. Në pozitën Look In: (shiko në) përcaktoni a dëshironi të kërkohet vetëm në fushën kuka qenë kursori kur keni hapur dialogun Find (emri i saj paraqitet në këtë pozitë)

113


apo nëpër tërë tabelën (e zgjedhni në listën që hapet kur klikoni shenjën në skadjathtë të fushës Look in).

jin e

ë fushën Search (kërko), e cila paraqitet kur hapet dialogu i plotë duke klikuar i cili ku hndërrohet në Less<< et kahja ose

. Opci Search- ( e pr il

azhdon dhe - p (te la në

menta- (te etë tal.

Opcioni Match C t), trajton shkro

arakt të ndry etëmh Case, nuk mund të formatit).

tit

e vlerës së parafërt

rës së parafërt në fushat e tipit Text

e

nëse kërkoni "Bregu" e llit" nuk e gjenë sepse nuk është në

të

cak r që

Ntastin More>> (nëngrupi për kërkim

r të klikohet sonet e mundshme në listën

) përcaktoh janë:janë:

All edefinuar) - kur kërkimi f lon prej pozitës ku ndodhet kursori, v deri te rekordi i fundit përsëri fillon prej të parit. Umo

rtë) - kur kërkohet vetëml

rekordet mbi (para) rekordit

Down poshtë) - kur kërkohet v

ase (përshtat shkr

m në rekordet nën rekordin momen

onjashme, prandaj kërkon v

njat e vogla dhe të mëdha si shkronjën me madhësi të njëjtë me erek

atë që e keni shtypur në fushën Find. Nëse zgjedhet Matcpërdoret Search Fields as Formatted (kërko fushat sipas Opcioni Search Fields as Formatted mundëson të gjeni fushat në bazë të forma(p.sh., tipi i datës) e jo sipas vlerës. Kjo mënyrë e kërkimit është më e ngadalshme. Klikoni Less, për të fshehur fushën Search dhe Opcionet Match Case dhe Search Fields as Formatted.

jetjaG

ccessi ofron edhe dy mënyra të kërkimit të vleAose Memo, përmes fushë Match (përshtat) për kufizimin e kërkimit në një pjesë të fushës ose me përdorim të shenjave xhoker. Fusha Match përcakton se a duhet të kërkohen vetëm vlerat e plota dhe të sakta apo të pranohen edhe ato pjesërisht të ngjashme me atë që kërkoni. Opcionet janë:

- Whole Filed (tërë fusha, e predefinuar) - gjenë vetëm vlerat e plota që janë identike me atë që kërkoni

- Any part of field (cilado pjesë e fushës) - e cila gjenë rekordet me vlerën kërkuar kudo brenda fushës. Për shembull, nëse dëshironi të gjeni një rekord që në fushën e adresës ka vlerën "Bregu i diellit", mund të kërkoni vetëm fjalën "diellit" dhe rekordi do të gjindet.

- Start of Field (fillimi i fushës) - e cila gjenë rekordet me fjalën e kërkuar në fillim të fushës. P.sh për adresën Bregu i diellit, gjenë, por nëse përsëri kërkoni "diefillim të fushës.

Gjatë kërkimit mund të përdoren edhe disa shenja xhoker në stringun që kërkohet, të cilat zëvendësojnë një ose disa karaktere. Për shembull nëse e dini vetëm njëpjesë të vlerës që e kërkoni ose kur kërkoni rekordet që i përgjigjen shabllonit

tua . Karakteret xhoker: * dhe ? mund të paraqiten kudo në kuadër të stringut

114


kërk e j të kërkimi

oh t në fushën Find What. Në tabelën vijuese janë dhënë disa shembut me xhoker karaktere.

Shenja xhoker: Zëvendëson: Shembull:

* Çfardo numri i karaktereve b* fjalët që fillojnë me b - bregu, bota… ? Cilidi karakter b??a - buka, besa, bota [ ] Cilido karakter në kllapa a[dn]i, gjenë: adi, ani, por jo edhe asi, ari ! Cilido karakter që s'është

në kllapa a[!dn]i, gjenë asi, ari por jo adi dhe ani

- Cilido karakter në brezin e karaktereve (duhet të jetë në renditje rritëse)

a[a-d]b gjenë: aab, abb, acb dhe adb

# Cilido karakter numerik 10# gjenë: 100, 101 …109, por jo 10A Gjetja e stringut të zbrazët ose vlerave Null Për të gjetur fushat me vlera Null, në fushën Find What shtypni: NULL ose IS NULL. Për të gjetur stringun e zbrazët jepni: "" (thonjëzat pa zbrazëtirë mes tyre). Kur Accessi e gjen fushën e tillë kursori kalon në të dhe kur mbyllet dialogu Find and Replace, kursori paraqitet në fushën e zbrazët dhe mund të filloni shkruarjnë të.

en

jetj d

he Replace, që mundëson të bëni ndryshimet në të

a e

tuese, me vlerën e re.

Pë Shu vler ëToo O

G

ariantë e opcionit Find është edVvlera të ndryshme, duke përcaktuar vlerën që do të paraqitet në një fushë në vend vlerës që ekziston në të. Opcionet e kërkimit janë të njëjta si në rastin Find, vetëmse tashti kemi edhe fushën: Replace with (zëvendësoje me), në të cilën jepet vlercila do të zëvendësojë vlerën nga fusha Find What. Për shembull nëse dëshironi qëtë gjitha fushat që përmbajnë vlerën DM të zëvendësohen me vlerën EURO, atëherë në dialogun Find and Replace, në fushën Find What: shtypet-DM, kurse tek Replace With-shtypet EURO. Për zëvendësim keni dy mundësi: një nga një ose të gjitha përnjëherë. Me Find Next gjendet pozita e ardhshme dhe me Replace zëvendësohet vetëm ajo, kurse me Replace All zëvendësohen përnjëherë të gjitha ushat që kanë vlerën ekzisf

a he zëvendësimi i të dhënave

rshtatja e opcioneve Edit/Find

më opcione të Edit dhe Find të zgjedhura në dialogun Find and Replace kanë a t predefinuara të cilat mund të ndryshohen në dritaren Options (menya: ls- ptions) në faqen: Edit/Find. Opcionet që ekzistojnë janë: - Fast Search - kërkon në fushën momentale, vlerën e plotë

115


- General Search - kërkon të gjitha fushat, cilëndo pjesë të fushës - Start of Field Search - kërkon fushën momentale, fillimin e fushës

Opcionet Confirm që paraqiten në anën e djathtë, përcaktojnë kur do të paraqesë porosinë me vërejtje Accessi: para ndryshimeve në rekord, fshirjes së dokumentit, ose aktivizimit të pyetësit veprues. Është mirë të lihen të zgjedhura të gjitha opcionet, sepse këto veprime nuk mund të anulohen me Undo. Fshirja e të dhënave N

TAutoCorrect përdoret në n

p

- Correct TWo INitial CApitals -Përmirëso dy shkronjat e para të mëdha - Capitalize First letter of sentence - zmadho shkronjën e parë në fjali - Correct names of days - përmirëso ditët e javës - Correct accidental use of cAPS lOCK key -

Caps Lock-ut (pra shkronja e parë e vogël, tjerat të mëdha). - Replace text as you type- zëvendëso tekstin gjatë shtypjes

ëse dëshironi të fshini karakteret (shkronjat) lëvizni kursorin dhe shtypni DEL e

karakterin paraprak (para kursorit). Për të fshirëdhe shtypni DEL ose BACKASPACE. Karakte it-Undo. Për të fshirë tërë rekordin, zgjedheni dhe pastaj menynë e kontekstit për rekordin e zgjedhur, njAccessi do të tërheqë vërejtjen lidhur me fshirje ktheni me Undo. Nëse dëshironi të fshini disa rekorde roni njësoj. Rekordi s'mund të fshihet, nëse ndonjë fintegritet referencial.

për të fshirë karakterin vijues (pas kursorit) os BACKSPACE për të fshirë vlerën në fushë, zgjedhni fushën ret e fshira mund t'i ktheni me Ed

në meny: Edit-Delete, ose nëësoj zgjedhni Delete Record. n e rekordit, sepse s'mund ta

njëkohësisht, zgjedhni dhe vepushë e tij është në relacion me

ta zgjedhni, kaloni kudo në të dheiritin e veglave.

abime të rastit që paraqiten gjatë toCorrect

Për të fshirë rekordin pa pasur nevojë klikoni kontrollën Delete Record në sh

Përdorimi i AutoCorrect Nëse dëshironi që Accessi të përmirësojë disa ginsertimit të të dhënave aktivizoni opcionin Au (fig. 5.17), në menynë

ools-AutoCorrect, i cili mund të përdoret edhe për zëvendësim të shkurtesave. të gjitha programet e Office-it, prandaj ndryshimet në të

ë cilindo program, përcillen edhe në Access. Në dritaren AutoCorrect shihet lista g lëve

që përm a e djat t ë

ërshkrimit të opcionit si:

përmirëso përdorimin e rastit të

e pesë abimeve të zakonshme që përmirësohen automatikisht, dhe lista e fjairësohen (Replace-zëvendëso; ana e majtë) me fjalët e drejta (with-me; an

ë). Opcionet e gabimeve janë shpjeguar me vet gabimin që përdoret gjath

116


Opcioni i fundit është mirë të largohet, sepse gjatë shtypjes automatikisht bëhet zëvendësimi për fjalët nga lista përfundi, ku përfshihen fjalët e gjuhës angleze dhgabimet e zakonshme dhe të mundshme gjatë shtypjes. Mirëpo në atë listë është edhe: "i" që zëvendësohet me "I" sepse shkronja "

e

I" në gjuhën angleze do të thotë "Unë" dhe shkruhet gjithnjë me shkronjë të madhe, kurse i e vogël e vetmuar nuk përdoret kurrë. Nëse nuk e largoni atë prej liste dhe është i zgjedhur opcioni për zëvendësim gjatë shtypjes, atëherë nëse shkruani: "Bregu i diellit" automatikisht do të shndërrohet në "Bregu I diellit". Disa përjashtime mund të bëhen me tastin Exceptions…(përjashtimet).

Fig. 5.17 - AutoCorrect

Opcionin në listë e gjeni dhe e fshini me tastin Delete, që ndodhet në pjesën e poshtme të dritares. Ndërsa për të shtuar ndonjë fjalë për zëvendësim automatik e përdorni tastin Add(shto). Për shembull nëse dëshironi të shpejtoni punën, kur përdorni shpesh fjalën Prishtina, mund të shtoni në listë: tek Replace: Pr ose pr, dhe tek with: Prishtina dhe e shtypni Add. Atëherë gjatë punës, sa herë që e shtypni "Pr" automatikisht përmirësohet në "Prishtina". Nëse e deaktivizoni Replace text as you type kjo nuk ndodhë.

Shtypja e tabelave

Mënyra më e lehtë dhe më e shpejtë e shtypjes së tabelës është që të shtypet kontrolla Print në shiritin e veglave, deri sa tabela është e hapur. Në këtë mënyrë të dhënat dërgohen direkt në shtypës.

Kjo mund të bëhet edhe në dritaren Database, duke zgjedhur tabelën dhe duke klikuar Print. Gjithashtu, në dritaren database mund të klikoni tabelën me tastin e djathtë dhe në menynë e kontekstit të zgjedhni Print. Edhe në këtë mënyrë, të dhënat dërgohen direkt në shtypës. Nëse dëshironi të shtypet edhe nëntabela ajo duhet të hapet (të paraqitet në ekran) para shtypjes. Nëse dëshironi të ndryshoni opcionet e shtypes, për shembull që të shtypen vetëm rekordet e zgjedhura ose nga disa kopje, duhet të hapet dialogu Print, përmes menysë File-Print. Nëse dëshironi të shikoni si do të duken tabelat kur të shtypen,

117


para se t'i shtypni klikoni Print Preview. Kjo është e përshtatshme për shembull kur dëshironi të dini a do t'i zërë faqja të gjitha fushat. Për të ndryshuar margjinat e faqes, madhësinë e letrës ose orientimin e faqes, duhet hapur dialogun Page Setup-konfigurimi i faqes në menynë File-Page Setup.

118


119

Sortimi dhe filtrimi Avni Rexhepi - Microsoft Access

SORTIMI DHE FILTRIMI Të dhënat në tabelë Accessi i sorton automatikisht sipas vlerave në fushën e çeprimar. Mirëpo, shpeshherë gjatë punës paraqitet nevoja që të dhënat të rradhitenë ndonjë mënyrë tjetër. Për shembull, studentët në tabelën e studentëve dëshiro

lësit n ni

i rradhitni sipas alfabetit. Të dhënat mund të sortohen në pamjen datasheet ose në formë, sipas vlerës në ndonjë fushë të caktuar. të bëhet në bazë të 255 karaktereve në një ose mtekstuale nëse bëhet në renditje rritëse (ascendi(anglez) prej A deri në Z. Nëse sortohen vlerat voglës kah e madhja, kurse datat prej datave të e.

rd -descending). a f O

t'

Sortimi në bazë të vlerave të një fushe Për të sortuar të dhënat në bazë të vlerave të një fushe, në pamjen datasheet, klikoni fushën në bazë të së cilës dëshironi të bëni sortimin dhe pastaj:

- klikoni tastin e djathtë të mausit dhe në menynë e kontekstit zgjedhni Sort Ascending (Descending)

Në fig. 6.1 shihet rezultati i sortimit në tabelën Studentët, duk

- klikoni Sort Ascending (Descending), ose - në menynë Records, zgjedhni: Sort-Sort Ascending (Descending),ose

e bërë sortimin në mri. rritje në bazë të fushës E

Në pamjen datasheet sortimi mund ë shumë fusha. Sortimi i vlerave

ng) bën rradhitjen sipas alfabetit numerike, ato rradhiten prej të mëhershme kah ato të mëvonshmoret sortimi në rënje (zvoglim

ushave të tipit Memo, Hyperlink oseNëse dëshironi renditjen e kundërt, atëherë pë

Sortimi nuk mund të bëhet sipLE Object.

s

120

Avni Rexhepi - Microsoft Access Sortimi dhe filtrimi

Fig. 6.1-Tabela e sortuar

Rradhitja është alfabetike, dhe bëhet në rritje. Duhet pasur kujdes me shkronjat shqipe me nga dy simbole, Dh, Gj, Sh, Nj, etj sepse sortimi bëhet në bazë të alfabetit anglez, prandaj mund të paraqitet rasti kur emri Dhurata, paraqitet para emrit Drita.

Sortimi në bazë të vlerave në dy ose më shumë fusha Nëse dëshironi që sortimi të bëhet në bazë të disa fushave, ato duhet të jenë fusha fqinje (njëra pranë tjetrës) në pamjen datasheet. Përveq kësaj Accessi, me rastin e sortimit u jep përparësi fushave që ndodhen në kolonën e majtë. Nëse në atë kolonë paraqiten vlera të njëjta, atëherë bëhet sortimi në bazë të vlerës në kolonën e ardhshme, të djathtë. Nëse kolonat në bazë të të cilave dëshironi të bëni sortimin nuk janë fqinje, zhvendosni për t'i bërë fqinje para se të bëni sortimin. Pasi të rregulloni pozitat e tyre, zgjedhni kolonat në bazë të të cilave dëshironi të bëni sortimin dhe pastaj klikoni Sort në ndonjërën prej mënyrave të lartpërmendura.

Fig. 6.2 - Sortimi në bazë të dy kolonave

Së pari bëhet sortimi sipas kolonës Emri, e pastaj sipas asaj Mbiemri. Për emrin Arben, shihet se është bërë rreshtimi sipas kolonës së dytë, mbiemri, pasi vlera e parë është e njëjtë në të dy rastet. Paraprakisht kolona mbiemri është zhvendosur pranë kolonës emri.

Nëse në fushat tekstuale (Text) paraqiten shifra, 5, 18, 234 ato do të sortohen si 18, 234, 5 pra si karaktere e jo sipas vlerës numerike. Për të evituar problemet, mund të plotësoni shifrat e përparme me zero ashtu që të gjitha stringjet të kenë gjatësi të njëjtë, 005, 018, 234 dhe atëherë rezultati i sortimit do të jetë i njëjtë si në rastin e sortimit të vlerave numerike. Nëse në tabelë ka rekorde në të cilat paraqiten fusha tekstuale të zbrazëta ose fusha numerike Null, atëherë ato do të paraqiten në fillim me rastin e sortimit në rritje, dhe atë së pari fushat Null e pastaj stringjet e zbrazëta. Kur bëhet sortimi në bazë të më shumë kolonave, Accessi bën sortimin e ashtuquajtur të thjeshtë, sepse renditja bëhet e njëjtë, në të dy kolonat. Nuk mund të bëhet kombinim në rritje dhe në zbritje për ato kolona. Mirëpo kjo mund të bëhet duke përdorur sortimin e përzier, duke përdorur mundësitë më të avansuara për sortim (Advanced Filter/Sort), që do të shpjegohen më vonë. Ruajta e sortimit

121


asi të bëheP t sortimi në tabelë, kur tentoni të mbyllni tabelën Accessi do të

parashtrojë pyetjen: a dëshironi t'i ruani ndryshimet në dizajnin e tabelës (ku hyn edhe sortimi). Nëse përgjigjeni me Yes, atëhere kur të hapet tabela herën e ardhshme do të jetë e sortuar sipas mënyrës së fundit. Nëse përgjigjeni me No, mbetet renditja e mëparshme.

122


F

Nqlargon ato momentalisht nga ekrani.

ë Access ekzistojnë pesë mënyra të Npërcaktoni dhe renditjes në bazë të së cilës dëshironi të paraqiten të dhënat.

- Filter by Form (Filtrimi sipas formës) paraqet vetëm rekordet që plotësojnë kushtin e dhënë në tabelë

t të - Filter by Selection (Filtrimi sipas selektimit) paraqet vetëm rekordecilët në një fushë të caktuar kanë vlerën e njëjtë me atë që është zgjedhur në ndonjërin prej rekordeve

- Filter Excluding Selection (Filtrimi me përjashtim të selektimit) paraqet vetëm ato rekorde që nuk e përmbajnë vlerën e njëjtë me at

- Filter for Input (Filtri për vlerën hyrëse) paraqet dialogun ku duhet të jepni kriterin për filtrim.

Nëse të dhënat në ekran janë rezultat i sortimit, në rreshtin e statusit paraqitet:

LTR. Në rreshtin mF

F- Nëse përveq filtrimit dëshironi që rekordet të jenë edhe të sortuar duhet përdoruopcioni Advanced Filter/Sort. Pas secilit filtrim mund të sortoni rezultatin e cilit do tip të filtrimit duke klikuar ikonën për sortim.

iltrimi N lis ktuara, atëherë

si i filtrimit bë qi ë caktuar (kriteri paraqet një grup ht re zgjedhen vlerat për paraqitje).

mënyrë kursehet në kohë dhe pë lehtë vetëm në të dhënat ë ju interesojnë. Filtrimi nuk bën fshirjen e të dhënave nga tabela, por vetëm i

filtrimit, varësisht prej kushteve që i

ë të zgjedhur në nd

- Ad ëson filtrimin dhe so mi në ba secilën fushë sipas dëshirës.

e shenjat për navigim nëpër rekorde paraqitet numri i që e plotësoj F

n a shtë na "Apply Filter" dhe nëse e mbani mbi të paraqitet teksti "Remove Filter". gjen humrdoelec und ta përdorni vetëm njëherë. kom OR

uhet p m, Filter for Input ose Avanced

r

ëse në tën e të dhënave dëshironi të shihen vetëm rekordet e caekziston mundësia e largimit të atyre që nuk dëshironi t'i shihni. Proce

n paraus

tjen vetëm të vlerave në bazë të kriterit tk esh të cilat definohen-dhe në bazë të ty

rqëndroheni më ë këtë

onjë prej rekordeve vanced Filter/Sort (Filtri/Sorti i avansuar) mund

rtimin e rekordeve. Ky sortim mund të jetë kompleks, si p.sh sortie rënëse ose rritëse për zë të dy ose më shumë fushave me renditj

rekordeve në kriterin (p.sh:Record 1 of 3 iltered), tregon se momenatlisht kursorishiritin e veglave ëtreguesin e mausit,

dodhet te rekordi i parë prej 3 saktive iko

janë filtruar. Gjithashtu në

- Nëse dëshironi të moment mund të pëopcionin Filter by S

i rekordet që plotësojnë më srni disa kritere që kombinohen mtion, vëreni se m

ë se një kriter në një e AND. Nëse punoni me

- Nëse dëshironi të ndonjë shprehje d

ilter/Sort.

binoni kriteret me operatorinërdorur Filter By For

, ose si kriter të jepni

123


- Filter by selection - aplikon filtrin sipas selektimit

- Filter by Form - hapë formën për filtrin sipas formës

- Apply Filter/Remove Filter - aplikon filtrin sipas formës

- Clear Grid - pastro formën për kriter

- Close - mbyllë formën për kriter Filtrimi në bazë të selektimit

esë i të keni

filtrimi aplikohet në një prej mënyrave vijuese:

Kjo metodë e filtrimit është më e lehta dhe përdoret më së shpeshti. Duhet vetëm të zgjedhet (selektohet) vlera në bazë të cilës dëshironi të filtroni të dhënat dhe në ekran do të mbeten vetëm ato rekorde që në atë fushë plotësojnë kriterin. Ky tip i filtrimit mund të aplikohet në të gjitha tipet e të dhënave përveq në OLE Object. Për të dhënë vlerën (për të caktuar kriterin) në bazë të cilit dëshironi të bëni sortimin, gjejeni në pamjen datasheet dhe zgjedheni tërë vlerën ose vetëm një pjë saj. Ka mundësi edhe vetëm të pozicionohet kursori në fushë. Past

përcaktuar kriterin

- Klikoni Filter by selection në shiritin e veglave - Zgjedhni në meny: Records-Filter by Selection - Klikoni tastin e djathtë në vlerën e dëshiruar dhe në menynë e kontekstit zgjedhni Filter by Selection

Rekordet që paraqiten në ekran si rezultat i filtrimit, varen prej mënyrës së dhëniessë kriterit për filtrim. Në tabelën vijuese janë përshkruar mënyrat e ndryshme për caktimin e kriterit për filtrim. Ato janë të njëjta si në rastin e di

alogut Find (tek j tja e rekordeve).

et tek të

g

vkursori në fushë pa zgjedhur asgjë Zgjedhet një pjesë e fjalës, duke përfshirë karakterin e parë

Fushat fillojnë me karakteret e zgjedhura

Opcioni: Start of Field Match

Zgjedhet një pjesë e fjalës, por jo edhe karakteri i parë

Kudo në fushë ekziston vlera e zgjedhur (karakteret e zgjedhura)

Opcioni: Any Part Of FileMatch

d

e

Zgjedhja: Paraqiten rekord cilat Ekuivalenti tek Find rës së Zgjedhet tërë fjala ose

etëm pozicionohet E tërë fusha i përgjigjet vlezgjedhur

Opcioni: Whole Field Match

124


P.sh, për të parë në tabelën studentët të gjithë studentët nga Prishtina, klikoni në fushën ku është Prishtina ose zgjedheni "Prishtinë" dhe klikoni Filter by SePër të parë të gjitha vendet nga Prishtina ose Presheva, zgjedhen dy shkronjat e para "Pr" tek cilado prej tyre dhe klikohet Filter By Selection. Në këtë filtër mund të aplikohet vetëm një kriter në një moment. Nëse ju duhfiltri që ba

lection.

et zohet në kombinimin e dy ose më shumë vlerave, p.sh studentët nga

rishtina, me Emër që fillon me shkronjën A, atëherë zbatoni filtrimin e parë dhe pastaj në rekordet e mbetura në ekran zbatoni f ep rezultatin e njëjtë si kur të aplikohen njëkohësis r me operatorin AND.

rat që jnë kriterin caktuar, atëherë zbatoni Fiter By Excluding Selection, me të cilin largohen nga

erë n,

ë

tu

P

eekrani rekordet që e plotësojnë kriterin. Përcaktimi i kriterit bëhet sipas rregullave të njëjta si në rastin e filtrit sipas selektimit. Për shembull nëse dëshironi të shihni studentët që nuk janë nga Prishtina, atëhzgjedheni "Prishtinë" tek cilido rekord dhe aplikoni Filter Excluding Selectioduke zgjedhur në meny: Records/Filter/Filter Excluding Selection. Filter by Form Filtrimi sipas formës (formularit) nuk dallon shumë prej filtrimit sipas selektimit. Në vend se kriteri për sortim të jipet në pamjen datasheet, në këtë rast hapet nekran dritarja me rrjetën që paraqitet për krijimin e filtrit (fig. 6.3) . Rrjeta ka formën e tabelës me një rresht të zbrazët dhe vendet e zbrazëta në secilën fushë, në të cilat mund të shtypni kriteret për filtrim. Me këtë rast ka më tepër mundësi për përcaktimin e kriterit për filtrim. Mund të jepni dy, tri ose më shumë kushte ashqë rekordi duhet të plotësojë të gjithë ose ndonjërin prej tyre.

Fig. 6.3 - Filtrimi sipas formës

Kur hapet Filter by Form, aplikohet kushti i fundit që është aplikuar

iltrin për kriterin e dytë. Kjo jht të dy kushtet duke i kombinua

nuk dëshironi të plotëso

Filtrimi me përjashtim Në rastet kur nevojitet që të paraqiten vle

Kriteret e shumëfishta mund të zbatohen në një ose më shumë fusha.

paraprakisht, edhe nëse ka qenë si Filter B ni

gposhtme paraqiten faqet: Lo Kur të klikoni në fushën për shigjeta zgjedhëse në anën e ë

y Selction. Për të pastruar rrjetën me kritere, klikolave që paraqitet për Filter By Form. Në pjesën e ok For dhe Or, për të mundësuar kushtet e shumëfishta. të cilën dëshironi të përcaktoni kriterin, paraqitet djathtë e cila hapë listën e sortuar të vlerave në at

Clear Grid, në paletën e ve

125


fushë. Kur të përcaktohet krvlera vetëm për një fushë, siFilter by Selection. Për kushtet e shumëfishta pë Kur përdoret operatori ANDpërcaktuara. Kur përdoret O e të përcaktuara. Për rastin me O paraqiten pozitat Or, të cilat

iteri, klikohet ikona Apply Filter. Nëse përcaktohet në fig. 6.3, atëherë kjo është njësoj si të aplikohej

rdoren kombinimet me AND (Dhe) dhe me OR (Ose). duhet plotësuar të dy ose më shumë kushtet e R atëherë mjafton të plotësohet njëri prej kushtevr, në fund të dritares

klikohen për të përcaktuar një nga një kushtet e dëshiruara, secila në faqe të veçantë.

Fig. 6.4 - Filter by form, me AND

dëshirojmë të shohim sa studentë kanë kaluar në afatin e qershorit, lëndën Matematika I.

Gjatë përcaktimit të kushteve mund të përdoren edhe shenjat xhoker dhe shprejhet e ndryshme. Për shembull për të gjetur studentët me emër prej shkronjës M e tutje:aEmri: >="M". Për të gjetur fletëparaqitjet mes dy datave, atëherë jepet kushti: Between #01/06/2001# AND #31/06/2001#. Për të gjetur studentët e regjistruar në vitin 2000, nëse në numër të indeksit përdoret parimi i numrit rendodhe vitit, si: 145/2000, atëherë: kushti në fushën e numrit të indeksit: Like "*00", pra të gjithë që në dy pozitat e fundit kanë 00, etj. Për fushat e tipit Yes/No mund të jepni (-1) për Yes dhe (0) për No. Pra kushti AND është në dy fusha, nëse përca

Për rastin me AND në rrjetë zgjedhim kushtet për dy ose më shumë fusha. Për shembull në tabelën e fletëparaqtijeve,

në

r

ktohet kushti në dy fusha të veçanta

rin ,

arguar donjë kusht Or, në menynë Edit zgjedhni Delete Tab.

Fi Opcioni i ri, Filter for Input mundëson që në papërcaktoni kushtin për filtrim, duke klikuar fushdhe në menynë e kontekstit paraqtitet opcioni: F 5).

ose jepet brenda fushës së njëjtë, duke përdorur dy vlera, si në rastin e datës. Kombinimi me Or, mundëson paraqitjen e rekordeve që e plotësojnë së paku njëprej kushteve të përcaktuara, duke kombinuar ato përmes pullave Look For dhe Orqë paraqiten në pjesën e poshtme të dritares. Për secilin kusht të ri Or (ose) duhet klikuar Or, me ç'rast hapet faqe e re për kushtin e ri. Në faqen Look For jepen kombinimet për kushtin AND, kurse për Or, shtohen në faqet Or. Për të ln

lter for Input

mjen datasheet ose në forma, të ën me tastin e djathtë të mausit, ilter For: (fig. 6.

126


or: shtypnltrimin. Mund të përdoren kushtet

dëshironi të aplikoni dy ose më shumë kushte, pasi të jepni kushtin e parë shtypni Tab (në tastierë) për tëaplikuar kushtin e parë dhe për të hapur menynë për kushtin e dytë. Kjo është si kombinimi i dy kushteve me AND. Për të larguar filtrin klikoni në konRemove Filter ose në m

Fig. 6.5 - Filter for Input Remove Filter/Sort.

Në Filter for Input, nuk mund të kombinohen dy kushte në fusha të ndryshme për të kombinuar kriteret me Or, por në një fushë të njëjtë mund të kombinohen d

të jepni vlerën, klikoni Enter (në tastierë) për të

kritere me Or, p.sh., në fushën afati i provimit në Filter for Input, shtypni: QershoOr Janar. Adv n

Në fushën Filter F i vlerën për të cilën dëshironi të bëni fidhe shprehjet e njëjta si në rastin Filter by Form. Pasi

mbyllur menynë dhe për të aplikuar filtrin. Nëse

trollën enynë Records zgjedhni

y r

Ky ë htveh pë ron edhe

tër

Clear Grid

a ced Filter/Sort

s ë opcioni më fleksibil dhe më gjithpërfshirës për filtrim në Access. Në te rfshinë të gjitha mundësitë e Filter by Form por përveq kësaj of

mundësitë për të përcaktuar kushtet e ndryshme për sortim për fusha të ndryshme në tabelë. Të gjitha kushtet për sortim dhe filtrim jipen në një dritare. Dritarja hapet prej menysë: Records-Filter-Advanced Filter/Sort dhe është e ndarë në dy pjesë(fig. 6.6). Në pjesën e epërme ndodhet lista me emrat e fushave në tabelë. Në pjesën e poshtme është rrjeta ku mund të vendosni fushat në bazë të të cilave dëshironi të bëni filtrimin, vlerat që do të përdoren dhe mënyrën e sortimit të vlerave të filtruara. Nëse është e nevojshme duke zvarritur vijën ndarëse në mesmund të rritni ose zvogëloni pjesët e dritares. Nëse veq është aplikuar ndonjë fil

ë herët, kriteret e tij do të paraqiten në rreshtin Criteria të rrjetës. Klikoni m, për të pastruar kriteret ekzistuese.

Në pjesën e rrjetës ndodhen disa kolona të zbrazëta dhe secila prej tyre ka nga katër rreshta. Rreshti i parë Field - fusha është e destinuar për emrin e fushës dhe kur klikoni në të, paraqitet shigjeta në anën e djathtë në të cilën ndodhet lista rënëse e fushave të tabelës, prej të cilës e zgjedhni ndonjë fushë. Rreshti i dytë, Sort, ka të bëjë me mënyrën e sortimit. Në rreshtin e tretë dhe rreshtat tjerë mund të jepni kriteret për filtrim. Mund të përcaktoni deri në nëntë rreshta me kritere.

127


Fig. 6.6 - Dritarja Advanced Filter/Sort

kritereve - zgjedhni fushën në listën Field trrjetës.

Edhe pse në këtë dritare zgjedhni vetëm disa kolona, në

Për të zgjedhur fushën për kriter mund të bëni një prej veprimeve

që ajo të paraqitet në rrjetën e

ë

dritaren e filtruar paraqiten

zgjedhni të gjitha ato fusha rej listës dhe vendosni në rrjetë. Për të zgjedhur disa fusha të njëpasnjëshme,

mbani shtyfu ë nfushat e zgjedhura zvarritni në rrjetë dhe ato do të paraqiten në kolona të

ëNëse duhet paraqitur më shumë fu jitha e pastaj të largohen ato të panevojs fushë, e zgjedhni në

jetë kolonën përkatëse dhe shtypni DEL ose në meny zgjedhni Edit-Delete

R. Nëse p.sh dëshirnë atë fush

Në- Në shtypni X, në rreshtin e parë Or-Y, dhe në

rreshtin e dytë Or-Z ): In (X, Y, Z) në rreshtin Criteria.

mund të përdorni operatorin AND: Between

ve, klikoni Remove Filter ose zgjedhni në meny:

.

vijuese: - zgjedhni dhe zvarritni një fushë prej listës së epërme në rrjetën e poshtme - klikoni dy herë fushën në listë

të gjitha fushat e tabelës. Nëse dëshironi që filtrimi të bëhet sipas disa fushave,p

rrColumn. Për të përcaktuar kushtet e shumëfishta përdoren operatorët AND dhe O

- Përdorni funksionin IN (Nëër të përcaktuar vlerat mes dy datave, P

01/06/2001 AND 30/06/2001. Për të aplikuar filtrin klikoni: Apply Filter ose në meny zgjedhni: Filter-Apply Filter ose hapni menynë e kontekstit dhe zgjedhi Apply Filter. Për të larguar filtrin klikoni Close në shiritin e veglaRecords-Remove Filter/Sort. Për të bërë ndryshimet në filtër përdoret mënyra e njëjtë si me rastin e krijimit, ashtu që në dritaren për filter shtoni ose ndryshoni kriteret për filtrim

pur SHIFT dhe klikon të parën dhe të fundit prej tyre. Për të zgjedhur uk janë fqinje, mbani shtyur CTRL dhe klikoni fushat përkatëse. Pastaj shat q

njëpasnjëshme me rradhën që kan pasur në listë. sha atëherë më lehtë është të insertohen të ghme. Për të larguar ndonjë

oni që në një fushë të shihni rekordet që kanë vlerat X, Y dhe Z, atëherë ë: rreshtin Criteria shtypni: X or Y or Z në kolonën përkatëse rreshtin e parë, Criteria,

-

128


Ru j

kuar ruhet jo si objekt i veçantë por, në kuadër të tabelës, nëse ë pyetjen për ruajten e ndryshimeve në tabelë jeni përgjegjur me Yes. Kur e hapni

ni të keni në dispozicion më shumë filtra ose dëshironi ta ruani filtrin ërherë, duhet ta ruani si Pyetës (Query). Pyetësit ruhen si objekte të veqanta në

bazën e të dhënave. Kur dëshironi të përdorni përsëri filtrin, mund ta ktheni përsëri në dritaren e filtrave dhe mund ta ekzekutoni si Pyetës. Për ta ruajtur filtrin e krijuar me opcionin Advanced si Pyetës dhe për ta lexuar atë filtër në dritaren e filtrave, duhet të veproni si vijon:

ajt a e filtrit Filtri i fundit i aplintabelën sërish, mund të ndryshoni filtrin. Nëse krijoni filtër të ri por, dëshironi që në tabelë të ruhet i vjetri, klikoni No në pyetjen për ruajtje të ndryshimeve në tabelë. Natyrisht nëse bëni ndryshime tjera që dëshironi t'i ruani, bashkë me to ruhet edhe filtri. Nëse dëshirop

- Kur është e hapur dritarja e filtrit, klikoni Save As Query, në shiritin e veglave. Këtë opcion mund ta zgjedhni edhe në menynë e kontekstit ose në menynë File..

Hapet dialogu: Save As Query ku kërkohet ta jepni emrin për Pyetësin. Jepni emrin për Pyetësin dhe klikoni OK.

Për të hapur përsëri filtrin në dritaren e filtrave, hapeni dritaren e zbrazët për punë me filtrin Advanced Filter/Sort dhe klikoni ikonën Load From Query.

- Ky opcion gjithashtu mund të zgjedhet edhe prej menysë së kontekstit ose prej menysë: File, me kusht që të jetë hera e parë që e përdorni. Hapet lista e filtrave të aplikueshëm (Applicable Filter), prej ku zgjedhni filtrin përkatës.

Largimi dhe fshirja e filtrit Ekziston dallim në mes të largimit të filtrit dhe fshirjes së filtrit. Nëse filtri largohet, thjeshtë në ekran paraqiten të gjitha rekordet në tabelë. Më vonë, filtri mund të aplikohet përsëri. Nëse fshihet filtri, fshihen edhe kriteret në të, ashtu që ai nuk mund të aplikohet përsëri. Për të larguar filtrin, klikoni ose zgjedhni në meny Remove Filter. Për të fshirë filtrin në tërësi, duhet pastruar rrjetën e filtrit dhe pastaj të aplikoni filtrin e zbrazët në listën e të dhënave në një prej mënyrave vijuese:

- kaloni në dritaren Advanced Filter/Sort. S'ka lidhje në cilën mënyrë është krijuar filtri, ai do të paraqitet në rrjetën e filtrave në çdo rast.

- klikoni Clear Grid ose zgjedhni në meny Clear Grid.

129


- klikoni Apply Filter - klikoni Close, për të mbyllur dritaren Advanced Filter/Sort.

Dritarja e filtrit tani është e zbrazët dhe nëse doni të përdorni filtrin përsëri, duhet ta krijoni përsëri. Të dhënat që shihen momentalisht në tabelë, në pamjen datasheet mund t'i shtypni direkt duke klikuar ikonën Print, ose përmes menysë: File-Print. Nëse paraqitet nevoja për të bërë ndryshime, si madhësia e letrës, margjinat, orientimi i faqes, etj., atëherë në menynë File, zgjedhni opcionin Page Setup dhe bëni ndryshimet e nevojshme.

130


131

Pyetësit Avni Rexhepi - Microsoft Access

PYETËSIT Query (Kueri - Pyetësi) është termi i përgjithshëm për pyetje, anketë, kuiz etj. Pyetësi është objekt i veçantë në bazën e të dhënave. Gjatë manipulimit me të dhëna në Access, ato mund të filtrohen dhe sortohen në shumë mënyra, pofleksibilitet më i madh arrihet përmes përdo

r rimit të pyetësve. Me anë të pyetësve

ga baza jo vetëm që mund të zgjidhen disa rekorde për t'u paraqitur në ekran por, ë pë Në Access përmes pyetësit

kërkohen i azën e të dhënave. Pyetësi mund jetë për të dhënat në një tabelë ose për të dhënat në disa tabela të lidhura mes

jen e disa , fshirje ose insertim të të dhënave. ë

instruksioneve përmes të cilave Accessit i tregoparaqiten në ekran, si duhet të duken ato dhe si të manipulohet me to më tutje. Në kuadër të pyetësit mund të zgjedhet cilat fusha rekordeve, mënyra e sortimit dhe krijimi i fushave të reja si llogaritje për vlerat e ndryshme. Përmes pyetësit, në Access mund të më tabelave, e njëherit ato të jenë të sortuara, të kryrekordet e zgjedhura, të gjinden ose të tregohendyfishuara, ose ato që nuk përputhen, të azhu o eset ose të ë re ,Ndon ë të nekzistojnë dallime të shumta. Edhe filtrat edhe dhënash prej tabelës ose ndonjë pyetësi tjetër. F araqitje të

ë

asti .

ëse dëshironi që të "nxjerrni" të dhëna prej disa tabelave, të zgjedhni fushat që do të paraqiten ose të kryeni llogaritje të ndryshme me vlerat e fushave, duhet përdorur pyetësit, sepse asnjë nga këto operacione s'mund të realizohet me filtra.

n

tëveti. Ekzistojnë disa lloje të pyetësve, duke filluar nga pyetësit për zgjedhtë

përkohshme dhe rregullim të rekordeve në datasheet ose në Formë. Nëse duhet qato rekorde më vonë të nxirren përsëri, duhet të përdoret pyetësi. Pyetësi është objekt i veçantë në bazën e të dhënave, ndërsa filtri ruhet në kuadër të tabelës. Nëse punoni me pyetës, nuk ka nevojë të hapet tabela paraprakisht, si është rme filtrinN

mund t rcaktohen edhe fushat që do të paraqiten. nformata për të dhënat e caktuara në b

dhënave prej bazës deri te ata për azhurimEdhe pse ata kanë sjellje të ndryshme, mund t thuhet se pyetësi është grup i

het cilat informata duhet të

të paraqiten, kriteret për zgjedhje të

shihen të dhënat prej më shuhen llogaritje të ndryshme me rekordet që kanë vlera të hen të dhënat, të fshihen ekzistu etj.

rja shtohen të reja, të krijohen tabela t

ëse duket se filtri dhe pyetësi kryejn jejtën punë, mes tyre megjithatë pyetësit kthejnë një bashkësi të iltri duhet përdorur për p

132

Avni Rexhepi - Microsoft Access Pyetësit

Rezultatet e filtrit dhe pyetësit mund të përdoren si bazë për krijimin e formave ose porteve. Gjithashtu, me të dy metodat mund të sortohen dhe të mbahen mend

ë

ccessi ofron disa opcione për krijimin e pyetësit. Për të filluar krijimin e pyetësit je

(pyetë by usinmagjistarit) ose një prej mënyrave vijuese:

rarenditjet për t'u përdorur përsëri. Nëse përcaktoheni për pyetës për ndonjë kërkim nëpër bazën e të dhënave, mund tpërdorni veglat e thjeshta për krijim të filtrave, të cilët pastaj mund t'i ruani si pyetës, me ç'rast Accessi e bën shndërrimin në pyetës. Krijimi i pyetësit për zgjedhje - Select Query A

Fig. 7.1 - New Query - pyetësi i ri

për pyetës të thjeshtë - Crosstab Query Wizard - magjistari për pyetës të tërthortë - Find Duplicates Query Wizarmagjistari për pyetës që gjenë duplikatet, dhe - Find Unmatched Query Wizard - magjistari për pyetës që gjenë rekordet që s'përputhen

Nëse zgjedhet krijimi pëmes dizajnimit në pamjen e dizajnit (Design View), në ekran do të paraqitet dritarja Query Design, e cila duket njësoj si dritarja për filtriAdvanced Filter/Sort. Nëse krijohet pyetësi përmes magjistarit, nëse ka nevojë më vonë përmes dizajnimit ai mund të ndërrohet dhe të përshtatet përsëri, sipas nevojës.

në dritaren Queries, në bazën e të dhënave, zg dhni Create Query in Design View g Wizard (pyetësi përmes si përmes dizajnit), Create Query

të ri

gu New Query (fig. 7.1)

- Design View - pamja e dizajnit, knë dritaren për dizajn krijoni vet pyetësin.

u

- Simple Query Wizard - magjistari

d-

n

- klikoni New - për të krijuar pyetës- zgjedhni në menynë Insert - Query

Cilëndo mënyrë që e përdorni, do të hapet dialo

133


Pyetësi i thjeshtë, përmes magjistari rd Magjistari për krijimin e pyetësit të thjeshtë sta bazës së të dhënave në Create Query by using w(fig. 7.1) klikoni dy herë në Simple Query Wizapastaj me OK. Në ekran do të paraqitet dritarja të cilën magjistari ju udhëzon të zgjedhni fushapyetësin tuaj duke treguar se mund të zgjedhni prej më shumë se një tabele ose pyetësi.

t - Simple Query Wiza

rtohet duke klikuar në dritaren eizard, ose në dritaren New Query

rd, ose e zgjedhni me një klik dhe Simple Query Wizard (fig. 7.2), në t që dëshironi të paraqiten në

Fig. 7.2 - Simple Qyery Wizard

Në fushën: Tables/Queries paraqitet lista e tabelave dhe pyetësve që ekzistojnë në bazën e të dhënave (lista hapet duke klikuar shigjetën në skajin e djathtë). Në dritaren Available Fields (fushat në dispozicion) paraqitet lista e fushave që ekzistojnë në tabelën ose pyetësin e zgjedhur në Tables/Queries. Pasi të zgjedhen fushat e tabelës së parë, mund të kalohet pastaj në tjetërën.

edhen fushat të cilat do të kalojnë në e ato do të jenë fushat që do të tër edhe nëse në të klikohet dy herë.

Përmes tasteve me shenjat: >, >>, < dhe << zgjdritaren Selected Fields(fushat e zgjedhura), dhparaqiten në pyetës. Fusha kalon në dritaren tje

u fushat e njëpasnjëshme ose CTRL për fushat qëpastaj me tastin me shenjën > kalojnë në listën shigjetë të dyfishtë, bartin përnjëherë të gjitha fPasi të jenë zgjedhur fushat nga një ose më shupër të kaluar në hapin tjetër (fig. 7.2b). Në këtë hap magjistari pyet, a dëshironi pyetës me detale apo pyetës përmbledhës. Opci fushat e zgjedhura të secilit rekord, kurse opcioaktivizon edhe tastin Summary Options… - opc në të cilin paraqiten opcionet e përshtatshme për llMesatarja, Min-minimumi dhe Max-maksimumzgjedhura në pyetës, zgjedhni opcionet për ll gsk Cotabelës/pyetësit ", i cili bën numërimin e rekord

Nëse dëshironi të zgjedhni njëkohësisht disa f sha, mbani shtypur SHIFT për nuk janë afër njëra tjetrës, dhe e fushave të zgjedhura. Tastet me ushat prej njërës dritare në tjetrën. më tabela ose pytësa, klikohet Next

oni i parë - Detail paraqet të gjithani i dytë Summary-përmbledhje, ionet për përmbledhje (fig. 7.2c) ogaritje, si Sum-Shuma, Avg-i. Varësisht prej fushave të aritje/përmbledhje. Gjithashtu, në unt records in emri i eve përkatëse.

oajin e djathtë poshtë, keni edhe opcionin: "

134


ët", prej tabelës Studentët kemi zgjedhur fushat: Numri i

i

pin tjetër, ku zgjedhim llogaritjen, që

. Fig. 7.2b - Zgjedhja e tipit të pyetësit do të bëhet për fushat e zgjedhura

Të supozojmë se në bazën "Student

Për të llogaritur Notën mestare

Fig. 7.2d - Zgjedhja e emrit për pyetësin

informatat, ose Modify the query design - Modifiko dizajnin e pyetësit. Gjithashtu me DispHelp on working with query(paraqitë ndihmë për punme pyetës), hapet dritarja p

Në këtë hap zgjedhet Emri i pyetësit dhe për përfundim, kemi dy opcione, lidhur me atë qëndodhë pasi të krijohet pyetësi:Open the qyery to view information

do të

- hape pyetësin për të parë

lay

ën ër

ndihmë posa të klikohet Finish dhe të hapet pyetësi.

indeksit, emri, mbiemri,dhe drejtimsi dhe prej tabelës Fletëparaqitjet kemi zgjedhur vetëm fushën Nota në Provim. Tani në në hapin e ardhshëm në pyetjen për përmbledhje zgjedhim Summary, dhe pastaj klikojmë Summary Options. Me Next kalojmë në ha

Fig. 7.2c - Zgjedhja e llogaritjes

në figurë, Accessi e di për cilën fushë duhet bërë llogaritjen në baztë tipit të të dhënave për fushën përkatëse, sepse llogaritjet kryhen vetëm në fushat e tipit, number dcurrency. Nëse nuk keni zgjeasnjë fushë të tillë, dialogu 7.2kalohet tërësisht dhe magjistari kalon direkt në hapin e fundit për dialog (fig. 7.2d), ku zgjedhet emri i pyetësit. përmbledhëse

të studentëve zgjehim operacionin Avg (Average-Mesatarja). Si shihet

ë

he hur

b

135


Nëse zgjedhet opcioni i parë, për të hapur pyetësin, pasi të klikohet Finish, në kran do të hapet dritarja e pyetësit të krijuar (fig. 7.3). e

magjistarit. notën në provim, jo mesataren. Nëse në dialogun e fundit (fig. 7.2d) zgjedhet opcioni për modifikim të pyetësit, pasi të klikohet Finish, do të hapet pyetësi në dritaren për dizajn, në pamjen e dizajnit - Design View (fig. 7.4).

Pra, do të shihen të gjitha fushat e zgjedhura, kurse për fushën NotaProvim, është llogaritur mestarja:Avg of Nota në provim

Group by (Grupo sipas), do të thotë se bën grupimin e të dhënave në pyetës sipas fushës nota në provim, pra nëse një student ka dhënë më shumë provime, emrido të paraqitet vetëm një herë në pyetës. Sikur mos të bënim fare llogaritje (përmbledhje), atëherë të dhënat për atë student do të paraqiteshin aq herë, sa provime të dhëna të kishte studenti përkatës dhe në pamjen e dizajnit s'do të kfare rreshtin Total. Pra, në këtë mënsh

mos bëhej përmbledhja, në pyetdo të shiheshin të gjitha rekordet

Fig. 7.3 - Pyetësi i krijuar përmes

në

. Sikur të ës

për secilin provim në veçanti me

Fig. 7.4 - Dritarja për dizajn - design view

Dritarja shihet se është e ngjashme /Sort,

ë pyetës

i Avg.

i tij

ishim

yrë mund të krijohen pyetësit të cilët do të nxjerrin prej një ose më umë tabelave të dhënat që dëshironi të shihen në një formë të caktuar dhe për

ll të caktuar duke mundësuar njëherit kryerjen e llogaritjeve të

View.

me atë tek Advanced Filterme pjesën e epërme, ku shihen tabelat që janë përdorur ndhe lidhja që ekziston mes tyre,nëse ajo është rregulluar në Relationships dhe në pjesën e poshtme fushat e zgjedhura për t'u paraqitur në pyetës. Si shihet për rreshtin: Total, vetëm tek fusha për notën në provim, kem

ndonjë që imndryshme në ato të dhëna dhe grupimin sipas fushave të caktuara. Nëse duhen bërë ndryshime të mëtejme, duhet hapur pyetësin në modin e dizajnit ose mund të krijohet pyetës i ri duke filluar krijimin e tij përmes pamjes Design

136


Krijimi i pyetësit në Design View Për të filluar krijimin e pyetësit të ri në pamjen e dizajnit, në dritaren e bazës faqen Queries, klikoni në Create Query in design View ose në dritaren New Qu(fig. 7.1), që hapet pasi të klikoni tastin New, në shiritin e veglave të dritares së bazës, zgjedhni opcionin e parë, Design View. P

në ery

ër të kaluar në pamjen e dizajnit ër ndonjë pyetës të krijuar më herët, mund të klikoni tastin Design. p

Fig. 7.5 - Design View për pyetësit

zgjedhim objektet përkatëse, dhe me close e mbyllim dritaren Show Table. Atëherë, në pjesën e epërme do të paraqiten objektet ose

Queries - përmbanë pyetësit qëekzistojnë në bazë, dhe Both - përmbanë të dy palët, të rradhitura

i zgjedhur. (fig. 7.6). Nëse zgjedhni dy ose më(relacionet), atëherë ato do të shihen në dritaren për dizajn. Nëse paraqitni dy ta

Le të marrim rastin kur zgjedhim dy tabela prej bazës së të dhënave për fakultet, tabelën Studentët dhe tabelën Fletëparaqitjet. Atëherë në pjesën e epërme shihen

Design - në shiritin e veglave. në dritare

ikoni pye usit. Nëse fillojmë krijimin e pyetësit përmes dizajn(fig. 7.5) për dizajnim, me rrjetën për dizajn dh t edhe dritarja për dialog, Show Table, në të cilën zgjedhim ta ojnë në bazë. Në këtë dritare zgjedhim Tabelat përka ë në dritaren për dizajn, në pjesën e epërme të saj.

n e bazës, ose Design View, në tësin me tastin e djathtë të mamenynë e kontekstit, pasi të kl

imit, në ekran do të paraqitet dritarja e në fillim paraqitebelat ose pyetësit që veq ekzisttëse dhe me tastin Add i shtojm

Në dritaren Show Table faqja, Table - përmbanë tabelat,

sipas alfabetit. Nga lista

objekti

shumë tabela për të cilat paraprakisht janë definuar lidhjet

bela që nuk janë në relacion njëra me tjetrën, atëherë mund të definohet lidhja-mes hëm, vetëm për qëllime i për lidhjes së përkohshme mes

t e, vlejnships

relacioni tabelave, që do të jetë relacion i përkohspërdorim pyetësin përkatës. Për vendosjen eabelav

tionë të gjitha rregullat e definimit të relacionit si në dritaren

Rela .

Verejtje: Nëse tabelat nu e atëherë në pyetës do të pa reshta, për

et e tab

k janë të lidhura dhe në pyetës marrim fusha prej të dy tabelavraqiten vlerat si Produkt Cartesian, ku në pyetës paraqiten n x m relës së parë kombinuar me m rekordet e tabelës së dytë. n rekord

137


dritaret përkatëse me fushat e tabelave dhe relacioni që ekziston mes tyre, i definuar paraprakisht në Relationships. Për të ndryshuar pamjen e dritares, mund trritet hapës

ë ira e epërme, duke klikuar në vijën ndarëse horizontale dhe duke

. Në pjesën e poshtme, u paraqitet rrjeta për dizajnim, sh

zvarritur për ta rritur pjesën përkatëse të dritares. Atëherë, mund të rriten edhe dritaret e tabelave ashtu që të shihen të gjitha fushat e tyrek

zgjedhur në pyetës apo jo. Mund të ndodhë që të zgjedhet fusha, por nuk paraqitet fare në pyetës, vetëm përdoret për qëllime tjera brenda pyetësit përkatës, p.-

Totals - për llogaritjen e përmbledhjeve, totaleve.

Top Values - Vlerat e epërme, përcakton sa vlera të shihen në pyetës, si vlerat të epërme, sipas përqindjes ose numrit.

Properties - karakteristikat, tiparet

Build - starton editorin, Expression Builder, për krijimin e shprehjeve të ndryshme për llogaritje.

ihen fushat:

jn

opcionit për sortim të fushës. - Show-paraqite, check box-i për vendosur a do të shihet fushFig. 7.6 - Dritarja për diza

të a e

sh., për ndonjë llogaritje.

uhet

- Field - fusha, ku zgjedhim emrin e fushës, të cilën dëshirojnë ta përfshijmë në pyetës. - Table - Emri i tabelës prej të cilëszgjedhim fushën. - Sort - fusha për zgjedhjen e

Criteria - kriteri, fusha ku përcaktohen kriteret për pyetësin dhe rreshtat Or(ose) të cilët mundësojnë definimin e kritereve të shumëfishta. Nëse dëshironi të bëni ndonjë përmbledhje të fushës, si shuma, mesatarja, etj, dshtuar edhe rreshtin Total, i cili shtohet duke klikuar në tastin Totals në shiritin e veglave të dritares për dizajnim të pyetësve ose kudo në rrjetë klikohet me tastin e djathtë për të hapur menynë e kontekstit dhe në të zgjedhet menya Totals. Kolonat e rrjetës për dizajn mund të zgjerohen ose ngushtohen sipas nevojës njësoj si tabelat në datasheet. Në shiritin e veglave Query, përveq veglave të zakonshme si vegla specifike, kemi:

Query Type - përcakotn tipin e pyetësit

Run Query - ekzekuton pyetësin - paraqet tabelat (për t'i shtuar nShow Table ë dritaren e dizajnit)

138


Për secilën prej tyre, kemi p sopyetësvPër të zgjedhur fushat që d s do të zgjedhim fushat që do të

edhe ekuivalentin përkatës në menynë Query, e cila re të Accessit kur kalojmë në dritaren për dizajnim të

o të përdoren në pyetës, zgjedhim tabelën prej të cilë paraqiten në pyetës (fig. 7.7)

araqitet në menynë kryee.

Klikoni në fushën përkatëse dhe me shigjetën nëskajin e djathtë hapet lista me fushat e tabelës sëzgjedhur. Pastaj në fushën Sort mund të zgjedhet opcioni për sortim në rritje ose në zbritje apo të mos përcaktohet fare. Nëse paraprakisht është përcaktuar dhe dëshironi ta largoni sortimitn, prap e hapni listën Sort dhezgjedhni opcionin (not sorted). Në fFig. 7.7 - Zgjedhja e fushave

ushën Show përcaktoni a të shihet fusha o).

e të krijojmë pyetësin i cili do të paraqesë notat mesatare të studentëve nga 7.

indeksit, Emri, Mbiemri, Vendlindja dhe Drejtfushën Nota në provim nga tabela "Fletëparaqti

përkatëse në pyetës (e predefinuar P

L

Fig. 7.8 - Dizajnimi i pyetësit

Vlerat do të jenë të sortuara sipas fushës Emri dhe pastaj sipas fushës (sepse emri është në anën e majtë, pasi edhe këtu vle

Prishtina. Atëherë në dritaren për dizajn (fig. 8) zgjedhim fushat: Numri i imi nga tabela "Studentët" dhe tjet".

mbiemri

rast e he këtu murreshtin fushë: Prishtinë ose =Pr ht si

jnë rregullat e njëjta sikur në in sortimit të tabelës në datasheet). Për të ndryshuar rradhën e kolonave ed

nd të veprohet si tek tabelat në datasheet. Për fushën Vendlindja, në Criteria përcaktojmë kriterin duke shkruar në atë

is inë, të cilin Accessi automatikisht e shndërron në formën nën thonjëzaë figurë. Pasaj me anë të tastit Totals me shenjën Σ, ose duke e zgjedhurshihet n në

menynë e kontekstit shtojmë rreshtin Totals në rrjetën e fushave.

139


Si shihet në figurë, ka mundësi të llogaritet Shuma, mesatarja, minimumi, maksimumi, numri i anëtardevijimi standard, etj. Tashti pyetësi është i gatshëm, si në fig 7.8 dhe me atë ikonës Run Query, mund ta ekzekutojmë automatikisht, ose së pari mund ta ruajmë, duke i dhënjë emër ( kur ruhet për herë të parë), e pastaj ta ekzekutojmë prej dritares së bazës, duke e klikuar dy

Fig. 7.9 - Përcaktimi i llogaritjes

herë emrin e pyetësit ose duke e zgjedhur dhe duke klikuar Open në shiritin e veglave ose në menynë e kontekstit.

Pas ekzekutimit, në ekran do të paraqitet dritarja e pyetësit (fig. 7.10):

Atëherë në rreshtin Totals tek kolona Nota në provim, , hapim listën e totaleve (fig. 7.9), në

të cilën zgjedhim operacionin përkatës: Avg (mesatarja).

ëve,

në

në

në fushën përkatëse

Fig. 7.10 - Drit

Vendlindja dhe për secilin prej tyre është llogaritur nota mesatare.

arja e pyetësit

Sikur të mos përcaktonim llogaritjen e vlerës mesatare, atëherë në pyetës secstudent do të shiheshin të gjitha notat e provimeve, duke paraqitur fushat Numriindeksit, Emri, Mbiemri dhe Vendlindja për secilën Notë në provim.

nalizimi dhe optimizimi i performansav

Shihet, se në pyetës paraqiten vetëm ato rekorde që e plotësojnë kriterin "Prishtinë" për fushën

ilin i

e të pyetësit ANëse keni krijuar ndonjë pyetës të rëndësishëm dhe për ekzekutimin e tij kërkohet shumë

ta t më efikas rolloni përmes e Analyzer (analizatori i performansave) i cili mund të kontrollojë një ose të gjitha

ektet e bazë nave dhe të ja idhur m startuar analizatorin në menynë Tools zgjedhni Analyze-Perparaqitet zgjedhni Query dhe në të zgjedhni pyetësin përkatës dhe klikoni OK.

si të kryejë p izatori, do të pa me rez zgjedhni që të aplikoni ndonjë prej këshillave që preferohen

sa veprimë q ni me qëlli zimit: - Verifikoni a janë të indeksuar të gjithë çelësat e hu

fusha s'mund të indeksohet, mos provoni të bëni s ipas saj. - Në rrje n e pyetësi tëm a

Secila fushë shtesë, kërkon kohë shtesë gjatë pun- Verifk rur tej ma itë e fus

panev ë të ë di punën.

kohë, ndosh mund të bëhe nëse e kont veglës së Accessit Performancobj s së të dhë pë këshillat l e përmirësimin e tyre. Për të

formance. Në dritaren që

Pa unën anal raqitet lista ultatet e analizës dhe mund të.

Di ë mund t'i krye m të optimiaj në tabelat e lidhura. Nëseortimin s

tën për krijimi t vendosni ve to fusha që vërtetë ju nevojiten. ës.

oni a janë përdo se madhës have. Fushat e mëdha të ojshme zënë hapësir panevojshme n sk dhe ngadalsojnë

140


Analizatori mund të ndihmojë në analizimin e performansave të të gjitha objekteve në bazë, tërësi. ose bazës në

Kriteret pë e reko

teret për z ë shtu shprehjqë duhet plotësuar që ndonjë rekord të paraqitet në bashkësinë rezultuese të

rdeve. Sh im erendur edhe a

eg ër z h lat ler ter ve,

garitjet me janë rezultat sha t e punës për dhe arg nksione rocedurat e Visual Basic-ut në module.

ë p je ja t, ylli, a iale. Vler qiten si ti identifi . Identifikatorët t l

lë në formë ose raport ose ndonjë veti. Operatorët (simbol ose fjalë) jnë në op ry ë shumë elemente në shprehje.

karakteristi shtë ltatin e p atasheet,

r zgjedhjen rdeve Kri gjedhje në pyetës jan gjitha e të cilat përcaktojnë kushtet

reko prehja është kombin i simboleve, vl më herët. Në

ave, identifikatorëve e dër të shprehoperatorëve që janë përm ku

sjes mund të

ciparaqiten rrdefinohen v

ullat për rekorde, pat e nënkuptuara në ndonj

hvendosje të fuë fushë, kri

ave, përshtatjet me të i për filtrim të rekorde

llo fushat që i vlerave të fu ve tjera, kushtemakro umentet për fu t dhe pSimbolet q araqiten në shpreh në thonjëza dy pikat dhe karakteret tjer

e, rezultate të funksioneve specose s

at mund të para literale, konstanregojnë ndonjë vkatorë erë në ndonjë fushë,

kontroltrego eracionet që duhet k er në një ose m

Një kë e Accessit 2000 ë se në rezu yetësit, në pamjen dmund të apliko rast ai s'ka si pjnjëjtë si definimi i filtrit në rrjetën e pyetë ruh yetësit.

het filtri, me ç' nevojë të ruhet sit, po

esë e pyetësit, Kjo ka efektin e et në kuadër të pr filtri nuk

Në kritere mund të përdoren edhe shenjat xhoker: * dhe ? për të definuar kushtet

ër fushat e tipit Text. pP

- vogla se vlera në

* shumëzimi =cmimi*2 Vlerat që janë pë

ër krijimin e shprehjeve të ndrlasa o

yshme pë orët. Në Access përdoren pe ratorët arit

e p shapësirë, dy pika ose ndonjë karakter ë kllapa të

([ ]) k

S

rdoren operatdisa koperatorët logjik. Në tabelën në vijim

ratorësh: ope metik, të krahasimit, të bashkimit dhe është dhënë lista e operatorëve dhe

mundësitë ërdorimit të tyre përme shembullit. Nëse emri i fushës përmbanë special, atëherë duhet të jipet n

mesme ur përdoret në shprehje. Operatori Përshkrimi hembull Kufizon rekordet në: Aritemetik: + mbledhja =

cmimi

cmimi+20 Vlerat që janë për 20 më të mëdha se vlera në fushën

zbritja =cmimi-20 Vlerat që janë për 20 më të fushën cmimi r 2 herë më të

mëdha se vlera në fushën cmimi

/ pjestimi =cmimi/2 Vlerat që janë për 2 herë më të vogla se vlera Cmimi

\ pjestimi i plotë =cmimi\2 Pjesa e plotë e pjestimit

141


Mod pjestimi me mbetje =cmimi Mod 2 Mbetja e pjestimit Krahasues: = baraz =Pr ose ="Pr" ato që kanë Pr në fushë > më i madh se

<> jo baraz <>Pr ose <>"Pr" Vlerat që dallojnë prej Pr Between …

nd … ndërmjet dy vlerave Betwe

10 Aen 5 And Vlerat mes 5 e 8 duke i

përfshirë edhe ato In në grupin In ("Pr", "Pz") Ose Pr ose Pz Is Null fusha e zbrazët Is Null Pa vlerë në fushë Is Not Null fusha jo e zbrazët Is Not Null Me vlerë në fushë "" string i zbrazët ="" Me string të zbrazët në fushë Like sikur Like P* ose Like

"P*" Çfarëdo teksti që fillon me P

Logjik: A

Kriteret që përcaktohen mund të jenë të njëfishta ose të shumëfishta.

>8/10/01 os>#8/10

e /01#

Më vonë se data e dhënë

më i vogël se < Vlerat më të vogla se 100 Vlerat më të mëdha ose bame 5

2/01 ose /12/01#

Data para ose gjatë 31 dhjetorit

< 100 >= më i madh ose baraz >=5 raz

<= më i vogël ose baraz <=31/1<=#31 të vitit 2001

nd të dy kushtet të sakta 5 nd <=10 Vlerat mes 5 dhe 10 duke i përfshirë edhe ato

>= A

Or cilido kusht i saktë Pr Or Pz Ose Pr ose Pz Not Like AB* ose Not Like "AB*"

Të gjitha vleratfillojnë me AB

Për fushat Date/Time përdoren funksionet si në tabelë (Date() - data aktuale): Funksioni Shprehja Rezultati Da

Datat që do"m" paraqet muajt

Year() Year([Data e provimit])=2001

Provimet e dhëna gjatë vitit 2001

Da

Provimit])=Year(Now) And Month([Data e Provimit])=Month(Now

(Now) - viti aktual, Month(Now) - muaji a

Not jo e saktë , përveq atyre që

te >Date()-100 Provimet e dhëna në 100 ditët e fundit ( fusha [Data e Provimit] )

DateAdd() >DateAdd("m",6,Date()) të realizohen në 6 muajt e ardhshëm.

tePart() DatePart("q",[Data e Provimit])=1

Datat në tremujorin e parë. "q" paraqet tremujorin

Month() Year([Data e

)

Provimet e kompletuara gjatë muajit të fundit. Year ktual.

142


Përdorimi i një kriteri Për të definuar një kriter në pyetës, në fushën përkatëse jepet kriteri që duhet plotësuar, si në (fig. 7.11).

Fig. 7.11 - Pyetësi më një kriter

njëfishtë.

Për të paraqitur në pyetës vetëm rekordet, me notën në provim 10 ose në

e më shumë fushave.

ë fig. 7.12 janë dhënë kombinime të ndryshme të kushteve për më shumë kritere, ri, Mbiemri dhe Drejtimi nga

it nga Fletëpëraqitjet:

cilëndo fushë tjetër, do të mund të përckatohej kushti, që paraqet kriterin e

Përdorimi i më shumë kritereve Për të definuar më shumë kritere në kuadër të pyetësit, mund të bëhen kombinimtë ndryshme me operatorët Or dhe And në kuadër të një oseNnë pyetësin i cili nxjerrë fushat: Numri i indeksti, Em

bela Studentët dhe Nota dhe Data e provimta

b. f.

c. g.

d.

Fig. 7.12 - Kombinimet e kritereve

a. e.

Pra në fig. 7.12 janë përcaktuar këto kritere dhe në pyetësin përkatës do të shihen vetëm rekordet që i plotësojnë kushtet në fushat përkatëse:

143


a. Rekordet ku nota në provim është 9 ose 10, snë rreshta të ndryshëm në të njëjtën fushë. b. Rekordet e studentëve që janë nga Prishtina d njëjtin rresht të kriterit zbatohet operatori ANDc. Rekordet e studentëve që kanë marrë notën 1 mi kushtin AND (kriteret në të njëjtin rresht). d. Rekordet që janë nga Prishtina ose që kanë N ë zbatuar kushti Or, në rreshta të ndryshëm për fue. Rekordet e studentëve që kanë notën 10 gjatë para vitit 2002. Këtu kemi kombinim të dy kushteve kushte tjera me DHE me anë të kushtit OSE. f. Rekordet që kanë notën 10 gjatë vitit 2002 snotën 9 e DHE g. Rekordet që kanë një kusht të kombinuar me jëjtën fushë. Në rastet

ur shrehja është më e gjatë se gjerësia e kolonës, mund të zgjerohet kolona ose

t i ndonjë shrehjeje.

epse është bërë kombinimi me Or,

he që kanë notën 10, sepse në të (Dhe). 0 gjatë vitit 2002, përsëri ke

otën 10 në provim, sepse ështsha të ndryshme. vitit 2002 ose që kanë notën 9me DHE të kombinuara me dy

e që janë nga Prishtina dhe kanë me anë të OSE. DHE në të n

o. Përsëri kombinim i dy kushtev

kmund të përdoret SHIFT+F2 për të hapur dritaren ZOOM. Përdorimi i Expression Builder Një prej programeve ndihmëse të Accessit është edhe editori për definimin e shprehjeve i cili mund të përdoret për definimin e shprehjeve më të komplikuara ose për krijimin e fushave, vlerat e të cilave llogariten si rezulta

mund ta startoni përmes menysë Build.

Për të startuar editorin e shprehjeve mund të klikoni tastin Build në pamjen Query Design. Gjithashtu, edhe në menynë e kontekstit në fushën përkatëse

Në adefinim përmes kombinimit të operatorëve, zgjedhjes së fushave, vler eNë drita ritaret e poshtme zgjedhen obje e në dritarenparaqiteNë drita folderit objektet e bazës së të dhë evetes. P e në bazë. Pastaj, në l ënfushat e

ekr n do të paraqitet dritarja Expression Builder (fig. 7.13) e cila mundëson in e shrehjeve

av të tyre etj. ren e epërme shkruhen shprehjet, kurse në d

kt t dhe elementet e tyre. Në dritaren e majtë zgjedhen objektet e bazës, e mesme paraqiten fushat (elementet) e tyre, kurse në dritaren e djathtë n vlerat ose opcionet për fushat e zgjedhura. re shihen me ikonë të njëjtë me ikonën e

nav dhe ato që kanë shenjën Plus, përmbajnë elementet përkatëse brenda ra, nëse klikoni ikonën Tables, do të hapet lista e tabelav

ist e tabelave zgjedhet një tabelë dhe në dritaren e mesme do të paraqiten saj.

144


der ta përdorni në shprehjetdefinohen.

rojmë të caktojmë kriterin për datën e provimit uar tabelën Fletëparaqitjet, fushën Data e r definimin e shprehjes paraqitet: ] dhe pastë klikojmë OK, për t'u kthyer në dritaren për a e provimit në rreshtin CriProvimit]>=#01/01/2002#.

vl ra Null mund të kenë ndikim në rezultatyetësit.

- Për të gjetur fushat me ra Null përdoret IS NULL, kurse për stringje

zakonshme. Secilën

nëse klikohet tasti Paste, vlera përkatëse do të paraqitet në dr

zbrazëta "". - Pyetësit me vler

rekorde që nuk kanë asnjë fushë të zbrazët. - Nëse përdoret ndonjë vlerë e fushës në operacion

numërimit, Accessi nuk do të përfshijë në to fushat Null. Nëse dëshpërfshini edhe ato me rastin e numërimit të rekfunksionin Count me shenjën xhoker *.

- Nëse dëshironi të paraqitni fushat me string të zbrazët por, jo vlerë Null, si kriter duhet përdorur shprehjen: Like"*".

- Nëse ndonjë fushë në shprehjet me operatorët aritmetik (+,-Null, edhe rezultati i pyetësi do të je

Fig. 7.13 - Expression Buil

Në dritaren e djathë shihet <Value> vlera për fushën e zgjedhur, dhe

itaren e epërme për përgatitjen e shprehjes. Shihet se vlera për fushën paraqitet në kllapa të mesme. Në listën e objekteve në

ksionet e brendshme, konstantat, operatorët dhe shprehjet e

prej tyre mund që

Për shembull, nëse në pyetës dëshigjatë vitit 2002, atëherë duhet klikprovimit dhe Paste. Në dritaren pë[Fleteparaqitjet]![Data e Provimit taj klikojmë '>=' dhe me tastierë shtypim: 01/01/2002 atëherë, kur dizajnim të pyetësit, në fushën Dat teria do të paraqitet shrehja: [Fleteparaqitjet]![Data e Puna me fushat e zbrazëta Fushat me string të zbrazët dhe e et e p

vle t e

a nga tabelat e lidhura si rezultat do të paraqesin vetëm ato

et e mbledhjes ose ironi të

ordeve, duhet përdorur

edhe ato me

,*,/,\) ka vlerë të vlerë Null.

dritaren e majtë gjenden edhe fun

145


Tiparet e pyetësit Sikur objektet tjera në Access edhe pyetësi ka tiparet e tij. Për të parë tiparet e pyetësit, në dritaren për dizajnim të pyetësit, vendoseni kursorin në pjesën e epërme të dritares, ku janë tabelat dhe :

- Klikoni Properties - Zgjedhni në meny: View-Prope

menynë e kontekstit zgjedhni Properties. Në dritaren Query Properties (fig. 7.14), shihen tiparet e pyetësit.

Fig. 7.14 - Query Properties -Source Connect Str-Burimi i jashtëm për

bazën, tregon ku janë tabelat, pyetësit, etj. -Record Locks - Definon mënyrën e mbylljes (ruajtjes) së rekordeve tek sistemme shumë shfrytëzues. -Recordset type-Tipi i bashkësisë rezultuese të pyetësit.

-Description - përshkrimi i pyetësit -Output All Fields (Paraqiti të gjitha fushasikur Show për të gjitha fushat -Top Values-K

t) -

ufizimi i numrit të rekordeve që

jo kthen vetëm rekordet me vlerë unike në të

gjitha fushat e rekordit, jo vetëm ato në pyetës. un Permissions-të drejtat për ekzekutim.

