Lewis_C.S._-_OpowieÅ›ci_z_Narni_-_Siostrzeniec_Czarodzieja

8/14/2019 Lewis_C.S._-_OpowieÅ›ci_z_Narni_-_Siostrzeniec_Czarodzieja

http://slidepdf.com/reader/full/lewiscs-opowieaciznarni-siostrzeniecczarodzieja 1/61

1

OPOWIEŚCI Z NARNII

Siostrzeniec CzarodziejaLew, Czarownica i stara szafa

Koń i jego chłopiecKsiąŜę Kaspian

PodróŜ „Wędrowca do Świtu”Srebrne krzesło

Koń i jego chłopiecOstatnia bitwa

C.S. LEWIS

SIOSTRZENIEC CZARODZIEJA

Ilustrowała Pauline Baynes

PrzełoŜył Andrzej Polkowski

Tytuł oryginału THE MAGICIAN'S NEPHEWOkładkę projektował Jacek PtetrzyńskiCopyright © CS Lewis Pte Ltd 1955

1998 for the Polish edition by Media Rodzina of Poznań

1998 for the Polish translation by Andrzej PolkowskiISBN 83-85594-67-1Przekład poprawiony

Rodzina of Poznań, ul. Pasieka 24, 61-657 Poznań tel. 820 34 75, fax 820 34 11 e-mail: [email protected]ład, łamanie i diapozytywy perfekt s.c, Poznań, ul. Grodziska 11

Druk i oprawa: Zakład Poligraficzny „Abedik” Poznań, ul. Ługańska 1, tel. 877 40 68

RODZINIE KILMERÓW



2

Rozdział 1

ZŁE DRZWI

TO, O CZYM WAM OPOWIEM W TEJ KSIĄśCE, zdarzyło się dawno temu, kiedy wasz dziadek był

jeszcze dzieckiem. Jest to bardzo waŜna historia, poniewaŜ znajdziecie tu wyjanienie, w jaki sposób zaczęły

się wszystkie przejcia z naszego wiata do Narnii.

W owym czasie Sherlock Holmes mieszkał wciąŜ na Baker Street, a Bastable'owie poszukiwali skarbu na

Lewisham Road. KaŜdy chłopiec musiał codziennie nosić sztywny kołnierzyk (jak do dzi w Eton), a uczył

się w szkole przewaŜnie jeszcze bardziej nieznonej niŜ dzisiaj. Za to jedzenie było lepsze, a co do słodyczy,

to nie będę wam opowiadał, jak mało kosztowały i jak smakowały, Ŝeby wam lina na próŜno nie napływała

do ust. W tych to czasach Ŝyła sobie w Londynie dziewczynka, która się nazywała Pola Plummer.

Mieszkała w jednym z owych połą czonych ze sobą domów, które cią gnęły się długim rzędem wzdłuŜ całej

ulicy. Pewnego ranka bawiła się w ogrodzie na tyłach swojego domu, gdy znad muru są siedniego ogrodu

wyjrzała twarz jakiego chłopca. Zaskoczyło to Polę, bo w tamtym domu nigdy nie było dzieci; mieszkał w

nim tylko pan Ketterley, stary kawaler, ze swoją siostrą , starą panną . Patrzyła więc ze zdumieniem na twarz

chłopca, która w dodatku była niezwykłe brudna, tak brudna, Ŝe nie byłaby wcale brudniejsza, gdyby ówchłopiec umazał sobie ręce w ziemi, potem się rozpłakał, a potem długo wycierał łzy rękami. Prawdę

mówią c, to włanie przed chwilą robił.

— Czeć! — powiedziała Pola.

— Czeć! — odpowiedział chłopiec. —Jak masz na imię?

— Pola. A ty?

— Digory — odrzekł chłopiec.

— Ojej! Jakie mieszne imię! — zawołała Pola.

— Twoje jest jeszcze bardziej mieszne.

— O, na pewno nie! — zaperzyła się Pola.— A włanie Ŝe tak — upierał się Digory.

— W kaŜdym razie JA na pewno MYJĘ twarz — powiedziała Pola. — Bardzo by ci się to przydało,

zwłaszcza Ŝe... — i urwała. Chciała powiedzieć „Ŝe na pewno przedtem ryczałe”, ale w porę pomylała, Ŝe

nie byłoby to ładnie z jej strony.

— No dobra, więc płakałem — powiedział Digory podniesionym głosem jak kto tak nieszczęliwy, Ŝe jest

mu juŜ wszystko jedno. — Mogę się załoŜyć, Ŝe ty by teŜ ryczała, gdyby mieszkała na wsi, miała kucyka i

ogród nad rzeką i gdyby ci potem kazano Ŝyć w takiej ohydnej dziurze...

— Londyn nie jest Ŝadną dziurą — oburzyła się Pola. Ale chłopiec, zbyt przejęty swoimi nieszczęciami, nie

zwrócił na to uwagi i cią gną ł dalej:

— ...i gdyby twój ojciec był daleko, w Indiach... i gdyby musiała mieszkać z ciotką i wujem, który jest

stuknięty... a wszystko dlatego, Ŝe twoja matka wymaga stałej opieki, bo jest chora i chyba... chyba umrze...

— Wyrzucił to z siebie i wykrzywił się jak kto, kto próbuje powstrzymać łzy.

— Przepraszam cię, nie wiedziałam. Okropnie mi przykro — powiedziała cicho Pola. A poniewaŜ zapadło

milczenie i nie wiedziała, co powiedzieć, a takŜe by zwrócić uwagę Digory'ego na co mniej ponurego,

zapytała: — Czy pan Ketterley naprawdę zwariował?

— Albo zwariował, albo jest w tym wszystkim jaka tajemnica. Na najwyŜszym piętrze ma swój gabinet i

ciotka Letycja wciąŜ mi przypomina, Ŝebym się nie waŜył tam chodzić. JuŜ to wydaje się trochę podejrzane,

no nie? Ale na tym nie koniec. Gdy tylko wuj próbuje co do mnie powiedzieć przy stole — nigdy nawet nie

próbuje odezwać się do NIEJ — ona zawsze go ucisza. „Nie zawracaj chłopcu głowy, Andrzeju”, mówi,albo: „Jestem pewna, Ŝe Digory wcale nie ma ochoty TEGO słuchać”, albo: „Digory, moŜe by tak wyszedł i

pobawił się w ogrodzie?”



3

— Ale o czym właciwie chce ci powiedzieć?

— Nie mam pojęcia. Nigdy nie zdąŜy powiedzieć tyle, Ŝebym się zorientował, o co mu chodzi. Ale jest

jeszcze co. Pewnej nocy, a prawdę mówią c, zeszłej nocy, szedłem do swojej sypialni i włanie mijałem

schody na poddasze, gdy usłyszałem stamtą d jakie wycie. Jestem tego pewny.

— MoŜe on tam trzyma pod kluczem swoją Ŝonę, która teŜ jest szalona?

— No włanie, teŜ o tym pomylałem.

— Albo moŜe fałszuje pienią dze?

— Albo moŜe był kiedy piratem, jak ten tajemniczy goć z począ tku Wyspy Skarbów, i ukrywa się przedswoimi kompanami...

— No wiesz, to okropnie ciekawe! — zawołała Pola. — Nie wiedziałam, Ŝe twój dom jest tak ciekawym

miejscem.

— MoŜesz uwaŜać, Ŝe to ciekawe, ale nie bardzo by ci się podobało, gdyby musiała tam sypiać. Na

przykład budzisz się w nocy i słyszysz kroki wuja Andrzeja, skradają cego się korytarzem do twojej sypialni.

Niezbyt przyjemne, prawda? On ma takie straszne oczy.

W ten włanie sposób Pola i Digory poznali się i zaprzyjaźnili, a poniewaŜ letnie wakacje akurat się

zaczynały i Ŝadne z nich nie wyjeŜdŜało w tym roku nad morze, spotykali się odtą d prawie codziennie.

Począ tek ich wspólnych przygód wiąŜe się cile z tym, Ŝe to lato było jednym z najbardziej mokrych ichłodnych, jakie pamiętali. Taka pogoda zmusza do siedzenia w domu, a siedzenie w domu sprzyja od-

krywaniu i poznawaniu jego zakamarków. IleŜ odkryć moŜna zrobić, wędrują c z kawałkiem wiecy po wiel-

kim, starym domu, a właciwie — po domach. Pola odkryła bowiem juŜ wczeniej w klatce schodowej na

strychu swego domu małe drzwi, za nimi zbiornik na wodę, a za nim ciemne miejsce, do którego moŜna było

się wcisnąć. To ciemne miejsce przypominało długi tunel z prostopadłą , ceglaną cianą po jednej stronie i

ukonie opadają cym dachem domu po drugiej. Między dachówkami były od czasu do czasu szczeliny, przez

które są czyło się dzienne wiatło. Tunel nie miał podłogi z desek; chodziło się po drewnianych krokwiach,

rozdzielonych tylko cienką warstwą tynku. Gdyby się na niej przypadkiem stanęło, moŜna by wpać przez

sufit do pokoju połoŜonego niŜej. Na począ tku tunelu, tuŜ za zbiornikiem, Pola urzą dziła sobie Jaskinię Prze-

mytników. Z kawałków starych skrzyń i połamanych kuchennych taboretów zrobiła co w rodzaju podłogi.

Trzymała tutaj Ŝelazną kasetkę z róŜnymi skarbami i powieć, którą pisała, miała tam teŜ zwykle kilka

jabłek. Było to wymarzone miejsce, by w spokoju wypić sobie butelkę imbirowego piwa. Puste butelki je-

szcze bardziej upodabniały je do prawdziwej jaskini przemytników.