-Burimi i të dhënave.

et

cords-Numri maksimal i rekordeve prej ODBC bazës.

do të paraqiten. Për shembull vetëm 10 vlerat epara (bazohet në sortimin e fushës së parë majtas). -Unique Values-Kthen vetëm rekordet me vlera unike në fushën e caktuar. -Unique Records-Njësoj si e mëparshmja, vetëmse k

-R-Source database

-ODBC Timeout-Koha për verifikim të lidhjes në rrjetë. -Filter-Tregon për Filtrin që është përdorur pasi të jetë ekzekutuar pyetësi. -Order By-Renditja në sortim në rezultatin e pyetësit. -Max Re-Subdatasheet Name-Nënlista e të dhënave (emri i tabelës së lidhur). -Link Child Fileds-Fushat e lidhura në nënformë ose nënraport. -Link Master Fileds-Fushat e lidhura në formën ose raportin prind. -Subdatasheet Height-Lartësia e nënlistës. -Subdatasheet Expanded-Paraqitja e nënlistës.

rties

- Klikoni tastin e djathtë brenda dritares, por jashtë listës së fushave dhe në

146


Modifikimi i pyetësit Për të ndryshuar ndonjë pyetës, duhet zgjedhur pyetësin në dritaren e bazës së tëdhënave, në faqen Queries dhe pastaj me Design kalohet në dritaren për dizajnimku mund të bëhen ndryshimet. Ndryshimet bëhen njësoj si me rastin e krijimit të

,

d të shtoni ose të largoni ndonjë fushë, të ndryshoni rradhën e olonave, të paraqitni ose të fshehni ndonjë fushë, të ndryshoni mënyrën e sortimit

a

rijuar vend për kolonën e re. Nëse e klikoni dy herë fushën ajo

jeh ë

kur klikohet zgje . Pastaj e lironi tas ëri e klikoni, e mbani tastin shtypur dhe e zvarritni kolonën në vendosur kolonën në pozitën e dëshiruar. Gjatë vija e zezë vertikale që paraqet skajin e majtë të kolonës. K ë re, kurse kolonat tjera do të zhvendosen. Ndryshimi i vetive të fushës Fusha që paraqitet në pyetës, i trashëgon tipare

undësia që të definohet pam ushës ose të definohet etësin si bazë për

nd të ndryshohen të gjitha tiparet e shës por, vetëm ato që paraqiten në kuadër të tiparëve të fushës së pyetësit.

ve

r më të përshtatshëm

pyetësit të ri. Munkose të shtoni apo largoni ndonjë kriter. Shtimi i fushave dhe ndryshimi i rradhës së tyre Për të shtuar një fushë në rrjetën e pyetësit gjatë dizajnimit mund të zgjedhet fushnë dritaret e tabelave në pjesën e epërme dhe të zvarritet në rreshtin Field të kolonës ku dëshironi ta vendosni. Fusha do të shtohet dhe kolonat tjera do të zhvendosen për të kd

Mirëpo, ekziston memër tjetër për fushën, sidomos kur dëshironi ta përdorni pykrijimin e formave ose raporteve. Nuk mufuKur ndryshohen tiparet e fushës në tabelë, ato do të trashëgohen nga pyetësit e ri ose ekzistues. Përjashtim bëjnë fushat për të cilat janë bërë ndryshime të tiparenë kuadër të pyetësit. Në këtë rast, tiparet e reja në tabelë nuk do të aplikohen në pyetës. Zakonisht do të paraqitet nevoja për të definuar ndonjë emëpër fushën në pyetës, sesa ata që i ndanë Accessi për fushat, siç ishte rasti për kolonën me Notat mesatare të studentëve. Accessi i ndanë emrat e zakonshëm siExpr1, CountofEmri, etj. Nëse i ndryshoni këta emra, ata do të paraqiten edhe në format dhe raportet që krijohen prej pyetësit, dhe s'kanë kurrfarë ndikimi në të dhënat në tabelë ose në format dhe raportet e krijuara më herët. Për të ndryshuar emrin e fushës, në rrjetën për krijim të pyetësit veproni si vijon:

o të shtohet në fund, në një kolonë të zbrazët. Zhvendosja e kolonave bëhet njësoj si në pam n datasheet të tabelave. Vendosni

igjetës së zezë drejtuar te poshtë, qtin e miut dhe përs

kursorin mbi kolonë, ai do të marrë formën e sdhë kolonën

pozitën e re dhe e lironi tastin për të zvarritjes shihetolona do të kalojë në pozitë t

t (vetitë) e fushës nga tabela bazë. je tjetër e f

147


1.Vendosni kursorin majtas prej shkronjës së parë të emrit në fushë (Mund tëzgjedhni emrin dhe të klikoni F2, e pastaj të lëvizni me shigjeta n

ë tastierë).

…).

jen.

ëse dëshironi që në rrjetën për krijimin e Pyetësit të mbetet emri i njëjtë, por në pamjen datasheet të paraqitet emri i ri, ndryshoni tiparin Caption të fushës

2. Shtypni emrin e ri, i cili duhet të përfundojë me dy pika (Shuma: Expr1Emrin e ri e shtoni pa fshirë emrin që aty ekziston. Nëse ndryshoni emrin Expr1ose ndonjë tjetër që e ka ndarë Accessi, ndryshoni vetëm emrin, jo edhe shreh3. Shtypni Enter. N

përkatëse. Për të ndryshuar tiparet e fushës, në dritaren për dizajn klikoni në fushën përkatëse dhe klikoni në tastin Properties në shiritin e veglave ose në menynë e kontekstit. Në dritaren Field Properties (fig. 7.15) ndryshoni tiparin Caption. Të gjitha fushat në atë dritare janë të zbrazëta, gjegjësisht nuk janë përcaktuar gjatë krijimit të tabelës. Krejt çka definohet këtu, mbulon ato tipare që janë përcaktuar më herët në tabelë.

- Caption - Et

Nëse fusha ës

Asi përmbledhje vertikale: shuma, num

logaritjet e shfrytëzuesit përdoren pëLkrijohen me kombinimin e vlerave nga fushat tjera ose si rezultati i llogaritjeve horizontale. Mund të krijohen fusha të reja numerike, tekstuale, etj. Për shembull: [Data e fillimit]-[Data e përfundimit] llogaritë distancën mes dy datave; [sasia]*[cmimipërnjesi] llogaritë vlerën totale; [emri]&" "&[mbiemri] bashkon në

- Description - përshkrimi, teksti që paraqitet në rreshtin e statusit për fushën përkatëse. - Format - formati përcaktohet prej listës që hapet. -Input Mask - maska hyrëse.

iketa, paraqet Emrin e kolonës në pamjen Datasheet.

htë e tipit Number, aty do të paraqitet edhe fusha: - Dec

ecim

Llogaritjet në kuadër të pyetësit Në kuadër të pyetësit mund të paraqiten edhe fusha q , të cilat kryhen sa herë që ekzekutohet pyetësi, ashtu qdhëna të azhuruara. Llogaritjet mund të jenë të predef

to të predefinuara kryhen në grupin e të dhënave që paraqiten në pyetës dhe janë ërimi, mesatarja etj. r të krijuar fusha të reja në pyetës, të cilat

Fig. 7.15 - Field Properties - tiparet e fushës së pyetësit.

dimal places - numri i shifrave ale.

ë bëjnë llogaritje të ndryshmeë në çdo kohë të keni të inuara ose të shfrytëzuesit.

148


n

Fig. 7.16 - Llogaritjet në pyetës Rezultati i ekzekutimit të pyetësit do të dukej si në fig. 7.17.

Fig. 7.17 - Rezultati i pyetësit për fig. 7.16.

Vlera e karteles - Sum. Kupër fushën Shitësi (e kemindryshuar titullin në tiparin Caption), kemi bashkuar fushat Emri dhe Mbiemri.

Pra, për fushën Tipi i kartelështë bërë llogaritja vertikame fuksionin e predefinuar - Count, si dhe

ës le,

për fushën: rse

Numrimi me anë të grupimit Numrimi me anë të grupimit mundëson gjetjen e numrit të anëtarëve të një fushe të caktuar. Për shembull, në bazën për fakultet, dëshirojmë të dijmë numrin e

jë fushë të përbashkët, fushat emri dhe mbiemri, etj. Për të bërë llogaritjen horizontale, në modin e dizajnit, në fushën Field të rrjetës shkruhet shprehja përkatëse dhe Accessi automatikisht ia shton shprehjen: Expr1:.

ojePër shembull, për bazën e të dhënave "Shisecilin shitës numrin e kartelave të shitura shitjes, duke marrë në një fushë të përbash7.16).

Mund të bëhet edhe kombinimi i të dy ll ve të llogaritjes në një pyetës. tja e kartelave", do të llogarisim për për secilin lloj dhe vlerën totale të kët emrin dhe mbiemrin e shitësit (fig.

149


studentëve për secilin drejtim, atëherë do të bën dhe njëherit do të bënim numërimin për të njëjt

im grupimin sipas fushës drejtimiën fushë (fig. 7.18).

Fig. 7.18 - Numrimi me grupim

fig rën e sipërme. (Numri i vogël i entëve është pasojë e faktit, se la e studentëve nuk është plotësu

a e këtu vetëm kemi demodësinë e numrimit me grupim).

w Query, përveq pyetësve të jistarët për pyetësin që gjenë ard) dhe pyetësin që gjenë rekordet (Find Unmatched Query Wizard).

s

Pyetësi që gjenë rekordet e dy Pyetësi Find Duplicates gjenë rekordet që kan vlerë të njëjtë në një fushë ose në

Studentët do të gjejmë studentët mlicates, duhet vepruar si vijoNew në shiritin e veglave dhe në Query. Do të hapet dritarja Find elën përkatëse.

a shëm për të gjetur dhe për të fshiduplikatet e panevojshme në tabelë ose kur dëshiprimar t'ia caktoni një fushë si çelës primar, në tabe

ë fushë. Atëherë mund mundësia e gjetjes dhe fshir

ronl

dyfishta në at të gjinden cilat jkziston edhe jes autom tabelë.

i që një tabele që s'ka pasur çelës ën ekzistuese, por ajo veq ka vlera të anë ato vlera të dyfishta. Përndryshe atike të vlerave të dyfishta në

Rezultati i numrimit do të dukej si në

utud

tabe ar akom nstruar mun

Krijimi i pyetësve special me anë të magjistarit Query Wizard Siç është parë më herët në kuadër të dritares Nethjeshtë - Simple Query Wizard, kemi edhe magrekordet e dyfishta (Find Duplicates Query Wizqë nuk kanë rekorde përkatëse në tabelën tjetër

fishta - Find Duplicates Query

ëdisa fusha të caktuara. Për shembull, në tabelën e emra të njëjtë. Për të krijuar pyetësin Find Dup n: 1. Në dritaren e bazës në faqen Queries klikoni dialogun New Query zgjedhni Find Duplicates Duplicates (Fig. 7.19a) në të cilën zgjedhni tab Pyetësi që gjenë rekordet e dyfishta është i përsht t rë

e

150


im ë të

gjejmë rekordet që kanë vlera të njejta në ndonjë fushë. Mund të

dëshironi të gjeni duplikatet në të.

Fig. 7.19a - Find Duplicates Query

2. Në listën e tabelave zgjedhtabelën në të cilën dëshirojm

zgjedhet edhe ndonjë pyetës, nëse

Zgjedhim tabelën Studentët. Me Next kalojmë në hapin e ardhshëm.

3. Në listën Available Fields të tabelës së zgjedhur përcaktojmfushën në bazë të së cilës do të

Fig. 7.19b - Përcaktimi i fushës sipas së

cilës kërkojmë duplikatet

dëshirojmë të gjejmë studentët emra të njëjtë, zgjedhim fushën Emri. Për studentët nga i njejti qytet do të zgjedhnim fushënVendlindja, etj. Nëse dëshironi vlerat e njëjta për më shumë fusha, ato duhet zgjedhur. P.sh., Emri dhe Mbiemri. Më Next vazhdojmë në hapin tjetër.

Fig. 7.19c - Zgjedhja e fushave tjera që do të

paraqiten në pyetës

jmë në hapin e ardhshëm, të fundit. Në hapin e fundit pason pyetja për emrin me të

Accessi propozon emrin: Find Duplicates for SStudentët), të cilin e pranojmë ose e ndryshojm et për të hapur menjëherë pyetësin, apo për të kalu

4. Në këtë hap nga dritarja Available Fileds zgjedhim fushat tjera që do të paraqiten në pyetës, përveq fushës për gjetje të duplikateve. Në rastin tonë do të zgjedhim edhe fushat: Mbiemri, Datëlindja, Drejtimi dhe Viti i regjistrimit. Me Next kalo

cilin do të ruhet pyetësi.

tudentët (Gjeji duplikatet për ë sipas dëshirës. Aty kemi opcionar në dritaren për dizajn për të bërë

ë

kërkojmë duplikatet. Nëse me

151


ndryshime eventuale. Me Finish përfundohet ppyetësit ku shihen të gjithë studentët që kanë empërkatëse të zgjedhura. Pyetësi që gjenë rekordet pa përshtatje - Find Unmatched Query Magjistari Find Unmatched Query, ndihmon të gjinden të gjitha rekordet në tabelë, që nuk kanë vlera përkatëse në tabelën tjetër të tabelën Studentët do të gjejmë të gjithë studentë e në tabelën Fletëparaqitjet, që do të thotë do të gdhënë asnjë provim. Për të filluar krijimin e pyetësit, në dritaren e b

ry Wizard. Në ekran do të paraqitet dritarja Find U7.20a) në të cilën zgjedhni tabelën për të cilën d kanë rekode përkatëse në tabelën tjetër.

rocedura dhe hapet dritarja e ra të njëjtë dhe fushat tjera

lidhur me të. Për shembull, në t të cilët nuk kanë rekorde gjegjësjejmë studentët që akoma nuk kanë

azës në faqen Queries klikoni New , zgjedhni Find Unmatched Quenmatched Query wizard (fig. ëshironi të gjeni rekordet që nuk

në shiritin e veglave dhe në dritaren New Query

Në listën e tabelave zgjedhim tabelën Studentët. Mund të zgjedhet edhe ndonjë pyetës, nëse në opcionet nën listë, zgjedhet

Fig. 7.20a - Find Unmatched Query

he

Queries, për të parë pyetësit oseBoth-për të parë edhe tabelat edpyetësit ekzistues. Me Next kalojmë në hapin tjetër (Fig. 7.20b).

Fig. 7.20b - Zgjedha e tabelës së lidhur (në

relacion me të parën)

ëtu undësi të zgjedhet

ndonjë pyetës nga lista e pyetësve. hapin tjetër

Në hapin e ardhshëm kërkohet të zgjedhet tabela e lidhur e cila përmbanë rekordet në relacion me tabelën e parë të zgjedhur në hapinparaprak. Në këtë listë zgjedhim tabelën Fletëparaqitjet. Edhe knjësoj ka m

Me Next kalojmë në(fig. 7.20c).

152


Në këtë hap zgjedhen fushat nga të dy tabelat të cilat përcakotjnë lidhjen mes tabelave. Nëse ekziston fusha me emër të njëjtë në të dy tabelat, Accessi vet do të supozojë se cila është fusha lidhëse për to. Nëse veq është përcaktuar relacioni mes tabelave, atëherë Accessi veq e ka informatën e nevojshme. Me Next kalojmë në hapin tjetër (fig. 7.20d) Fig. 7.20c -Zgjedhja e fushave në relacion

Fig. 7.20d - Zgjedhja e fushave që do të

paraqiten në pyetës

ruhet pyetësi. Accessi Propozon emrin: Studentën without maFletëparaqitjet (Studentët pa

Në këtë hap duhet zgjedhur fushat të cilat do të paraqiten në pyetës. Nga lista e fushave në dispozicion - Available Fields, zgjedhim Numri i indeksit, Emri, Mbiemri, Drejtim

it. Me Next kalojmë në hapin e ardhshëm, të

apin e fundit, pason pyetja për emrin me të cilin do të

tching

përshtatje me Fletëparaqitjet). E pranojmë ose zgjedhim një emër sipas dëshirës. Në këtë hap gjithashtu kemi opcionet për të hapur menjëhërë pyetësin në pamjen datasheet ose në modin e dizajnit. Me Finish përfundohet procedura dhe hapet pyetësi, në të cilin do të shihet lista e studentëve të cilët nuk kanë rekorde gjegjëse në tabelën Fletëparaqitjet. Pyetësi kryqëzues - Crosstab Query Pyetësi kryqëzues është pyetës special për përmbledhje, me anë të të cilit lidhen vlerat e grumbulluara në bazë të vlerave në fusha. Për shembull, në bazën "Shitja e kartelave" dëshirojmë të shohim sa kartela të secilit tip ka shitur secili shitës. Këtë mund ta bëjmë duke krijuar një Pyetës kryqëzues, i cili do të merr vlerat prej Pyetësit të krijuar paraprakisht për tabelën Shitja. Nga tabela Shitja dhe Tabela e shitësve kemi krijuar pyetësin për gjetjen e të gjitha shitjeve të realizuara për secilin shitës. Dizajni i këtij pyetësi duket si në fig 7.21.

i dhe Viti i regjistrim

fundit. Në h

153


amjen e dizajnimit.

ën 7.22.

Fig. 7.21 - Pyetësi Shitja-në p Pas ekzekutimit të tij, fitohet pyetësi si në figur

pamjen datasheet.

r si vijon:

Fig. 7.22 - Pyetësi Shitja - në Për të krijuar pyetësin e kryqëzuar duhet veprua 1. Në dritaren e bazës në faqen Queries klikoni New në shiritin e veglave dhe në dritaren New Query, zgjedhni Crosstab Query Wizard. Do të hapet dritarja Crosstab Query Wizard (fig. 7.23). Si shihet në figurë, mund të krijohen pyetësit e kryqëzuar për tabela dhe për pyetës.

154


Fig. 7.23a - ery Wizard

ë

in se si r. Me

m

Crosstab Qu

Zgjedhim opcionin Queries dhe nlistë zgjedhim pyetësin "Shitja Query", të krijuar më parë. Në pjesën e poshtme të dritares kemi Sample (mostra), shembulldo të duket tabela e kryqëzuaNext kalojmë në hapin e ardhshë(Fig. 7.23b).

Në këtë hap në fushën Available Fields-fushat në dispozicion, duhezgjedhur emrat e fushave që do të paraqiten si tituj për secilin rresht. Si shihet në figurë, kemi zgjedhur IDShitesi, Emri dhe Mbiemri. Mund të zgjidhen më së shumti tr

Fig/ 7.23b - Zgjedhja e fushave në rreshta.

krijohen kolonat përkatëse, me vlerat në rreshta të veqantë. Me Next kalojmë në hapin e ardhshëm (fig. 7.23c). Në këtë hap duhet zgjedhur se cila fushë do të pa

t

i fusha. Në figurë veq shihet si

Fig. 7.23c - Zgjedhja e fushave në kolona.

raqitet si titull i kolonave. Pra, shihet se lista përmbanë vetëm fushat që kanë

e për

r he

ext, kalojmë në hapin e ardhshëm (fig. 7.23d).

mbetur pas zgjedhjes së fushavrreshta, nga hapi paraprak. Zgjedhim fushën Tipi i kartelës, pëkolona. Në figurë shihet se si veqjanë vendosur emrat e rreshtave dkolonave, në pjesën e poshtme të dritares - Sample. Me N

155


Fig. 7.23d - Definimi i vlerës në tabelën e

kryqëzuar.

Në këtë hap duhet zgjedhur fushën e cila do të paraqitet në fushat e tabelës së kryqëzuar, pra vlerat e tërthorta për rresht dhe kolonë. Zgjedhim fushën Vlera e Kartelës nga Fields, dhe në fushën Functions, zgjedhim Count (Numrimi). Pra, vetëm të bëhet numrimi i secilit tip të kartelës për secilin shitës. Në skajin e majtë poshtë, kemi opcionin: Yes, include row sums (Po, paraqiti edhe shumat e rreshtave), të cilin e kemi eleminuar për këtë rast.

Nëse aktivizohet ky opcion, do të paraqitej për secilin rresht edhe shuma e rreshtave, në një kolonë të re, pas kolonës Mbiemri. Me Next kalojmë në hapin e ardhshëm, të fundit, në të cilën paraqitet pyetja për emrin e pyetësit. Accessi e propozon: Shitja Query-Crosstab, pra Emri i pyetësit-Crosstab, të cilin e pranojmë ose e ndryshojmë sipas dëshirës. Gjithashtu kemi opcionin për hapjen e pyetësit në pamjen datasheet (e predefinuar) apo në pamjen e dizajnit, për ndryshime të mëtejshme. Pasi të klikojmë Finish, në ekran do të paraqitet dritarja e pyetësit, e cila për rastin tonë duket si në fig. 7.24.

Fig. 7.24 - Pyetësi i kryqëzuar ( tërthortë)

Pra, në figurë shihet se është bërë numrimi i kartelave të secilit tip, për secilin shitës. Pyetësi i tërthortë është shumë i përshtatshëm për nxjerrjen e rezultateve më praktike për punë.

Shtypja e rezultateve të pyetësit

Mënyra më e lehtë dhe më e shpejtë e shtypjes së pyetësit është që të shtypet kontrolla Print në shiritin e veglave, deri sa pyetësi është i hapur (në pamjen datasheet). Në këtë mënyrë të dhënat dërgohen direkt në shtypës. Për të verifikuar si do të duket në shtyp, mund të përdoret Print Preview, e nëse ka nevojë për përshtatje të faqes ose margjinave, shkoni në menynë File-Page Setup dhe rregulloni opcionet përkatëse.

156


157

Pyetësit special Avni Rexhepi - Microsoft Access

PYETËSIT SPECIA Qëllimi primar i përdorimit të pyetësit është nxjerrja e in ë dhënave. Përveq pyetësve selektues, që i përshkruam der und të

et kriteri në fushën

ur

et e të caktuar, kur të jipet numri i indeksit të tij. Në dritaren për

izajn caktojmë parametrin për fushën Numri i indeksit (fig. 8.1). Në fushën t, shtypim: [Jepni numrin e indeksit:]. Ky është

ksti që do të paraqitet në dritaren e dialogut që do të hapet me rastin e

L

formatave prej bazës së ti më tani, pyetësi m

përdoret edhe për veprime të ndryshme në bazën e të dhënave, si shtimi i të dhënave, azhurimi, fshirja, etj. Të dhënat që i kthen pyetësi nuk është e thënë të jenë statike, pra nuk duhet të kthehen gjithnjë të njëjtat rezultate. Pyetësi mund të përshtatet gjatë ekzekutimit, ashtu që shfrytëzuesi të jep kriterin për kërkim me anë të dritares së dialogut. Në raste të këtilla përdoret pyetësi parametrik. Pyetësi parametrik Në pyetës mund të përcaktoni si kriter një parametër i cili do të kërkohet prej shfrytëzuesit me rastin e ekzekutimit. Parametri mund të përcaktohet për cilindo tip të pyetësit dhe për secilën fushë, për të cilën mund të përcaktohCriteria, në modin e dizajnit. Për të krijuar pyetësin parametrik, filloni me pyetës të thjeshtë për selektim, dhe në dritaren për dizajn në vend se të jepni kriterin në fushën Criteria, shtypni tekstin i cili dëshironi të paraqitet në kuadër të dritares për dialog e cila kërkon parametrin kur ekzekutohet pyetësi. Ky tekst duhet të jetë brenda kllapave të mesme ([ ]). Teksti që paraqitet duhet të jep informatë të mjaftueshme për shfrytëzuesin, lidhme vlerat që duhet t'i shtypë. Emri i fushës mund të jetë pjesë e këtij teksti, por s'mund të përdoret vetëm ai i vetmuar. Pyetësi parametrik mund të krijohet edhe duke modifikuar ndonjë pyetës të krijuar paraprakisht me anë të magjistarit apo në ndonjë mënyrë tjetër. Le të marrim shembullin e pyetësit parametrik i cili do të gjejë të gjitha provimdhëna të studentit dCriteria për kolonën Numri i indeksiteekzekutimit të pyetësit.

158

Avni Rexhepi - Microsoft Access Pyetësit special

Fig. 8.1 - Dizajnimi i pyetësi parametrik

Kur të ekzekutohet pyetësi, së pari do të paraqitet dialogu në të cilin paraqitet porosia e përcaktuar dhe në fushën

e indeksit.

t.

, çdo ekzekutim i pyetësit do të jepte rezultat të njëjtë. Në rastin e pyetësit

kzekutohet përsëri pyetësi, mund të jipet vlerë tjetër për të fitohen vlerat përkatëse për atë numër indeksi. Në një

ënyrë pra, pyetësi parametrik është dinamik.

s ve.

i rametrin e njëjtë

he pas tij shtypni Is Null (pra për rastin tonë: [Jepni numrin e indeksti:] Is NULL). Atëherë kur të ekzekutohet pyetësi, nëse nuk jepni fare vlerë por shtypni Enter ose OK, në ekran do të paraqiten të gjitha rekordet me çfarëdo vlere për atë fushë. Rast i përshtatshëm për përdorim të parametrave për pyetës është edhe për ndonjë fushë të tipit date/time, të jipet parametri: Between [Data e fillimit:] And [Data e perfundimit:]. Kur të ekzekutohet pyetësi së pari paraqitet dialogu për parametrin e parë, Data e fillimit, e pasi të jepët vlera për të, paraqitet dialogu i dytë për Datën e përfundimit. Me rastin e ekzekutimit pyetësi do të listoj vetëm rekordet mes këtyre dy datave. Pyetësit e tipit AutoLookup Pyetësi AutoLookup mund të përdoret si bazë për format për insertimin e të dhënave, për të kursyer kohë me rastin e insertimit të të dhënave kur të dhënat ndodhen në disa tabela. Pyetësi AutoLookup përdorë dy tabela të lidhura me

përkatëse, duhet dhënë numrin

Pastaj me OK ekzekutohet pyetësi, i cili do të jep vetëm rekordet të cilat në fushën Numri i indeksit kanë vlerën si vlera e dhënë për parametrin e kërkuar me këtë rasKy rezultat do të ishte i njëjtë me rezultatin që do të fitohej sikur vlera e Numrit të indeksit të përcaktohej si kriter në fushën Criteria në dritaren e dizajnit. Mirëpo nëatë rastme parametër, kur të eNumrin e indeksit dhe mNganjëherë ndodhë që Accessi të kërkojë parametër edhe kur nuk është fjala për fushë për të cilën është përcaktuar parametër. Kjo zakonisht, ndodhë kur keni dhënë gabimisht emrin e fushës gjatë dizajnimit ose keni ndryshuar emrin e fushënë tabelë, por jo edhe në objektet tjera të bazës së të dhënaPër të paraqitur të gjitha vlerat përmes pyetësit me parametër, në dritaren e dizajnimit në kolonën e njëjtë ku keni përcaktuar paramatrin (për rastin tonë: [Jepnnumrin e indeksit:]), në fushën Or, për të njëjtën kolonë jepni pad

159


relacion një-me-shumë kur si fushë në anën një paraqitet çelësi primar ose indeksi nik. Në këtë rast nuk aplikohet Integriteti referencial. Pyetësi AutoLookup dallon

itaren iqeni fushën lidhëse prej anës

ë ë

.2).

unga fusha AutoLookup sepse tek pyetësi fushat plotësohen automatikisht, kurse tek fusha Lookup ato zgjedhen në listë. Pët të krijuar pyetësin AutoLookup në drpër dizajn të pyetësit paraqitni dy tabela dhe tërh"shumë" në rrjetën e pyetësit (fig. 8.2). Pyetësi i tillë do të gjejë vlerën përkatëse ntabelën bazë në anën "një" dhe automatikisht do të plotësojë fushat tjera, posa tshtypni Enter ose Tab për t'u larguar prej fushës. Për demonstrim do të marrim bazën "Shitja e kartelave" dhe tabelat e saj (fig. 8

Fig. 8.2 - Dizajnimi i pyetësit AutoLookup Vëreni se fusha IDShitesi, mirret nga ana "shumë". Kur të ek ekzposa të shtypet vlera për IDShitësi dhe të shtypet Tab ose Enter, fushat tjera do të plotësohen automatikisht. Edhe në format që bazohen në pyetës të tillë, ndodhë e njëjta. Pyetësit veprues

breja, fshirjen e të dhënave dhe krijimin e tabelave të reja. Rezultati i pyetësit veprues nuk mund të përdoret si bazë për krijimin e raporteve ose formave. Para se të veprohet me pyetës veprues është mirë të sigurohen kopje rezervë të objekteve në të

utohet pyetësi,

pri umë tabela. Ekzistojnë katër tipe të pyetësve veprues, për aktivitetet m

azat e të dhënave: pyetësit për azhurim të vlerave në fushë, shtimin e vlerave të

cilat do të veprojnë pyetësit veprues.

Accessi përdorë pyetësit veprues për ve m të njëkohshëm në të dhënat në sh

ë të shpeshta në

160


Pyetësi azhurues - Update Query Pyetësi azhurues përdoret për të ndryshuar njëkohësisht vlerat në një ose disa fusha në tabelë. Mund të jepni edhe kriterin për paraqitje të të gjitha rekordeve të ndryshuara ose azhuruara nga më shumë tabela. Për të krijuar pyetësin azhurues, në pamjen design të pyetësit klikoni në shiritin e veglave kontrollën Query Type (fig. 8.3). Ndryshimi i tipit të pyetësit mund të bëhet gjatë procesit të dizajnimit. Edhe pyetësi ekzistues, mund të shndërrohet në pyetës azhurues, pasi të bëhen ndryshimet në të.

Në listë zgjedhni Update Query. Kjo mund të bëhet edhe përmes menysë Query-U

Për shem

Fig. 8.3 - Query Type

dizajnit shtohet edhe një fushë e re:

olonën ra e re, hurohen

Update T

pdate Query, ose në menynë e kontekstit. Kur të zgjedhet tipi Update Query, në rrjetën e

o: në të të cilën për kpërkatëse jepet vlenë të cilën do të azvlerat ekzistuese.

bull: [vlera]*1.5, kur dëshironi të shto f

azhuruar datën;"Përfunduar" - për fushë të tipekzistuese në "Përfuduar" për atë fushë, etj. Në dritaren e bazës, pyetësit azhurues paraqiten

ni çmimin e fushës Vlera për 50%ushën e tipit date/time për të it Text që do të azhurojë vlerat

me shenjën

(tipi Currency ose Number); #10/10/2001# në

. tet vërejtja me të cilën shfrytëzuesit pësojnë ndryshime me rastin e

hererit tërhiqet vërejtja se nëse oni Yes, më nuk do të mund

Kur të ekzekutohet pyetësi për azhurim, paraqi i tërhiqet vërejta për numri e rekordeve që do tëekzekutimit të pyetësit

Njëklik të ktheni prapa veprimin me Undo.

Nës ëdhe ësh ë anën "n ë përfshir

e b het azhurimi në tabelat e lidhura, kur është aplikuar integriteti referencialtë zgjedhur opcioni Cascade Update Related Records, atëherë azhurimi një" do të aplikohet edhe në fushat në anën "shumë" edhe nëse ato nuk janë fare në pyetës.

161


Py s Për të s lë tjetër duhet të zgjedhni fushat që dëshironi t'i shtoni. Pastaj, duhet dhënë emrin e tabelës cak

gjigjen tabelave kopjohen në tabelën e re.

ra, është me rëndësi të kuptohet se bëhet kopjimi, e jo zhvendosja e rekordeve. ë por, gjithësesi duhet të

enë tipin e njëjtë. Gjithashtu, tabela cak nuk duhet patjetër të ketë strukturë të tuese,

etë i për shtimin e rekordeve

htuar disa rekorde prej një ose më shumë tabelave në një tabe

(në të cilën dëshironi të shtoni rekordet) dhe të definoni fushat të cilat u përfushave prej tabelave burimore. Pastaj, vlerat e PFushat përkatëse nuk duhet të kenë patjetër emrin e njëjtknjëjtë me tabelat burimore. Për të krijuar tabelë të re me strukturë si ajo ekzismund të kopjohet tabela ekzistuese e pastaj gjatë kopjimit të zgjedhet opcioni për kopjim vetëm të Strukturës, e jo edhe të rekordeve në të.

Fig. 8.4a - Dritarja Append

të shtohen rekordet.

Në dritaren për dizajn të pyetësit në

log

zgjedhet tabela cak, në të cilën do

Query Type, zgjedhni tipin e pyetësit Append Query. Në ekran do të paraqitet dritarja për diaAppend (fig. 8.4a), në të cilën

Fig. 8.4b - Append Q

Pastaj, në rrjetën për dizajn (f8.4b) do të shtohet edhe fusha Append To: në të cilën tregohet emri i fushës ku do të shtohen të dhënat. Kur të ekzekutohet pyetësi për shtimin e rekordeve, paraqitet vërejta e Accessit për të informuar

Në dritaren e bazës, në faqen Queries, pyetësi për shtim paraqitet me shenjën: Duhet pasur kujdes me pyetësit për shtim në këto raste:

- Nëse tabela burimore dhe tabela cak kanë të njëjtën strukturë, në rrejtënpër krijim të pyetësit zvarriteni shenjën (*) për të marrë të gjitha fushat. Nëse duhet caktuar kriter në një fushë, për të fshijeni emrin prej fushës Append To, përndryshe fitohen nga dy kopje të asaj fushe.

uery - dizajnimi

ig.

sa rekorde do të shtohen në tabelën cak. Me Yes bëhet shtimi i rekordeve, me No ndërprehet shtimi i rekordeve në tabelën cak.

.

162


- Nëse shtoni fushë të tipit AutoNumber, mos e zgjedhni fushën AutoNumnë tabelën burimore në rrjetën për dizajn të pyetësit, sepse Accessi në tabelën cak do të shtojë automatikisht vlerat për atë fushë.

- Nëse zgjedhni më shumë fusha se sa që ka në tabelën cak, fushat e tepërta injorohen, kurse për rastin kur tabela cak ka më shumë fusha, shtohen atqë përshtaten sipas emrit, kurse të tjerat mbesin të zbrazëta.

ber

o

yetësi për shtim mund të përdoret edhe për një rast specifik, për të fshirë automatikisht rekordet e dyfishta prej tabelës.

y Në këtë procedurë duhet krijuar kopjen e struktrekordet dhe duhet përcaktuar çelësin primar pë në duplikate dhe

staj duhet ekzekutuar një Append Query prej tabelës origjinale në tabelën e re. do të

edhe

rijuar çelësin primar ër atë fushë. Ruaje dhe mbylle tabelën.

Për të shtuar rekordet unike në tabelën e re, krijQuery) të bazuar në tabelën origjinale (që përm

jeAppend

enjën (*) në rrjetën për dizajn të

ë

Për ike për

fshihen rekordet në një tabelë ose rekordet

P

paPasi që fushat e çelësit primar s'mund të përmbajnë vlera duplikate, procedura krijojë tabelë pa rekorde duplikate. Pra, së pari krijojmë kopjen e tabelës, duke kopjuar vetëm strukturën e saj, jotë dhënat. Pastaj, tabela e kopjuar hapet në Design View dhe selektohet fusha (osefushat) që përmbajnë duplikate në tabelën origjinale, e të cilat dëshirojmë t'i leminojmë. Kliko Primary Key në shiritin e veglave për të ke

p

ppyetësit. Kliko Run në shiritin e veglave dhe përgjigju me Yes në mesazhin për shtimin e rreshtave dhe gjithashtu Yes në mesazhin e ardhshëm se Accesi s'mund tshtojë të gjitha rekordet në pyetësin për shtim (Append Query). Kjo do të bëjë që të transferohen vetëm rekordet unike në tabelën e re dhe të eleminohen duplikatet. të parë rezultatin hapeni tabelën e re, në të cilën do të shihen vetëm vlerat unsecilin rekord. Pyetësi për fshirje Pyetësi për fshirje mund të jetë më i rrezikshmi prej të gjitha llojeve të pyetësve veprues. Asnjë veprim i pyetësit veprues nuk mund të kthehet me Undo, por në mënyrën më drastike pasojat paraqiten pas pyetësit për fshirje. Për këtë arsye, sigurohuni që çdo herë keni bërë kopje rezervë para aktivizimit të pyetësit për fshirje. Pyetësi për fshirje nuk bën fshirjen e ndonjë fushe prej tabelës por tërë rekordet e përfshira në pyetës. Mund të

Fshirja automatike e rekordeve të d fishta

urës së tabelës që përmbanë r fushën që përmba

o një pyetës të ri për shtim (Append banë duplikatet). Në Design View, dh Append Query. Në dialogun

o OK. Për të kliko Query Type në shiritin e veglave dhe zg

, kliko emrin e tabelës së re në listën e tabelave dhe klikërfshirë të gjitha fushat në pyetës, tërhiqe sh

163


n

fushë e vendosni në rrjetën e pybazë të cilit do të fshihen rekordet (fig. 8.5).

Pra, shihet se të gjitha fushat etabelës janë vendosur në kolonën e parë, duke zvarritur (*) në të, e

ë disa tabela të lidhura me relacionet një-me-një ose një-me-shumë. Në dritaren e bazës pyetësi për fshirje paraqitet me shenjën .

imin e pyetësit të ri për tabelën lete Query ose në menynë Querytohet fusha Delete:. Nëse dëshiro

bazë të një fushe të caktuar, atë in Criteria përcaktoni kriterin në

Për të fshirë rekordet prej një tabele, filloni krijpërkatëse. Klikoni Query Type dhe zgjedhni De zgjedhni Delete Query. Në rrjetën për dizajn sh ni të fshini të gjitha rekordet, prej tabelës tërheqeni shenjën (*) në rrjetën e dizajnimit të pyetësit. Nëse dëshironi të fshini rekordet në

etësit. Në rresht

Fig. 8.5 - Dizajni i pyetësit për fshirje

pastaj për tipin e kartelës është caktuar kriteri: 100* (për kartelat e tipit 100 impulse).

Klikoni kontrollën Run , ose ruajeni pyetësin dhe pastaj e ekzekutoni prej dritares Queries, ku pyetësit për fshirje paraqiten me shenjën: . Me rastin e ekzekutimit paraqitet mesazhi me vërejtjen (fig. 8.6) më të cilin tregohet numri i rekordeve që do të fshihen. Pra të gjitha rekordet që në fushën e zgjedhur për kriter kanë atë vlerë, do të fshihen prej tabelës.

Fig. 8.6 - Mesazhi për fshirjen e rekordeve

Nëse nuk doni të fshihen rekordet, klikoni No. Nëse doni të ndërpreni fshirjen, pasi që keni shtypur Yes, klikoni CTRL+BREAK.

Nëse për tabelat e lidhura, është zbatuar integriteti referencial dhe është zgjedhur opcioni Cascade Delete Related Records, atëherë fshirja e rekordit në anën "një" do të shkaktojë fshirjen e të gjitha rekordeve të lidhura me të në anën "shumë". Nëse ky opcion nuk është zgjedhur, atëherë duhet të ekzekutoni dy pyetësa përkatës për të dy tabelat për të kryer të njëjtën punë. Pyetësit për krijim të tabelave Pyetësi për krijim të tabelës mundëson krijimin e tabelës së re prej tabelave dhe pyetësve ekzistues. Për të krijuar pyetësin për krijim të tabelës, filloni krijimin e pyetësi të ri, klikoni Query Type dhe zgjedhni Make Table Query në listë ose ne

164


menunë Query zgjedhni Make Table Query. Në ekran do të paraqitet dialogu Make able (fig. 8.7), në të cilin zgjedhni emrin e tabelës së re për t'u krijuar tabelë e re T

ose zgjedhni ndonjë tabelë ekzistuese.

Nëse tabela cak do të jetë në të njëjtën bazë, zgjedhni Current Database, përndryshe zgjedhni Another Database për të krijuartabelën në një

Zgjedhni fushat prej listave dhe zvarritni në rrjetën për dizajn të pyetësit, si në rastin e krijimit të pyetësve të thjeshtë. Për të gjitha fushat, Klikoni Runkrijimin e tabelës sëtabelës paraqitet me shenjën .

Fig. 8.7 - Pyetësi për krijim të tabelës

shtegun dhe emrin për tabelën e r

bazë tjetër të të

dhënave, me ç'rast duhet dhënë e.

zgjedhni (*). për ekzekutim dhe përgjigjuni me Yes (ose No) në mesazhin për

re. Në dritaren e bazës, në faqen Queries, pyetësi për krijim të

165


SQ - SQL sdefinua ër të parë dhe ndryshuar shprehjet me rastin e krij itmen ë jedhni SQL View

ig. 8.8). Disa lloje të pyetësve mund të krijohen vetëm si shprehje SQL. Në çdo

L Structured Query Language

ë htë gjuha që përdoret në prapavi të Accessit, për të kryer operacionet e ra në kaudër të pyetësit. P

im ose modifikimit të pyetësit, kaloni nga pamja Design në pamjen SQL. Në yn View zgjedhni SQL View, ose në menynë e kontekstit zg

(fpozitë ku mund të përdoret tabela, pyetësi ose emri i fushës, mund të përdoret shprehja përkatëse SQL, si është rasti në forma, raporte etj.

Fig. 8.8 - pyetësi në pamjen SQL

të studentëvë sipas indeksit, në pamjen SQL duket si në figurë.

më e shpe prehja SELECT (zgjedh-selekto) që shërben për z fushavSELECT * FROM Studentet; është shprehja që b ë përdoret edhe SELFROM prej) p etësin. N i të z shembull s shSFROM Studentet

HERE Vendlindja="Prishtinë";

[Numri i indeksit]emrin e

Si edhe egullat e veta dhe sintaksën e shprehjeve që përdoren në të. Si u vërjet deri tani, të gjithë urdhërat e SQL shkruhen me shkronja të mëdha. Opcionet shkruhen në kllapa të mesme ([ ]). Disa shprehje nga sintaksa e SQL, që përdoren më shpesh:

Pyetësi parametrik për gjetjen e notave

S

Wku shprehja WHERE (ku) përcakton kriterin. Nëse emrat e fushave përmbajnëzbrastirë, si p.sh., Numri i indeksti, atëherë në shprehjet SQL duhet të jipen në

llapa të mesme, si . kKur në pyetës përfshihen dy e më shumë tabela, atëherë duhet dhënë edhe tabelës si: Studentët.Emri, Studentët.[Numri i indeksit], etj. Rregullat e SQL

hprehja shtë është shegjedhjen e të caktuara nga tabela. Për shembull:

ën zgjedhjen e të gjitha fushave nga tabela studentët. Mund tECT ALL (selekto të gjitha).

(nga, ërcakton tabelën prej nga nxirren të dhënat për py përëse dëshiron gjedhni rekordet sipas kriterit në ndonjë fushë,

tudentët nga Pri tina, atëherë kemi shprehjen: ELECT *

çdo gjuhë programuese, edhe SQL ka rr

166


- SELECT zgjedhe një ose të gjitha fushat prej një ose disa tabelave. SELECT … INTO krijon tabelë të re, bazuar në ndonjë tabelë ekzistuese (pyetësi Make Table).

-

- - ndryshon (azhuron) vlerat e caktuara në bazë të kriterit të

- - garitë vlerat në pyetësit e tërthortë.

Sintaks rukturë të

gjashme dhe përdorin klauzula dhe opcione të ngjashme.

- INSERT … INTO shton një ose më shumë rekorde në tabelë (pyetësi Append). UPDATEdhënë (pyetësi Update). DELETE - fshinë rekordet prej një ose disa tabelave (pyetësi Delete). TRANSFORM - llo

a e shprehjes SELECT duket si në vijim. Shprehjet tjera kanë stn SELECT [predicate] {* |table.* |field1 [AS alias1],[,table.]field2[AS alias2][,…]}FROM tableexpression [,…][IN externaldatabase] [WHERE…] [GROUP BY…] [HAVING…] ORDER BY…] [

[WITH OWNERACCESS OPTION] ku: Pjesa Shpjegimi

dic te Një prej katër predikateve standarde: ALL - të gjitha rekordet, DISTINCT-nuk zgjedhe rekordet me vlerë të njëjtë në f

pre aushën e

ë të dhënë, -DISTINCTROW-nuk zgjedhë rekordet me vlerë të njëjtë ngjitha rekordet dhe TOPn[PERCENT]-kufizon numrin e rekordeve

* Përfshihen të gjitha fushat nga tabela ose tabelat Emri i tabelës me fushat prej ku zgjedhen rekordet

ield2 Emrat e fushave me të dhënat që duhet kthyer pyetëstable field1, f i alias1, alias2 Teksti si etiketë(titull) për kolonat, në vend të emrit tableexpression Emrat e tabelave prej të cilave kthehen (nxirren) të dhënat externaldatabase Emri i bazës së të dhënave në të cilën ndodhen tabelat, përveq

bazës aktive

ë urdhërin SELECT, DNp

ISTINCT dhe DISTINCTROW, kanë efekt të njëjtë si Val

SELECT ka disa klauzula, shumica e të cildetyrueshme është FROM, në të ilën jepenpërd e duhjashtm K

ërcaktimi në pyetës i tipareve Unique ues ose Unique Records në Yes.

ave janë opcionale. E vetmja e c tabelat ose pyetësit me fushat të cilat

et përdorë të dhënat nga një bazë e lauzulat tjera për SELECT janë:

oren në kuadër të shprehjes. Nëse e të dhënave duhet përdorur IN.

167


- WHERE - ku ndodhet shprehja me kriterin në bazë të të cilit nxirren të dhënat nga tabela në klauzulën FROM

e nd

r

- WITH OWNERACCESS OPTION - me të, shfrytëzuesit që ekzekuton drejtat e njëjta si atij që ka krijuar pyetësin.

rendshme), LEFT JOIN (lidhja e majtë), dhe a e djathtë), nëse përdoren, vendosën pas klauzulës FROM dhe

es të cilëve kombinohen fushat përkatëse të dy

rver. Të h për n it të r ë 'është gje u

- GROUP BY - bën grupimin sipas rekordeve me vlerë të njëjtë në fushëncaktuar. Niveli i grupimit përcaktohet nga rradha e fushave në listë. Mutë bëhen deri në dhjetë grupe.

- HAVING - tregon cili grup i rekordeve duhet të paraqitet. Pasi të jenë grupuar rekordet me GROUP BY, HAVING aplikon shprehjen me kriter pëatë grup.

- ORDER BY - bën sortimin e rekordeve sipas renditjes rritëse ose zbritëse, sipas vlerave në një ose më shumë fusha. Zakonisht kjo është klauzula e fundit në shprehje.

pyetësin i jipen të Urdhërat INNER JOIN (lidhja e bRIGHT JOIN (lidhjtregojnë tipin e lidhjes që përdoret në kuadër të pyetësit. SET përdoret për të azhuruar vlerat dhe përmbane shprehjen që vendoset në rreshtin Update To te pyetësi për azhurim. WHERE përmbanë kriterin për zgjedhje të rekordeve që do të azhurohen. Pyetësit që mund të krijohen vetëm me anë të SQL Ekzistojnë disa lloje të pyetësve të cilët mund të krijohen vetëm përmes gjuhës SQL. Ata janë:

- pyetësi i tipit UNION, përmose më shumë tabelave në një fushë në rezultatin e pyetësit

- pyetësi i tipit PAS-THROUGH, përmes së cilit komandat i dërgohen direkt bazës së të dhënave ODBC

- pyetësi i tipit DATA DEFINITION, përmes së cilëve krijohen ose rregullohen baza të të dhënave në Access ose SQL Se

gjit ë këta pyetës krijohen drejpërdrejt në dritaren SQL. Për të hapur dritarenë me SQL në të cilën mund të krijohet pyetës i ri, filloni krijimin e pyetëspu

i, n pamjen Design dhe pastaj mbylleni dritaren Show Table (edhe nëse sdh r asnjë tabelë). z

Fig. 8.9 - Menya SQL Specific

tipin e pyetësit. Mundeni edhe në menynë e kontekstit, në SQL Specific zgj

Në menynë Query zgjedhni menynë Query Specific(fig. 8.9) dhe zgjedhni

edhni tipin e

168


pyetësit.

169


Pyetësi i tipit UNION Pyetësi i tipit UNION është i përshtatshëm për bashkimin e të dhënave nga dy tabela të ndryshme në një tabelë të vetme. Për shembull, mund të kombinohen emrat dhe adresat e ndryshme nga një bazë e të dhënave personale, me emrat dhe dresat e kontakteve nga një bazë e të dhënave me kontaktet afariste. Mund të

tën

hjnë bas y fakulteteve nga tabelat e ndara për dy fakultete SELECT Emri, Mbiemri FROM Fakulteti1 UNION SLECT Emri, Mbiemri FROM Fakulteti2

ra, supozojmë se kemi dy tabela me emrat Fakulteti1 dhe Fakulteti2. ecila shprehje SELECT duhet të kthejë numër të njëjtë të fushave, të cilat duhet të araqiten me renditje të njëjtë. Fushat gjegjëse duhet të jenë të tipit të njëjtë, me ërjashtim të mundësisë të kombinimit të fushave tekstuale me ato numerike. Në të y shprehjet SELECT mund të definohen klauzulat WHERE për të kufizuar umrin e rekordeve, si dhe GROUP BY dhe HAVING për grupim. Këto klauzula

mund paraqiten në cilëndo shprehje Select. Nëse në fund shtohet edhe ORDER BY mund të bëhet edhe sortimi i rekordeve. Pyetësi DATA DEFINITION Pyetësi i këtij lloji krijon, fshinë ose ndryshon të dhënat në bazën aktive të të dhënave. Mund të përdoret për krijimin e indeksit në tabelën ekzistuese. Ekzistojnë katër shprehje për definimin e të dhënave:

- CREATE TABLE - për krijimin e tabelës së re - ALTER TABLE - për ndryshime në tabelë. Shton fusha të reja ose

ndryshon ato ekzistuese, ose bën kufizime, si indeksi në çelësin primar. - DROP - fshinë tabelën ose largon indeksin - CREATE INDEX - krijon indeksin për një ose disa fusha.

Për të krijuar një pyetës të tipit Data Definition, filloni krijimin e pyetësit të ri dhe në Design View, zgjedhni në menynë SQL Specific - Data Definition. Pastaj, në dritaren e hapur shtypni shprehjen SQL. Për shembull, nëse dëshironi të krijoni tabelën Kontaktet, me fushat emri, mbiemri, adresa, telefoni, verejtje; mund të përdorni shprehjen vijuese:

apërdoret edhe për bashkimin e të dhënave nga dy tabela të ndryshme në të njëjb

PSppdn

azë të të dhënave. Pyetësi i tipit UNION përmbanë nga një shre e SQL për secilën tabelë të përfshirë

hkojmë të dhënatpyetës. Për shembull, nëse dëshirojmë të për studentët e dt, atëherë do të jepnim shprehjen:

170


CREATE TABLE Kontaktet ([IDKontakti] Integer, [Emri] text, [Mbiemri] text, [Adresa] text, [Telefoni] text, [Verejtje] memo, CONSTRAINT [Index1] PRIMAR i]);

und të

fizimet tjera si vlera unike, moslejimi i

të

t ila

Y KEY [IDKontakt Çelësi primar është kufizimi (Constraint) i vetëm i definuar në këtë tabelë. Kufizime tjera janë:

- UNIQUE, indeksi unik për ndonjë fushë - FOREIGN KEY (çelësi i jashtëm) për të treguar fushën që i përgjigjet

çelësit primar në tabelën e lidhur Shprehja ALTER TABLE mund të përdoret për të shtuar ose ndryshuar një kolonë ose ndonjë kufizim. Për shembull: ALTER TABLE Kontaktet ADD COLUMN Vendi Text(20) shton fushën e re me emrin Vendi, të tipit Text me madhësi 20 karaktere. Për të krijuar indeks të ri, me emrin EmriiPlote për emrat e Kontakteve, mpërdoret shprehja: CREATE INDEX EmriiPlote ON Kontaktet {[Emri],[[Mbiemri]} Për indeks mund të përdoren edhe kuvlerave Null etj. Kur të ekzekutohet pyetësi për definim të të dhënave, paraqitet mesazhi me vërejtjen se do të ndryshohen të dhënat në tabelë. Me Yes ose No vendosni për ekzekutim ose ndërprerje. Nënpyetësit Nënpyetësi është pyetës për zgjedhje, i cili ndodhet brenda një pyetësi tjetër për zgjedhje ose për veprim. Nënpyetësi mund të definohet me rastin e përcaktimitkriterit për zgjedhje të rekordeve të caktuara nga pyetësi kryesorë ose për të definuar fushë të re që do të përfshihet në pyetësin kryesorë. Definimi i kriteribëhet ashtu që në rreshtin Criteria të pyetësit vendosni shprehjen SELECT, e cmund të vendoset edhe në kuadër të klauzulave Where ose Having në kuadër tëSQL shrehjes kryesore.

171


Për shembull, nëse supzojmë se dëshironi të shihni të gjitha rekordet e studentëve në tabelën Fleteparaqitjet të cilët kanë së paku një notë 10 në provim. Krijoni p

yetësin për tabelën Fletëparaqitjet dhe vendosdefinimin e pyetësit. Për të krijuar nënpyetësin,Indeksit jepni shprehjen: In (SELECT [Nr i Indeksit] FROM Fleteparaqitjet

ni fushat e caktuara në rrjetën për në rreshtin Criteria, në fushën Nr i

WHERE [Nota ne Provim]=10).

Fig. QL 8.10 - Nënpyetësi në pamjen S

Në pamjen SQL pyetësi do të duket si në (fig. 8.10). Pas ekzekutimit të pyetësit, do të shihen të gjitha rekordet për ata studentë që kanë së paku një 10 në provim (të gjitha rekordet e tyre, edhe për ato provime që kanë notatjera).

172

Avni Rexhepi - Microsoft Access Format

FORMAT

vendosen kontrollat për kryerjen e veprparqitjen dhe editimin e të dhënave në fushdhënave në mënyrë më praktike dhë në fo ë më të kuptueshme për shfrytëzuesit e saj. T r vendosjen e të dhënave në bazë dhe nxjerrjen informatave prej saj, kurse forma për para tje më praktike të atyre informatave

ënjëherit të rrisë gjasat për insertimin e të dhForma mund të paraqesë informata prej tabepër insertim dhe për paraqitje të të dhënave.elemente për aktivizimin dhe ekzekutimin eBurim i të dhënave (Data Source) për formëtabela, pyetësit ose shprehjet SQL. Edhe Fomagjistarit për forma - Form Wizard, ndihm ve. Fushat e ndryshme në tabelë ose pyetës bëhRadha e sortimit dhe filtrat e ruajtur në tabeformë. Për përdorimin e tyre vendoset sip një prej ti

Të g ha in rmë përfaobjekte grafik pndonjë veprim ose thjesht për qëllime esteti Krijimi i formës përmes magjistari Edhe për krijimin e formave Accessi ofron nForm Wizard. Në dritaren e bazës kaloni nëCreate Form in Design View , Create Formtë krijuara, nëse ekziston ndonjë. Për të fillumagjistarit, mund të klikoni dy herë drejptpWizard ose klikoni në shiritin e veglave kondialogut New Form (fig. 9.1) zgjedhni Form Wizard

Forma (Formulari) është objekt i bazës së të dhënave të Accessit, në të cilin

imeve të ndryshme ose për insertimin, a. Forma përdoret për paraqitjen e të

rmabelat dhe pyetësit përdoren pë

e qime renditje dhe pamje të përshtatur sipas d shirës, që të jetë më e kuptueshme dhe

ënave të rregullta në bazë. lave të ndryshme. Kryesisht përdoret Në to mund të vendosen edhe veprimeve të shfrytëzuesit. n mund të jenë një ose më shumë rma mund të krijohet përmes ësit të Accessit për krijimin e formaen elemente kontrolluese në formë. lë dhe pyetës trashëgohen edhe në dëshirës. Burimi i të dhënave është as

pareve kryesore të çdo forme. Kontrolla në formë paraqesin të gjitha elementet prej të cilave krijohet forma.

qësohen përmes kontrollave. Ato janë ër të paraqitur të dhënat, për të kryer ke.

t - Form Wizard

dihmë përmes magjistarit për forma - faqen Forms dhe aty do të shihet: by Using Wizard dhe lista e formave ar krijimin e formës së re përmes ërdrejtë në Create Form by Using trollën New, e pastaj në dritaren e

. Magjistari ofron përcjelljen

jit formatat e paraqitura në foe të cilat vendosen në formë

173

Format Avni Rexhepi - Microsoft Access

hap pas hapi duke dhënë shpjegimet dhe udhëzimet e nevojshme. Forma mund krijohet si për një tabelë ose pyetës të caktuar, ashtu edhe për tabela

të t e lidhura.

mundësojnë krijimin automatik të formës, në stilin e zgjedhur: Columnar (në kolona), Tabular-(tabelare) dhe Datasheet (si tabelë). Në fushën e poshtme (Combo Box) që hapet me shigjeten në skajin e djathtë, zgjedhet nga lista tabela opyetësi për të cilin dëshironi të krijoni formën. Këtë vendim mt'a kaloni në këtë

Për të zgjedhur të gjitha fushat njëkohësisht, klikoni shigjetën e dyfishtë >>. Zgjedhja mund të bëhet edhe duke klikuar dy herë fushën përkatëse. Pasi të jenë zgjedhur fushat nga burimi i parë, në Tables/Queries, nëse ka nevojë mund të kalo t

Fig. 9.1 - Dialogu New Form

Përveq magjistarit në listë ndodhen edhe AutoFormat, të cilat

se

und hap dhe të bëni

Zgjedhni Form Wizard dhe tabelën për të cilën kaloni në hapin e ardhshëm (fig. 9.2).

zgjedhjen në hapat e mëvonshëm.

dëshironi të krijoni formën. Me OK

Fig. 9.

jnë e

të ,

e Next afushavenë a nnë të il majtë tëstili Stan

2a - Zgjedhja e fushave nga tabela

Në fushën Tables/Queries zgjedhet burimi i të dhënave për formën që krijohet. Aty ndodhet lista e tabelave dhe pyetësve që ekzistonë bazën e të dhënave. Për tabelënzgjedhur, paraqitet lista e fushave (Available Fileds) në të cilën zgjedhni fushat të cilat dëshironi paraqiten në formën që krijohetpërmes tasteve me shenjat >, >>, < dhe <<. Fushat e zgjedhura kalojnë në listën Selected Fields.

he në tabelën ose pyetësin tjetër për të marrë ndonjë fushë edhe prej aty. M k lohet në hapin e ardhshëm (fig. 9.2b) në të cilin zgjedhet forma, renditja e

të zgjedhura, në formë. Për secilin prej opcioneve, paraqitet pamja grafike c), në e majtë të dritares. Pastaj, me Next kalohet në hapin e ardhshëm (fig 9.2

c in zgjedhet stili i formës. Gjtihashtu, për opcionin e zgjedhur, në anën e dritares paraqitet pamja e stilit të zgjedhur. Gjithnjë në fillim propozohet dard i formave në Access, mirëpo mund të zgjedhet cilido prej stileve të

174


ofru a.zgjedhn

ar Me Next kalohet në hapin e ardhëshëm (fig. 9.2d), të fundit, në të cilin i emrin për formën që krijohet.

Fig. 9.2b - Zgjedhja e formës Fig. 9.2c - Zgjedhja e

stilit

Në këtë hap zgjedhet veprimi që do

ërtimi i formës

opcioni për ndihmme forma, pasi të k

Fig. 9.2d - Em

të pasojë pasi të shtyet pulla Finish. Mund të zgjedhet hapja e formës për

hemodifikimi i dizajnit të formës, me

pen në amjen Design d të b ifikime

të mëtejshmë në pamjen e formës. d të z dhe

ë lidhur me punën likohet Finish.

përdorim të menjë rshëm ose

ç'rast forma ha pnë të cilën mun ëhen mod

Gjithashtu, mun gjedhet e

Fig. 9.3 -

Në ekran do të krijuar (fig. 9.3). Në

itet forma e

për secilën prej nga tabela, në fokontrolla

ve të zgjedo të par

shpeshtë është Text ox-i në të ciparaqiten të dhënat

paraqitet si Comvarësish

ox ose List B

Yes/No paraqiten Check Bo

Forma e krijuar

paraq dritaren e formës

fusha dhura rmë aqitet

përkatëse. Kontrolla më e B lën

nga tabela. Nëse ekziston ndonjë fushë Lookup ajo do të

bo B ox, t prej dizajnit të tyre. Fushat

si x. Në fund të formës paraqiten tastet e zakonshme për navigim nëpër rekorde.

175


Siç shihet edhe në figurë, në formë shihen të gjitha fushat e rekordit, me ç'rast f ë e secilin rekord

jnimi i Form

nd të t ese mund të ikohen në m

ritare De iew, ose në shiritin e vegl ve kli fig. 9.1 zgjedhni Design

n/py qitet dritarja Form1: Form (fig. .4). Në shiritin e veglave do të aktivizohen veglat për dizajn të formës: Form

i në s ose në shiritin e veglave klikoni me tastin e djathtë të

t dhe në menynë e kontekstit aktivizoni veglat përkatëse.

itohet pasqyrë m qartë e të gjitha të dhënave për .

Diza ës

Forma e re mu krijohet përmes dizajnimit, e njëherit formaodin e dizajnit. Për të krijuar një formë të re në

ekzistumodin e modif

dizajnimit, në d n Forms të bazës klikoni: Create Form in sign Va

w dhe tabelëkoni New dhe në dritaren New Form (etësin bazë. Në ekran do të para

) Vie

ausi

9Design dhe Formatting (Form/Report). Shiritin e veglave mund ta aktivizonmenynë View-Toolbarm

Fig. 9.4 - Dritarja e formës në pamjen

Design

shihen dhe mund të modifitiparet e formës.

Nga lista e fushave zgjedhen fushat që dëshironi të paraqiten në formë, i zgjedhnidhe i zvarritni në pjesën Detail të formës. Varësisht prej tipareve të fushës, paraqitet kontrolla përkatëse për të. Varësisht prej lidhjes me të dhënat në tabelë ekzistojnë tri tipe të kontrollave që paraqiten në formë:

- Kontrollat e lidhura - marrin vlerën prej ndonjë fushe në tabelë dhe si ndryshojnë vlerat në fushë ashtu ndryshon edhe kontrolla e lidhur. Fushat që vendosen në formë prej listës së fushave të tabelës janë kontrolla të

- Kontrollat e palidhura - nuk janë të lidhura me të dhënat në tabelë dhe mbajnë vlerën e definuar nga shfrytëzuesi. Shembuj të tillë janë vijat,

Në dritaren për diu s

jedhur rim i të dhënave për formë, veglat për punë, të cilat janë shirit

glave dhe mund të zhvendosen sipas dëshirës, në titullin e dritares Toolbox

e e msi set në ruar. Nga shiriti i

veglave për formatizim, duke klikuar në Properties mund të hapni dritaren me tiparet e formës, ku

kohen

tilla.

drejtkëndshat, shpjegimet, shenjat dhe fotot.

zajnim të formës, paraqitet lista e f shave të tabelëqë është zg si bu

i veçantë i ve

se klikoni në dhe e

zvarritni duk bajtur shtypur, duke e liruar papozitën e dëshi

të zhvendo

176


- Kontrollat që llogariten - fitojnë vlerën prej tabelës, paraqesin ndonjëshprehje të p

ërbërë prej funksioneve dhe operatorëve, duke shtuar fushat,

ur rat në tabelën bazë, por nuk mund të ndryshohen direkt.

si i mausit kur kalon në formë merr formën që

oshtë deri sa merr formën dhe madhësinë e dëshiruar ose vetëm klikoni në formë dhe

ndarde. Në fig. 9.5 është paraqitur një formë me pjegime për kontrollat që mund të paraqiten në formë dhe pjeset e formës.

të cilat japin ndonjë rezultat. Vlerat e kontrollave të tilla ndryshojnë kndryshojnë vle

Në shiritin e veglave Toolbox paraqiten kontrollat të cilat zgjedhen duke klikuar ikonën përkatëse dhe pastaj treguetregon tipin e kontrollës. Për të vendosur në formë kontrollën e zgjedhur duhet shtypur tastin e majtë dhe duke e mbajtur shtypur e zvarritni djathtas ptëkontrolla merr madhësinë stash

Fig. 9.5 - Forma dhe kontrollat e saj, në pamjen Form View

Kontrollat dhe mundësitë e përdorimit të tyre nëpër objekte, janë përshkruar në tabelën vijuese.

Ikona Kontrolla-Përshkrimi Përdoret në:

Select Objects Zgjedhesi - selektuesi. Bën zgjedhjen e kontrollave

Magjis

Control Wizards

tari për konkontrollën në form

trolla. Starton magjistarin për ë.

hkrues si titull, instruksion etj. Gjithkund Label

Etiketë, tekst përs

177


Text Box Kontrollë, që tregtabelës, pyetësit

on të dhënat prej fushës së ose fushës me vlerë të llogaritur

Gjithkund

n me alternativa për zgjedhje në për vërtetim, pullave opcionale etj, jtë ose llojin e vlerës në fushë.

Gjithkund

a

Option Group Kornizë për grupiformë të fushave për veprimin e një

Toggle Button Fusha për të kyqur/çkyqur ndonjë veprim Formë

Option Button Kontrollë për p raqitje të vlerës së tipit Yes/No. Mund të përdoret për paraqitjen e njërës prej vlerave alternative në kuadër të Option Group.

Gjithkund

Check Box Kontrollë pMund të p

ër paraqitje të vlerave të tipit Yes/No. ërdoret për paraqitjen e ndonjërës prej

Gjithkund

vlerave të opcioneve në Option Group.

Combo Box Kontrollë për paraqitjen e kombinimit të listës rënëse me vlera dhe fushës për insertim të tekstit.

Formë, Faqe interneti

List Box Kontrollë për paraqitje të listës ku mund të zgjedhet ndonjë vlerë.

Formë, Raport

Command Button

Pullë për inicimin e ndonjë veprimi, si hapja e Formë, Faqe raportit, makros, kërkimit, shtypjes, etj. Mund të paraqitet me figurë ose me tekst në të.

interneti

Image Fotografi e palidhur, si p.sh Logo

Unbound Object Frame

OLE objekt i palidhur

Bound Object Frame

Kontejner (mbajtës) që paraqet ndonjë OLE objekt të ruajtur në burimin e të dhënave

Page Break Thyerja e faqes/kalimi në faqen tjetër Formë

Tab Control Kontrollë për paraqitje të formave shumfaqëshe Formë

Subform/ Formë ose raport në kuadër të formës ose raportit tjetër

Formë, Raport

Subreport

Line Vijë, që përdoret për ndarje të sipërfaqeve për krijim të objekteve, etj.

Gjithku

Rectangle Kornizë drejtkëndëshe për grupimin e fushave ose tekstit tjetër

Gjithku

More Buttons Hapja e listës me kontrolla shtesë, që janë të instaluara në Access, si kalendari, etj.

Në shiritin e veglave Form Design, ndodhen kontrollat që ndihmojnë gjatë dizajnimit të formës: Ikona Ko

e Kompanisë, etj. Gjithkund

ntrolla-Përshkrimi Ekuvialenti në Meny

View Kalon në FDesign (ku

orm Vr jem

iew. Opcione tjera: Datasheet dhe i në Form View)

View-Form View

e kontrollës së zgjedhur në S'ka

k adresën Insert-Hyperlin Format Painter

Kopjon formatin kontrollën tjetër

Isnert Hyperlink Inserton hiperlin

178


Field List Paraqet/Fshe

AutoFormat Hapet dialogu AutoFormat, me të cilin mund të ndryshohet stili i Formës

Format-AutoFormat

Code Hapë dritaren me kodin në Visual Basic në të cilin tregohet moduli që përdoret për objektin përkatës

View-Code

Vendosja e kontrollave në Formë Kontrollat mund të vendosen (insertohen) në formë prej listës së fushave (

mPër kontrollat e futura prej veglave duhet përcakt

urimin e të dhënave. bPër të bërë kopjimin e kontrollave përdoret menya: Edit-Duplicate, me ç'automatikisht krijohet kopja e kontrollës së zgjedhur. Përndyshe mundet edhe në mënyrën e zakonshe Copy-Paste. Për të shikuar kontrollat shtesë, klikoni në konrollën More Buttons në fund të ToolBox-it dhe paraqitet lista e kontrollave të përkrahura në Access. Nd s

Paraqet/Fshehë Listën e fushave View-FieldList

Toolbox hë Veglat View-Toolbox

FieldList), e cila është e ng apo në dizajnimin e pyetësv

fushës paraqitet në kontrollëemrit të fushës. Për të vendozgjedhen në format standardPër të insertuar të gjitha fush e pastaj zvarritni fushat në forInsertimi i kontrollës prej Topërkatëse dhe pastaj duke kaluar në fo ur kontrollën në pozitën përkatëse, duke shtypur dhe zvarritur treguesin për të caktuar madhësinë sipas

mausi dhe automatikisht insertohet kontrolla me

uar tiparet për t'i lidhur me

rast

n et hapur form ndihmes

jashme me listën që përdoret në dritaren Relationshipse. Fusha përkatëse shtohet ashtu që zgjedhet në listë e fushës paraqitet në fushën për tekst kurse titulli i të tipit Label. Ky titull mund të jetë i ndryshëm prej sur njëkohësisht disa fusha në formë, mund të e me SHIFT ose CTRL dhe të insertohen së bashku. at, klikoni dy herë titullin e dritares FieldList dhmë. olbox-it bëhet duke zgjedhur ikonën e kontrollës

rmë dhe vendos

dëshirës ose vetëm klikohet adhësi standarde.

Për

dhur

dhe zvarritet në formë. Vlera

ry himet në formë

të dryshuar pamjen e formës dhe kontrollave përkatëse në të, duhën në modin e dizajnimit, në Design View. Në formë paraqitet rrjeta (Grid) për

ë gjatë dizajnimit të formës.

Fig. 9.6 - Kontrolla e zgje

e shenjat e zgjedhjes në kënde dhe në mesin e vijave anësorë kufizuese të kontrollës (fig. 9.6).

Zgjedhja e kontrollës bëhet duke klikuar në tëme treguesin e mausit. Kontrolla e zgjedhur shënohet m

179


Për të zgjedhur disa kontrolla, mbahet shtypur Spërkatëse. Mënyrë tjetër është edhe të klikohet ën e formës jashtë kontrollës, të mbahet shtypur dh et një drejtkëndësh i imagjinuar dhe të gjitha kontrollbrenda atij drejtkëndëshi, do të zgjedhen. Pastanjëkohësisht. Për zgjedhjen ose jo të kontrollav t rregulluar opcionin Selection Behaviour (Partia Tools-Options në faqen Form/Report. Për të zgjedhur një kolonë të kontrollave, pozichorizontale dhe kur merr formën e zgjedhësit tëzgjedhen të gjitha kontr v ëzg i m usit dhe zvarritet nëpër vizoren

vizoren vertikale

HIFT dhe klikohet në kontrollat tasti i majtë i mausit diku në pjese duke e zvarritur të krijoh

at e përfshira (edhe pjesërisht) j, me to mund të manipulohet e të përfshira pjesërisht, duhelly ose Fully Enclosed) në menynë

ionohet treguesi në vizoren kolonës, klikohet. Me atë rast vertikale. Nëse dëshironi të ollat e "prekura" në

jedhni disa kontrolla, mbahet shtypyr tastiij

a

horizontale dhe zona e përfshirë në tërësi ose pjesërisht e kontrollave, zgjedhet. Njësoj mund të veprohet edhe për zgjedhjen e rreshtave: nëkryhen veprimet e ngjashme. Për të zgjedhur të gjitha kontrollat në formë, zgjedhni në meny: Edit-Select All oseme shkurtesën CTRL+A. Për të zgjedhur formën duhet klikuar katrorin

skajin e majtë lartë të dritares, ku priten vizorja vertikale dhe horizontale. Për të zgjedhur ndonpjesë të formës (Detalet, Hederin, Footerin), duhet klikuar treguesin (katrorin) e pjesës nvizoren vertikale. Nëse vizorja në dritaren e formës nuk shihet, ajo aktivizohet në menynë

në

jë

ë

View-Ruler, ose në menynë e kontekstit- Ruler.

Gr pi

ny

ën e hen pikat në skaje

anësore atëherë ndryshimi bëhet vetëm në drejtimin e zgjedhur.

Disa kontrolla të cilat dëshironi të kenë pamjen e njëjtë, për të bërë ndryshimet e përbashkëta në to, ato mund të grupohen duke i zgjedhur dhe në meny Format-Group bëhet grupimi i tyre. Përreth kontrollave të grupuara paraqitet drejtkëndëshii përbashkët për zgjedhje. Për të larguar grupimin, zgjedhet grupi dhe në meFormat-Ungroup. Ndryshimi i madhësisë Për të ndryshuar madhësinë e kontrollës, ajo zgjedhet, pozicionohet treguesi në ndonjërën prej pikave zgjedhëse (përveq asaj majtas lart), me ç'rast merr formshigjetës dykahëshe dhe atëherë shtypet e zvarritet. Nëse zgjed(kënde) atëherë bëhet ndryshimi proporiconal i madhësisë së kontrollës, edhe në drejtimin vertikal edhe në atë horizontal. Nëse zgjedhen pikat në meset e vijave

u mi i kontrollave

180


Nëse zgjedhen disa kontrolla, ndryshimi i madhësisë së njërës prej tyre shkakton ndryshimin e të gjithave. Për ndryshime precize të madhësisë, mund të zgjedhet kontrolla dhe duke mbajtur SHIFT-in, në tastierë shtypet shigjeta në drejtimin përkatës, me ç'rast madhësia

ës. Ngjashëm, duke mbajtur shtypur tastin CTRL, e shigjetat përkatëse në tastierë bëhet zhvendosja precize e kontrollës.

ze

ndryshon për 1/4 e njësisë së rrjetmPër të ndryshuar madhësinë e kontrollës, ashtu që automatikisht t'i përshatet përmbajtjes së saj (Auto Fit), duhet klikuar dy herë në ndonjërën prej shenjave zgjedhëse. Për të përcaktuar opcionet për ndryshimin e madhësisë, në menynë Format-Si(Fig. 9.7) zgjedhet opcioni përkatës. Menya Size me opcionet e saj paraqitet edhenë menynë e kontekstit.

-To Fit - përshtatja me madhësinë e përmbajtjes. -To Grid-përshtatja në rrjetë -To Tallest - me kontrollën më të lartë -To

trskajin e majtë lart ku merr formën e gishtit tregues, dhe shtypet e zvarritet. E veqantë për kontrollën e fushave tekstuale, është se përmes skajit të majtë lartë, zhvendosen ndaras pjesa e tekstit dhe pjesa e etiketës (emrit) të fushës. Për të ndihmuar gjatë zhvendosjes, mund të përdoret opcioni Snap To Grid, në menynë Format (Fig 9.8) e cila në modin e dizajnit ka përmbajten përkatëse.

Për të përshtatur renditjen në kuadër të formës dh

Fig. 9.7 - Madhësia - Size

Shortest - me kontrollën më të shkurtër -To Widest --To Narrow ë.

Zhvendosja e kontrollës

Për ad r r egu rast ai merr formën e dorëzës ose në

me kontrollën më të gjerë est - me kontrollën më të ngusht

të formës, duhet pozicionuatë ndryshuar pozitën e kontrollës në kuesin në vijën kufitare të kontrollës, me ç'

ë

kotrollave të zgje

Fig. 9.8 - Menya Format

e shpërndarjen hapsinore të kontrolave përdoren opcionet Align (Rreshto) duke përshatur pozitën e

d ë, të poshtë

përkatëse dhe skajShpërndrja hapsinorregullohet në menzgjedhur të kontro

hura, me skajin e majtë, të djathtm ose në rrjetë, me atë të kontrollës it përkatës për atë drejtim. re horizontale dhe vertikale ynë përkatëse, për tërë grupin e llave.

të epërm,

181


Tiparet (karakteristikat) e kontrollave Forma në tërësi dhe të gjitha kontrollat e veçanta të saj kanë tiparet që e karakterizojnë ndonjë element dhe ndonjë veti të caktuar e cila ndikon në pamjestrukturën

n, dhe sjelljet e kontrollës. Ato kanë të bëjnë edhe me karakteristikat e

kstit dhe të dhënave që ndodhen në kontrollë. hapet dritarja

roperties në ndonjë prej mënyrave vijuese:

e kontekstit zgjedhni

tePër të përshtatur tiparet e kontrollës, ajo zgjedhet dhe pastajP

- klikoni kontrollën dy herë - zgjedheni kontrollën dhe pastaj në menynë View-Properties - zgjedhni kolonën dhe klikoni Properties në shiritin e veglave - klikoni kontrollën me tastin e djathtë dhe në menynë

properties Lista e tipareve varet prej kontrollës së zgjedhur. Dritarja e tipareve ka pesë faqe: Format, Data, Event, Other dhe All (fi

Fig. 9.9 - Dritarja Properties për Formë

dritaren përkatëse për dialog.

Në faqen All (të gjitha) paraqiten të gjitha tiparet e mundshme, nga

gjedhur. Për secilën kontrollë të zgjedhur në rreshtin e krimin dhe shpjegimet për të.

e efinoni tiparin Format dhe Decimal Places. Pozita dhe madhësia

egullodhe H e

he Back Color kurse për vlerat me: Fore Color dhe Font Name, Font Size, Font

hësisht

katër grupet e para. Për të ndryshuar ndonjë prej tipareve klikoni në listë dhe jepni vlerën e re, zgjedhni prej listës, nëse paraqitet shigjeta për zgjedhje në skajin e djathtë ose klikoni Build(…), nëse parqitet, për të hapur programin ndihmës ose

Kjo varet prej kontrollës së zstatusit mund të lexoni përshNë faqen Format ndodhen tiparet që kanë të bëjnë me pamjen e kontrollës përkatëse, pozitën, formatin etj. Për të përcaktuar formatin e numrave ose vleravtë tipit Currency drr

dWeight, Font Italic, Text Align etj. Ndryshimet e formatit bëhen kryesisht përmes shiritit të veglave Formatting ose përmes menysë së kontekstit për kontrollën përkatëse. Për të siguruar format të njëjtë për disa kontrolla i zgjedhni njëko

g. 9.9).

hen me tiparet: Left (skaji i majtë), Top (skaji i epërm), Width (gjerësia) ight (lartësia). Stili dhe ngjyra e fushës (prapavisë) zgjedhen me Back Style

182


dhe aplikoni formatin ose përmes Format Painter kopjoni formatin në kontrotjera të tipit të njëjtë.

1. Zgjedhni kont

Në faqen Event (ngjarja), janë tiparet lidhur me eprimet, reagimet që mund të ndodhin me kontrollën përkatëse dhe janë të lidhura me përgjegjen (reagimin) në klik të mausit, zgjedhje, ndryshim të vlerës etj. Në faqen Other (tjera) ndodhen tiparet për kontrollën si emri, status bar, reagimet në tastet Enter dhe Tab, etj. Faqja All i përmbledhë të gjitha tiparet në një vend. Nëse keni hapur dritaren Properties për një kontrollë, për të parë tiparet e një kontrolle tjetër, mjafton vetëm të zgjedhet ajo pa e mbyllur fare dritaren Pdhe atëherë në të do të paraqiten automatikisht tiparet e kontrollës së re të zgjed Formatizimi i kushtëzuar Një risi në Access 2000 që mund të përështë edhe formatizimi i kushtëzuar (Conditional Fortri formate shtesë në bazë të kushteve specifike: vlshprehja bëhet e saktë. Shprehja mund të përmbajë vlera prej fushave tjera të rekordit të njëjtë. Formatizimi i kushtëzuar aplikohet për kushtet specifike si përshembull: data e caktuar ose intervali i datave, vlera e caktuar numerike, teksti i caktuar, etj., dhe për këto raste të paraqitet vlera me shkronja të tipit tjetër, me ngjyrë tjetër të tekstit dhe prapavisë etj. Për të përcaktuar formatin e kunjë fushë zgjedhni në menynë Format-Conditiformatizim të kushtëzuar (fig. 9.10).

Fig. 9.10 - Formatizimi i kushtëzuar

Për të përcaktuar formatin e kushtëzuar, së pari në pjesën e epërme të dritares (Default Formatting) përcaktohet formati i zakonshëm, për rastin kur nuk plotësohet kushti specifik,

llat

rollën prej të cilës dëshironi ta kopjoni formatin. 2. Klikoni Format Painter dhe pastaj klikoni kontrollën të cilës dëshironi t'ia jepni formatin e kopjuar

N caSource dhe rregullat e kufizimet për të, si Input Text, Validation Rule etj, të cilat trashëgohen pkëtë faqe. Shumica e tipareve në tabelën themevendoset në formë. Ndryshimi i tipareve të kontiparet në tabelë. Për të ruajtur tiparet nëpër tërëdefinohen në tabelë dhe pastaj të mos ndryshohatëherë përparësi u jepet tipareve të ridefinuara

roperties hur.

ë fushat për text dhe combo box-e matting). Mund të aplikohen

era momentale, fokusi ose kur

shtëzuar për onal Formatting. Hapet dritarja për

ë faqen Data (të dhënat) janë tiparet që për ktojnë burimin e të dhënave-Data Mask, Default Value, Validation

rej tabelës ose definohen të reja në lore kopjohen kur kontrolla trollës në formë nuk ka ndikim në aplikacionin është mirë që ato të en në formë ose raport, sepse në formë ose raport. ngjarjet, v

doret n

183


Pastaj në pjesën e poshtme, përcaktohet kushti për formatin e kushtëzuar në fushën

atet shtesë të rpërmendura: Filed Value Is (vlera e fushës është), Expression is (shprehja është)

dhe Fie momentalisht). Nëse zgjed ikrahasi rahasuese për

ushtin e dhënë.

Condition 1. Mund të përcaktohen deri në 3 kushte, për të tri formla

k

Pshembull, nëse në një formë dëshironi të dalloni vlerat më të mëdha se 1000 për fushën paga mujore, ose notat e studentëve kur nota është 10 duke i paraqitur ame ngjyrë tjetër të prapavisë së fushës dhe më font të thek

ld Has Focus (kontrolla ka fokusin, është e zgjedhur h m kushtin për vlerën e fushës, atëherë në vazhdim kemi opcionet për

m (fig. 9.11), ku zgjedhim vlerën ose brezin e vlerave k

Fig. 9.11 - Definimi i kushtit

Kushtet e mundshme: between (ndërmjet), not between (nuk është

n z)

astaj, përcaktohet formati i vlerave të cilat e plotësojnë kushtin e definuar. Për

to suat (Bold), madhësi

tjetër, etj. Fshirja e kontrollave dhe ndryshimi i formatit

dhe pastaj duhet shtypur DEL në tastierë mund të kthehet me Edit-Undo.

ashtu që, i zgjedhni bashkarisht dhe ollë të vetme.

zgjedhet kontrolla dhe pastaj në meny: Change to. Në atë rast

atin e ri, kurse ato që e para nuk i ka pasur

Insertimi i objekteve tjera Në formë mund të insertohen edhe objekte tjera prej aplikacioneve tjera si diagramet e Excel-it, foto nga programi Paint ose Photo Editor, dokumente te Word-it, etj. Ato mund të insertohen si objekte të lidhura ose të palidhura varësisht

ndërmjet), equal to (baraz me), not equal to (nuk është baraz me), greater than (më i madh se), less than (më i vogël se), greater thaor equal to (më i madh ose baradhe less than or equal to (më ivogël ose baraz).

Për të fshirë kontrollën duhet zgjedhur atë ose në menynë Edit-Delete. Kontrolla e fshirë Mund të fshihen njëkohësisht disa kontrollafshihen me procedurën e njëjtë si për një kontrPër të ndryshuar formatin e kontrollës, Format-Change to, ose në menynë e kontekstit menya: tiparet e përbashkëta kopjohen në formmarrin vlerat e nënkuptuara (Default).

184


prej destinimit dhe vlejnë rregullat e njëjta si në rastin e insertimit të objekteve të lla në tabelë. Objektet e lidhura ruhen në rekordin përkatës, si p.sh., fotografia e

kti i e kompanisë.

ër të insertuar këto objekte përdoren kontrollat: Image (fotografi), Unbound t

sertimi i fotografive

tipunëtorit në tabelën përkatëse dhe ndryshojnë për secilin rekord. Objektet e palidhura janë si pjesë e dizajnit e jo e rekordit. Kur ndryshohet rekordi, objepalidhur mbetet i njëjtë. Shembull për këtë do të ishte LogoP

In Për të insertuar një foto mund të zgjedhni në menynë Insert-Picture ose përmes kontrollës image.

përkatëse.

Klikoni kontrollën Image dhe pastaj në formë krijoni kornizën për vendosjen e fotografisë

në Hapet dialogu Insert-Picture në të cilin zgjedhni fajllin me foton përkatëse. Nëse për insertim përdoret menya Insert-Picture, atëherë nëse fotografia e insertuar formë është e madhe, forma do të zgjerohet për të zënë foton në tërësi. Kur insertimi është bërë me kontrollën Image, fotografia do të insertohet brenda madhësisë së kornizës së kontrollës e pastaj me tiparin Size Mode përshtatet madhësia. Size Mode rregullon madhësinë e fotos në kuadër të kornizës në të cilën ndodhet (fig. 9.12).

Fig. 9.12 - Përshtatja e fotos - Size Mode

(shtrirjen) ashtu që ajo të vendosose të mbushë kornizën, dhe me këtë rast fotoja do të deformohet. - Zoom (rrite) -bën përshtatjen proporcionale të fotos brenda kornizës.

Nëse duhet ndryshuar foton, mund të fshihet kontrolla dhe të krijohet e reja ose mund të ndryshohet tipari Picture për kontrollën përkatëse dhe të përcaktohet fotografia e re. Kur është në pyetje formati i fajllit të fotografive që insertohen, ormati .bmp zë më shumë vend dhe me rastin e ndryshime

- Clip (preje) - bën prerjen e fotashtu që ajo të insertohet brenda korinzës - Stretch (shtrije) - bën tërheqejen

os

et

ve në madhësi pëson eformime ashtu që humbet kualiteti i fotografisë. Formatet .wmf, .jpg kursejnë

hapësirën në disk dhe njëherit nuk deformohen me rastin e ndryshimit të madhësisë. Nëse në një formë janë insertuar dy objekte të cilat mbulojnë pjesërisht ose tërësisht njëra tjetrën, atëherë përmes menysë Format, me opcionet Send to Back

fd

Objec Frame (objekt i palidhur), Bound Object Frame (objekt i lidhur).

185


(Dërgoje prapa-në prapavi) dhe Bring to Front (Sille përpara) rregulloni rradhën e araqitjes së tyre, cila mbulon tjetrën.

je të

uke klikuar (…).

ctiveX është termi i ri për objektet që në versionet e mëhershmë njoheshin si të Office 2000 është në dispozicion një

mund të të do të paraqiten edhe ato kontrolla ActiveX që janëtjetër të Office-it si Word, Excel etj. Kontrollatpërdorimin e produkteve të gatshme të krijuara ila ActiveX kontrollë ndodhet në një fajll të veçantë dhe ka ekstensionin .ocx. Në fajll ndodhen kodi, metodat, ngjarjet, vetitë, etj., të n saj në Access. Për të insertuar një ActiveX kontrollë mund të

p Insertimi i fotos në prapavi të formave Nëse dëshironi, fotografia mund të insertohet edhe në prapavi të formës. Për të insertuar një foto si prapavi të formës, klikoni dy herë shenjën për zgjedhformës dhe në dritaren e tipareve Properties të formës, në faqen Format, zgjedhnitiparin Picture dhe për të zgjedhni foton përkatëse d Insertimi i kontrollave ActiveX A

kontrollave, mund të përdoren dymënyra: tiparet përmes Accessit dhe tiparet në dialogun Custom

OLE kontrolla të shrytëzuesit. Në kuadër numër i madh i kontrollave ActiveX e instalohen edhe të tjera. Në lis

instaluar me ndonjë aplikacion ActiveX mundësojnë edhe prej programerëve të tjerë. Sec

evojshme për funksionimin e

veproni si vijon:

oolbox, ose ontrols, e pastaj prej dialogut lën përkatëse.

im në kuadër të forma

- Klikoni kontrollën More Controls në T- Në menynë Insert zgjedhni ActiveX CInsert ActiveX Control zgjedhni kontrol

Një prej kontrollave të përshtatshme për përdor ve do të ishte Kalendari (Calendar Control 9.0) (fig. 9.13).

Fig. 9.13 - Kalendari (ActiveX)

Për të ndryshuar tiparet e ActiveX

Properties që hapen prej faqes Other në dritaren Properties. Klikoni në tiparin Custom dhe nëse paraqitet Build, do të thotë se mund të ndryshohen tiparet plotësuese.

186


Gjithashtu, mund të klikoni kontrollën me të djathtën dhe në menynë e kontekstit të gjedhni Properties. Shikoni shembullin e formës me kalendarë, të cilin do ta z

kuptoni në tërësi pasi të lexoni për ngjarjet dhe modulet.

187


Opcioni AutoFormat Për formatizim më të shpejtë dhe më efikas, në Access ekzistojnë disa formate të gatshme të cilat mund të shfrytëzohen gjatë formatizimit të formave. Për të aplikuar ndonjë format të gatshëm duhet vepruar si vijon:

Pposhtëm të formës ose mund të përcaktoni vlerën precize në tiparin Width (gjerësia) në faqen Format të tipareve të formëkose nënformës zvarritni shiritin përkatës përfundi seksionit të cilit

dryshoni madhësinë. Kur pozicionohet treguesi i mausit në vijën nformën e vijës ndarëse me shigjetë dykahëshe të cilën e shtypni dhe e zvarritni në drejtimin e dëshiruar. Gjithashtu, mund të hapet dritarja me tiparet e seksionit përkatës dhe të përcaktoni tiparin Height (lartësia) për të. Për të ndryshuar njëkohesisht dhe proporcionalisht gjerësinë dhe gjatësinë, pozicionohet treguekëndin e djathtë poshtë të seksionit dhe ai merr formën e shigjetës katërkahëshpastaj shtypet dhe zvarritet në drejtimin përkatës. Nëse është krijuar ndonjë formë që nuk e plotëson tërë madhësinë e dritares së formës atëherë mund të zgjedhni në menynë Window, opcionin Size to Fit Form, për të përshtatur madhësinë e dritares me madhësinë e formës. Nëse në dritaren e tizgjedhur pamja Single Form (një formë, e vetme) dritarja do të jetë e prerë për

arë vetëm një rekord. Për rastin Continuous Form (forma e vazhdueshme) do të p

- Në menynë Format zg- Në pamjen Design klikoni AutoFo e veglave, ose

jedhni Auto M toForma zgjedhen formatet e gatshme o et një shëm i ri, për përdorim të m të ose të fshihet në tërësi formati ekzistues ose ndonjë format i kriju N adhësisë së formës

ër të ndryshuar madhësinë e formës mund të zvarritni skajin e djathtë ose të

s. Madhësia e formës është e ufizuar me madhësinë e ekranit. Për të caktuar madhësinë e seksionit të formës

dëshironi t'ia ndarëse, ai merr

si në e, e

pareve të formës tek tipari Default View (pamja standarde, e zakonshme) është të

shih d t ndonjë reko . r të pa aq

rmat në shiritin Format

ë atë rast do të hapet dritarja Au t në të cilin se përmes Customize mund të krijoh format i gatëvonshëm. Në të njëjtin dialog, mund modifikohet

ar prej shfrytëzuesit.

dryshimi i m

en isa rekorde dhe forma është e prerë për të mos paraqitur pjesërishrd Nëse është paraqitur pjesërisht vetëm një rekord, dritarja do të zgjerohet për itur pjesën më të madhë të mundshme të rekordit.

188


Seksionet e Formës Forma ka disa seksione (fig. 9.14): Detail - përmbanë të dhënat e rekordit. Në këtë t për një ose më shumë rekorde, varësisht sa munForm Header (Kreu, Hederi i Formës), përmbaformës për secilin rekord si për shembull: titullkomanduese me të cilat hapen format tjera, shty ive etj. Kur shtypet forma, informatat shtypen në krye të faqes së pForm Footer (futeri i formës), përmbanë informposhtme të formës për secilin rekord ose në fun undit të formës që shtypet.

seksion mund të paraqiten të dhënad të shihen në ekran.

në informata që paraqiten në krye të i, instruksionet ose pullat pet forma akt

arë. atat të cilat paraqiten në pjesën e

d të faqes së f

Page Header (Hederi i

Fig. 9.14 - Seksionet e formës Për të ndryshuar madhësinë e seksionit, pozicionohet treguesi i mausit në vijën ndarëse, në pjesën e poshtme të seksionit përkatës, ose në treguesin përkatës nvizoren vertikale dhe kur ai të merr formën e vijës ndarëse me shigjetat në dy drejtimet, zvarritet në kahjen e dëshiruar.

faqes), përmbanë informatat të cilat

stin

k shihet.

qe. Kjo pjesë nuk shihet në pamjen Form (Form View).

Form Header/Footer, kurse për

ë

paraqiten në krye të faqes me rae shtypjes së formës. Në pamjen Form, ky seksion nuPage Footer (Futeri i faqes), përmbanë informatat të cilat paraqiten në fundin e secilës fa

Për të parë seksionet e hederit dhe futerit në menynë View zgjedhni

hederin dhe futerin e faqes, zgjedhni View, Page Header/Footer.

189


Filtrimi, Sortimi dhe Kërkimi Për të filtruar, sortuar ose kërkuar të dhënat në formë, vlejnë rregullat e njëjta sikur

të të dhënave në tabela. Me rastin e lë për të cilën është definuar filtri ose

timi përfshihen edhe në tiparet e objektit. kurse

në rastin e filtrimit, sortimit dhe kërkimit krijimit të formës të bazuar në ndonjë taberradha e sortimit, edhe filtri, edhe sorRradha e sortimit do të zbatohet automatikisht, e krijimit të formës. Nëse krijohet forma për ndo ë tab rradha e sortimit dhe filtri trashëgohen, por nuk het t'i aktivizoni kur të nevojiten. Nëse forma krijomomentalisht të hapur e që përmbajnë filtër, ai herën e parë. Herave tjera duhet aplikuar përme Përdorimi i formës Forma është interfejsi themelor për shfrytëzuesShfrytëzuesi përmes formës mund të shikojë tëe caktuara, të insertojë rekorde të reja ose të nd yer

e efikasitet këto punë shfrytëzuesi duhet të dijë si të lëvizë nëpër formë dhe nëpër . amjen Form, në të cilën mund të shihen dhe të

e en

i i , mund

w

ë

ë 2.

izje nëpër rekorde kalohet në rekordin e ardhshëm, përparshëm, të parë ose të fundit. Nëse zgjedhet ndonjë opcion prej menysë: Edit-

filtrimi varet nga mënyra elë ose pyetës të mbyllur,nj

aplikohen automatikisht. Ato duhet në bazë të tabelës ose pyetësit, do të aplikohet menjëherë në formës Apply Filter.

it e bazës së të dhënave. gjitha të dhënat, të kërkojë rekordet ryshojë ato ekzistuese. Për të kr

mrekorde, në pamjen Form

ër të hapur formën në pPndryshohen të dhënat klikoni dy herë në emrin e formës në faqen Forms të dritares së bazës së të dhënave ose zgjedheni formën dhe klikoni Open. Në pamjen Form, mund të shtohet rekordi i ri nëse klikohet tasti New Record për të paraqitur formazbrazët. Përmes tasteve për navigim ose përmes menysë Edit, mund të modifikohekordet ekzistuese. r

Për të hapur formën në pamjen Design, në të cilën mund të ndryshohet dizajnformës zgjedhet forma dhe klikohet Design, në shiritin e veglave. Gjithashtutë klikohet me tastin e djathtë, në formën në dritaren e bazës së të dhënave, e pastaj në menynë e kontekstit zgjedhet Design. Në shiritin e veglave ndodhen tastet e njëjta si ato në pamjen Datasheet. Tasti Vieka tri opcione: Design View, Form View dhe Datasheet View. Lëvizja nëpër formë Si në rastin e tabelave edhe gjatë punës me forma mund të punohet në dy regjime: regjimi i navigimit (lëvizjes nëpër fusha dhe rekorde) dhe regjimi i modifikimit. Nmodin e lëvizjes (navigimit) kursori lëvizë prej një fushe në tjetrën. Në regjimin e modifikimit ai lëvizë nëpër karaktere. Varësisht prej regjimit të punës, tastet kanfunksione të ndryshme. Për të kaluar prej njërit regjim në tjetrin duhet shtypur FPërmes tasteve për lëv

190


Go To, gjithashtu mund të pozicionoheni në rekordin përkatës. Në të dy mënyramund të jepni numrin e rekordit në të cilin d

t ëshironi të kaloni. Në pjesën e tasteve

ër lëvizje nëpër rekorde, në pozitën ku tregohet numri i rekordit aktual, shtypet numri i rekordit dhe ENTER, për të kaluar në rev re

asti

p

Smund të ndodhë që ndonjë fushë është insertuar më vonë në formë, kështu që ajo jetë e fundit në rradhë. Për të ndryshuar rradhën e lëvizjes përmes tabulatorit, duhet vepruar si vijon:

- hapni formën në pamjen Design dhe klikoni në seksionin Detail - zgjedhni në menynë View-Tab Order. Do të hapet dritarja për dialog Ta

Order (fig. 9.15), në të cilën paraqitet lista e të gjitha fush

kordin me atë numër. Në tabelën korde dhe fusha në formë. ijuese janë paraqitur tastet për lëvizje nëpër

Caku TFusha e parë në rekordin e parë CTRL-HOME

E L-END L-PgDn L-PgUp , ose shigjeta djathtas T+TAB, ose shigjeta majtas

epet numri i rekordit dhe ENTER p n

en tastet dhe kombinimet e tyre

es tabulatorit

kalon në fushën e ardhëshme, kurse n paraprake. Rradha e lëvizjes së

bulatorit (Tab Order). Secilës x ( Tab indeks), i cili paraqet

e parë ka numrin 0, e dyta 1 e ën e insertimit të fushave në fështë e përsh

standarde, si në rastin e të dhënave në tabelë. Ndryshimi i rradhës së lëvizjes për

lladështu me rradhë. Rradha përcaktohet me rra

Fusha e parë në rekordin akutal HOMFusha e fundit në rekordin aktual ENDFusha e fundit në rekordin e fundit CTRFusha aktuale në rekordin e ardhshëm CTRFusha aktuale në rekordin e përparshëm CTRFusha e ardhëshme TABFusha e përparshme SHIFRekordi i caktuar F5, jRekordi paraprak PgURekordi i ardhshëm PgD

Për modifikimin e të dhënave në formë, përdor

m Secilën herë që në formë shtypet TAB, kursori kombinimi Shift+Tab e kthen kursorin në fushëkursorit nëpër fusha në formë quhet rradha e takontrollë të tipit Text Box i ndahet një Tab Indepozitën e fushës në kuadër të vargut. Kontrok h ormë.

hpeshherë mund të ndodhë që kjo rradhë nuk tatshme, për arsye se të

b ave për insertim

të tekstit në seksionin Detail.

191


- për të ndryshuar pozitën e kontrollës, klikoni tastin përzgjedhje të rreshtit, shtypeni dzvarriteni duke e mbajtur shtypur dhe vendose

he

ni në pozitën e re. Mund të zgjedhet edhe një grup i

- përsëriteni këtë veprim deri sa të arrihet rradha e dëshiruar dhe pastaj

rder. N et automatikisht nga e majta në të

jathtë dhe nga lartë poshtë, kështu që nëse e dëshironi këtë formë të rradhitjes, vend se të bëni rradhitjen manualisht.

amjen Design, atëherë Accessi do të

- E pr që gjatë lëvizjes m

- Auto Tab - nëse përcaktohe në fushën e it i

araqitja e rekordeve të shumëfishta në formë Nëse kohësitë kalohet në pamjen Datasheet ose mund të ndformës në Continuous Form. Kur të hapet forView ose tastit View në shiritin e veglave, në ek disa rekorde, aq sa mund të zë ekrani (Fig. 9.16).

Fig. 9.15 - Tab Order

klikoni Ok. Nëse ka fusha në Heder dhe Futer, edhe për to mund të përcaktohet rradha në Tab O

ëse klikohet AutoOrder, rradhitja do të bëh

fushave dhe të ndryshohet pozita e tyre si grup.

dvetëm klikoni AutoOrder në

ur ndryshohet rradha e tabulatorit në pKndryshojë rradhën e paraqitjes së fushave në pamjen Datasheet të asaj forme. Kontrollat e tipit Text Box kanë tri tipare lidhur me rradhën e lëvizjes përmes tabulatorit:

ardhëshme në rradhën e tabulatorit, kur të insertohet karakteri i fundlejuar në fushën për të cilën është përcaktuar maska hyrëse (Input Mask)

- Tab Index - tregon në pozitën e kontrollës në vargun e lëvizjes përmes tabulatorit, duke filluar prej 0. P.sh., nëse është përdorur AutoOrder, kontrolla e tretë me rradhë do të ketë indeksin 2.

P

- Tab Stop edefinuar Yes. Mund të përcaktohet si No, nëse dëshironi e tab fusha të kalohet, pra kursori të mos ndalet në këtë

t si Yes, kursori automatikisht kalon fushë fare.

dëshironi që në formë të shihen një sht të dhënat për disa rekorde, mund ryshohet tipari Default View i

ma në pamjen Form, përmes menysë ran do të paraqitet forma me

192


Fig. 9.16b - Single Form

Në pamjen Single Form shihet vetëm një rekord, dhe madhësia e dritares përshtatet me anë të menysë: View-Size to Fit Form. Kur lëvizet nëpër formë, me anë të hiritit rrëshqitës, varësisht prej s

h

Fig. 9.16a - Forma me shumë rekorde -

Continuous Form

do të shihet vetëm pjesërisht. Tastet PgDn dhe PgUp lëvizin nëpër rekorde.

Shtypja e Formës Forma zakonisht përdoret për paraqitje, insertim dhe modifikim të të dhënave, por akontrolën Print në shiritin e veglave. Për të parë se ssh Krijimi i formave hierarhike të bazuara në tabela të lidhura Format hierarhike, zakonisht përbëhen prej formës kryesore dhe një ose disa nënformave. Në formën kryesore paraqiten të dhënat prej tabelës nga ana "një"lidhjes një me shumë, kurse në nënformë paraqiten të dhënat nga ana "shumë" Nëse forma ka shumë kontrolla dhe nuk ka vend për nënformë, mund të krijohen nënformat e lidhura ashtu që, kur të klikohet pulla komanduese përkatëse në formën kryesore, hapet dritarja e veqantë e nënformës. Forma dhe nënforma muntë krijohen në të njëjtën kohë, duke zgjedhur magjistarin për forma, Form Wizardhe duke zgjedhur fushat prej tabelave të lidhura. Për shembull, do të krijojmë formën dhe nënformën për studentët nga baza e të dhënave Fakulteti ashtu që, nëformën kryesore do të vendosim të dhënat për studentët, kurse në nënformë të

apësirës në dritare, rekordi i fundit

jo sipas nevojës, mundet edhe të shtypet. Për shtypjen direkte, klikohet në i do të duket forma që do të

ypet klikoni Print Preview.

e

d d,

193


dhënat për studentin përkatës nga tabela Fletëparaqitjet, për të parë provimet e dhëna për studentin. 1. Në dritaren e bazës, në faqen Forms, fillojmë krijimin e formës së re përmes Create Form by Using Wizard (fig. 9.17).

Fig. 9.17a - Krijimi i formës me nënformë

2. Në dritaren për dialog zgjedhim nga tabelat përkatëse fushat që dparaqiten në formën kryesore dnë nënformën përkatëse. Të dhënat e zgjedhura nga tabela e parë, nga ana "një" do të shihen në formënkryesore (Numri i indeksit, Emri, Mbiemri, Drejtimi), kurse në nënformë do të kemi të dhënat ntabela nga ana "shumë" (Numrilëndës, Data e Provimit dhe Nota në Provim). Me Next kalojmë në hapin tjetër.

o të he

ga i

Fig. 9.17b - Përcaktimi i formës kryesore

Me Next kalojmë në hapin e

3. Në dialogun e ardhshëm përcaktohet mënyra si do të shihen të dhënat. Në anën e djathtë

ardhëshëm.

ë hapin vijues do të zgjedhet pamja eN

forma, në pamjen Form (fig. 9.18) në të do të shihen të dhënat nga pjesa kryesore e formës dhe nënforma përkatëse, me tastet e veçanta për navigim. Edhe dritarja

ryesore e formës gjithashtu ka task

paraqitet grafikisht pamja e të

e nënformë.

të dhënave nga nënforma, në pamjen

nën të te të veçanta, të cilat më të hapet

tet e zakonshme për navigim.

dhënave që do të jenë në formë dhe atyre përkatëse për nënformë. Gjithashtu, përcaktohet pamja si: formë me nënformë në një dritare tëpërbashkët apo forma të lidhura (Linked Forms) me dritare të veqanta për formë dh

Tabular apo Datasheet, kurse në hapin e fundit zgjedhen emrat për formë dhe

se, sepse ato në dritaren e bazës do të paraqiten si dy objek tutje mund të modifikohen në modin e dizajnit. Kur

formën përka

194


t numri i t

e r edhe mund të

Nëse gjat dhet o a do të ketë n hapet/ arja e veçantë për

Fig. 9.18 - Forma me nënformë

Për secilin student të paraqitur në formën kryesore, në nënformë do tëparaqitet lista e të gjitha provimeve të dhëna. Normalishfushave që do të paraqiten zgjedhegjatë krijimit të formës mnënformë, pomodifikohet më vonë në modin e dizajnimit.

ioni Linked Forms, atëherë formmbyllet drit

ë krijimit (në fig. 9.17b) zgjenjë pullë komanduese me të cilë

pc

nënformë (fig. 9.19)

Fig. 9.19 - Forma me nënformë të lidhur

Në dritaren kryesore, të formës paraqiten fushat nga ana "një" kursnë nënformë fushat e zgjedhura ngaana "shumë".

Insertimi i nënformës Nënforma mund të insertohet në formë edhe në mënyra tjera. P

e

ër të krijuar një nënform(Design

ë brenda një formë të caktuar, hapet forma kryesore në modin e dizajnit View).

ntrol Wizard

bform/Subreport

Verifikoni a është aktive Controll Wizard, dhe zgjedhniSubform/Subreport dhe zvarriteni në dritaren e formës dhekrijoni kornizën për vendo

Co

Su

sjen e nënformës.

ing

Existing Form (duke ërdorë një Formë ekzistuese, kur formën e gatshme e insertoni si nënformë).

Zakonisht nënforma vendoset në pjesën Details, përfundi ose anash formës kryesore. Kur të startohet magjistari SubForm Wizard, do të hapet dritarja në të cilën paraqitjet pyetja se si do të krijoni nënformën (fig. 9.20a): Using ExistTables and Queries (duke përdorë Tabelat/Pyetësit ekzistues, kur dëshironi të krijoni nënformë të re prej tabelës ose pyetësit ) ose Using an p

195


F g. 9.20a - Zgjedhja e nënformës

Lidhja ven

i

ën Studentët, do të insertojmë

e të për provimet e dhëna prej

formës dhe nënformës.

Nga lista e Formave ekzistuese zgjedhet forma e cila do të përdoret si nënformë në kuadër të formës kryesore. Për rastin tonë, në form

dnjërën pranë tjetrës. Mund të zgjedhni në menynënpamjen design të formës kryesore, ku ajo do të insertohet si nënformë. Dizajni i nënformës mund të ndryshohet në mënyrë të zakonshme. Krijimi i formës së re përmes dizajnimit Forma e re mund të krijohet në modin e dizajnit, nëse në dritaren New Fzgjedhni Design Vpër formë, do të paraqitet lista e fush

nënformën Fleteparaqitjet, mdhënatstudentëve. Me Next kalohet në hapin e ardhshëm (Fig. 9.20b) kuduhet përcaktuar lidhjen mes

Fig. 9.20b - Vendosja e lidhjes

definoni vet lidhjen mes formës nënformës (Define my own). Nësevendosni të definoni vet lidhjet, dotë paraqiten dy lista me fushat nformë dhe me fushat në nënformë, në të cilat zgjedhni fushat gjegjësepër lidhje. Pastaj me Next kalohenë hapin e ardhshëm dhe të fundi

n që do të krijohet, pasi ajo dozës së të dhënave. mën e magjistarit

doset duke aprovuar ndonjë prej lidhjeve që i propozon Accessi (Choose From a list) ose

dhe

ë

t t.

Në hapin e fundit zgjedhni emrin për nënformë të ruhet si objekt i veçantë në dritaren Forms të baKrijimi i nënformës mund të bëhet edhe pa ndih për nënforma, duke hapur dritaren e formës kryesore në pamjen Design dhe pastaj kaloni në

ritaren Database (mund të klikoni F11) dhe duke i mbajtur të hapura të dy dritaret Window-Tile Verticaly. Atëherë

ë faqen Forms zgjedhet forma ekzistuese dhe zvarritet në dritaren e hapur në

orm iew. Nëse në atë dritare është zgjedhur tabela ose pyetësi bazë

ave përkatëse dhe ato mund të zgjedhen e

196


zvarriten në dritaren e formës. Nëse kjo nuk ësh erë hapni dritaren Properties (tiparet) për formën ( ar shenjën e saj, në këndin e majtë lartë) dhe në fazgjedhni atë që dëshironi. Forma që krijohet mu dhënat ekzistuese por të krijohet edhe si fromë me udhformë përveq kontrollave të zakonshme Text Bo tur fushën nga lis j ohen edhe loje tjer ull kontrollat List Box dhe Combo Box, në të

lehtësojë dhe të shpejtojë punën në

fus , pshihen rave në

stë. Pë shtypni Enter ose Tab.

xpand), Accessi automatikisht do të ojë pjesën tjetër të vlerës posa të shtypen

insertohen edhe vlera që nuk janë në listë, nëse si No. List Box dhe Combo Box përmbajnë një okolonash.

të bërë në hapin e parë, atëhzgjedhni Formën duke klikuqen Data në pozitën Record Source nd të mos jetë e bazuar në të

ëzime, ose për qëllime tjera. Në x, që krijoheshin duke zvarri

design), mund të krijta e fushave në formë (në pama të kontrollave, si për shemb

en

umë r

lcilat zgjedhen të dhënat prej listës. Këto kontrolla mund të jenë të lidhura ose të palidhura. Nëse kontrolla është e lidhur atëherë vlera e zgjedhur ose e insertuar në të ruhet edhe në fushën e lidhur (në tabelë/pyetës) kurse në rastin kur nuk është e lidhur, ajo përdoret prej kontrollave tjera ose si kriter për kërkim, etj. Krijimi i kontrollave List Box dhe Combo Box Përdorimi i List Box dhe Combo Box mund tësh

liNuk mund të insertohet vlera që nuk paraqitet në listë. Është e përshtatshme të përdoret për rastin e numrit të vogël të vlerave përndryshe ajo do të zë hapësirë të madhë në formë. Combo Box përmbanë vlerat të cilat nuk paraqiten deri sa të shtypet shigjeta për hapjen e listës në skajin e djathtë të saj (fig. 9.21). Në këtë mënyrë kursehet hapësira në ekran. Si në rastin e List Box, zgjedhet vlera prej listës, duke e klikuar ose duke shtypur disa nga shkronjat e para në fushën e saj për tekst, që është pjesë e kontrollës. Nëse është aktiv tipari AutoExpand i Combo Box-t (Yes është vlera e predefinuar për AutoEi

p

aste, sepse nuk ka nevojë të mbahen mend vlerat e caktuara në ndonjë or ato zgjedhen prej listës. List Box përmbanë listën e vlerave të cilat

në çdo moment dhe jeni të kufizuar në zgjedhjen e ndonjërës prej vler të zgjedhur nga lista, klikoni në ndonjë vlerë dhe

hë

lotës disa nga shkronjat e para. Mund të tipari Limit To List është përcaktuarse disa kolona, me ose pa titull

Një prej kolonave përmbanë vlerat që mund të ruhen në fushë (kontrollë e lidhur) ose të përdoren për qëllime tjera (kontrollë e palidhur). Kolonat tjera përmbajnë të dhëna plotësuese.

Fig. 9.21 - Combo Box dhe List Box Për të insertuar një prej këtyre kontrollave në formën Studentët veproni si vijon:

197


1. Verifikoni a është aktiv Control Wizard dhe në ToolBox zgjedhni njërënkontrollave Combo Box ose List Box.

prej

Fig. 9.22 - Combo box wizard

Box (gjeje rekordin në formë bazuar në vlerën që kam zgjedhur në kontrollë).

Për rastin e parë, në listë do të paraqiten vlerat nga tabela ose pyetësi i zgjedhur dhe në hapin vijues duhet të zgjedhni tabelën ose pyetësin përkatës. Në rastin e dytë në listë do të gjenden vlerat që vet i shtypni dhe kalohet hapi i ardhshëm. Në rastin e tretë krijohet Combo Box-i në të ci

- I will type in the values I wantunë do të shtypë vlerat e

Combo Box

List Box insertohet dhe do të hapeCombo Box Wizard (fig.

Klikoni në formë dhe vizatot dr 9.2

Dritaret për dialog janë të njëjta për të dy rastet j opcioneve për vlerat në kontrollë:

ni kornizën për kontrollën që itarja për dialog e magjistarit 2) ose List Box Wizard.

. Në faqen e parë zgjedhet njëri pre

- I want the Combo Box to look up the values in a table or query (dua që vlerat për listë të kërkohen në tabelë ose pyetës).

(

dëshiruara). - Find a record on my form based on the value I selected in my Combo

lin jepni stringun në bazë të të cilit kërk e ky është rasti i kontrollës që nuk është e lidhur). Nëse keni zgjedhur këtë opcion zgjedhni fushat vlerat e të cilave dës o ra e paraqitur në formë paraqet vlerën në bazë të s il hiruar kaloni në hapin e ardh ë rcaktohet gjerësia e kolonës në të cilë a na e çelësit primar.

ld (ruaje vlerën në këtë fushë) - ashtu që nëse

ë

oh n të dhënat dhe paraqiten në ekran (

hir ni të paraqiten në formë. Vleë c ës bëhet kërkimi. Pasi të zgjedhet opcioni i dëssh m me Next. Në dialogun e ardhshëm pë

n p raqiten vlerat dhe vendosni a të shihet në listë edhe koloPastaj me Next kalohet në hapin e ardhshëm. Në të do të paraqitet pyetja çka dëshironi që të veprojë Accessi me vlerën e zgjedhur në listë:

- Remember the value for later use (të mbahet mend vlera për përdorim të mëvonshëm) - me ç'rast ruhet vlera për t'u përdorur në ndonjë makro ose procedurë, por kur mbyllet forma, vlera humbet, ose

- Store the vlaue in this fiezgjedhni këtë opcion, në listën që paraqitet pranë saj zgjedhet fusha në të cilën dëshironi të ruhet vlera e zgjedhur.

Pataj me Next kalohet në hapin e fundit, ku mund të zgjedhet shenja (shpjegimi, etiketa) për kontrollën e krijuar dhe përfundohet procedura me Finish. Nëse në formë keni ndonjë fushë të tipit Text Box, atë mund ta shndërroni shumë lehtë n

198


List Box ose Combo Box, ashtu që në menynë Format zgjedhni Change To (shndërroje në:) ose në menynë e kontekstit zgjedhni Change To më ç'rast parlista e opcioneve ku ndodhen edhe List Box dhe Combo Box.

aqitet

zë.

- Filloni procedurën për krijimin e Formës së re të bazuar në tabelën

- e Combo Box kontrollës, si u përshkrua më lartë dhe në dialogun e parë zgjedhni opcionin Find a record on my

i me

se as

loni në hapin e ardhshëm. - Zgjedhni opcionin Hide Key Column (fshehe fushën çelës, rekomandohet)

dhe pastaj klikoni Next.

Krijimi i kontrollës që nuk është e lidhur Në kontrollat që nuk janë të lidhura, paraqitet ose një grup i vlerave fikse i krijuar gjatë krijimit të kontrollës ose vlerat prej ndonjë tabele ose pyetësi. Vlerat që zgjedhen prej listës në kuadër të kontrollës nuk ruhen në fusha të tabelës baKëto vlera mund të përdoren për qëllime tjera si për shembull kërkimi i rekordit që në ndonjë fushë përmbanë vlerën e zgjedhur. Për të krijuar Combo Box-in me anë të të cilit gjejmë studentët në bazë të vlerës së indeksit të dhënë në Combo Box, duhet vepruar si vijon:

form based on the value i selected in my combo box, dhe pastaj kalonNext në hapin e ardhshëm.

- Zgjedhni fushën Numri i Indeksit, si vlerë e cila do të paraqitet në listë (ondonjë fushë tjetër, si p.sh, Emri nëse dëshironi të kërkoni rekordet sipemrit) dhe me Next ka

Fig. 9.22b - Forma me kontrollë të palidhur,

për kërkim

plotësohen të gjitha fushat tjera mevlerat përkatëse.

Studentët dhe insertoni në formë fushat e saj. Startoni magjistarin për krijimin

- Në dialogun e fundit zgjedhni tekstin për kontrollë (p.sh: Gjeje studentin në bazë të Indeksit: ose ndonjë tekst tjetër) dhe klikoni Finish. Atëherë në formën e krijuar (fig. 9.22b), në Combo Box zgjedhni numrin e indeksit në listë, ose e shtypni në fushën e tij vlerën dhe automatiksiht do të gjendet rekordi studentit përkatës dhe do të

i

199


Insertimi i kontrollave të tipit Yes/No P

të zgjedhet vetëm njëri prej opcioneve në grup.

Fig. 9.23 - Kontrollat Po/Jo Për të ndryshuar tekstin që paraqitet për opcionin përkatës, ndryshoni tiparin Caption në faqen Format të dritares properties për kontrollën përkatëse, ose duke

vetëmpër rastin e gjinisë (mashkull, femër, etj).

ër insertimin e vlera Po/Jo mund të përdoren tri lloverifikim (Check Box), tastet opcionale (Opti

je të kontrollave: fusha për on je

(Toggle Button). Nëse në ndonjë fushë ka numëmund të bëhet grupimi i kontrollave në një gruopcioneve veprojnë si një kontrollë e vetëm dhopcioneve. Grupi i opcioneve mund të përmbajlartpërmendura.

Button) dhe pullat për kyqje/çkyqr të kufizuar alternativash atëherë

p me opcione. Grupet e tilla të e mund të zgjedhet vetëm njëri prej ë cilindo prej llojeve të

Në fig. 9.23 janë paraqitur opcionet e mundshme për kontrolla të veçanta si dhe grupimii tyre në grup me opcione të përjashtueshme, ashtu që të mund

ar

m ni Grupimi i kontrollave bëhet duke i vendosur koose më lehtë duke përdorur magjistarin për Optinsertoni në formë kontrollën Option Group.

klikuar dy herë në tekstin e kontrollës (në drit en e dizajnimit) kaloni në modin e tekstin e dëshiruar. ntrollat brenda kornizës grupuese ion Group, i cili startohet kur të

odifikimit të tekstit të kontrollës dhe shtyp

më klikoni dhe zvarritni treguesin osje të grupit të opcioneve. të aktiv).

roup (fig. 9.24) në të cilin në ha opcionet në grup. Pra, lista të paraqiten në grupin e opcionevpcione tjera të përziera, varësisht stin tonë do të krijojmë grupin me cë. I përshtatshëm do të ishte edhe

Klikoni Option Group dhe pastaj në fore mausit që të krijoni kornizën për vend(Controll Wizard në ToolBox duhet të je

Atëherë do të startohet magjistari për Option G pin e parë përcaktohen tekstet (labelat-etiketat) përplotësohet me opcionet e dëshiruara, të cilat do e në formë. Ato mund të jenë tekste, numra apo oprej qëllimit dhe destinimit. Për shembull për ra

dy opcione; I rregullt dhe Me korresoden

200


Fig. 9.24 - Krijimi i grupit të opcioneve.

Shtypet teksti i opcioneve që do të

Po

edhe stili i tasteve që do të përdoret për paraqitjen e grupit të opcion

paraqiten në grupin e opcioneve, duke kaluar me Tab në fushën

et ka

rupit, e

as kësaj, me Next kalohet në hapin e ardhshëm në të cilin zgjedhet lloji i pcioneve në grup (Check Box, Option Button, Toggle Button, Fig. 9.25).

vijuese dhe pastaj me Next kalohnë hapin e ardhshëm, në të cilinmundësi të përcaktohet vlera standarde (e nënkuptuar) e gcila do të jetë e zgjedhur fillimisht. Pastaj përsëri vazhdohet me Next, në hapin ku zgjedhet numri i opcionit në kuadër të grupit (1,2,3…).

Fig. 9.25 - Zgjedhja e tipit të kontrollës

Gjithashtu në këtë hap zgjedhet

eve në formë. Pastaj përsëri me Next kalohet në hapin e ardhshëm, të fundit, në të cilin zgjedhet emri për kontrollën dhe me Finish përfundohet procedura e krijimit të grupit të opcioneve.

Në vend të teksteve për opcione mund të paraqiten edhe ikona ose vizatime të ndryshme. Insertimi i tasteve komanduese Në formë mund të insertohen edhe taste komanduese (Command Button) të cilat do ta lehtësojnë punën e shfrytëzuesit duke kryer veprime të caktuara me të dhënat ose objektet tjera. Accessi është aplikacion i orientuar në objekte dhe gjithashtu i takon grupit të aplikacioneve të udhëhequra prej ngjarjeve (Events). Deri sa shfrytëzuesi të mos klikojë tastin komandues nuk ndodhë asgjë. Kur klikohet tasti komandues atëherë inicohet përgjegja në ngjarjen ashtu që definohet tipari për kontrollën përkatëse. Ngjarjet që i njeh Accesi janë:

- shtypja ose lirimi i tastit të mausit - kliku i dyfishtë në maus - hapja ose mbyllja e formës

201


- zhvendosja e kursorit në formë ose kontrollë - aplikimi i filtrit në rekordet në formë

ë n t

ashkangjitet një grup i komandave të cilat mund të jenë makro ose procedura me shpreh i

et e pMagjistarët e Acces

gjit arde, si për shembull zgjedhja e tastit

mund të pranojë ndonjë veprim hyrës prej

ojmë stin komandues (Find) për gjetjen e studentit të caktuar në formën Studentët. Për

ap dhe d

- ndryshimi ose fshirja e vlerës në ndonjë kontrollë, etj. Secilën herë që klikohet ndonjë tast ose shtypet në tastierë, iniciohet një ngjarje ntë cilën do të përgjigjet Accessi. Veprimi varet prej vetive të definuara për ngjarjee caktuar. Ngjarja mund të definohet për cilëndo kontrollë në formë. Kur definohengjarja, asaj i b

komandues. Ngjarja Click ndodhe kur të klikohet dhe lirohet tasti i majtë i mausit në ndonjë kontrollë. Tipari On Click definon çka do të ndodhë kur klikohet tasti i majtë i mausit në ndonjë kontrollë. Term tjetër i rëndësishëm për shqyrtimin e ngjarjeve është edhe fokusi (Focus). Thuhet se kontrolla ka marrë fokusin në momentin që ajo bëhet aktive dheshfrytëzuesit përmes mausit ose tastierës. Për shembull, kur shtypet TAB, fokusi kalon prej një kontrolle në tjetrën nëpër formë, sipas rradhës së tabulatorit. Magjistari i Accessit për tastet komanduese mund të ndihmojë në krijimin e më shume se tridhjetë tipeve të ndryshme të tasteve komanduese, duke filluar prej atyre për kalim në rekordin vijues, gjetjen e rekordeve, e deri te ato për mbylljen e formës. Magjistari ju udhëheqë nëpër vargun e veprimeve që duhet kryer për të definuar veprimin e caktuar. Gjithashtu, mundëson zgjedhjen e tekstit ose fotografive për identifikimin e tasteve komanduese. Për shembull, le të krijta

je te Visual Basic-ut. Kur të klikohet tasti komandues, Accessërcaktuara. sit përmbajnë një grumbull të metodave të predefinuara të cilat en ngjarjeve stand

i kryen veprim

mund t'i bashkan

të insertuar në formë një pullë komanduese, h et forma në pamjen Designuhet vepruar si vijon:

troll Wizard dhe zgjedhni tastin

es në pozitën e caktuar, duke e mausit. Me atë rast do të ht komanduese (Command Botton in që do të ndodhe me rastin e

Në Toolbox, vërtetoni a është aktiv Conkomandues (Command Button).

Kaloni në formë dhe vendoseni tastin komanduklikuar ose duke klikuar dhe zvarritur treguesin apet dritarja e parë e dialogut të magjistarit për tasteWizard - fig. 9.26a), në të cilin zgjedhni veprimshtypjes së tastit komandues.

202


Fig tit

komandues

goritë)

për ll

t/ i ardhshëm/i përparshëm).

dhe t’i përdorim në vend të tasteve andarde për navigim të Accessit.

llës

shfrytëzuesin. Për të përdorur ndonjë fotografi tjetër, und të shtypet Browse, për të kaluar në zgjedhjen e fajllit i cili përmbanë foton e

pr astaj me Next

. 9.26a - Definimi i veprimit të tas

Në dritaren Categories (kateshihet lista e kategorive të mundshme të veprimeve, kurse nëdritaren Action (Veprimi) shihet lista e veprimeve të mudshme kategorinë e zgjedhur. Për shembupër Record Navigation (Navigimi i rekordeve) zgjedhim Find Record (gjeje rekordin). Këtu kemi edhe tastet për navigim Go To First/Last/Next/Previous Record (Kalo tek rekordi i parë/i fundi

Këto taste mund t’i insertojmë kudo në formë stNë dritaren Sample (mostra) në skajin e majtë paraqitet forma e tastit komandues të zgjedhur. Pastaj në hapin vijues (fig. 9.26b) zgjedhet opcioni për pamjen e pukomanduese dhe paraqitjes së tekstit (Text) ose fotografisë (Picture) në të, si udhëzim dhe lehtësim përm

Kkomandues, i cili kur të klikohet inicon veprimin e definuar. Në këtë formë kemi shtuar edhe dy taste komanduese: tastin për shtypjen e aktual (kategoria Record Operations, veprimi Print Record) dhe tasti për mbylljen e formës, (kategoria Form Operations, veprimi Close Form). Nëse zgjedhet kategoria Form Operations dhe veprimi Print Form, shtypen të gjitha rekordet.

dëshiruar. Mund të jepen vlera të reja ose të a ovohen ato të propozuara dhe pvazhdohet në hapin e vijues.

Në hapin e fundit do të paraqitet dritarja me pyetjen për emrin cilin do të emërtohet kontrolla, pëpërdorim të mëvonshëm. Mund të definohet emër i ri ose të pranoheai i propozuar prej magjistarit. Zakonisht emërtimet bëhen me tipin e kontollës dhe numrin rsi p.sh., Command8. Në fund, mFinish përfundohet procedura dhetasti komandues paraqitet në f

Fig. 9.26b - Definimi i tekstit ose fotografisë

me të r

t

endor, e

ormë.

ur forma të hapet për përdorim në pamjen Form, (fig. 9.27), në të shihet tasti

rekordit

203


Fig. 9.27 - Forma me tastet komanduese

tast, do të paraqitet teksti shpjepër të. Gjithashtu, është e përshtatshme të shtohen tastet komanduese për filtrim. Preferohet zgjedhja e tasteve mporosi tekstuale për të lehtësuar punën e shfrytëzuesve të papërvojë

e dhe ruhet procedura në modulin e), duhet klikuar kontrollën Code, në

m2për formë. Për të parë këtë kod (fi

e veglave, në pamjen Design.

Shprehja DoCmd.DoMenuItem definon komandën e cila do të duhet të ekzekutohet prej menysë.

it, 0

het i

Nëse klikohet tasti Find, do të hapet dritarja për dialog Find, e cpërdoret njësoj si npërdorimit në tabelë. Me tastin për shtypje (Print Record), rekordi aktual do të shtypet në shtypës, kurse me tastin e tretë (Close Form)

Fig. 9.28 - Kodi për kontrollën Find

Në këtë rast është në pyetje komanda Find… prej menysë Ede cila është komanda me numër 1në atë meny. Gjithashtu, definoedhe kodi për veprim në rast gabim(On Error).

Insertimi i Hiperlinkut Insertimi i hiperlinkut në formë, bëhet në mënyrë të njëjtë si insertimi i hiperlinkut në tabelë, përmes menysë Insert-Hyperlink ose duke klikuar kontrollën Insert Hyperlink në shiritin e veglave.

ila ë rastin e

forma do të mbyllet. Nëse vetëm mbahet kursori mbi

gues

e

.

Për secilën prej kontrollave të krijuara në prapavi Accessi përgatitë procedurat për ngjarjet përkatëse me instruksionet e nevojsh klasës g. 9. 8 shiritin

204


Format shumëfaqëshe Nëse forma duhet të përmbajë një numër të madh të fushave, atëherë mund të bëhndarja e formës në më shumë faqe, duke bërë ndarjen m

et e anë të kontrollës Page

reak, ose duke përdorur kontrollën Tab Control nga shiriti i veglave - Toolbox. n

do

B

paraqitjes së faqeve, hapni për të menynë e kontekstit, zgjedhni Page Order, dhe me tastet Move Up, Move Down ndryshoni rradhën e

Ndarja mund të bëhet edhe për të ndarë të dhë at më të rëndësishme prej atyre të rës së dytë.

s në dy pjesë, në modin e dizajnit, eak, dhe klikohet në pozitën ku do ë. Në atë pozitë, do të p

pësirën mes kontrollave, përndrë paraqitet në të dy faqet e formqe në tjetrën kalohet me PgU

PgDn. Gjithashtu, në futerin e formës, mund kalim prej njërës faqe në tjetrën. Për të krijuar formën shumëfaqëshe përmes T Control, në dritaren për dizajn

kohet në formë ose krijohet kornizat. Në formë do të paraqitet kontro insertoni fushat përkatëse. Për tdhe në menynë e kontekstit zgjedhnirt Tab Page. Për të ndryshuar emriessi, klikoni dy herë faqen dhe në tullin për faqen përkatëse.

Për të ndryshuar rradhën e

Page Break

Tab Control

Për të bërë ndarjen e formëzgjedhet kontrolla Page Brtë ndahet forma në dy pjes araqitet vija ndarëse me pika.

Duhet pasur kujdes që ndarja të vendoset në ha yshe nëse vendoset brenda ndonjë kontrolle, ajo do t ës. Kur hapet forma në pamjen Form, prej njërës fa p dhe

të shtohen edhe taste komanduese për

ab të formës, zgjedhet kontrolla Tab Control, dhe kli për të duke shtypur dhe zvarritur tastin e mausi lla me dy faqe (fig. 9.29), në të cilat sipas dëshirës ë shtuar numrin e faqeve, klikoni tastin e djathtë Insert Page ose në menynë Insert zgjedhni Inse n e faqes, nga Page1, Page2 etj, si i emërton Accdritaren Properties në tiparin Caption shtypni ti

Fig. 9.29 - Forma shumëfaqëshe-dizajnimi

së faqeve bëhet duke zvarritur skajet e tyre përmes pikave kontrolluese. Madhësia e të gjitfaqeve do të jetë e njëjtë. Tiparet e faqeve mund të ndryshohen nëdritaren Properties, për faqen përkatëse.

paraqitjes. Ndryshimi i madhësisë

ha

Kemi dy lloje te tipareve për formën shumëfaqëshe: tiparet e tab kontrollës dhe tiparet e faqeve të veçanta në të.

205


Fig. 9.30 - Forma shumëfaqëshe

Gjatë përdorimit të formës, zgjedhja e faqes bëhet duke klikuar në të me tastin e mausit. Në faqe mund të insertohen edhe fotografi pranë titullit të faqes, dhe atë fotografi të ndryshme për secilën faqe. Mund edhe të largohet teksti dhe të vendosen vetëm fotografitë, të cilat zgjedhen në tiparin Picture për faqen përkatëse. Paraqitet lista e figurave dhe fotove të gatshme, ose zgjedhen tjera sipas dëshirës.

Insertimi i kontrollave që llogariten Shpeshherë në formë paraqitet nevoja për insertimin e fushave, vlera e të cilave do të llogaritet. Llogaritja bazohet në shprehjen që insertohet në tiparin Control Source (Fig. 9.31) për fushën përkatëse. Shprehja gjithmonë duhet të fillojë me shenjën e barazimit (=).

Fig. 9.31 - Controll Source

Në shprehje mund të përdoren operatorët aritmetik, operatorët për krahasim dhe operatorët logjik. Në Access ekzistojnë më shumë se 200 funksione të cilat mund të ju ndihmojnë të krijoni shprehjet e dëshiruara. Pas emrit të funksionit vendosen kllapat e vogla, kurse argumentet vendosen në kllapa të mesme. Argumentet janë vlera të cilat funksioni i përdorë për llogaritje. Kllapat e mesme për indentifikatorët tregojnë emrin e objektit të Accessit si tabela, pyetësi, forma, fusha, etj.

Për emrat që përmbajnë hapësirë, duhet përdorur patjetër kllapat e mesme, por edhe nëse i harroni këtë e bën Accessi automatikisht. Për shembull shprehje për llogaritje do të ishin: =sum([vlera e karteles]) për të llogaritur shumën e fushës vlera e kartelës për të gjitha rekordet. Fushat e këtilla për llogaritje të shumës ose totaleve tjera, vendosen në pjesën e futerit të formës. Për shembull: =avg([vlera ne Euro])- për llogaritje të mesatares; =count([tipi i karteles])-numërimi i rekordeve,

206


etj. Mund të krijohet edhe fushe e cila do të llogaritet në bazë të fushave tjera ekzistuese në formë: p.sh., shtojmë një kontrollë Text Box, dhe e emërtojmë me emrin Total. Pastaj për të përcaktojmë tiparin Control Source si: =[sasia]*[cmimipernjesi], për të paraqitur në të vlerën e shitjes duke u bazuar në dy fushat ekzistuese. Ose për rritjen e çmimeve, ose disa vlerave, për një fushë të re, caktojmë Control Source si: =[vlera]*1.5 etj. Për të bashkuar dy fusha tekstuale në një fushë të përbashkët: =[Emri] marrë vetëm inicialet: =Left([Emri],1)&Left([Mbiem

&" "&[Mbiemri], ose për të ri],1), etj.

Fig. 9.31 - Expression Builder

Për krijimin e shprehjeve për llogaritje të ndryshme mund të përdoret edhe ndihmësi i Accessit, Expression Builder, i cili startohet nëse në dritaren properties për tiparin Control Source, në skajin e djathtë të saj klikoni shenjën (…). Krijimi i shprehjeve bëhet duke zgjedhur fushat nga objekti përkatës dhe tastet me operatorë dhe funksione ose duke përdorur listën e funksioneve të gatshme tAccessit dhe shprehjeve të zakonshme ose të shpeshta (Common Epressions).

ë

rtë lidhur me ndonjë çështje. PivotTable është objekt i rogramit Excel, prandaj ajo krijohet dhe modifikohet në Excel. Për shembull

nave "Shitja e kartelave", të

ve e

,

atikisht kalon në Excel dhe paraqitet dritarja në të cilën të shtypet Finish për të krijuar Strukturën për PivotTable (fig. 9.32a).

Magjistari PivotTable Një formë speciale është edhe forma në të cilën paraqitet PivotTable (Tabela Bosht), ku krijohet një tabelë e cila kryqëzon në boshte fushat e caktuara, për të fituar pasqyrë më të qapdëshirojmë që në një tabelë, lidhur me bazën e të dhë

ohim sa kartela të secilit lloj ka shitur secili shitës. Për të krijuar PivotTabelën, shdo të krijojmë një formë të re. Në faqen forms, klikojmë New në shiritin e vegladhe zgjedhim PivotTable Wizard, për të startuar magjistarin për PivotTabela dhzgjedhim tabelën Shitja, si burim i të dhënave për formën që do të krijohet. Në ekran do të paraqitet dritarja PivotTable Wizard, me shpjegime për Pivot tablelat dhe me Next kalojmë në hapin tjetër, në të cilin paraqitet dritarja me listën e fushave të tablës së zgjedhur, prej ku duhet të zgjedhim fushat që do të paraqiten nëPivotTable. Zgjedhim të gjitha fushat dhe me Next kalojmë në hapin e ardhshëm

e ç'rast programi autommudhëzohet që

207


Mirëpo, preferohet që paraprakisht të shtypet tasti Layout tabelën që do të krijohet. Në atë rast në ekra rja

me strukturën e Pivot Table, në të cilën në anën e djathtë paraqitet lista e tasteve me emrat e fushave të zgjedhura më herët (fig. 9.32b).

(planifikimi, shtrirja) për n do të paraqitet dritatë planifikuar

në pjesën e epë

C

Në dritare rme jipen shpjegimet se si krijohet PivotTable, duke zvarritur fushën përkatëse në pjesën e strukturës, ku Row janë rreshtat dhe

olumn(Kolonat). Për rastin tonë, zvarrisim fushën IDShitësi në

Fig. 9.32a - Krijimi i formës PivotTable

pjesën Row dhe fushën Tipi i kartelës në pjesën Column. Pastaj, në pjesën Data e tërheqim

anë ekran formën PivotTable Form (fig. 9.32c).

Fig. 9.32c - Forma PivotTable

dritarës, me ç'rast përsëri kalohet nExcel ku bëhen ndryshimet e nevojshme. Zgjedhen opcionet prej shiritit të veglave ose p.sh., në vend të tekstit Grand Total, zgjedhet fusha dhe shtypet "Total",e pastaj kthehemi në Access, ku

Për të bërë ndryshime më tej, duhet ivot Table oshtme të

ë

shihet forma e modifikuar.

shtypur tastin Edit PObject, në pjesën e p

ndryshuar funksi

Fig. 9.32b - Planifikimi i tabelës

edhe njëherë fushën Tipi i kartelës dhe automatikisht paraqitet si funksion: Count of Tipi i kartelës (Numri i Tipi i kartelës). Për të

onin, mund të klikohet dy herë në të dhe paraqitet lista e funksioneve përmbledhëse, si shuma, mesatarja, numrimi etj. Në këtë mënyrë kemi zgjedhur fushat që do të paraqiten në tabelë dhe llogaritjen që do të bëhet.

Pastaj me OK, konfirmojmë zgjedhjen dhe kthehemi në dritaren e mëparshme (fig. 9.32a), në të cilën shtypim Finish për të përfunduar procedurën. Programi utomatikisht do të krijojë Tabelën Pivot, do të kthehet në Access dhe do të hapë

208


209

Raportet Avni Rexhepi - Microsoft Access

RAPORT Raporti është objekt i bazës së të dhënave në A he shtypjen e raporteve që përmbajnë informata pr nga baza e

se

ore eve që dërgohen me

ohet në mënyrë të ngjashmkrijohet për manipulim dhe udhëheqje me të dh e

apprej bazës së të dhënave. Format kryesisht përdpunojnë në kompjuterë dhe në udhëheqje të bazkryesisht përgatiten për shpërndarje të informatpersonat që s'kanë punuar kurrë në kompjuter. Ppërpiluar ashtu që të jetë i kuptueshëm dhe të je r me atë për çka dhe për kënd është dedikuar. Edhe raporti, sikurse objektet tjera të shqyrtuardizajnohet në modin e dizajnit (Design View). A in e raporteve përmes magjistarit për raporte, Rep rmodif ëson kopcionit AutoReport.

, në

dhe

ET ccess që përdoret për përgatitjen dej objekteve të ndryshme

prej një ose më stë dhënave. Mundëson shtypjen e informatave humë tabelave opyetësve dhe llogaritjen e vlerave përmbledhëse për të dhënat, grupimin e tyre në forma të ndryshme dhe shtypjen në forma të ndryshme si p.sh., raporteve në kolona, raporteve me grafiqe etj. Gjithashtu, mundëson shtypjen e letrave qarkdhe zarfeve (adresat e kontakteve) për dokumente dhe raportpostë, etj. Raporti krij

Krijimi i raportit Automatik - AutoReport Për të krijuar raportin automatik, AutoReport, për ndonjë tabelë ose pyetësfaqen përkatëse zgjedhet tabela ose pyetësi, dhe në menynë Insert zgjedhni opcionin AutoReport, ose në shirtin e veglave, hapni kontrollën New Objectzgjedhni opcionin AutoReport (fig. 10.1). Mundësia tjetër është që në dritaren Reports të bazës së të dhënave, filloni krijimin e raportit të ri duke klikuar New në shiritin e veglave dhe në dritaren New Report (fig. 10.1) zgjedhni njërin prej opcioneve AutoReport.

e si forma, por derisa forma ënat, si insertimi, verifikimi dhorti punon me të dhënat që dalin oren prej personave që dijnë të ës së të dhënave, kurse raportet ave, nganjëherë edhe deri tek ër këtë arsye raporti duhet të jetë i p informata të mjaftueshme lidhu

a deri më tani, përgatitet dhe ccessi ofron ndihmë për krijim

t Wizard, të cilat pastaj mund të rijimin e raportit automatik përmes

nxjerrja e të dhënave nga baza e të dhënave, r

oikohen sipas dëshirës, si dhe mund

210

Avni Rexhepi - Microsoft Access Raportet

-AutoReport: Columnar,

Fig. 10.1 - Krijimi i raportit Automatik Nëse në dritaren New Report zgjedhim krijiminStudentët, atëherë raportet e krijuara në të dy foformë tabelare duken si në fig. 10.2, dhe paraqi ja

krijimi i raportit në kolona dhe -AutoReport: Tabular, krijimi i raportit në formë tabele.

e raportit automatik për tabelën rmat e mundshme, në kolona dhe në ten në pamjen Layout View (pam

e faqosur, në faqe).

dritaren zgjedhni opcionin Report Wizard. Në ekran do të paraqitet drita(fig. 10.3a), në të cilën zgjedhet tabela për të cilën do të krijohe

pam

izard ose nNew Report (fig. 10.1) q ni New, në shiritin e veglave,

rja Report Wizard t raporti, nëse ajo

nuk është zgjedhur në dritaren New Report dhe fushat të cilat do të paraqiten në raport. Zgjedhim përsëri tabelën Studentët.

Fig. 10.2-AutoReport

Pas krijimit të raportit, ai mund të shtypet ose sipas nevojës, mund të kalohet në jen Design dhe të bëhen modifikime të ndryshme në të.

Krijimi i raportit përmes magjistarit - Report Wizard

Për të filluar krijimin e raportit përmes magjistarit për raporte, Report Wizard, në faqen Reports të dritares së bazës klikoni: Create Report by Using W

ë hapet pasi të klikoë

211


Fig. 10.3a - Report Wizard

tjera. Me këtë rast do të krijohej raporti me nënraport. Me Nekalohet në hapin vijues (fig. 10.3bNë këtë hap parashtrohet pyetja: Do you want to add any grouping levels? (A dëshironi të shtoni ndonjë nivel grupimi?) - që mundëson grupimin e rekordeve nëraport sipas ndonjë fushe të caktuar.Në dritaren e majtë, prej fushave listë, zgjedhet fusha sipas së cilëdo të bëhet grupimidhe klikohet tasti me s

Në fushën, Tables/Queries zgjedhet tabela/pyetësi burimor, prej të cilit

onje

fushën tables/queries zgjedhet burimi tjetër dhe prej tij fushat

xt ).

mirren të dhënat. Në listën: Available Fileds zgjedhen fushat të cilat do të paraqiten në raport. Nësepas zgjedhjes së disa fushave nga një tabelë/pyetës, dëshironi të merrni edhe fusha tjera nga ndtabelë/pyetës tjetër, atëherë në

Fig. 10.3b - Grupimi

grupimi në raport.

N

në s

, (Vendlindja) henjën: >. Në

anën e djathtë shihet si do të bëhet

: dhe mund të ndërrohet prioriteti i grupimit. Nëse zgjed

grupim, gjithashtu do të aktivizohet edhe tasti Grouping Opgrupim), në skajin e majtë poshtë të dritares, i cili hap dritar(Fig. 10.3c).

ëse zgjedhen dy, ose më shumë nivele grupimi, me tastet: Priority, me simbolethet ndonjë fushë për

ër tions… (opcionet pen Grouping Intervals

rouping Intervals, cionet për grupim: s shkronjës së parë,

OK, ktheheni në ëparshme dhe pastaj mehet në hapin viju

Fig. 10.3c -Intervalet e grupimit

Në fushën Gzgjedhen opNormal, sipadytë etj. Medritaren e m Next, vazhdo es.

212


Fig. 10.3d - Sortimi dhe përmbledhjet

sortimin e të dhënave në pjesën e detaleve në raport, në kuadër të grupeve të ndara në hapin parapraMund të zgjedhen disa kolona për sortim dhe mund të përcaktohet renditja rritëse ose zbritëse. Nëse tabela/pyetësi për të cilin krijohet raporti ka edhe fusha të tipit Number ose Currency, do të paraqitet edhe opcioni Summary Options… (Opcionet për përm

Në hapin e ardhshëm, do të paraqitet dritarja me opcionet për

k.

bledhje). ë rastin tonë për tabelën Studentët nuk ka vlera të tilla, prandaj me Next do të

pFletëp ProvimOptions, do të h mmary Options

N

Fig. 10.3e - Vlerat përmbledhëse

sums). Me OK ktheheni në dritaren paraprake, e pastaj me Next kalohet në hapin vijues.

Në vijim do të paraqitet dritarja për zgjedhjen e mënyrës së faqosjes (shtrirdhënave në faqe) dhe orientim të faqes (fig. 10.3f). Në dritare paraqiten dy grupe opcionesh: Layout (Faqosja-shtrirja) dhe Orientation (Orientimi). Opcioni i zgjedhur për faqosje do të paraqitet në dritare në anën e majtë , kurse për orientimin e faqes janë dy mundësi: Portrait (Portret-vertikalisht) dhe Landscap(Peisazh-horizontalisht), për të cilat gjithashtu, me një faqe të vogël nën të grafikisht tregohet ori

kalonim në hapin vijues si në Fig. 10.3f. Mirë o sikur të kishim zgjedhur tabelën . Nëse do të klikohej Summary (fig. 10.3e).

araqitjet aty është fusha Nota në apej dritarja Su

Për fushat e tipit Number ose Currency, mund të llogaritet shuma, mesatarja, minumumi dhe maksimumi. Gjithasthu, mund të zgjedhen opcionet për paraqitjen edetaleve dhe shumave (Details andSummary) ose vetëm të shumave (Summary Only). Paraqitet edhe opcioni për llogaritjen e përqindjes së vlerave në shumën totale (Calculat

e percent of total for

jes së të

e

entimi i zgjedhur. Nëse dëshironi që në raportin që krijohet, të paraqiten të gjitha të dhënat e zgjedhura në një faqe, atëherë mund të aktivizohet opcioni: Adjust the field width so all fields fit on a page (përshtat gjerësinë e fushave ashtu që të gjitha t'i zë një faqe), i cili bën përshtatjen e gjerësisë së

213


fushave, ashtu që ato të vendosen brenda një faqeje (natyrisht për rastet kur ka ër të madh të fushave). num

Fig. 10.3f - Faqosja dhe orientimi i faqes

Pastaj me Next kalohet në hapin e ardhshëm, në të cilin zgjedhet stili i raportit. Për secilin opcion paraqitet pamja grafike në anën e majtë të dritares. Pas zgjedhjes së stilit, përsëri me Next, kalohet në hapin e ardhshëm dhe të fundit, në të cilin përcaktohet emri për raportin e krijuar (ose aprovohet emri i propozuar prej programit) dhe vendoset për atë që do të ndodhë pasi të shtypet Finish. Opcionet në dispozicion janë, që të hapet raporti në pamjen Layout, ose të hapet

në pamjen Design, për të bërë ndryshime plotësuese në dizajnin e tij. Gjithashtu und të zgjedhet edhe opcioni për ndihmë për punën me raporte. m

Nëse zgjedhet opcio tin), në ekran do të hapet dritarja e raportit. (Fig. 10.4).

ni i parë, Preview the Report (paraqite rapor

Fig. 10.4 - Raporti

Tastet për navigim shërbejnë për lëvizje nëpër faqet e raportit.

214


Krijimi i raporteve të bazuara në disa tabela Krijimi i raporteve të bazuara në dy ose më shumë tabela ose bazuar në pyetësin i c

provime, kështu që do të marrim disa fusha nga tabela e Studentëve dhe disa ngtabela Fletëparaqitjet (si në figurë).

Në dritaren përkatëse, zgjedhet mënyra: by Studentët (sipas studentëve) dhe në anën e paraqitet pamja e raportit, me të dhënat për Studentët së pari, e pastaj nën të me të dhënat për

Në fund, raporti i krijuar do të duhej të dukej, si në fig. 10.6, pra në një nivel të dhënat nga tabela e parë, e pastaj në nivelin tjetër ato nga tabela e dytë.

Faktikisht kemi

mesatare të studentëvsikur në hapat përkatë(fig. 10.3d dhe 10.3e),për opcionin Summ

ili ka nxjerrë të dhënat prej dy ose mWizard, bëhet ngjashëm si në rastin p

ë shumë tabelave, përmes magjistarit Report ër një

zgje e, pa do të paraqitet dritarja ku parashtrohet pyetja 10.5). Të supozojmë se do të krijojmë një raport me notat e studentëve nëpër

a

tabelë, mirëpo në hapin e dytë, pasi të ra hapit ku bëhet grupimi i të dhënve,si dëshironi të shihen të dhënat (fig.

dhen fushat prej tabelave përkatës

0.5 - Raporti i bazuar në dy tabela

vetëm për pamjen e faqes do tzgjedhim shtrirjen

Fig. 1

djathtë

Fletëparaqitjet. Në hapat tjerë vazhdohet ngjashëm si në rastin e mëparshëm, për një tabelë. Nuk do të bëjmë fare grupim, as sortim,

ë

Landscape(Peisazh).

la Fig. 10.6 - Raporti i bazuar në dy tabe

raportin me nënraport. Në këtë rast, kemi mundur të bëjmë edhe llogaritjen e notave

e, s

ary Options, të zgjedhnim Avg (mestarja).

215


Krijimi i raportit me vlera përmbledh Për llogaritjen e vlerave përmbledhëse, gjatë krpër raporte - Report Wizard, mund të përdorimshembull do të marrim rastin e bazës së të dhënave, Shitja e kartelave dhe do të

undësia që së pari të astaj

ës ptions dhe në dritaren

ërkatëse (Fig. 10.7) zgjedhim të gjitha llogaritjet.

ëse

ijimit të raportit përmes magjistarit opcionin Summary Options. Si

krijojmë një raport të bazuar në dy tabela të saj: Tabela e shitësve, ku do të marrim fushat: IDShitesi, Emri dhe Mbiemri, kurse prej tabelës Shitja do të marrim vetëm fushat: Tipi i kartelës dhe Vlera e kartelës. Ekziston edhe mkrijohet një pyetës, i cili do të nxirrte vlerat e njëjta nga tabelat përkatëse, e ptë krijohet raporti i bazuar në atë pyetës. Nivelizimin ose grupimin do ta bëjmë ngjashëm me rastin e kaluar (fig. 10.5), së pari të dhënat nga Tabela e shitësve e pastaj ato nga tabela Shitja. Në hapin për sortim zgjedhim sortimin sipas fushVlera e kartelës, si dhe zgjedhim opcionin Summary Op

në shumprej tij, por gjithashtu do të llogaritet përqindja e asaj shume në shumën e përgjithshme të kartelave të shitura prej të gjithë shitësve. Pastaj, vazhdojmë me hapat tjerë ngjashëm si në rastet e mëparshme dhe në fund do të krijohet raporti i cili do të duhej të duket si raporti në vijim (fig. 10.8). Siç shihet në figurë, shpjegimet për vlerat e llogaritura janë në gjuhën angleze, mirëpo ato mund të ndryshohen sipas dëshirës në modin e dizajnit, gjë që do të shpjegohet më vonë.

ig itja e

përmbledhëse

et të pc ë ur ren,

a ale. Në pjesën Show-paraqit: zgjedhet

o të ils ummary (Detalet dhe

d Summary Only m Përmbledhja), që do të

thotë se në raportin që krijohet do të in erat e llogaritura përmbledhëse jo edhe

e .

Gjithashtu, do të aktivizojmë garitjen e përqindjes së shumave

ën totale. Pra, për secilin shitës do të llogaritet shuma e kartelave të shitura

F . 10.7 - Llogar vlerave detalet m

Si shihgjitha ollogarit

në figurë kemi zgjedhur ionet e mundshme, për t shumën, mesata

vlerën m ksimale, vlerën minim

çka dand S

shihet në raport: Deta

përmble(Vetë

hja) apo

shiheshsi vlera

vetëm vl

të dhënat nga tabelat

edhe opcionin për llo

216


Fig. 10.8 - Raporti me vlera përmbledhëse

Puna në pamjen Print Preview

ur në dritaren e bazës së të dhënave klikohet dy herë në emrin e raportit ose K

- në menynë File, zgjedhet opcioni Close.

ur të mbyllet dritarja, ktheheni në dritaren e bazës ose në pamKraportit, varësisht prej asaj ku keni

zg edhet raporti dhe pastaj kli

epa

për të vërjetur detalet e veçanPër të mbyllur pamjen Print Pvijuese:

- klikohet Close në shir- klikohet C ose ESC n

jen Design të qenë paraprakisht.