Digory'emu Jaskinia bardzo się podobała. Pola nie pokazała mu swojej powieci, ale chłopca i tak bardziej

zainteresowały dalsze odkrycia.

— Słuchaj, Polu, jak daleko biegnie ten tunel? Chodzi mi o to, czy kończy się tam, gdzie twój dom?

— Nie. Ta ciana nie wychodzi na dach. Cią gnie się dalej. Nie mam pojęcia doką d.

— A więc moŜe się cią gnąć przez cały rzą d domów.

— Na pewno. Ale... słuchaj, Digory, co mi wpadło do głowy.— Co?

— PrzecieŜ w ten sposób moŜemy dostać się do innych domów!

— Tak, Ŝeby nas złapali i wzięli za złodziei. Dziękuję, to nie dla mnie.

— Nie bą dź taki przemą drzały. Mylałam o tym domu za waszym.

— No i co mylała?

— Och, głupi, przecieŜ to pusty dom. Tata mówi, Ŝe zawsze stał pusty, odką d tu mieszkamy.

— Chyba powinnimy go zwiedzić — rzekł Digory. Był o wiele bardziej podniecony, niŜ na to wskazywał

ton jego głosu. Bo oczywicie mylał — tak jak i wy bycie pomyleli — o wszystkich moŜliwych

przyczynach, dla których dom mógł stać pusty przez tak długi czas. O tym samym mylała Pola. śadne znich nie wypowiedziało słowa „duchy”. Oboje jednak czuli, Ŝe jeli juŜ się raz co zaproponowało, to byłoby

głupio tego nie zrobić.



4

— No to co, idziemy tam zaraz? — zapytał Digory.

— Dobrze — zgodziła się Pola.

— Nie musisz, jeli nie masz ochoty — dodał Digory.

— Jeli ty się nie boisz, to i ja nie.

— Musimy tylko się zastanowić, po czym poznamy, Ŝe jestemy juŜ w tamtym domu.

Postanowili wyjć na klatkę schodową poddasza i zmierzyć ją krokami tak długimi, jak odległoć między

jedną krokwią a drugą . To dałoby im pojęcie, ile krokwi przypada na jedno pomieszczenie poddasza. Do

tego trzeba dodać ze cztery krokwie na korytarz między dwoma poddaszami w domu Poli i tę samą liczbę nadrugie pomieszczenie, w którym była sypialnia słuŜą cej. W ten sposób mieliby długoć całego domu.

Podwojenie tej odległoci doprowadzi ich do końca domu Digory'ego. Jeli będą tam jakie drzwi, to znaczy,

Ŝe prowadzą na poddasze pustego domu.

— ChociaŜ wcale nie byłbym taki pewien, Ŝe jest naprawdę pusty — powiedział Digory.

— Dlaczego?

— ZałoŜę się, Ŝe kto tam potajemnie mieszka, kto, kto wychodzi tylko w nocy, z latarnią . Nie zdziwiłbym

się, gdybymy odkryli bandę gotowych na wszystko złoczyńców i dostali za to nagrodę. PrzecieŜ to

niemoŜliwe, by dom stał pusty przez te wszystkie lata i Ŝeby nie było w tym jakiej tajemnicy.

— Ojciec mówił, Ŝe tam nawala kanalizacja — powiedziała Pola.— Aha! Doroli zawsze wyjaniają wszystkie zagadki w bardzo nudny sposób.

Rozmawiali teraz w wietle dziennym, wpadają cym przez okienko w klatce schodowej poddasza, a nie przy

wietle migocą cej wiecy w Jaskini Przemytników, więc wydawało im się o wiele mniej prawdopodobne, by

w pustym domu straszyło.

Kiedy wymierzyli klatkę poddasza, musieli wziąć ołówek i dokonać obliczeń. Liczyli kilka razy, bo wyniki z

począ tku wychodziły róŜne, a kiedy się wreszcie zgodziły, nie mieli wcale pewnoci, Ŝe uzyskali właciwą

odległoć. Spieszno im było rozpocząć odkrywczą wyprawę.

— Musimy być cicho — powiedziała Pola, gdy wcisnęli się w czarną dziurę za zbiornikiem na wodę. W

Jaskini miała spory zapas wiec, więc uznali, Ŝe podczas tak waŜnej wyprawy kaŜde powinno mieć swoją .

Tunel był ciemny i pełen kurzu unoszonego raz po raz powiewami przecią gu. Stą pali ostroŜnie po kro-

kwiach, odzywają c się do siebie szeptem tylko wtedy, gdy które zauwaŜało: „Jestemy teraz naprzeciw

WASZEGO poddasza” albo: „Musimy być w połowie NASZEGO domu”. Płomyki wiec migotały, ale nie

zgasły ani razu; udało im się więc przejć sporą odległoć bez potknięcia. W końcu doszli do niewielkich

drzwi w ceglanej cianie po prawej stronie. W drzwiach nie było, oczywicie, Ŝadnej klamki, bo zostały

zrobione po to, aby przez nie wchodzić do tunelu, a nie wychodzić. Na zewną trz wystawał jednak język

zasuwki (jakie bywają od wewną trz w drzwiach starych szaf), którą na pewno dałoby się otworzyć, gdyby

się bardzo chciało.

— Mam otworzyć? — zapytał Digory.

— Jeli ty się nie boisz, to i ja nie — odpowiedziała Pola, uŜywają c tych samych słów co poprzednio. Obojeczuli, Ŝe sytuacja staje się coraz bardziej powaŜna, ale Ŝadne nie miało zamiaru się wycofać. Digory

przesuną ł z pewnym trudem język zasuwki. Drzwi się otworzyły i olepił ich blask dziennego wiatła. Ku

ich zaskoczeniu pomieszczenie, na które patrzyli, nie było wcale opuszczonym poddaszem, lecz

umeblowanym pokojem. Na szczęcie nikogo w nim nie było. Panowała głęboka cisza. Ciekawoć Poli

wzięła górę nad strachem. Zdmuchnęła wiecę i weszła na palcach do dziwnego pokoju.

Wnętrze miało kształt poddasza (z pochyłym sufitem i nierównymi cianami). Zawalone ksiąŜkami półki

zajmowały całe ciany. Na kominku płoną ł ogień (jak pamiętacie, było to bardzo deszczowe i chłodne lato),

a przed kominkiem stał wysoki fotel zwrócony do Poli tyłem. Między fotelem a nią stał wielki stół,

zajmują cy cały rodek pokoju, a na nim mnóstwo najróŜniejszych przedmiotów: stosy zwykłych, drukowa-nych ksiąŜek, grube księgi do pisania w twardych oprawach, kałamarze, pióra, kawałki wosku do pieczęto-

wania, a nawet mikroskop. Ale uwagę Poli zwróciła przede wszystkim drewniana, jasnoczerwona tacka, na



5

której leŜało kilka błyszczą cych obrą czek. LeŜały parami: Ŝółta i zielona razem, potem wolna przestrzeń i

znowu obrą czka Ŝółta i zielona. Miały rozmiar zwykłych obrą czek, ale tak błyszczały, Ŝe od razu przycią gały

wzrok. Były to najcudowniejsze błyszczą ce małe rzeczy, jakie moŜna sobie wyobrazić. Gdyby Pola miała o

kilka lat mniej, na pewno z chęcią wsadziłaby sobie jedną do ust.

W pokoju panowała taka cisza, Ŝe Pola od samego począ tku słyszała tykanie zegara. A jednak, gdy postała

chwilę nieruchomo, odkryła, Ŝe cisza nie jest całkowita, usłyszała słaby — bardzo, bardzo słaby — dźwięk

przypominają cy buczenie. Gdyby w tych czasach wynaleziono juŜ odkurzacze, Pola pomylałaby, Ŝe gdzie

daleko pracuje odkurzacz, gdzie bardzo daleko, kilka pięter niŜej. Prawdę mówią c, ten dźwięk był niecoprzyjemniejszy niŜ buczenie odkurzacza — bardziej melodyjny — lecz tak słaby, Ŝe ledwo się go słyszało.

— W porzą dku, nikogo tu nie ma — powiedziała przez ramię do Digory'ego. Chłopiec wszedł do rodka i

staną ł obok niej, mrugają c oczami. Był okropnie brudny. Zresztą Pola nie wyglą dała teraz wcale lepiej.

— To mi się nie podoba — powiedział. — To wcale nie jest ten pusty dom. Lepiej zwiewajmy, zanim kto

przyjdzie.

— Co to moŜe być? — zapytała Pola, wskazują c na kolorowe obrą czki.

— Och, daj spokój! Im wczeniej...

Ale nie wypowiedział swej myli do końca, bo naraz co się wydarzyło. Stoją cy przed kominkiem fotel z

wysokim oparciem nagle się poruszył i powstał z niego — jak w pantomimie demon z dziury w podłodzesceny — przeraŜają cy kształt dorosłego męŜczyzny. Był to wuj Andrzej we własnej osobie. Digory miał

rację: nie znajdowali się wcale w opuszczonym domu, lecz w jego domu, w zakazanym gabinecie wuja!

Dzieci krzyknęły „O-o-och!” i zrozumiały straszną pomyłkę. Dopiero teraz do nich dotarło, Ŝe nie przeszły

jeszcze obliczonej liczby krokwi.

Wuj Andrzej był bardzo wysoki i bardzo chudy. Miał gładko ogoloną twarz z ostro zakończonym nosem i

jasnymi, błyszczą cymi oczami. Na głowie kłębiła mu się wielka czupryna siwych włosów.