Lëvizja nëpër raport, bëhet me tastet për navigim nëpër faqe të raportit, në fund të dritares si dhe me shiritat rrëshqitës në skaj të dritares. Për lëvizje mund të përdoren edhe tastet dhe kombinimet e ndryshme të tyre, si p.sh., F5 për të zgjedhur faqen në të cilën do të kalohet, PgUp dhe PgDn për të kaluar në faqen e

j kohet Preview në shiritin e veglave, hapet dritarja e rint Preview. Në këtë pamje mundësohet që raporti të . Mund të paraqiten një ose më shumë faqe, me s nevojës të zmadhohet pamja e një pjese të raportit ta në të. review, mund të veprohet në njërën prej mënyrave

itin e veglave ë tastierë

raportit përkatës në pamjen Pshihet në mënyra të ndryshmmadhësi të ndryshme ose si

217


ardhshme ose përparme nëse shihet në ekran tërë faqja ose nëpër ekrane nëse nuk sh

Fig. 10.9 - Shiriti i veglave Print

Preview

(maksimalisht mund të paraqiten 20 faqe) klikohet në ikonat përkatëse në shiritin e veglave.

Për të paraqitur më shumë faqe në ekran

ne Page (Një faqe), Two pages (Dy faqe) dhe Multiple Pages (shumë faqe). n opcionet përkatëse në menynë View ose në mënynë e

ë e

s

ONjësoj mund të zgjedhe

ontekstit. kKur hapet dritarja e raportit herën e parë, ajo paraqitet në madhësinë 100%. Me antë kontrollës Zoom me shenjën e zmadhueses mund të paraqitet në madhësinë që mbushë plotësisht ekranin (Fit to window). Tregues i mausit ka formën e zmadhuesit me shenjën plus ose minus në qendër, me çka bën zmadhimin e pjesëku klikohet me maus ose kthen madhësinë që e mbushë tërë ekranin. Madhësinë e dëshiruar mund ta zgjedhni me kontrollën tjetër Zoom me vlerën e madhësisë në përqindje. Shtypja e raportit

shtypet kontrolla Print në shiritin e(në pamjen Print Preview).

Mënyra më e lehtë dhe më e shpejtë e shtypjes së raportit është që të veglave, deri sa raporti është i hapur

n e

Në këtë mënyrë të dhënat dërgohen direkt në shtypës. Nëse ka nevojë për përshtatjetë faqes ose margjinave, shkoni në menynë File-Page Setup dhe rregulloni opcionetpërkatëse. Shtypja mund të bëhet edhe përmes menysë File-Print. Gjithashtu, nëdritaren e bazës së të dhënave, në faqen Reports mund të zgjedhet raporti dhe të klikohet Print në shiritin e veglave ose klikohet në raportin përkatës me tastin edjathtë dhe në menynë e kontekstit zgjedhet Print. Ndryshimi i pamjes së raportit Për të ndryshuar pamjen e raportit, duhet hapur raportin në pamjen Design, duke zgjedhur raportin në faqen Reports dhe duke klikuar Design në shiritin e veglave ose nëse ndodheni në pamjen Print Preview, klikoni kontrollën View në shiritiveglave dhe zgjedhni Design view. Pamja e raportit në pamjen Design është e ngjashme me atë të formës në pamjen Design (Fig. 10.10).

ihet tërë faqa, pastaj përmes shigjetave në tastierë dhe kombinimit të tyre me s

CTRL i dhe tastet Home dhe End, për lëvizje në pjesët e faqes së raportit.

218


Fig. 10.10 - Raporti në pamjen Design

Edhe për raportin kemi seksionet engjashme me ato të formës.ReportHeader dhe Report Footer pasPage Header dhe Page Footer dhe Details. Nëse është bërë edhe grupimi sipas ndonjë fushe, atëherëdo të paraqitet edhe seksioni Emrfushës Header. ullat që i kemi pasur tenit, zgjedhja e kontrollave, renditëzuar etj.

taj

i i

Për formatizimin e raportit, vlejnë të gjitha rreg formatizimi i formave, kur është në pyetje zgjedhja e seksio tja, shpërndarja hapsinore e tyre, formatizimi i kush

e ,

Për të parë tiparet e kontrollës ose seksionit përkatës zgjedhet kontrolla ose seksioni dhe pastaj në shiritin e veglave klikohet Properties, ose me menynëkontekstit zgjedhet Propreties. Pastaj, për të parë tiparet e ndonjë kontrolle tjetërklikohet në të pa e mbyllur dritaren properties. Disa nga tiparet që nuk kanë ekzistuar tek format janë paraqitur në tabelën vijuese: Faqja Tipari Përshkrimi Vlera Format Page Header Definon a shtypen

informatat në heder në të All pages, Not with Rpt Hdr, Not with Rpt Ftr, Not

gjitha faqet ose ndalohet shtypja në të njëjtën faqe

With Rpt Hdr/Ftr

Format Page Footer Njësoj si Page Header, por për Page Footer

Njësoj si Page Header

Format Grp Keep Together

Definon a duhet ruajtur grupi në të njëjtën faqe ose kolonë

Per Column, Per Page

Data Filter On Aplikon filtrin e përcaktuar në tabelën ose pyetësin

Yes, No

bazë Data Order By On Aplikon renditjen e Yes, No

përcaktuar në tabelën ose pyetësin bazë

Other Record Locks Definon a janë të mbyllura rekordet deri sa shtypet ose shikohet raporti

No Locks, All Records

Other Date Grouping Definon mënyrën e grupimit të datave në raport.

Use system setting, US Defaults

Kur krijohet raporti i bazuar në ndonjë tabelë ose pyetës që ka të definuar filtrin

se renditjen e sortimit, raporti i trashëgon këto tipare, por nuk i aplikon nëse nuk aktivizohen tiparet Filter On dhe Order By në Yes. Përveq hederit dhe futerit, seksionet tjera kanë edhe disa tipare tjera të përbashkëta, si: Name (emri i seksionit), Visible (shihet, vendosë a do të shihet seksioni përkatës apo jo), Height (lartësia), Back Color (ngjryra e prapavisë), Force New

o

219


Page (detyro kalimin në faqe të re, definon se a do të shtypen seksionet e raportit ë faqe të veçantë, në vend se në faqen aktuale), Can Grow (Mund të rritet, n

mundëson që seksioni të zgjatet vertikalisht për të zënë të gjitha të dhënat në të), Can Shrink (Mund të shkurtohet, tkurret, mundëson që seksioni të shkurtohet vertikalisht për të shtypur të dhënat në të pa rreshta të tepërt të zbrazët) etj. Ndryshimi i stilit të raportit

Gjatë krijim AutoFormat stili i raportit. Më vonë ai mund të ndryshohet, duke klikuar

it të raportit përmes magjistarit përcaktohet edhe

Një , itarja e njëjtë për rc re, mund të i krijuar. Numrat e faqeve dhe data/koha

ur krijohet raporti përmes magjistarit, në seksionin e futerit të faqes (Page s shprehjes =Now dhe Numri i

qes, në kontrollën me shprehjen: ="Page "& [Page]& " of " & [Pages], ku n

në shiritin e veglave kontrollën AutoFormat. soj në menynë Format, zgjedhet AutoFormat dhe do të hapet drpë aktimin e stilit të raportit. Përmes tastit Customize që gjendet në atë drita

krijohet një format i ri ose të fshihet ndonjë format ekzistues ose

KFooter) automatikisht insertohet data aktuale, përmefapjesët në thonjëza përshkruhen, kurse identifikatorët në kllapa të mesme paraqesiPage (numri i faqes) dhe Pages (numri i faqeve), ashtu që për shembull në faqen e parë të raportit prej 3 faqesh rezultati në raportin e shtypur do të jetë: Page 1 of 3. Për versionin në gjuhën shqipe do të ndryshonim shprehjen në: ="Faqe "& [Page]& " prej " & [Pages], për formën: Faqe 1 prej 3. Nëse dëshironi të paraqitet vetëm numri i faqes, atëherë jepni vetëm =[Page]. Shprehja për datë =Now() shtypë datën aktuale, p.sh: 05 April, 2002.

Nëse në raport nuk janë insertuar numrat e faqeve,ata mund të insertohen më vonë duke zgjedhur menynë Insert-Page Numbers. Në ekran do të paraqitet dialogu Page Numbers (fig. 10.11) në të cilën zgjedhni formatin e numrave dhe pozitën ku do të shtypen ata në kuadër të faqes. Gjthashtu zgjedhet edh

në

e rreshtimi i numrit të faqes në anën e majtë, të djathë, në qendër, në anën e jashtmë apo të brendshme të f

Ngjashëm, prej menysë Insert-Date and Timedhe k ati datës dhe kohës.

Fig. 10.11 - Page Numbers

aqeve çift ose tek.

, insertohet edhe kontrolla për datë ohë, në të cilën zgjedhet edhe form i

220


Insertimi i ndërprerjes së faqes

Nëse dëshironi të përcaktoni fillimin e faqes së re, gjegjësisht ndërpree faqes në raport, mund të insertoni kontrollën Page Break në pozitdëshironi të fillojë faqja e re.

Nëse nuk përcaktoni pozitën e ndërprerjes (thyerjes) së faqes, Accessi fillon faqene re, pasi të plotësojë tërë faqen aktuale. Në pozitën ku insertohet Page Break, në pamjen Design View, paraqitet shenja e ndërprerjes si vijë me disa pika.

rjen ën ku

ërmes magjistarit, ai ruhet me emrin e dhënë në dialogun e i

ndryshimeve të bëra nëse shkaktohet ndonjë ndërprerje e e

ave As, në të cilën zgjedhet emri i raportit ose mund ur në

kontekstit për raportin e caktuar zgjedhet

i rijohet edhe përmes dizajnimit në pamjen Design View, duke zgjedhur

uke

e tiparet e raportit, zgjedhet raporti duke klikuar

Ruajtja e raportit Kur krijohet raporti pfundit kur paraqitet pyetja për emrin me të cilin do të ruhet raporti. Nëse raportkrijohet përmes dizajnimit, atëherë është mirë të ruhet shpeshherë përmes kontrollës Save në shiritin e veglave, ose përmes menysë: File-Save, ashtu që të mos vije deri te humbja epapritur. Raporti mund të ruhet me emër të ri, përmes menysë File-Save As, mç'rast hapet dritarja për dialog Stë eksportohet raporti në bazë tjetër në ndonjë folder të caktuar, duke zgjedhmenynë File-Export, ose në menynë eExport. Krijimi i raportit në Design View Krijimi i raportit të ri më së lehti bëhet përmes magjistarit për raporte, por raporti ri mund të knë dritaren e bazës, në faqen Reports, Create Report in Design View, ose duke klikuar New, në shiritin e veglave, e pastaj në dialogun që hapet, New Report dzgjedhur Design View. Për të lehtësuar punën, raporti mund të krijohet së pari përmes magjistarit, e pastaj në pamjen Design View bëhen ndryshimet e nevojshme. Në dritaren New Report zgjedhet tabela ose pyetësi për të cilin do të krijohet raporti. Në ekran do të paraqitet dritarja e raportit në modin e dizajnimit, me titull Report1: Report. Në ekran do të shihet dritarja me listën e fushave të tabelës ose pyetësit të zgjedhur si burim për raportin që krijohet dhe lista e veglave (fig. 10.12). Për të hapur dritaren mshenjën zgjedhese të raportit, në këndin e majtë lartë (pozita ku priten vizorja vertikale dhe horizontale, ngjashëm si te format) dhe pastaj zgjedhet menya View-Properties, ose klikohet dy herë në shenjën zgjedhëse ose klikohet në shenjën zgjedhëse me tastin e djathtë të mausit dhe në menynë e kontekstit zgjedhet Properties.

221


Fig. 10.12 - Raporti në Design View

Vendosja e kontrollave në raporbëhet njësoj si tek format. Në dritaren e raportit paraqiten pjeset: Detail, Page Header dhe Page Footer, kurse Hederi dhe Futeri iraportit (Report Header, ReFooter) mund të shtohen prej menyse View-Report Header/Footer, ose duke hapur

Pra është zgjedhur tabela Studentët, si burim për raportin që krijohet.

t

port

menynë e kontekstit.

l

portit), Not with RPT FTR (nuk shtypen në faqen e fundit, ku shtë foteri i raportit) dhe Not with RPT HDR/FTR (nuk shtypet në faqen e parë

, vendosim një Text Box dhe si Control :

=Form ortit. Në seks të

dllogariten në bazë të vlerave të kontrollave tjerakrijuar një fushë të tillë, në raport insertohet njëProperties për të, në faqen Data, përcaktohet bpërmes ndonjë shprehjeje për llogaritje. Zakoni përmbledhëse (shuma, numri, etj), të grupeve tsipas u dpërme

Për të ndryshuar madhësinë e pjesës përkatëse, zvarritet vija e poshtme e seksionit (ngjashëm si te format). Për të penguar shtypjen e ndonjë seksioni, mund të përcaktohet tipari Visible i saj në No. Tiparet Page Header dhe Page Footer, të cilat ndodhen në faqen Format, të dritares së tipareve (Properties) përcaktojnë mënyrën e shtypjes së hederit dhe futerit të faqes. Ato mund të marrin vlerat AlPages (shtypja në secilen faqe), Not with RPT HDR (nuk shtypet në faqen e parë, ku është hederi i raëdhe të fundit, ku janë hederi dhe futeri i raportit).

ër shembull, në seksionin Report HeaderP

përcaktojmë tiparin Control Source si: ="Faqe " & [Page], për të paraqitur numrin e faqes, në futerin e secilës faqe.

Source për të (Burim të dhënash për kontrollën) në dritaren properties përcaktojmëat(Date( ), "Short Date"), për të paraqitur datën aktuale në kreun e rapionin Page Footer, vendosim një kontrollë të ngjashme, dhe për

Insertimi i fushave që llogariten Në raport, njësoj sikur në formë, mund të ven osen fusha, vlerat e të cilave

, përmes ndonjë shprehjeje. Për të Text Box dhe në dritaren

urimi i të dhënave (Control Source) sht, nëpër raporte paraqiten fushat

ë rekordeve të caktuara, të grupuara të bëhet gjatë krijimit të raportit

nndonjë kriteri. Si u pa më herët, kjo m

s magjistarit.

222


Insertimi i fotos në prapavi të raportit Insertimi i objekteve si grafikë, foto, hiperlinku, OLE Objekt etj., bëhet njësoj sikurtek format. Në këtë rast do të shqyrtojmë, vetëm insertimin e fotos në prapavi të raportit. Për të insertuar një foto në prapavi të raportit, në pamjen Design View, klikoni dy here shenjën zgjedhëse të raportit, për të hapur dritaren properties (ose hapeni në ndonjë prej mënyrave tjera) dhe pastaj tek tipari Picture jepni ose zgjedhni emrin e fajllit i cili e përmbanë foton e cila insertohet. Pastaj përcaktiparet tjera të lidhura me foton:

- Picture Type - që përcakton a është fotoja e lidhur apo e insertuar - Picture Siz

toni 5

e Mode - që përcakton modin: Clip, Stretch ose Zoom.

etrik

, le të

et

e plotësojnë

ë t

insertojmë një Text Box, dhe për të përcaktojmë tiparin Control Source,

- Picture Alignment - që përcakton pozitën e fotos në raport - Picture Tiling - e cila kur vendoset në Yes, bën përsëritjen e fotos për të

mbushur prapavinë (nëse fotoja është më e vogël se faqja), dhe - Picture Pages - e cila përcakton faqet në të cilat do të shtypet fotoja në

prapavi. Raporti i bazuar në pyetësin param Nëse raporti krijohet duke u bazuar në një pyetës me parametra atëherë gjatë ekzekutimit, raporti do të krijohet bazuar në parametrin e dhënë. Për shembullkrijojmë një raport duke u bazuar në pyetësin parametrik të krijuar për gjetjen e të dhënave për studentin në bazë të numrit të indeksit (shih pjesen: Pyetësit special-Pyetësit parametrik, fig. 8.1). Në fushën Numri i Indeksit, në këtë pyetës në rreshtinCriteria, kemi parametrin: [Jepni numrin e indeksit:]. Raportin e krijojmë në cilëndo mënyrë të mundshme, e pastaj kur të hapet raporti, së pari do të paraqitdritarja për dialog, e cila kërkon parametrin. Kur shfrytëzuesi të jep numrin e indeksit (parametrin), do të krijohet raporti, vetëm për të dhënat qëkriterin, e që në këtë rast janë të dhënat për studentin me atë numër indeksi. Nëse dëshironi që parametri, të shtypet në raport, atëherë në modin e dizajnimit, nraport duhet insertuar fushën përkatëse për tekst. Për shembull, në pjesën e hederitë raportit,njësoj si kriterin për pyetësin parametrik: ="Ndërmjet " & [Data e fillimit:] & " dhe " & [Data e perfundimit:]

Fig. 10.13 - Parametri në raport

Në raport do të shtypeshin edhe datat të cilat shfrytëzuesi i jep si parametra, gjatë hapjes së raportit.

223


Gabimet Nëse kërkohet ndonjë parametër në momentin kur ju nuk e pritni këtë, si për

embull kur dëshironi të shtypni raportin, mund të ndodhë që keni dhënë raport nuk i përgjigjet emrit në tabelën

burimore ose të cilën paraqitet emri i asaj fushe edhe shprehja do të jetë e gabuar. Mundësi tjetër është që në funksionet përmbledhëse, si për shembull SUM ose COUNT, keni përdorur emrin e kontrollës, në vend të emrit të fushës. Nëse ndodhë që gjatë shtypjes së raportit të paraqitet shumë hapësirë e zbrazët, mund ta eleminoni duke ndryshuar madhësinë e kontrollave dhe duke zvogëluar distancën mes tyre. Nëse ndodhë që gjatë shikimit të raportit (Preview) të paraqitet nga një faqe e zbrazët pas çdo faqeje të raportit, mund të ndodhë që gjerësia e raportit e tejkalon gjerësinë e letrës në dispozicion. Për të eleminuar këtë mund të ndryshoni gjerësinë e raportit ose margjinat. Nëse në fund të raportit, paraqitet një faqe e zbrazët, ndoshta duhet ndryshuar madhësinë e futerit të raportit. Nëse të dhënat barten në faqen vijuese, ndryshoni madhësinë e raportit ose

dh rand j huar

) në ndonjë fushë të lidhur në burimin e të dhënave

uesi]/[Emruesi] - jep rezultatin 0 kur emruesi është zero, pjestimit, nëse jo. eferohet përdorimi i funksionit NZ për eleminimin e vlerave Null,

shtu që, nëse nuk ka vlerë, të mirret zero, zero stringu ose ndonjë shprehje tjetër.

sh

paraqitet burimin e saj (Control Sourcepër raport. Teksti #Num? paraqitet kur kontrolla bazohet në ndonjë shprehje në të cilën është bërë pjestimi me zero (0). Mund të ndodhë që emruesi të jetë zero ose ndonjë shprehje. Për këtë rast, zgjedhje e problemit mund të jetë përdorimi i funksionit Iif, me të cilin testohet a është pjestuesi (emruesi) zero. Nëse po, të paraqitet rezultati zero. Funksioni Iif ka tre parametra: shprehja që testohet, rezultati i së cilës mund të jetë i saktë ose i pasaktë (True ose False) rezultati për rastin kur është shprehja esaktë, dhe rezultati për rastin kur është shrehja e pasaktë. Shprehja: Iif([Emruesi]=0, 0, [Numrdhe rezultatin eNë disa raste praForma: Nz(variant[, valueifnull]). P.sh: =NZ([Vlera],0), për të marrë vlerën nëse ajo ekziston, ose Zero nëse ajo nuk ekziston (është Null), ose për rastin me string: =Nz([Emri], "I padefinuar"), merr emrin kur ekziston ose shtypë tekstin e dhënë. Teksti #Error, mund të parqitet nëse në ndonjë fushë, vlera e së cilës llogaritet,insertohet ndonjë shprehje e gabuar.

gabimisht emrin e fushës në raport. Emri në në pyetës. Nëse keni krijuar ndonjë shprehje llogaritëse në

margjinën e epërme dhe të poshtme. Nëse në vend të vlerave, paraqiten tekstet: #Name?, #Num? Ose #Error, atëherë është në pyetje ndonjë gabim tjetër.Për shembull, Record Source (Burimi i të

ënave) për raport ka ndryshuar ose ndonjë kontrollë nuk është e rregullt p#Name? në vendin e saj. Duhet larguar kontrollën, ose duhet ndrys

a

224


Sortimi dhe grupimi Edhe në raport, mund të bëhet sortimi dhe grupimi i rekordeve dhe të dhënave sipas dëshirës, e pastaj në bazë të tyre të kryhen llogaritje të ndryshme, me të

hënat. Rradha e sortimit në raport trashëgohet prej tabelës ose pyetësit, por mund . Rekordet mund të grupohen sipas vlerave tekstuale,

umerike, datave, ose fushave të tipit AutoNumber. Grupimi mund të bëhet edhe de në Varësis e për grupim. Për

ta ose

rties

re

dtë ndyshohet sipas dëshirësn

shembull, për vlera tekstuale grupimi mund të bëhet në bazë të vlerave të plonë bazë të disa karaktereve të para apo vetëm sipas karakterit të parë, pra rradhitjealfabetike. Për të ndyshuar rradhën e sortimit të trashëguar prej tabelës, në dritaren Propepër raport në faqen Data, tipari: Order by On vendoset në Yes, e pastaj tek tipari Order By, vendoset fusha (emri i fushës) në bazë të së cilës do të bëhet sortimi. Për shembull: [Emri] ASC, do të thotë se sortimi bëhet sipas fushës emri, në rradhitje rritëse (Ascending-në rritje). Sortimi mund të bëhet edhe sipas dy fushave, me renditje të ndryshme: [Nr] ASC, [Data] DESC. Nëse nuk jipet fare renditja, atëhenënkuptohet ASC. Insertimi i seksioneve me grupe

Grupimi i rekordeve në raport, mund të bëhet edhe pas krijimit të rapNë Design View, në shiritin e veglave klikohet kontrolla Sorting and Grouping dhe hapet dritarja Sorting And Grouping (fig. 10.14).

Dritarja e njëjtë hapet edhe nëse zgjedhet në menynë: View-Sorting and Grouose në menynë e kontekstit zgjedhet Sorting and Grouping.

ri dhjetë nivele të njëpasnjëshme, secili si nëngrup i nivelit paraprak. ht prej llojit të të dhënave, ekzistojë opcione të ndryshm

ortit.

ping,

Fig. 10.14 - Sortimi dhe grupimi

Në fushën Field/Expression

j,

Si shembull, do të bëjmë grupimin e rekordeve të studentëve sipas Komunës (Vendlindjes). Në Group Properties përcakto eparaq për dhe Group Footer zgjedhet ra e grupimit. Opcionet për Group

zgjedhet fusha në bazë të së cilës bëhet grupimi ose ndonjë shprehje. Nëse raporti veq ka qenë i sortuar, aty do të paraqiten fushat në bazë të së cilave është bërë sortimi. Pastanë Sort Order zgjedhet renditja e vlerave të sortuara, në rritje ose nëzvoglim. Në pjesën e poshtme të dritares, kemi Group Properties.

h Group Header

n tiparet për grup. Mund të iten Hederi dhe Futeri i grupit, nëse

Yes. Në Group On, përcaktohet mëny

225


On, varen prej llojit të fushës ose shprehjes në ëse ësht undtremujorit (qtr), m th), javës(week), d te). Për fushat tekstuale, kemi opcionin: Each Value-pë(karakteret prefiks, disa nga shkronja të para, v Tipari Keep Together (mbaji së bashku), përcakton a d një grupi, në një faqe të veçantë, nëse grupi nuk . Nëse grupi tejkalon madhësinë e një faqeje, kjo injorpredefinaur), grupi mund të ndahet, Whole Gro qe të veçantë. With first detail(me detalin e parë), he në të njëjtën faqe. Në pjesën e hederit ose futerit të grupit, mund tndonjë informatë tjetër. Zhvendosjen e fushës p

atëse, përmes menysë ose përmes dhe selektimi i tyre, bëhet njësoj sikur

tek format. Të gjitha rregullat që vlenin tek dizdizajnimin e raporteve. Insertimi i shumës dhe numrimit Edhe në raport, sikurse në forma, mund të inse për llogaritje, të cilat do të marrin vlerën në bazë tëMirëpo, derisa te format, për të bërë llogaritje, numerike, currency ose date, në raport mund të je të ndryshme edhe për fushat e tipit text, për shem numrimin e antarëve në raport, insertohet një e ë grupit, faqes, ose ra l ource për fushën përkatëse. Për

,

Control Source si: vg([Nota ne Provim]) (Fig. 10.16).

Numrimi i antarëve në raport Nëse dëshirohet të bëhet numerimi i secilit anërendor), duhet të shtohet një fushë e re tekstual

bazë të së cilës bëhet grupimi. N të bëhet sipas vitit (year), itës (day) dhe minutit (minur çdo vlerë, ose Prefix Characters lera jipet në Group Interval).o të mbahen së bashku rekordet e është më i madh se një faqeohet. Opcionet janë: No - (e up (tërë grupi) mbahet në një faderi i grupit dhe rekordi i parë janë

ë vendoset fusha për grupim dhe ërkatëse, në pjesën e hederit ose

ë në pyetje vlera e tipit Date, grupimi muajit (mon

rkfuterit e bëjmë duke e zvarritur në pjesën pëeglave: Cut-Paste. Veprimet me kontrollav

shembull, për të bërë numrimin e studentëve nga secili vend, për rastin e mësipërmnë futer ose në heder vendosim një text box, me Control Source: =Count([Vendlindja]), ose për numrimin e tërë studentëve në raport, në futer të raportit vendoset fusha e njëjtë (fig. 10.15). Duhet pasur kujdes vetëm me tiparin Running Sum, i cili për grup vendoset në: Over Group, kurse për tërë raportin në Over All. Ngjashëm, në një raport, në të cilin kemi bërë grupimin e notave të studentit, duke grupuar sipas numrit të indeksit, për të llogaritur notën mesatare të studentit, do të

endosim një fushë të re, për të cilën do të përcaktojme tiparin v

ajnimi i formave, vlejnë edhe për

rtohen Text Box kontrolla ndonjë shprehjeje të caktuar. mund të përdoreshin vetëm fushat krijohen edhe fusha për llogaritbull numrimi i antarëve. Për të bërëxt box në futer t t

Sportit dhe për të përcaktohet tipari Contro

=A

tarë në raport (t'i shënohet numri e dhe të përcaktohet tipari Control

226


Source i saj si: =1(Fig. 10.15). Pastaj për tipariOver All, për të numeruar të gjithë antëtarët e rnumeruar veçantë, secilin grup.

n: Running Sum, zgjedhet opcioni: aportit, ose Over Group, për të

he numerim të anëtarve Fig. 10.15 - Raporti, me grupim d

etike, hapet dialogu Grouping and Sorting dhe zgjedhet fusha për r pim - Emri. Për atë fushë, përcaktohen tiparet: :

Fig. 10.16 - Raporti me grupim sipas indeksit dhe nota mesatare Rradhitja alfabetike Për të krijuar raportin, i cili do të shtypë vlerat të rradhitura sipas një fushe në rradhitje alfabg u Group Header:Yes, Group On

227


Prefix Characters dhe Group Interval: 1. Për të për secilin emër, në Heder të grupit vendosim n Control Source: =LEFT ([Emri],1), ku funksio jë fushe n shkronja të majta. Nënraporti

ënraporti është raport i insertuar në një raport tjetër, i cili në këtë rast quhet raport është

rë),

lit ënraporte në vehte.

shtypur në raport shkronjën e parëjë text box dhe për të përcaktojmëni: Left(Fusha,n) merr prej n

Nkryesor. Raporti kryesor mund të jetë i lidhur ose jo i lidhur. Raporti i lidhur, i bazuar në një tabelë ose pyetës kurse nënraporti ose nënraportet e tij, përmbajnë informata të rëndësishmë, të lidhura me të njëjtën çështje, si p.sh., grafiku ose diagrami për të dhënat në raportin kryesor. Në rastin e raportit jo të lidhur (të liraporti kryesor përmbanë të dhëna nga tabela ose pyetësi, kurse të dhënat në nënraport mund të jenë për çështje tjetër. Raporti mund të përmbajë disa nënraporte, kurse mund të ketë dy nënivele të nënraporteve. Pra, nënraporti i nivetë parë, mund të përmbajë n Krijimi i nënraportit

Për të krijuar nënraportin, në modin e dizajnimit, përdoret kontrolla SubForm/SubReport nga shiriti i veglave (Toolbox).

Magjistari SubForm/SubReport krijon nënraportin bazuar në ato që zgjedhë shfrytëzuesi dhe nënraporti ruhet si objekt i veçantë dhe paraqitet me emrin e venë faqen Reports, në dritaren Database. Si shembull, do të krijojmë raportin kryesor për tabelën Studentët, e pastaj si nënraport do të insertojmë raportin më notat e studentit, nga tabela Fletëparaqitjet. Se pari krijojmë Raportin kryesor me anë të magjistarit ose kopjojmë raportin nëse ai veq ekzi

t

ston dhe e ruajmë me emrin Studentet-Raporti Kryesor. Pastaj e hapim portin kryesor në pamjen Design View, e rrisim pjesën Details, për të krijuar

hapësirë për nënraportin, zgjedhim Subreport/Subform në shiritin e veglave dhe klikojmë në pjesën details për të insertuar nënraportin. Mundet edhe të klikohet dhe të zvarritet mausi, ashtu që të krijohet madhësia e dëshiruar e nënraportit. Atëherë do të startohet magjistari për nënraporte dhe do të hapet dritarja Subreport Wizard (fig. 10.16a). Në dialogun e parë, ofrohet mundësia e zgjedhjes së burimit për nënraport, Use Existing Tables and Queries (Shfrytëzo tabelat dhe pyetësit ekzistues) që mundëson krijimin e nënraportit duke shrytëzuar të dhënat nga tabelat ose pyetësit e krijuar dhe në hapat e mëvonshëm duke zgjedhur fushat e dëshiruara prej tyre, ose Use an existing report or form (Shfrytëzo një raport ose formë ekzistuese) që mundëson insertimin e një forme ose raporti të gatshëm, si nënraport në raportin kryesor. Nëse zgjedhet opcioni i dytë, atëherë prej listës nën të zgjedhet raporti ose forma ekzistuese.

ra

228


Fig. 10.16a - Krijimi i nënraportit

Nëse përcaktoheni për opcionin e parë, atëherë me Next vazhdohet nëhapin e ardhshëm ku do të zgjedhettabela ose pyetësi (fig. 10.16b). Pëshembullin tonë do të zgjedhim opcionin e parë, që të nxjerrim të dhënat për nënraport prej tabelekzistuese Fletëparaqitjet dhe atë duke marrër vetëm disa fusha të caktuara. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm.

Në dialogun e ardhshëm (fig. 10.16b) zgjedhim tabelën Fletëparaqitjet, në fushën Tables/Queries dhe pastaj në listënAvailable Fields (fushat në dispozicion) zgjedhim fushat që dëshirojmë

r

ës

Fig. 10.16b - Zgjedhja e fushave për

nënraport

nënraport. Do të zgjedhim vetëm fushat: Numri i lëndës, Data e provimit dhe Nota në provim. Të dhënat tjera për studentin i kemi në raportin kryesor. Zgjedhja bëhet si zakonisht me pullat përkatëse.

Më Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm.

vet programi: Fig. 10.16c - Zgjedhja e fushave lidhëse

lidhjen e raportit me nënraport (fig. arashtrohet pyetja, a

të zgjedhni vet fushat që o

Në vazhdim paraqitet pyetja për

10.16c). Pdëshironilidhin raportin me nënraport apo dtë zgjedhni prej listës së mëposhtme. Opcioni i parë, Choosefrom a list (zgjedh prej listës) ju mundëson të zgjedhni një prej opcioneve në listë, që i ka krijuar

të paraqiten në

229


Show Fl in Studen qiti të dhënat nga Fletëparaqitjet, për secilin rekordNumrin e Indeksit (që është fusha që i lidhë tabelat)). Nëse nuk ekziston lidhje mes tabelave, ajo duhet të krijohet në Relationships.

al g 10.16d, ku definohet lidhja mes raportit dhe nënzgjedhim opcionin e parë dhe prej listës zgjedh n e lidhjes përmes numrit të indeksit.

eteparaqitjet for each record tët using Numri i indeksit (para nga Studentët, duke përdorur

Nëse përcaktoheni për opcionin ogu merr formën e paraqitur në firaportit. Për shembullin tonë do të

im opcionin e ofruar, për vendosje

Define my Own (Do të definoj vet), atëherë di

Në anën e majtë p

Fig. 10.16d-Definimi i lidhjes

Duhet pasur kujdes me zgjedhjenfushave që lidhin raportin me nënraport, përndryshe do të paraqitet nënforma e zbrazët të zgjedhjes së gabueshme të fushave të lidhjes.

raqitet pyetja për zgjedhjen e emrit aqen Reports. ë fMe Finish përfundohet procedura dhe hapet dritarja e raportit me nënraportin përkatës (Fig. 1

araqitet lista e

shfrytëzohej edhe për vendosjen e lidhjes mes Formës dhe Nënformës.

e

në rast

Me Next vazhdohet në hapin e ardhshëm, ku pame të cilin do të ruhet nënraporti, si objekt n

fushave të Raportit, kurse në anën e djathtë lista e fushave të nënraportit. Dritarja e njëjtë

Fig. 10.17 - Raporti me nënraport

r insertimin e nënraportit ose nënformës, duke përdorur ndonjë r

0.17). Nënraporti mund të modifikohet sipas nevojës, duke e hapur në pamjen Design View dhe pastaj ktë hapet raporti kryesor, në të do paraqitet nënraporti me pamjen e përcaktuar pas ridizajnimit.

ur të

aport ose formë ekzistuese, në hapin e parë (Fig. 10.16a) do të dExis jedhe

Pëuhej zgjedhur opcionin Use an t forma ose raporti përkatës. Duhet ting Form or Report dhe prej listës zg

230


pasur kujdes që tabelat burimore përkatëse të jelidhja mes tyre në dritaren Relationships. Nënraporti mund të insertohet edhe duke zgjed

r View. Programi do të vendosë automatikisht lidhjen mraportet janë të bazuara në tabela të lidhura, nës dhe nënraporti përmbanë fushën e njëjtë ose në

cilët kanë tabela burimore që i plotësojnë kushtet e përmendura. Fushat lidhëse tër.

et lidhja mes aj het

Linker

në të lidhura ose duhet të vendoset

hur dhe zvarritur nje raport ose tit të hapur në pamjen Designes raportit dhe nënraportit, nëse e raporti kryesor ka çelësin primarse të dy raportet bazohen në pyetës

formë nga dritarja database, në dritaren e rapo

tëduhet të jenë prezente patjetër por nuk është e detyrueshme të shtypen patjeNëse lidhja e vendosur është e gabuar, atëherë mund të ndryshohraportit dhe nënraportit, duke hapur raportin kryesor në pamjen Design dhe pastzgjedhet nënraporti dhe hapet dritarja Properties për të. Në faqen data, përcaktolidhja duke zgjedhur fushat përkatëse në Link Child Fields dhe Link Master Fields, ose duke klikuar shenjen (…) pas tyre, për të hapur dritaren Subreport Field (fig. 10.18).

Fig. 10.18 - Lidhja e raport me nënraportin për vendosjen e lidhjes mes raportit

dhe nënraportit. Duhet pasur kujdes, që të mos ngarkohen raporti dhe nënraporti me detale të panevojshme, me të dhëna të dyfishta, me shumë objekte dhe grafikone, me shufusha me vlera të llogaritura etj., sepse të gjitha këto ndikojnë në performanstyre. Nëse duhet insertuar shumë fusha që llogariten, atëherë më mirë është të krijohet pyetësi që kryen këto lloPër të analizuar raportin ose nënraportin mund të përdoret Performance Anduke zgjedhur objektin përkatës dhe duke zgjedhur në meny: Tools-Analyze dhe duke klikuar Performance. Raporti me kolona

Në pozitat përkatëse zgjedhen fushat për vendosje të lidhjes mes raportit kryesor dhe nënraportit.

(sygjerimet) që i ofron programi,

me at e

garitje e pastaj nënraporti të bazohet në atë pyetës. alyzer,

Për të krijuar raport, të dhënat e të cilit do të shtypen në kolona, mund të zgjedhet tabela ose pyetësi dhe në menynë Insert zgjedhet Report, e pastaj në dritaren që hapet, zgjedhet AutoReport:Columnar. Njësoj mund të fillohet krijimi i raportit të ri, duke klikuar New, në shiritin e veglave në faqen Reports, e pastaj prej listës zgjedhet AutoReport: Columnar dhe zgjedhet tabela ose pyetësi përkatës. Raporti fillimisht krijohet me vetëm një kolonë, por pastaj, mund të hapet menya File-Page

Mund të shtypet edhe tasti Suggest… për të parë propozimet

231


Setup (Konfigurimi i faqes), me ç'rast duhet kaluar në faqen Columns të dritares për ialog Page Setup (fig. 10.19) dhe zgjedhet numri i kolonave në pozitën Number of d

Columns.

Fig. 10.19 - Page Setup-Konfigurimi i faqes

parë si do të duket raporti. Në atë rast duhet zvogëluar gjerësinë e kolonave, distancën mes tyre ose margjinat.

Në këtë dritare pastaj përcaktohen edhe detalet tjera, si distanca mes

N

adresar, shenjë për disketa, për libra, etj. Një lloj special i raportit mund të krijohpërmes magjistarit për etiketa Label Wizard, duke filluar krijimin e raportit të ri dhe duke zgjedhur Label Wizard në dritaren New Report. Pastaj, raporti i krijuar që

rreshtave (Row Spacing), distanca mes kolonave (Column Spacing),

ssi ni

Print Preview, për të

ëse në raportin me kolona është bërë edhe grupimi i rekordeve, atëherë mund të e ow

or Col (rreshti ose kolona e re) për seksionin e None (asnjë), me ç'rast definimi i vlerave në Pakolonës së re; Before Section (para seksionit), A and After (Para dhe pas seksionit). Për të mbajtur së bashku në një kolonë të dhënaand Grouping, dhe pastaj përcaktohet tipari Kee të zakonshëm). Shtypja e etiketave dhe kovertave a

Etiketa mund të përdoret për qëllime të ndryshm sa postale në zarfe, et

madhësia e kolonave (Column Size) duke përcaktuar gjerësinë (Width)dhe lartësinë (Height), si dhe renditja e rekordeve në kolona dukeshkuar për së gjati (te poshtë) e pastaj anash (Down, then Across) ose së pari anash, e pastaj te poshtë (Across, then Down). Nëse gjerësia e raportit e tejkalon gjerësinë e fletës, atëherë Accedo të paraqesë vërejtjen kur tentotë kaloni në

përcaktohet edhe mënyra e shtypjes së grupev , duke rregulluar tiparin New Rhederit ose futerit. Mund të zgjedhetge Setup përcakton fillimin e fter Section (pas seksionit), Before

t e grupit, hapet Dialogu Sorting p Together (si në rastin e raportit

rfeve)

e, si për adre

(z

232


përmbanë etiketat e krijuara prej të dhënave në tabelë ose pyetës, mund të përdorepër shtypje të etiketave, si p.sh, shtypjen e adresave në zarfe.

t

Do të krijojmë Raportin me etiketa për rekordet e tabelës Studentët.

Me startimin e Label Wizard, në ekran paraqitet dritarja Label Wiazard (fig. 10.20a) në të cilën zgjedhet formati i etiketës prej li

Fig. 10.20b - Zgjedhja e fushave për etiketë

mëdha dhe në rreshtin aktual i cihijezohet. Duke klikuar me mauspërcaktohet rreshti në të cilin do të insertohet fusha përkatëse.

Gjithashtu, në pozita të caktuara mund të insertohet hapsira mes fushave, si dhe teksti i dëshiruar, i cili do të përsëritet në secilën etiketë, para fushës së caktuar, p.sh., para fushës emri, mund të shtypet "Z/Znj." . Pastaj, me Next vazhdohet në hapin e ardhshëm, në të cilin zgjedhet fusha, sipas së cilës do të bëhet sortimi i etiketave dhe me Next kalohet në hapin e fundit në të cilin emërtohetiketa dhe me Finish përfundohet procedura dhe hapet raporti. Sipas nevojës, ai mund të modifikohet në modin e dizajnimit (fig, 10.21). Për secilin rresht në etiketë, paraqitet një Text Box, në të cilin kemi funksionin (përshtat, rregullo), i cili bën largimin e zbrazëtirave para dhe pas vlerave të

Fig. 10.20a - Lable Wizard

Filter by Manufacturer (Filtri sipasprodhuesit). Gjithashtu, munzgjedhet edhe Unit of Measure (Njësia e matjes) dhe Label Type (Tipi i etiketës).

in zgjedhet fonti (lloji i shkronjave) n e etiketave. Pastaj përsëri me hen fushat të cilat do të paraqiten

Prej listës së fushave, Available Fields (fushat në dispozicion) zgjedhen fushat të cilat do të paraqiten në etiketë, të cilat

stës së etiketave të prodhuesve më të njohur, që paraqitet në fushën

d të

Me Next kalohet në hapin e ardhshëm, në të cildhe madhësia e tij, që do të përdoret për shtypjeNext vazhdohet në hapin vijues në të cilin zgjed në etiketë (fig. 10.20b).

paraqiten në dritaren e djathtë, Prototype Label (Prototipi i etiketës). Në këtë dritare, fushat e zgjedhura paraqiten në kllapa të

li ,

et raporti me

Trim

233


fushave. Mund të përdoren edhe funksionet e ngjashme LTrim dhe RTrim të cilatbëjnë largimin e zbrazëtirave vetëm majtas, gjegjësisht djath

tas.

Nëse gjatë krijimit nuk është insertuar hapësirë hapësirën e nevojshme, mes dy fushave duhet shtuar: & " " & . Për të shtypur etiketat si adresa në zarfe, duhet bërë përshtatjet e nevojshmdialogun Page Setup. NL

tjetër të Office-it, në të cilin ofrohen mp

shp

Fig. 10.21 - Redizajnimi i etiketave

Nëse klikohet dy herë në kontropërkatëse, hapet dritarja properties (mund të hapet edhe në mënyrat tjera të mundshm

llën

e) dhe për të bërë

rollë, duke insertuar kursorin e

e në ë faqen Page të dialogut Page Setup, zgjedhet orientimi

në shtypës. Në faqen Margins, rregullohen margjinzg e t si do të duket në shtyp etiketa për zarf. Shtypja dhe publikimi i raportit

ndryshime, duhet ndryshuar tiparin Control Source përkatës. Mund të intervenohet edhe direkt në kontnë Text Box-in përkatës dhe dukbërë ndryshimet e dëshiruara.

mes fushave, për të shtuar

andscape, madhësia e duhur dhe Paper Source varësisht prej asaj se çka keniat, kurse në faqen Columns

të bëra, me Print Preview, shikohejedhet numri i kolonave 1. Pas ndryshimev

raportin në faqen Reports dhe

ë eksportohet në ndonjë aplikaciohumë të mira të bartjes së fajllav

Raporti mund të shtypet duke zgjedhurduke klikuar kontrollën Print në shiritin e veglave, ose duke zgjedhur në menynë File-Print.

Përveq shtypjes direkte, raporti i krijuar mund t n undësi s e

një ap j zgje het nëraport dhe eksportim.

dhet në ith P

Për të shtyzakonisht p

typur dh ture të raportit ërkatës. Pastaj duhet përshtatur madhësinë e kontrollave dhe shpërndarjen e tyre

rej likacioni në tjetrin. Për të eksportuar raportin, zgjedhet raporti dhe pasta menynë File-Export, ose mund të hapet menya e kontekstit për atë të zgjedhet Export. Pastaj në dialogun që hapet zgjedhet formati për

d

Gjithashtu, për publikim të raportit në Word ose Excel, mund të menynë Tools-Office Links dhe në të zgjedhet opcioni Publish It wzgje

Word ose ublish It with Excel. pur raportet në formularë të përgatitur paraprakisht, si veprohet ër shërbimet e ndryshme administrative, duhet skenuar formularin e

e pastaj të insertohet fotografia e skenuar në tiparin Pic

234


me dimensione që i përgjigjen formularit dhe pastaj të dhënat do të shtypen në pozitat e caktuara brenda formularit të gatshëm.

235


Raporti me grafik Në raport mund të insertohet edhe grafiku i cili krijohet varësisht prej të dhënanë tabelën. Për të krijuar raportin me grafik, fillohet krijimi i raportit të ri dhe në dritaren New Report zgjedhet opcioni Chart Wizard d

ve

he zgjedhet tabela ose pyetësi ër të cilin do të krijohet grafiku. Do të krijojmë grafikun për tabelën Shitja, nga p

baza e të dhënave ”Shitja e Kartelave".

Në dritaren New Report zgjedhim Chart Wizard dhe tabelën Shitja

Pn

Fig. 10.22b - Përcaktimi i fushave në grafik ndonjë prej funksioneve, si shuma, numrimi etj.

Për të ndryshuar funksioni për llogaritje, i cili paraqitet në skajin e majtë lart të grafikut, klikohet dy herë në të dhe hapet lista e funksioneve të mundshme. Për shembull, do të zgjedhim funksionin Count (numro) për të numruar nga sa kartela

Fig. 10.22a - Chart Wizard

për grafik, Chart Wizard dhe do tëhapet dritarja Chart Wizard (fig. 10.22a). Në fushën Available Fizgjedhim fushat të cilat kalojnë listën Fields for Chart (fushat pgrafik). Pastaj, me Next kalohet hapin e ardhshëm në të cilën zgjedhet lloji i grafikut që do të krijohet. shme me paraqitje grafike dhe për

hëm (fig. 10.22b) në të cilin bëhe

. Pastaj, me OK startohet magjistari

elds në ër në

Në ketë hap paraqitet lista e opcioneve të mundsecilin opcion të zgjedhur në listë, në anën e djathtë jepen shpjegimet e nevojshme.

astaj, përsëri me Next kalohet në hapin e ardhs t dërtimi i grafikut, duke përcaktuar se cilat vle

cilat në boshtin Y, si dhe cili funksion llogaritëra do të paraqiten në boshtin X e s do të zbatohet.

Në anën e djathtë të dritares paraqitet lista e tasteve me emrat efushave të zgjedhura për grafik. Fillimisht paraqiten opcionet që i propozon programi. Duke shtypur dhe zvarritur fushën përkatëse katrorin e përgatitur për vlera në anën e majtë, ku ndodhet grafiku, përcaktohen vlerat për boshtet e grafikut. Për llogaritje shfrytëz

në

ohet

236


të

Letrat Qarkore Një lloj i veçant i raportit është edhe letra qarkore, që në fakt është një letër me përmbajtje të njëjtë që duhet t'u dërgohet disa personave, p.sh., ftesa për ndonjë mbledhje ose ndonjë ngjarje tjetër, informata për ndonjë ngjarje me rëndësi, etj. Nëatë rast, do të mund të shtypej teksti i përmbajtjes së letrës dhe ajo t'u dërgohej personave gjegjës duke i futur në zarfe të veçanta, por gjithsesi më e preferueshdhe më e dëshirueshme do të ishte, që letra të jetë e titulluar për personin përkatës, si p.sh: Z/Znj. Emri dhe Mbiemri dhe pastaj pjesa tjetër e tekstit. Në këtë rast vjen

ë shprehje letra qarknveçanta të cil

secilit lloj ka shitur secili shitës. Pra, në boshtin X kemi zgjedhur IDShitësi, në boshtin Y Tipi i kartelës, kurse si funksion CouP ë n

ë të dritaresSample Preview në të cilën paraqitet grafiku. Pfundit, ku paraqitet pyetja për emrin me të cilinopcioni për paraqitjen e legjendës për grafikun, do të hapet raporti për shikim" apo "në modin e di ese", si dhe "a dëshironi ndihmë për punë me raportin"

nt (CountofTipiikartelës). dërtohet, mund të klikohet tasti , me ç'rast do të hapet dritarja astaj, me Next kalohet në hapin e do të ruhet raporti me grafik, si dhe pyetjet e zakonshme: "azajnit për modifikime plotësu.

ër të vërtetuar si do të duket grafiku që do tajin e majtë lartPreviw Chart, në sk

Me Finish, përfundohet procedudhe në ekran do të paraqitet Raporti, me grafikun e ndërtuar. të bërë ndryshime të mëtejme në stilin e grafikut, shkallën e numrimit në boshte, legjendën, etj., kalohet në pamjen Design View,

he duhet të klikohet dy herë në dzo

Fig. 10.23 - Paraqitja grafike

ra

Për

nën e grafikut, me ç'rast do të paraqitet shiriti i veglave për dizajnim të grafikut ose në cilën do pjesë të grafikut klikohet me tastin e djathtë dhe hapet menya e kontekstit me opcionet përkatëse.

me

ore, ku përveq tekstit të përgjithshëm, insertohen fushat e at të dhënat i marrin prej ndonjë ta

P sh r punë n "Shitja qarkorpërmbanë të dhënat me emrat dhe mbiemrat dhmeny Tools-Office Links-Merge It with MS Wo

bele ose pyetësi. torët nga Tabela e shitësve në bazëe, zgjedhim tablën ose pyetësin që e detalet tjera dhe zgjedhim në rd (Lidhja me programin e Office

ër embull, do të krijojmë një ftesë pë e kartelave". Për të krijuar letrën

237


dhe shkrirja (bashkimi) me MS Word). Atëherë tarja e j ail

Merge Wizard (fig. 10.24) në të cilën paraqiten

, në ekran do të paraqitet driprocedure: Microsoft Word M dy opcione:

magjistarit i cili ndihmon në realizimin e kësa

- Link your d

ata to an existing Microsoft Word documet - (lidhi të

en t

e

t ri.

Përveq veglave të zakonshme, në ek para t (fig. 1 ë fusha en në

Fig. 10.24a - Microsoft Word Mail Merge Wizard

dhënat me një dokument ekzistuestë Wordit), dhe - Create a new document and thlink the data to it (Krijo dokumentë ri dhe pastaj lidhi të dhënat mtë). Zgjedhim opcionin e dytë dhe shtypim OK, me ç'rast kontrolla e programit kalon në programin Microsoft Word dhe në ekran hapedritarja e tij me një dokument tëet edhe shiriti i veglave Mail Merget të cilat do të shkrih

ran0.24b) përmes të të cilit insertojm

qi

dokumentin e Wordit.

Me tastin Insert Merge Field zgjedhim fushat, të cilat doinsertohen në tekst (si në figurë), Në tekst paraqitet emri i fushës brenda kllapave speciale si: <<Emri>>, kurse pjesën tjetër tëtestit e shkruajmë si zakonisht. Pastaj për të bërë

të

bashkimin e

Fig. 10.24b - Përgatitja e tekstit në Word

(shkrirjen) e të dhënave nga baza të dhënave, në shiritin e veglave zgjedhim komandat përkatëse.

dokument të ri) - nëse dëshirojmë r dokument të ri në Word, i cili do të lë.

rekt në shtypës dokumentet, me

Merge to New document (bashko nëtë bashkojmë të dhënat, duke krijuaketë aq faqe sa ka të rekorde në tabe

Merge to Printer - për të shtypur diç'rast shtypen aq dokumente sa ka rekorde në tabelë, dhe

Merge (bashko, shkrij) - me ç'rast hapet dritarja për dialog Merge, ku zgjedhen opcionet e lartpërmendura ose Electronic Mail, për të cilin duhet pasur të dhënat për e-mail adresat e rekordeve.

238

Avni Rexhepi - Microsoft Access Faqet për qasje në të dhëna

FAQET PËR QASJE NË TË DHËNA ila mundëson përdorimin dhe tit). Është objekt i ri i bazës së të

ges, të dr

Faqja për qasje në të dhëna, është Web faqe c

e d dhe

a itares së bazës së të

ëna

ër të shikuar faqen për qasje në të dhëna, shfrytëzuesi duhet të përdorë Internet xplorerin (versioni 5.0, ose me i ri). Kur të lexohet faqja në Internet Explorer, ajo endoset në memorje të fshehur dhe faktikisht shfr

(kopjen) l filtrindry leje p ë cilën është e lidh und të bëjë edhe Internet Explorerit. Krijimi i faqes për qasje në të dhëna Në Access, faqja për qasje në të dhëna mund të

- Krijimi i shpejtë me të gjitha fushat e ta ës, - Duke përdorur Data Access Page Wiza- Krijimi duke u bazuar në HTML dokum- Krijimi përmes dizajnimit, në pamjen D

e azhurimin e të dhënave përmes Web-it (Intern

hënave, i cili mund të përdoret për krijim interaktiv të raporteve, për insertimhënave, etj. Paraqitet në faqen Panalizë të të d

dhënave. Faqja për qasje në të dhëna, është web faqe e lidhur me një bazë të të dhënave të Accessit. Ajo mundëson lidhjen e web faqes dhe shkëmbimin e të dhënave me të tjerët si dhe paraqitjen dinamike të të dhënave në web faqe. Me krijimin e faqes për qasje në të dhëna mund të krijohet web faqja që mundëson kërkimin dhe editimin e bazës së të dhënave përmes Internet Explorerit (lexuesit të web faqeve). Gjithashtu, mundëson krijimin e web faqes e cila bën grupimin dhe paraqitjen e të dhënave, si në raport të zakonshëm të Accessit. Mund të krijohet një raport interaktiv, i cili bën grupimin e të dhënave në bazën e të dhënave. Kjo mundëson analizimin e të dhënave në mënyra të ndryshme. Mund të përmbajë edhe tabela të Excelit ose diagrame. Nëse editohen të dhënat në tabelë, faqja për qasje në të dhazhurohet automatikisht. PEv

ytëzuesi përdore versionin mi etj., janë lokale. Web faqja nuk ër qasje në bazën e të dhënave me teditimin e bazës, direkt përmes

krijohet në disa mënyra: belës ose pyetësit, në stil të formrd, magjistarin për faqe, entin ekzistues, ose esign.

okale të saj. Veprimet si sortimi,shohet. Mirëpo, nëse shfrytëzuesi ka

ur faqja, ai m

239

Faqet për qasje në të dhëna Avni Rexhepi - Microsoft Access

Kur të krijohet një faqe për qasje në të dhëna, dizajni i faqes ruhet në një HTML older të diskut, diku jashtë bazës

a,

an

fasë të dhënave. Në faqen Pages të dritares së të dhënave, paraqitet ikona me të njëjtin emër, e cila faktikisht është shkurtesa për atë fajll. Kur selektohet shkurtesmund të hapet faqja ose të modifikohet dizajni i saj. Krijimi i faqes përmes AutoPage Në faqen Pages të dritares së bazës, klikoni New në shiritin e veglave dhe në ekrdo të paraqitet dritarja New Data Access Page (fig. 14.1), në të cilën zgjedhim AutoPage: Columnar.

Fig. 14.1 - New Data Access Page

dhe automatikisht do të krijohet faqja për qasje në të dhëna dhe do të paraqitet në ekran (fig. 14.2).

Në fushën përkatëse, në pjesën poshtme të dr

e itares zgjedhim

tabelën ose pyetësin në të cilin ndodhen të dhënat, për të cilat

ndërtohet faqja për qasje në tëdhëna. Për shembull, zgjedhim tabelën Studentët, nga baza e të dhënave "Fakulteti". Klikojmë OK

Faqja do të ketë të gjitha fushat e tabelës Studentët të rendi

vërejtja se faqja akoma nuk është ruajtur dhe pyetja "a dëshironi t'a ruani faqen". Aty kemi tri tastet: Yes, No dhe Cancel, me të cilat vendosim për të ruajtur ose jo

jll, me prapashtesë .htm, i cili ruhet në ndonjë f

Fig. 14.2 - Faqja e krijuar me AutoPage

tura në

Përndry lim dritar ekran do të paraqitet

kolonë. Në fund të dritares, paraqitet shiriti për navigim, i cili përveq tasteve për lëvizje nëpër rekorde, përmbanë edhe tastet për sortim dhe për filtrim. Përmes tij, shfrytëzuesit e faqes mund t'i kryejnë direkt të gjitha këto operacione. Për të ruajtur faqen, klikojmë tastin Save në shiritin e veglave dhe hapet dritarja për ruajtje (fig. 14.3).

en, me ç'rast nëshe mund të tentojmë të mbyl

240


faqen. Nëse shtypet Yes, njësoj kalohet në dritaren për ruajtje Save As Data AcPage, e cila është dritare e zakonshme për ruajten e fajllave.

Zgjedhim folderin në të cilin do të ruhet fajlli dhe emrin e fajllit. Si

access page by using Wizard (krijo faqen për qasje në të dhëna duke përdorur magjsitarin). Në të dy rastet në vazhdim në ekran do të paraqitet dritarja Page

izard (Magjistari i faqes), e cila është e njëjtë si tek magjistari për forma ose për W

cess

Fig. 14.3 - Ruajtja e faqes për qasje në të

dhëna

shihet në fushën Save As Type

r të

(Ruaje si fajll të tipit:) tipi i fajllit që ruhet është Microsoft Data Access Page (*.htm; *.html). Emërtojmë fajllin me emrin Studentet dhe klikojmë Save përuajtur fajllin.

Fig. 14.4 - Faqja e ruajtur në dritaren e

bazës

Në faqen Pages do të paraqitet shkurtesa me të njëjtin emër (Studentet.htm). Nëse zgjedhifaqen Studentët dhe klikojmë Open në shiritin e veglave ose klikojmdy herë faqen Studentët do të hapetdritarja e faq

m

ë

es Studentët (fig. 14.2).

Krijimi i faqes përmes magjistarit - P Për të krijuar faqen për qasje në të dhëna përme tarit për faqe - Page Wizard, klikojmë tastin New në shiritin e veglaData Access Page (fig. 14.1), zgjedhim Page Wcilën krijojmë faqen dhe klikojmë OK. Gjitha hdhë ë kli Create data

raporte (fig. 14.5a).

age Wizard

s magjisve dhe në dritaren që hapet, New izard dhe caktojmë tabelën për të tu, në dritaren e bazës së të kohet dy herë opcioni

snave, në faqen Pages (fig. 14.4) mund t

241


a e fushave Fig. 14.5a - Zgjedhj

him t të cilat do të paraqiten në

m,

Zgjedhim tabelën/pyetësin (nëse nuk është zgjedhur paraprakisht) dhe me tastet përkatëse zgjedfushafaqen që krijohet. Fushat e zgjedhura paraqiten në listën Selected Fields. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshë(fig. 14.5b).

Fig. 14.5b - Grupimi i rekordeve

yetja:

lexim"). r

grupim, faqja që krijohet bëhet faqe vetëm për lexim, por nuk mund të bëhet edhe editimi (ndryshimi, fshirja, shtimi, etj) i të dhënave në faqen që krijohet.

mbull, zgjedhim grupimin sipas fushës Vendlindja. Nëse zgjedhen dy ose më nivele për grupim, përmes tasteve Priority (Prioriteti) mund të

shohet niveli i grupimit. Gjithashtu, me tastin Grouping Options (Opcionet për ), mund të zgjedhet opcioni për grupim sipas shkronjës së parë, dy

shkronjave të para, normal, etj. Me Next kalohet në hapin e ardhshëm (fig. 14.5c). Në këtë hap mundësohet zgjedhja e sortimit të të dhënave në faqe. Parashtrohet pyetja "What sort order do you want for detail records?" ("Çfarë sortimi dëshironi për rekordet brenda grupit?"), meqë kemi grupim të rekordeve në grupe. Do të thotë, rekordet brenda grupit do të sortohen sipas fushës që zgjedhet. Sortimi mund të bëhet sipas deri katër fushave, në renditje rritëse ose rënëse.

Në këtë hap, parashtrohet p

Për shemë shundrygrupim

"Do you want to add any groupinglevels? Adding grouping levels results in a read-only page." ("Adëshironi të bëni grupimin në nivele? Grupimi në nivele do të rezultojë në faqe vetëm për Pra, nëse zgjedhim ndonjë fushë pë

242


Fig. 14.5c - Zgjedhja e fushës për sortim

Zgjedhim sortimin sipas fushave Emri dhe Mbiemri, me renditje rritëse. Nëse paraqiten dy ose më shumë emra të njëjtë, atëherë sortimi brenda atij grupi bëhet sipas mbiemrit. Me Next, vazhdojmë në

(fig. hapin e ardhshëm, të fundit14.5d).

Fig. 14.5d - Titulli i faqes dhe opcionet për

përfundimin e procedurës

Në hapin e fundit, paraqitet pyetj"What title do you want for yopage?" ("Çfarë titulli dëshiron përfaqen?"), me të cilin përcaktohet titulli i dritares në të cilën do të hapet faqja. Gjithashtu, përcaktohen opcionet, për veprimet pas përfundimit të procedurës me Finish. Zgjedhet opcioni për hapje faqes (Open the Page) ose modifikimin e mëtejmë të faqes (Modify the page's design), me ç'rast faqja hapet në modin e dizajnit.

Gjithashtu, në këtë dritare kemi edhe dy opcione: "Do you want to apply a theme tyour page?" ("A dëshironi të aplikoni ndonjë temë në faqen tuaj?"), me të cilizgjedhet ndonjë motiv (theme-motiv, temë) i gatshëm për web faqe dhe "Display Help on working with the page" ("Paraqit ndihmë për punën me faqen"). Motivin për web faqe mund ta aplikojmë edhe më vonë duke kaluar në modin e dizajnit dhe duke duke zgjedhur në meny: Format - Theme. Motivi paraqet një grup stilesh të predefinuara për faqen dhe elementet e saj, si prapavia, tastet, hiperlinkat, koetj. Në fund, me Finish, hapet faqja, e cila duket si në fig. 14.5e (kur hapet në pamjePage View). Kalimi në pamjen design bëhet duke zgjedhur Design në shiritin e veglave të Accessit ose në shiritin e veglave të dritares së bazës.

a ur

en

o n

rnizat,

n

243


vendlindjes, paraqitet shenja (+/-) për grupim, me të cilën shpaloset ose mbyllet përmbajtja e fushavgrup. Mbyllja dhe hapja bëhet dukklikuar shenjën, e cila paraqitet si +kur niveli

Fig. 14.5e - F ijuar përmes

Meqë kemi zgjedhur grupimin sipas

e në e

është i mbyllur dhe si - kur ai është i hapur. Në fund të

ër

dhe ai për

Krijimi i faqes në bazë të ndonjë faqe Nëse veq ekziston ndonjë HTML dokument me t grafike dhe përmbajtje të cilën dëshironi ta shfrytëzoni për paraqitjen e tëdritaren e bazës, në faqen Pages, zgjedhni opci eb page that already exists (Edito web faqen që veq ekziston). Gjithfaqes së re, duke zgjedhur New në shiritin e veNew Data Access Page (Fig. 14.1), zgjedhni ExNë ekran do të paraqitet dritarja Locate Web Pa Faqen) në të ilin shihet lista e web faqeve në folderin e zgjedhur. Zgjedhim HTML fajllin të

qja në

ccessit dhe duke i përshtatur elementet që ekzistojnë në të.

rijimi i faqes në modin e dizajnimit

ë

veglave Alignment and Sizing (Rreshtimi dhe madhësia) si dhe shiriti i veglave - Toolbox, i cili tani përmbanë edhe veglat specifike për krijimin e web faqes. Nëse në ekran nuk paraqitet dritarja Field List (Lista e fushave), e paraqitni duke zgjedhur në meny: View-Field List. Në Field List, paraqitet baza e të dhënave me tabelat dhe pyetësit e saj.

aqja e krmagjistarit

dritares paraqiten dy shiritat pnavigim. Shiriti për navigim të rekordeve brenda grupitnavigim të grupeve.

je ekzistuese

elemente dhënave të Accessit, atëherë në

onin Edit washtu, mund të filloni krijimin e glave, e pastaj në dritaren që hapet - isting Web Page. ge (Lokalizo Web

c

A K

cilin dëshirojmë ta përdorim dhe klikojmë Open. Në ekran do të paraqitet famodin e dizajnit, ashtu që mund të modifikohet duke i shtuar në të të dhënat e

Për të krijuar faqe të re për qasje në të dhëna prej fillimit, në dritaren e bazës klikojmë dy herë opcionin Create data access page in design view (krijo faqen nmodin e dizajnimit). Gjithashtu, mund të klikohet New dhe në dritaren që hapet, New Data Access Page, të zgjedhet opcioni Design View. Në ekran do të paraqitet faqja e zbrazët, me pjesën Section-Unbound (Seksioni- i palidhur) dhe mbi të teksti: Click here and type title text (Kliko këtu dhe shtype titullin). Në ekran gjithashtu do të paraqitet shiriti i

244


Për të insertuar fushat e caktuara, në dritaren Filed List, klikohet

(shtoje në faqe) ose fusha e zgjedhur zvarritet në dritare në pozitën e dëshiruar. Kur shpaloset struktura e një tabele,

t e

elat e lidhura). Në këtë ënyrë, mundësohet krijimi i faqes në nivele, ngjashëm si forma me nënformë.

rapo ohet d se, kurse për të parë tiparet e faqes, në menynë File zgjedhet PPër të aplikuar ndonjë motiv (theme) në menyn ekran do të paraqitet dritarja Theme (Fig. 14.7) në të temave të cilat

und të aplikohen në faqen e dizajnuar.

shenja plus para folderit, për të shpalosur strukturën e tabelës ose pyetësit dhe pastaj zgjedhet fushadhe klikohet tasti Add To Page

Fig. 14.6 - Dizajnimi i faqes në listë paraqiten edhe tabela

lidhura me të. Ato paraqiten në folderin e veçantë - Related Tables (Tabm

m

Në listën Choose a Theme (zgjedhe temën) zgjedhet tema, kurse në dritaren në anën e djathtë menjëherë aplikohet tema

Edhe për dizajnimin e faqes, vlejnë rregullat e njëjta si në rastin e formës ose y herë fusha përkatërtit. Për të parë tiparet e fushave, klik

age Properties. ë Format zgjedhet Theme. Në cilën paraqitet lista e

e zgjedhur, ihet se si

et ajo tet e e likohet ajo

temë. Ka mundësi të aktivizohen opc ra të

Vivid rs), f ra (Active

Graphics) dhe fotografitë në vi (B age). Nëse

ma e zgjedhur të tan , mund të klikohet fau

Në atë rast, të gjitha faqe dizajnin sipas temës së standarde.

me ç'rast shdukweb faq

dhe si duken elemens në rast se ap

ose jotheksuara të hiperlinkave (

ionet për ngjy

Colo otot e animua

prapa ackground Imdëshironi që tbëhet s

t De

edarde

Set e reja që krijohen, do të kenë

lt.

zgjedhur si

245


Fig. 14.7 - Faqja ne I

pamje, por jo edhe nëse hapet në nternet Explorer

ja

menynë File zgjedhet Web Page Preview.

Internet Explorerit dhe në të faqja e krijuar. Nëse faqja ka ndonjë foto aktive, atëherë ajo do të jetë aktive në këtë

kuadër të Accessit.

do të b faqeve, si:

Për të parë se si do të duket faqkur të hapet përmes Internet Explorerit, duhet të ruhet dhe në

Në ekran do të hapet dritarja e

eglave Toolbox përveq veglave të zakonshme Gjatë dizajnimit, në shiritin e vshtohen edhe veglat specifike për dizajnim të we

Bound HTML Paraqet të dhënat prej ndonjë fushe në bazën e të dhënave

ose rezultatin e ndonjë shprehjeje.

Scrolling Text Inserton tekstin rrotullues. Mundëson përcaktimin

shpejtësisë dhë tipit të rrotullimit. e drejtimit,

Inserton tastin për shpgrupuara.

Expand alosjen ose palosjen e rekordeve të

Record Navigation Inserton shiritin për navigim, i cili përmbanë tastet për paraqitje, sortim, filtrim, etj.

Pivot Table Paraqet PivotTable, që mund të lidhet me bazën e të dhënave.

faqen për qaOffice Chart

Office Spreadsheet Inserton tabelë të Excel-it, për të mundësuar shtimin e rekordeve ose importimin e formave nga Excel-i.

Bound Hyperlink Inserton hiperlinkun (lidhjen) në tabe

nzakonisht ose çka keni në dispozicion prej provajderit tuaj (ofruesit të sherbimpër internet dhe web faqe).

Aktivizon Office Chart Wizard, për insertimin e diagrameve në sje në të dhëna.

lën ose pyetësin e

përcaktuar.

Hyperlink Inserton hiperlinkun (li e

përcaktuar. dhjen) në fajllin ose web faqen

lidhur me fajllin ose web faqen efi me një lidhje. n për qasje në të dhënat.

ni edhe përmes programeve tjera

sulto

ë dhëna në web sajtin tuaj mund të përdorni Microsoft

Hotspot Image Inserton fotografinë të

caktuar. Është fotogra

Movie Inserton filmat në faqe

HTML dokumentin e krijuar mund ta modifikopër web dizajn. Publikimi i faqes së krijuar, varet prej lidhjes në rrjetë lokale ose në Internet. Për mënyrën e publikimit duhet të kon het administratori i rrjetës. Nëse keni web faqen tuaj personale në internet, për të publikuar faqen për qasje në t Web Publishing Wizard ose

donjë vegël tjetër për publikim të faqeve, varësisht prej asaj çka përdorni eve

246

Avni Rexhepi - Microsoft Access Dritarja komanduese

DRITARJA KOMANDUESE B

përmtë

Swithcboard MSwitchboard Manager (Veglat-Shërbimet e bazës-Switchboard Menagjeri). Kyështë një aplikacion ndihmës, i cili mundëson krijimin e lehtë të dritares komanduese. Përndryshe, dritarja komanduese mund të krijohet përmes dizajnimit të formës e cila do të jetë dritare komanduese. Le të krijojmë dritaren komanduesepër punë me bazën e të dhënave "

ayetësit, format, raportet, etj.) dhe e ga

za e të dhënave e kompletuar me të gjitha objektet p pën ehdhënave, ashtu që përdoruesit e papërvojë dhe aaplikacionin, të mos kenë probleme me hapjen nevojshme, mund të krijohet dritarja komanduekomanduese - Switchboard, është një formë spekomanduese përmes të cilave kryhen veprimet htë term që përdoret në telefoni - përdoret për definlistën e lidhjeve të cilat më vonë mund të aktivi

banë listën e aktiviteteve të përgjithëshme dritares komanduese, shfrytëzuesi përcaktohet për një operacion të caktuar. Kur

krijohet baza e re e të dhënave, përmes magjista s

shfrytëzuesit. Në dritaren komanduese vendoseose objekteve tjera, të nevojshme për kryerjen e t rrjedha e veprimeve dhe lidhja mes objekteve tëmund të krijohet një dritare komanduese ose drnëndritare komanduese, të cilat hapen prej dritadritare komanduese me disa faqe). Dritaren e tiobjekt startues të aplikacionit, ashtu që kur të stparaqitet në ekran dritarja komanduese, e jo drindodhë zakonisht. Accessi ofron disa opcione pt ndo të paraqiten në etj. KëtoStartup. Për krijimin e dritares komanduese, Ac

anager-it, i cili hapet prej meny Utilities-

, Fakulteti".

e nevojshme (tabelat, r përdorim paraqet një aplikacion, tësuar punën me bazën e të ta të painformuar lidhur me

e formave ose objekteve tjera të se për aplikacionin. Dritarja ciale, e cila përmbanë tastet

e nevojshme. (Swithcboardi ësimin e një hyrjeje në aplikacion, me zohen). Dritarja komanduese . Duke klikuar në ndonjë prej pikave

tshmejë program të gatshëm për përdorim. Për të l

rit Database Wizard, gjithmonë i element i interfejsit të n kontrollat për hapjen e formave punëve të caktuara, kontrollohe bazës. Për bazën e të dhënave,

itarja kryesore dhe më shumë res kryesore komanduese (pra, llë komanduese, mund ta bëjmë si artohet aplikacioni, së pari të tarja e bazës së të dhënave, si ër startimin e aplikacionit, ashtu që

it, menytë dhe shiritat e veglave që rregullohen përmes menysë: Tools-cessi ofron ndihmë përmes së: Tools-Database

krijohet edhe së paku një dritare komanduese,

ë kontrollohet mënyra e startimit të aplikaciodritaren e Accessit,

247

Dritarja komanduese Avni Rexhepi - Microsoft Access

Krijimi i dritares komanduese

base , në

hironi ta krijoni një?". Kur klikohet Yes, në ekran paraqitet dritarja e Switchboard Manager-it (fig. 13.1), e cila fillon me faqen kryesore (të parë) standarde.

Për të filluar krijimin e dritares komanduese, zgjedhim në meny: Tools-DataUtilities-Switchboard Manager. Nëse më parë s'ka pasur dritare komandueseekran do të paraqitet vërejtja se "Switchboard Manager-i nuk ka gjetur ndonjë dritare komanduese (Switchboard) në bazën e të dhënave. A dës

Vërejtja

Fig. 13.1 - Switchboard Manager

Në anën e djathtë janë tastet komanduese, me të cilat kryhen veprimet e nevojshme: -Close (Mbylle) - dalja prej Switchboard Manager-it -New (E re) - hapja e dialogut për

-Edit (Edito) - editimi i faqes së

ë

Në dritaren e parë, shihet se veq ekziston faqja kryesore komanduese) që është faqja e parë sta ar).

ue Kur krijohet dritarja komanduese, në fillim siç tëm faqen kryesore. Nëse aplikacioni është i thjeshtë dhe ritare komanduese, atëherë për të caktuar pikat e veça n.

shtë i z hapet dritarja për dialog Edit Switchboard Page13.2). Në fushën Switchboard Name (Emri i switchboardit) kemi emrin e dritares

omanduese, të cilin mund ta ndryshojmë duke dhënë emrin e ri. Për rastin tonë, do të japim emrin: "Baza e të dhënave - Fakulteti".

krijimin e faqes së rë

zgjedhur -Delete (fshije) - fshirja e faqes së zgjedhur -Make Default (bëje standarde) - definon formën e zgjedhur si formstandarde, në vend të asaj që e definon Accessi.

Main Switchboard (Dritarja ndarde (Default-e nënkuptu

se

shihet në fig.13.1, kemi veka nevojë vetëm për një dnta në të duhet vepruar si vijo

gjedhur) dhe klikohet Edit. Me këtë (Edito faqen e switchboard-it, fig.

et Main Switchboard (nëse nuk ë

Shtimi i pikave në dritaren komand

Zgjedh

k

248


Fig. 13.2 - Editimi i faqes së switchboard-it

Në fillim është në dispozicion

rd

Kur s nëSwitchboard Items (fig. 13.3)(Edito pikat e swi ën përcaktojmë

vetëm tastin New (I ri/E re), për tështuar pikat në të. Në listën Items on this switchboa(Pikat në këtë dritare komanduese)do të krijojmë listën e pikave të dritares komanduese kryesore.

atë faqe, hapet dritarja Edit tchboard-it), në të cil

htypim New për të krijuar një pikë të re

pikat komanduese, emrat dhe veprimet që i kryejnë ato.