Digory zaniemówił, bo wuj Andrzej wyglą dał tysią c razy bardziej niepokoją co niŜ kiedykolwiek przedtem.

Pola nie była jeszcze tak przestraszona, ale trwało to krótko. Bo oto wuj Andrzej bez wahania podszedł do

drzwi i przekręcił klucz w zamku. Potem odwrócił się i popatrzył na dzieci płoną cymi niezdrowo oczami, i

umiechną ł się, pokazują c wszystkie zęby.

— Wspaniale! — powiedział. — Wreszcie moja głupia siostra nie będzie nam mogła przeszkadzać!

Takiego zachowania trudno się było spodziewać po dorosłym. Pola poczuła, Ŝe serce podchodzi jej do

gardła, i razem z Digorym zaczęła się powoli cofać ku małym drzwiom, przez które tutaj weszli. Ale wuj

Andrzej był szybszy. Pobiegł do drzwiczek, zamkną ł je i staną ł przed nimi, zacierają c ręce, a potem wycią gał

sobie kaŜdy palec z głonym trzaskiem. A miał bardzo długie i bardzo białe palce.

— Jestem zachwycony, widzą c was tutaj — powiedział. — Dwoje dzieci? To jest włanie to, czego mi

brakowało.

— Niech pan będzie tak dobry i wypuci nas, panie Ketterley — odezwała się Pola. — ZbliŜa się pora

obiadu i muszę wrócić do domu.— Jeszcze nie teraz, moja droga — odpowiedział wuj Andrzej. — To za wielka okazja, by z niej nie

skorzystać. Potrzebnych mi było dwoje dzieci. Przeprowadzam włanie niezwykle doniosły eksperyment.

Próbowałem juŜ na wince morskiej i wszystko wskazuje, Ŝe to działa. Ale winka morska nie potrafi mó-

wić. Nie moŜna teŜ jej wytłumaczyć, jak się stamtą d wraca.

— Posłuchaj, wuju — rzekł Digory — naprawdę jest pora obiadu i będą nas za chwilę szukać. Musisz nas

wypucić.

— Muszę? — zapytał wuj Andrzej.

Digory i Pola popatrzyli na siebie. Bali się odezwać, ale ich spojrzenia wyraŜały: „Czy to nie okropne?” i

„Musimy go jako udobruchać”.— JeŜeli pan nas teraz wypuci — powiedziała wreszcie Pola — to moŜemy wrócić po obiedzie.

— Tak? A ską d mogę mieć pewnoć, Ŝe wrócicie? — spytał wuj Andrzej z chytrym umiechem. Ale po



6

chwili jakby zmienił zdanie. — No cóŜ, skoro naprawdę musicie ić, to chyba nie będę was zatrzymywał.

Trudno oczekiwać, by takim młodym ludziom jak wy sprawiała przyjemnoć rozmowa z takim starym

niedołęgą jak ja. — Westchną ł i cią gną ł dalej: — Nie macie pojęcia, jak bardzo czuję się czasami samotny.

Ale nie ma o czym mówić. Idźcie na obiad. Chciałbym wam tylko co dać, zanim pójdziecie. Nie co dzień

zdarza mi się widzieć dziewczynki w tej mojej zatęchłej dziurze, a zwłaszcza, jeli wolno mi tak powiedzieć,

takie urocze młode damy jak ty.

Pola pomylała, Ŝe moŜe wuj Andrzej nie jest tak zwariowany, jak im się wydawało.

— Czy chciałaby mieć piercionek, moja kochana? — zapytał wuj.— Ma pan na myli jeden z tych Ŝółtych lub zielonych? Są cudowne!

— Nie, zielonego ci dać nie mogę. Ale będę zachwycony, jeli przyjmiesz Ŝółty. Ze szczerego serca. MoŜesz

sobie jeden przymierzyć.

Pola przestała się juŜ zupełnie bać i nabrała pewnoci, Ŝe ten miły starszy pan wcale nie jest szaleńcem,

zresztą w błyszczą cych obrą czkach było co naprawdę dziwnie pocią gają cego. Podskoczyła do stołu i nachy-

liła się nad tacką .

— Ojej! — zawołała. — To dziwne buczenie jest tutaj głoniejsze! Zupełnie jakby się wydobywało z tych

obrą czek.

— CóŜ za zabawny pomysł! — zamiał się wuj Andrzej. Zabrzmiało to bardzo naturalnie, ale Digory zdąŜyłdostrzec niecierpliwy, poŜą dliwy wyraz jego twarzy.

— Pola! Nie bą dź głupia! — zawołał. — Nie dotykaj tego!

Ale było juŜ za późno. Zanim skończył, ręka Poli sięgnęła do tacki, by dotknąć jednej z obrą czek. I w tej

samej chwili, bez Ŝadnego błysku, hałasu lub jakiegokolwiek innego ostrzeŜenia, Pola znikła. Digory i jego

wuj byli sami w pokoju.

Rozdział 2

DIGORY I JEGO WUJ

BYŁO TO TAK NIESPODZIEWANE i tak straszliwie niepodobne do niczego — nawet do najbardziej

koszmarnych snów — Ŝe Digory nie mógł się powstrzymać od wrzanięcia. Ale był to krótki wrzask, bo ręka

wuja Andrzeja błyskawicznie zatkała mu usta.

— Tylko nie krzycz! — sykną ł chłopcu do ucha. — JeŜeli narobisz hałasu, usłyszy to twoja matka. A chyba

wiesz, co moŜe się stać, gdy się przestraszy.

Digory później mówił, Ŝe okropna podłoć takiego postępowania przyprawiała go o mdłoci. Ale, rzecz

jasna, nie próbował juŜ wrzasnąć po raz drugi.— No, juŜ lepiej — powiedział wuj Andrzej. — Zapewne nie mogłe się powstrzymać. To naprawdę wielki

wstrzą s, kiedy się po raz pierwszy widzi, jak kto znika. Nawet ja poczułem się dziwnie, kiedy znikła moja

winka morska.

— I teŜ wtedy wrzasną łe, prawda? — zapytał Digory.

— Och, słyszałe to! Mam nadzieję, Ŝe mnie nie szpiegowałe.

— Nie, ja nikogo nie szpieguję — oburzył się Digory. — Ale co się stało z Połą ?

— MoŜesz mi pogratulować, chłopcze — odrzekł wuj Andrzej, zacierają c ręce. — Mój eksperyment się

powiódł. Ta mała odeszła... znikła... z tego wiata.

— Co jej zrobiłe?— Posłałem ją do... hm... do innego miejsca.

— Co takiego?! Co masz na myli? Wuj Andrzej usiadł i powiedział:



7

— No dobrze, zaraz ci wszystko wyjanię. Czy słyszałe kiedy o starej pani Lefay?

— Masz na myli tę cioteczną babkę?

— Niezupełnie. Pani Lefay była moją matką chrzestną . To ta, na tej cianie.

Digory spojrzał i zobaczył wyblakłą fotografię starej kobiety w czepku. Przypomniał sobie, Ŝe juŜ kiedy

widział tę twarz w starym albumie, w rodzinnym domu na wsi. Zapytał wówczas matkę, kto to jest, ale ona

nie chciała jako rozmawiać na ten temat. Digory pomylał, Ŝe nie jest to wcale przyjemna twarz, wiedział

jednak, iŜ dawne fotografie nie zawsze oddawały wiernie czyje rysy.

— Czy co... czy czasem... z nią było co nie w porzą dku, wuju?— No cóŜ... — wuj Andrzej zachichotał — to zale Ŝ y od tego, co się rozumie przez wyraŜenie NIE W

PORZĄ DKU. Ludzie mają tak ciasne pojęcia. Z pewnocią , gdy była stara, zachowywała się bardzo

dziwnie. Robiła róŜne niemą dre rzeczy. Dlatego musiano ją zamknąć.

— W takim specjalnym domu?

— Och, nie, nie — odpowiedział wuj Andrzej szybko. — To całkiem inna sprawa. Zamkni ęto ją w

więzieniu.

— Ach, tak! — zawołał Digory. — A co takiego zrobiła?

— Ach, biedna kobieta! Była naprawdę niemą dra. Chodziło o wiele róŜnych rzeczy. Ale nie musimy się w to

zagłębiać. W kaŜdym razie dla mnie była zawsze dobra.— Ale, wuju, co to wszystko ma wspólnego z Połą ? Naprawdę, chciałbym, Ŝeby...

— Wszystko w swoim czasie, mój chłopcze — przerwał wuj. — W kaŜdym razie przed miercią wy-

puszczono panią Lefay na wolnoć, a ja byłem jednym z niewielu ludzi, z którymi chciała się widywać w

cią gu swojej ostatniej choroby. Widzisz, ona nie lubiła zwykłych, ciemnych ludzi. Nietrudno mi to zrozu-

mieć. Jeli chodzi o mnie, to interesowałem się tymi samymi sprawami co ona. Na kilka dni przed miercią

kazała mi podejć do takiego starego sekretarzyka, otworzyć tajemną szufladę i przynieć sobie małą ka-

setkę. Gdy tylko wzią łem kasetkę, poczułem w palcach dziwne, bolesne mrowienie; nie ulegało wą tpliwoci,

Ŝe mam w rękach jaką wielką tajemnicę. A ona kazała mi przysią c, Ŝe gdy tylko umrze, spalę tę kasetkę z

pewnymi ceremoniami, nie zaglą dają c do rodka. ZłoŜyłem przysięgę, ale jej nie dotrzymałem.

— No wiesz, wuju, postą piłe bardzo paskudnie — powiedział Digory.