- Text - Teksti që paraqitet për p

Fig. 13.3 - Editimi i pikave të faqes

ikën komanduese - Command (Komanda) - komanda, veprimi që aktivizohet kur të klikohet në atë pikë

Switchboard (sepse si komandë është k switchboard-i), ndryshon varësisht prej

, e cila hapet duke klikuar shigjetën t e përshkruara në tabelën vijuese:

Argumenti

Pika e tretë, që momentalisht është argumenti e zgjedhur Go To Switchboard (kalo tekomandës së zgjedhur. Në listën e komandavenë skajin e djathtë, ndodhen komanda Komanda Përshkrimi Go To Switchboard Hapë faqe (formë) tjetër të

dritares komandues, dhe mbyllë atë aktuale

Emri i faqes (formës) komanduese

Open Form in Add Mode Hapë formën për shtimin e

rekordeve dhe paraqet vrekordin e zbrazët

Emri i formës etëm

dhe Emri i formës

n për Emri i raportit

ger-in S'ka

Open Form in Edit Mode Hapë formën për editiminsertim të të dhënave

Open Report Hapë raportin në pamjeshtypje

Design Application Hapë Switchboard Manapër ndryshime të faqes aktuale

Exit Application Mbyllë bazën aktive të të dhënave (dalja prej aplikacionit)

S'ka

Run Macro Ekzekuton makron Emri i makros Run Code Ekzekuton procedurën e Visual

Basic-ut Emri i procedurës

249


Për të krijuar dritaren komanduese të thjeshtë, një faqëshe, me katër opcione: Studentët (hapë formën studentët), Fletëparaqitjet (hapë formën Fletëparaqitjet)Lëndët (hapë formën Lëndët) dhe Dalja (mbyllja e bazës së të dhënave) vepsi vijon:

, rojmë

1. Klikojmë New dhe në dritaren për dialogpërkatëse zgjedhim ose shtypim:

- Text: Studentët t M

- Form: Forma Studentët Klikojmë OK, për të përfunduar dhe kthehemi në dritaren e mëparshme,

Edit Switchboard Page. 2. Pastaj përsëri klikojmë New, për të shtuar një pikë të re dhe përcaktojmë:

- Command: Open Form in Edit Mode - Form: Forma Fletëparaqitjet

Klikojmë OK, për të përfunduar dhe

- Command: Open Form in Edit Mode

Klikojmë OK, për të përfunduar dhe kthehemi në dritaren e mëparshme. 4. Përsëri klikojmë New, për të shtuar një pikë - Text: Dalja - Command: Exit Applicatin

kt . Tani dritarja Edit Switchboard Page, duket si n

Edit Switchboard Item, në pozitat

ode

- Text: Lëndët

- Command: Open Form in Edi

- Text: Fletëparaqitjet

kthehemi në dritaren e mëparshme. 3. Përsëri klikojmë New, për të shtuar një pikë të re, dhe përcaktojmë:

- Form: Forma Lëndët

të re, dhe përsërisim:

hehemi në dritaren e mëparshmeë fig. 13.4.

Pasi të shtohet pika e parë, aktivizohen edhe tastet tjera komanduese: -Edit - për ed

Klikojmë OK, për të përfunduar dhe

Fig. 13.4 - Editimi i pikave në Switchboard

itimin e pikës së zgjedhur

dhe - Move Down - zhvendose më poshtë

Përmes tasteve Move Up dhe Move Down, ndryshojmë renditjen e pikave, në dritaren komanduese. Kur e shtojmë një pikë të re, ajo vendoset në fund të listës.

-Delete - fshirja e pikës së zgjehur -Move Up - zhvendose më lartë,

250


Përmes këtyre pullave e zhvendosim në poshtë, nëse ajo p.sh., shtohet pas pikës Dalja 5. Shtypim Close, për të mbyllur dritaren dritaren, Switchboard Manager. Edhe në

pozitën e dëshiruar, më lartë ose më , që zakonisht është e fundit në listë.

Edit Switchboard Page dhe kthehemi në të shtypim Close për të përfunduar punën.

ani në faqen Forms, të dritares së bazës do të gjejmë formën Switchboard. Kur të hapet forma Switchboard në të kemi pikat e përpamjen si në fig. 13.5.

T

caktuara me herët dhe ajo ka

Ky është dizajni standard, të cka të definuar program

ilin e i, kurse për

Switchboard Manager-it, në modin e dizajnit ajo duket si në fig. 13.6.

të bërë ndryshime në dizajn, duhet hapur formën në modin e dizajnit. Mirëpo në modin e dizajnit forma ka pamje që ndryshon prej atyre standarde. Kur hapet dritarja komanduese e krijuar përmes

Fig. 13.5 - Dritarja e thjeshtë komanduese

Fig. 13.6 - Dritarja komanduese në pamjen

Design komanduese, për të hapuProperties dhe bëjmë ndryshimet enevojshme në të.

Për të ndryshuar ngjyrën e pjesëve të formës ose për të insertuar ndonjë foto, klikohet dy herë në to, për të hapur dritaren e tipareve (Properties) dhe për të bërë ndryshimet në to (picture, për foto). Ndryshimet mund të bëhen direkt edhe përmes tasteve përkatëse në shiritin e veglave. Për të ndryshuar formën e pikave komanduese ose për të vendosur ndonjë foto në to, klikojmë dy herë në ndonjërën pikë

r dritaren

erties) lave

Për të ndryshuar tiparet e tekstit të pikave komanduese, klikojmë dy herë nëdrejtkëndëshin e pjesës së tekstit për të hapur dritaren me tiparet e saj (Propdhe bëjmë ndryshimet e tipareve përkatëse ose drejtpërdrejt në shiritin e vegbëjmë ndryshimet përkatëse, etj.

251


Dritarja komanduese shumëfaqëshe Për të krijuar dritaren komanduese shumëfaqëshe, duhet krijuar faqe të reja komanduese, përveq faqes kryesore standarde. Në këto raste, faqja kryesore (fillestare) është urë kalimi në faqet tjera komanduese, në të cilat vendosen pikat komanduese për manipulim me objektet e bazës së të dhënave. Për shembull, do të krijojmë dritaret komanduese për bazën e të dhënave

ekomanduese t dhe Lëndët. Në secilën prej tyre

asta manduese: për regjistrimin e rekordeve të reja, për shikimin dhe editimin e rekordeve ekzistuese dhe për kthimin në dritaren kryesore. (Për të lehtësuar punën, do ta fshijmë sëthjeshtë të krijuar më herët. Pra në faqen forms, e fshijmë formën Switchboard. Përndryshe, mund të mos fshihet ajo fare, por vetëm të modifikohet). Startojmë Switchboard Manager-in dhe hapet dritarja Switchboard Manager, si në fig. 13.1.

"Fakulteti", por tani duke përdorur dritar n kryesore si hyrje dhe tri dritare ë veçanta: Studentët, Fletëparaqitjet

j do të vendosim nga tri pika kop

pari dritaren komandues të

faqes së switchbordit) dhe fillimisaty është teksti: New switchboardPage (Faqja e re e switchbordit), i gatshëm për tu ndryshuar.

Në fillim aty është vetëm faqja

ht

standarde: Main Switchboard. Për të krijuar faqet tjera klikojmë New dhe hapet dritarja Create New (fig. 13.7). Në të kemi vetëm fushën Switchboard Page Name (Emri i

Në vend të tekstit ekzistues shkruajmë emrin e faqes së re "Faqja Studentët". Klikojmë OK dhe kthehemi në dritaren Switchboard Manager. Tani aty, përveq faqes Main

F

a

"Faqja Lëndët".

Switchboard (Default) kemi edhe faqen e re që sapo e krijuam "FaqjStudentët".

ig. 13.7-Krijimi i faqeve të reja Përsërisim procedurën e njëjtë, për të krijuar edhe dy faqet tjera, "Faqja Fletëparaqitjet" dhe

252


1-K o2-Ja m gjësisht "Faqja Lëndët") dhe klikojm

lik jmë New, hapet dritarja Create New. pi emrin e faqes "Faqja Fletëparaqitjet" (gje

ë OK për t'u kthyer në faqen Switchboard Manager.

Fi it

(Faqet e Switchboard-it) kemi katër qja

et

të klikojmë

Tani në listën Switchboard Pages

g. 13.8 - Faqet e Switchboard-

faqet: Main Switchboard, FaFletëparaqitjet, Faqja Lëndët dheFaqja Studentët. (Rradhitja bëhsipas alfabetit- Fig. 13.8). Pasi krijuam faqet e dritares komanduese, tani duhet të përpunojmë përmbajtjet e tyre. Për secilën, me radhë duhetEdit dhe të kalojmë në dritaren Edit Switchboard Page.

Zgjedhim Main Switchboard dhe klikojmë Edit. Në dritaren Edit Switchboard Page momentalisht nuk ka asnjë pikë komanduese, prandaj klikojmë New për të

rijuar një pikë të re komanduese në këtë faqe. k

Nëse rastësisht nuk e keni fshirë formën Switchboard, të krijuar më herët, për rastin e dritares komanduese njëfaqëshe, atëherë këtu do të shihet përmbajtja e saj e mëhershme, me pikat komanduese si në fig 13.4. Në atë rast vetëm duhet të modifikohen pikat ekzistuese duke klikuar Edit.

Kur klikohet New në dritaren Edit Switchboard Page, hapet dritarja Edit Switchboard Item (si në fig. 13.3).

Tani zgjedhim emrin e pikës komanduese në fushën Text, komandën në fushën Command dargumentin në të cilin kryhet komanda, në fushën e tretë.

uhet përsëritur procedurën vijuese për secilën pikë:

he

1-Klikohet New në faqen Edit Switchboard PagD

e për të hapur faqen Edit Switchboard Item

253


2-Plotësojmë dritaren Edit Switchboard Item dh kthyer përsëri në dritaren e mëparshme. Në këtë mënyrë krijojmë pikat komanduese: StFaqja Studentët, Fletëparaqitjet, që na dërgon Lëndët, që na dërgon në faqen Faqja Lëndët dh

e klikojmë OK për tu

udentët, që na dërgon në faqen në faqen Faqja Fletëparaqitjet, e Dalja, që bën daljen prej

aplikacionit (fig. 13.9).

fusha Switchboard, shihet lista e faqetë krijuara më herët. Prej listës zgjedhfaqen në t

Për komandën Go To Switchboard, të klikohet shenja për hapjen e listës

kur tek ve im

ë cilën kalohet.

Fig. 13.9 - Krijimi i pikave komanduese për faqen kryesore - Main Switchboard Tani, faqja Main Switchboard është e kom

pletuar dhe duket si në fig. 13.10.

Pra

Fig. 13.10 - Faqja kryesore me pikat e saj

Switchboard Manager (fig. 13.Në mënyrë të njëjtë, tani duhet tëkrijojmë pikat komanduese të faqeve tjera.

, pikat komanduese janë të njëjta

anë llim en

8).

Zgjedhim tani faqen Faqja Fletëparaqitjet (në fig. 13.8) dhe klikojmë Edit, për të krijuar pikat komanduese në këtë faqe. Hapet dritarja Edit Switchboard Page për faqen Faqja Fletëparaqitjet (fig. 13.11).

si në rastin e faqes së thjeshtë që e patëm krijuar më herët, por komandat që ekzekutohen jtjera. Pastaj, me Close e mbydritaren dhe kthehemi në faq

254


Fig. 13.11 - Faqja Fletëparaqitjet

Për të krijuar pikat komanduese për këtë faqe, përsërisim procedurëpërshkruar për krijimin e pikakomanduese për faqen krPra, klikohet New për krijiminpikës së re komanduese, me ç'rast hapet faqja Edit Switchboarddhe për secilën p

n e ve

yesore. e

Item ikë përcaktohet:

Në faqen Faqja Fletëparaqitjet do të krijojmë t

Emri, Komanda dhe Argumenti.

ri pika komanduese:

1. Shiko Fletëparaqitjet, e cila hapformën Fletëparaqitjet-Alfabet, në modin e editimit, me ç'rast mund të shihen dhe editohen të gjitha rekordet ekzistuese. 2. Regjistro Fletëparaqitje të re, e cila hapë formën e njëjtë, por tash në modin e shtimit (Add Mode), mç'rast hapet forma për shtimin e rekordit të ri, por nuk mund të shihen rekordet e mëhershme. 3. Kthehu në faqen kryesore, e cil

Fig. 13.12 - Pikat komanduese na kthen në f

ë

e

a aqen kryesore.

Tani faqja Edit Switchboard Page për faqen Faqja Fletëparaqitjet do të duket si në fig 13.13.

Me Close mbyllim dritaren dhe kthehemi në faqen kryesore (fig.

Fig. 13.13 - Faqja Fletëparaqitjet e

duhet të krijojmë pikat komanduespër dy faqet tjera: Faqja Lënddhe Faqja Studentët. Për secilën prej tyre do të krijojmë nga tri pika komanduese të ngjashme, për hapjen e formës në modin e

kompletuar

13.8). Në mënyrë të njëjtë tani e

ët,

editimit, në modin e shtimit dhe për kthimin në faqen kryesore.

255


Pasi të krijohen të gjitha pikat komanduese, në të gjitha faqet e dritares komanduese, do të hapim formën Switchboard në faqen forms të dritares së bazës dhe në ekran do të paraqitet dritarja kryesore komanduese (fig. 13.14a). Nëse klikohet Studentët kalohet në faqen e dritares komanduese Faqja Studentët (fig. 13.14b). Në të kemi pikat komanduese përkatëse, për hapjen e formës studentët në modin e editimit, në modin e shtimit dhe për kthimin në faqen kryesore. Njësoj, nëse shtypim Fletëparaqitjet ose Lëndët kalohet në faqet përkatëse si në fig. 13.14c, respektivisht 13.14d.

Fig. 13.14a - Faqja kryesore

Fig. 13.14b - Faqja Studentët

Fig. 13.14b - Faqja Fletëparaqitjet

Fig. 13.14b - Faqja Lëndët

Në modin e dizajnit, kemi ndryshuar madhësinë e fontit dhe stilin (Bold) për pikat komanduese të faqeve të dritares komanduese. Tani, nëse dëshirojmë që kur të hapet baza e të dhënave, në ekran të paraqitet së pari dritarja komanduese, zgjedhim opcionet për mënyrën e startimit të aplikacionit, duke zgjedhur në meny: Tools-Startup me ç'rast hapet dritarja Startup (fig. 13.15). Në dritaren Startup kemi këto fusha:

- Application Title (Titulli i aplikacionit) ku mund të japim një emër si titull të aplikacionit,

- Display Form/Page (Paraqite formën/faqen) në të cilën përcaktohet forma ose faqja e parë që do të paraqitet në ekran kur të startohet aplikacioni. Në këtë fushë në listën me format ekzistuese, që hapet duke klikuar shigjetën në skajin e djathtë, zgjedhim formën që e krijuam, Switchboard.

256


- Application Icon (Ikona e aplikacionit), ku mund të zgjedhim ikonën për aplikacionin, duke klikuar tastin me tri pika (…) pranë kësaj fushe,

- Menu Bar (Rreshti i menysë), Default (menya standarde), - Shortcut Meny Bar (Shkurtesat për meny).

Gjithashtu, kemi edhe fushat e tipit Check Box, të cilat kur zgjedhen aktivizojnë opcionet përkatëse.

- Display Database Win bazës), - Display Status Bar (Pa ),

e

dow (Paraqite dritaren eraqite rreshtin e statusit

- Allow Full Menus (Lejo menytë e plota), - Allow Default Shortcut Meny (Lejo shkurtesat standarde për meny), - Allow Built in Toolbars (Lejo shiritat e veglave), - Allow Toolbar/Menu Changes (Lejo ndryshimet në shiritat e veglave dh

në meny).

Për rastin tonë, vetëm do të

Fig. 13.15 - Dritarja Startup

përcaktojmë formën fillestare Switchboard, ashtu që kur të startohet aplikacioni (kur të hapimfajllin përkatës) në ekran në fillimdo të paraqitet dritarja komanduesee krijuar (fig. 13.14a).

Nëse në dritaren Startup, eleminojmë opcionin Display Database Window, kur të startohet aplikacioni, në ekran paraqitet vetëm dritarja komanduese. Në këtë rapër të hapur dritaren e bazës, duhet shtypur F11 ose klikohet ikona Database Window në shiritin e veglave Tabela Switchboard Items Për dritaren komanduese të krijuar përmes Switchboard Manager-it, Accessi automatikisht krijon një tabelë të re, me emrin Switchboard Items. Secili rekord i kësaj tabele paraqet një pikë ose element të dritareve komanduese dhe secila fushë definon komandën dhe argumentin. Në fig. 13.16 është paraqitur tabela e krijuar për dritaren komanduese që e krijuam. Si shihet në tabelë, për fushat ItemNumber

he Command për secilën formë (

st,

faqe) të dritares komanduese rreshti i parë ka fushën ItemText ndodhet titulli i formës, i cili përkatëse.

dvlerën 0, me çka tregon se në

araqitet në titullin e dritarespFusha Argument tregon për argumentin e komandës që ekzekutohet. Për rreshtin e parë, kemi Default, që do të thotë se ajo është forma standarde e cila hapet si formë startuese, nëse në dritaren Startup në fushën Display Form është zgjedhur Switchboard. Numri në këtë fushë, tregon ID numrin e faqes (SwitchboardID), si

257


cak të komandës Go To Switchboard. Numri në fushën Command tregon numrin rendor të komandës së zgjedhur në listën në kuadër të dritarës Edit Switchboard.

umrat rendor janë sipas radhës në atë listë. Për shembull, 2 paraqet hapjen e ë modin e rdev e editimit dhe insertimit, etj.

rita anduese mItems, por më lehtë është të bëhen për

Nformës n shtimit të reko e, 3 në modin Ndryshimet në d ren kom und të bëhen edhe në tabelën Switchboard

mes Switchboard Manager-it.

fushën text të dialogut Edit Switchboard.

Fig. 13.15 - T

abela oard Item

.

nd - N u Switchboard

- Argument - Emri i formës, numri i fopërdoret në komandën e dialogut Edit

Krijimi i dritares komanduese

komandue ta krijojmmodin e dizajnimin dhe duke vendosuekzekutojnë komandat përkatëse. Në faqen forms të dritares së bazës së

it (Create f Design Vie a e zbrazët dhe rregullojmë tiparet e saj, s- Caption - Titulli, i ekstin i csë dritares komanduese.

View - Single Form. rs - Neith t rrëshqi

- Record Selector - No (Selektuesi i reNavigation Buttons - No (Tastet për navigim, Jo, sepse s'do të ketë lëvizje nëpër

Yes (forma merr madhësinë e njëjtë, sa herë që hapet).

Switchb s

- SwitchboardID - Numri identifikues që i ndahet faqes së dritares komanduese - ItemNumber - Numri i pikës komanduese, në faqen komandueseBashkë me fushën SwitchboardIDformojnë çelësin primar të tabelës.- ItemText - Teksti i dhënë në

- ItemCommadialogun Edit

umri që tregon n.

mrin rendor të komandës së zgjedhur në

rmës, raportit, makros ose procedurës që Switchboard.

përmes dizajnimit

Dritaren se mund ë edhe duke krijuar formë të zakonshme në r në të tastet komanduese të cilat do të

të dhënave, krjijojmë një formë të re përmes dizajnim orm in w ose ndonjë mënyrë tjetër). Krijohet form

i vijon: nsertoni t ili dëshironi të paraqitet në titullin e formës,

- Default- Scrollba er (shirita tës, asnjëri).

kordit, jo). - rekorde). - AutoResize-- AutoCenter - Yes (forma paraqitet në qendër të ekranit, sa herë që hapet).

258


Këto janë disa nga tiparet, që përcaktohen për këtë rast. Gjithashtu, mund të ndryshoni ngjyrën e prapavisë ose të insertoni ndonjë foto. Pastaj, emërtoni dhe ruani formën. Kur të hapet forma, do të jetë tërësisht e zbrazët.

bëjm

dëshirës. Ngjashëm, duke përdorur Insert Hyperlink ose duke insertuanjë tast komandues dhe duke përcaktuar tiparet e tij; HyperlinkAddress ose H

Fig. 13.16 a & b - Dizajnimi i Dritares

Komanduese

pamjen Form, do të duket si në fig13.16b. Pra, kemi insertuar tastetpër forma dhe tastet për rap

jithas

Për të insertuar tastet komanduese, kaloni në modin e dizajnit dhe insertoni tastet komanduese (Command Buttons) për ekzekutimin e komandave të ndryshme ose Hiperlinkat për kalim në ndonjë formë, raport ose lokacion tjetër. Insertojmë tastet komanduese të cilat do të kryejnë operacionet e caktuara dhe përmes veglave (Toolbox) duke përdorur drejtkëndëshat, vijat ndarëse, etj.,

ë dizajnimin e formës sipas

r

yperlink SubAddress

mund të përcaktojmë objektin tjetër në të cilin kalohet, kur të klikohet Hiperlinku. Kur të hapet forma, në

.

orte.

htu, kemi edhe tastin për mbylljen e dritares, Dalja. undësuar komandimin përmes tastierës, duke shtypur shkronjën e

ë tasteve komanduese, duhet përshtatur tiparin Caption të tastit përkatës komandues ashtu që, para shkronjës e cila dëshirojmë të aktivizojë komandën prej tastierës, vendoset s(Properties) dhe pëkemi: Caption: Stud otat, etj. Gjithashtu ka mund ose kodet e Visual Bdeaktivizojmë kont jmë tastin komandues, i cili do të paraqitet me emrin e zakonshëm Command. Pastaj përcaktojmë tiparet e

GPër të mnënvizuar t

imboli &. Pra për tastin Studentët, hapim dritaren e tipareve rcaktojmë tiparin Caption: &Studentët; për Studentët - Notat, entët - &Nësi, që tastet komanduese të jenë taste që aktivizojnë Makrotasic-ut. Për të krijuar një tast komandu

rollën Control Wizards, e pastaj insertoes të tillë, së pari

259


tij dhe për tiparin Oose kodin që aktiviz

nClick (në klik), në faqen Events (ngjarjet), zgjedhim makron ohet kur të klikohet tasti. (Shpjegohet në vazhdim të tekstit).

260


261

Ngjarjet Avni Rexhepi - Microsoft Access

NGJARJET Ngjarja (Event) është ajo çka ndodhë në ndonjë objekt, ndonjë veprim (aksion) i ili shkakton ndonjë reagim (përgjigje). Accessi është program i udhëhequr prej

e. Ai reagoë asnjë ngjarj

është shtypja e tastidhe aktivizohet makroja ose procedura e tastit komandues, me çka aktivizohet përgjigja përkatëse. Ngjarjet i shkaktojnngjarjet që janë si ptabelë, azhurimeve projektimit dhe diza aktohet që kur të

gjarja, Accmakros ose procedu rjes (modul i Visual Basic-ut). Makrot dhe procedurat e ngjarjeve janë të lidhura me tiparin e ngjarjes së objektit të caktuar, në

odhur aktivizojë ndonjë mkomandues dhe meprocedurën përkatë

areve Për secilin

ur krijohet tasti komandues përmes magjistarit, atëherë ai automatikisht do të bëjë

ë të ndara në tetë kategori: ngjarjet në të dhëna, ngjarjet e gabimeve, jarjet

Ngjarja e të dhënave paraqitet çdo herë që insertohet ndonjë e dhënë ose kur fshihet nga lista e të dhënave në formë, kur shtypet në ndonjë fushë tekstuale, kur zgjedhet në listën rënëse (combo box), kur merr fokusin ose kur fokusi kalon në rekordin

cngjarjev n në ngjarjet e ndryshme që ndodhin gjatë punës. Nëse nuk

e, atëherë nuk do të ndodhe asgjë. Për shembull, një ngjarje ndodht të mausit (Click-kliku), me ç'rast paraqitet ngjarja OnClick

ë shfrytëzuesit dhe Accessi përgjigjet në to, por edhe në asojë e ndryshimeve në sistem, ndryshimeve në të dhënat në në rekorde të lidhura, filtrim, intervale kohore, etj. Gjatë jnimit të bazës së të dhënave mund të përc

ndodhe n essi të përgjigjet me ndonjë veprim të caktuar, si ekzekutimi i rës së ngja

të cilin ka nd ngjarja. Për shembull, shtypja e tastit komandues do të akro ose procedurë të lidhur me ngjarjen OnClick të tastit të do të hapë ndonjë formë. Lidhja e ngjarjes me makron ose se bëhet në modin e dizajnit. Për objektin përkatës, hapet

dritarja e tip roperties dhe në faqen Events (ngjarjet) zgjedhet ngjarja e caktuar. P objekt, paraqitet lista e ngjarjeve që i përgjigjet llojit të objektit. Klidhjen e procedurës së krijuar me ngjarjen OnClick të tastit komandues. Faqet për qasje në të dhëna, nuk kanë procedura të ngjarjeve. Varësisht prej ndikimit të tyre, ngjarjet janngjarjet e filtrimit, ngjarjet e fokusit, ngjarjet e tastierës, ngjarjet e mausit, nge shtypjes dhe ngjarjet e dritares. Ngjarjet e të dhënave

262

Avni Rexhepi - Microsoft Access Ngjarjet

tjetër. Në tabelën vijuese janë përshkruar ngjarjet e të dhënave dhe objektet ku ato plikohen:

Ngjarja Aplikohet në: Ndhodhë kur:

a

AfterDelConfirm Forma Pas përgjigjes me Yes ose No, në pyetjen për konfirmim të fshirjes së rekordit, ose kur ajo

ions anulohet. Në faqen Edit/Find të dritares Opt(Tools/Option) mund të rregullohet në Off, që të mos paraqitet pyetja fare.

Forma Paraqitet pas insertimit të rekordit të ri në bazëntë dhënave.

AfterUpdate

ër të azhuruar

Forma, kontrolla Pas azhurimit të kontrollës ose rekordit me ndonjëfushë të ndryshuar. Gjithashtu, kur kontrolla ose rekordi humbë fokusin ose kur zgjedhet Record/Save Record në meny, prekordin pa kaluar në të ardhshmin. Paraqitet edhe për rekorde të reja edhe për ato ekzistuese.

BeforeDelConfirm s

Forma Pas fshirjes së rekordit por para paraqitjes së pyetjes për konfirmim. Paraqitet edhe pas ngjarjeDelete në vargun e ngjarjeve.

Forma Kur fillohet insertimi i të dhënave në rekord të ri por, para se të shtohet rekordi në bazë.

Forma, kontrolla Para se kontrolla ose rekordi të azhurohet me të

AfterInsert e

BeforeInsert

BeforeUpdate

e zgjedhet Records/Save Records.

dhënën e ndryshuar. Lajmërohet edhe kur kontrolla ose rekordi humbin fokusin os

Cha e ng Kontrolla Kur ndryshohet përmbajtja e kontrollës TextBox

urës.

ose ComboBox. Kur shtypni ndonjë shkronjë nëkontrollë ose kur ndryshohet tipari Text i saj përmes makros ose proced

Current he kur fokusi kalon më. Gjithashtu, kur

lter

Forma Kur fokusi zhvendoset në rekord, lajmërohet kur forma të hapet herën e parë dnga një rekord në tjetrin në forkërkohet rekordi, përmes Records/Remove FiSort ose përmes veprimit të makros.

Delete Forma Kur fshihet rekordi, por para se të konfirmfshirja e cila aktualisht ekzekutohet.

ohet

Dirty Kontrolla Kur rekordi aktual të jetë ndryshuar pas ruajtjes së fundit. Aplikohet edhe në të dhënat në pamjen Datasheet.

NotInList Kontrolla Kur insertoni ndonjë vlerë në listën Combo Box. Updated Kontrolla Kur e dhëna e OLE Objektit ka ndryshuar në

aplikacionin burimor - BeforeUpdate dhe AfterUpdate nuk paraqiten për ndryshimet në fushat e

ogaritura. - BeforeUpdate mund të përdoret për llogaritjen e të dhënave përmes shprehjeve të komplikuara. Mund të paraqiten mesazhe të ndryshme të gabimeve për lloje të ndryshme të dhënash. BeforeUpdate mund të përdoret për anulimin e azhurimit

ll

263


para kalimit në rekordin tjetër, në rast gabimi. Gjithashtu, mund të verifikojë se a shtë insertuar ndonjë vlerë në kontrollë.

isa

shëm. Më

inkronizim të

eve të Accessit dhe zëvendësimin e tyre me porosi më të përdorshme për

ë- Ngjarja Change mund të përdoret për koordinim të të dhënave ndërmjet dkontrollave në formë. - Delete, nuk i fshinë të dhënat por i vendosë në baferin (Buffer) e përkohvonë mund t'i ktheni, nëse anuloni BeforeDelConfirm. Ngjarjet e gabimeve Ngjarja e gabimit, Error, është shumë e rëndësishme për shkak të mundësisë së përpunimit të gabimeve gjatë veprimit. Ngjarja Timer, përdoret për stë dhënave në formë dhe raporte dhe rifreskim në intervale të caktuara kohore, për të mundësuar sortimin ose ndonjë veprim tjetër, në rastet kur baza përdoret nga më shumë shfrytëzues. Ngjarja Error, zakonisht përdoret për ndalimin e porosive të gabimaplikacionin konkret.

gjarja Aplikohet në: Ndhodhë kur:NError Forma, Raporte Gabimi në formë ose raport, kur ndodhë Microsoft

abimet e Visual Jet Database Engine gabimi. GBasic-ut, në kohën e ekzekutimit nuk inicojnë ngjarjen Error. Kur kalon intervali kohor i definuar në tiparain Timer Interval të formës.

Ngjarjet e filtrit

t e filtrit ose it aplikohen ni filtrin ekzistues ose krijoni filtër të ri

filtrat e m ashtu që. Për të bërë këtë, vendosni t

përmes përdorimit të makros ose proc së ngjarjes e cila e fshinë kriterin e ltrit.

hë kur:

Ngjarje filtrim vetëm në forma dhe ndodhin kur aplikonë formë. Përmes ngjarjes Filter, mund të

largohenardhshëm

ëhershëm , kriteri të mos aplikohet në filtrin e iparin Filter të formës në string me gjatësi 0,edurës

Timer Forma

fi

gjarja NdhodNApplyFilter Kur zgjedhet Records/Apply Filter/Sort, Filter/Apply Filter/Sort në

dritaren e filtrit ose kur klikoni tastin Apply Filter në shiritin e veglaveAplikon filtrin përmes dritares Filter By Form ose Advanced Filter/Sort. Kur zgjedhni Records/Filter në Filter by Selection ose kur klikoni Filter by Selecting në shiritin e veglave. Aplikohet filtri në bazë të zgjedhjes në formë. Kur zgedhni Records/Filter dhe klikoni Filter Exclu

.

ding Selection.

Kur zgjedhet ndonjë opcion i filtrimit kur kontrolla e lidhur ka fokusin.Kur zgjedhni Records/Remove Filter/Sort.

264


Filter Kur zgjedhet Records/Filter ose klikoni Filter by Form ose kur klikoni Filter By Form në shiritin e veglave, me çka hapet dritarja Filter By Form. Kur zgjedhni Records Filter dhe klikoni Advanced Filter/Sort. Kur zgjedhni Filter/Advances Filter/Sort në dritaren Filter By Form ose kur zgjedhet Filter/Filter By Form në dritaren Advanced Filter/Sort.

Ngjarjet e fokusit Ngjarja e fokusit ndodhë kur forma ose kontrolla marrin ose humbin fokusin. Dy ngjarje të fokusit aplikohen për forma dhe raporte dhe ndodhin kur objekti bëhet aktiv ose joaktiv. Ngjarja Enter ndodhë para se fokusi të kalojë në kontrollë ashtuqë, të mund të përdoret kjo ngjarje për të paraqitur instruksionet për insertimdhënave në kontrollë ose paraqitje të informatave tjera.

të të

Ngjarja Aplikohet në: Ndhodhë kur: Activate Forma, Raporte Kur objekti bëhet dritare aktive me rastin e hapjes,

klikimit ose klikimit në kontrollë të formës. Deactivate Forma, Raporte Kur ndonjë dritare tjetër e Accessit zëvendëson

formën ose raportin si dritare aktive por menjëherë para se ajo dritarja tjetër të bëhet aktive. Nuk paraqitet kur fokusi kalon në dritare të ndonjë aplikacioni tjetër, në dritaren për dialog ose në PopUp form.

Enter Kontrolla Para se kontrolla të marrë fokusin prej kontrollës tjetër ose si kontrollë e parë në formën e sapohapur. Paraqitet menjëherë para ngjarjes GotFocus.

Exit Kontrolla Menjëherkonkrete nnjëjtë. Ndo

ë para se fokusi të kaojë nga kontrolla ë ndonjë kontrollë tjetër të formës së dhë para ngjarjes LostFocus.

GotFocus Forma, Kontrolla Kur kontrokontrolla a veq nëse kontrollat

lla merr fokusin ose kur forma pa ktive merr fokusin. Forma merr fokusinnë të nuk ka kontrolla që shihen ose kur që shihen janë të deaktivizuara. ose kontrolla humbë fokusin.

oren për përshtatjen e tipareve ontrollave. Gjithashtu, përdoren ontrolla si p.sh., radio button të

LostFocus Forma, Kontrolla Kur forma Ngjarjet GotFocus dhe LostFocus mund të përdVisible (shihet) dhe Enabled (mundësohet) të k për paraqitjen e porosive në shiritin e statusit kur k marrë fokusin. Porosia fshihet kur largohet fokusi prej kontrollës përkatëse.

265


Ngjarjet e tastierës Të gjitha ngjarjet e tastierës aplikohen në format dhe kontrollat që kanë fokusin. Kontrolla ka fokusin kur mund të pranojë insertimin e shfrytëzuesit me tastierë ose

nu ur kontrollat që shihen janë të deaktivizuara dhe n që ka fokusin pranon të gjitha të shtypurat në tapërcaktohet si Yes, atëherë ngjarjet në tastierë s mandej në kontrollën e formës. Vlera e predefin Ngjarja Ndhodhë kur:

me maus. Forma merr fokusin veq nëse në të k ka kontrolla që shihen ose kuk mund të pranojë fokusin. Objektistierë. Nëse tipari Key Preview ë pari pranohen në formë, e tekuar për këtë tipar është No.

tierë, deri sa forma ose kontrolla ka

formës ose kontrollës një varg s veprimit SendKey ose përmes

ut.

KeyDown Kur shtypet ndonjë tast në tasfokusin. Kur përmes makros ia përcillnishtypjesh prej tastierës përmeprocerurës SendKey të VisualBasic

a merr Nëse tipari KeyPreview i formës është i përcaktuar si Yes, formngjarjen KeyDown para kontrollës. Mbajtja shtypur e tastit shkakton përsëritjen e ngjarjes KeyDown.

KeyPress Kur shtypni dhe lironi (lëshoni) tastin në tastierë ose ndonjë kombinim tastesh me të cilat shtypet ndonjë karakter, deri sa forma ose kontrolla ka fokusin, si dhe rastet tjera (2,3,4), si për KeyDown.

KeyUp Kur lironi (lëshoni) tastin e tastierës deri sa forma ose kontrolla ka fokusin, si dhe rastet si për KeyDown dhe KeyPress (2,3). Mbajtja e tastit shtypur shkakton KeyUp, pas secilit Keydown dhe KeyPress.

Ngjarjet KeyDown dhe KeyUp shpeshherë përdoren për identifikimin e tasteve funksionale (F1...F12), tasteve për navigim, kombinimeve me Ctrl, Shift ose Alt si dhe me numra ose tasteve të tastierës numerike. KeyDown dhe KeyUp nuk ndodhin kur shtypet Enter, kur forma ka ndonjë tast komandues me tiparin Default të përcaktuar në Yes. Në atë rast, shtypja e tastit Enter është njësoj si klikimi në tastin komandues. Këto ngjarje nuk ndodhin as për tastin Esc, nëse tipari Cancel është përcaktuar në Yes. Ngjarja KeyPress tregon cili tast ose kombinim i tasteve është shtypur. Kjo ngjarje pranon cilindo karakter që mund të shtypet (shihet, paraqitet në ekran) si edhe kombinimin e Ctrl me ndonjë tast tjetër, si dhe shtypjet e tasteve Enter dhe BackSpace. Shtypja e tastit Del nuk aktivizon ngjarjen KeyPress.

266


Ngjarjet e mausit Të gjitha ngjarjet e mausit aplikohen në forma dhe në kontrolla. Forma mund të marrë fokusin vetëm nëse në të nuk ka kontrolla ose kur kontrollat që shihen janë deaktivizuar dhe nuk mund të marrin fokusin. Ngjarja Click është një prej ngjarjeve më të shpeshta. Ndodhë kur shtypet tasti i majtë i mausit. Ngjarja Click dhe DblClick aplikohen vetëm për tastin e majtë të mausit. Tastet tjera të mausit nuk t Click dhe DblClick. Për të dalluar tastin e shtypur përdoren he MouseDown.

aktivizojnë ngjarje ngjarjet MouseUp d

Ngjarja Ndhodhë kur: Click Kur shtypet dhe lirohet tasti i majtë i mausit në kontrollë ose labelë të

kontrollës. Kur klikoni zgjedhësin e rekordit ose jashtë zonës së kontrollës në

e shtypni tastin e majtë të

formë. Kur selektoni kontrollën ComboBox ose ListBox duke shtypur Tab e pastaj shtypni Enter. Kur shtypni tastin SpaceBar deri sa pulla komanduese, check box-i, radio button ose toggle buton ka fokusin. Kur vendosni kursorin mbi Hiperlink dhmausit me ç'rast kursori merr formën e dorës.

DblClick Kur shtypni dhe lironi dy herë tatstin e mausit në kontrollë ose labelë kontrollës. Kur klikoni dy herë zgjedhësin e rekordit ose hapësirën e zbrazët në formë.

të

MouseDown Kur shtypni tastin e majtë të mausit, deri sa kursori ndodhet në kontrollë ose në formë. Nëse anuloni ngjarjen MouseDown, përmes makros CancelEvent, në formë ose kontrollë, anulohet menya e kontekstit për formë ose kontrollë. Në këtë rast nuk mund të paraqitet menyua e kontekstit me klik me tastin e djathtë.

MouseMove Kur levizni kursorin mbi formë, pjesë të formës ose mbi kontrollë. MouseUp Kur lironi tastin e mausit, deri sa kursori është në kontrollë ose formë. Ngjarjet e mausit nuk vlejnë për labela të lidhura por vetëm për labela të pavarura. Nës elën e lidhur, aktivizohet ngjarja përkatëse e kontrollës së lRezultaNë aplikaci r, në të cilin mund të editohet objekti. Nëse shtypja e dyfishtë nukNgjarja dodhë edhe kur forma lëvizë nën kursor, edhe pse kursori nuk lëvizë fare. Nëse startohet makroja ose procedura e ngjarjes e cila hvendosë formën, mund të gjenerohen ngjarje të papritura të MouseMove.

e ngjarja ndodhë në labidhur.

ti i ngjarjes DblClick varet prej tipit të kontrollës në të cilën ndodhë. fushat tekstuale ngjarja DblClick selekton tërë fjalën. Në OLE Objekt, aktivizon

onin burimo ekzekutohet mjaft shpejt, veprimi trajtohet si ngjarje Click e përsëritur.

MouseMove mund të n

z

267


Ngjarjet e shtypjes Ngjarjet e shtypjes aplikohen vetëm në raporte dhe ndodhin në secilën pjesë të

pet ose formatizohet për shtypje. raportit kur raporti shty Ngjarja Ndhodhë kur: Format Me rastin e definimit të të dhënave në secilën pjesë të raportit,

menjëherë para formatizimit të seksionit për shikim ose shtypje. Mundtë përdorë të dhënat prej rekordit aktual për të ndryshuar pamjen efaqes, me krijimin e makros ose procedurës së ngjarjes për këtë ngjarje.

NoData Pas formatizimit të raportit të bazuar në setin e zbrazët të rekordd të përdorni këtë ngjarje për të an

jëherë para shtypjes. në seksion, m

i nëpër ndonjë seksion të raportit, me isht. Ndodhë pas ngjarjes Format trjes Print. Mund të përdoret kjo ngjarj

ë ngjarjes Format për sekst e raportit përveq në hed

eve, menjëherë para shtypjes. Mun uluar shtypjen e raportit të zbrazët.

Page Pas formatizimit të faqes, menPrint Pas formatizimit të të dhënave enjëherë para shtypjes së

seksionit. Retreit Ndodhë kur të përsëritet kalim

rastin e formatizimit të shumëf ë seksionit, menjëherë para ngja e për të anuluar ndryshimet gjat ioinin konkret. Aplikohet në të gjitha seksione er dhe futer.

Varësisht prej seksionit, ngjarja Format aplikohet në sete të ndryshme të rekordeve:

ëi

- Në futerin e grupit Format aplikohet nëhederit dhe në rekordin e fundit në sek

Ngjarja NoData ndodhë kur raporti ka set të zbështë i bazuar në ndonjë tabelë ose pyetës, kjo nënraportet e zbrazëta. Për të fshehur nënraporprocedurën e cila pengon shikimin ose shtypjen . Ngjarja Page, mund të përdoret për vizatimin e n e

rafikës në raport. Me këtë mund të kursehet h

e

- Në seksionin e detalit Format, ndodhë për çdo rekord. të gjitha të dhënat në seksionin e onin e detaleve të gjitha të dhënat në seksionin e

sionin e detaleve

razët të rekordeve. Nëse raporti ngjarje nuk ndodhë, e as në tin e zbrazët, shtoni makron ose në tiparin Has Data të nënraportit kornizës përreth faqes ose shtimiapësira në disk, e cila do të zihej

- Në kreun e grupit Format aplikohet nhederit dhe në rekordin e parë në seks

gsikur të përdoreshin për vendosjen e fotove në raport. Ngjarja Print, ndodhë pas formatizimit, menjëherë para shtypjes së raportit. Mkëtë ngjarje mund të bashkangjitet makroja ose procedura për llogaritje të të dhënave pas përgatitjes për shtyp.

268


Ngjarjet e dritares

rjet e dritares ndodmadhësisë së dritares së

Load mund të p(standarde, të nënkuptuara) të kontrollës ose për paraqitje të të dhënave të llogaritura në formë. Me rastin e hapjes së fo

sis shfpërgjigja është konfirmzbrazët në fund të form

at aportet e baktivizohet para paraqitjes së form Open ndodhë para

it të pyetësit, duk eve tjera.

ën e ngjarjes und të rirreshtohen kontrollat në formë, duke ërshtatur pamjen e formës me dimensionet e reja.

ohet në: Ndhodhë kur:

Ngja hin me rastin e hapjes, mbylljes ose ndryshimit të

formës ose raportit. ërdoret për përshtatjen e tipareve të predefinuara

rmës, mund të përdoret ngjarja Open për paraqitje të ë me të cilën rytëzuesi pyetet se a dëshiron të shtojë rekordin e ri. Nëse

uese (Yes), atëherë bëhet zhvendosja e shpejtë në rekord të ës. Në të kundërtën, paraqitet rekordi i parë. azuara në pyetës sillen ndryshe. Kur hapet forma, pyetësi

ës. Kur hapet raporti, ngjarja dhe r

e mundësuar insertimin e kritereve të pyetësit ose kriter

Resize m

Ngjarja

poro

Form

startim

Me ndihmp Ngjarja AplikClose Forma, Raporte Kur mbyllet forma ose raporti Load Forma Kur hapet forma dhe kur të paraqitetn rekorde

ekran. Ndodhë pas ngjarjes Open dhe para ngjarjes Current.

t në

Open Forma, Raporte Pas hapjes së formës, menjëherë para paraqitjes së rekordit të parë. Pas hapjse së raportit, menjëhere para fillimit të shtypjes.

Resize Forma Kur ndrysparaqitet në madhë

hohet madhësia e formës ose kur forma herën e parë dhe e zgjeroni deri sinë e ruajtur paraprakisht. e mbylljes së formës, menjëherë para saj prej ekranit. Ndodhë para ngjarj

sh të ndryshme në një interval të dhe procedurave të ngjarjeve është

ra si përgjigje në ngjarjen ekihet parasyshë rradha e ndodhjes së ngjarjeve. Kjo është veçanëri

sishme kur duhet përdorur disa

UnLoad Forma Me rastin largimit të es Close

Rradha e ngjarjeve Në një objekt mund të ndodhin një varg ngjarjeshkurtër kohor. Me rastin e krijimit të makrove me rëndësi të sht e rëndë procedu caktuar

ëse shumë kontrolla aktive, atëherë para tyre ndodhin edhe

këto ngjarje, sipas rradhës së paraqitjes: Open (forma) - Activate (forma) - Current

dhe kur dëshironi që ato të paraqiten sipas një rradhe të caktuar. Për shembull, kur aktivizohet forma ndodhin ngjarjet Enter dhe GotFocus. Nhapet forma me një ose më

269


(forma) - Enter (kontrolla) - GotFocus (kontrolla). Kur mbyllet forma, kemi: E(kontrolla) - LostFocus (kontrolla) - UnLoad (forma) - Deactivate (forma) - Close(forma). Kur është në pyetje insertimi i të dhënave, kur insertohet një e dhënë në njëdhe pastaj kalohet fokusi në kontrollën e ardhshm

xit

fushë e, ndodhin ngjarjet BeforeUpdate

e:

p. jë kontrolle në tjetrën përmes mausit kemi ngjarjet:

Exit (kontrolla1) - LostFocus (kontrolla 1) - Enter (kontrolla2) - GotFocus

ërcaktimi i ngjarjes

ë

dhe AfterUpdate. Pastaj pasojnë, Exit dhe LostFocus. Kur klikohet tasti i tastierës, deri sa kontrolla ka fokusin, ndodhin ngjarjet vijuesKeyDown, - KeyPress - KeyUp. Kur klikohet tasti i mausit në një kontrollë në formë, kemi ngjarjet: MouseDown - MouseUp-Click. Pra, ngjarja Click, nuk ndodhë deri sa të ndodhë ngjarja MouseUKur ndryshohet fokusi prej n

(kontrolla2) - MouseDown (kontrolla2) - MouseUp (kontrolla2) - Click (kontrolla2). Sa i përket raporteve, kur hapet raporti për shikim ose për shtypje dhe pastaj mbyllet ose aktivizohet ndonjë dritare tjetër e Accessit, ndodhin ngjarjet vijuese: Open-Activate-Close-Deactivate. P Tiparet e ngjarjeve përdoren për të aktivizuar makron ose procedurën përkatëse sa herë që të ndodhë ngjarja e caktuar. Për të përcaktuar tiparin e ngjarjes për ndonjobjekt ose kontrollë, hapet dritarja e tipareve Properties dhe në të zgjedhet faqja Events (ngjarjet).

- Për të lidhur ngjarjen me

ndonjë makro ekzistuese, në listën rënëse, zgjedhim emrin e makros. - Për të li një

m Emri paramakrogrupi.makroemri. - Për të li donjë

e zgPër secilën ngjarje, m një proceduremër si tipari i ngjarjes. - Për të lidhur ngjarj r të

barazimit onit të pasuar m oni( ).

dhur ngjarjen me ndomakro prej grupit të mzgjedhi

akrove, emrin prej listës rënëse.qitet në formën

dhur ngjarjen me nprocedurë ekzistuese, në lirënës

und të ekzistojë vetëm

stën jedhim emrin e saj. ë e ngjarjes me të njëjtin

en me ndonjë funksion të definua shfrytëzuesit, shtypim shenjën e p.sh.,: =funksi

(=) dhe emrin e funksi e kllapat e zbrazëta, si

270


Nëse dëshironi të kr edurë të re, atëherë për ik thd he në menynë e kontekstit zgj ekran do

të paraqitet dritarja C

ijoni një makro, funksion ose proctiparin përkatës kltiparin me tastin e

oni tastin Build (…) në skajin e djathtë d

të të tiparit ose klikoni dhni Build. Nëja e

hoose Builder.

zg

makrove. Për të kose për të

jum ekzistuese, zgjedhim

Visual Basic-ut

dritarja Expression uar prej shfrytëzuesi

he moduleve, do zhdim të tekstit.

Për të krijuar një makro të re jedhim Macro Builder, me ç'rast

hapet dritarja për dizajnim të

ri ar një procedurë të re odifikuar ndonjë

procedurë Code Builder. Hapet dritarja e modulit të dhe në të duhet shtypur kodin përkatës.

Nëse zgjedhim opcionin Expression Builder, do të hapet Builder, përmes së cilës krijojmë ndonjë funksion të defin t, për tiparin konkret. Krijimi i makrove d të përpunohet në va

271

Makrot Avni Rexhepi - Microsoft Access

MAKROT

s

imkrye reagivargu i o , përvtë përcaktohen edhe argumen operacioneve a për makron, si hapja e formës, filtirmi i rekordeGjithashtu, mund të përcaktohen edhe kushtet tekzekutimin e makros, ashtu që ajo të ekzekutocaktuar. Kur të paraqitet një ngjarje, automatikndarë, duke filluar prej komandës së parë në lismakroja që e hapë formën dhe e vendosë kursoinsertim të rekordit të ri. Makroja e tillë, mund ë

onjë tasti komandues në formë. Kur të klikohet tasti, ekzekutohet

, lehtësohet përdorimi i

ëkëta hapa:

1. Krijohet makroja 2. Hapet në pamjen e dizajnit, forma ose

makroja dhe zgjedhet kontrolla e caktu3. Hapet lista e tipareve të saj (dritarja Pr

kros

, taten

Makrot mundësojnë automatizimin e operacioneve në bazën e të dhënave përmedefinimit të veprimeve të zakonshme si përgjigje në veprimet e shfrytëzuesit, siç janë klikimi me maus, hapja e formës etj. Makroja paraqitet si objekt i veçantë në bazën e të dhënave, në dritaren Macros. Makro paraqet listën e një ose më shumë vepr eve të njëpasnjëshme të cilat

m në ndonjë ngjarje. Kur të krijohet eq operacionit që ekzekutohet duhet , të cilat japin më shumë informatve etj. ë cilat duhet plotësuar për het vetëm nëse plotësohet kushti i isht ekzekutohet makroja që i është të. Për shembull, mund të krijohet rin në rekordin e zbrazët, për t'i ndahet procedurës OnClick (n

jnë detyrën e caktuar si përgjigje ose peracioneve që duhet ekzekutuar

tet e

klik) të ndmakroja. Përmes makrove automatizohen veprimet ashtu qëaplikacionit për shfrytëzuesit. Për të realizuar automatizimin e aplikacionit p rmes makros duhet kaluar nëpër

raporti në të cilin ekzekutohet ar për ekzekutim të makros. operties) dhe zgjedhet faqja Events

(Ngjarjet). 4. Zgjedhet tipari i dëshiruar i ngjarjes dhe prej listës zgjedhet emri i ma

që do të ekzekutohet. 5. Mbyllet dhe ruhet forma ose raporti.

Varësisht prej veprimit që kryen, makroja lidhet me ndonjë ngjarje të përshtatshmesepse në listën e ngjarjeve për një kontrollë paraqiten vetëm ngjarjet që i përsh

272

Avni Rexhepi - Microsoft Access Makrot

kontrollës përkatëse. Për shembull, makroja që hapë formën, lidhet me ngjarjen OnClick, të tastit komandues. Krijimi i makrove

s, në 14.1). Paraprakisht duhet dizajnuar me kujdes m ë do t'i kryej ajo kur të ndodhë ngjarja e caktuar. parasysh argumentet që kërkohen ose kushtet pPastaj fillojmë me krijimin e makros, në faqen

M kroja krijohet dhe ruhet në faqen Macro dritaren e bazës së të dhënave (fig.akron, duke zgjedhur veprimet q

Për secilin veprim, duhet pasur ër të cilat ajo do të ekzekutohet. Macros.

Në shiritin e veglave të faqes Macros, kemi tastet: Run (ekzekuto), Design (dizajno) dhe New (e re). Për të krijuar makro të re, shtypettasti New. Në ekran paraqitet dritarja Macros (fig. 14.2) për dizajnim të makrove.

a

Fig. 14.1 - Faqja Macros

Dritarja në fillim paraqitet vetëm

Fig. 14.2 - Dritarja për dizajnim të makros

pjipen shpjegimet e nevojshme.

me dy kolona: Action (Veprimi) dhe ën e

ksionin

lin veprim të zgjedhur në fushën Action, si dhe

ër secilin argument të zgjedhur

Arguments paraqiten argumentet e lidhura me atë veprim. Disa prej tyre janë të nevojshme e disa janë opcionale. Në shiritin e veglave paraqitet shiriti Macro Design, në të cilin përveq veglave të zakonshme kemi veglat specifike për makrot:

Comment (Komenti). Në pjesposhtme të dritares kemi seAction Arguments (Argumentet e veprimit), ku përcaktohen argumentet e nevojshme. Në pjesën e djathtë të saj, për seci

Teksti në fushën Comment është opcional, por rekomandohet shumë plotësimi i saj ashtu që, të jipen shpjegimet e nevojshme për makron, sepse makroja ruhet si objekt i veçantë dhe nuk është e lidhur me ndonjë formë ose raport. Kur ndodhin ndryshime të emrave të objekteve ose të makrove, shpjegimet e dhëna mund të ndihmojnë shumë. Kur të zgjedhet veprimi në fushën Action, në pjesën Action

273


Macro Names Emrat e makrove - shton

për dizajnim të makrove. MView-Macro Names.

kolonën Emrat e makrove në dritaren und të shtohet edhe përmes menysë:

ushtet në dritaren për dizajnim të t edhe përmes menysë: View-

Insert Rows Inserto Rreshta - bën ins

rreshtin e zgjedhur. Muned

Insert-Rows.

rtimin e rreshtit ose rreshtave të ri, mbi të shtohen edhe përmes menysë:

Conditions Kushtet - shton kolonën k

makrove. Mund të shtoheConditions.

Delete Rows Fshiji Rreshtat - bën fshirjen e rreshtit ose rreshtave të zgjedhur.

Fshirja mund të bëhet edhe duke zgjedhur në meny: Edit-Delete Rows.

Run Ekzekuto - ekzekuton makron. Mund të ekzekutohet edhe përmes

menysë: Run-Run.

Single Step Një Hap - ekzekuton makron hap pas hapi, duke ekzekutu

ar

aksionet një nga një. Përd

Makroja e thjeshtë Së pari le të krijojmë një makro të thjeshtë, përdritaren Macros, në shiritin e veglave klikojmëMacros, për dizajnim të makrove. Në fushën Ace parë dhe duke klikuar shigjetën në skajin e djveprimeve të mundshme që mund t'i kryej mak

oret për testimin hap pas hapi të

hapjen e formës së caktuar. Në New dhe në ekran hapet dritarja tion, vendosim kursorin në rreshtin

athtë të saj, hapet lista e më se 50 roja.

makros.

Në listën Action zgjedhim OForm, kurse

Fig. 14-3 - Makroja e thjeshtë

ta hapë makroja. Në fushën View(pamja) zgjedhet pamja në të cilën do të hapet forma (Form, Design, Datasheet, Print Preview). Zgjedhim pamjen Form.

- Fusha Filter Name (Emri i filtrit) është opcionale dhe mundëson aplikimin e

pen në pjesën Action

hat e ushën Form

Name et lista e formave që në bazën e të dhënave,

dhe aty zgjedhim formën të cilën do

yetësit ose filtrit të ruajtur si pyetës. Nëse dëshirojmë paraqitjen e të gjitha rekordeve, lihet e zbrazët.

Arguments, plotësojmë fusargumenteve. Në f

paraqitekzistojnë

p

274


- Fusha Where Condition (Kushtet) gjithashtu, përcaktimin e kushtit për kufizimin e rekordeveose përmes definimit të shprehjes me Expressiotastin që paraqite në skajin e djathtë, kur zgjedh ë paraqitjen e të gjitha rekordeve, lihet e zbrazët. - Fu htë gjithashtu opcionale dhe mundëson gje ë editimit (Edit Mode) ose vetëm për

lexim (Read Only) i cili nuk lejon ndryshimet. Zgjedhim Read Only. - Fusha Window Mode (Modi i dritares) është i domos dhe zgjedhë modin e dritares: Normal (vlera standarde), Hidden (e fshehur), Icon (Ikonë) ose Dialog (dialog). Zgjedhim Normal.

ke i dhën " në dialogun Save As dhe pastaj klikojmë OK. Në ftë shtohet makroja e re. Nëse zgjedhim makronveglave ose kur klikojmë dy herë në emrin e mdhe në ekran do të hapet forma e zgjedhur si armakron e krijuar.

është opcionale dhe mundëson , përmes klauzulës SQL WHERE n Builder, që hapet duke klikuar et fusha. Nëse dëshirojm

sha Data Mode (Modi i të dhënave) ësdhjen e modit të shtimit (Add Mode), tz

doshëm

Mbyllim dritaren Macros, ruajmë makron du ë emrin "Hapja e formesaqen Macros, në dritaren e bazës do dhe klikojmë Run në shiritin e akros, makroja do të ekzekutohet gumet i veprimit Open Form në

se 50 veprime të cilat mund veprimeve. Veprimet e mundshme

htypjen e raporteve, filtrimin e të rekordeve, paraqitjen e porosive shtypet. Si zakonsht, porsa të tëson pjesën tjetër të fjalës ar veprimet

n disa nga shkronjat e para, Acctikisht. Në tabelën vijuese janë

Në listën e veprimeve Accessi ofron më shumështohen në makro dhe të bëjnë automatizimin ejanë ato për hapjen e formave ose raporteve, sdhënave, llogaritjet e ndryshme, zhvendosjen eetj. Veprimi mund të zgjedhet prej listës ose të shtype essi ploautoma përshkru e mundshme: Kategoria Veprimi i makros Veprimi Puna me rekorde ApplyFilter Kunë formë ose në raport

FindNext, FindRecord, GoToControl, GoToPage, GoToRecord

fizimi i të dhënave Navigimi nëpër kontrolla, rekorde, faqe

Ekzekutimi i komandës ose startimi i veprimeve

RunCommand Quit OpenQuery, RunSQL, RunMacro, RunCode, RunApp CancelEvent, Quit, StopAllMacros, StopMacro

Ekzekutimi i komandës Dalja prej Accessit Ekzekutimi i pyetësit, makros tjetër, procedurës ose ndonjë aplikacioni Ndërprerja e ekzekutimit

Importimi, eksportimi ose dhja me

OutputTo, SendObject

Eksportimi i objekteve të Accessit në li

aplikacionet tjera TransferDatabase,

aplikacione tjera

Transferimi i të dhënave në

275


TransferSpreadSheet, TransferText formate tjera nipulimi me CopyObject, DeleteObjec

Save name,

e,

,

cedure, Object.

Report,

Kopjimi, fshirja, riemërtimi, ruajtja e objektit Modifikimi i dritares Hapja, mbyllja ose selektimi i objektit Shtypja e o

Maobjekte të Accessit

t, Re

Maximize, Minimize, MoveSizRestore Close, OpenDataAccessPageOpenDiagram, OpenForm, OpenModule, OpenQuery, OpenReport, OpenStoredProOpenTable, OpenView, Slect OpenForm, OpenQuery, Open

bjektit

shë,

OpenStoredProcedure, OpenTable, OpenView (përshtate argumentinView në PrintPrreview), PrintOut SetValue

Ndarja e vlerës për fukontrollë, tipar të formës,

RepaintObject, requery, ShowAllRecords

kontrollës ose raportit Azhurimi i objektit ose pamjes në ekran

Echo, Hourglass, MsgBox,SetWarnings

Krijimi i komandave dhe shkurtesve në meny, duke përfhshirë edhe menytë epërgjithshme dhe shkurtee përgjithshme Përshtatja e gjendjes së pikës në meny ose në rreshtin e menysë

Veprime Tjera AddMenu SetMenuItem

sat

Paraqitja e porosisë, ose informatave tjera për

imi i zërit (Beep)

shfrytëzuesit Gjenerimi i shtypjes në tastierë Paraqitja ose fshehja e komandës Reproduk

SendKeys ShowTaskbar Beep

L

idhja e makros me tastin komandu

Makron e krijuar mund ta lidhim me ndonjë tast komandues në formë, ashtu që si reagim ndaj klikimit në tastin komandues përkatës të ekzekutohet makroja.

es në formë

276


Përndryshe, makron mund ta lidhim me cilëndo ngjarje për një kontrollë në formën se raportin e caktuar duke zgjedhur ngjarjen e caktuar në faqen Events, në dritaren

it ose klikojmë dy herë reate form in design View.

rmës ues (Command Button).

oProperties të kontrollës përkatëse. Këtë mund ta bëjmë në dy mënyra. Në faqen Forms, klikojmë New dhe zgjedhim Design View për të krijuar një formë të re përmes dizajnimC

, nga shiriti i veglave (ToolBox) insertojmë një tast komand

olbox, vërtetoni a është aktiv Con

Në dritaren e fo

Në To troll Wizard dhe zgjedhni tastin komandues (Command Button).

Nëse magjistari për kontrolla është aktiv, posa të insertohet tasti komandues në formë, në ekran do të paraqitet dritarja Command Button Wizard (fig. 14.4a) (shiko pjesën: Insertimi i tasteve komanduese në formë, në kapitullin Format).

Në listën e kategorive zgjedhim Miscellaneous dhe në listën Actions zgjedhim Run Macro (ekzekuto

Fig. 14.4a - Zgjedhja e veprimit për

ekzekutim të makros

like the command button to run?" (Cilën makro dëshironi ta ekzekutoj tasti komandues?) dhe listën e makrove që ekzisojnë në bazë.

Në listën e makrove zgjedmakron "Hapja e formes", të cil

makron). Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 14.4b). Në

të paraqitet dritarja me What Macro would you

ekran do pyetjen: "

Fig. 14.4b - Zgjedhja e makros

him ën e

krijuam për të hapur formën. Me Next vazhdojmë në hapin e

shëm

ndues. n

Japim emrin e ri ose aprovojmë emrin që e propërfundohet procedura. Tani në formë kemi tasmakron.

ardhshëm. Në hapin e ardhzgjedhet figura ose teksti për tastin komandues. Zgjedhim Text dhe japim tekstin për tastin komaPërsëri me Next vazhdohet në hapie fundit, ku zgjedhet emri për tastin e krijuar.

pozon Accessi dhe me Finish tin komandues i cili e ekzekuton

277


Këtë mund ta bëjmë edhe në mënyrën e dytë. N vizojmë Controll Wizard dhe insertojmë një tast të ri ko këtë rast, kur të

Command Button

ë shiritin e veglave deaktimandues. Në

insertohet tasti komandues nuk do të startohet fare magjistari Wizard. Tani tasti komandues paraqitet me emrin CommandN (ku N është numri rendor që i ndahet komandës në formë).

Për të lidhur tastin komandues me makron, duhet të hapim dritaren e tipareve Properties për të

Fig. 14.5 - Tasti komandues për makro

përcaktuar tiparet e tij. Në faqen Events (Ngjarjet) zgjedhim OnClick (në klik) dhe në listën e hapur zgjedhim makron "Hapja e formes". Gjithashtu, në faqen Format, për tiparin Caption do të shtypim: &Hape Formën, ashtu që tasti komandues të mund të aktivizohet direkt me shtypjen e shkrojnës H në tastierë. (Shkronja para së cilës shtypet &, bëhet komanduese dhe në tast duket e nënvizuar). Pastaj ruajmë formën dhe e hapim atë në pamjen Form.

Në formën e hapur do të kemi dy tastet komanduese të cilat kur të klikohen me maus ose kur të shtypet në tastierë shkronja komanduese e zgjedhur për to, do të ekzekutojnë makron "Hapja e formës", e cila e hapë në ekran formën e përcaktuar në dizajnin e makros. Në mënyrë të ngjashme, mund të krijohen tastet komanduese nëpër dritaret komanduese, për të lehtësuar përdorimin e aplikacionit për shfrytëzuesit. Nëse për një tast komandues, dëshirojmë të krijojm atëherë në faqen Events, p të cilën hapet

he duke hapur në dritaren e Accessit njëkohësisht dritaren për dizajnim të makros dhe faqen Forms në dritaren e bazës (fig. 14.6). Në menynë Window, zgjedhHorizontally. Atëhere, zvarrisim formën e caktupër dizajnim të makros dhe e "vendosim" në fushën Action, në pozitën e parë.

ë një makro të re,ër një ngjarje, klikojmë shenjën në skajin e djathtë me

dritarja Choose Builder. Përgatitja e makros së re, fillohet duke zgjedhur opcionin Macro Builder. Në atë rast hapet dritarja e re për dizajnim të makros. Krijimi i makros me anë të zvarritjes Makron për hapjen e formës mund ta krijojmë ed

im Tile Vertically ose Tile ar prej dritares forms në dritaren

278


Automatikisht do të krijohet makroja OpenForm, me argument të saj formën e zvarritur nëpër dizajnim të formës. Në

Fig. 14.6 - Krijimi i drejtpërdrejtë i makros

dritaren dritaren

përcaktohet edhe pamja (View)

w

Pastaj, ruhet makroja duke klikuar Save në shirmakron në dialogun Save As ose duke mbyllur ruajtjen e makros, përgjigjemi me Yes dhe njëso

e makros, në pjesën e argumenteve

Form dhe modi i dritares (Windomode) Normal. itin e veglave dhe duke emërtuar dritaren e makros dhe në pyetjen përj emërtojmë makron.

Nëse dëshironi që makroja të ekzekutojë disa komanda të njëpasnjëshme, atëherë në fushën Action, në dritaren për dizajnim të makros, insertoni disa komanda dhe ato do të ekzekutohen të gjitha me rradhë, sa herë të ekzekutohet makroja.

Fig. 14.7 - Makroja me shumë komanda

do të shtypen pesë raportet përkatëse.

Për shembull, për të shtypur pesë raporte përmes një makroje, krijojmë makron dhe në dritaren për dizajnim të saj në pesë rreshta zgjedhim veprimin OpenReport. Në listën e argumenteve në fushën Report Name zgjedhim emrin e raportit kurse në fushën View zgjedhim Print. Pra, raportet do të shtypen në shtypës. Kur të ekzekutohet makroja, automatikisht

Makron mund ta përdorim për filtrimin e rekordeve në forma të ndryshme. Për shembull, lë të krijojmë një formë të re të bazuar në tabelën Studentët, në bazën e të

hënave Fakulteti. Formën do ta krijojmë duke zgjedhur New në shiritin e veglave zgjedhim opcionin AutoForm Tabular

dentët. Në ekran do të hapet forma ".

Në vazhdim le të shohim disa shembuj të përdorimit të makrove. Filtrimi përmes makros - Makroja me kusht

dnë dritaren Forms. Në dritaren New Formdhe në fushën përkatëse zgjedhim tabelën StuStudentët në formë tabelare. E ruajmë formën me emrin: "Studentët-Form-Tab

279


Fig. 14.8 - Forma në pamjen Design

E hapim formën në modin e dizajdhe në pjesën e futerit shtojmë dy taste komanduese: Gjeje Emrin dhTe Gjithë. (Fig. 14.8).

in e makros, duke klikuar New në ë tastin

nit

e

Kalojmë në dritaren Macros dhe fillojmë krijimshiritin e veglave. Në shiritin e veglave klikojm Conditions, për të paraqit shtet). Në dritaren Macros, për dizajnim të ur edhe kolonën Conditions (Kumakrove, zgjedhim opcionet si në (fig 14.9). Faktikisht kjo është një makro e shumëfishtë me kushte, pra një varg veprimesh të kushtëzuara në një makro.

Në rreshtin e parë, në fushën Conditions japim [emri] që është kontrolla e fushës emri, në pjesën Details

Fig. 14.9 - Dizajnimi i makros

në listën e argumenteve, në fushWhere Condition (ku kushti) jap[emri]=[Emri qe kerkohet]. Kjo bqë kur të ekzekutohet makroja, në ekran të paraqitet dritarja për dialog, me tekstin "Emri qe kërkohet".

Atëherë, shfrytëzuesi në të do të shtypë emrin që kërkon, ashtu që të filtrohet lista e rekordeve, duke paraqitur vetëm emrat e dhënë p

në formën e krijuar më parë (fig. 14.8). Në fushën Action japim

ko Filtrin), kurse ën im: ën

ër filtrim. Për të kontrolluar rrjedhën për rastin kur nuk gj për filtrim, në fushën Condition japim kushtet për [ t]

ri i rekordeve). Nëse num

e

cili

ë kushti tjetër ose zbrazëtira (pa kusht të

m akro të r orm kron e e aj ë

ApplyFilter (Apli

endet asnjë emër si emri i dhënëRecordSetClone].[RecordCoun

ri i rekordeve të filtruara (Seti i rekordeve që kthehet.Numështë më i madh se zero, atëherë kalohet në kontrollën e ardhshme dhe ndalet makroja. Nëse numri i rekordeve është zero, atëherë në ekran paraqitet dritarja mporosi (Message Box, shkurtimisht, MsgBox) me porosinë e dhënë në pjesën e argumenteve. Menjëherë në vazhdim ekzekutohet veprimi ShowAllRecords, i paraqet të gjitha rekordet në formë, pa filtruar asnjë. Tri pikat (...) tregojnë vargun e veprimeve për kushtin e njëjtë. Kur nuk plotësohet kushti, kalohet makroja dhe tgjithë hapat pasues me tri pika deri te definuar). Makron e ruajmë me emrin GjejeE rin. Pastaj, krijojmë edhe një m

ë, pra për të larguar filtrin. Mashtë si në fig. 14.10.

e, për të paraqitur të gjitha rekordet në fmërtojmë me emrin TeGjithe. Dizajni i s

280


Japim kushtin [emri] dhe veprimin ShowAllRecords. E përsërisim dyherë, për të eleminuar filtrin në formë dhe në setin e rekordeve të filtruara ashtu që, kur të kalojmë nëfiltrim për emër të ri, automatikisht pastrohet emri i filtruar paraprakisht. (Kjo mund të realizohet edhe në mëny

Fig. 14.10 - Dizajni i makros TeGjithe

Visual Basicut).

rë tjetër, duke bërë programimin me kod të

Pastaj, kthehemi në formën Studentët-Form-Talidhim tastet komanduese me makrot e krijuara ren e tipareve (Properties) në faqen Events (ngjarjet)hapet zgjedhim makron GjejeEmrin. Njësoj përOnClick zgjedhim makron TeGjithe. E ruajm fo

b, në pamjen design (fig. 14.8) dhe i . Për tastin GjejeEmrin, në drita për tiparin OnClick në listën që tastin Te Gjithe, për tiparin rmën dhe e hapim në pamjen Form.

Fig. 14.11 - Forma me makrot për filtrim

Tani kur të klikojmë tastin Gjeje Emrin, automatikisht ekzekutohet makroja përkatëse dhe në ekran do të hapet dialogu me tekstin: "Emri qe kerkohet" (fig. 14.11). Japim emrin dhe shtypim Ok. Nëse ka emra të tillë, rekordet e tilla filtrohen në dritare. Nëse nuk ka emra të tillë, atëherë në ekran do të paraqitet dritarja me porosi (MsgBox) si në fig. 14.12.

Fig. 14.12 - Porosia në ekran (MsgBox)

për dizajn të makros definohet Action (veprimi) i makros MsgBox

ia),

Për dritaren e porosisë, në dritaren

dhe argumentet: Message (PorosBeep (Bipi, tingulli), Type (Tipi) dhe Title (Titulli).

281


Filtri Alfabetik Ngjashëm me rastin e kaluar, mund të krijojmë një makro të përgjithësuar që do të na mundësojë filtrimin e rekordeve sipas alfabetit. Krijojmë një formë të re tabe(New-AutoForm: Tabular), për tabelën Fletëparaqitjet.

Në modin e dizajnit në pjesën e futerit të saj, krijojmë

lare

Option Group

Toggle Button

një kontrollë të tipit Option Group dhe në të vendosim 27 kontrolla të tipit ToggleButton.

Këtë mund ta bëjmë përmes magjistarit, nëse është aktiv Control Wizard ose hap pas hapi, pa ndihmën e magjistarit nëse nuk është aktiv Control Wizard. Përmes magjistarit vetëm zgjedhim opcionet e nevojshme në hapat përkatës. Nëse e bëjmë

utton) në faqen Data të dritares Properties, me rradhë a përcaktojmë tiparin Option Value: 1 për A, 2 për B, 3 për C … 27 për ALL. Në

et si në fig. 14.13.

pa ndihmën e magjistarit, atëherë për lehtësim, krijojmë vetëm një kontrollë, e pastaj përmes Copy-Paste e shumfishojmë dhe vetëm ia ndërrojmë tiparet secilës kontrollë. Tasteve (Toggle Bupamjen design, do të duk

iltri alfabetik

rijojmë edhe grupin për filtrim për mbiemra, duke e emërtuar me emrin

Fig. 14.13 - F Krijojmë grupin e parë dhe në dritaren e tipareve, në faqen Other, tipari Name, e emërtojmë: FiltriEmrave, duke përcaktuar tiparet e tij, si në fig. 14.14. Në dritaren Properties i përcaktojmë edhe tiparet tjera për grup, si dhe tiparet e tasteve të veçanta. Tipari Caption për secilin tast, do të jetë me rradhë, A, B, C…Z. Tasti All (të gjithë) do të paraqesë të gjithë emrat (largon filtrin). Ngjashëm mund të k

282


FiltriMbiemrave. Këtë e krijojmë duke e kopjuar prej grupit të parë dhe pastajvetëm ia ndërrojmë tiparet përkatëse.

Në këtë rast, është mirë të

Fig. 14.14 - Tiparet për grupin FiltriEmrave

modifikohen edhe tiparet e formës, duke ndryshuar në No, tiparin Tab Stop të kontrollave në pjeën Details, ashtu që të mos vendoset kursori fare në to, për të mundësuar komandimin e grupit për filtrim edhe përmes tastierës. Gjithashtu, për formë, në faqen Data, zgjedhim No për tiparet Allow Edits (lejo ndryshimin e rekordeve) dhe Allow Additions (lejo shtimin e rekordeve).

E ruajmë formën e krijuar me emrin Fleteparaqitjet-Alfabet. Pastaj kalojmë në dritaren Macros dhe do të krijojmë makrot përkatëse për fitrim të rekordeve përmes grupeve që i krijuam në formën e mëparshme. Në dritaren Macros, zgjedhim New për dizajnimin e makros dhe në shiritin e veglave aktivizojmë tastet Macro Names dhe Conditions. Definojmë fushat si në fig. 14.15 a dhe b (është një dritare e vetme, por vetëm për lehtësim është paraqitur në dy pjesë)

Fig. 14.15a - Dizajnimi i makros për filtrin e emrave

283


Fig. 14.15b - Dizajnimi i makro

Për të plotësuar më shpejt kushtet, në fushën C[FiltriEmrave]=1 që është për tastin me shkron

i në 27. Gjithashtu, p e

në secilin rresht. Për secilin kusht, duhet plotës

s për filtrin e emrave

onditions, e kopjojmë vleren e parë jën A dhe pastaj e përsërisim në rën me rradhë derpozitat tjera të cilave vetëm ua ndryshojmë vle

edhe për fushën Action kopjojmë veprimin Ap ly Filter dhe e përsërisim me Pastuar fushën Where Condition në

pjesën Action Arguments, si në figurën vijuese:

Pra, kushti për filtrim, është që fusha [Emri] të fillojë me shkronjën

A ose variantet e saj në kllapa të mesme dhe vazhdon me * (*- xhokeri për çfarëdo shkronja tjera). Për secilin kusht kemi [Emri] Like "B*" , [Emri] Like "[CÇ]*" etj., me rradhë. Në kllapa të mesme janë variacionet e shkronjës në alfabete të ndryshme, si janë dhënë edhe në fushën Comment (përshkrimi, komenti). Për veprimin Set Value, në listën e argumenteve, në fushën Expression vendosim 27 (per ALL).

Për makron me emrin Print me veprimin PrintOut, në listën e argumenteve përcaktojmë fushat si në figurë, ashtu që me të shtypen rekordet e filtruara.

284


E ruajmë filtrin me emrin FiltroEmrat. Ngjashëm, filtrin për mbiemra e ruajmë me emrin FiltroMbiemrat. Pastaj kalojmë në faqen Forms të dritares së bazës dhe në modin e dizajnit hapim formën Fletëparaqitjet-Alfabet, që e krijuam paraqprakisht.

Fig. 14.16 - Ngjarja AfterUpdate

Zgjedhim kontrollën e tipit OptionGroup, FiltriEmrave dhe hapim dritaren e tipareve të saj, Properties dhe në faqen Events për tiparin (ngjarjen) AfterUpdate (Pas ndryshimit) zgjedhim makron FiltroEmrat.FiltriEmrave. (Kur zgjedhet kontrolla FiltriEmrave, duket si në fig. 14.13, pasi zgjedhen edhe të gjitha tasten brenda saj).