— Paskudnie? — zdziwił się wuj Andrzej. — Ach, rozumiem, o co chodzi. UwaŜasz, Ŝe mali chłopcy po-

winni dotrzymywać przyrzeczeń. Święta racja, nie ulega wą tpliwoci, Ŝe tak włanie powinno być i cieszę

się, Ŝe tego cię nauczono. Ale musisz zrozumieć, Ŝe tego rodzaju zasady, choć są naprawdę najbardziej wła-

ciwe i słuszne dla małych chłopców... i słuŜby... i kobiet... a nawet dla wszystkich ludzi w ogólnoci... prze-

stają obowią zywać, gdy chodzi o prawdziwych uczonych, wielkich mylicieli i mędrców. Nie, mój chłopcze.

Ludzie tacy jak ja, którzy posiedli tajemną wiedzę, nie podlegają tym pospolitym zasadom, podobnie jak nie

korzystają z pospolitych przyjemnoci. Przeznaczeniem nas, wielkich samotników, są o wiele wyŜsze

sprawy.

Gdy to powiedział, westchną ł głęboko, a minę miał tak powaŜną , szlachetną i tajemniczą , Ŝe Digory przezchwilę mylał, iŜ usłyszał co naprawdę wzniosłego. Ale zaraz przypomniał sobie zły wyraz jego twarzy w

chwilę przed zniknięciem Poli. Wielkie słowa, jakie dopiero co usłyszał, przestały być wielkie. „Wszystko to

oznacza — powiedział sobie w duchu — Ŝe on jest po prostu nieodpowiedzialny: myli, Ŝe moŜe robić, co

mu się podoba, aby mieć to, co chce.”

— Przez długi czas — mówił dalej wuj Andrzej po chwili milczenia — nie o mielałem się otworzyć tej

kasetki, poniewaŜ wiedziałem, Ŝe moŜe tam być co bardzo niebezpiecznego. Moja matka chrzestna była

BARDZO osobliwą kobietą . Zresztą powiem ci prawdę: ona była ostatnią sporód Ŝyją cych... przynajmniej

w tym kraju... w której Ŝyłach płynęła krew najprawdziwszych czarodziejek. Powiedziała mi, Ŝe za jej

czasów były jeszcze dwie: jedna była księŜną , druga posługaczką . Tak, mój chłopcze, rozmawiasz teraz zostatnim... prawdopodobnie... człowiekiem, który ma za matkę chrzestną czarodziejkę! Tak, mój Digory. To

jest co, co będziesz wspominał, gdy sam będziesz juŜ stary!



8

„ZałoŜę się, Ŝe była wiedźmą ” — pomylał Digory, a na głos zapytał:

— Ale co będzie z Połą ?

— AleŜ się do tego przyczepiłe! — zawołał wuj Andrzej. — Tak jakby to było najwaŜniejsze! Przede

wszystkim postanowiłem zbadać samą szkatułkę. Była bardzo, bardzo stara. JuŜ wtedy wiedziałem do-

statecznie duŜo, aby mieć pewnoć, Ŝe nie pochodzi ani z Grecji, ani ze staroŜytnego Egiptu, ani z Babilonu,

ani z kraju Hetytów czy z Chin. Nie, musiała być starsza niŜ wszystkie te cywilizacje. Ach, to był naprawdę

wielki dzień, gdy wreszcie odkryłem prawdę: szkatułka pochodziła z zaginionej wyspy Atlantydy. A wiesz,

co to znaczy? To znaczy, Ŝe była o całe wieki starsza od tych wszystkich zabytków z epoki kamiennej, któresię wykopuje w Europie. I wcale nie była prymitywnym, niezdarnie wykonanym przedmiotem jak tamte.

Wiedz bowiem, Ŝe u samych począ tków dziejów Atlantyda była juŜ wielkim miastem z pałacami,

wią tyniami i uczonymi.

Przerwał na chwilę, jakby oczekiwał, Ŝe Digory co powie. Ale Digory'mu jego wuj coraz mniej się podobał,

więc nie powiedział nic.

— W tym czasie — cią gną ł wuj Andrzej — poczyniłem znaczne postępy w zgłębianiu nauk tajemnych. Nie

będę ci tego dokładnie opisywał, bo jeste jeszcze dzieckiem. W kaŜdym razie doszedłem do takiej wiedzy,

Ŝe mogłem z duŜą dozą prawdopodobieństwa domylać się, co moŜe być w tej szkatułce. Rozmaite próby i

dowiadczenia pozwoliły mi coraz bardziej zawęŜać moŜliwoci. Poznałem wówczas pewnych... hm...pewnych diabelskich, dziwnych osobników i przeszedłem przez róŜne niezbyt przyjemne dowiadczenia.

Włanie wtedy posiwiałem. Tak, nie zostaje się magiem za darmo. Zapłaciłem za to cięŜką utratą zdrowia.

Ale to juŜ minęło. I w końcu, w końcu POZNAŁEM prawdę.

Byli sami w pracowni na poddaszu, do której nikt nie miał wstępu, i trudno było przypucić, by kto mógł

ich podsłuchiwać, lecz w tym momencie wuj Andrzej nachylił się nad chłopcem i wyszeptał mu do ucha:

— Szkatułka z Atlantydy zawierała co, co zostało przyniesione z innego wiata, i to w czasach, gdy nasz

wiat dopiero się zaczynał.

— Ale co? — zapytał Digory, który wbrew sobie zaczą ł się juŜ bardzo interesować tą niesamowitą

opowiecią .

— Tylko pył — odrzekł wuj Andrzej. — Wspaniały, suchy pył. Nic szczególnego, na pierwszy rzut oka. Nic

takiego, z pozoru, co warte byłoby trudów całego Ŝycia. Ale kiedy popatrzyłem na ten pył... a moŜesz być

pewien, Ŝe bardzo uwaŜałem, aby go przypadkiem nie dotknąć... i kiedy pomylałem, Ŝe kaŜde jego ziarenko

było kiedy w INNYM wiecie... nie mam na myli innej planety: te ciała niebieskie są częcią NASZEGO

wiata i moŜna się tam w końcu dostać, jeli się bardzo chce... a więc w prawdziwym Innym Świecie... w

innej naturze... w innym wszechwiecie... gdzie, doką d by nie dotarł, choćby podróŜował bez końca w

przestrzeni kosmicznej... w wiecie, do którego moŜna się dostać tylko za pomocą magii, ach! — i urwał,

zacierają c ręce tak mocno, Ŝe stawy strzelały mu jak fajerwerki.

— Wiedziałem — cią gną ł po chwili — Ŝe gdybym tylko potrafił znaleźć właciwą FORMĘ, ten pył

przeniósłby mnie do miejsca, z którego pochodzi. To była największa trudnoć: uzyskać odpowiednią formę.Pierwsze eksperymenty nie dały oczekiwanego rezultatu. Próbowałem na winkach morskich. Niektóre po

prostu zdechły. Inne wybuchły jak małe bomby...

— To straszne okrucieństwo! — zawołał Digory, który miał kiedy winkę morską .

— AleŜ ty masz zdolnoć do mijania się z sednem sprawy! — powiedział wuj Andrzej. — PrzecieŜ te

stworzenia do tego włanie słuŜą . Sam je kupiłem. Zaraz... na czym skończyłem? Ach, tak. I w końcu udało

mi się zrobić te obrą czki: Ŝółte obrą czki. Tak, ale wówczas pojawiła się nowa trudnoć. Miałem juŜ

pewnoć, Ŝe taka Ŝółta obrą czka moŜe wysłać do Innego Świata kaŜde stworzenie, które jej dotknie. Jaki był

jednak z tego poŜytek, skoro wciąŜ nie potrafiłem cią gnąć ich z powrotem, Ŝeby się dowiedzieć, co tam

jest?— A co z NIMI? — zapytał Digory. — Czy nie pomylałe, w co je pakujesz, wysyłają c je gdzie, ską d nie

ma powrotu?



9

— WciąŜ patrzysz na to wszystko z zupełnie niewłaciwego punktu widzenia — odpowiedział wuj Andrzej

wyraźnie zniecierpliwiony. — Czy nie potrafisz zrozumieć, o co tu właciwie chodzi? O jak doniosły

eksperyment? PrzecieŜ po to wysyłam kogo do Innego Świata, Ŝeby się dowiedzieć, jaki ten Świat jest.

— Więc dlaczego sam się nie wylesz?

Digory nigdy jeszcze nie widział kogo z tak zaskoczonym i uraŜonym wyrazem twarzy jak wuj Andrzej po

usłyszeniu tego pytania.

— Ja?! Ja?! — zawołał. — Ten chłopiec zwariował! Chciałby, Ŝeby człowiek w moim wieku i w moim

stanie zdrowia naraŜał się na ryzyko straszliwego wstrzą su i wszystkich innych niebezpieczeństwzwią zanych z nagłym przeniesieniem do zupełnie innego wszechwiata? Nigdy jeszcze nie słyszałem czego

równie niedorzecznego! Czy zdajesz sobie sprawę, co powiedziałe? Pomyl, co oznacza INNY wiat:

moŜna tam spotkać... wszystko! Wszystko... rozumiesz?

— I tam włanie, jak są dzę, wysłałe Połę? — zapytał Digory z policzkami czerwonymi od gniewu. — Więc

powiem ci — dodał — powiem ci, co mylę, mimo Ŝe jeste moim wujem. Zachowałe się jak tchórz,

wysyłają c małą dziewczynkę tam, doką d sam boisz się udać.

— Dosyć, mój panie! — zawołał wuj Andrzej, uderzają c dłonią w stół. — Nie będę wysłuchiwał takich

rzeczy z ust małego, brudnego uczniaka. Niczego nie rozumiesz. Jestem wielkim uczonym, magiem, wta-

jemniczonym, który PRZEPROWADZA EKSPERYMENT. To oczywiste, Ŝe potrzebne mi są stworzenia,NA KTÓRYCH mogę eksperymentować. Co takiego! Za chwilę powiesz, Ŝe powinienem był poprosić o

pozwolenie winki morskie! Nie osią ga się wielkiej mą droci bez ofiar. Ale pomysł, Ŝebym to ja sam był

przedmiotem mojego eksperymentu, jest naprawdę mieszny! To tak, jakby Ŝą dał od generała, by walczył

jak prosty Ŝołnierz. A przypućmy, Ŝebym zginą ł, co wówczas stałoby się z dziełem całego mojego Ŝycia? —

Och, mam juŜ doć tego kazania! — przerwał mu Digory.

— Czy zamierzasz sprowadzić Połę z powrotem?

— Miałem ci włanie powiedzieć, kiedy tak grubiańsko mi przerwałe, Ŝe znalazłem w końcu

sposób na drogę powrotną .

Te zielone obrą czki pozwalają wrócić do naszego wiata.

— Ale przecieŜ nie dałe Poli zielonej obrą czki!

— Nie — zgodził się wuj Andrzej, wybuchają c okrutnym miechem.

— A więc ona nie moŜe wrócić! — zawołał Digory. — To przecieŜ tak, jakby ją zamordował!

— Ona moŜe wrócić — powiedział wuj Andrzej spokojnie — jeli kto drugi przeniesie się do Innego

Świata za pomocą Ŝółtej obrą czki, zabierają c ze sobą dwie zielone: jedną dla siebie, drugą dla niej.

Dopiero teraz Digory zrozumiał, Ŝe został schwytany w pułapkę, i wpatrywał się w wuja Andrzeja bez słowa

z szeroko otwartymi ustami i pobladłymi policzkami.

— Mam nadzieję — rzekł w końcu wuj Andrzej dobitnym i nieco namaszczonym głosem, jakby był wspa-

niałym wujem, który włanie dał komu solidny napiwek i jaką dobrą radę — MAM NADZIEJĘ, Digory,

Ŝe nie okaŜesz się tchórzem. Byłbym naprawdę niepocieszony, gdyby się okazało, Ŝe jeden z członkównaszej rodziny nie znajdzie w sobie doć honoru i rycerskoci, by przyjć z pomocą ... eeee... damie w

niebezpieczeństwie.

— Och, przestań! — krzykną ł Digory. — Gdyby w ogóle miał jaki honor i to wszystko, sam by się tam

udał. Ale wiem dobrze, Ŝe na to cię nie stać. Dobra. Widzę, Ŝe muszę to zrobić. Powiem ci tylko, Ŝe jeste

prawdziwym potworem. Podejrzewam, Ŝe wszystko to dobrze zaplanowałe, tak aby ona przeniosła się tam,

nie wiedzą c, co czyni, i abym ja udał się w lad za nią .

— AleŜ oczywicie! — przyznał wuj Andrzej z jadowitym umiechem.

— Pięknie. Zrobię to. Ale jest jeszcze jedna rzecz, którą muszę ci przedtem powiedzieć. AŜ do dzisiaj nie

wierzyłem w Ŝadne czary. Teraz widzę, Ŝe się myliłem. Jeli tak się rzeczy mają , to te wszystkie starodawneopowieci o wróŜkach i czarach mogą być mniej lub bardziej prawdziwe. A ty jeste po prostu przeklętym,

okrutnym czarodziejem, o jakich się mówi w tych opowieciach. I powiem ci, nigdy jeszcze nie czytałem



10

takiej, w której osobnicy twego pokroju nie dostaliby w końcu za swoje. ZałoŜę się, Ŝe i ciebie to spotka. I

będzie to, mam nadzieję, sowita zapłata.

Ze wszystkich słów, jakie Digory wypowiedział w pracowni wuja, dopiero te ostatnie zrobiły na nim

wraŜenie. Poderwał się, a na jego twarzy odmalowała się taka zgroza, Ŝe choć był prawdziwym potworem,

budził jednak współczucie. Lecz trwało to bardzo krótko. W chwilę później zdobył się na nieco wymuszony

umiech i powiedział:

— Tak, tak, to chyba zupełnie naturalne dla chłopca wychowanego wród kobiet. Opowieci starej babci,

co?... Nie są dzę, aby musiał teraz martwić się o MNIE, Digory. Czy nie powiniene raczej niepokoić się olosy swojej małej przyjaciółki? Jest juŜ tam od dłuŜszego czasu. Jeli czyhają na nią TAM jakie nie-

bezpieczeństwa... no cóŜ, byłoby ci chyba przykro, gdyby przybył o sekundę za późno.

— CIEBIE to guzik obchodzi! — zawołał Digory ze złocią . — Niedobrze mi się robi od tego gadania. Co

mam zrobić?

— Naprawdę musisz się nauczyć panować nad sobą , mój chłopcze — rzekł chłodno wuj Andrzej — bo

wyroniesz na człowieka podobnego do ciotki Letycji. No, ale doć tego. Teraz posłuchaj uwaŜnie.

Wstał, włoŜył parę rękawic i podszedł do stołu, na którym leŜała tacka z obrą czkami.

— Zaczynają działać dopiero wtedy — powiedział

— gdy dotkną skóry. W rękawiczkach mogę je podnieć... o, tak jak teraz... i nic się nie dzieje. Jeli będziesz je miał w kieszeni, nic się nie stanie, chyba Ŝe włoŜysz tam rękę i dotkniesz Ŝółtej obrą czki, znikniesz z tego

wiata. Kiedy juŜ będziesz w Innym Świecie, to ZAKŁADAM... oczywicie nie zostało to jeszcze

sprawdzone, ale ZAKŁADAM... Ŝe w chwili, gdy dotkniesz zielonej obrą czki, znikniesz z tamtego wiata i...

ZAKŁADAM... pojawisz się znowu w tym. Teraz posłuchaj. Biorę te dwie zielone i wkładam ci do prawej

kieszeni. Zapamiętaj to dobrze. PRosto na ZIE-mię! PR to począ tek słowa „prawa”, a ZIE to począ tek słowa

„zielona”. PRosto na ZIEmię! — i sięgasz do PRawej kieszeni po ZIEloną obrą czkę. Jedna jest dla ciebie,

druga dla tej dziewczynki. A teraz weź tę Ŝółtą . Na twoim miejscu załoŜyłbym ją sobie na palec. W ten

sposób na pewno jej nie zgubisz.

Digory juŜ miał dotknąć Ŝółtej obrą czki, gdy nagle powstrzymał się.

— Zaraz — powiedział. — A co z moją matką ? Co będzie, jak zapyta, gdzie jestem?

— Im wczeniej wyruszysz, tym szybciej wrócisz

— odrzekł wuj Andrzej beztrosko.

— Ale tak naprawdę, to nie wiadomo, czy w ogóle wrócę — zauwaŜył Digory ponuro.

Wuj Andrzej wzruszył ramionami, podszedł do drzwi, przekręcił klucz, otworzył je i powiedział:

— Proszę bardzo. Jak sobie Ŝyczysz. Idź na dół i zjedz obiad. Zostaw swoją przyjaciółkę w Tamtym

Świecie. Jeli w tym czasie zostanie poŜarta przez dzikie zwierzęta, jeli się utopi lub umrze z głodu albo

jeli się zgubi i zostanie tam na zawsze — pamiętaj, Ŝe to będzie twój wybór. Mnie jest wszystko jedno.

Tylko dobrze by było, Ŝeby przed podwieczorkiem wpadł do pani Plummer i wyjanił jej, Ŝe juŜ nigdy nie

zobaczy swojej córeczki, bo bałe się dotknąć tej obrą czki.— A niech cię diabli porwą ! — zawołał Digory. — Chciałbym być teraz tak duŜy, Ŝeby cię rą bnąć w łeb!

Potem zapią ł kurtkę, wzią ł głęboki oddech i podniósł obrą czkę. I pomylał wówczas, a i później zawsze

mylał tak samo, Ŝe po prostu nie mógł postą pić inaczej.

Rozdział 3

LAS MIĘDZY ŚWIATAMI

Pracownia wuja Andrzeja nagle znikła. Na moment wszystko się zamazało, poplą tało i zawirowało. A potem



11

Digory zobaczył zielone, mgliste wiatło padają ce na niego z góry i ciemnoć przed sobą . Wyglą dało na to,

Ŝe jest zawieszony w jakiej przestrzeni; trudno było powiedzieć, czy stoi, czy leŜy, czy siedzi. Nic go nie

dotykało. „Chyba jestem w wodzie — pomylał Digory. — Albo raczej POD wodą .” Ta myl go przeraziła,

ale prawie natychmiast poczuł, Ŝe unosi się szybko do góry. A potem jego głowa wynurzyła się nagle na

powietrze i po chwili wczołgiwał się juŜ na gładki, poronięty trawą brzeg sadzawki.

Kiedy się podniósł, zauwaŜył, Ŝe ani nie jest mokry, ani teŜ nie łapie z trudem powietrza, jak naleŜałoby

oczekiwać po kim, kto przed chwilą wynurzył się spod wody. Stał na brzegu niewielkiej sadzawki — ze

trzy metry rednicy — w jakim lesie. Drzewa rosły doć blisko siebie i były tak gęsto pokryte lićmi, Ŝe nieprzewitywał przez nie ani kawałek nieba. Przez licie są czyło się tylko zielone wiatło, ale gdzie wyŜej

musiało wiecić mocne słońce, bo zielona powiata była jasna i ciepła. Trudno sobie wyobrazić bardziej

cichy las. Nie widział tu ani ptaków, ani owadów, ani zwierzą t, ani wiatru. Czuł prawie, jak rosną drzewa.