Kur kemi grup të makrove, si në këtë rast, së pari definohet emri i grupit e pastaj, pas pikës, emri i makros në grup. (FiltroEmrat.FiltriEmrave) Siç shihet, në këtë rast është zgjedhur ngjarja AfterUpdate, sepse reagimi do të pasojë, sa herë që kontrolla FiltriEmrave të ndryshojë, e ajo ndryshon sa herë që klikohet ndonjë tast në të. Njësoj veprojmë edhe për filtrin e mbiemrave. Makron Print do ta lidhim me ngjarjen OnClick, të tasteve Shtypi, të vendosura pranë kontrollave për filtrim (shih fig. 14.13). Ruajmë formën dhe tani ajo është e gatshme për përdorim. Sa herë të klikojmë ndonjë tast në Filtrin e Emrave, do të paraqiten vetëm Emrat që fillojnë me

Filtri i Mbiemrave.

it të makrove, për krijimin e dritares komanduese, e cila mundëson

selektimin e veprimeve për format ose raportet e ndryshme.

shkronjën përkatëse. Njësoj reagon edhe Makrot në formën selektuese Si shembull tjetër do të marrim rastin e përdorimndonjë dritareje komanduese ose faqes së

Për shembull, do të krijojmë një formë e cila do të përmbajë listën e raporteve në një grup opcionesh, ashtu që të selektohet vetëm një opcion në grupin e opcioneve dhe grupin e tasteve komanduese, për zgjedhjen e një veprimi (fig. 14.17). E ruajmë formën me emrin Forma Selektuese.

285


Fig. 14.17 - Forma selektuese Grupin e opcioneve e zgjedhim të tipit RadioButton. Mund ta krijojmë përmes magjistarit (aktivizojmë Control Wizard në modin e dizajnit) ose pa ndihmën e tij. Kalojmë në faqen Macros dhe do të krijojmë një grup makrosh të përbërë prej disa makrove, ashtu që të lehtësohet ruajtja e makrove të lidhura për një formë të njëjtë. Kjo lehtëson punën e mirëmbajtjes dhe ndryshimeve eventuale të mëvonshme. Në modin e dizajnit, makroja do të duket si

në fig. 14.18.

e

Fig. 14.18 - Makroja për formën selektuese

Pra, kemi makrot: Preview, Print dhe Dalja. Makrot Preview dhe Print janë të lidhura me grupin e opcioneve me emrin Zgjedhja, të cilin e kemi krijuar në formën selektuese për raportet, si në fig. 14.17. Për makron Preview, në listënargumenteve, në fushën Report Name, zgjedhim emrin e raportit, kurse në fushën View (Pamja) zgjedhim veprimin: Print Preview për hapjen e raportit për shikim para shtypjes. Për makron Print, fushën Report Name e plotësojmë njësoj, me emrin e raportit, kurse për fushën View tani zgjedhim Print, ashtu që të shtypet në shtypës raporti përkatës. Për makron Dalja, kemi zgjedhur veprimin Close (mbylle)dhe argumentet e saj janë si në figurën vijuese:

Pra, si objekt kemi formën me emrin Forma Selektuese.

286


Ruajmë makron me emrin Zgjedhja e komandes. Kur një makro përbëhet prej një grupi makrosh, veprimet në rreshtat e njëpasnjëshëm kryhen në varg. Kur kemi

për ekzekutim, atëherë ekzekutohet vetëm veprimi për të cilin plotësohet kushti. Për makrot e veçanta lihet një rresht i zbrazët, si në fig. 14.18. Pastaj,

thehemi te forma Form dizajnit dhe për tastet

kushtin

a Selektuese, e hapim atë në modin ekkomanduese përcaktojmë tiparin OnClick, në faqen Events të dritares Properties (fig. 14.19).

Fig. 14.19 - Lidhja e makros me tastin

komandues

Për tastin Preview zgjedhim makron Zgjedhja e Komandes.Preview. Për tastin Print zgjedhim makron Zgjedhja e komandes.Print kurse për tastin Dalja, zgjedhim makron Zgjedhja e komandes.Dalja. Pra ato paraqiten në listë me emrin e makros së tërë grupit dhe pastaj emrin e makros së veçantë në kuadër të grupit. Ruajmëformën dhe tashti ajo është e gatshme për përdorim.

Kur e hapim në modin e punës, në pamjen Form, zgjedhim raportin në grupin e opcioneve Zgjedhja dhe klikojm

ë tastin komandues përkatës për shtypje ose për hikim. Kur dëshirojmë të mbyllim dritaren, klikojmë tastin Dalja.

s

Fig. 14.20 - Tiparet për tastet komanduese

Ka mundësi që ndonjëri prej tasteve të përcaktohet si tast standard (Default- i nënkuptuar) ashtu që, kur të klikohet tasti ENTER ose tasti ESC në tastierë, të aktivizohet automatikisht. Për të përcaktuar tastin, si tast standard, që aktivizohet me ENTER, në faqen

Yes. en

e

i tivizohet me

ESC, në faqen Other të dritares Properties duhet përcaktuar

Other të dritares Properties, duhet përcaktuar tiparin e tij Default:Tasti i tillë komandues, në pamjForm, dallohet me kornizë të theksuar. Do ta bëjmë tastinPreview si tast që aktivizohet mENTER. Për të përcaktuar tastin, stast standard, që ak

287


tiparin e tij Cancel: Yes. Tastin Dalja, do ta bëjmë tast që aktivizohet me ESC (fig. 14.20). Vërejtje: Nëse dëshironi që kur të hapet dritarja për dizajnim të makrove të shihen kolonat Macro Name dhe Conditions, atëherë në menynë Tools zgjedhni Options dhe në dritaren Options, në faqen View, në pjesën Show in macro design, aktivizoni opcionet (check-box): Names

olumnC dhe Conditions Column. Makroja AutoExec Makroja AutoExec është makro speciale nëme rastin e hapjes së aplikacionit (bazës sëe oh për të hapurt dritaren komanduese të aplikacionit, nëse kjo nuk është rregulluar në dritaren StartUp (menya Tools-StartUp). G ndonjë forme, për definimin e parametrave jë

eprim tjetër, që dëshironi të ekzekutohet sa herë që startohet aplikacioni.

rgumets, ka këta parametra: Form ame: Switchboard, View: Form dhe Window Mode: Normal. E ruani makron me

emrin AutoExec dhe herën e ardhshme kur të st ë paraqitet board. Kur hapet baza e të dhënave, së pari aktivizoheStartUp. Pastaj, Accessi e kërkon makron Autoveprimet e definuara në të. Makroja AutoKeys Makroja AutoKeys mundëson krijimin e grupit veprimet e makrove tasteve të caktuara ose komashtu që kur të klikohet kombinimi i tasteve, au përkatëse. Në makron AutoKeys shenja (^) (e ciCTRL, kurse (+) paraqet SHIFT)

bazën e të dhënave. Ajo ekzekutohet të dhënave). Pra, nëse në faqen Macros et automatikisht. Zakonisht përdoret

jithashtu mund të përdoret për hapjen e fillestarë për ndonjë formë apo ndon

kziston makroja AutoExec, ajo ekzekut

vPër të krijuar makron e cila me rastin e startimit të aplikacionit e hapë dritaren komanduese (formën me emrin Switchboard), krijojmë një makro e cila ka vetëm veprimin OpenForm dhe në pjesën Action AN

artohet aplikacioni, në ekran do t

n opcionet e definuara në dialogun Exec dhe nëse e gjenë, ekzekuton

të makrove të cilat ua ndajnë binimeve të tasteve në tastierë, tomatikisht të ekzekutohet makrojala shtypet me Shift+6) paraqet

dritarja komanduese, Switch

Për shembull, do të krijojmë makron AutoKeys dhe në të nëfushën Macro Name përcakto^+X, (pra kombinimi i tasteve CTRL+SHIF

jmë:

T+X ). Zgjedhim

OpenForm dhe në pjesën Action Arguments plotësojmë fushat përkatëse, për hapjen e formës

288


Fig. 14.21 – Makroja AutoKeys Forma Selektuese. Në mënyrë të ngjashme mund të krijoni komraporteve, shtypjen e tyre ose për veprime tjespeciale, si tasterat funksional F1. F2…Fshypen në kllapa të mëdha. P.sh., +{F12}CTRL + INSERT), +{DELETE} ose +{DEL}

binime të tjera për hapjen e formave, ra të mundshme. Për të përdorur tastet

12, INSERT, DELETE, etj., ata duhet të (për Shift plus F12), ^{INSERT} (për

(për SHIFT + DELETE) etj.

Vërejtje: Nëse në makron AutoKeys eventualisht zgjedhet ndpërdorë Accessi, atëherë kombinimi i ri e zëvendësprogramet tjera), përdorë kombinimin Ctrl+C për kopmakron AutoKeys, atëherë kombinimin e tillë nuk mun

onjë kombinim i tasteve, të cilin e on atë. Për shembull, Accessi (si edhe

jim. Nëse e zgjedhim këtë kombinim në d ta përdorim më për kopjim.

Startimi i makros përmes makros Nëse dëshironi të startoni makron përmes një makroje tjetër, që në fakt do të bëjë

on ount

t

e ose False dhe vlerësohet sa herë që fillon ekzekutimi i makros. Nëse rezultati është False, makroja ndalet. Kur definohet

ri i përsëritjeve, atëherë makroja përsëritet deri sa është

ntrollën makros kryesore (asaj që ka thirrur makroja e grupit të njëjtë ose prej ndonjë grupi tjetër. ve, atëherë fillon të ekzekutohet makroja e parë në grup.

jithashtu mund të bëhet ndërthurja e makrove, ashtu që makroja e thirrur, thërret

veprimet e caktuara për ngjarjet e definuara në faqen Events të dritares Properties,

ndërthurjen e makrove, në listën Actions zgjedhni RunMacro. Kjo është njësoj si ekzekutimi i makros prej menusë: Tools-Macro-RunMacro. Mirëpo, për makrRunMacro, definohen argumentet: Macro Name (Emri i makros), Repeat C(numri i përsëritjeve) dhe Repeat Expression (Shprehja për përsëritje). ArgumenteRepeat Count dhe Repeat Expression definojnë numrin e përsëritjeve të makros. Nëse nuk definohen numri i përsëritjes dhe shprehja për përsëritje, atëherë makrojaekzekutohet vetëm një herë. Shprehja e definuar (si kusht për ndërprerje) në RepeatExpression mund të japë vlerën Tru

edhe shprehja edhe numnumri i përsëritjeve ose deri sa shprehja e dhënë të bëhet False. Kur makroja ndalet, Accessi ia kthen ko

akron). Mund të thirret mNëse thirret grupi i makroGnjë makro tjetër, e kështu me rradhë. Secilën herë, pas përfundimit kontrolla i kthehet makros thirrëse. Makrot dhe procedurat e Visual Basic-ut Nëse keni njohuri të gjuhës programuese Visual Basic atëherë të gjitha veprimet e makros mund të krijohen përmes procedurave në Visual Basic-ut, e gjithashtu, mund të programohen edhe veprime të cilat nuk mund të realizohen përmes makrove. Në Visual Basic, mund të definohen procedurat të cilat ekzekutojnë

289


për kontrollën e caktuar. Makrot janë të përshtatshme për veprime të thjeshta si p.sh., hapja e formave. Makroja duhet të përdoret patjetër për definimin e

të hënave përmbanë më pak objekte, sepse proce

objektit (formës, raportit, etj). Nëse dëshironi, mnë kod të Visual Basic-ut, sepse për të gjitha veekzistojnë procedurat me emër të njëjtë. Për të në menynë Tools zgjedhim Macro-Convert Ma mënyrë mund të konvertohen makrot në meny, për ekzekutim të veprimeve. Konvertimi i makros në Visual Basic, mund të njohu Exec dkonvertohen në procedura të Visual Basicut sepndonjë objekt (formë ose raport). Ato mund të rFile-Save As dhe në dritaren që hapet për ruajt Module në fushën As. Shtypja e makrove Për qëllime dokumentimi, mund të shtypet përshkrimi i makros ose grupit të makrove. Për të shtypur makron, në faqen Marcros, zgjedhim makron dhe pastaj,

. Në ekran do të paraqitet dialogu Print Macro

kombinimeve të tasteve për ekzekutim të veprimeve (AutoKeys) dhe për ekzekutimin e vargut të veprimeve me rastin e startimit të aplikacionit (makroja AutoExec). Me përdorimin e procedurave të Visual Basic-ut në vend të makrove baza ed durat ruhen në kuadër të vet

akron e krijuar mund ta shndërroni primet e makrove në Visual Basic konvertuar makron në Visual Basic,cros To Visual Basic. Në të njëjtënnë shirit veglash ose në shkurtesa

ndihmojë në përvetësimin e he AutoKeys nuk mund të se ato nuk janë të lidhura për uhen si Module, përmes menysë:

je të makros, duhet zgjedhur tipin

rive për Visual Basic. Makrot Auto

në meny zgjedhim File-PrintDefinition (fig. 14.22).

Fig. 14.22 - Dialogu Print Macro Definition

Zgjedhen opcionet e dëshiruara dhe me OK

Properties - tiparet, duke përfshirë edhe datën e krijimit, të modifikimit, etj. Actions and Arguments - veprimet dhe kushtet eventuale, si dhe vlerat e argumenteve. Përmissions by User and Group (lejet e shfrytëzuesit dhe grupit).

bëhet shtypja e tyre.

290


291

Modulet Avni Rexhepi - Microsoft Access

MODULET Moduli është koleksion i deklarimeve dhe procedurave të Visual Basic for Applications, të cilat janë të ruajtura së bashku si një njësi. Për të krijuar dhe

ërdoru ohja e Visual Basic-ut. së të dhënave. Moduli është një tërësi e

rocedurave të cilat mund të aktivizohen prej ngjarjeve të cilat ndodhin në

it të vet bazës së të dhënave. Pra, pak shumë i kanë efektet e ngjashme me makrot, por kanë mundësi më të mëdha se

makrot, sepse në dispozicion janë mundësitë e Meqë ky tekst nuk ka mundësi të ofrojë informVisual Basic-un, shkurtimisht do të përshkruajm përmes disa shembujve. Krijimi i modulit Në dritaren e bazës së të dhënave, kemi faqen M let si objekte të veçanta. Mirëpo, modulet mund të raportit, kur definohen si procedura të ngjarjeve e të tyre. Në rastin e dytë, moduli nuk shihet në faqsi pjesë e vet formës ose raportit. Në shiritin e veglave të faqes Modules, kemi ta(Dizajno) dhe New (I ri), përmes të cilave krijomodulet. Klikojmë New për të filluar krijimin e ht Accessi ia përcjellë kontrollën Editorit të Visuadritaren e tij (e cila duket si dritarja në fig. 5.1m (C jmë

odin duke përdorur dhe zbatuar rregullat e Visual Basicut. Pastaj, e ruajmë e

mrin e dhënë. Nëse në dritaren Modules zgjedhim një modul ekzistues (KontrolliGabimeve) dhe pastaj në shiritin e veglave klikojmë Design, atëherë

p r modulet në Access, kërkohet njModuli është objekt i i veçantë i bazëspkontrollat në forma ose raporte. Procedurat dhe funksionet e modulit thirren nga procedurat me kod të Visual Basic-ut për ngjarjet (Events) e cilësdo kontrollë të objekteve të bazës. Mund të startohen edhe me rastin e hapjes ose mbylljes së formave apo raporteve ose me rastin e startima

Visual Basic-ut. ata të mjaftueshme për të mësuar ë mënyrën e krijimi të moduleve

odules, në të cilën ruhen modu ruhen edhe në kuadër të formës ose të tyre apo të ndonjë kontroll

en Modules, sepse ai është i ruajtur

stet, Run (Ekzekuto), Design jmë, dizajnojmë dhe ekzekutojmë një moduli të ri dhe automatikisl Basic-ut, i cili në ekran hapë ) dhe në të hapë dritaren e kodit të ode). Në dritaren e tillë shkrua

1odulit, për modulin e ri me emrin Module1

kmodulin duke i dhënë një emër dhe në faqen Modules do të paraqitet moduli me

292

Avni Rexhepi - Microsoft Access Modulet

hapet dritarja e Visual Basicut dhe në të, dritarja e kodit (Code) të modulit përkatës (fig. 15.1).

,

ritarja Immediate, që paraqitet në fund të dritadrejtpërdrejta të kodit, kur ai ekzekutohet për tedritares përveq tasteve të zakonshme, kemi edhtë kaluar në dritaren e Accessit), Run (ekzekuto(Riseto). Për t'u kthyer në dritaren e Acessit, mtë zgjedhim, Close And Return to Microsoft AcMicrosoft Access, ose me kombinimin e tasteveVisual Basic-ut mbyllet dhe kontrolli kthehet nku është hapur dritarja e Visual Basicut. Dritarjelemente. Në kreun e dritares ndodhen: Object në të cilën paraqitet emri i objektit aktual dhe P Procedurave) në të cilën paraqitet emri i procedurës aktuale (të pjesës ku është i pozicionuar al Basic, kemi dy lloje procedurash:

Fig. 15.1 - Dritarja e Visual Basicut

Në skajin e majtë, zakonisht kemi dritaren Project, ku shihet lista e moduleve të veçanta dhe moduleve të formave përkatëse të projektit, si dhe dritaren Properties

ë të cilën tregohen tiparet e modulit aktiv momental dhe emri i tij. nD res, zakonisht paraqet rezultatet e

stim. Në shiritin e veglave të e tastet: View Microsoft Access (për ), Break (ndërpreje) dhe Reset und të shkojmë në menynë File dhe cess Alt+Q (Mbylle dhe kthehu në Alt+Q). Në këtë rast dritarja e

ë dritaren e Accessit, në pozitën prej a e kodit (fig. 15.2) përmbanë disa Box (ku ndodhet lista e objekteve) rocedure Box (ku ndodhet lista e

momentalisht kursori). Në Visu

293


procedurat e tipit Sub (të cilat nuk kthejnë vlera, rezultate) dhe ato të tipit Function (të cilat kthejnë rezultate).

Fig. 15. 2 - Dritarja e ko

me apostrof ose tekstet pas apostrofit në kuadër të ndonjë rreshti). Pjesa tjetër e kodit është me ngjyrë të zezë.

dit dhe elementet e saj

)

të

-

tet janë rreshtat që fillojnë

Gjatë shkruarjes së kodit, editori i Visual Basicut ofron ndihmë duke paralajmëruar për gabimet e bëra gjatë shtypjes dhe duke ofruar mundësinë e plotësimit automatik të fjalëve të rezervuara. Nëse në dritaren e kodit klikojmë me tastin e djathtë, hapet menya e kontekstit, në të cilën kemi mundësi të zgjedhim opcionet për ndihmë. Nëse zgjedhim List Properties/Methods, automatikisht aktivizohet dritarja si në fig. 15.3.

Në dritare kemi pjesën Declarations (pjesa e Deklarimevedhe pjesën Procedures (pjesa e Procedurave). Në skajin e majtë poshtëm të dritares kemi tastet Procedure View Button (paraqitja e kodit vetëm për procedurën aktuale) dhe Full Module View Button (shihet moduli i plotë). Fjalët e rezervuara të Visual Basicut duken me ngjyrë të kaltërt, komentet me ngjyrë të gjelbërt(komen

Fig. 15.3 - Lista e tipareve/metodave

List Properties/Methods (lista e tipareve dhe metodave), paraqet listën e tipareve dhe metodave (kodet dhe procedurat ekzekutive). Secila prej tyre dallohet në bazë të shenjës (ikonës) e cila tregon tipin përkatës dhe emrit të saj. Kjo mund të përdoret për të lehtësuar shkruarjen e kodit, duke na përkujtuar tiparet dhe metodat në dispozicion.

Opcioni Complete Word mundëson shkruarjen më të shpejtë të kodit ashtu që, posa të shtypen disa nga shkronjat e para të fjalës, editori i Visual Basic-ut automatikisht kompleton pjesën tjetër të fjalës përkatëse.

294


Fig. 15.4 - Object Browser

Nëse zgjedhim Object Browser (Shfletuesi i objekteve) atëherë në

ject ual

hmë

e .

e komanduese mundësohet lëvizja para/prapa si dhe parashtrimi i pyetjeve të tjera. Gjithashtu, ofron mundësi për listim dhe zgjedhje të Classes (klasat) dhe Members (antarët). Për secilin anëtarë të zgjedhur në pjesën e poshtme të dritares paraqitet formati dhe shpjegimet e nevojshme.

Le të shohim tani si duket përmbajtja e modulit Converted Makro-AutoExec të cilin në kod të Visual Basicut (fig. 15.5). cro-AutoExec dhe në shiritin e

al Basicut do të kemi:

ekran do të paraqitet dritarja ObBrowser në të cilën editori i VisBasicut gjithashtu, ofron ndiduke ofruar mundësinë e kërkimit të fjalëve, komandave, objekteve të caktuara etj., duke shtypur tekstin fjalës në fushën Search (kërko)Përmes tastev

e krijuam duke konvertuar makron AutoExecNë dritaren Modules, zgjedhim Converted Maveglave klikojmë Design. Në ekran në dritaren e Visu

Fig. 15.5 - Moduli Converted Macro-

AutoExec

kalimin në këtë labelë në rast gabimi. Nëse e shikojmë labelën, shohim se në kuadër të saj definohet MsgBox me porosinë e gabimit dhe me Resume tregohet sku vazhdon ekzekutimi. Si shihet vazhdon te labela AutoExec_Exit, në të cilën kemi urdhërin për dprej funksionit.

Komanda që ekzekuton funksioni është definuar në rreshtin DoCmd.OpenForm që është e njëjtë si komanda që te makrot zgjedhej në kolonën Action. Pra, do të ekzekutohet komanda për hapje të formës. Pastaj me parametr

Si shihet në figurë, është krijuar funksioni me emrin AutoExec. Në

ror GoTo AutoExec_Err, programi urdhëron

e

alje

at përkatës përcaktohet emri i formës, pamja, filtri, kushti dhe modi. Nëse ndonjë parametër

rreshtin: On Er

295


s'ka vlerë atëherë vetëm shkruhet presja përkatëse dhe lihet vendi i zbrazët për të. Gjatë shkru më duke arjes së komandave të tilla, editori i Visual Basicut ofron ndihparaqitur udhëzimet për parametrin e nevojshëm, si në figurën vijuese, me rastin e shtypjes së komandës OpenForm:

Parametri aktual paraqitet me ngjyrë të theksuanëse ka ndonjë, paraqiten në ekran. M Me rastin e gabimeve (Error) që paraqiten gjatëgabimeve me shpjegimet përkatëse në gjuhën a ë përgatiten modulet me MsgBox të përshtatur me shpjegimet e dëshiruara, ashtu që shfrytëzuesit të bazës t'i paraqiten shpjegimet nbëjmë centralizimin e kontrollit të gabimeve as

abim, të aktivizohet moduli i cili lajmëron paraqitjen ,

het numri në it:

Err.Raise 13 kodit, përmes kushteve si: të dhënave", mund të paraqesim

Sa për demostrim, do të krijojmë një modul me emrin KontrolliGabimeve:

r (fonti Bold) dhe opcionet e tij,

punës, Accessi paraqet mesazhet e ngleze. Për gabimet e tilla mund t

ë gjuhën amtare. Gjithashtu mund të htu që, sa herë të paraqitet ndonjë

e gabimit. Për secilin gabim

i i gabimeve odul

gnë Visual Basic është definuar numri i gabimit dhe mesazhi përkatës. Gabimet që paraqiten shumë shpesh janë: 11-Pjestimi me zero, 13-Tipi i gabuar i të dhënave, 35-Funksioni ose tipari i padefinuar, 53-Nuk është gjetur fajlli, 448-Argumenti mungon, 482-Gabim gjatë shtypjes etj. Për secilin mund të definokuadër të modulit përmes urdhër

, Err.Raise 92 e pastaj në pjesën tjetër të If Err.Number=13 Then MsgBox "Tipi i gabuar imesazhet e gabimeve për gabimet përkatëse.

Procedura e tij është e tipit Sub dhe e kemi emërtuar Gabimet (fig. 15.6a). Sa herë të paraqitet ndonjë gabim (On Error) kalojmë në labelën Gabimi, e cila paraqet në ekran mesazhin e gabimit, me tekstin: "Ka ndodhur Gabim". (Vërejtje: Për aplikacion të vërtetë procedura duhet të kompletohet me urdhëra tjerë të nevojshëm dhe me kontroll të gabimit edhe për vet modulin).

296


Fig. 15.6 a & b - Moduli Gabimet Pastaj, hapim formën Fletëparaqitjet-Tabela ne pamjen Design dhe në dritaren Properties, në faqen Events për ngjarjen OnError, klikojmë tastin për definimin e ngjarjes. Në dritaren që paraqitet, Choose Builder, zgjedhim Code Builder. Klikojmë OK dhe kalojmë në dritaren e editorit të Visual Basicut, në të cilën paraqitet automatikisht emri i procedurës (Private Sub Form_Error) me parametre saj dhe End Sub, për përfundimin e saj. Pjesën e kodit mes këtyre dy rreshtave definojmë sipas dëshirës. Me qenë se, jemi duke definuar procedurën për të reaguanë gabimet e mundshme në formë, do të thërrasim procedurën Gabimet, e cila ështëprocedura e definuar në modulin KontrolliGabimeve. Nëse klikojmë tastin e djat

at e

r

htë ethods do të

araqitet lista si në fig. 15.3. Posa të klikojmë shkronjën G, lista do të kalojë nëpozitën

për të hapur menynë e kontekstit dhe zgjedhim List Properties/Mp

e cila është e definuar në modulin nksionet e definuara në module urdhërin: Me.Undo (Me-Unë, shkaktuar gabimin në vet formëneferim) në vetvehte, për objektet

Për shembull, nëse gjatë të formës (fig. 15.7), në fushën Nota në Provim shtypim 2, do tëparaqitet porosia e gabimit, me mesazhin: Ka ndodhur gabim,

, ku shihet proceduraKontrolliGabimeve. Të gjitha procedurat dhe fu , paraqiten në listë. Pastaj në rreshtin tjetër japimUndo-zhbëje) që bën anulimin e veprimit që ka aktuale. ("Me" përdoret si shkurtesë për qasje (r e

Visual Basicut).

Fig. 15.7 - Porosia e gabimit për tiparin

OnError të formës

plotësimit

të definuar në procedurën Gabimet, të

Edhe për mesazhin e dytë shtypim OK dhe past et përsëri në

modulit KontrolliGabimeve. Për rastin tonë, kur të klikojmë OK, do të paraqitet edhe mesazhi tjetër, "Nota duhet të jetë ndërmjet 6 dhe 10", i definuar në tiparin: Validation Text, të fushës Nota ne Provim, së bashku me Validation Rule: >5 And <11. Këto janë definuar në dizajnin e tabelës Fletëparaqitjet.

aj, kontrolla do të kthehfushën Nota ne Provim, por duke fshirë vlerën e gabuar (si pasojë e urdhërit Me.Undo, në procedurën Form_Error (fig. 15.6b), e cila kthen mbrapa ndryshimet e fundit në formë (anulon veprimin). Nëse nuk definohet urdhëri Undo, kur të kthehet kontrolla në formë, do të shihet teksti i shtypur gabimisht. Për të anuluar veprimin, mund të shtypet tasti ESC, i cili ka efektin e njëjtë. Pra, ESC mund tëpërdoret gjithmonë për të anuluar veprimin e fundit.

297


Modulet e formave dhe raporteve

he si pjesë e formave ose raporteve. Për të definuar jarje të formës ose të kontrollës në formë, hapim formën në

modin e dizajnit dhe në dritaren e tipareve, Properties, në faqen Events për ngjarjen tin në skajin e djathtë dhe hapim dritaren Choose Builder.

e Builder dhe klikojmë OK, me ç'rast hapet dritarja e editorit të Visual Basicut dhe përgatitet procedura me emrin e kontrollës ose formës dhe

n e zgjedhur së bashku me urdhërin për përfundim të ës përkatëse, End Sub. Pastaj, në pjesën e deklarimeve dhe procedurave,

dërmjet dy rreshtave të paraqitur, plotësojmë urdhërat tjerë të nevojshëm.

in e rekordeve në formë, duke gjetur m

Modulet mund të definohen edmodulin për ndonjë ng

e caktuar klikojmë tasPastaj, zgjedhim Cod

metodën për ngjarjeprocedurn Filtrimi i rekordeve në formë Le të krijojmë modulin i cili do të bëjë filtrimrekordin e caktuar në bazë të vlerës në ndonjë fushë. Për këtë qëllim do të përdoriformën Lendet-Tabela (forma e krijuar për tabelën Lëndët, përmbanë të gjithafushat e saj).

Krijojmë kopjen e saj me emrin

andues

definojmë ngjarjen O

Lendet-Tabela-KodiVB. E hapim në pjesën e

st komandues.Për të krijuar tastin

ndues, deaktivizojmë Control Wizard në shiritin e veglave (Toolbox). Insertojmë një tast

es, Command Button. Ai fillimisht paraqitet me emrin Command1. E klikojme dy herë dhe e ndryshojmë tekstin në "Gjeje

e Numer ?". Këtë mund ta dritaren e tij

Properties dhe duke ndryshuar tiparin Caption me tekstin e cekur. Pastaj, kalojmë në faqen Events dhe

nClick.

Click, si në fig. 15.8b.

modin e dizajnit dhe në futerit krijojmë një ta

koma

komandu

Lenden mbëjmë edhe duke hapur

Fig. 15.8a - Insertimi i tastit kom Hapim dritaren e kodit dhe plotësojmë procedurën On

298


ommand1

ar të

t

e

herë kontrolla kalon në pjesën (labelën) Dalja_Nga_Sub. Ajo është e definuar në fund të kodit dhe ka vetëm urdhërin për dalje prej procedurës, Exit Sub. Nëse kushti nuk plotësohet, pra shfrytëzuesi shtypë ndonjë vlerë në dialogun e paraqitur, atëherë ndryshorja Filtri merr vlerën: [Numri i lendes]= "NumriL". Kjo formë e kushtit definohet edhe në sintaksen e kushtit në SQL, si WHERE [Numri i lendes]="NumriL". Për të paraqitur thonjëzat, atëherë në urdhër duhet futur thonjëzat brenda thonjëzave.

Fig. 15.8b - Kodi për tastin C

Siq shihet në figurë, emri i procedurës është Command1_Click( ) (Emri i kontrollësdhe metoda) dhe procedura është e tipit Private. Nëse procedura e Visual Basicut, e ka domenin e aplikimit brenda formës, ajo është Private. Përndryshe kemi edhe procedurat e tipit Public (publike) të cilat mund të thirren në tërë aplikacionin. Deklarimi i variablave bëhet duke bërë dimensionimin e tyre me urdhërin Dim. Definohet identifikatori (emri) i variablës dhe tipi. Pra, NumriL As String do të thotë se kemi variablën me emrin NumriL (Për numrin e lëndës) të tipit String (String-ndryshore tekstuale). Gjithashtu, edhe variablën Filtri e kemi deklarutipit String. Urdhëri InputBox, mundëson paraqitjen e dritares (dialogut) përleximin e vlerave prej tastaturës. Për InputBox definohet teksti për porosinë edritares, e cila duhet të jetë udhëzim për shfrytëzuesin dhe teksti që do të paraqitesi titull i dritares (dialogut). Vlera e shtypur në InputBox, shihet se i ndahet variablës NumriL. Në rreshtin vijues kemi definuar kushtin If (Nëse). Formapërgjithshme e urdhërit është: If Kushti Then Urdhëri End If. (Nëse plotësohet kushti atëherë ekzekutohet urdhëri). Për rastin tonë, nëse në dialogun për numër shfrytzuesi nuk shtypë asgjë (Komenti në vazhdim shpjegon se është shtypur tasti Cancel), atë

299


Në rreshtin vijues ekzekutojmë komandën Opeformën), me parametrat e saj. Hapja bëhet në mfiltrin me emrin Filtri. Në këtë rast, faktikisht bsipas vlerës së dhënë për NumriL në dialogun q

nForm (DoCmdOpenForm, hape odin normal dhe duke zbatuar ëhet filtrimi i rekordeve në formë ë paraqaitet për pyetje.

Kur e hapim formën dhe klikojmtastin komandues: Gjeje Lenden meNumer ?, do të aktivizohet dritarja"Numri i lëndës" (Inpu

Fig. 15.8c - për dialog

ë

tBox). Nëse

në dritaren për dialog, nuk

kojmë

të shihet rekordi që shihej në të

Kur plotësojmë fushën për numër dhe klikojmë sa e kodit në rreshtin DoCmd OpenForm… (Fig. 15.8b)

plotësojmë fushën për numër fare dhe klikojmë OK apo klitastin Cancel, atëherë nuk do të ketë fare efekt në formë. Përsëri do

Dritarja

paraprakisht.

OK, do të ekzekutohet pje

Me këtë rast do të bëhet filtrimi i rekordeve në formë në bazë të fushës Numri i lendes dhe nëse ekziston numri i tillë, do të paraqiten të gjitha fushat e rekordit(fig. 15.8d), si dhe në pjesën e

Fig. 15.8d - Rekordi i filtruar

tasteve për navigim tregohet së është "Record 1 of 1 Filtered", sepse ka vetëm një lëndë me atë numër. Ngjashëm mund të bëhet filtrimi sipas fushave tjera në formë.

Ngjashëm, mund të krijojmë module të pavarura, të cilat do të aktivizoheshin përmes kombinimeve të tasteve në tastierë, duke i zgjedhur kombinimet në makron AutoKeys dhe duke aplikuar komandën OpenModule ose RunCode kur në modul kemi disa funksione, etj.

300


Filtrimi i raportit Gjatë shtypjes së raporteve shpeshherë vetëm për ndonjë rekord të caktuar. Mundfiltrim, si për filtrimin e formave. Në aktivizohet automatikisht me hapjen e formmodulin i cili aktivizohet për ngjarjen OnOpenraportin Studentët-Notat, i cili bën grupidhe llogarite notat mesatare. Krijojmë kopjen e tij, m

paraqitet nevoja për shtypjen e raportit të krijojmë modulin e ngjashëm për

këtë rast do të krijojmë modulin i cili ës. Për të bërë këtë, duhet të krijojmë

(në hapje) të raportit. Le të marrim min e studentëve sipas numrit të indeksit

e emrin Studentet-Notat-FiltriVB. Raporti, në pamjen Design, duket si në fig. 15.9a.

amjen Design

Hapim dritaren e tipareve të raportit, duke klikuar dy herë kontrollën për zgjedhje të raportit dhe në dritaren Properties, në faqen Events, zgjedhim ngjarjen OnOpen. Klikojmë tastin Builder në skajin e djathtë për të hapur dritaren Choose Builder dhe zgjedhim Code Builder. Me këtë rast, kalojmë në dritaren e editorit të Visual Basicut dhe hapet dritarja: Report_Studentet-Notat-FiltriVB (Code) (fig. 15.9b). Në dritare paraqitet emri i pocedurës Private Sub Report_Open me parametrin e saj dhe End Sub për përfundimin e procedurës.. Ndërmjet këtyre dy rreshtave shtypim kodin me anë të të cilit do të bëjmë filtrimin e raportit për numrin e indeksit. Deklarojmë variablat NrIndx dhe Filtri, të tipit String. Për të lexuar vlerën e NrIndx hapim dialogun me tekstin "Jepe numrin e indeksit" dhe me titull "Numri i indeksit". Përsëri kemi kushtin If, përmes të cilit dalim nga procedura nëse shtypet Cancel në dritaren për dialog. Pastaj krijojmë stringun Filtri, për kushtin e filtrimit. Labela për dalje nga procedura, ka vetëm urdhërin, Exit Sub.

Fig. 15.9a - Raporti në p

301


rtit, së pari në ekran do të paraqitet dialogu për zgjedhje

Fig. 15.9b - Moduli për filtrim me rastin e hapjes së raportit

Me rastin e hapjes së rapotë numrit të indeksit.

Fig. 15.9c - Raporti i filtruar

Plotësojmë numrin e indeksit dhe klikojmë OK. Në ekran do të hapet raporti, vetem me të dhënat për rekordin që ka atë numër indeksi. Nëse nuk japim fare numër indeksi dhe shtypim OK ose Cancel, atëherë do të hapet raporti me të gjitha rekordet, pra pa filtrim fare. Nëse shtypet ndonjë numër që nuk ekziston, atëherë do të paraqitet raporti i zbrazët. Për të eleminuarkëtë rast, mund të shtohet edhe ki cili verifikon numrin e indeksit

odi .

Gjithashtu, ka mundësi që për rastin kur për nutë dhënë që paraqet ngjarjen On No Data (asnjë të definohet kodi i cili nuk e hapë fare raportin përshtatshme p.sh., për të penguar shtypjen e raKodi për ngjarjen On No Data: Private Sub Report_NoData(Cancel As Integer MsgBox "Studenti me këtë numër indeksi s'k Cancel = -1 'ose Cancel = True End Sub

mrin e dhënë të indeksit, s’ka asnjë provim i dhënë, raporti i zbrazët),e zbrazët. Kjo do të ishte e portit të zbrazët.

) a asnjë provim të dhënë"

302


Shembull Loje Në fund, si shembull për manipulim me vlera numerike, do të marrim shembullin një loje të thjeshtë. Supozojmë se për përcjelljen e një loje në të cilën marrin pjes2 kandidatë (ose ekipe), kemi krijuar formën si në fig. 15.10. Në Visual Basic, zakonisht kontrollat emërtohen me emër të cilit i paraprinë shkurtesa prej tri shkronjash e llojit të kontrollës, si txt-text box, lbl-labelë, cmd-tast komandues, chk-check box, cbo-combo box, lst-list box, etj. Preferohet që

e ë

edhe për objektet e Accessit të përdoren parashtesat si: tbl-tabela, qry-Query, frm-Forma, rpt-Raporti, etj. Kodi i Visual Basic-ut me këto parashtesa i identifikon objektet e Accessit.

.sh., për fushën tekstuale me emrin Vlera, do të kemi txtVlera. P

Fig. 15.10a - Shembull-Lojë (design)

Në formë kemi 6 fusha tekstuale, të palidhura me ndonjë fushë në tabelë ose pyetës (TextBox, Unbound) të emërtuara (Tipari Name, faqja Other): txtEmri1, txtEmri2, txtVlerat1, txtVlerat2, txtShuma1 dhe txtShuma2. Kemi edhe tastin komandues, cmdLojaeRe, i cili bën kthimin e vlerave fillestare, për fillimin elojës së re. Në modin e dizajnit, forma duket si në fig. 15.10a.

Fig. 15.10b - Shembull-Lojë(form)

Për të realizuar këtë, në prapavi kemi modue dizajnit, kalojmë në dritaren e tipareve, ngjarjet, për të cilat do të reagojë forma. Kaloj

Loja luhet duke shënuar vlerën e pikëve në fushat Vlerat (fig. 15.10b). Fokusi kalon prej njërës fushë, në tjetrën, kurse vlera e re që shtypet automatikisht i shtohet fushës përkatëse Shuma. Kur njëri prej lojtarëve arrin numrin e pikëve 100 e më shumë, loja përfundon dhe në ekran paraqitet mesazhi: "Loja mbaroi. Fitoi kandidati numri: Emriilojtarit".

lin e formës, në Visual Basic. Në modin Properties dhe në faqen Events zgjedhim

më në dritaren e editorit të Visual

303


Basicut dhshkruajmë Option Com

txtShuma2.Value = 0 txtVlerat1.Value = 0 txtVlerat2.Value = 0 txtEmri1.Value = "" txtEmri2.Value = "" txtEmri1.SetFocus End Sub Më shtypjen e tastit Loja e Re

thehet në zero, gjegjësisht në SetFocus, kthen fokusin atës të pas emrit të

të ndryshojë vlera në fushë dhe kursori (fokusi) të largohet prej saj, ekzekutohet kodi përkatës. ' -------------------------------------------------------------------------------------------------- Private Sub txtVlerat1_AfterUpdate() If txtShuma1.Value = "" Then txtShuma1.Value = 0 txtShuma1.Value = txtShuma1.Value + txtVlerat1.Value If txtShuma1.Value > 100 Then txtEmri1.SetFocus

-------------------------------------------------------------------------- rivate Sub

If txtShum txtShuma

e shkruajmë kodin. Për komandën Loja e Re, për ngjarjen OnClick, kodin vijues, pas rreshtit Option Compare Database:

pare Database

Private Sub cmdLojaeRe_Click() txtShuma1.Value = 0

(cmdLojaeRe), vlera e kontrollave (tipari Value) string të zbrazët "". Tipari k

(vendosë kursorin në fushën përkatëse). Në Visual Basic, tiparit përkontrollës i referohemi duke e shkruar tiparin pas pikës që vendoset k

kontrollës, në formën identifikatori.tipari (emri pikë tipari). Për kontrollat txtVlerat (fushat Vlerat), të cilat faktikisht janë fushat të cilat dirigjojnë kontrollën e lojës me ndryshimet e vlerave në to, shkruajmë kodet

ërkatëse, për ngjarjet AfterUpdate (pas ndryshimit), që do të thotë se pasip

MsgBox ("Loja mbaroi, Fitoi kandidati 1: " & txtEmri1.Text) End If If txtShuma2.Value > 100 Then txtEmri2.SetFocus MsgBox ("Loja mbaroi, Fitoi kandidati 2: " & txtEmri2.Text) End If txtVlerat2.SetFocus End Sub ' ------------------------P txtVlerat2_AfterUpdate()

a2.Value = "" Then txtShuma2.Value = 0 2.Value = txtShuma2.Value + txtVlerat2.Value

304


If txtShumtxtEmri1.SetFocus

MsgBox ("Loja mbaroi, Fitoi kandidati 1: " & txtEm End If If txtShuma2.Value > 100 Then txtEmri2.SetFocus

toi kandidati 2: " & txtEm End If txtVlerat1.SetFocus End Sub ' -------------------------------------------------------------------- Gjatë shkruarjes së kodit, posa të shkruhet emriqasur tiparit përkatës, në ekran automatikisht pakontro gjetjen e tipareve të nevojshme dhe të

undshme për një kontrollë. Shtypim Save, për të ruajtur ndryshimet dhe kodin të

kzekutimit

gablajmë nd të jefekte të ndryshme në aplikacionin përkatës. Krastin e startimit të aplikacionit, e gjithashtu, kame rastin e ekzekutimit (Run-time errors-gabim ër rastin e dytë, aplikacioni startohet normalisht ppikën ku ndodhet gabimi, atëherë automatikishsupozojmë se kemi një gabim në kodin e tastit krreshtin e parë të procedurës, në vend se të shtygabimisht kemi shtypur një shkronjë t tek txtShMe qenë se, kjo është pjesa e kodit e cila aktiviRe, atëherë kur të hapim formën, në fillim ajo do të funksionojë normalisht. Mund të luhet një lojë dhe çdo gjë do të duket në rregklikojmë tastin komandues Loja e Re, për të fill

araqitet porosia e gabimit (fig. 15.11a). Tregohet numri i gabimit dhe in

a1.Value > 100 Then

ri1.Text)

ri2.Text)

------------------------------

i kontrollës dhe pika pas tij, për t'iu raqitet lista e tipareve për atë

llë, gjë që lehtëson shtypjen dhe

MsgBox ("Loja mbaroi, Fi

mdhe kthehemi në dritaren e Accessit. Tani forma është e gatshme dhe mund

ërdoret. p Raportimi i gabimeve gjatë e Nëse gjatë shkruarjes së kodit kemi lëshuar

rohet gabimi përkatës. Gabimet muime, kur të ekzekutohet kodi do të enë të natyrave të ndryshme dhe me a gabime të cilat lajmërohen me edhe gabime të cilat lajmërohen et në kohën e ekzekutimit). P

or kur rrjedha e programit arrinë në t paraqitet mesazhi i gabimit. Le të omandues cmdLojaeRe. Në

pim "txtShuma1.Value=0", uma: "txtShumat1.Value=0". zohet pas shtypjes së tastit Loja e

ull, por në momentin kur të ar lojën e re, automatikisht në u

ekran do të pshkaku i gabimit (Object required - kërkohet objekti), i cili ndihmon identifikime gabimit.

305


Në dritaren me porosinë e gabike

Fig. 15.11a - Porosia e gabimit

mit mi tastet: Continue (vazhdo, i cili

i mund të vazhdojë, duke injoruar gabimin e paraqitur), End (fund, përfundo ekzekutimin), Debug (Rregullo, Dibagim, evitim gabimesh). Kemi edhe tastin Help (ndihma), me të cilin ofrohet ndihmë.

Nëse klikojmë tastin Debug, për të gjetur dhe evituar gabimin e paraqitur, atëherë

enjuar me prapavi të verdhë dhe duke vendosur shigjetën treguese në rreshtin ku është paraqitur gabimi (fig. 15.11b).

aktivizohet nëse ekzekutim

kontrolli i programit kalon në dritaren e editorit të Visual Basicut, i cili automatikisht do të vendosë kontrollin në pozitën ku ka ndodhur gabimi, duke e sh

Fig. 15.11b -Identifikimi dhe evitimi i

përsëri formën dhe e testojmë për parë a është eleminuar gabimi. Gabimet në kohën e ekzekutimit, janë gabimet më të vështira për tu identifikuar dhe evituar.

gabimit

e përsëri kthehemi në Access. Hapim

të

Për t rat dhështë mirë të studiohen shembujt e dhënë nOrders.mdb dhe Solutions.mdb, të cilët ndoOffice/Office/Samples.

Pasi të identifikohet gabimi, në shiritin e veglave klikojmë Reset, për të ndërprerë ekzekutimin e programit dhe përmirësojmë gabimin e gjetur. Ruajmë ndryshimet, duke klikuar Save dh

ë përvetësuar sa më shumë mëny e mundësitë e përdorimit të moduleve ë Access, si Northwind.mdb, dhen në folderin Microsoft

306


307

Këshilla praktike për përdorim Avni Rexhepi - Microsoft Access

KËSHILLA PRAKTIKE PËR PËRDORIM Për të lehtësuar përdorimin e aplikacionit prej shfrytëzuesve, mund të përshtasim edhe menytë dhe shiritat e veglave, ashtu që t'i përshtaten aplikacionit konkret. Gjithashtu, duhet pasur parasyshë mirëmbajtjen e bazës së të dhënave, mbrojtjen saj prej shfrytëzuesve të paautorizuar si dhe prej atyre që s'dijnë ta përdorin e rastësisht mund ta dëmtojnë. Dritarja fillestare

e

itet ë e

Për aplikacionin, mund të krijohet edhe një dritare fillestare, e cila do të paraqvetëm për disa momente në ekran, si përshëndetje hyrëse për shfrytzuesit e bazës stë dhënave, si reklamë për kompaninë, etj. Për dritaren e tillë, krijojmë një formë, cila do të përmbajë tekstin përshëndetës, ndojë foto dhe tiparet vijuese: Caption -Mirëseardhje (Welcome); Views allowed - Form; Scroll Bars - Neither; Navigation Buttons - No; Dividing Lines - No; Record Selectors - No; Auto Center - Yes; Border Style - Dialog; Min Max Buttons - No; Picture - fotoja e dëshiruar. Për të kufizuar kohën e paraqitjes së saj në ekran, në modin e dizajnit, në dritaren Properties të formës, duhet përcaktuar dy tipare në faqen Event: OnTimer (Në matësin e kohës, numratori) dhe Timer Interval (Intervali kohor). Ngjarja Timer (matësi, numratori) reagon kur të kalojë intervali kohor i përcaktuar në tiparin Timer Interval. Njësia matëse për intervalin është milisekonda, këshu që për të përcatuar kohën prej 3 sekondave, definojmë vlerën 3000.

Nëse dëshirojmë që pas intervalit

makro (Mbylle Mireseardhjen) dhe

OpenForm për të hapur dritaren

kohor të mbyllet dritarja fillestare dhe të hapet dritarja komanduese (Switchboard) atëherë krijojmë një

në të japim dy komanda (Action): Close, për të mbyllur formën fillestare (Mireseardhje) dhe

komanduese (Switchboard).

308

Avni Rexhepi - Microsoft Access Këshilla praktike për përdorim

Fig. MbyllePër tiparin OnTimer të form Pastaj, në makron AutoExec ë si formë fillestare të aplikacajo paraqitet në ekran dhe pa zohet makroja e cila mbyllë dritare , insertohet edhe një check-bo përmes një funksioni të Visueleminojë paraqitjen e dritar Përshtatja e menyv Si në çdo program të Microskomandave bëhet përmes ophapni përmes menysë Toolsmund të klikohet kudo në sh

në e kon enti themelor i

ose omanda mund të paraqitet si tast me ikonë,

me tekst shpjegues ose me të dyja. Komandat janë të grupuara në meny ose shirita veglash dhe disa prej tyre janë në dispozicion për secilën bazë të të dhënave.

rma

17.2). ër

në ekran, paraqiten

bars, n e zgjedhjes. Shiritat plotësues të veglave janë Source Code Control me

tastet për kodin e Visual Basic-ut si dhe shiritat y2 të cilët m irita glob shihen në çdo bazë të të dhënave), të përshtatur sipas d it i veglave ose menyve mund të zhvendoset nëpëtë tipit Dockable (të ankorueshën, lidhen në dok endosen në pjesën që automatikisht adaptohet për vendosjefluturues, me ç’rast vendosen diku brenda hapsdritare e veçantë, e cila ka tastin Close

17 - Makroja Miresardhjen ës fillestare, zgjedhim Makron "Mbylle Miresardhjen". ose në dritaren StartUp (Tools - StartUp) përcaktojmionit formën Mireseardhje. Kur startohet aplikacioni, s kalimit të intervalit kohor të definuar, aktivin fillestare dhe hapë dritaren komanduese. Zakonishtx, me të cilin kontrollohet paraqitja e formës fillestareal Basic-ut, ashtu që shfrytzuesi të ketë mundësi të es fillestare, herave të ardhshme.

e dhe shiritave të veglave

oft Office, edhe në Access, përshtatja e menyve dhe cionit Customize (përshtate, adaptoje), të cilën mund ta

-Customize ose View-Toolbars-Customize. Gjithashtu, iritat e veglave ose në meny me tastin e djathtë të tekstit të zgjedhet Customize. Elemmausit dhe në meny

menysë, shiritit të veglave dhe menyve të kontekstit është komanda. Ajo aktivizohet duke klikuar në tastin në shiritin e veglave, duke zgjedhur në meny

apo në menynë e kontekstit. Knënmeny

Komandat e "brendshme" janë të predefinuara në Access dhe paraqiten automatikisht. Shiritat e veçantë të veglave paraqiten vetëm për bazën në të cilën janë krijuar. Gjithashtu, shiritat e veçantë të komandave mund të shtohen në foose raporte të caktuara. Paraqitja ose fshehja e shiritave të veglave bëhet prej dritares Customize (fig. Shiritat të cilët janë të selektuar shihen në ekran. Duke klikuar në katrorin pzgjedhje para emrit (check box-in) bëhet zgjedhja ose eleminimi i shiritit të veglave. Shiritat e predefinuar të Accessit edhe pse nuk shihennë listë, kurse ata të krijuar prej shfrytëzuesit, paraqiten vetëm për bazën në të cilën janë krijuar. Për secilën pamje të objekteve të Accessit, paraqitet shiriti i nënkuptuar i veglave. Ai paraqitet në listën e cila hapet në menynë View-Toolme shenjë

e zbrazët Utility1 dhe Utilital të veglave (të cilët do të ëshirës së shfrytëzuesit. Secili shirr ekran sipas dëshirës. Shiritat janë si anijet) dhe mund të v

und të përdoren për të krijuar sh

n e tyre ose mund të jenë si shirita irës së ekranit dhe paraqiten si byllje. për m

309


Në skajin e majtë të shiritit të menys duket si vijë me ngjyrë të theksuar okursori mbi të merr formën e shigjetmund të shtypet dhe të zvarritet me t

Atëherë lëvizet e ndryshohet pozita dhe forma e yve.

ë ose të veglave kemi një shenjë qëse si shkronjë I. Nëse vendoset ës katërkahëshe, që është shenjë se astin e majtë të mausit.

shiritit të veglave ose të men

skaje të ekranit, në cilëndo pozitë jtas, djathtas) atëherë ankorohet në tatet automatikisht shiritit të

ënysë. Deri sa të përshtatet mirë mausit. Kur janë si

zvariturr shiritin e kaltër të titullit, si për dritaret e zakonshme në Windows.

Nëse zvarritet në(lartë, poshtë, mapozitën që i përshveglave ose të mpozita, nuk duhet lëshuar tastin e dritare e veçantë zgjedhja bëhet duke shtypur dhe

Tastet në shiritin e veglave mund të largohen ose shtohen sipas dëshirës. Në skajin e djathtë të shiritit të veglave standarde, ndodhet tasti More Buttons (më shumë

menynë Add or Remove Buttons (shto ose largo tastet).

Paraqitja dhe fshehja e tasteve në shiritin e veglave

taste), i cili hape

Tastet e zgjedhura, shihen në shiritin e veglave. Në fund të listës, kemi opcionin Customize përmes sëcilit hapet dritarja Customize, nga e cila gjithashtu mund të përshtasshiritat e veglave duke u shtuar ose

Fig. 17.1 - Shto/largo tastet në shiritin e veglave

im

larguar tastet.

Gjithashtu, kur hapet dritarja Customize, mund të kalohet në faqen Commands të saj dhe atëherë, mund të zgjedhen tastet nëpër menytë përkatëse dhe të shtohen ose të largohen. Menytë paraqiten në listën Categories, kurse komandat përkatëse në listën Commands. Për të shtuar një tast komandues në ndonjë shirit të veglave, zgjedhet tasti komandues në listën e komandave dhe shtypet me tastin e majtë të mausit. Kur të shtypet tasti i mausit, kursorit i shtohet shenja e një katrori të vogël në fillim dhe një shenjë plus në fund. Atëherë duke mbajtur shtypur tastin e majtë, zvarritet kursori dhe pastaj zhvendoset në shiritin e veglave ku dëshironi të shtoni tastin përkatës.

Kur arrinë në pozitën ku mund të vendoset, paraqitet shenja e cila duket si një shkronjë I e zezë. Nëse lirohet tasti i mausit, në atë pozitë do të

310


paraqitet tasti komandues i ri.

ustomize

të veglave dhe tasteve komandtë tyre.

të menyve dhe shiritave të veglave

qen Options kemi opcionet për përshtatjen e menyve . 17.3).

Fig. ritarja C

ë dhe përshtasim opcionet e shiritave

uese

Ndryshimi i opcioneve N fadhe shiri glave (fig

17.2 - D

ë dritaren Customize, nëtave të ve

- Standard and Formatting toolbarshare one row (Shiritat e veglave Standard dhe Formatting ndajnëbashku një rresht. Këto janë shtë nënkuptuar të Accessit. - Menus show

Në dritaren Customize, kemi tri faqe: Toolbars (shirititat e veglave), Commands (komandat) dhe Options (Opcionet). Përmes faqes Toolbars zgjedhim shiritat të cilët do të shihen. Përmes faqes Commands bëjmë shtimin ose largimin e tasteve komanduese nëpër shiritat e veglave, sipas procedurës së larpërmendur. Përmes faqes Options rregullojm

Fig. 17.3 - Përshtatja e opcioneve

commands first (menytë paraqesin së pari komandat e përdorura së fundi) - shkurton përmbajtjen e menysë dhe në fund të saj vendosshigjetën e dyfishtë për të hapur menynë e plotë. Nëse nuk aktivizohet ky opcion, meparaqiten të plotë secilën herë.

s

së irita

recently used

ë

nytë

- Show full menus after short shkurtër) - zgjeron menynë e ër

ak.

delay (paraqite menynë e plotë pas një vonese të plotë, nëse vendoset kursori në meny dhe mbahet p

një kohët të shkurtër. Ky opcion është aktiv, nëse nuk aktivizohet opcioni parapr- Reset my usage data (reseto të dhënat e përdorimit) - paraqet menytë e nënkuptuara ("të brendshme") të Accessit dhe shiritat e veglave.

311


- Large Icons (Ikonat e mëdha) - paraqet ikonat e tasteve si më të mëdha. Ky opcion ndikon në të gjitha programet e Office-it. - List font names in their font – paraqiti emrat e- Show screen tips on toolbars (paraqiti tekstet veglave) - paraqet emrat e tasteve komanduesembahet aty për një moment. Edhe ky opcion ndOffice-it. - Show raqiti shkurtesat e komandave në Screen

ips) - paraqet edhe shkurtesat në tekstin shpjegues. Për shembull nëse mbahet qitet teksti: "Ctrl+C

opy".

.

on dy grupe të zbrazëta, itaren Customize. Për të krijuar një shirit të veçantë të ri

në të cilën krijohet, në dritaren ustomize, në faqen Toolbars në anën e djathtë, klikojmë tastin New për të krijuar

fonteve me fontin e tyre. udhëzuese në ekran në shiritat e kur vendoset kursori mbi ta dhe ikon në të gjitha programet e

shortcut keys in Screen Tips (paTkursori mbi tastin Copy në shiritin e veglave, atëherë paraC- Menu animations (animimi i menyve) - definon mënyrën e paraqitjes së menyve. Ka opcioniet: None (asnjë), Random (i rastit), Unfold (shpalos) dhe Slide (sllajd) Krijimi i shiritit të veçantë të veglave Për krijimin e shiritave global të veglave kemi në dispoziciUtility1 dhe Utility2, në drtë veglave, i cili paraqitet vetëm për bazënCnjë shirit të ri të komandave, i cili mund të bëhet shirit i veglave, i menysë ose i menysë së kontekstit.

Në ekran do të paraqitet dritarja New Toolbar dhe në fushën Toolbar Name (emri i shiritit të veglave) zgjedhim emrin për të. Le të krijojmë një shirit të ri të veglave për bazën e të dhënave"Fakulteti", prandaj do ta emërtojmë me emrin "Fakulteti-Studentët"

Fig. 17.4 – Shiriti i ri i veglave

Pastaj shtypim OK dhe në dritaren Customize, në listën e Toolbars do të paraqitet shiriti i ri i veglave i cili do të zgjedhet dhe në ekran do të paraqitet shiriti i veglave i zbrazët me emrin me të cilin e krijuam.

urues) të cilin e zgjedhim dhe e zvarrisim nën shiritin e veglave standarde. Pastaj e plotësojmë me

të e dëshiruara.

mi

Shihet vetëm si dritare e vogël (shirit flutderi sa të vendoset diku komandat dhe menyNë dritaren Customize klikojmë tastin Properties dhe hapet dritarja Toolbar Properties (tiparet e shiritit të veglave). Me opcionet në këtë dritare përcaktohepër llojin e shiritit që krijohet, se a do të jetë shirit i vegalve me tastet komanduese,

312


meny apo meny e kontekstit. Tiparet që përcaktohen në të (Fig. 17.5), janë emri i es dhe opcionet tjera. shiritit të veglave, tipi, mënyra e vendosj

lave

klik.

Show on Toolbars Meny (paraqite në menynë Toolbars), Allow (Lejo): Customizing

kemi

nmeny.

re të tyre, klikoni tastin Restore

Shtimi/Largimi i tasteve komanduese Për të shtuar tastet komanduese në shiritin e kriCustomize, në njërën prej mënyrave të mundshmatëherë nuk mund të kryhen veprimet tjera në ACustomize. Për të shtuar një tast komanduese të i ose zhvendosja e tasteve ekzistuese prej shiritave tjerë ose zgjedhja e tastit në listën e komandave në faqen Commands të dritares Customi

ë listën e komandave, ka disa lloje të komandave. Komandat e zakonshme, ri pika

Në fushën Type, zgjedhim llojinprej listës që hapet: Menu bar (meny), Toolbar (shirit i veglave) ose Popup (meny e kontekstit, paraqitet aty për aty). Në fushën Docking zgjedhim opcionet për vendosje në shirit të veglave ose nëpër ekran. Ka mundësi të kufizohet vendosja vertikale ose horizontale, si dhe moslejimin i ndryshimeve në të. Opcionet tjera (check box-et) aktivizohen ose deaktivizohen me

Fig. 17.5 - Tiparet e shiritit të veg

(përshtatjen), Resizing (ndryshimin e madhësisë), Moving (zhvendosjen) dhe Showing/Hidding (paraqitjen/fshehjen). Mbyllim dritaren me Close dhe tanidefinuar tipin dhe tiparet e shiritit të ri komandues. Pasi të përcaktohet tipi dhe tiparat e tjera, mund të fillohet plotësimi me taste komanduese, meny ose nëNëse bëhen ndryshime të shiritave të brendshëm (Built In), atëherë nuk janë në dispozicion disa fusha, si p.sh Toolbar dhe Type, sepse nuk lejohet ndryshimi i tyre. Nëse dëshironi të riktheni gjendjen fillestaDefaults dhe rikthehet gjendja origjinale e shiritit ose menysë.

juar të veglave hapim dritaren e. Kur hapet dritarja Customize,

ccess, deri sa të mbyllet dritarja ri, ekzistojnë dy mundësi: kopjim

ze. Nkomandat të cilat hapin dritaret për dialog të cilat pas emrit të tyre kanë nga tdhe komandat me të cilat hapim nënmenytë, të cilat në skajin e djathtë kanë shenjën e vijës vertikale dhe të trekendëshit të zi. Në listën e komandave gjenden të gjitha komandat e mundshme, disa prej të cilave edhe i kemi nëpër menytë dhe

313


shiritat e ndërtuar të Accessit. Për të marrë më shumë informata për komandën përkatëse, mund të zgjedhet ajo dhe të shtypet tasti Description në dritaren Customize, me të cilin jipen shpjegimet për komandën e zgjedhur. Vendosja komandës në shiritin e veglave bëh

e et me zgjedhjen dhe zvarritjen e saj deri në

hiritin e veglave. Kur të shihet shenja e vendosjes, si shkronjë I e zezë, lirohet tasti dhe vendoset komanda në shirit. Mund të shtohekzekutojnë kodin e Visual Basicut. Përveq katdispozicion edhe kategoritë shtesë, për bazën nkomandash. Kategoritë e komandave të cilat mControll (kontrolla ActiveX); All Forms (të gjittë gjitha formave në bazën aktuale; All Macros listën e makrove të bazës; All Queries (të gjithëpyetësve; All Reports (të gjitha raportet), përmb(të gjitha tabelat) që përmbanë listën e tabelavefaqet); Source Code Control (kontrolla e kodit manipulimin me kodin burimor të aplikacionevaktivizimin e lidhjeve të Office-it, analizë të mafajllave dhe pajisjeve tjera dhe Web për navigimPër të shtuar format e caktuara, zgjedhim All Fo iritin e veglave Fakulteti-Studentet" i shtojmë format: Studentet-Tabela, Fleteparaqitjet-Tabela

r isim një komandë prej një shiriti në tjetrin, atëherë

ri. Për të mos i larguar, et mbajtur shtypur tastin

in,

r të

htohen prej dritares Customize,

" kemi tri ikona të formave, të cilat ikonën e parë, do të paraqitet teksti Studentet-Tabela". Ngjashëm do të kemi

tekstet edhe për dy ikonat tjera.

sen edhe komanda të cilat egorive të "brendshme" kemi në ë të cilën krijojmë shirit të ri und ti shtojmë janë: ActiveX ha format) e cila përmbanë listën e (të gjitha makrot) e cila përmbanë pyetësit) që përmbanë listën e anë listën e raporteve; All Tables ; All Web pages (të gjitha web burimor) për mbrojtjen dhe e të ndryshme; Tools (veglat) për krove, krijim të kopjeve rezervë të të HTML faqeve. rms dhe në sh

"dhe Lendet-Tabela. Në fillim shihet vetëm tasti me ikonën (figurën) specifike të formave. Pastaj do të shohim se si i bëjmë ndryshimet e nevojshme në to. Komandat mund t'i marrim edhe duke i kopjuar ose zhvendosur prej shiritave tjerë. Kjo lehtëson punën, sepse komandat e gatshme i kanë të definuara edhe pikat pë

dihmë, ikonat etj. Nëse e zvarrnajo largohet prej shiritit ku ka qenë dhe kalon në shiritin epor për t'i kopjuar komandat prej një shiriti në tjetrin, duhCTRL në tastierë dhe pastaj zvarritet komanda prej një shiriti në tjetrin. Nëse dritarja Customize nuk është e hapur fare, për të bërë kopjimin e një komande prej një shiriti në tjetrin, duhet mbajtur shtypur tastet CTRL dhe ALT. Kur dritarja Customize nuk është e hapur, zhvendosja e komandave prej një shiriti në tjetrbëhet duke mbajtur shtypur tastin ALT. Kur në kopjen e ndryshuar, bëhen ndryshime, ato përcillen edhe në origjinal. Kuplanifikohet të bëhen ndryshime në komanda (taste, ikona) atëherë më mirë ëshqë të krijohet shiriti i ri i veglave dhe komandat të snga lista Commands. Tani në shiritin e veglave "Fakulteti-Studentëtduken njësoj. Nëse e mbani kursorin mbi (Screen Tip) me shpjegimin "Open Form

314


Për të ndryshuar tiparet e tastit komanduesështë e hapur dritarja Customize, klikojmë ikonën m

Fig. 17.6 - Përshtatja e

komandave

ndryshimin e ikonës së komandës. Pastaj, për tastinmund të zgjedhim opcionin që mundëson pamjen nDefault Style (stilin e zakonshëm), Text Only (vetëmteksti) dhe Image and Text (figura dhe teksti). Zgjedhim opcionin Image and Text. Njësoj do të veprojmë edhe për dy komandat tjera, të cilat do të hapin dy format tjera. Nëse për komandat nëpër meny dëshirojmë të paraqitet vija ndarëse për grup të komandave, si shihet edhe në këtë meny përmbi nënmenynë Default Style, klikojmë tastin Begin Group dhe për tastet aktuale do të paraqitet vija ndarëse e grupit.

Shtypim Close në dritaren Customize dhe tani në shiritin e veglave "Fakulteti-Studentët" do të kemi këtë pamje:

, deri sa e

ë

, ë

tastin e djathtë dhe hapet menya e kontekstit (fig. 17.6). Në fushën Name (Emri) ndryshojmë emrin , nStudentët. Në këtë meny kemi në dispozicion edhe komandat për manipulim me tastin (Button) të cilat mundësojnë kopjimin, editimin e ikonës ose

Nëse klikojmë kursorin në tastin Studentët, në ekran do të hapet forma "Studentët-Tabela". Nëse vetëm e mbajmë kursorin mbi ikonë, do të paraqitet teksti (Screen Tip) "Open Form "Studentet-Tabela". Për të ndryshuar edhe këtë tekst, sipas dëshirës, atëherë përsëri hapim dritaren Customize (klikojmë tastin e djathtë në shiritn e veglave dhe zgjedhim Customize në menynë e kontekstit). Në tastin komandues Studentet klikojmë përsëri me tastin e djathtë dhe në menynë e kontekstit zgjedhim opcionin e fundit, Properties. Në ekran do të hapet dritarja e tipareve "Fakulteti-Studentët" Control Properties (fig. 17.7). Në dritaren e tipareve përsëri mund të bëjmë ndryshime në emrëtime dhe në stilin e

t komandës. Në fushën, Sreen Tip: shkruajmë tekstin i cili dëshirojmë të paraqitekur mbajmë kursorin mbi ikonë. Shkruajmë tekstin: Hape formën "Studentet-Tabela".

315


Pozita On Actio

Fig. 17.7 - Tiparet e komandës

grupe me vizë ndarëse, si në shiritistandard që i kemi ikonat: File, Open, Save në një grup, pastaj CutCopy, Paste në grup tjetër, e kështume rradhë.

n, vlen kur dëshirojmë që komanda të

stë a e emrave të makrove

Për paraqitjen e ndihmës, zgjedhet

cilat mundësojnë paraqitjen e t,

kohet tasti F1 për ndihmë.

upe, përmes vijave ndarëse, në shiritin e veglave, aktivizojmë

rast do të bëhet ndarja në n

,

he tiparet e dy komandave

aktivizojë ndonjë makro. Në liparaqitet listnë bazën e të dhënave.

Help File dhe Help context ID, të

ndihmës së caktuar prej Accessikur kliNëse dëshirojmë të ndajmë ikonat në gr

check-boxin Begin a Group. Në atë

Me Close mbyllim dritaren Properties. Ndryshojmë edjera dhe pastaj me Close mbyllim dritaren Customizet

Tani nëse në shiritin e veglave do të mbajmë kursorin për një kohë mbi tastin Studentët, do të paraqitet teksti (Screen Tip) , si në figurën vijuese.

Ngjashëm ndodhë edhe për komandat tjera. Për të fshirë ndonjë prej komandave, përsëri hapim dritaren Customize (kalojmmodin e përshtatjes) dhe zgjedhim komandën të cilën dëshirojmë ta fshijmë. E klikojmë me tastin e djathë të mausit, me ç'rast hapet menya e kontekstit dhe në të zgjedhim Delete (fshije).Tasti komandues do të fshihet nga shiriti i veglave. Mbyllim dritaren Customize me Close dhe kthehemi në dritaren e Accessit, në modin normal të punës.

ë në

316


Shtimi i menyve Sipas dëshirës mund të shtojmë ndonjë meny nshiritin e veglave. Nëse shtojmë ndonjë meny të re, në shiritin e menyve të Acessit, atëherë ajo do të shihet çdo herë. Do të shtojmë veçantë të veglave të cilin e krijuam më herët. Pveglave, përsëri hapim dritaren Customize dhe kategorive zgjedhim New Menu. Në listën e kokomanda New Menu. Si shihet, ajo ka edhe she se prej saj hapen edhe nënmenytë. E zgjedhim, sh e zvarrisim deri sa të kalojmë në shiritin "Fakulteti-Studentët" dhe kur të shihet shenja e vendosjes pas tastit komandues Fletëparaqitjet, e lirojmë dhe aty do të insertohet menya New Menu.

ë shiritin e menyve ose edhe në

një meny të re, por në shiritin eër të shtuar një meny në shiritin e

në dritaren Commands, në listën emandave do të shihet vetëm njën në skajin e djathtë, që tregon typim tastin e majtë të mausit dhe

a.

dhe e zvarrisim n

Fig. 17.8b - Insertimi i Pyetësit. Për të vendosur edmeny(Lendet-Katedrat), e menyve

E klikojmë me tastin e djathtë dhe në menynë e kontekstit, si në fig. 17.8a, ia ndërrojmë emrin nga New Menu në "Pyetësit". Klikojmë menynë Pyetësit dhe ajo do të duket si në fig. 17.8b. Pra, nën të duket një katrorë i zbrazët, në të cilin në vazhdim do të insertojmë komandat përkatëse. Tani përsëri kthehemi në dritaren Customize dhe zgjedhim kategorinë All Queries (të gjithë pyetësit). Nga lista e pyetësve të bazës zgjedhim pyetësin "Studentët Notat_Crosstab"

ë katrorin e paraqitur në menynë he një pyetës në

zgjedhim nga lista All Queries në dritaren

K tnjë vijë e zezë horizontale, e cila tregon pozitën ur të lirohet tasti i mausit, aty do të vendoset opcio ë të insertojmë nënmeny, atëherë në dritaren Customzgjedhim New Menu dhe në listën e komandavPërsëri e zvarrisim dhe e vendosim në kuadër tpara të vendosura më herët. Pastaj, e klikojmë mndryshojmë emrin si në fig. 17.8a. E emërtojmë

Customize.

ë vendosur më herët, do të paraqitet ku do të paraqitet menya e re. Kni i ri në meny. Nëse dëshirojmize në listën Categories përsëri

e gjithashtu zgjedhim New Menu. ë menysë Pyetësit, nën dy opcionet e

e tastin e djathtë dhe ia me emrin "Zgjedhe Pyetësin:".

ur ta zvarrisim në meny, nën pyetësin e parë

menynë, ashtu që në skajin e saj tet katrori i vogël i zbrazët, në të vendosen nënmenytë përkatë

he në nënmenynë "Zgjed

Tani e klikojmë ë djathtë të paraqitcilin pastaj do të se.

ë dritaren Customize, zgjedhim All Queries d he Pyetësin:" insertojmë me rradhë katër pyetës. Mbyllim dritaren Customize dhe N

317


pastaj në shiritin e veglave "Fakulteti-Studentët" klikojmë menynë Pyetësit dhe në figurën 17.9.

Në nënmeny, kemi vendosur katër pyetës të tjerë. Kështu mund të krijohen menytë e kategorizuara nënënmeny përkatëse.

ntekstit

të e kontekstit, në dritaren Menus. Në ekustomize, në faqen Toolbars klikoni Shortcu

hiriti i veglave Shortcut Menus. Klikoni në k

të hapim nënmenynë "Zgjedhe Pyetësin:", si në

Fig. 17.9 - Menya me nënmeny

Shtimi i komandave në menynë e ko Për të krijuar ose ndryshuar komandat në meny

t ran do të paraqitet at

katrori për pr tajtë tëedhe mund të kopjohen prej shiritave tjerë të ko Importimi i menyve të gatshme Nëse në ndonjë bazë të të dhënave keni ndonjëmenyve, atëherë mund t'i importoni në bazën ezgjedhni Get External Data (merr të dhënat e jaImport. Në dialogun që hapet, Import, zgjedhniZgjedhni folderin dhe fajllin që importohet dhetë paraqitet dritarja për dialog Import Objects. Në të në skajin e djathtë poshtë,

Options dhe hapet pjesa e opcion ë të aktivizoni m

veglave, të cilët nuk ekzistojnë në bazën ku imemër. Lidhja e shiritit të veglave me ndonjë Nëse për ndonjë objekt dëshironi të përcaktoni cilat do të paraqiten automatikisht, me hapjen eetj), atëherë hapni dritaren e tipareve të objektitiparet: Menu Bar (menya), ToolBar (shiriti i v(menya e kontekstit, menya e shkurtesave). Nëse dëshironi që për ndonjë bazë të të dhënave, të ndryshoni edhe shiritin global të v tartUp (menya

ool Shortcut Manu Bar zgjedhni shiritat e veglave dhe menyve të krijuara.

Cegorinë Custom, me ç'rast hapet

, nga dritarja Customize në mënyrë se në shiritin e veglave. Komandat mandave.

shirit të gatshëm të veglave ose të dhënave. Në menynë File, shtme) dhe në të klikoni opcionin tipin e fajllit Microsoft Access. klikoni dy herë në të. Në ekran do

eve për importim. N

anim të komandave të reja. Pas njëjtë si më herët, shtojmë komandat përka

s

klikoni tastin edhe opcionin Menus and Toolbars, me çka i portohen menytë dhe shiritat e

portohen dhe nuk janë me të njëjtin

objekt

shiritin e veglave dhe menytë të objektit përkatës (formës, raportit, t dhe në faqen Format, përcaktoni eglave) dhe Shortcut Manu Bar

eglave dhe të menyve të kontekstit, atëherë hapni dritaren Ss-StartUp) dhe në fushat: Menu Bar dhe T

318


Fshirja e shiritit të komandave Për të fshirë shiritin e komandave ose Toolbars, zgjedheni shiritin përkatës dhe klikoniNëse ajo ka qenë meny e brendshme, por vetëmmund të fshihet, por mund të shtypet tasti Resetgjendja e saj standarde fillestare. Nëse dëshironi të fshini matëherë së pari duhet ta konvertoni në shirit të

menyve, në dritaren Customize në faqen tastin Delete në anën e djathtë.

e keni modifikuar, atëherë ajo nuk (riseto, rivendos) me çka kthehet

enynë e kontekstit, v

Konver djathtë Proper lbar. At r në dritaren Customize dhe pastaj fshihet. Duhet pasur kujdes, që nëse ndonjë shirit i kom

tipProperties të formës ose raportit përkatës, sepsdo të lajmërohet gabimi.

htimi dhe editimi i figurave

Ikonat e tasteve komanduese dhe menyve mund të ndryshohen. Figura që shihet në ikonën përkatëse mund të ndryshohet, të fshihet, të importohet prej ndonjë programi tjetër ose të krijohet vet prej fillimit. Për secilin prej veprimeve, duhet hapur dritaren Customize, për të kaluar në modin e përshtatjes së menyve dhe shiritave të komandave. - Për të kopjuar ikonën e ndonjë komande, klikohet në të me tastin e djathtë dhe në menynë e kontekstit zgjedhet Copy Button Image. Pastaj klikohet me të djathtën ikona tjetër dhe zgjedhet Paste Button Image.

tjetër, ajo kopjohet në Clipboard t Paste Button Image.

eglave Toolbar, e pastaj ta fshini. për të hapur dritaren Toolbar ëherë, ajo shtohet në listën Toolba

andave që fshihet ka qenë i lidhur ari përkatës në dritaren e tipareve

e kur të startohet forma ose raporti

timi bëhet duke shtypur tastin eties dhe duke zgjedhur tipin Too

me ndonjë formë ose raport, të largohet edhe

S

- Për të vendosur ndonjë foto nga ndonjë programdhe pastaj klikohet ikona me të djathtën dhe zgjedhe

- Për të ndryshuar ikonën e komandës, klikohet në të me tastin e djathtë të mausit dhe zgjedhet menya Change Button Image, me ç'rast paraqitet lista e ikonave që ekzistojnë dhe zgjedhet ndonjëra prej tyre.