Prócz sadzawki, z której włanie wyszedł, było tam mnóstwo innych — sadzawka obok sadzawki, co parę

metrów, jak daleko mógł sięgnąć wzrokiem. Czuł prawie, jak drzewa piją korzeniami wodę. Pomimo ciszy i

bezruchu był to bardzo śYWY las. Kiedy Digory próbował później go opisać, mówił: „Było to bardzo BO-

GATE miejsce, tak bogate, jak wią teczne ciasto ze liwkami”.

Najdziwniejsze, Ŝe Digory prawie zupełnie zapomniał, w jaki sposób tu się znalazł. W kaŜdym razie nie

mylał wcale o Poli, o wuju Andrzeju, a nawet o matce. Nie czuł teŜ w ogóle strachu, podniecenia lubzdziwienia. Gdyby go kto zapytał: „Ską d przybyłe?”, odpowiedziałby chyba: „Zawsze tu byłem”. Tak

włanie się czuł: jak kto, kto zawsze tu był i nigdy się nie nudził, chociaŜ tutaj nigdy nic się nie zdarzało.

Wiele lat później opisywał to tak: „To nie jest taki rodzaj miejsca, w którym się co dzieje. Drzewa wciąŜ

rosną ... to wszystko”.

Digory patrzył i patrzył na ten dziwny las i dopiero po długim czasie spostrzegł pod jednym z drzew jaką

dziewczynkę leŜą cą na plecach. Powieki miała przymknięte, ale nie do końca, jakby znajdowała się między

snem a przebudzeniem. AŜ w końcu otworzyła szeroko oczy, popatrzyła na niego długo — i nic nie

powiedziała. A później, po długiej chwili milczenia, przemówiła sennym, pełnym zadowolenia głosem:

— Mylę, Ŝe gdzie juŜ ciebie widziałam.

— I ja mylę podobnie o tobie — rzekł Digory. — Długo tu jeste?

— Och, chyba byłam tu zawsze... Zresztą ... nie wiem. W kaŜdym razie od dawna.

— I ja teŜ — powiedział Digory.

— Nie, ty nie. Widziałam, jak przed chwilą wyszedłe z sadzawki.

— Tak, chyba tak... — zgodził się Digory nieco zaskoczony. — Musiałem zapomnieć.

Milczeli oboje przez dłuŜszy czas.

— Posłuchaj — odezwała się wreszcie dziewczynka — czy my naprawdę nie spotkalimy się juŜ przedtem?

Mam jakie takie wspomnienie... jaki obraz w głowie... chłopiec i dziewczynka, tacy jak my, Ŝyją cy

zupełnie gdzie indziej, robią cy róŜne rzeczy. MoŜe to był tylko sen.

— Mnie się niło to samo — rzekł Digory. — O chłopcu i dziewczynce mieszkają cych obok siebie... I co ochodzeniu po krokwiach. Pamiętam, Ŝe dziewczynka miała bardzo brudną twarz.

— Czy co ci się nie pomieszało? W moim nie to włanie chłopiec miał bardzo brudną twarz.

— Nie pamiętam twarzy tego chłopca — powiedział Digory, a w chwilę później dodał: — Hej! A co to

takiego?

— Ojej! PrzecieŜ to winka morska! — zawołała dziewczynka. I rzeczywicie, w trawie myszkowała

zwykła, tłusta winka morska. Dziwiło tylko to, Ŝe tułów miała przewią zany tasiemką , a na tasiemce

kołysała się błyszczą ca, Ŝółta obrą czka.

— Patrz! Patrz! — zawołał Digory. — Obrą czka! I zobacz! Ty teŜ masz taką na palcu. I ja teŜ.

Teraz dziewczynka usiadła, po raz pierwszy czym naprawdę zaciekawiona. Wpatrywali się w siebie z upo-rem, chcą c sobie wszystko przypomnieć. AŜ wreszcie, dokładnie w tym samym momencie, dziewczynka

krzyknęła: „Pan Ketterley!”, a chłopiec krzykną ł: „Wuj Andrzej!” — i wiedzieli juŜ, kim są , i zaczęli sobie



12

przypominać całą historię. Po kilku minutach oŜywionej rozmowy przypomnieli sobie wszystko. Digory

opowiedział o nikczemnoci wuja Andrzeja.

— Co teraz zrobimy? — zapytała Pola. — Bierzemy tę winkę morską i wracamy?

— Nie ma się co spieszyć — odrzekł Digory, ziewają c.

— A ja mylę, Ŝe jest — powiedziała Pola. — Tu jest trochę za cicho i za spokojnie. Jest tak... tak sennie. Ty

juŜ prawie pisz. Boję się, Ŝe jeli zaniemy, to będziemy tu po prostu leŜeć i spać do końca wiata.

— To bardzo przyjemne miejsce.

— Tak, bardzo przyjemne. Ale musimy wrócić.— Pola wstała i zaczęła się skradać do winki morskiej. Ale po chwili zmieniła zamiar.

— PrzecieŜ moŜemy ją tu zostawić — powiedziała. — Tu jest szczęliwa, a jeli ją zabierzemy do domu,

twój wuj moŜe z nią zrobić co okropnego.

— Za to mogę dać głowę — zgodził się Digory.

— Pomyl tylko, jak NAS potraktował. Ale właciwie, jak się dostaniemy z powrotem do domu?

— Mylę, Ŝe musimy wleźć do tej sadzawki. Podeszli bliŜej i stanęli na brzegu, wpatrują c się

w gładką powierzchnię, odbijają cą zielone, gęsto pokryte lićmi gałęzie. Sadzawka wyglą dała na bardzo

głęboką .

— Nie mamy kostiumów ką pielowych — zuwaŜyła Pola.— A po co nam kostiumy, głupia — rozemiał się Digory. — PrzecieŜ wejdziemy do rodka w ubraniach.

Nie pamiętasz, Ŝe były suche, jak z niej wychodzilimy?

— Umiesz pływać?

— Trochę. A ty?

— No... Nie bardzo.

— Nie są dzę, by nam to było potrzebne — stwierdził Digory. — PrzecieŜ chcemy zanurzyć się jak

najgłębiej, prawda?

śadne z nich nie było zachwycone mylą o wskoczeniu do sadzawki, ale teŜ Ŝadne nie wypowiedziało tego

na głos. Wzięli się za ręce i na „raz — dwa — trzy!” skoczyli, zamykają c oczy. Rozległ się głony plusk. Ale

kiedy otworzyli oczy, stwierdzili, Ŝe wciąŜ stoją , trzymają c się za ręce, w zielonym lesie — po kostki w

wodzie. Sadzawka miała wyraźnie zaledwie kilka cali głębokoci. Wyszli z pluskiem na suchy brzeg.

— Co się stało, do licha? — zapytała Pola trochę zaniepokojona, ale nie tak przeraŜona, jak moglibycie się

spodziewać, bo w tym lesie trudno się było naprawdę czego bać. Był zbyt spokojny i ciepły.

— Och! JuŜ wiem! — zawołał Digory. — No jasne, to nie moŜe działać. Mamy wciąŜ na palcach te Ŝółte

obrą czki. Pamiętasz, mówiłem ci, Ŝe one słuŜą do podróŜy w tę stronę. śeby wrócić, trzeba uŜyć zielonych.

Musimy je zamienić. Masz kieszenie? Dobrze. WłóŜ swoją obrą czkę do lewej kieszeni. Mam tu w prawej

kieszeni dwie zielone. O, jedna jest dla ciebie.

WłoŜyli na palce zielone obrą czki i znowu stanęli na krawędzi sadzawki. Ale zanim skoczyli, Digory

krzykną ł.— Co się stało? — zapytała Pola.

— Wpadła mi do głowy wspaniała myl. Czym, według ciebie, są te wszystkie sadzawki? \

— Nie rozumiem...

— No, przecieŜ pomyl, jeli moŜemy wrócić do naszego wiata, skaczą c do TEJ sadzawki, to czy nie

moŜemy znaleźć się zupełnie gdzie indziej, skaczą c do innej? ZałóŜmy, Ŝe na dnie kaŜdej jest jaki wiat.

— Ale ja mylałam, Ŝe my juŜ jestemy w tym Innym Świecie czy Innym Miejscu, jak to nazywał wuj

Andrzej. PrzecieŜ sam powiedziałe, Ŝe...

— Ach, guzik mnie obchodzi wuj Andrzej — przerwał jej Digory. — Nie wierzę, Ŝeby w ogóle o tym

wiedział. Nigdy nie miał tyle odwagi, by samemu uŜyć piercieni. Potrafił tylko mówić o JEDNYM InnymŚwiecie. A jeli jest ich mnóstwo?

— To znaczy, Ŝe ten las byłby tylko jednym z nich?



13

— Nie, nie są dzę, Ŝeby był w ogóle jakim wiatem. Mylę, Ŝe to jest co w rodzaju międzywiata.

Pola miała nieco głupią minę.

— Nie rozumiesz? — zapytał Digory. — No więc posłuchaj. Pomyl o naszym ciemnym tunelu pod dachem.

To nie jest po prostu jeden z pokojów na poddaszu, naleŜą cych do którego z domów. Ten tunel w pewien

sposób w ogóle nie naleŜy do Ŝadnego z domów. Ale gdy do niego wejdziesz, moŜesz nim ić i wyjć w

którymkolwiek domu z całego rzędu. A moŜe ten las jest włanie czym takim? MoŜe to jest miejsce, które

nie naleŜy do Ŝadnego ze wiatów, ale gdy się juŜ je znalazło, moŜna z niego przejć do wszystkich?