- Për të krijuar një ikonë të re, në menynë e kontekstit për tastin komandues zgjedhet Edit Button Image. Në këtë rast hapet dritarja Button Editor (Editori i

319


tasteve) dhe në të paraqitet ikona onës së re. Fotografia e ikonës

ekzistuese dhe veglat e nevojshme për vizatimin e është me madhësi 16 x 16 pixela, prandaj këtë

ve ikduhet pasur parasysh me rastin e importimit të ikonave si fotografi prej programtjera. Ikona editohet, por origjinali i saj mbetet përsëri i padëmtuar në faqen Commands të dritares Customize.

Për të vizatuar ikonën e re, zgjedhim ngjyrën në pjesën Colors. Për të fshirë ndonjë piksel në foto (Picture) zgjedhim Erase (fshije,

Fig. 17.10 - Button Editor

goma). Për të lëvizur nëpër rrjetën e pikselave, që të shtyjmë figurën për nga një rresht, kemi shigjetat Move. Me Clear e pastrojmë krejt sipërfaqen dhe fillojmë vizatimin e ikonës së re. Në pozitën Preview, e shohim si duket momentalisht ikona e edituar, në përmasën reale, ashtu si duket në shiritin e veglave

Ndryshimet e këtilla, të shiritave komandues, tamund të bëhen në të gjitha programet e Office-menytë origjinale dhe p.sh t'u ndryshohen tekstkomandave në gjuhën shqipe. Ko m

Makrot e krijuara mund të konvertohen në shiri ë këtë m he ose menya e kontekstit. Për të konvertuar makron nmakroja në faqen Macros të dritares së bazës dzgjedhim opcionin përkatës: Create Menu FromMacro ose Create Shortcut Menu From Macrondonjë formë ose raport apo të definohet si glob

ose në meny.

steve komanduese, menyve etj., it. Ka mundësi të modifikohen edhe et, duke i përkthyer në tekste të

andave nvertimi i makros në shirit të ko

ta komandues ose në meny. Nt shiriti i ri i veglave, menya ë shirit komandash, zgjedhet he në menynë Tools-Macros

Macro; Create Toolbar From . Konvertimi mund të lidhet me al.

ënyrë nuk fshihet makroja por nga ajo krijo

320


Shkëmbimi i objekteve të bazës Në Access, mundësohet shkëmbimi i objektevedhënave të Accessit si dhe me bazat e të dhënave të llojeve tjera, të krijuara me aplikacionet tjera për punë me bazat e të dhënadBase dhe Paradox. Kryesisht kemi të bëjmë mjanë objektet në të cilat ruhen të dhënat. Kopjimin e objekteve të bazës së të dhënave vetabelave ose objekteve tjera. Gjithashtu mund teksportimin e objekteve prej një baze në tjetrënklikuar me tastin e djathë objektin të cilin dëshizgjedhur r të

are azës së të

ë

m, si dBase dhe Paradox, e drajverat përkatës

tip tjetër të bazës së të dhënave ose në

se

metodat përkatëse. ë disa raste mund të bëjmë edhe shkëmbimin direkt, përmes Copy/Paste prej

Accessit në programin tjetër dhe anasjelltas.

së të dhënave

dhe të dhënave mes bazave të të

ve, ndër të cilat më të njohurat janë e tabelat dhe pyetësit, sepse ato

q e kemi hasur gjatë kopjimit të ë bëjmë edhe importimin ose . Këtë më së lehti e bëjmë duke rojmë ta eksportojmë dhe duke importuar ndonjë objekt, klikojmë n e ndonjë faqeje të b

Export, në menynë e kontekstit. Pëastin e djathtë në sipërfaqe të zbrazët në dritt

dhënave dhe në menynë e kontekstit zgjedhim Import. Importimin mund ta bëjmë edhe përmes menysë; File-Get External Data-Import. Në të njëjtën meny kemi mundësi të zgjedhim edhe opcionin Link (lidhje), me ç'rast nuk importohet objekti, por vetëm krijohet lidhja prej bazës aktuale në objektin e bazës burimore. Objekti i lidhur paraqitet me ikonë para së cilës paraqitet shigjeta . Në këtë rast, objekti në bazën tonë është i varur prej objektit burimor. Në këtë mënyrë kursehet hapësira nëdisk dhe sigurohet puna me të dhëna të azhuruara nëse disa shfrytëzues punojmme të njëjtat të dhëna. Mirëpo, paraqitet edhe rreziku i humbjes së lidhjes, nëse në bazën burimore bëhen ndryshime të emrit, strukturës, etj. Importimi dhe lidhja e të dhënave mund të bëhet edhe me aplikacionet tjeragjithashtu edhe me SQL baza të të dhënave, me ç'rast kërkohen për të mundësuar importimin e të dhënave SQL. Për të eksportuar të dhënat e Accessit në format tjetër, në dritaren Export Tables To në fushën Save As Type zgjedhni tipin etë dhënave për eksportim. Të dhënat e Accessit mund të eksportohen edhe në fajll tekstual. Në fushën Save as type zgjedhim tipin Text Files. Për të automatizuar shkëmbimin e të dhënave nga dhe në Access, mund të përdorim edhe makrot omodulet përkatëse. Tek makrot kemi në dispozicion tri tipe të transferimit të të dhënave përmes veprimeve: - TransferDatabase Action- me të cilin importojmë ose eksportojmë të dhënat mes bazës aktive të të dhënave dhe ndonjë baze tjetër. - TransferSpreadSheet Action- me të cilin importojmë/eksportojmë të dhënat e bazës së Accessit me ndonjë fajll të tipit SpreadSheet (Excel, Lotus123, etj). - TransferText Action- me të cilin shkëmbejmë të dhënat me tekst fajlla. Gjithashtu edhe për Visual Basic kemi N

321


Shkëmbimi i të dhënave me Word dhe me Excel Programet e Microsoft Office-it, bashkëpunojpërdorur të dhënat e Accessit në Word kemi

- Ruajtja e të dhënave të Accessit në fornë Word

- Dërgimi i të dhënave nga Accessi në merge)

- Publikimi (Leximi) i të dhënave të Accessit në Tools-Office Links-Publish it with MS Word

- Merge It With Word, për insertimi

në shumë mirë mes veti. Për të disa mundësi:

matin Rich Text e pastaj hapja e tyre

Word si dërgesë të integruar (mail

Word, përmes menysë: .

n e të dhënave të Accessit në dokument

mi

etësi i Accessit. Gjatë punës, më së shpeshti do të paraqitet nevoja e shkëmbimit të të dhënave me Excel-in. Të

ara; si të dhëna dalëse prej tabelës, for të dhënat

ernal ata-Import ose duke hapur menynë e kontekstit në faqen Tables (klikojmë në të

e pastaj zgjedhim Import. Nëse . Në ekran do të paraqitet dritarja

ë ta

, lës

ëjtë,

të Wordit (siç kemi bërë me letrat qarkore). Kur zgjedhim opcionin Publish It With Word, automatikisht do të hapet prograMicrosoft Word dhe në të do të hapet fajlli përkatës. Në mënyrë të ngjashme, mund të bëjmë edhe publikimin në Excel, duke zgjedhur në meny: Tools-Office Links-Publish it With MS Excel. Automatikisht do të hapet fajlli në Excel dhe në të, të dhënat nga tabela ose py

dhënat mund të eksportohen në Excel si të dhëna të paformatizumës ose raportit; si fajll i Excelit ose të lexoni

direkt në Excel. Importimi nga Exceli dhe lidhja me Excel Importimi ose lidhja me tabelë të Excelit bëhet përmes menysë File-Get ExtDtastin e djathtë, në sipërfaqe të zbrazët) dh

ëshirojmë të vendosim lidhje, zgjedhim LinkdImport. Në fushën Files of Type, të dritares Import së pari zgjedhim tipin MicrosoftExcel (*.xls) dhe pastaj zgjedhim folderin dhe fajllin e Excelit të cilin dëshirojmimportojmë. Të supozojmë se kemi një fajll të Excelit me emrin Adresari për Access.xls dhë në të, në faqen e parë (Sheet1) kemi tabelën si në (fig. 18.1). Nuk mund të bëhet njëkohësisht importimi i disa faqeve (Sheet) të fajllit të Excelit, por një nga një. Gjithashtu, duhet pasur parasysh që tabela e Excelit të formatizohetashtu që të ketë të definuar titujt e kolonave, sepse emrat e rreshtit të parë të tabesë Excelit do të shndërrohen në emra të fushave të tabelës së Accessit. Njëherit duhet pasur parasyshë që në një kolonë të tabelës, të kemi të dhëna të tipit të njashtu që formatizimi të jetë më i lehtë dhe formati i të dhënave të fushave të Accessit t'i përshtatet një tipi për të gjitha të dhënat në një kolonë të Excelit, gjëgjësisht fushë të Accessit.

322


Fig. 18.1a - Tab

poshtë të dritares. Në atë rast në ekran do të hapet dritarja e magjistarit për importim, Import Spreadsheet Wizard (fig. 18.1b).

ela në Excel

Tabela në Excel le të jetë një tabelë që përmbanë shënimet në formë

ra

klikojmë Import, në skajin e djathë

adresari për kontakte dhe numtelefoni. Në dritaren për importim zgjedhim tabelën e Excelit dhe

18.1b - Zgjedhja e faqes për importim

lës dhe i ndanë fushat e s me vija ndarëse.

Fig.

onin e parë dhe në dritaren djathtas

qen Sheet1 në të cilën

e tabetabelë

Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 18.1c).

Në hapin e parë, zgjedhim opcioninse çka do të importojmë: ndonjë faqe të Excelit (sheet) apo ndonjë rang të tabelës. Zgjedhim opci

zgjedhim fakemi tabelën që importohet. Në pjesën e poshtme të dritares shihet Sample (mostra) e të dhënave të faqes së zgjedhur. Accessi automatikisht do të njohë strukturën

Tani paraqitet porosia se "Accesmund të përdorë titujt e

Fig. 18.1c - Përcaktimi i emrave të fushave

si kolonave si

Row

menjëherë titujt shndërrohen në emra të fushave të Accessit. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 18.1d).

emra të fushave të tabelës. A përmbanë rreshti i parë titujt e kolonave?". Kemi fushën për zgjedhje (check box), FirstContains Column Headings (Rreshti i parë përmbanë titujt ekolonave). E selektojmë dhe në pjesën e poshtme të dritares

323


Fig. 18.1d - Zgjedhja e mënyrës së ruajtjes

se "ku , në

belë

xisting Table (Në në

Në këtë hap paraqitet pyetjadëshironi të vendosen të dhënattabelë të re, apo ekzistuese?". Nëse zgjedhim In a New Table (në tatë re) atëherë me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm. Nëse zgjedhim In a Enjë tabelë ekzistuese), atëherë fushën përkatëse zgjedhim tabelën në të cilën do të vendosen të dhënat nga tabela e importuar. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 18.1e).

Në këtë hap, kemi informatën qmund të përcaktojmë emërtimet dheinformatat për fushat në tabelën qimportohet. Në tabelë zgjedhi

Fig. 18.1e - Zgjedhja e emrave të fushave

fushën dhe në pjesën Field Optio(opcionet e fushës) mund të zgjedhim emër të ri për fushën dhtë përcaktojmë Indeksin për atë fushë. Gjithashtu mund të evitojmëimportimin e fushës, duke aktivizuar opcionin Do not imporField (Skip) - (mos e importo fushën (kaloje)).

ë

ë m

ns

e

t

Fig. 18.1f - Definimi i çelësit primar

Kalimi nëpër fusha bëhet me maus ose me Tab. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 18.1f), ku zgjedhim indeksin për tabelën që do të krijohet. Mund të lejojmë që Accessi të shtojë një fushë për çelës primarë (Let Access add primary key), të zgjedhim vet çelësin primar (Choose my own primary key) ose të mos ketë fare çelës primar (No primary key).

324


Me Next, vazhdojmë në hapin e ardhshëm dhe të fundit në të cilin zgjedhim emrime të cilin do të ruhet tabela, në fushën Im

n t to Table (Importo në tabelë). por

Zgjedhim emrin Adresari nga Exceli. Gjithashtu kemi mundësi të zgjedhim opcionin për analizim të tabelës së Excelit pas importimit dhe ofrim të ndihmës pas përfundimit të punës së magjistarit. Me Finish përfundojmë procedurën. Në ekran do të paraqitet porosia me tekstin "Finished Importing emri i fajllit të Excelit në Emri i tabelës së Accessit". Klikojmë OK dhe në faqen Tables shtohet tabela me emrin që kemi zgjedhur.

Kur e hapim tabelën e importuar ajo do të duket si në (fig. 18.1g). Pra emra të fushave do të jenë emrat e titujve të kolonave të

t Fig. 18.1g - Tabela në Access

tabelës së Excelit. Gjithashtu në modin e dizajnimt mund të shohim se është definuar çelësi primar, i tipit Number dhe fushat tjera të tipiText.

325


Sigurimi i të dhënave Gjithmonë duhet pasur kujdes që të dhënat në bazën e të dhënave të sigurohen ashtu që të mos humben nëse ndodhe diçka e paparashikuar. Duhet pasur parase mund të ndodhin prishjet e ndryshme të diskut ku

sysh janë të ruajtura të dhënat ose

edhe ndonjë ngjarje tjetër e paplanifikuar. Për k i që diku zerve të tabelave të tabelatkurse objektet tjera të bazës së të dhënave munruajtura tabelat. Kopja e bazës së të dhënave krijohet në disketëshumë disqe në kompjuter), në CD ose në shiritAccessit Emri.mdb e bëni përmes procedurave Në Windows, përmes kopjimit të fajllit, p.sh në Windows Explorer ose ndonjë

eq

in

ëtë arsye gjithmonë sigurohuntë bazës së të dhënave apo së paku janë objekti ku ruhen të dhënat, d të krijohen përsëri, nëse i keni të

, disk të dytë (nëse keni dy e më magnetik. Kopjimin e fajllit të të zakonshme të sistemit operativ

nd të ruani edhe së paku një kopje rebazës së të dhënave, sepse

(mënyrë tjetër). Nëse dëshironi të bëni kopjen në disketë, por baza e të dhënave vështë rritur dhe e tejkalon madhësinë e disketës (1.44MB) atëherë duhet përdorur ndonjë program ndihmës për kompresim (p.sh. WinZip) ose të përdorni programe Windowsit për krijimin e BackUp-it (Bekapit) në disa disketa.

Fig. 19.1a - Krijimi i kopjeve - BackUp

Programin e startoni përmes

edhe përmes Start-Run dhe të jepni emrin e fajllit ekzekutiv: Backup.exe. Në ekran do të paraqitet dritarja e programit Microsoft Backup (fig. 19.1b)

menysë: Start-Programs-Accessories-System Tools-Backup (fig. 19.1a). Gjithashtu mundeni

Dritarja ka tri faqe: BackUp (Bekap), Restore (Restauro, Rivendos) dhe Compare(krahaso)Në dritaren që hapet, në faqen BackUp zgjedhim fajllin që do të kopjohet. Pastaj vazhdojm

Fig. 19.1b - Zgjedhja e fajllit për Backup

.

ë në hapin tjetër me Next Step. Në ekran do të paraqitet dritarja në të cilën zgjedhet vendi (njësia dhe folderi) ku do të krijohet kopja (bekapi) (fig. 19.1c).

326


Fig. 19.1c -Zgjedhja e njësisë për BackUp

programi do të kërkojë insertimin edisketës së dytë, të tretë, e këme rradhë nëse ka nevojë për më shumë disketa. Programi i kredhe elementet e nevojshme për lidhjen e pjesëve nëpër disketa, kurtë ketë nevojë të bëhet restaurfajllit prej disketave.

Nëse kemi edhe disk tjetër në të njëjtin kompjuter apo nëse jeni të lidhur në rrjelokale kompjuterike (LAN) atëherë mund të zgjedhni edhe ndonjë njësi tjetërcilën do të krijohet kopja. Zgjedhim edhe emrin për kopjen dhe fajlli që kritë ketë prapashtesën (ekstenzionin) *.QIC.

Në fushën Where to BackUp (ku të bëhet bekapi) zgjedhim njësinë. Nëse zgjedhim disketën (Floppy A:) dhe nëse fajlli e tejkalon madhësinë e disketës, atëherë

shtu

ijon

imi i

të në të

johet do

ër të bërë restaurimin e fajllit prej kopjeve, njësoj startojmë programin për bekap ë cilën zgjedhet fajlli i tipit *.QIC dhe pastaj restaurohet fajlli. Nëse kjo bëhet prej disa

ve jetër (rezervë) në njësi tjetër (disk, disketë, shirit, etj). Normalisht, kjo

zën e të dhënave, shën

Action). Për secilin rresht të makros, në pjesën e argumenteve definojmë tiparet e nevojshme, si në (fig.19.2).

Pdhe zgjedhim faqen Restore, në t

jësia dhe folderi në të cilin do tëndisketave, programi do të kërkojë me rradhë disketat me pjesët e fajllit të ndarë dhe pastaj do të bëjë rigrupimin në një fajll të vetëm. Krijimi i kopjeve të objekteve në një bazë tjetër Accessi ofron mundësinë e krijimit të kopjeve të objekteve të bazës së të dhënanë një bazë tmund të bëhet edhe manualisht, duke eksportuar objektet një nga një në bazën tjetër. Mirëpo, për ta automatizuar procesin, mund të krijojmë një makro ose procedurë në Visual Basic, me të cilën këtë proces e kryejmë automatikisht. Le të krijojmë një makro, me emrin KrijoKopjet dhe në të do të definojmë veprimet, me të cilat do të krijojmë kopjet e tabelave, nga baza aktuale në një bazë tjetër të cilën e kemi krijur vetëm për mbajtjen e kopjeve të objekteve. Së pari krijojmë një bazëtë zbrazët të Accessit (New Blank Database) dhe e emërtojmë me emrin Kopja.mdbdhe e ruajmë në një disk tjetër (E:\Temp\Kopja.mdb). Pastaj në bakrijojmë një makro të re dhe zgjedhim veprimin TransferDatabase (në fu

327


Pra, kemi

Fig. 19.2 - Makroja KrijoKopjet

(burimi) emri i objektit burimor; Destination (destinacioni) emri i objektit në bazën destinacion dhepër tabelat Structure Only (vetëm struktura).

Pastaj, kur dëshirojmë të krijojmë kopjen e objekteve, e ekzekutojmë makronKrijoKopjet dhe automatikisht k

veprimin (Action) -TransferDatabase; TransferType

ss;

formë, pyetës, raport etj; Source

rijohen kopjet në bazën destinacion. Është mirë që

jo të bëhet në intervale të rregullta kohore, p.sh., çdo ditë në fund të orarit të tast komandues në

n het kopjimi i objekteve, ar

ërdorimi i bazës prej disa shfrytëzuesve Shpeshh orin disa shfrytëzues. Mirëmbajtja e të dhënave në këtë rast vështirësohet, sepse mund të paraqiten shumë kopje të bazës në kompjuterë të ndryshëm të cilët i përdorin persona të ndr ë ënave, Accessi ofron disa paji t t të bazës së të dhënave.

Replikimi i bazës së të dhënave Replikimi (rikthimi, kopjimi) i bazës së të dhënave, nënkupton krijimin e kopjeve të bazës në lokacione të ndryshme, duke siguruar sinkronizimin e plotë të tyre. Secili shfrytëzues mund të ketë kopjen personale të bazës së bashku me fajllin kryesor qendror, ku azhurohet kopja së bashku me kopjet tjera. Gjithashtu mund të krijohet kopja në Llaptop (Notebook, kompjuter i dorës) dhe të mirret me vehte, në shtëpi, në rrugë, e pastaj të bëhet sinkronizimi me qendrën. Baza kryesore e të dhënave quhet Design Master kurse kopjet e saj quhen Replika (Replica). Edhe Design Master edhe Replikat mund të përmbajnë objekte unikate dhe objekte të

opjuara. Krijimi i replikave bëhet përmes komandave të menyve të Accessit, përmes BriefCase ikonës në Windows (ikona në formë të valixhes së vogël) ose

(tipi i tansferit)-Microsoft AcceDatabase Name (emri i bazës) - E:\Temp\Kopja.mdb; Object Type (Tipi i objektit) - Table ose zgjedhim objektet tjera në listë, si

kpunës. Për të ekzekutuar makron, mund të krijojmë ndonjë

donjë formë ose në shiritin e veglave apo në meny. Kur bëobjektet që kanë ekzistuar më herët vetëm azhurohen. Nëse objekti s'ka ekzistumë herët (si dhe herën e parë), atëherë ai krijohet. P

ere të dhënat në bazën e të dhënave i përd

ysh m. Për të siguruar integritetin dhe sigurinë e të dhsje ë cilat mundësojnë përdorimin e përbashkë

k

328


edhe përmes Visual Basicut apo Replication ëse e aplikacionit Microsoft Office Developer (M Krijimi i replikave në Access Kur krijohet replika e parë e bazës së të dhëorigjinale në Design Master dhe krijon kopjpara se të krijohet replika, së pari të krijohe paraqiten probleme eventuale. Do të krijojmë Replikat për bazën e të dhën krijojmë një kopje të bazës me emrin Shitjareplikat. E ha ë a ndonjë, e

za ka qenë e mbrojtur me fjalëkalim, së pari duhe

Manager-it i cili është pjesë përbërOD).

nave, Accessi e konverton bazën en e replikës. Duhet pasur kujdes, që t një kopje rezervë e bazës, në rast se

ave Shitja e kartelave.mdb. Së pari le të PTK.mdb. Për të do të krijojmë se shfrytëzuesit tjerë, nëse kpim bazën, pasi të vërtetojm

kanë mbyllur bazën e të dhënave. Nëse bat larguar atë.

Në dialogun Open, së pari vërtetojmë opcionin Exclusive (i

dritares) (Fig. 19.3).hapë bazën nëse ajo

. 19.3 – Opcionet për Open

në tastin Open (skaji i djathtë poshtë i ë këtë rast, askush tjetër nuk mund

shtë e hapur në modin Exclusive.

reate Replica. essi na lajmëron se: "Së pari duhet

dëshironi që Accessi të mbyllë bazën

dhësia e bazës mund të rritet."

ës

Përgjigjet e mundshme, dhe No. Zgjedhim Yes dhe konvertojmë bazën nDesign Master.

të disa tabelave sistemore,

veçantë, përjashtues) N të ë

Fig

1. Në meny, zgjedhim: Tools-Replication-C2. Hapet dritarja (fig. 19.4a) me të cilën Accmbyllur bazën para se të krijohet replika. Adhe të krijojë replikën? Nëse vazhdoni me procedurën, Accessi do të mbyllë bazën dhe do ta konvertojë në Design Master. Ma

Fig. 19.4a - Fillimi i krijimit të replik

Yes

ë

et për shkak të krijimit të cilat

in

Madhësia e bazës rritruajnë të dhënat për tabelat, sinkronizimin e replikave, konfliketet, etj. 3. Në hapin e ardhshëm, nëse keni zgjedhur Yes, paraqitet porosia (fig. 19.4b) me të cilën Accessi na tregon për ndyshimet që do të ndodhin në Design Master dhe rekomandon krijimin e kopjes rezervë të bazës së të dhënave, duke ofruar krijime saj menjëherë. Nëse nuk keni krijuar kopje rezervë, përgjigjeni me Yes, përndryshe vazhdojmë me No. Me Cancel mund të anulojmë tërë procedurën. 4. Kur zgjedhim Yes, krijohet kopja dhe vazhdohet në konvertimin e bazës në Design Master. Me No, direkt krijohet Design Master. Pastaj, hapet dritarja për dialog Location of New Replica (lokacioni i replikës së re) në të cilën zgjedhim folderin dhe emrin e replikës. (fig. 19.4c).

329


Fig. 19.4a - Fillimi i krijimit të replikës

Mund të zgjedhim emër të çfarëdoshëm ose të aprovojmë propozimin Replica of …. Replikate ardhshme do të kenë emrin e njëjtë pas të cilit paraqitet numri identifikues, i cili tregon rradhën e krijimit të tyre.

Në këtë dritare kemi edhe dy opcione: Priority (prioriteti) me të cilin përcaktohet prioriteti në rastin e sinkronizimit dhe Prevent De

letes (pengo fshirjet) me të cilën shfrytëzuesve të tjerë nuk u lejohet fshirja e rekordeve në replikë. Prioriteti tregohet me numra prej 0 deri në 100. Prioriteti më i lartë, 100 i jipet Design Master-it.

Gjithashtu në fushën Save As Type zgjedhet shikueshmëria (MS Access Global, Local ose Anonimous). Me OK konfirmojmë krijimin (ruajtjen) e replikës dhe në ekran shihet treguesi i krijimit të replikës dhe në përfundim paraqitet porosia në ekran me të cilën Accessi na informon se: "Accessi ka konvertuar fajllin e treguar me shtegun e tij në Design Master për setin e replikave dhe ka krijuar replikën në shtegun e replikës (E:\Temp\Replica of Shitja PTK.mdb). Vetëm Design Master

e OK mbyllim dritaren. Design Master tani duket si në fig. 19

Fig. 19.4c - Lokacioni i replikës

mund të pranojë ndryshime në strukturën e bazës, kurse ndryshimet e të dhënve mund të bëhen edhe në Design Master edhe ne replika". MDritarja e .4d.

Ikonat e objekteve të bazës takanë edhe shenjën e replikueshmërisë. Të njëjtë shenjëkanë edhe ikonat në dritaren ereplikës. Nëse në dritaren Options (e hapim me Tools-Options), në faqen View aktivizojmë edhe opcionin System Objects, atëherë nëdritare do të shihen

Fig. 19.4d - Dritarja e Design Master

ni e

e

edhe objektet

sistemore.

Objektet që i ka krijuar sistemi kanë emrat që fillojnë me MSYS. Kur replikohet baza e të dhënave, tabelave të saj u shtohen fushat e reja sistemore si: s_GUID - identifikatori i përgjithshëm për secilin rekord; s_Lineage - fushë binare që ruan

330


informatat për historinë e ndryshimeve të secilit rekord; s_Generation - që ruinformatat për grupin e ndryshimeve, etj.

an

ku 100 është prioriteti më i lartë i ur rijohet replika e parë, asaj i

ndahet vlera e predefinuar 90, sepse çdo replikë e merr prioritetin 90 % të replikës

dryshimet e

ër

ndihmon krijimin e replikave.

kërkohet

ë

ë të

e ehen mes dy anëtarëve të grupit të

plikave. Kemi tri lloje të sinkroznizimit: - Si o ëtarët e grupit të repl v uterike dhe kanë foldera të përb hshfrytëzues është jashtë rrjetës.

Sinkronizimi indirekt - që përdoret kur baza e të dhënave udhëheqet prej

Prioriteti i replikës është numër mes 0 dhe 100, cili automatikisht i ndahet Design Master-it. K

amë. Në rast konflikti, prioriteti më i lartë ka përparsi. Replikave me shikueshmëri Lokale dhe Anonime u ndahet prioriteti 0, kështu që në rast konflikti ntyre anulohen (humben) automatikisht. Me krijimin e replikave të bazë së të dhënave, disa shfrytëzues në lokacione të ndryshme mund të punojnë në kopjet vetjake të bazës. Nëse ka nevojë vetëm pnjë pjesë të bazës, mund të krijohen replikat parciale. Në meny zgjedhet: Tools-Replication- Partial Replica Wizard, me çka startohet magjistari për replika parciale i ciliKrijimi i replikave përmes BriefCase, bëhet ashtu që hapim Windows Explorer-indhe zgjedhim fajllin e bazës së të dhënave. E zvarrisim deri në ikonën BriefCase në desktop. Në atë rast paraqitet seria e dritareve të porosive, me të cilat konfirmimi i krijimit të replikës, krijimi i kopjes rezervë dhe zgjedhja e kopjes që do të bëhet Design Master. Në ekran do të shihet shenja e fluturimit të pjesëve tfajllit prej fajllit në BriefCase, si në rastin e kopjimit në Windows. Në dy dialogjet e para zgjedhim Yes e pastaj për Design Master zgjedhim Original Copy dhe klikojmë OK. Pas krijimit të replikës, hapim ikonën BriefCase dhe në të do të shihet fajlli i krijuar (replika). Sinkronizimi i antarëve të replikës Shfrytëzuesit e replikave punojnë në kopjet e pavarura dhe bëjnë ndryshime ndhënat e bazës. Për të ruajtur integritetin e të dhënve të gjithë anëtarët e grupit të replikave duhet të kenë strukturën e njëjtë dhe të dhëna të njëjta. Në procesinsinkronizimit të dhënat e azhuruara shkëmbre

nkr nizimi direkt - që është mënyra më e mirë, kur të gjithë anika e janë të lidhur në rrejtë lokale kompjas kët (shared). Kjo nuk është zgjedhje e mirë për rastin kur ndonjë

- programit Replication Manager - Internet Sinkronizimi - që është i përshtatshëm për sinkronizim të replikave të largëta në ambient të konfiguruar përmes Internet Serverit. Edhe për këtë rast duhettë përdoret Replication Manager. Në vazhdim do të shohim sinkronizimin direkt. Për të sinkronizuar dy antarë të grupit të replikave veprojmë si vijon: Hapim antarin të cilin dëshirojmë ta sinkronizojmë (t'i përcjellim ndryshimet prej tij në antarin tjetër) dhe pastaj:

331


1. Zgjedhim në meny: Tools-Replication-Synchronize Now. Hapet dritarja për dialog Synchronize Database "emri i fajllit". Në opcionin Directly with Replica tregohet emri i fajllit të grupit të replikave të sinkronizuar së fundi në bazën aktiveNëse nuk është fajlli i dëshiruar, e zgjedhim duke hapur listën e antarëve dhe

.

gjedhet nga lista ose lokalizohet përmes Browse. z

Fig. 19.5 - Sinkronizimi i replikave

it n:

Kemi edhe opcionet In the Background with allshtohet në listën e bazave të replikueshme me tprapavi, nëse ka resurse të mjaftueshme dhe opSynchronizers, nëse dëshironi të zgjedhni sinkr tu ë vend në prapavi.

ni

ë

zë,

t, dhe

a

i bazës së të dhënave që do të sinkronizohet dhe zgjedhet

Ka mundësi që antari aktiv i replikës të shndërrohet në Design Master, në vend të Design Master-ekzistues, duke aktivizuar opcioniMake "shtegu dhe emri i fajllit aktiv" the Design Master. Nëse replika është parciale, kjo nuk mundësohet.

synchronizers, ashtu që replika ë cilat udhëheqë sinkronizatori në cioni In the Background with onizatorin prej listës, që gjithash

z 2. Klikojmë OK. Në ekran paraqitet dritarja me të cilin informohet për sinkronizim të suksesshëm dhe parashtrohet pyetja "a dëshironi të mbyllni dhe përsëri të hapbazën e të dhënave?". 3. Zgjedhim Yes, për të mbyllur bazën dhe për të integruar ndryshimet. Atëherndryshimet e bëra në njërin anëtarë të grupit të replikave do të përcillen edhe në anëtarin tjetër të zgjedhur për sinkronizim Nëse zgjedhim No, kthehemi në bapor nuk do të shihen disa nga ndryshimet. Nëse ka disa anëtarë në grupin e replikave, për të shpërndarë të gjitha ndryshimesinkronizimin duhet bërë dy herë,. Pra secili shfrytëzues punon në kopjen e vet pastaj ndryshimet i përcjellë në Design Master. Në rrethin e parë kopjohen ndryshimet nga replikat në Design Master. Pastaj në rrethin e dytë, shpërndahen ndryshimet prej Design Master-it nëpër replika. Në rrethin e dytë nuk ka nevojë të përfshihet replika e fundit e rrethit të parë, sepse ajo veq është llogaritur (sinkronizuar) në ndryshimet e rrethit të parë. Për sinkronizim të BreifCase replikës, hapim dritaren My BriefCase dhe nëse baznuk është azhuruar, paraqitet opcioni i statusit: Needs Updating (Ka nevojë përazhurim). Zgjedhet fajlli BriefCase-Update Selection. Nëse duhet të sinkronizohen të gjitha fajllat e bazës nëBriefCase zgjedhet Update All. Ne ekran do të paraqitet dritarja për dialog Update

332


My BriefCase. Klikojmë tastin Update. Me shigjetë të drejtuar kah kopja e paazhuruar tregohet cila është kopja e pamodifikuar. Modifikimi i grupit të replikave Ndryshimi i Design Masterit bëhet si u tregua në procedurën e sinkronizimit (fig. 19.5). Ndonjëherë paraqitet nevoja për largimin e ndonjë baze prej grupit të replikave dhe kthimit të saj në status normal. Gjithashtu mund të paraqitet nevoja e ndryshimit të ndonjë objekti dhe përcjellja e ndryshimeve në replika. Për të përjashtuar ndonjë antarë prej grupi të replikave, në Windows Explorer zgjedhet fajlli dhe shtypet DEL ose në menynë e kontekstit zgjedhim Delete. Konfirmojmë fshirjen me Yes. Antari i fshirë, akoma do të paraqitet në listën e fajllave për

të mundi të gjejë fajllin". Klikojmë OK dhe do të paraqitet

stë. Rikriji Nëse D ënyrë, ai

plika

ë Design Master, atëherë do të paraqitet problemi i dy Design

m n.

e të gjitha replikat tjera, para

sinkronizim (fig. 19.5). Zgjedhim emrin e tij dhe klikojmë OK për sinkronizim. Atëherë Accessi do të mbyllë bazën dhe do të paraqesë porosinë "fajlli nuk mundhapet dhe Accessi nukedhe porosia tjetër se Accessi ka fshirë replikën nga lista e replikave dhe "a dëshironi të mbyllet dhe të hapet baza përsëri". Klikojmë OK dhe herën e ardhshme kur të fillojmë sinkronizimin, fajlli më nuk ndodhet në li

mi i Design Master

esign Master është ndryshuar, zhvendosur ose prishur në ndonjë mmund të zëvendësohet me ndonjërën prej replikave. Para se të konvertohet renë Design Master, ajo duhet të sinkronizohet me të gjitha replikat tjera në grup. Vërtetoni edhe a mos ekziston ndonjë Design Master tjetër në grup. Nëse keni krijuar edhe njMasterave. Duhet mbyllur Accessin dhe duhet fshirë njërin përmes Windows Explorerit. Për të konvertur replikën në Design Master, e hapim fajllin e replikës dhe zgjedhinë meny: Tools-Replication-Recover Design Master (Rikrijo Design Masterin).Hapet dritarja për dialog me të cilën jipen shpjegimet për problemet që paraqiteKlikojmë Yes, për të vazhduar procedurën. Në ekran paraqitet procedura tjetër me të cilën tregohet se: "antari duhet të sinkronizohet mse ta shndërroni në Design Master". Nëse e keni bërë këtë paraprakisht, zgjedhni Yes. Në këtë mënyrë replika shndërrohet në Design Master, Accessi mbyllë bazëne të dhënave dhe e hapë përsëri për të implementuar ndryshimet. Ndryshimet në dizajn të bazës mund të bëhen vetëm në Design Master.

333


Restaurimi i bazës së rregullt të të dhënave

ta

ër të rikonstruktuar tabelat, duhet të përdoret pyetësi Make Table. Në replikën e ësim të tabelave për secilën tabelë

mit. Ruani e prej

e

- vendosja e bazës ose një pjese të saj në Internet r

r të

të

Nuk ekziston ndonjë procedurë për të rikthyer bazën e të dhënave në status të rregullt pa replika. Për të rikrijuar bazën pa replika, duhet të krijohet baza e re me të njëjtat objekte dhe të dhëna të njëjta si baza e replikuar por pa tabelat e veçandhe fushat të cilat i ka shtuar procesi i replikimit. Importoni të gjitha objektet në bazën e zbrazët të të dhënave, përveq tabelave. Tabelat përmbajnë fusha të veçantasistemore. Pbazës së të dhënave, krijojmë pyetësit për përmir

ë replikë, duke mos përfshirë fushat të cilat janë shtuar gjatë replikintabelat në bazën e re të të dhënave. Pyetësi do të ndajë të dhënat e nevojshmtabelës dhe do t'i vendosë në tabelë të re. Kur të shtohen të gjitha të dhënat në bazën e të dhënave, duhet të përmirësohen indekset e tabelave të reja dhe të vendosen lidhjet mes tabelave. Ndarja e bazës së të dhënave në rrjetë Përveq ndarjes së bazës së të dhënave përmes replikave, (ndarjes në kuptim tëpërdorimit të përbashkët të bazës së të dhënave), në rrjetë lokale kompjuterikkemi edhe mundësi tjera të ndarjes së bazës së të dhënave të Accessit, si:

- vendosja e bazës së të dhënave në ndonjë lokacion qendror, ku të gjithë shfrytëzuesit kanë qasje në objektet e saj

- ndarja e bazës ashtu që shfrytëzuesit i ndajnë së bashku vetëm të dhënat nëtabela

- krijimi i aplikacionit të tipit client/serve Mënyra më e lehtë është që e tërë baza e të dhënave të vendoset në një serverrjetës ose në folder të përbashkët në ndonjë kompjuter. Atëherë të gjithë shfrytëzuesit kanë qasje në bazën e të dhënave përmes rrjetës dhe mund të përdorin të njëjtat të dhëna. Nëse të gjithë përdorin bazën për të njëjtat aktivitete dhe nukmund të krijojnë objekte të veçanta, atëherë kjo është mënyra më e mirë. Për të ndarë bazën në këtë mënyrë, duhet të kopjohet baza e të dhënave në një folder përbashkët (Shared) në server dhe pastaj në dritaren Options (Tools-Options), në faqen Advanced, në pjesën Default Open Mode (Modi i zakonshëm i hapjes), zgjedhim Shared (i ndarë). Aty kemi edhe opcionin Exclusive (përjashtues), me të cilin, nëse baza është e hapur asnjë shfrytëzues tjetër nuk mund ta hapë atë.

334


Rrjeta lokalekompjuterike

(LAN)

Stacion punues instaluar në secilin stacion punues(kompjuter në rrjetë) (fig. 19.6a).

Serveri i rrjetes

Stacion punues Stacion punues

Fig. 19.6a - Ndarja e bazës me vendosje

Accessit, Accessi duhet të jetë i

Kështu të gjithë shfrytëzuesit e rrjetës, e p e. Ko lartkomserv i qasNet

Për të ndarë bazën e të dhënave të

të tërë bazës në server

ërdorin bazën e njëjtë të të dhënvmunikacioni në rrjetë është mjaft ië. Pra, baza është e vendosur në pjuterin qendor (zakonisht në er të rrjetës), kurse shfrytëzuesit

en përmes rrjetës lokale (përmes work Neighbourhood).

Baza e të dhënave mund të përdoret bashkarisht edhe duke e ndarë në disa pjesë .

Një mënyrë e ndarjes është që të "

Rrjeta lokalekompjuterike

(LAN)

Stacion punues

Serveri i rrjetes,i cili përmbanë

bazen Back End

Stacion punues Stacion punues

vendosur të gjitha tabelat në serverin e rrjetës (fig. 19.6b) kurse, të gjitha objektet tjera shfrytëzuesit i mbajnë në kompjuterët e tyre (stacionet punuese). Kjo është mënyrë më e përshtatshme kur shfrytëzuesit i kanë aktivitetet e ndara, d.m.th., secili punon me pjvet të të dhënave. Shfrytëzuesit i rvetëm ato objekte (pyetës, forma, raporte, etj.) të cilat ju nevojitaktivitetet e tyre. Në këtë ra

Fig. 19.6b - Ndarja e bazës në Frodhe Back End - Tabelat në serv

objektet tjera në stacione të rrje

coptohet" baza e të dhënave duke

esën e uajnë

en për st

Baza e të dhënave që i përmbanë tprapavi) kurse baza e të dhënve që ti, pje pajindar tabel ë të dhënave.

rijoni një kopje rezervë të bazës para se të bëni ndarjen e bazës përmes Database

itja-e

nt End er, tës.

komunikacioni në rrjetë është më i vogël dhe më i shpejtë, sepse vetëm të dhënat barten nëpër rrjetë.

abelat quhet BackEnd (Prapavia, skaji në përmbanë objektet tjera quhet FrontEnd (Fronsjen Database Splitter Wizard (magjistari për ave prej pjesës tjetër të bazës s

sa e përparme). Accessi ka je të bazës) për ndarjen e

KSplitter Wizard, sepse pas ndarjes është vështirë të kthehet gjendja e mëhershme. Krijojmë një kopje të bazës "Shitja e kartelave" dhe e emërtojmë me emrin "ShTel.mdb". Për të ndarë bazën në BackEnd dhe FrontEnd elemente, hapeni bazën të dhënave dhe zgjedhni në meny: Tools - Database Utilities - Database Splitter. Do të hapet dritarja për dialog, me shpjegimet për procesin e ndarjes.

335


Për të ndarë bazën e të dhënave klikojmë Split Database (Ndaje bazën e të dhënave). Në vazhdimdo të hapet dritarja e dialogut e cmundëson zgjedhjen e vendit ktë vendose

Fig. 19.7a - Database Splitter

përmes Network Neighbourhood(fig. 19.7b) që na mundëson gjete kompjuterëve tjerë në rrjetë.

Fig. 19.7b - Zgjedhja e kompjuterit në rrjetë

Në fushën File Name (emri i fajllit) zgjedhim emrin ose aprovojmë emrin e propozuar: Emri i bazës_be (pra emrit aktual i shtohet prapashtesa _be). Klikojmë Split dhe fillon procesi i ndarjes. Kur tëpërfundojë procesi i ndarjes, në ekran do të paraqitet porosia është ndarë me sukses". Nëse bqë ndahet ëshë shumë e madhe, procesi i ndarjes do të zgjasë më shumë.

ila

u do t BackEnd baza e të

ve. Për të vendosur BackEnd në serverin e rrjetës, shkojmë

, jen

dhënabazën

"Baza aza

ela, e të lidhë bazën aktive me BackEnd tabelat e reja.

Magjistari do të fshijë tabelat prej bazës aktive, do të krijojë bazën e re me tabpastaj do

Tani në faqen tables, të bazës që e ndamë, paraqiten tabelat me shenjën që tregon se këto janë

Fig. 19.7c - Tabelat e lidhura në BackEnd

se ajo përmbanë vetëm tabelat dheasnjë objekt tjetër.

Nëse ka nevojë të ndryshohen lidhjet e ndonjë BackEnd tabele, atëherë zgjedhimnë meny: Tools - Database Utilities - Linked Table Manager (menaxheri i tabelavetë lidhura), i cili mundëson ndryshimin e folderit ku është vendosur tabela.

tabela të lidhura (Linked Table). Kurse objektet tjera (format, raportet, etj) mbesin si kanë qenë. Nëse e hapim bazën Shitja-Tel_be.mdb, atëherë do të shohim

336


Selektohet tabela që do të azhurohet dhe në dialogun për zgjedhjen e vendit (folderit) të ri, përcaktoni vendin ku do të zhvendoset tabela. A rimi K hët ëAdministrator). A he si azës n dhës të dhënave aktuale, ervë, kompresimin ePër të kontrolluarduhet administru

unojnë me të nj të

s ër

or

dminist i bazës së të dhënave

ur baza e të d nave shfrytëzohet prej më shumë se një shfrytëzuesi, ndonjëri prej yre duhet të jet administrator i bazës së të dhënave (DBA-Database

dministratori është përgjegjës për sigurimin e integritetit dsë të dhënave. Ai duhet të kontrollojë qasjen për lexigurisë së b

ë bazën e tëm/shkruarje

nave, krijimin e grupeve me prioritete të caktuara, shtimin e hfrytëzuesve ri dhe përjashtimin e shfrytëzuesve prej grupit, sigurimin e të

pengimin e konflikteve, krijimin e kopjeve rez bazës, etj.

qasjen në të dhëna dhe për të siguruar integritetin e të dhënave ar qasjen në të dhëna. Nëse dy shfrytëzues njëkohësisht tentojnë tëëjtat të dhëna atëherë mund të paraqiten rezultatep

paparashikueshme. Për këtë arsye duhet siguruar mundësinë e qasjes ekzskluzive (përjashtuese) ashtu që kur një shfrytëzues punon me disa të dhëna, ato të mos mund t'i hapë edhe ndonjë shfrytëzues tjetër. Lejimi i një shfryëtzuesi për të pasurqasje ekskluzive në rekord quhet "mbyllje e rekordit". Kur objekti është i mbyllur, ai ndodhet në modin "vetëm për lexim" (read-only) për të gjithë shfrytëzuesit e tjerë, normalisht përveq atij që momentalisht është duke insertuar ose modifikuar tëdhënat. Accessi siguron tri nivele të mbylljes së rekordeve, duke filluar prej mosmbylljesë rekordeve e deri te mbyllja e të gjitha rekordeve në bashkësinë e rekordeve. Ptë përcaktuar skemën e mbylljes së rekordeve sipas vlerës së predefinuar, në dritaren Options (fig. 19.8, hapet nga menya: Tools-Options), në faqen Advanced, në pjesën Default Record Locking (Mbyllja e zakonshme e rekordeve) kemi opcionet:

- No Locks (pa mbyllje) - njihet edhe si mbyllje optimiste - All Records (të gjitha rekordet), dhe - Edited Record (rekordi që është duke u edituar) - njihet edhe si mbyllje

pesimiste Kjo mënyrë e mbylljes, aplikohet vetëm në tabela, pyetësa dhe ne DynaSets (Setet dinamike, rezultatet e filtrimit, sortimit, pyetësit, etj). Nëse dëshironi të përcaktonimbylljen e rekordeve për forma ose raporte, hapeni formën ose raportin në pamjen Design, hapni dritaren e tipareve (Properties) dhe në faqen Data, përcaktoni tiparin Record Locks. Edhe aty kemi opcinet e njëjta për mbyllje. Përcaktimi i opcionit për mbyllje për raport pengon ndryshimet e rekordeve në tabelën ose pyetësin burimderi sa raporti është i hapur për shikim ose duke u shtypur. Gjithashtu mund të

337


përcaktoni edhe tiparin Record Locks për pyetësin dhe me këtë të ndryshoni vlee predefinuar në dritaren O

rën ptions. Kur baza është e hapur, në Windows Explorer

und të shihet edhe fajlli me emër të bazës me prapashtesë *.lbd, i cili përmbanë ë për kontrollimin e mbylljes për bazën e hapur.

minformatat të cilat Accessi i përdor

Fig. 19.8 - Përcaktimi i opcioneve për

mbyllje të rekordeve

No Locks - Opcioni pa mbyllje,është i predefinuar kur startohet baza e re e të dhënve. Quhet edhembyllje optimiste sepse përdoret kur paraqitet numër i vogël i konflikteve me rastin e insertidhe edititmit të rekordeve. Ppërdoret kur supozohet se rrallë herë do të ketë raste kur dy shfrytëzues do të punojnë njëkohësisht me të njëjtat rekorde.Rekordi qe editohet mbyllet vetëmnë momentin kur është duke u ruajtur.

Supozohet se do të ruhet para se ndonjë shfrytëzues tjetër të tentojë të hapë atërekord. Kjo mënyrë e mbylljes garanton se të gjitha rekordet mund të hapen në çdo kohë, por mund të paraqiten konflikte mes shfrytëzuesve. Kur tentohet të ruhen

dyshimet që në rekord i ka bërë shfrytëzuesi tjetër deri sa keni filluar editimin,

mit ra,

paraqitet dialogu Write Conflict (Konflikt në shop ndruhen tuajat; Kopjimi në Clipboard - kopjon ve për analizime të mëvonshme dhe Anulimi i ndryshiduke pranuar ato të shfrytëzuesit tjetër. Edited Record - Opcioni i mbylljes së rekorditpesimiste sepse supozon se do të ketë shumë konteste për qasje në rekorde për paraqitjen (shikimin) e tyre. Nëse është me rëndpërfundohen para se shfrytëzuesi tjetër t'i qaset

osdoshme e mbylljes së rekordeve. Deri sa një shfrytëzues fillon editimin e rekordit, asnjë shfrytëzues tjetër nuk mund ta ndryshojë atë, deri sa i pari të përfundojë editimin. Shfrytëzuesit tjerë mund të shohin rekordin por jo edhe ta ndryshojnë. Kur përdoret kjo mënyrë e mbylljes, gjatë paraqitjes së rekordit që është duke u edituar prej shfrytëzuesit tjetër, shihet simbolli i veçantë i ndalesës (shënja e rrethit me vijë diagonale në të), kurse në rastin e mbylljes optimiste, paraqitet shenja e lapsit. All Records - Opcioni i mbylljes së të gjitha rekordeve është shumë restriktiv dhe gjatë tërë kohës i mbyllë të gjitha objektet që momentalisht janë të hapura prej një shfrytëzuesi. Në këtë rast askush tjetër nuk mund të bëjë ndryshime. Për shembull

nkruarje, regjistrim). Aty kemi ryshimet e shfrytëzuesit tjetër dhe rsionin tuaj në Clipboard,meve - që anulon ndryshimet tuaja

që editohet quhet edhe mbyllje

ësi që të gjitha ndryshimet të rekordeve atëherë kjo është mënyrë

cionet: Ruajta e rekordit - me çka fshihen

e dom

338


është i përshtatshëm për rastet kur duhet bërë edisa rekrode të ndryshme dhe dëshironi të sigurndryshime deri sa të kryeni procesin. Zgjedhja e mënyrës së mbylljes varet prej të dhshfryëzuesve dhe mënyrës së përdorimit të të d mbyllje mund të jetë më efikase, edhe pse paraq stin e ruajtjes (shkrimit, regjistrimit në bazë). Kur pdisa herë për të ruajtur rekordin, pa e mbyllur a rite Conflict. Intervali kohor mes tentimeve rregullo 9.8) në fushën Update Retry Interval (0 deri në 1000 250), kurse numnë

ë dhënat në formë, raport ose pyetës mirren prej ODBC bazës së të dhënave (ODBC - Open Database Connectivity), Accessi i shqyrton pa marrë parasyshë opcionin e mbylljes. Nëse të dhënat në bazën e përbashkët, ndryshojnë shumë shpesh, e është me rëndësi që secili shfrytëzues të ketë të dhënat më të reja, mund të përdoren dy mënyra për të siguruar aktualitetin e të dhënave:

- Refresh (Rifreskimi) - mundëson azhurimin e shpejtë dhe periodik të të dhënave aktive në ekran

- Requery (përsëritja e pyetësit) - rindërton bashkësinë e të dhënave, duke ekzekutuar sërish pyetësin ose me aplikimin e sërishëm të filtrit.

Refresh azhuron vetëm rekordet në pamjen Datasheet ose Form. Intervali i (fig. 19.8) në fushën Refresh Interval

0 deri në 32768 sekonda. E predefinuar

tëzuesin, në formë vendoseni një Events, për tiparin OnClick në kodin ( kur të hapet dritarja e editorit të End Sub insertoni Me.Refresh).

ashkësisë së re të rekordeve bëhet duke mund ta bëni edhe duke përdorur

metodën Me.Requery, ngjashëm si për rifreskimin. Modifikimi i objekteve të bazave të përbashkëta - Për të modifikuar dizajnin e

bjekteve të bazës së përbashkët duhet hapur bazën në modin Exclusive (modin e lusive, në dritaren Open Database. uesit tjerë nuk kërkojnë qasje në rrjetë, si për

kzekutimin e pyetësi azhurues në oheni se askush tjetër nuk do të bëjë

ënave që përdoren, numrit të hënave. Në disa raste, mënyra paiten më shpesh konfliktet me ra

araqitet konflikti, Accessi tenton të, para se të paraqitet porosia Whet në dritaren Options (fig. 1 milisekonda; e predefinuar

Number of Uptade Retryes (0 deri ri i tentimeve përcaktohet në fushën 10; e predefinuar 2).

Nëse t

rifreskimit përcaktohet në dritaren Options(sec) në sekonda. Vlera mund të jetë prejështë 60 sec. Për të siguruar rifreskimin e të dhënave për shrytast komandues dhe për të në faqen e tipareve për këtë ngjarje, insertoni urdhërin Me.RefreshVisual Basicut, mes rreshtave Private Sub dhe Përsëritja e pyetësit për rindërtimin e bshtypur kombinimin e tasteve SHIFT +F9. Këtë

opërjashtimit), duke zgjedhur OpenExc

ëtë duhet bërë në kohën kur shfrytëzKshembull jashtë orarit të punës, gjatë natës, etj. Nëse ndryshimet do të jenë të vogla dhe mendoni se është e sigurtë të bëhen edhe kur baza është e hapur në modin e përbashkët, për të ndryshuar dizajnin e tabelave, ato s'guxon t'i përdorë askush tjetër. Nëse tabela është e hapur apo është i hapur ndonjë pyetës, formë apo raport, nuk guxon të ndryshohet dizajni i tabelës. Në këtë

339


rast mund të shihni dizajnin, por Accessi paraqet porosinë se tabela është vlexim (Read Only). Kur editohet dizajni i pyetësve, formave ose raporteve që momentalisht janë në përdorim, shfrytëz

etëm për

ri sa nuk i mbyllin dhe i hapin përsëri. ëse ndryshoni dizajnin e objekteve të ndërlidhura, keni kujdes të mos prishni

ndërlidhjen. Për të ndryshuar makrot, gjithmonë hapeni bazën në modin ekskluziv. Pas ndryshimeve të kodit të Visual Basicut, shfrytëzuesit, duhet të mbyllin dhe të hapin përsëri bazën e të dhënave për të bërë azhurimin. Mbrojtja e bazës së të dhënave Baza e të dhënave përveq mbrojtjes prej dëmtimeve të rastësishme dhe të paqëllimshme, duhet të mbrohet dhe të sigurohet edhe prej qasjes së palejuar (paautorizuar) në bazën e të dhënave, për shikim apo për ndryshim, si dhe prej dëmtimeve të tjera. Gjithashtu duhet siguruar edhe mbrojtjen prej shfrytëzuesve të pakualifikuar, sepse edhe ndryshimet në dizajn të ndonjë objekti, të rregullave të validitetit, të maskës hyrëse, etj., mund të shkaktojnë probleme dhe pengesa për punë normale dhe është vështirë të identifikohen e të përmirësohen. Në Access kemi dy nivele të mbrojtjes së bazës së të dhënave: mbrojtja globale përmes fjalëkalimit (password - fjalëkalimi, fjalëkalimi) për bazën e të dhënave dhe mbrojtja në nivel të shfrytëzuesit, e bazuar në modelin e Accessit për mbrojtje në bazat me shfrytëzim të përbashkët (në rrjetë). Pra mund të mbrohet tërë baza e të dhënave ose objektet e veçanta dhe në të, të identifikohen shfrytëzuesit dhe secilit t'i ofrohen nivele të ndryshme të qasjes në bazën e të dhënave. Mbrojtja e bazës së të dhënave është temë shumë e gjerë dhe e komplikuar, prandaj këtu shkurtimisht do të përmëndim mënyrat e mbrojtjes në Access. Mbrojtja e bazës përmes fjalëkalimit Mbrojtja e bazës së të dhënave përmes fjalëkalimit (passwordit) ëshë më e përshtatshme për bazat me një shfrytëzues sesa për bazat me shumë shfrytëzues. Për të krijuar fjalëkalimin për bazën e të dhënave duhet të keni të drejtë të hapjes së bazës në modin ekskluziv. Secili që e di fjalëkalimin, mund të hapë bazën e të dhënave. Gjithashtu mund të mbrohet edhe kodi i Visual Basic-ut. Kur e krijoni fjalëkalimin, Accessi e kodon dhe askush nuk mund ta lexoje atë prej fajllit të bazës së të dhënave. Kjo mënyrë e mbrojtjes është e sigurtë, por përdoret vetëm për hapjen e bazës së të dhënave. Kur hapet baza, atëherë të dhënat dhe objektet e saj janë në dispozicion të shfrytëzuesit si për përdorim ashtu edhe për ndryshime. Nëse planifikohet që baza e të dhënave të replikohet, atëherë nuk është mirë të krijohet fjalëkalimi, sepse bazat e mbrojtura me fjalëkalim nuk mund të replikohen. Për të krijuar fjalëkalimin e bazës së të dhënave duhet të hapet baza e të dhënave në

uesit nuk i vërejnë ato deN

340


modin Exclusive (në dialogun Open, zgjedhni Open Exclusive, në tastin Open) dhe astaj:

- Në mëny zgjedhni: Tools-Security-Set Database Password (vendose fjalëkalimin e bazës). Hapet dritarja për dialog Set Database Password (fig. 19.9a)

p

Fig. 19.9a - Krijimi i fjalëkalimit

dhënave dhe përsëri e shtypni të njëjtën edhe në fushën Verify (verifikoje), për të verifikuar fjalëkalimin e dhënë. Pastaj klikojmë OK dhe mbyllim bazën e të dhënave.

Fjalëkalimi mund të krijohet me kombinim të shkronjave të mëdha e të vogla

- Në fushën Password, shtypni fjalëkalimin të cilën dëshironi ta përdorni për hapjen e bazës së të

dhe ë, kur me vlera numerike. Ashtu si definohet, ashtu edhe duhet të jipet gjithmon

tentoni të hapni përsëri bazën e të dhënave.

Kur të tentojmë ta hapim përsëri bazën e të dhënave, së pari në ekran do të paraqitet dritarja Password Required (kërkohet fjalëkalimi). Në fushën Enter database passwo

Fig. 19.9b - Hapja e bazës duke

dhënë fjalëkalimin

rd (Shtype (jepe) fjalëkalimin e bazës) duhet dhënë fjalëkalimin e definuar më herët. Nëse fjalëkalimi është shtypur me gabime atëherë në ekran do të paraqitet dritarja me vërejtjen: Not a valid password (fjalëkalimi është jo valid, i pavlefshëm, i gabuar) (fig. 19.9c).

Duhet pasur kujdes që gjatë shtypjes të jepen korrekt shkronjat e mëdha dhe të vogla. Gabimi m

ë i shpeshtë gjatë dhënies së fjalëkalimit është ojë nuk e vërjenë se ar Caps Lock (tasti i

t a kërkuar fjalëkalimin, përsëri duhet hapur bazën në modin Exclusive dhe në

meny zgjedhni: Tools-Security-Unset Database Password (largo fjalëkalimin e b assword jepni fjalëkalimin dhe shtypni

Fig. 19.9c - Fjalëkalimi e pavlefshme (e gabuar)

shkronjave të mëdha) dhe atëherë gjithmonëlajmërohet gabimi.

Për të larguar fjalëkalimin prej bazës së të dhënave, ashtu që në të ardhmen të hape

se shfrytëzuesit e papërvrastësisht është i aktivizu

p

azës). Pastaj në dialogun Unset Database P

341


OK. Me rastin e m e fjalëkalim mund të paraqiten probleme lidhur me mbrojtjen, nëse ndonjë tabelë e bazës së mbrojtur me fjalëkalim, është e lidhur me bazën e cila nuk kërkon fjalëkalim për t'u hapurruhet në informatat për lidhjen në bazën tjetër. hapë bazën e pambrojtur mund të hapë tabelën , edhe fjalëkalimi memorohet në formë të pakodkështu e bën atë të lexueshëm për të gjithë shfry Mbrojtja e bazës me shumë shfrytëzu Kur baza e të dhënave shfrytëzohet prej shumë bëhet më e komplikuar. Zakonisht, të gjithë shfpjesëve të bazës së të dhënave, por dikush duheobjektet e saj (Administratori i bazës). Organizithjeshton problemin e mbrojtjes. Mund të lejohcaktuara në objektet e caktuara të bazës së të dgrupin, ruhen në një fajll të veçantë, të quajtur Për organizimin e mbrojtes Accessi ka modelinshfrytzuesit, të bazuar në konceptin e grupeve punuese të përbëra prej grupeve të shfrytzuesve të cilët i ndajnë bashkarisht të dhëshumë shfrytëzues. Për antarët e grupit punuesshfrytzuesve dhe të grupeve. Llogaria grupore shf i e c

hë jë g rejtë të insertoj dhe editoj dhënat por jo edhe t'i modifikojë format. Grupi tjetër ka të drejtë të sheh vetëm

disa të dhëna, kurse t'i kufizohet qasja në të dhënat më të rëndësishme, etj. brojtjes i Accessit ka katër elemente: Shfrytzuesi, Grupi, Leja dhe

apë

Objekti - si objekt, për tabelë të Accessit, pyetës, formë, makro ose modul.

Shfrytzuesit dhe grupet kanë lejet për kryerjen e veprimeve të caktuara. Kemi dy lloje të lejeve: leje (të drejta) të veçanta, që u ndahen shfrytzuesve dhe leje (të drejta) të nënkuptuara të cilat i ndahen shfrytzuesit si antarë i grupit i cili i ka ato të drejta. Nëse antari përjashtohet prej grupit, atëherë ai i humbë ato të drejta. Të drejtat e shfrytzuesit faktikisht janë prerje e të dy tipeve të të drejtave. Në tabelën vijuese janë përshkruar të drejtat (lejet) që mund t'i ndahen cilit do shfrytzues ose

brojtjes m

. Fjalëkalimi për bazën e mbrojtur Në atë rast, secili shfrytëzues që në bazën e mbrojtur. Gjithashtuuar në bazën e pambrojtur dhe tëzuesit.

es

shfrytëzuesve, mbrojtja e bazës rytëzuesit nuk u qasen të gjitha t të jetë përgjegjës për të gjitha mi i shfrytëzuesve nëpër grupe et që secili grup të kryej veprimet e hënave. Të gjitha informatat për Workgroup Information File (WIF). e vet të mbrojtjes në nivel të

nat në "rrethinën, ambientin" me përcaktohen "llogaritë" (Account) e është koleksion i llogarive të aktuar në punën me bazën e të rup ka të d

rytzuesve. Secilit shfrytzues i lejohet lirnave dhe objektet e saj. Për shembull, nd

të

Modeli i mObjekti. - Shfrytzuesi - është personi që përdorë bazën e të dhënave. Për të përdorur bazën e të dhënave ai duhet të japë emrin dhe fjalëkalimin (shifrën, password-in ). - Grupi - është grup i shfrytzuesve të cilët kanë nivel të njëjtë të mbrojtjes dhe u qasen objekteve të njëjta të bazës. - Leja - i siguron shfrytzuesit ose grupit, të drejtën për veprimet e caktuara në bazë. Për shembull, leja Open/Run (hape/ekzekuto) i jep të drejtë shfrytzuesit që të hbazën e të dhënave dhe objektet e saj. -

342


grupi punues, për tipet e caktuara të objekteve. Përveq kësaj, të drejtat mund të kufizohen në objekte individuale.

Leja Veprimet e lejuara Open/Run Hapja e bazës, formave, raporteve ose ekzekutimi i makrove Open Exclusive

Hapja e bazës në modin ekskluziv

Read Design Hapja e cilit do objekt në modin e dizajnit, pa të drejtë për ndryshime Modify Design Hapja e cilit do objekt në modin e dizajnit, me të drejtë për ndryshime Adminster Qasje e plotë në të gjitha objektet në sistemin e mbrojtjes, duke

përfshirë të drejtën e dhënies së lejeve shfrytzyesve tjerë Re ad Data Hapja e tabelave dhe pyetësve për shikim pa mundësi të rirregullimit

ose insertimit të të dhënave Data Hapja e tabelave dhe pyetësve për shikim dhe rirregullim të të dhënave

ekzistuese por pa të drejtë për insertim ose fshirje Update

Insert Data Hapja e tabelave dhe pyetësve për shikim dhe insertim të të dhënave por pa të drejtë për modifikim ose fshirje të atyre ekzistuese

Delete Data Hapja e tabelave dhe pyetësve për shikim dhe fshirje të të dhënavepa të drejtë për modifikim ose insertim të të dhënave

por

Këto të drejta mund t'u ndahen shfrytzuesve dhe grupeve në fajllin WIF (si do përshkruhet në vazhdim të tekstit). Kemi edhe konceptin e mbrojtjes sipas pronësisë. Të gjitha objektet e bazës së

të

të

e

gjithë anë lejet (të drejtat)

cili përfshinë të

r

et

arive të reja, largoni dministratorin prej grupit të administratorve. W

dhënave duhet të jenë në pronësi të ndonjë shfrytzuesi. Pronari është përgjegjës përobjektin dhe i ka të drejtat e përgjithshme për pamjen, përdorimin dhe ofrimin e qasjes për të tjerët. Shfrytzuesi që krijon objektin ose e importon prej ndonjë baztjetër, sipas mënyrës së predefinuar është pronar i objektit dhe gjithmonë ka të drejtën e administratorit për atë objekt. Ai mundet edhe të bartë pronësinë mbi ndonjë shfrytëzues apo grup tjetër. Në Access kemi grupet dhe shfrytzuesit standard (të predefinuar, të brendshëm) të

azës së të dhënave. Grupet janë: Administratorët (Admins) - në të cilën të banëtarët janë administrator të bazës së të dhënave dhe të gjithë ke plota për të gjitha objektet e bazës dhe Shfrytzuesit (Users) - igjitha llogaritë individuale të shfrytzuesve të bazës. Të gjithë shfrytzuesit e grupit Users kanë të drejtat për objektet e reja në bazë. Këto dy grupe janë të njëjta pësecilën bazë të të dhënave dhe nuk mund të fshihen as të riemërtohen. Përveq kësaj asnjëri grup nuk mund të jetë i mbrojtur. Shfrytzuesi i predefinuar në Access është Administratori (Admin), i cili është anëtarë i të dy grupeve të predefinuara. Adminndodhet në secilën kopje të fajllit sistemor System.mdw, i cili krijohet kur instalohAccessi. Secili administrator ka të drejtën për të hapur, shikuar dhe modifikuar të gjitha të dhënat në të gjitha objektet në të gjitha bazat e Accessit, duke përfshirë edhe ato nëpër kompjuterët tjerë. Për këtë arsye hapi i parë i mbrojtjes së bazës së re është përdorimi i Workgroup Adminstrator-it, për të definuar administratorin e ri dhe llogaritë e shfrytzuesve. Pas formimit të llog

orkgroup Administrator është a

343


progr gadm.folderin Window Krijimi i grupeve punuese Grupi i predefinuar punues është i definuar në f ilin e krijon programi instalues i Accessit dhe është i Accessi. Kur dëshironi të krijoni mbrojtjen në n tzuesit, krijoni WIF fajllin e ri, me llogaritë e grupeve dhe shfrytzue gjithë antarët e grupit punues. Ai fajll përmban t i përdorin shfrytzuesit. Lejet është më mirë të ru rojtur të të dhënave sesa në fajllin WIF. Para se të filloni kvendosni ku do të ruani fajllin WIF. Mund të m ë krijoni fajll të ri. Për të mbrojtur më mirë fajllin ë i ri. Nëse dëshironi të përdorni fajllin ekzistues Widentifikatorin unik për grupin punues (WID - WWIF është i memoruar në Regjistry fajllin e WiPër të krijuar fajllin WIF duhet të përdoret Wormbyllni bazën e të dhënave dhe Accessin. Pasta min Workgroup

indows

(Fig. 19.10a) në të cilën jipen shp punues dhe fajllin WIF.

am i Windowsit, (emri i fajllit: Wrks/System.

exe ) dhe zakonisht ndodhet në

ajllin e grupit punues, të cvendosur në folderin ku ndodhet ivel të shfrysve (individuale dhe grupore) për të

ë edhe shifrat (fjalëkalimet) të cilahen në bazën e mbrijimin e grupit të ri punues odifikoni fajllin e predefinuar ose t WIF është më mirë të krijohet njIF, verifikoni a është krijuar me orkgroup ID). Lokacioni i fajllit

ndowsit (Windows Registry File). kgroup Administrator. Së pari j startojeni progra

Administrator (wrkgadm.exe) duke e gjetur në folderin e tij përmes WExplorerit ose zgjedhni Start-Run dhe në dritaren Run jepni emrin e fajllit wrk m paraqitet dritarja e programit gad .exe dhe startoni programin. Në ekran do të

jegimet për grupin

Aty gjenden tri opcione: Create

Fig. 19.10a - Workgroup Administrator

procedurën. Zgjedhim Create dhehapet dritarja tjetër me titull Workgroup Owner Inform(Informatat për pronarin e grupit).

(krijo) për të krijuar WIF të ri, Join (bashkangjitju) për të ju

pit ekzistues dhe Exit (dalja) për të anuluar

ation

bashkangjitur gru

344


Fig. 19.10b - Informatat për grupin e ri

Kemi shpjegimet dhe fushat Name (emri), Organization (organizata)

ri në 39 karaktere kurse identifikatori WID është string prej 4 deri në 20 karaktere. Është një lloj shifre për grupin punues. Plotësoni fushat dhe klikoni OK. Në dialogun e ardhshëm përcaktoni shtegun dhe folderin ku do të ruhet fajlli WIF.

në ht

ërsëri tet edhe dritarja Confirm

ë definimin e të ohen të dhënat

rej kësaj dritareje ose të shtypet Change (ndrysho) për t'i ndryshuar. Kur klikoni OK, nëse fajlli veq ekziston kërkohet konfirmimi i zëvendësimit të tij. Verifikoni me kujdes a keni shënuar saktë të gjitha fushat Name, Organization, Workgroup ID dhe shtegun sepse nëse dëmtohet fajlli WIF, duhet të rikrijohet dhe të ruhet përsëri me të njëjtat informata, përndryshe nuk mund të hapni bazën e të dhënave. Kur të klikoni OK, Workgroup Administrator krijon fajllin WIF dhe azhuron fajllin sistemor Registry, ashtu që kur të startohet Accessi herën e ardhshme, të përdorë fajllin e ri WIF. Të gjitha llogaritë e reja që krijohen do të ruhen në këtë fajll. Nëse dëshironi të mundësoni bashkangjitjen e shfrytzuesve të tjerë në grup, fajllin e ruani në follder të përbashkët në rrjetë ose në server ashtu që secili shfrytzues të mund të startojë Workgroup Administrator-in. Pasi të informojë për krijimin e suksesshëm të fajllit, administratori kthehet në dritaren e parë, ku zgjedhet Exit për të dalur prej programit dhe për të përfunduar procedurën. Kalimi në grup tjetër punues Edhe pse vetëm një fajll WIF mund të përdoret në një moment në kompjuter, duke përdorur Workgroup Administrator-in mund të . Kjo q arz n

dhe Workgroup ID (ID e grupit). Emri dhe organizata mund të përmbajnë de

Shtypni shtegun ose zgjedheni me Browse dhe pastaj klikoni OK. Nuk duhet dhëemrin e njëjtë me atë të bazës së të dhënave sepse Accessi do të hapë njëkohësistë dy fajllat dhe pastaj kur të tentojë të krijojë fajllat *.lbd për të dy fajllat, do tëparaqitet gabimi. Gjithashtu, nëse nuk e ndryshoni emrin e propozuar (system.mdw) Accessi do të parashtrojë pyetjen "a dëshironi të zëvendësoni fajllin ekzistues" dhe nëse përgjigjeni me Yes, fajlli i predefinuar do të fshihet dhe për ta krijuar p

uhet të reinstalohet Accessi. Në fund do të paraqidWorkgroup Information me të cilin kërkohet të konfirmojmdhënave. Para se të shtypet OK, nëse janë në rregull, duhet të kopjp

kalohet prej një grupi në tjetrintoni programin si më herët dhe ues. Në dialogun që paraqitet jepni

uhet bashkangjitje grupit punues (Join). E stgjedhni Join për të ju bashkangjitur grupit pu

345


emrin e fajllit WIF të cilin dëshironi ta përdornlokalizuar fajllin. Pasi të shtypni OK, programi it për kalim në grupin tjetër. Klikoni OK dhe pastAdministrator-it.

i ose klikoni Browse për të do të lajmëroj porosinë e vërtetimaj Exit për të dalur prej Workgroup

346


Organizimi i llogarive të mbrojtura Llogaritë e mbrojtura - zakonisht organizohen nëpër grupe, ku secili grup ka një

dhe rmbajë aq shfrytëzues sa ju dëshironi, por

etëm njëra llogari e shfrytzuesit mund të jetë pronare e bazës së të dhënave. Shfrytzuesit tjerë në grupin administrativ mund të jenë pronar të objekteve në bazë dhe të kenë të drejta të plota për objektet për të cilat janë pronarë. Llogaritë grupore - përbëhen prej shfrytëzuesve dhe mund të kenë pronësinë mbi objektet e bazës së të dhënave. Llogaritë grupore përdoren për të ju ndarë të drejtat e përbashkëta disa shfrytzuesve. Shfrytzuesi mund të jetë antarë i disa grupeve. Në atë rast ai ka të drejtat që janë shumë e të gjitha të drejtave të secilit grup. Llogaria e shfrytzuesit përbëhet prej një shfrytzuesi i cili mund të jetë pronar i disa objekteve dhe të ketë të drejta për ato objekte dhe objektet tjera në bazën e të dhënave. Llogaritë e shfrytzuesve ruhen në fajllin WIF, të cilit shfrytzuesit i bashkangjiten kur t'i qasen bazës së të dhënve. Mënyra më e lehtë për ruajtjen e sigurisë së bazës është që shrytzuesit të organizohen sipas sektoreve, niveleve ose funksioneve dhe t'i ndani nëpër llogari grupore. Grupit i ndahen të drejtat në bazë të aktivitetit dhe nevojave. Shfrytzuesit lajmërohen në bazë të mbrojtur përmes llogarisë së tyre të shfrytzuesit e jo përrmes llogarisë grupore. Pas paraqitjes ata i trashëgojnë të drejtat e grupit si edhe të gjitha të drejtat e tjera individuale të ndara për llogarinë e shfrytzuesit. Për të krijuar cilindo tip të llogarisë së mbrojtur, duhet të paraqiteni si antarë i grup ut User and Group Accounts (llogaritë e

frytzuesve dhe grupore), (startohet prej menysë: Tools-Security-User and Group

ose largoni fjalëkalimin e shfrytzuesit.

fshirja e llogarive të shfrytzuesve

e

numër të caktuar të të drejtave (lejeve). Administratorët janë antarë të grupit Admins (grupit administrativ) dhe kanë të drejtat e plota për bazën e mbrojtur të dhënat e saj. Grupi Admins mund të pëv

it administrativ. Pastaj, përmes dialogshAccounts…, fig. 19.11a), mund të krijoni ose të fshini llogari grupore ose individuale, të shtoni antarë të ri në grup, të përjashtoni prej grupit, si dhe të ndryshoniSecili shfrytzues duhet të ketë identifikatorin personal (PID - Personal ID), të ruajtur së bashku me emrin e llogarisë. PID nuk është njësoj si fjalëkalimi , të cilin e krijon më vonë secili shfrytzues. Krijimi dhe Për të krijuar llogari të re të shfrytzuesit (llogari individuale), startoni Accesin përmes grupit (WIF) në të cilin dëshironi të shtoni llogari të re të shfrytzuesit dhhapeni bazën e të dhënave. Në menynë Tools zgjedhni Security - User and Group Accounts dhe në ekran do të hapet dritarja me të njëjtin emër (fig. 19.11a).