— No tak... ale nawet jeli moŜna... — zaczęła Pola, lecz Digory cią gną ł dalej, jakby jej nie słyszał:— I oczywicie to by wszystko wyjaniało. Włanie dlatego jest tu tak cicho i sennie. Nic tu się nigdy nie

dzieje. Tak jak na Ziemi. To w swoich domach ludzie rozmawiają , robią róŜne rzeczy, jedzą . A w takich

międzymiejscach, za cianami i nad sufitami, i pod podłogą czy w naszym tunelu, moŜesz się znaleźć w

którymkolwiek z domów. Mylę, Ŝe z tego miejsca moŜna się dostać naprawdę wszędzie! PrzecieŜ nie

musimy skakać z powrotem do tej samej sadzawki, przez którą się tu dostalimy. W kaŜdym razie jeszcze

nie teraz.

— Las Między Światami — powiedziała Pola rozmarzonym głosem. — To brzmi bardzo ładnie.

— Dalej! — zawołał Digory. — Którą sadzawkę próbujemy?

— Posłuchaj — powiedziała Pola — nie mam zamiaru wypróbować Ŝadnej nowej sadzawki, dopóki nie będę miała pewnoci, Ŝe MOGĘ wrócić przez tę starą . Nawet nie wiemy, czy to działa.

— Tak. Wrócić i zostać złapanym przez wuja Andrzeja, który nam zabierze piercienie, zanim zdołamy ich

uŜyć. Nie, dziękuję.

— A czy nie moŜemy wskoczyć do naszej sadzawki i przebyć tylko częć drogi w dół? Po prostu, Ŝeby

zobaczyć, czy to działa. Jeli będzie działało, moŜemy zamienić obrą czki i wrócić tu, zanim znajdziemy się

na dobre w pracowni pana Ketterleya.

— Przebyć tylko CZĘŚĆ drogi?!

— No przecieŜ wynurzanie się trochę trwało. Mylę, Ŝe zanurzanie teŜ trochę potrwa.

Digory'emu pomysł nie bardzo przypadł do gustu, ale w końcu dał za wygraną , bo Pola stanowczo odmówiła

udziału w odkrywaniu nowych wiatów, dopóki nie będzie pewna, Ŝe moŜe wrócić do starego. Była dzielną

dziewczynką i nie bała się róŜnych niebezpiecznych rzeczy (na przykład os), ale nie interesowało jej aŜ tak

bardzo odkrywanie czego, o czym nikt dotą d nie słyszał. Digory natomiast chciał poznać wszystko. Kiedy

dorósł, stał się owym słynnym profesorem Kirke, o którym moŜecie przeczytać w innych moich ksiąŜkach.

W końcu po długiej dyskusji uzgodnili, Ŝe włoŜą na palce zielone obrą czki, chwycą się za ręce i skoczą . Gdy

tylko zaczną się zbliŜać do pracowni wuja Andrzeja albo tylko do ich starego wiata, Pola ma zawołać

„Zamiana!”, a wówczas oboje natychmiast zamienią zielone obrą czki na Ŝółte. („Teraz juŜ rozumiesz, po co

są dwa kolory — powiedział Digory — Ŝeby się nie pomylić.”) Digory upierał się, Ŝe to on powinien

zawołać „Zamiana!”, ale Pola postawiła na swoim.

WłoŜyli zielone obrą czki, wzięli się za ręce i na „raz — dwa — trzy!” skoczyli do sadzawki. Tym razempodziałało. Bardzo mi jest trudno opowiedzieć, co czuli, bo wszystko stało się niezwykle szybko. Najpierw

zobaczyli jaskrawe wiatła na tle czarnego nieba. Digory był później przekonany, Ŝe widzieli planety i

gwiazdy, i przysięgał, Ŝe widział z bliska Jowisza, doć blisko, by rozpoznać jego księŜyce. Ale prawie w tej

samej chwili pojawiły się rzędy dachów i kominów, zobaczyli Katedrę Świętego Pawła i zrozumieli, Ŝe

patrzą na Londyn, tyle Ŝe mogli widzieć przez ciany wszystkich domów. Zobaczyli postać wuja Andrzeja,

najpierw bardzo zamgloną i jakby przezroczystą , lecz gęstnieją cą i z kaŜdą sekundą coraz bardziej wyraźną ,

tak jak w soczewce lunety dostrajanej do odległoci. Lecz tuŜ przedtem, zanim stała się prawdziwym,

Ŝywym człowiekiem, Pola zdąŜyła zawołać: „Zamiana!”. Szybko zamienili obrą czki i nasz wiat rozwiał się

jak sen, a zielone wiatło w górze robiło się coraz mocniejsze i mocniejsze, aŜ w końcu głowy dzieciwynurzyły się nad powierzchnię sadzawki. Wdrapali się na brzeg. A naokoło rósł gęsty las, tak zielony,

rozwietlony i cichy jak zawsze. Próbna wyprawa nie trwała dłuŜej niŜ minutę.



14

— No i co? — zawołał Digory. — Wszystko działa. A teraz: na poszukiwanie przygód! KaŜda sadzawka jest

ich pełna. Wypróbujmy tę.

— Poczekaj! — Pola złapała go za rękaw. — Czy nie powinnimy zaznaczyć TEJ sadzawki?

Spojrzeli na siebie i twarze im pobladły, gdy zrozumieli, co chciał przed chwilą zrobić Digory. Bo przecieŜ

w lesie były tysią ce sadzawek, a wszystkie jednakowe, podobnie jak drzewa, więc gdyby tylko raz opucili

sadzawkę prowadzą cą do naszego wiata bez zrobienia przy niej jakiego znaku, to szansa ponownego jej

odnalezienia równałaby się w najlepszym razie jednej do stu.

Digory'emu ręce się trochę trzęsły, gdy otwierał scyzoryk i wycinał długi pas darni na brzegu sadzawki.Gleba pachniała przyjemnie, a jej kolor — czerwono-brą zowy — wyraźnie się odcinał od zieleni trawy.

— To dobrze, Ŝe przynajmniej JEDNO z nas ma trochę oleju w głowie — powiedziała Pola.

— Nie musisz się tym wciąŜ chwalić — burkną ł Digory. — A w ogóle nie marudź, okropnie jestem

ciekawy, co nas czeka w jednej z tych sadzawek.

Pola odpowiedziała mu co niezbyt miłego, a on odpowiedział jej jeszcze bardziej ostro. Sprzeczka trwała

kilka minut, ale nie są dzę, by warto było dokładnie ją opisywać. Przejdźmy od razu do chwili, w której oboje

stali juŜ — z biją cymi sercami i nieco przeraŜonymi twarzami — na krawędzi nie znanej sadzawki, z Ŝółtymi

obrą czkami na palcach. Raz jeszcze chwycili się za ręce i raz jeszcze zawołali: „Raz — dwa

— trzy!”Plusk! I raz jeszcze okazało się, Ŝe wskoczyli do kałuŜy. Zamiast znaleźć się w nowym wiecie, stali znowu

po kostki w wodzie, juŜ drugi raz tego ranka (jeŜeli to był ranek; w Lesie Między Światami pora dnia

wydawała się nigdy nie zmieniać).

— Niech to piorun trzanie! — zawołał Digory.

— Co się tym razem stało? PrzecieŜ włoŜylimy Ŝółte obrą czki. Wuj mówił, Ŝe Ŝółte słuŜą do podróŜy na

zewną trz.

Prawda była taka, Ŝe wuj Andrzej, który nie miał zielonego pojęcia o istnieniu Lasu Między Światami, mylił

się teŜ co do właciwoci piercieni. śółte nie oznaczały wcale „na zewną trz”, a zielone nie oznaczały „z

powrotem”, w kaŜdym razie nie w ten sposób, jak mylał. Wszystkie piercienie zrobione były z pyłu, który

pochodził z tego włanie Lasu. Ale jedynie materiał, z którego zrobiono Ŝółte piercienie, miał moc

przenoszenia kaŜdego do Lasu: był to pyl, który chciał wrócić na swoje miejsce, czyli do Międzywiata. Na-

tomiast materiał, z którego były zrobione zielone piercienie — przeciwnie: chciał opucić swoje dawne

miejsce, dlatego teŜ zielony piercień przenosił właciciela z Lasu do jakiego wiata. Jak widzicie, wuj

Andrzej zajmował się rzeczami, których do końca nie rozumiał, jak zresztą bywa z większocią

czarodziejów. Oczywicie Digory teŜ nie znał dobrze właciwoci piercieni, ale kiedy przedyskutował z

Połą wszystkie moŜliwoci, postanowili wypróbować zielone z nową sadzawką , po prostu po to, Ŝeby

zobaczyć, co się stanie.

— Jeli ty się nie boisz, to i ja nie — powiedziała Pola. Nie oznacza to, Ŝe była taka odwaŜna. Tak naprawdę,

w głębi serca, była teraz pewna, Ŝe w nowej sadzawce nie działają ani Ŝółte, ani zielone piercienie, więc niema się czego bać. Nie jestem całkiem pewien, czy Digory nie mylał podobnie. W kaŜdym razie, kiedy

włoŜyli zielone obrą czki na palce, stanęli na krawędzi sadzawki i wzięli się za ręce, z całą pewnocią czuli

się o wiele lepiej i o wiele mniej uroczycie niŜ za drugim razem.

— Raz — dwa — trzy! Naprzód! — zawołał Digory. I skoczyli.