347


të shfrytzuesit dhe Personal ID. Emri mund të përmbajë më së shumti 20 karaktere dhe mund të përdoren shkronjat dhe nuhapsira (përveq në pozitën e padhe simbolet, përveq simboleve të rezervuara si: \, [, ], <, >, +, =, ? etjdhe karaktereve kontrolluese ASC(ASCII 10 deri në 31). Për shkaqe sigurie, PID duhet të jetë kombinimunik i karaktereve alfanumerike pa

Fig. 19.11a - Llogaritë e shfrytzuesve dhe grupeve

të paraqitet dritarja New User/Group (Shfrytzues/Grup i ri, fig. 19.11b). Jepni emrin unik të llogarisë së re

mrat, rë)

. II

kuptim logjik. Në fund klikoni OK.

Në faqen Users (shfrytzuesit) klikojmë New. Në ekran do

ig 19.11b -Kkrijimi i llogarisë së re

NO) dhe klikoni OK për të mbylldritaren. F .

Për të fshirë llogarinë e shfrytzuesit, p

ur

rupore është shumë i ngjashëm me krijimin e llogarisë dritaren User and Group Accounts (fig. 19.11a)

kalojmë në faqen Groups dhe procedura është e njëjtë. Klikohet New dhe definohet emri dhe PID dhe klikohet OK. Edhe fshirja e llogarisë grupore bëhet njësoj, zgjedhet emri i grupit dhe klikohet Delete.

në dritaren User and GrouAccounts (fig. 19.11a) zgjedhni emrin e llogarisë në listën Name dhe klikoni Delete. Me Yes vërtetoni fshirjen (ose e anuloni me

Nuk mund të fshihen llogaritë e predefinuara Admins dhe Users dhe duhet të lihet së paku një shfrytzues i grupit të adminstratorëve. Krijimi dhe fshirja e llogarive grupore Krijimi i llogarisë së re g

dividuale (të shfrytzuesit), por në in

348


Shtimi i shfrytzuesve në grup dhe largimi i tyre nga grupi

një i

oni

të

typni OK.

do ta

të përjashtim, sepse Accessi automatikisht i shton të jithë shfrytzuesit në të. Mënyra e vetme për të larguar shfrytzuesin prej grupit

ër të dokumentuar shfrytzuesit dhe grupet të cilave u përkasin ata, në dritaren uesit dhe ja. Lista

h të

e

in për lajmërim, fig. 19.12):

Për të shtuar shfrytzuesin në grup ose për ta larguar atë prej grupit duhet të lajmëroheni si antarë i grupit të administratorve. Për të shtuar shfrytëzuesin nëgrup ekzistues, startoni Accessin në grupin me llogari të mbrojtura. (Nëse nuk jentë sigurtë a keni zgjedhur WIF adekuat, startoni programin Workgroup Administrator). Në bazën e të dhënave hapni dritaren User and Group Accounts(fig. 19.11a) dhe zgjedhni faqen Users. Pastaj:

1. Në listën Name zgjedhni emrin e shfrytzuesit. 2. Në pjesën Group Membership (antarsia e grupeve) në listën Available

Groups zgjedhni grupin në të cilin dëshironi të shtoni antarin dhe klikAdd (shto). Emri i grupit shtohet në listën Member Of (antarë i:).

Për të shtuar të njëjtin antarë edhe në ndonjë grup tjetër përsëritet hapi i dytë. Për shtuar një antarë tjetër në grup përsërisni të dy hapat. Për të krijuar llogari të mbrojtur të administratorit, krijoni llogari të re të shfrytzuesit dhe shtojeni në grupin e administratorëve. Në fund, shPër të fshirë shfrytzuesin prej grupit të mbrojtur, në dritaren User and Group Accounts, në faqen Users në fushën Name zgjedhni shfrytzuesin të cilin largoni (përjashtoni). Pastaj, zgjedhni emrin e grupit në listën Member Of dhe klikoni Remove (Largoje). Përgjigjeni me Yes për të konfirmuar fshirjen. Grupi i predefinuar Users ëshgUsers është që të fshini të gjitha llogaritë. PUser and Group Accounts, klikoni Print Users and Groups (shtypi shfrytzgrupet). Ka mundësi të shtypen vetëm shfrytzuesit, vetëm grupet apo të dye grupeve përmbanë emrat e grupeve dhe shfrytzuesit që i përkasin grupit. Krijimi ose ndryshimi i fjalëkalimeve të llogarive Kur grupit punues i shtohet llogaria e re e shfrytzuesit, Accessi ia ndanë një fjalëkalim të zbrazët (Blank Password - fjalëkalim i zbrazët). Edhe llogarisë së administratorit, gjithashtu i ndahet fjalëkalimi i zbrazët. Për të siguruar që askusmos mund të lajmërohet (t'i qaset bazës) duke përdorur emrat ekzistues të shfrytzuesve, duhet që të gjithë shfrytzuesit të definojnë fjalëkalimet e tyre unikpër llogaritë e tyre. Për të krijuar ose për të ndryshuar fjalëkalimin për llogarinë embrojtur, duhet të startohet Accessi prej grupit punues në të cilin ndodhet llogaria dhe të lajmëroheni me emrin e shfrytzuesit për atë llogari. Hapet baza e të dhënavedhe në dritaren User and Group Accounts, në faqen Change Logon Password (ndrysho fjalëkalim

349


Fig. 19.12 - Definimi/ndryshimi i

fjalëkalimit

)

nuk ka ekzistuar fjalëkalimi për ët.

jëjtë e

e ruajeni në vend të sigurt. Nëse e harroni fjalëkalimin, ndonjë prej administratorëve duhet ta largojë fjalëkalimin para se të mund t'i qaseni bazës përsëri dhe të krijoni fjalëkalimin e ri.

Për të larguar fjalëkalimin, duhet të lajmëroheni si antarë i grupit të administratorëve dhe pastaj në dritaren User and Group Accounts në faqen Users:

1. Në fushën Name zgjedhni emrin e llogarisë 2. Klikoni Clear Password.

Për të fshirë edhe ndonjë fjalëkalim tjetër përsëriteni hapin e dytë. Në fund klikoni OK.

asja në bazë përmes fjalëkalimit dhe largimi i tij

et dëshironi të përcaktoni

fjalëkalimin për qasje dhe të hapet dritarja User and Group Accounts, faqja Users dhe:

1. Zgjedhni llogarinë e shfrytzuesit admin ni Change Password (fig. 19.12).

2. Lëreni fushën Old Password të zbrazëtfjalëkalim për këtë grup dhe shtypni fja

1. Në fushën Old Password (fjalëkalimi i vjetër, ekzistueseshtypni fjalëkalimin aktual. Nëse

këtë llogari, e leni të zbraz2. Në fushën New Password (fjalëkalimi i ri) shtypni fjalëkalimin, me më së shumti 20 karaktere. 3. Përsëriteni fjalëkalimin e nedhe në fushën Verify (verifiko) dhklikoni OK. Keni kujdes të mos e harroni ose siguroni kopjen e fjalëkalimit dh

Q Deri sa të mos definohet fjalëkalimi për llogarinë e shfrytzuesit administrator, të gjithë shfrytzuesit kanë qasje në bazën e të dhënave. Pas kësaj, kur shfrytzuesit tentojnë të startojnë Accessin, duhet të shtypin emrin e shfrytzuesit dhe fjalëkalimin i cili i është ndarë llogarisë së tyre. Për të aktivizuar procedurën duhtë startohet Accessi prej grupit punues për të cilin

istrator në fushën Name dhe kliko

, sepse më parë nuk ka pasë lëkalimin e ri në fushën New

350


Password, me gjatësi deri në 14 karakt mëdha e të vogla.

3. Shtypni edhe një herë fjalëkalimin në f OK.

grose ndonjë prej antarëve të grupit punues, së pari do të paraqitet dritarja për dialog Logon (Lajmërohu, paraqitu për të pasur qasje)

ere. Edhe këtu dallohen shkronjat e

ushën Verify dhe klikoni

Herën e ardhshme, kur të tentoni të hapni pro amin, ju (shfrytzuesi administrator)

(fig. 19.13).

Duhet të jepet emri i llogarisë dhefjalëkalimi i definuar dhe të klikohet OK. Nëse është dhënë fjalëkalimi i gabuar do të paraqdritarja me vërejtjen se fjalëkalimi e dhënë nuk është i vlefshëm.

in prej g

Fig. 19.13 - Dritarja Logon

itet

ër të larguar dritaren Logon, startojeni Access rupit punues për të cilin mit dhe pastaj, përsëri hapeni

Users në fushën Name zgjedhni he klikoni C Largimi i procedurës së lajmërimit nuk largon

nivelet e sigurisë të definuara për bazën e të dhënave por vetëm mundëson startimin e Accessit pa lajmërimin e mëparshëm. Ndarja ose ndryshimi i lejeve dhe pronësive L jipindividuale të shfrytz rupit të c zu r a eje p ë oadministratorëve përpronar i objektit të b objektin. Për

Tools zgjedhni: Security-ser and Group Permissions (Lejet, të drejtat e

do isdy un(Ndërro pronarin) për ndryshimin e pronarëve tPër t'ia shtuar listës së objekteve ekzistuese obj(emri i objektit) mund të zgjedhet <New TablesNë listë shihen tabelat, pasi në fushën Object TTable. Kur zgjedhet ndonjë objekt tjetër, atëherparaqitet <New emri i objektit…> për objektin

Pdëshironi të deaktivizoni qasjen përmes fjalëkalidritaren User and Group Accounts. Në faqen Admin d lear Password.

ejet (të drejtat) i en shfrytzuesit ose në mënyrë eksplicite përmes llogarisë uesit ose në mënyrë implicite përmes llogarisë së g

ilit i përket shfryt esi. Pronarë i ndonjë objekti është shfrytzuesi i cili e ka krijuat e predefinuara ose për t'i ndryshuar ato të. Për të ndarë l

ronësisë së ndonjose të drejtën e

bjekti të bazës, duhet të jeni ose antarë i grupit të WIF që është përdorur kur është krijuar baza e të dhënave, azës ose shfrytzues me leje të administratorit për

të shikuar ose ndryshuar lejet dhe pronësitë, në menynë U shfrytzuesit dhe grupit). Në ekran

sions (fig. 19.14), në të cilin kemi ë me lejet dhe Change Owner ë objekteve. ektet e reja, në listën Object Name /Queries> (Tabelat/pyetësit e ri). ype (Tipi i objektit) është zgjedhur ë edhe në listën Object Name, përkatës.

të paraqitet dritarja User and Group Perm faqe: Permissions (Lejet, të drejtat) për p

351


Në fushën User/Group Name, shihet emri i shfrytzuesit ose grupit, varësisht prej opcionit List të zgjedhur nën dritaren e listës. Në pjesën Permissions kemi listën e lejeve të mundshme, pë

Fig. 19.14a - User and Group Permissions

r objektin e

punuar me lejet, duhet hapur r ose

er

l

- Për të parë të drejtat aktuale të shfrytzuesit lid et o e shfrytzuesit. Në fushën Object Type zgjedhet ti astaj në listën Object

on

si

ë

ra eventuale. Në fund OK dhe mbyllet dritarja, duke aplikuar

D të leje, automatikisht ndahet edhe tjetra. Për shemModify Data për tabelë, automatikisht do të aktdhe Read Design, sepse këto janë të domosdoslargoni lejen Update Data ose Read Data, autoData. Nëse modifikoni dhe ruani objektin pa iandryshojnë. Nëse objekti i modifikuar ruhet me rja e

zgjedhur. Për tëbazën e të dhënave duke përdoruWIF me llogaritë e shfrytzuesve grupeve, të cilëve dëshironi t'uapërcaktoni të drejtat (t'ua ndani lejet). Pastaj, hapet baza dhe në faqen Permissions, të dritares Usand Group Permissions kryejmëveprimet e nevojshme. Emri i shfrytzuesit (administruesit) aktuatregohet në fushën Current User (shfrytzuesi aktual).

hur me objektin e caktuar, zgjedhzgjedhet emri i llogarisë së pi i objektit, e p

pcioni Users dhe në listën User/Group Nam

Name zgjedhet objekti i caktuar. Në fushën Permissions opcioni i zgjedhur tregse ajo leje është aktive dhe shfrytzuesi e ka të drejtën për atë veprim. - Për të parë lejet e grupit, zgjedhet opcioni Groups dhe në mënyrë të ngjashme për shfrytzuesin, zgjedhim objektin dhe në pjesën Permission shohim të drejtat egrupit. - Për të bërë ndryshime në lejet (të drejtat) e shfrytzuesit ose grupit për objektin e caktuar, në fushën Permissions aktivizojmë ose deaktivizojmë opcionin përkatës. Për të vepruar njëkohësisht me disa objekte, ato zgjedhen bashkarisht me SHIFT dhe klik (nëse janë të rradhitura një pas një) ose me CTRL dhe klik (nëse nuk jantë rradhitur një pas një). Për të aplikuar ndryshimet, klikohet Apply (apliko

dryshimet) dhe dritarja mbetet e hapur për ndryshime të tjenshtypet të gjitha ndryshimet e bëra.

ndërlidhura, ashtu që kur ndahet një bull, nëse shfrytzuesit ia ndani lejen ivizohen edhe opcionet Read Data hme për modifikim. Ngjashëm, nëse matikisht largohet edhe Modify ndryshuar emrin, lejet nuk emër tjetër, duhet të bëhet nda

uhet pasur kujdes, sepse disa të drejta janë

352


sërishme e të drejtave (lejeve). Kur ndryshohenb a e

të dhënave. Bartja e pronësisë së objektit Për të bërë bartjen e pronësisë së ndonjë objekti prej një grupi ose shfrytzuesi në tjetrin, në dritaren User and Group Permissions duhet të hapet faqja Change Owner (ndrysho pronarin) (fig. 19.14b).

të drejtat për objektet me kod të yllet dhe të startohet përsëri bazVisual Basicut, ato nuk kanë efekt deri sa të m

Fig. 19.14b - Faqja Change Owner

shfrytzuesit në listën New Owdhe klikni Change Owner (ndryshopronarin). Pronësia mbi objektin bartet në grupin ose shfrytzuesinzgjedhur në listën New Owner. Pas ndryshimeve të nevojshme, klikoni OK.

ur pronësia mbi një objekt i nda

Në pjesën e epërme, shihet lista e objekteve dhe pronarëve aktual. Për të ndryshuar pronarin e ndonjë objekti, në fushën Object Type zgjedhet tipi i objektit. Zgjedhet një ose disa objekte prej listës dhe zgjedhet opcioni Groups për të parë listën e llogarive grupore në fushën New Owner (pronari i ri) ose Users për të parë llogaritë e shfrytzuesve. Zgjedhni emrin e grupit ose

ner

e

het ndonjë llogarie grupore, të gjithë antarët e omatikisht i fitojnë të drejtat e caktuara për objektin, si pronarë të

objektit. jithashtu mun në ndonjë

të, startohet Accessi duke përdorur ID-në e re për e krijohet baza e re e zbrazës (Blank Database).

astaj, importohen të gjitha objektet prej bazës origjinale të të dhënave në bazën e

ritares Options (Tools-Options) mund të përcaktohet si Owner's (të pronarit) ose cioni Owner's, të gjithë shfrytzuesit kanë

Kgrupit aut

G d të bëhet barjta e pronësisë për tërë bazën e të dhënaveadministrator tjetër. Për të bërë këadministratorin e grupit punues dhPre të formuar. Pyetësit, sipas vlerës së predefinuar kanë opcionin e lejes për kontrollim të tëdhënave të kthyera prej pyetësit ose për aktivizimin e ndonjë veprimi të pyetësit. Opcioni Run Permissions (të drejtat e ekzekutimit) në faqen Tables/Queries të dUsers (të shfrytzuesit). Nëse zgjedhet op

353


të drejtat e pronarit, për shikim ose ekzekutim të pyetësit, por vetëm pronari mund

e predefinuar si shfrytzues rojtjen në nivel të shfrytzuesit, duhet të

punues i cili është antarë i grupit të nuar

dhe

jtur. Vërtetoni se a mundet cilido grup ose shfrytzues, të tata për grupin punues (WIF) i cili

e të të dhënave, përdoret ër grupin administrativ edhe për bazën e re.

Group Permissions dhe gjedhni faqen Permissions. Pastaj:

1. Klikoni Groups dhe zgjedhni Users në 2. Zgjedhni Tables, në listën Object Type t në

bazën e të dhënave. 3. Selektoni të gjitha të drejtat (lejet) e mu e

klikoni Apply. 4. Përsëritni hapat 2 dhe 3 për të gjitha tip

klikoni OK Pastaj delni prej Accessit dhe startojeni përsëri, rator. Krijoni bazën e re të zbrazët dhe në të importonorigjinale. Nëse shfrytzuesit akoma përdorin fajllin aktiv m(WIF), fshini fjalëkalimin për Administratorin dritares Logon (Lajmërohu). Nëse keni kthyer fnuk është i nevojshëm.

të bëjë ndryshime në dizajnin e pyetësit dhe të bëjë bartjen e pronësisë në ndonjë shfrytzues tjetër. Nëse zgjedhet opcioni Users, këtë mund ta bëjnë të gjithë shfrytzuesit. Ndryshimet në këtë faqe vlejnë vetëm në pyetësit e ri, që krijohen pas ndryshimit të opcionit, kurse ata që veq ekzistojnë mbesin të pandryshuar. Largimi i mbrojtjes në nivel të shfrytzuesit Largimi i mbrojtjes në nivel të shfrytzuesit bën kthimin e pronësisë mbi bazën e të dhënave dhe të gjitha objekteve të saj në shfrytzuesinadministrator (Admin). Për të larguar mblajmëroheni si administrator i grupitadministratorëve. Pas lajmërimit në bazën e të dhënave, grupit të predefiUsers, i ndani të drejtat e plota për të gjitha objektet. Pastaj, delni prej Accessit lajmëroheni përsëri si Administrator dhe krijoni një bazë të re të zbrazët dhe në tëimportoni të gjitha objektet prej bazës origjinale. Me këtë rast baza e të dhënave është plotësisht e pambrohapë bazën e re të të dhënave. Fajlli me infromështë pasojë e importimit të objekteve prej bazës origjinalpPër të larguar mbrojtjen e vendosur në nivel të shfrytzuesit, startoni Accessin dhe lajmërohuni si administrator i grupit punues dhe hapeni bazën e mbrojtur të të dhënave. Zgjedhni në meny: Tools-Security-User andz

listën User/Group Name. dhe selektoni të gjitha tabela

ndshme për atë tip të objektit dh

et e objekteve tjera të bazës dhe

duke u lajmëruar si Administi të gjitha objektet prej bazës

e informata për grupin punues (Admin), për të evituar paraqitjen e ajllin WIF të predefinuar, ky hap

354


Riparimi i fajllit me infromata për grupin punues (WIF)

und të ndodhë që fajlli WIF të dëmtohet dhMd

e nuk mund të hapni bazën e të hënave për atë WIF. Se si do të evitohet problemi, varet nga fakti se a është

krijuar fajlli WIF përmes programit Workgroup Administrator dhe a keni krijuar kopjen rezervë të fajllit. Nëse keni krijuar kopjen e fajllit, atëherë përmes Windows Explorerit apo në ndonjë mënyrë tjetër kopjojeni fajllin rezervë në folderin ku është i instaluar Accessi apo në shtegun ku e keni ruajtur herën e parë, nëse nuk e keni ruajtur në folderin e Accessit. Nëse s'keni bërë kopje rezervë dhe keni përdorur WIF fajllin e predefinuar, duhet të instaloni rishtazi Accessin, për të krijuar përsëri fajllin e predefinuar WIF. Nëse për krijimin e fajllit WIF keni përdorur Workgroup Administratorin por nuk keni krijuar kopje rezervë, duhet ta përdorni përsëri Administratorin. E startoni për të krijuar përsëri fajllin e ri dhe i jepni të dhënat për emrin, organizatën dhe identifikatorin e grupit punues (WID), të njëjta siq i ka pasur përpara. Këto informata është thënë më herët se duhet të ruhen gjithsesi me rastin e krijimit të fajllit. Informatat për llogarinë e mbrojtur ruhen në fajllin WIF, ashtu që nëse krijoni fajll të ri, duhet të krijoni përsëri llogaritë e mbrojtura me emrat e njëjtë dhe indentifikatorët (PID) e njëjtë. Lejet dhe pronësia mbi objektet ruhen në bazën e mbrojtur dhe nuk ka nevojë të definohen rishtazi, por duhet të lidhen me llogaritë e njëjta si në bazën origjinale. Mbrojtja e bazës përmes UserLevel Security Wizard Accessi ofron edhe mundësinë e krijimit të llogarive të mbrojtura përmes magjistarit UserLevel Security Wizard (Sigurimi në nivel të shfrytzuesit). Magjistari UserLevel Security krijon një bazë të re të mbrojtur dhe eksporton kopjet e të gjitha objekteve prej bazës origjinale në bazën e re. Të gjitha lidhjet dhe tabelat e lidhura, krijohen përsëri në kopjen e krijuar. Kopja e re është pronë e shfrytzuesit që e ka startuar magjistarin. Përmes magjistarit mund të përcaktohet se cilët shfrytëzues i takojnë cilit grup, të fshini ose të shtoni shfrytzues dhe të rregulloni fjalëkalimet (shifrat) dhe identifikatorët personal (PID) të shfrytzeusve. Në fund krijohet baza e koduar. Baza origjinale mbetet e pandryshuar. Nëse në bazën e të dhënave ka referenca të Visual Basicut të definuara prej vet shfrytzuesit, magjistari nuk i kopjon ato, prandaj duhet të rikrijohen në bazën e re. Në fund, magjistari paraqet raportin me të gjitha informatat për bazën e re dhe për grupin punues. Nëse kodin e Visual Basicut e keni mbrojtur me fjalëkalim, edhe ai do të përfshihet në raport. Shtypeni raportin dhe ruajeni në vend të sigurtë, sepse mund të nevojitet më vonë, në rast të paraqitjes së problemeve me fajllin WIF, kur duhet të rikrijohet WIF.

355


Për të mbrojtur bazën përmes UserLevel Security Wizard, duhet hapur bazën të ilën dëshironi ta mbroni dhe në mënynë Tools zgjedhni: Security-UserLevel

). cSecurity Wizard. Në ekran do të paraqitet dritarja Security Wizard (fig. 19.15a

Në dialogun e parë, jepen shpjegimet për magjistarin dhe

Fig. 19.15a - Security Wizard

për fajllin WIF. Në pjesën e poshtme të

i apo

a new workgroup information file (krijo

dritares për dialog paraqitet pyetja"a dëshironi të krijoni WIF të rtë modifikoni atë ekzistues". Zgjedhim opcionin Create

WIF të ri). Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 19.15b).

Në dialogun e ardhshëm kërkohet tëdefinohet emri i fajllit WIF, (eshtegu ku do të ruhet) dhe WID (Workgroup ID), identifikatori i grupit. WID është string me gjames 4 dhe 20 karakteresh. Gjithashtu kemi edhe fushat opcionale Your Name (Emri) dhe Company (Organizata), të cilështë e domosdoshme të definohen. Me Next vazhdojmë në hapin ardhshëm

Fig. 19.15b - Përcaktimi i WIF dhe WID

dhe

tësi

at nuk

e (fig. 19.15c).

përkatës.

Në hapin e ardhshëm paraqitet dritarja me shtatë faqe dhe në të paraqiten të gjithaobjektet e bazës aktive të të dhënave. Tregohet se sipas definicionit, magjistari do të mbrojë të gjitha objektet ekzistuese (gjë që tregohet me zgjedhjen e check-box-it para objektit) dhe të gjitha objektet që do të krijohen pas ekzekutimit të magjistarit. Por nëse dëshironi që niveli i mbrojtjes së objektit të mbetet si është aktualisht, atëherë largoni zgjedhjen para objektit

356


Në secilën faqe, paraqitet lista objekteve që ekzistojnë aktuale. Zgjedhjen mund ta bëjmë duke klikuar në katrorin përkatës

e në bazën

për zgjedhje apo përmes tasteve në lekto), anën e djathtë, Deselect (ese

Select All (selekto të gjitha) dhe Deselect All (deselekto të gjitha). Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 19.15d)

Fig. 19.15c - Zgjedhja e objekteve

Nëse kodin e Visual Basicut e keni të mbrojtur me fjalëkalim, do të

Fig. 19.15d - Llogaritë grupore

kërkohet ta shtypni fjalëkalimin,

në

) në

IF. leje) i

ë pj xoni të it përkatës. rupeve :

Grupi Të drejtat (leja)

përndryshe magjistari nuk do të krijojë WIF. Nëse nuk ka kod tëVisual Basicut, do të kalohet dritaren e ardhshme (fig. 19.15dtë cilën mundësohet definimi i llogarive grupore të kyqura në WPër të parë se cilat të drejta (janë aprovuar secilit grup të predefinuar, zgjedheni emrin e grupit.

drejtat që i jipen grupesën Group Permissions mund të leNSecili grup ka një GID unik (Group ID). Të drejtat e g

Bac p dhe kompresim të bazës por jo edhe për ti të bazës

kup Operators Qasje vetëm për bekashikim të ndonjë objek

Full Data Users Të gjitha të drejtat për punë me të dhëna, por jo edhe modifikim të dizajnit

Full Permissions Të gjitha të drejtat për punë me të dhëna, por jo edhe për të ndarë leje për shfrytëzuesit tjerë

New Data Users Të drejtë për lexim dhe insertim por jo edhe për fshirje dhe azhurim të të dhënave dhe pa të drejtë për modifikim të dizajnit

Project Designers Të gjitha të drejtat për rregullim të të dhënave dhe objekteve por jo edhe për ndryshim të tabelave ose lidhjeve

Read Only Users Për lexim të të gjitha të dhënave, por jo edhe ndryshim të të dhënave ose dizajnit

Update Data Users

Lexim dhe azhurim të të dhënave por jo edhe insertim ose fshirje tyre. Gjithashtu pa mundësi për ndryshim të dizajnit.

të

357


Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 19.15e).

Në këtë hap mund të ju ndahen distë drejta antarëve të grupit Users. Sipas vlerës së predefinuar, UserLevel Security Wizard ua mohon të gjitha të drejtat antarëve të këtij grupi, sepse secili shfrytzues që ka kopjen e Accessështë antarë i grupit Users dhe dondaheshinn të drejtat e njëjta. N

Fig. 19.15e -Të drejtat për grupin Users

Users Group" (Po, dëshiroj t'ua japë disa të drejta antarëve të grupit Users), atëherë do të paraqitet

vërejtja (Caution) për faktin se këto të drejta pastaj i fiton secili shfrytzues. Me ext, vazhdojmë në hapin e ardhshëm (fig. 19.15f)

a

it t'i

ëse

.

zgjedhni opcionin "Yes, I would liketo grant some permissions to the

N

Në hapin e ar

Fig. 19.15f - Shtimi i shfrytzuesve në WIF

majtë. Secili fjalëkalim që krijohet përmes magjistarit do të shtypet në raportin që krijohet në fund. Me Next, kalojmë në hapin e ardhshëm (fig. 19.15g).

Në dialogun e ardhshëm shfrytzuesit e ri të krijuar në hapin e kaluar, i shtohe

dhshëm, i shtojmë shfrytzuesit e ri në WIF, duke

nohet

fshihet ndonjë shfrytzues ose të

shfrytzuesit në listën në anën e

n

shkruar emrin e tyre dhe fjalëkalimin. Për secilin defiedhe PID. Gjithashtu mund të

ndryshohet fjalëkalimi ose PIDekzistues, duke zgjedhur emrin e

grupit përkatës. Në këtë hap mund të veprohet në dy mënyra: Nëse zgjedhni opcionin Select a user and assign the user to groups (zgjedhe shfrytzuesin dhe përcaktoja përkatësinë në grupe) në fushën me listë rënëse Group or user name (Emri i shfrytzuesit ose grupit) zgjedhet emri kurse në listën nën të paraqiten emrat e grupeve. Selektohet emri i grupit (aktivizohet check-boxi) dhe në listën rënëse zgjedhen emrat e shfrytzuesve për t'i shtuar në grup. Nëse zgjedhet opcioni i dytë Select a group and assign users to the group (zgjedhe grupin dhe ndaja

358


(përcaktoja) shfrytëzuesit, grupit gjegjës) atëherë lista rënëse përmbanë emrat egrupeve kurse lista nën të përmbanë emrat e shfrytzuesve.

Fig. 19.15g - Përcatkimi i shfrytzuesve të

grupit

k

fundit, tregohet

krijuar bazën e mbrojtur të të dhënave dhe në fushën përkatëse kërkohet që të definohet emri i fajllit për kopjen rezervë të bazës së pambrojtur, që do ta krijojë magjistari. Me Browse mund të zgjedhet shtegu i dëshiruar.

I zgjedhni (duke aktivizuar checboxin) emrat që dëshironi t'i shtoni në grup. Me Next vazhdojmë në hapin e ardhshëm dhe të fundit (fig. 19.15h). Në hapin ese këto ishin të gjitha informatat e nevojshme për magjistarin për të

Fig. 19.15h - Emërtimi i fajllit rezervë

Japim emrin e fajllit në fushën përkatëse dhe zgjedhim folderin ku do të ruhet ai ose aprovojmë emrin e propozuar me prapashtesën *.bak. Këtu kemi edhe vërjejten Important, me të cilën tregohet se pasi të sigurohet baza, në vazhdim do të krijohet raporti me të dhënat për shfrytzuesit dhe grupet që janë përdorur për krijimin e fajllit WIF. Ruajeni këtë raport, sepse do të nevojitet nëse paraqitet nevoja për rikrijimin e fajllit WIF.

Me Finish, përfundojmë procedurën për krijimin e fajllit të mbrojtur përmes magjistari UserLevel Security. Në vazhdim do të paraqiten vërejtjet për krijimin e fajllit të mbrojtur dhe kriptimin e tij si dhe për mbylljen dhe rihapjen e bazës së të dhënave. Përgjigjemi me OK në vërjetjet e paraqitura dhe pasi të krijohet fajlli WIF, magjistari UserLevel Security do të paraqesë raportin me të dhënat për fajllin (fig. 19.15i). Vetëm antarën e grupit Admins dhe shfrytzuesit Admin kanë qasje në objektet në bazën e re të të dhënave. Asnjë prej lejeve nuk do t'u ndahen antarëve të grupit Users, ashtu që do të duhet të shtohen për të përcaktuar mbrojtjen e bazës së të dhënave dhe objekteve të saj.

359


za e të dhënave bëhet e palexueshme përmes kriptimit të saj, und të fshehen duke aktivizuar tipari d të

mbrohet kodi i Visual Basicut, si dhe baza e të Kriptimi i bazës së të dhënave Për të kriptuar bazën e të dhënave, në dritaren etë hapur) zgjedhni në meny: Tools-Security-Encrypt/Decrypt Database. Në dialogun që hapet, Encrypt/Decrypt Database zgjedhni bazën e të dhënave (fajllin .mdb) që dëshironi ta kriptoni dhe klikoni OK. Pastaj, në dritaren për dialog

Fig. 19.15i - Raporti i magjistarit UserLevel Security Masat tjera mbrojtëse Ekzistojnë edhe disa masa mbrojtëse më pak rigoroze se mbrojtja e plotë e bazës së

dhënave. Batëobjektet m n e tyre Hidden (i fshehur), mun

dhënave mund të ruhet si fajll MDE.

zbrazët të Accessit (pa asnjë bazë

360


Encrypt Database As përcaktoni emrin e fajllit dhe folderin ku do të ruhet fajlli i riptuar i bazës së të dhënave dhe pastaj klikoni Save (ruaje). Nëse zgjedhni emrin

atë të bazës origjinale, atëherë baza origjinale do të zëvendësohet me azën e re të kriptuar. Nëse baza është e mbrojtur në nivel të shfrytzuesit, duhet të

ndryshohet leja Modify Design për të gjitha tabelat. ër të dekriptuar bazën e kriptuar të të dhënave, përsëritet prodedura e njëjtë si me

në objektet e saj, por vetëm e ën atë të palexueshme.

shehja e objekteve të bazës së të dhënave

Për të fshehur objektet e caktuara prej shfrytzuesve dhe personave të tjerë, mund t'i fshehni objektet ashtu që të mos paraqiten fare në dritaren e bazës së të dhënave. Kjo nuk e siguron objektin, por vetëm e fshehë atë.

ke njëjtë meb

Prastin e kriptimit dhe zgjedhet emri dhe folderi për fajllin e dekriptuar. Kur kriptohet baza e të dhënave, bëhet kompresimi i saj dhe ajo bëhet e palexueshme për të gjithë tekst procesorët ose programet tjera për këtë qëllim. Dekriptimi paraqet procesin e kundërt, pra kthimin e fajllit të kriptuar në formën origjinale. Kriptimi nuk e ndalon qasjen në bazë dhe b

F

Fig. 19.16 - Dritarja Properties për objektin

në dritaren Options në faqen View, në pjesën Show aktivizoni opcioniHidden Objects.

Atëherë në dritaren e bazës së të dhënave do të shihen edhe objektet me atributin Hidden, por do të kenë ngjyrë më të zbehur.

Për të fshehur objektin, e zgjedhni atë në dritaren e bazës së të dhënave në faqen përkatëse dhe në

enynë e në File

6).

ai

n

shiritin e veglave, në mkontekstit ose në menyzgjedhni Properties. Në dritaren e tipareve të objektit, në pjesën e poshtme kemi edhe atributin Hidden (i fshehur) (fig. 19.1Aktivizoni opcionin (check box) Hidden dhe klikoni OK. Kur të ktheheni në bazën e të dhënaveobjekt nuk do të shihet në atë faqe.Për të parë objektet e fshehura, në meny zgjedhni Tools-Options dhe

361


Mbrojtja e kodit të Visual Basic-ut Për të mbrojtur modulet dhe kodin e Visual Basicut për format dhe raportet e

uk janë të mbrojtura përmes

ivelit të mbrojtjes së shfrytzuesit, deri sa nuk përcaktohet përmes magjistarit urity.

ër të definuar fjalëkalimin për mbrojtje të kodit të Visual Basicut, në dritaren e editorit të Visual Basicut, në menynë Tools zgjedhni Properties (Emri i bazës Properties), që është opcioni i fundit në menynë Tools në dritaren e editorit të VB. Në dritaren qe hapet, Emri i bazës - Project Properties, kalojmë në faqen Protection (mbrojtja) (fig. 19.17).

bazës, mund të përcaktoni fjalëkalimin përmes magjistarit UserLevel Security osenë dritaren e editorit të Visual Basicut. Modulet nnUserLevel SecP

Fig. 19.17 - Mbrojtja me fjalëkalim e kodit

të VB

Në këtë faqe, kemi pjesën Lock

in

do të kenë mundësi ta hapin dhe ta shohin kodin, por s'mund ta ndryshojnë, sepse ai do të hapet në modin ReadOnly (vetëm për lexim).

Nëse aktivizojmë opcionin Lock project for Viewing atëherë fare nuk mund të shihet kodi i VB, pa e dhënë fjalëkalimin e definuar. Menyrë tjetër e mbrojtjes së procedurave të Visual Basicut është që baza e të dhënave të ruhet si fajll MDE, me ç'rast kompjalohen të gjitha modulet, largohen kodet të cilët mund të modifikohen dhe kompresohet baza e të dhënave. Kodi i VB do të funksionojë edhe më tutje por nuk do të mund të lexohet as të ndryshohet. Ruajtja e bazës si fajll MDE Një mënyrë për mbrojtjen e bazës së të dhënave është edhe krijimi i fajllit MDE për shfrytzuesit e bazës së të dhënave. Kur baza e të dhënave ruhet si fajll MDE bëhet kompajlimi i kodit të VB, largohen të gjitha kodet e ndryshueshme të formave dhe raporteve si dhe bëhet kompresimi i bazës së të dhënave. Kodet

Project (mbylle projektin) dhe Password to view project properties (Fjalëkalimi për të shikuar tiparet e projektit). Në fushat Password (fjalëkalimi) dhe Confirm password (konfirmo fjalëkalimin) shtypim fjalëkalimpër kodin e VB. Mirëpo nëse nuk aktivizohet edhe opcioni Lock Project for viewing (mbylle projektin për shikim) shfrytëzuesit

362


funksionojnë në mënyrë të njëjtë por vetëm nuk mund të shihen ose të modifikohen. Format, raportet ose modulet nuk mund të hapen në pamjen Design,

një

Pengohet mundësia e importimit ose eksportimit të formave, pyetësve ose moduleve prej dhe në fajllin MDE. Mirëpo, megjithatë tabelat, pyetësit dhe makrot mund të shkëmbehen me fajllat që nuk janë MDE, sepse ato nuk janë të lidhura me

me

. ë

nuk do të mund të ndryshoni dizajnin e formave, raporteve ose moduleve në fajllin MDE. Këtë duhet ta bëni vetëm në versionin origjinal, të pakompajluar.

prandaj as nuk mund të shihet as të ndryshohet dizajni i tyre, e as të krijohet ndoobjekt i ri.

asnjë kod. Ruajtja e bazës si fajll MDE jo vetëm që pengon ndryshimin e kodit,çka rritet siguria por edhe optimizon përdorimin e memorjes dhe shpejton punëndhe performansat e bazës. Fajlli MDE është i përshtatshëm për aplikacionet e tipit FrontEnd/BackEndMirëpo, para ruajtjes së fajllit të bazës së të dhënave si fajll MDE, siguroni njkopje rezervë të bazës origjinale të të dhënave sepse

Për të krijuar fajllin MDE, duhmbyllet baza e të dhënave dhe duhet të siguroheni që asnjë shfrytzues tjetër nuk e ka atë të

Fig. 19.18 - Krijimi i fajllit MDE

et të

hapur. Në menynë Tools zgjedhni Database Utilities - Make MDE File. Në dritaren për dialog Database to Save as MDE, në fushën File Name shtypni emrin e bazës të cilën dëshironi ta shndërroni në MDE.

Pastaj, klikoni tastin Make MDE (krijo fajllin MDE).

Fig.19.18b - Ruajtja e fajllit MDE

n do të

it MDE. Pastaj kur të hapet fajlli MDE, në dritaren e bazës së ruajtur si MDE vetëm për tabelat dhe pyetësit keni në dispozicion të gjitha mundësitë.

Të gjitha objektet tjera janë të mbyllura për dizajnim dhe krijim të objekteve të reja. Ato mund të hapen, por nuk mund të bëhen ndryshime dhe nuk mund të

Në ekran do të paraqitet dritarja Save MDE As në të cilën zgjedhni folderin dhe emrin me të ciliruhet fajlli MDE. Pastaj klikoni Save. Menjëherë do të fillojë procedura e krijimit të fajll

363


krijohen objekte të tilla të reja (forma, raporte, etj.). Në faqen Macros, ktastin New, për krijim të makrove të reja. Në disa raste, mund të paraqiten komplikime gjatë ruajtjes së bazës si fajll MDE ose mund të ndodhë që ajo s'mund të ruhet fare. Nëse baza e të dhënave është e

emi vetëm

ra se të ruhet si MDE duhet t'i bashkangjitet dorur që prej krijimit të bazës së të

garitë e shfrytëzuesve. Leja e shfrytëzuesit (e juaja) duhet un dhe Open Exclusive për bazën e të dhënave, Modify

esign ose të Administratorit për tabelat ose duhet të jeni pronar i tabelave dhe llogaria e juaj e shfrytëzuesit duhet të ketë të drejtën Read Design për të gjitha objektet. Nëse baza e të dhënave është replikuar, duhet të largohen tabelat sistemore para se të ruhet si fajll MDE. Pas krijimit të fajllit MDE, mund të replikohet përsëri. Nëse baza e të dhënve është e lidhur me ndonjë bazë tjetër, duhet të ruhet si varg i referencave të MDE fajllave. Duhet të fillohet me bazën e parë e pasi ajo të ruhet si fajll MDE, azhurohet referenca në bazën vijuese, për tu pozicionuar në fajllin e ri MDE, e pastaj ruhet si MDE, e kështu me rradhë.

se

ë ar bazën prej kopjes.

fron edhe disa pajisje për manipulim me bazën e të dhënave, si për onvertim të bazës së të dhënave prej formatit të mëhershëm në format të ri, si dhe

për detektim dhe riparim të bazës. ëse hapni një bazë të të dhënave që ka qenë e ruajtur në version të mëhershëm të

s-matin

ri, apo edhe mundësia e konvertimit të formatit të ri, në format të vjetër për të punuar pastaj në ndonjë kompjuter tjetër i cili ka vetëm versionin e vjetër të Accessit. Për përdorim më efikas dhe për riparim të bazës së të dhënave kemi opcionin: Tools-Database Utilities - Compact and Repair Database. Kompaktimi (kompresimi) i bazës së të dhënave bëhet për arsye se gjatë fshirjes së objekteve të bazës vije deri te paraqitja e fragmenteve në bazën e të dhënave. Me kompaktimin e bazës, krijohet kopja pa fragmente e cila përdorë në mënyrë më efikase hapsirën në disk dhe punon në mënyrë më efikase. Për të detektuar dhe riparuar gabimet nëpër aplikacione kemi edhe ndihmën përmes menysë: Help-Detect and Repair (detekto dhe riparo). Kur e zgjedhni këtë

mbrojtur në nivel të shfrytëzuesit, pajlli WIF për grupin punues i cili është përfa

dhënave ose fajlli me lloë ketë të drejtat Open/Rt

D

Konvertimi dhe riparimi i bazës së të dhënave Për të evituar rrezikun e humbjes së të dhënave, duhet mbajtur kopjet rezervë. Nëkeni krijuar kopjen rezervë, për të rikthyer bazën e dëmtuar ose të humbur, përdoret përsëri programi BackUp, si për krijimin e kopjes rezervë, por tash për trestauruAccessi ok

NAccessit, paraqitet dritarja për dialog me të cilën ofrohet mundësia e konvertimit të fajllit në versionin e ri të Accessit. Këtë mund ta bëni edhe përmes menysë: ToolDatabase Utilities-Convert Database dhe pastaj opcioni për konvertim në fore

364


komandë, Accessi paraqet shpjegimet për procesin dhe ofron edhe riparimin e kurtesave me rastin e riparimit të bazës së të dhënave. sh

Klikoni Start për të filluar riparimin. Në këtë rast Accessi

për

starton programin instalues Office Instaler, prandaj edhe do të kërkojë CD-në instaluese.

Procesi mund të zgjasë shumë prandaj në çdo moment mund të klikoni Canceltë anuluar procesin.

365

Shtojcat Avni Rexhepi - Microsoft Access

izajni i tabelave

Tabelat në shembujt e marrë në libër janë të definuara si në vijim.

aza e të dhënave "Fakulteti"

ose "Baza e Studentëve") kemi tabelat: dhe Drejtimet.

Janë dizajnuar në pamjen Design, si vijon:

SHTOJCA A D

B Për bazën e të dhënave: "Fakulteti" (Studentët, Lëndët, Fletëparaqitjet, Komunat

Studentet:

si (Field Size) 2Indeksit (çelësi primar), Emri (lejon duplikSpecifike janë fushat Vendlindja dhe Drejt ja është LookUp fushë, e lidhur në tabelën Komunat. Fushë a vetëm formalisht e kemi përdorur duke marrë vetëm komunën si ve dje, përndryshe realisht do të duhej definuar edhe një fushë të re, me emrin Komuna, ashtu që në fushën Vendlindja do

Fushat tekstuale kanë gjatë 0. Të indeksuara janë fushat: Numri i

atet) dhe Mbiemri (lejon duplikatet). imi. Fusha Vendlindn Vendlindjndlin

366

Avni Rexhepi - Microsoft Access Shtojcat

të ruanim vendlindjen e vërtetë, kur është f nuk janë komuna.

jala për fshatrat dhe vendbanimet që

Fusha Drejtimi, është LookUp

fushë, e lidhur në tabelën Drejtimet, me kolonën IDDrejtimi. Lidhjen e bëjmë duke definuar tipin (Data Type) si Lookup Wizard, dhe duke vendosur lidhjen përmes tij.

Lëndët:

Në tabelën "Lëndët", fushat i kemi defin(P.sh., për fushën Emri i lëndës duhet re

uarzervuar hapësirë më të madhë (50), për të e për numrat e lendëve shpeshherë

102/1 203/4/II etj., prandaj edhe për fushën Numri i Lëndës, është të çelës primar.

të tipit Text, me gjatësi të ndryshme

shkak se emri i ndonjë lënde e kërkon këpërdoren format:

). Edh

definuar tipi Text, dhe kjo fushë ësh Fletëparaqitjet:

367


usha Nr i Fleteparaqitjes është çelës primar, kurse fushat Numri i lendes dhe Nr i deksit në këtë rast janë çelësa të huaj (pra çelësat primar të tabelave tjera, janë

deksit, këtu ka emër të ndryshëm prej fushës Numri i Indeksit, në tabelën t, por natyrisht tipi i fushës është i kjo është bërë më shumë

për qëllim demonstrimi. q d dhe notës së provimit. Data e ot Provim e tipit Number me tiparet

s: 0 >5 and <=10; dhe Validation Text: Nota duhet të jetë ndërmjet 6 dhe 10.

ë këtë tabelë përsëri kemi përdorur fushat Emri dhe Mbiemri, vetëm për të qenë më e qartë, sa për qëllim shpjegimi, përndryshe në realitet nuk do të përdoreshin fare në këtë tabelë. Ato do të mirreshin prej tabelës Studentët, pasi tabela Fletëparaqitjet përmes fushës Numri i Indeksit është e lidhur në tabelën Studentët, ku edhe do t'i merrte fushat: Emri dhe Mbiemri. Drejtimet:

FInçelësa të huaj). Këto janë fushat për lidhje të tabelave. Si shihet, fusha Nr i InStudentë njëjtë. Edhe

Fushat kryesisht janë të tipit Text, përveurse N

atës Provimit është e tipit Date/Time, kvijuese: Field Size: Byte; Decimal Place

a ne ; Validation Rule:

N

Tabela Drejtimet është LookUp tabelë, për lidhje prej fushës Drejtimi nga tabela Studentët. Komunat:

368


Tabela Komuna është LookUp tabelë, për lidhje prej tabelës Studentët për fushën Vendlindja.

369


Lidhjet mes tabelave - Relacionet: Relacionet mes tabelave janë definuar në tabelën Relationships dhe duken si ne figurën vijuese:

Tabela Fletëparaqitjet është e lidhur në relacione një-me-shumë me dy tabelat tjera, me çka njëherit realizohet lidhja shumë-me-shumë mes atyre dy tabelave (Studentët-Lëndët). Pra, një student do të paraqes shumë provime dhe në çdo provim do të hyjnë shumë studentë (Studentët-Lëndët: shumë-me-shumë). Një student paraqet shumë provime, por çdo fletëparaqitje është e vetëm një studenti (Studentët-Fletëparaqitjet: një-me-shumë). Gjithashtu, për një lëndë ka shumë fletëparaqitje, por secila fletëparaqitje është për një lëndë të vetme (Lëndët-Fletëparaqitjet: një-me-shumë). Lidhjet e tabelës Studentët me tabelat Drejtimet dhe Komunat, janë realizuar përmes fushave Lookup, prandaj ato paraqiten automatikisht në dritaren Relationships, kurse lidhjet e lartpërmendura, i krijojmë përmes procedurave për vendosjen e lidhjeve mes tabelave, të shpjeguara në kapitullin Lidhja e tabelave.

370


Baza e të dhënave "Shitja e Kartelave" Për bazën e të dhënave: "Shitja e kartelave" kemi tabelat: Tabela e Shitësve, Tabela e shitesve-shtese dhe Shitja. Në pamjen Design, duken si Tabela e shitesve:

vijon:

Fusha IDShitesi, është çelës primar, i tipit AutoNumber. Fusha Verejtje, është e tipit Memo, kurse fusha Foto, në të cilën ruhet fotografia e shitësit, është e tipit OLE Object (është Objekt i lidhur). Fushat tjera janë të tipit Text. Për fushën, Telefoni është definuar maska hyrëse (Input Mask: \(000") "000\-000;;_ ). Shitja:

Fusha IDShitja, është çelës primar, i tipit AutoNumber. IDShitesi, është çelës i huaj dhe përmes kësaj fushe, kjo tabelë lidhet me tabelën e shitësve. Vlera e kartelës është definuar si Number, por mund të definohet edhe si Currency (Valutë).

371


Tabela e shitesve-shtese:

Kjo është tabelë me shënime plotesuese për shitësit, të cilat nuk janë të rëndësishme për t'u vendosur në tabelën kryesore (Në këtë rast është definuar sa për qëllim demonstrimi të lidhjes një-me-një). Edhe këtu, çelës primar është fusha IDShitësi, prandaj kjo tabelë ka lidhje një-me-një me tabelën Tabela e shitësve. Lidhjet mes tabelave - Relacionet: Këto tabela janë të lidhura përmes fushës IDShitësi dhe në dritaren Relationships, duken si në vijim:

Pra "Tabela e shitësve", është e lidhur në relacion një-me-një me tabelën plotësuese të shitësve dhe në relacion një-me-shumë me tabelën "Shitja" (një shitës bën shumë shitje dhe secila shitje është e kryer prej një shitësi).

372


SHTOJCA B Specifikat e përgjithshme të bazës së të dhënave në Microsoft Access Atributi Maksimumi Madhësia e fajllit (.mdb) të bazës së të dhënave në Microsoft Access

2 Gigabyte. Sidoqoftë, pasi baza e të dhënave mund të përmbajë edhe tabela të lidhura në fajllat tjerë, atëherë madhësia totale e saj, faktikisht është e kufizuar vetëm prej hapësirës (në disk) në dispozicion.

Numri i objekteve në bazën e të dhënave 32768 Modulet (Duke përfshirë edhe format dhe raportet me tiparin HasModule të caktuar si True)

1000

Numri i karaktereve në emrin e objektit 64 Numri i karaktereve në fjalëkalim 14 Numri i karaktereve në emrin e shfrytzuesit ose grupit

20

Numri i shfrytëzuesve konkurrent 255 Specifikat e tabelës në bazën e të dhënave në Microsoft Access Atributi Maksimumi Numri i karaktereve në emrin e tabelës 64 Numri i karaktereve në emrin e fushës 64 Numri i fushave në tabelë 255 Numri i tabelave të hapura 2048. Numri aktual mund të jetë më i vogël

për arsye të tabelave të brendshme të hapura prej Accessit

Madhësia e tabelës 1 Gigabyte Numri i karaktereve në fushat e tipit Text 255

373


Numri i karaktereve në fushat e tipit Memo 65535 kur insertohen të dhënat përmes interfejsit të shfrytzuesit; 1 Gigabyte kur insertohen të dhënat në mënyrë të programuar (përmes programit)

Madhësia e një fushe të tipit OLE Object 1 Gigabyte Numri i indeksave në tabelë 32 Numri i fushave në indeks 10 Numri i karaktereve në Validation Message (porosinë e validitetit)

255

Numri i karaktereve në Validation Rule (rregullën e validitetit)

2048

Numri i karaktereve në përshkrimin e fushës ose tabelës (Description)

255

Numri i karaktereve në rekord (duke përjashtuar fushat Memo dhe OLE Object

2000

Numri i karaktereve në setimin e tiparit të fushës

255

Specifikat e pyetësit në bazën e të dhënave në Microsoft Access Atributi Maksimumi Numri i relacioneve të detyruara 32 për tabelë, minus numri i indekseve që

janë në tabelë për fushat ose për kombinimet e fushave që nuk janë të involvuara në relacion

Numri i tabelave në pyetës 32 Numri i fushave në recordset 255 Madhësia e Recordset-it 1 Gigabyte Limiti i sortimit 255 karaktere në një ose më shumë fusha Numri i niveleve për pyetësit e vendosur si nënpyetës (pyetës në pyetës)

50

Numri i karaktereve në qelulë në rrjetën për dizajn të pyetësit

1024

Numri i karaktereve për parametrin në pyetësin parametrik

255

Numri i AND në klasuzulen WHERE ose HAVING

40

Numri i karaktereve në një komandë SQL Përafërsisht 64,000 Specifikat e formës dhe raportit Atributi Maksimumi Numri i karaktereve në labelë 2048 Numri i karaktereve në Text Box 65535 Gjerësia e formës ose raportit 55,87 cm (22 inches) Lartësia e seksionit 55,87 cm (22 inches)

374


Lartësia e të gjitha seksioneve plus hederët e seksioneve (në Design View)

508 cm (200 inches)

Numri i niveleve të formave ose raporteve të vendosura si nënforma ose nënraporte

3

Numri i fushave ose shprehjeve që mund të sortohen ose të grupohen në raport

10

Numri i hederëve dhe futerëve në raport 1 heder/futer i raportit; 1 heder/futer i faqes; 10 hedera/futera të grupit

Numri i faqeve të shtypura në raport 65535 Numri i kontrollave dhe seksioneve që mund t'i shtoni në formë ose raport gjatë tërë "jetës" së formës ose raportit

754

Specifikat e makros në bazën e të dhënave në Microsoft Access Atributi Maksimumi Numri i veprimeve (actions) në makro 999 Numri i karaktereve në kusht (condition) 255 Numri i karaketereve në koment (comment) 255 Numri i karaktereve në argumentin e veprimit (action argument)

255

375


Shembujt e bazave të të dhënave Në Access, janë të dhënë edhe dhjetë shembuj të bazave të të dhënve, si shabllone prej të cilave mund të krijoni baza të të dhënave duke filluar krijimi e bazës së re përmes File-New dhe në dritaren New, duke hapur faqen Databases (bazat e të dhënave). Baza e të dhënave Përmbajtja Asset Tracking Percjellja e të mirave materiale

Informatat për aktivitete dhe historinë për zbritjen (zhvlerësimin) dhe mirëmbajtjen. Të dhënat për të punësuarit, sektoret dhe shitësit.

Contact Management Menaxhimi i kontakteve

Informatat për kontaktet dhe thirrjet, duke përfshirë edhe llojin dhe datën e kontaktit

Event Management Menagjimi i ngjarjeve

Llojet e ngjarjeve, vizitat dhe informatat për regjistrimet, informatat për të punësuarit dhe për çmimet

Expenses Shpenzimet

Raportet e të punësuarve për shpenzimet përmbajnë edhe detalet për shpenzimet, kategorinë dhe informatat për të punësuarit

Inventory Control Kontrolli i inventarit

Informatat për prodhimet, përmbajnë edhe kategorinë e prodhimit, blerjen dhe shitjen e tij, rekordet për shitësit dhe blerësit

Ledger Libri i llogarive

Llogaritë kompletë të transakcioneve, faturat dhe klasifikimi i tyre sipas numrave

Order Entry Regjistrimi i urdhëresave

Informatat për blerësit dhe porositë me detalet e porosive. Pagesat, prodhimet dhe informatat për kompaninë

Resource Shceduling Orari i resurseve

Informatat për shpërndarjen e burimeve të kompanisë përfshijnë edhe detalet për burimet e caktuara dhe aktivitetet e blerësve

Service Call Management Shërbimi i menaxhimit të thirrjeve

Informatat për blerësit, porositë e tyre të punës. Detalet e porosisë përfshijnë edhe kohën dhe çmimin e materialit, të dhënat për pagesën dhe për të punësuarit, për pjesëmarrjen, etj.

Time and Billing Koha dhe faturimi

Kartonat kohorë, për pagesë prej klientëve, koha e kaluar në projekt. Gjithashtu përmbanë të punësuarit, klientët, pagesat dhe informatat për projektin.

376


377

Përmbajtja Avni Rexhepi - Microsoft Access

PËRMBAJTJA:

PARATHËNIE.....................................................................................................................1

MICROSOFT ACCESS ......................................................................................................3

DRITARJA E ACCESIT ....................................................................................................9 Menya File ...............................................................................................................10 Menya Edit...............................................................................................................11 Menya View.............................................................................................................12 Menya Insert ............................................................................................................14 Menya Window........................................................................................................15 Menya Help..............................................................................................................15 Menya Format..........................................................................................................17 Menya Records ........................................................................................................18 Menytë e kontekstit..................................................................................................19 Objektet e bazës së të dhënave.................................................................................19 Modet .......................................................................................................................21 Tabela.......................................................................................................................21 Query - Pyetësi (Kueri) ............................................................................................22 Forma .......................................................................................................................23 Raporti .....................................................................................................................23 Faqet.........................................................................................................................24 Makrot......................................................................................................................24 Modulet ....................................................................................................................25

BAZAT RELACIONALE TË TË DHËNAVE................................................................27 Relacionet ................................................................................................................28 Normalizimi .............................................................................................................29 Llojet e relacioneve..................................................................................................30 Integriteti referencial................................................................................................31

Krijimi i bazës së të dhënave........................................................................................32 Dizajnimi i bazës së të dhënave ...............................................................................32

TABELAT ..........................................................................................................................35 Krijimi i tabelës përmes Table Wizard ....................................................................36 Krijimi i tabelës në pamjen tabelare - Datasheet View ............................................42 Mbushja e tabelës.....................................................................................................47 Dizajnimi i tabelës ...................................................................................................47

378

Avni Rexhepi - Microsoft Access Përmbajtja

Përcaktimi i tipareve të fushës .................................................................................51 Zgjedhja e madhësisë së fushës................................................................................52 Formatizimi i të dhënave..........................................................................................53 Përcaktimi i çelësit primar .......................................................................................58 Ruajtja e tabelës së krijuar .......................................................................................61 Ndryshimi i pamjes së tabelës..................................................................................62 Kopjimi i tabelës ......................................................................................................62 Shtimi/Largimi i fushave .........................................................................................64 Ndryshimi i renditjes së fushave ..............................................................................65 Ndryshimi i emrit ose tipit të fushës ........................................................................65 Ndryshimi i madhësisë së fushës .............................................................................66 Ndryshimi ose largimi i çelësit primar.....................................................................66 Ndryshimi ose largimi i indeksit ..............................................................................67 Verifikimi i validitetit të të dhënave ........................................................................67 Verifikimi në nivel të rekordit..................................................................................69 Kërkimi i vlerës dhe pengimi i vlerave të dyfishta ..................................................70 Fushat e zbrazëta......................................................................................................70 Vlerat e predefinuara................................................................................................72 Përshtatja e futjes së të dhënave...............................................................................73 Input Mask ...............................................................................................................73 Krijimi i maskave.....................................................................................................77 Përshtatja e tipareve të tabelës .................................................................................77

LIDHJA E TABELAVE....................................................................................................81 Definimi i relacionit .................................................................................................81 Dritarja Relationships-Relacionet ............................................................................82 Vendosja e relacionit mes dy tabelave .....................................................................83 Tipi i lidhjes .............................................................................................................86 Relacioni një-me-një ................................................................................................88 Relacioni shumë-me-shumë.....................................................................................90 Shikimi i relacioneve dhe ndryshimi i tyre ..............................................................91 Fshehja ose largimi i tabelave ..................................................................................91 Editimi i relacioneve ................................................................................................92 Fshirja e relacioneve ................................................................................................92 Editimi i tabelës prej dritares Relationships.............................................................92 Shtypja e relacioneve ...............................................................................................92

INSERTIMI DHE NDRYSHIMI I TË DHËNAVE NË TABELË ...............................94 Kopjimi dhe zhvendosja e të dhënave......................................................................95 Kopjimi dhe zhvendosja në kuadër të tabelës ..........................................................96 Kopjimi dhe zhvendosja prej tabelës tjetër ..............................................................97 Korrigjimi i gabimeve dhe problemeve gjatë kopjimit ............................................97 Insertimi i fotografive ..............................................................................................98 Mënyrë tjetër e insertimit të fotografive ..................................................................99 Insertimi i Hiperlinkave .........................................................................................100 Definimi i hiperlink adresës ...................................................................................100

379


Editimi dha largimi i hiperlinkut............................................................................102 Krijimi i fushave Lookup.......................................................................................102 Ndryshimi i pamjes së tabelës................................................................................105 Paraqitja e nëntabelave...........................................................................................105 Zhvendosja dhe ndryshimi i madhësisë së rreshtave dhe kolonave .......................106 Ndryshimi i rradhës së kolonave............................................................................106 Ndryshimi i gjerësisë së kolonës............................................................................106 Ndryshimi i lartësisë së kolonës.............................................................................107 "Ngrirja" dhe "shkrirja" e kolonave .......................................................................108 Fshehja dhe paraqitja e kolonës .............................................................................108 Ndryshimi i fontit...................................................................................................108 Ndryshimi i vijave kufizuese dhe pamjes së qelulave............................................109 Përshtatja e vlerave të predefinuara të tabelave .....................................................109 Shtimi/Largimi i kolonave .....................................................................................110 Riemërtimi i kolonës..............................................................................................110 Ndryshimi i të dhënave në rekord ..........................................................................111 Zgjedhja e fushave dhe rekordeve..........................................................................111 Gjetja e rekordeve ..................................................................................................113 Gjetja e vlerës identike...........................................................................................113 Gjetja e vlerës së parafërt.......................................................................................114 Gjetja e stringut të zbrazët ose vlerave Null...........................................................115 Gjetja dhe zëvendësimi i të dhënave......................................................................115 Përshtatja e opcioneve Edit/Find............................................................................115 Fshirja e të dhënave................................................................................................116 Përdorimi i AutoCorrect.........................................................................................116 Shtypja e tabelave ..................................................................................................117

SORTIMI DHE FILTRIMI ............................................................................................120 Sortimi në bazë të vlerave të një fushe...................................................................120 Sortimi në bazë të vlerave në dy ose më shumë fusha ...........................................121 Ruajta e sortimit .....................................................................................................121

Filtrimi .......................................................................................................................123 Filtrimi në bazë të selektimit..................................................................................124 Filtrimi me përjashtim............................................................................................125 Filter by Form ........................................................................................................125 Filter for Input........................................................................................................126 Advanced Filter/Sort ..............................................................................................127 Ruajtja e filtrit ........................................................................................................129 Largimi dhe fshirja e filtrit .....................................................................................129

PYETËSIT........................................................................................................................132 Krijimi i pyetësit për zgjedhje - Select Query........................................................133 Pyetësi i thjeshtë, përmes magjistarit - Simple Query Wizard...............................134 Krijimi i pyetësit në Design View..........................................................................137 Kriteret për zgjedhjen e rekordeve.........................................................................141 Përdorimi i një kriteri .............................................................................................143

380


Përdorimi i më shumë kritereve .............................................................................143 Përdorimi i Expression Builder..............................................................................144 Puna me fushat e zbrazëta ......................................................................................145 Tiparet e pyetësit....................................................................................................146 Modifikimi i pyetësit..............................................................................................147 Shtimi i fushave dhe ndryshimi i rradhës së tyre ...................................................147 Ndryshimi i vetive të fushës...................................................................................147 Llogaritjet në kuadër të pyetësit .............................................................................148 Numrimi me anë të grupimit ..................................................................................149 Krijimi i pyetësve special me anë të m jistarit Query Wizard .............................150 Pyetësi që gjenë rekordet e dyfishta - nd Duplicates Query ...............................150 Pyetësi që gjenë rekordet pa përshtatje Find Unmatched Query .........................152 Pyetësi kryqëzues - Crosstab Query.......................................................................153 Shtypja e rezultateve të pyetësit .............................................................................156

PYETËSIT SPECIAL .....................................................................................................158 Pyetësi parametrik..................................................................................................158 Pyetësit e tipit AutoLookup ...................................................................................159 Pyetësi azhurues - 161 Pyetësi për ....................162 Fshirja auto ....................163 Pyetësi për ....................163 Pyetësit për krijim të tabelave ................................................................................164 SQL - Structured Query Language ........................................................................166 Rregullat e SQL .....................................................................................................166 Pyetësit që mund të krijohen vetëm m ë të SQL...............................................168 Pyetësi i tipit UNION.............................................................................................170 Pyetësi DATA DEFINITION ................................................................................170 Nënpyetësit ............................................................................................................171

FORMAT..........................................................................................................................173 Krijimi i formës përmes magjistarit - Form Wizard...............................................173 Dizajnimi i Formës.................................................................................................176 Vendosja e kontrollave në Formë ..........................................................................179 Ndryshimet në formë .............................................................................................179 Grupimi i kontrollave.............................................................................................180 Ndryshimi i madhësisë...........................................................................................180 Zhvendosja e kontrollës .........................................................................................181 Tiparet (karakteristikat) e kontrollave 182 Formatizimi i kushtëzuar .......................................................................................183 Fshirja e kontrollave dhe ndryshimi i formatit .......................................................184 Insertimi i objekteve tjera ......................................................................................184 Insertimi i fotografive ............................................................................................185 Insertimi i fotos në prapav ............................................186 Insertimi i kontrollave ActiveX .............................................................................186 Opcioni AutoFormat ..............................................................................................188

agFi -

Update Query ...........................................................................shtimin e rekordeve .........................................................matike e rekordeve të dyfishta ........................................fshirje................................ ...............................................

e an

....................................................................

i të formave ......................

381


Ndryshimi i madhësisë së formës ..........................................................................188 Seksionet e Formës ................................................................................................189 Përdorimi i formës .................................................................................................190 Lëvizja nëpër formë ...............................................................................................190 Ndryshimi i rradhës së lëvizjes rit ................................................191 Paraqitja e rekordeve të shum .................................................192 Shtypja e Formës....................................................................................................193 Krijimi i formave hierarhike të bazuara në tabela të lidhura..................................193 Insertimi i nënformës .............................................................................................195 Krijimi i formës së re përmes dizajnim ................................................................196 Krijimi i kontrollave List Box d .....................................................197 Krijimi i kontrollës që nuk ë ................................................199 Insertimi i kontrollave t .........................................200 Insertimi i tasteve koman 201 Insertimi i Hiperlinkut............................................................................................204 Format shumëfaqëshe ............................................................................................205 Insertimi i kontrollave që llogari ........................................................206 Magjistari PivotTable.............................................................................................207

RAPORTET .....................................................................................................................210 Krijimi i raportit Automatik - AutoReport.............................................................210 Krijimi i raportit përmes magjistarit - Report Wizard............................................211 Krijimi i raportit me vlera përmb ........................................................216 Puna në pamjen Print Preview ....................................................217 Shtypja e raportit....................................................................................................218 Ndryshimi i pamjes së raportit ...............................................................................218 Ndryshimi i stilit të raportit....................................................................................220 Numrat e faqeve dhe data .............................................220 Insertimi i ndërprerjes së f .............................................221 Ruajtja e raportit ....................................................................................................221 Krijimi i raportit në Design View ..........................................................................221 Insertimi i fushave që llogariten.............................................................................222 Insertimi i fotos në prapavi të raportit 223 Raporti i bazuar në pyetësin param ...........................................................223 Gabimet..................................................................................................................224 Sortimi dhe grupimi ...............................................................................................225 Insertimi i seksioneve me grupe.............................................................................225 Insertimi i shumës dhe numrimit............................................................................226 Numrimi i antarëve në raport 226 Rradhitja alfabetike ................................................................................................227 Nënraporti ..............................................................................................................228 Krijimi i nënraportit ...............................................................................................228

.......................................................................................231 Shtypja e etiketave dhe kovertave (zarfeve)...........................................................232 Shtypja dhe publikimi i raportit .............................................................................234 Raporti me grafik ...................................................................................................236

përmes tabulatoëfishta në formë .....

ithe Combo Box

shtë e lidhur...............ë tipit Yes/No...........................

duese ..............................................................................

ten ...............

ledhëse ..................................

/koha.................................aqes .................................

....................................................................etrik......

.................................................................................

Raporti me kolona...........

382


383

TULetrat QarkoreUT ........................................................................................................237 TUFAQET PËR QASJE NË TË DHËNAUT...........................................................................239

TUKrijimi i faqes për qasje në të dhënaUT ......................................................................239 TUKrijimi i faqes përmes AutoPageUT ...........................................................................240 TUKrijimi i faqes përmes magjistarit - Page WizardUT .................................................241 TUKrijimi i faqes në bazë të ndonjë faqeje ekzistueseUT................................................244 TUKrijimi i faqes në modin e dizajnimitUT.....................................................................244

TUDRITARJA KOMANDUESEUT .........................................................................................247 TUKrijimi i dritares komandueseUT ................................................................................248 TUShtimi i pikave në dritaren komandueseUT ................................................................248 TUDritarja komanduese shumëfaqësheUT.......................................................................252 TUTabela Switchboard ItemsUT......................................................................................257 TUKrijimi i dritares komanduese përmes dizajnimitUT ..................................................258

TUNGJARJETUT ......................................................................................................................262 TUNgjarjet e të dhënaveUT..............................................................................................262 TUNgjarjet e gabimeveUT ...............................................................................................264 TUNgjarjet e filtritUT ......................................................................................................264 TUNgjarjet e fokusitUT....................................................................................................265 TUNgjarjet e tastierësUT..................................................................................................266 TUNgjarjet e mausitUT ....................................................................................................267 TUNgjarjet e shtypjesUT..................................................................................................268 TUNgjarjet e dritaresUT...................................................................................................269 TURradha e ngjarjeveUT .................................................................................................269 TUPërcaktimi i ngjarjesUT...............................................................................................270

TUMAKROTUT .........................................................................................................................272 TUKrijimi i makroveUT...................................................................................................273 TUMakroja e thjeshtëUT ..................................................................................................274 TULidhja e makros me tastin komandues në formëUT ....................................................276 TUKrijimi i makros me anë të zvarritjesUT .....................................................................278 TUFiltrimi përmes makros - Makroja me kushtUT ..........................................................279 TUFiltri AlfabetikUT .......................................................................................................282 TUMakrot në formën selektueseUT .................................................................................285 TUMakroja AutoExecUT .................................................................................................288 TUMakroja AutoKeysUT .................................................................................................288 TUStartimi i makros përmes makrosUT...........................................................................289 TUShtypja e makroveUT..................................................................................................290

TUMODULETUT.......................................................................................................................292 TUKrijimi i modulitUT ....................................................................................................292 TUModuli i gabimeveUT .................................................................................................296 TUModulet e formave dhe raporteveUT ..........................................................................298 TUFiltrimi i rekordeve në formëUT .................................................................................298


384

TUFiltrimi i raportitUT ....................................................................................................301 TUShembull LojeUT ........................................................................................................303 TURaportimi i gabimeve gjatë ekzekutimitUT ................................................................305

TUKËSHILLA PRAKTIKE PËR PËRDORIMUT ................................................................308 TUDritarja fillestareUT .......................................................................................................308 TUPërshtatja e menyve dhe shiritave të veglaveUT.............................................................309

TUParaqitja dhe fshehja e tasteve në shiritin e veglaveUT ..............................................310 TUNdryshimi i opcioneve të menyve dhe shiritave të veglaveUT ...................................311 TUKrijimi i shiritit të veçantë të veglaveUT ....................................................................312 TUShtimi/Largimi i tasteve komandueseUT ....................................................................313 TUShtimi i menyveUT .....................................................................................................317 TUShtimi i komandave në menynë e kontekstitUT..........................................................318 TUImportimi i menyve të gatshmeUT..............................................................................318 TULidhja e shiritit të veglave me ndonjë objektUT .........................................................318 TUFshirja e shiritit të komandaveUT ...............................................................................319 TUShtimi dhe editimi i figuraveUT..................................................................................319 TUKonvertimi i makros në shirit të komandaveUT .........................................................320

TUShkëmbimi i objekteve të bazës së të dhënaveUT ............................................................321 TUShkëmbimi i të dhënave me Word dhe me ExcelUT ..................................................322 TUImportimi nga Exceli dhe lidhja me ExcelUT.............................................................322

TUSigurimi i të dhënaveUT..................................................................................................326 TUKrijimi i kopjeve të objekteve në një bazë tjetër UT....................................................327

TUPërdorimi i bazës prej disa shfrytëzuesveUT ..................................................................328 TUReplikimi i bazës së të dhënaveUT .............................................................................328 TUKrijimi i replikave në AccessUT .................................................................................329 TUSinkronizimi i antarëve të replikësUT.........................................................................331 TUModifikimi i grupit të replikaveUT .............................................................................333 TURikrijimi i Design Master UT ......................................................................................333 TURestaurimi i bazës së rregullt të të dhënaveUT ...........................................................334

TUNdarja e bazës së të dhënave në rrjetëUT.......................................................................334 TUAdministrimi i bazës së të dhënaveUT........................................................................337

TUMbrojtja e bazës së të dhënaveUT ..................................................................................340 TUMbrojtja e bazës përmes fjalëkalimitUT .....................................................................340 TUMbrojtja e bazës me shumë shfrytëzuesUT.................................................................342 TUKrijimi i grupeve punueseUT ......................................................................................344 TUKalimi në grup tjetër punuesUT ..................................................................................345 TUOrganizimi i llogarive të mbrojturaUT........................................................................347 TUKrijimi dhe fshirja e llogarive të shfrytzuesveUT .......................................................347 TUKrijimi dhe fshirja e llogarive gruporeUT...................................................................348 TUShtimi i shfrytzuesve në grup dhe largimi i tyre nga grupiUT ....................................349 TUKrijimi ose ndryshimi i fjalëkalimeve të llogariveUT.................................................349 TUQasja në bazë përmes fjalëkalimit dhe largimi i tij UT ................................................350 TUNdarja ose ndryshimi i lejeve dhe pronësiveUT..........................................................351 TUBartja e pronësisë së objektitUT..................................................................................353 TULargimi i mbrojtjes në nivel të shfrytzuesitUT ...........................................................354


385

TURiparimi i fajllit me infromata për grupin punues (WIF)UT.......................................355 TUMbrojtja e bazës përmes UserLevel Security WizardUT ............................................355

TUMasat tjera mbrojtëseUT ................................................................................................360 TUKriptimi i bazës së të dhënaveUT ...............................................................................360 TUFshehja e objekteve të bazës së të dhënaveUT ............................................................361 TUMbrojtja e kodit të Visual Basic-utUT ........................................................................362 TURuajtja e bazës si fajll MDEUT...................................................................................362 TUKonvertimi dhe riparimi i bazës së të dhënaveUT ......................................................364T

USHTOJCA AU....................................................................................................................366 UDizajni i tabelaveU ...................................................................................................366

UBaza e të dhënave "Fakulteti" U ....................................................................................366 UBaza e të dhënave "Shitja e Kartelave"U......................................................................371

USHTOJCA BU .....................................................................................................................373 USpecifikat e përgjithshme të bazës së të dhënave në Microsoft AccessU .................373 USpecifikat e tabelës në bazën e të dhënave në Microsoft Access U ...........................373 USpecifikat e pyetësit në bazën e të dhënave në Microsoft AccessU..........................374 USpecifikat e formës dhe raportitU .............................................................................374 USpecifikat e makros në bazën e të dhënave në Microsoft AccessU ..........................375 UShembujt e bazave të të dhënaveU ...........................................................................376


386


387


388

Avni Rexhepi

Microsoft Access

Prishtinë, 2003


389

Avni Rexhepi Microsoft Access

Recensentë Dr. Sci. Agni Dika

Ing. Dipl. Adnan Maxhuni

Korrektor Adnan Maxhuni

Kopertina Avni Rexhepi

Realizimi kompjuerik Avni Rexhepi

Shtypi Shtypshkronja "Printing Press" - Prishtinë

Prishtinë, 2003

©Copyright – Avni Rexhepi

Libri Komplet Access[1]

Documents

Transcript of Libri Komplet Access[1]