Rozdział 4

DZWON I MŁOTEK



15

Tym razem nie mieli Ŝadnych wą tpliwoci. Czary działały. Opadali z wielką szybkocią w dół, najpierw

przez ciemnoć, potem przez jaką plą taninę mglistych i wirują cych kształtów, które mogły być prawie

wszystkim. Robiło się coraz janiej. A potem nagle poczuli, Ŝe stoją na czym stałym i twardym. W chwilę

później wszystko wyostrzyło się jak w soczewce i mogli zobaczyć, gdzie są .

— Co to za dziwne miejsce! — powiedział Digory.

— Nie bardzo mi się tu podoba — wyznała Pola, lekko się wzdrygają c.

Pierwszą rzeczą , na jaką zwrócili uwagę, było owietlenie. Nie przypominało ani wiatła słonecznego, ani

wiatła elektrycznego, ani gazowej latarni, ani wiec, ani Ŝadnego innego wiatła, jakie znali. Dziwnie nie-ruchome, czerwonawe wiatło sprawiało raczej przygnębiają ce wraŜenie. Stali na wielkim, wyłoŜonym ka-

miennymi płytami placu, otoczonym wyniosłymi budowlami. Niebo było niezwykle ciemne: tak granatowe,

prawie czarne, Ŝe aŜ moŜna było się dziwić, ską d w ogóle bierze się tu wiatło.

— Tu jest jaka dziwna pogoda — zauwaŜył Digory. — MoŜe wylą dowalimy w czasie burzy albo podczas

zaćmienia słońca?

— Nie podoba mi się tu — powtórzyła Pola. Oboje mówili szeptem, choć nie bardzo wiedzieli dlaczego. Nie

było juŜ powodu, by trzymać się za ręce, ale nie puszczali swych dłoni.

Ten kamienny plac czy dziedziniec otaczały ze wszystkich stron wysokie ciany. Z wielu ogromnych okien

bez szyb ziało nieprzeniknioną ciemnocią . Na dole otwierały się pod półkolistymi łukami czarne czelucie,podobne do wylotów kolejowych tuneli. Było chłodno.

Wszystko tu zbudowano z kamienia, który wyglą dał na czerwony, ale moŜe tak się zdawało z powodu

owego dziwnego owietlenia. Budowle były z pewnocią bardzo stare. Wiele kamiennych płyt, jakimi

wyłoŜono dziedziniec, popękało, a Ŝadna nie przylegała ciasno do drugiej, rogi miały przewaŜnie zniszczone.

Jeden ze sklepionych otworów wypełniał do połowy gruz. Dzieci obracały się wokoło, przyglą dają c się

uwaŜnie wszystkim bokom dziedzińca. Nietrudno zgadnąć dlaczego: po prostu bały się, Ŝe kto — lub co

— obserwuje je z owych czarnych okien, kiedy są odwrócone tyłem.

— Mylisz, Ŝe kto tutaj mieszka? — zapytał w końcu szeptem Digory.

— Nie — odpowiedziała Pola. — To wszystko ruiny. Odką d tu jestemy, nie rozległ się Ŝaden dźwięk.

— Nie ruszajmy się przez chwilę i posłuchajmy — zaproponował Digory.

Zamarli bez ruchu, ale usłyszeli jedynie bicie własnych serc. Panował tu taki spokój jak w Lesie Mi ędzy

Światami. Tylko Ŝe był to zupełnie inny rodzaj spokoju. W bogatej, ciepłej i pełnej Ŝycia ciszy Lasu prawie

się słyszało, jak rosną drzewa, natomiast tu, w ciszy martwej, zimnej i pustej, trudno było sobie wyobrazić,

Ŝe co ronie.

— Lepiej wracajmy — powiedziała Pola.

— PrzecieŜ niczego jeszcze nie zobaczylimy. Skoro juŜ tu jestemy, powinnimy chociaŜ trochę się ro-

zejrzeć.

— Jestem pewna, Ŝe nie ma tu nic ciekawego.

— Co za korzyć ze znalezienia magicznego piercienia, pozwalają cego podróŜować do innych wiatów,skoro nie masz odwagi na nie patrzeć?

— Kto tu mówi o braku odwagi? — zapytała Pola, puszczają c rękę Digorego.

— Miałem na myli to, Ŝe jako nie wykazujesz ochoty do zbadania tego miejsca.

— Pójdę tam, gdzie ty.

— MoŜemy przecieŜ w kaŜdej chwili wrócić. Zdejmijmy zielone obrą czki i włóŜmy je do prawych kieszeni.

Wystarczy tylko pamiętać, Ŝe Ŝółte są w lewych. MoŜesz trzymać rękę tak blisko lewej kieszeni, jak chcesz,

tylko nie wkładaj jej do rodka, bo moŜesz dotknąć Ŝółtej obrą czki i zniknąć.

Zrobili tak i podeszli wolno do jednego z owych wielkich, sklepionych otworów, prowadzą cych do wnętrza

budowli. A kiedy stanęli na progu i zajrzeli do rodka, stwierdzili, Ŝe nie jest tam tak ciemno, jak się wydawało. Wejcie prowadziło do olbrzymiej, mrocznej i pustej sali. Na samym końcu majaczył rzą d ko-

lumn połą czonych łukami, a spoza nich padało nieco więcej owego dziwnego, jakby dogasają cego wiatła.



16

Przeszli przez salę, stą pają c ostroŜnie w obawie przed dziurami w posadzce lub jakimi niewidocznymi prze-

szkodami. Po długim marszu minęli wreszcie kolumny i znaleźli się na innym, jeszcze większym dziedzińcu.

— To nie wyglą da zbyt bezpiecznie — powiedziała Pola, wskazują c na miejsce, w którym ciana

wybrzuszyła się, jakby miała za chwilę runąć na dziedziniec. W innym miejscu między kamiennymi łukami

brakowało jednej kolumny, a płyta, która kiedy na niej spoczywała, groźnie się obniŜyła. Nie ulegało

wą tpliwoci, Ŝe miejsce to opuszczono przed setkami, a moŜe i tysią cami lat.

— Jeli utrzymało się dotą d, to mylę, Ŝe jeszcze trochę wytrzyma — rzekł Digory. — Ale musimy być

bardzo cicho. Chyba wiesz, Ŝe hałas moŜe czasem wywołać nieobliczalne skutki. Tak włanie spadają wAlpach lawiny.

Z tego dziedzińca weszli znowu do wnętrza jakiego budynku, potem wspięli się po monumentalnych

schodach, a potem szli i szli przez wielkie pokoje otwierają ce się jeden po drugim, aŜ w końcu oszołomiła

ich wielkoć tej budowli. Raz po raz spodziewali się jej końca, pragną c wyjć wreszcie na otwartą przestrzeń

i zobaczyć, w jakim właciwie miejscu połoŜony jest ten gigantyczny pałac. Ale za kaŜdym razem wy-

chodzili tylko na jeszcze jeden wielki dziedziniec. Na jednym z nich musiała być kiedy fontanna. Stał tam

olbrzymi kamienny potwór z szeroko rozpostartymi skrzydłami i z otwartą paszczą , a w niej wciąŜ widniały

końce rurek, którymi kiedy tryskała woda. Pod posą giem znajdował się kamienny basen na wodę — teraz

zupełnie suchy. W innym miejscu napotkali zeschłe łodygi jakiej pną cej roliny, która kiedy oplatałakolumny i zapewne przyspieszyła ich ruinę. Ale rolina ta zamarła dawno, dawno temu. Nie spostrzegli teŜ

nawet ladu mrówek czy pają ków, czy innych owadów, jakich moŜna się spodziewać w ruinach, a tam, gdzie

między pokruszonymi głazami pokazała się sucha ziemia, nie wyrastała ani trawa, ani mech. Wszystko to

wyglą dało tak ponuro i monotonnie, Ŝe nawet Digory zaczą ł juŜ myleć, Ŝe dobrze byłoby włoŜyć Ŝółte

obrą czki i wrócić do ciepłego, zielonego, Ŝywego Lasu Między Światami, kiedy doszli do olbrzymich wrót z

metalu, który wyglą dał na złoto. Jedno skrzydło było nieco uchylone, więc oczywicie zajrzeli do rodka.

Natychmiast jednak odskoczyli wstrzymują c oddech, bo oto wreszcie napotkali co godnego zobaczenia.

Przez chwilę są dzili, Ŝe sala jest pełna ludzi — setek ludzi siedzą cych nieruchomo na wysokich tronach.

Nietrudno się domylić, Ŝe oboje stali w milczeniu, nie mają c odwagi się poruszyć. Wkrótce doszli jednak do

przekonania, Ŝe nie mogą to być Ŝywi ludzie. W kaŜdym razie nie dostrzegli najmniejszego ruchu i nie

usłyszeli najlŜejszego westchnienia. Siedzą ce postacie sprawiały wraŜenie najdoskonalszych figur

woskowych, jakie sobie moŜna wyobrazić.

Tym razem Pola pierwsza weszła do rodka. W tej sali znajdowało się co, co interesowało ją bardziej niŜ

Digory'ego: wszystkie postacie ubrane były w cudowne szaty. Jeli się tylko lubiło stroje, po prostu nie

moŜna było się powstrzymać, by nie podejć i nie obejrzeć ich z bliska. Blask ich barw czynił wnętrze tej

sali — no, moŜe nie radosnym, ale w kaŜdym razie bogatym i dostojnym po tych wszystkich zakurzonych i

pustych wnętrzach, jakie dotychczas mijali.

Trudno mi nawet opisać te stroje. Wszystkie postacie miały na sobie długie szaty i korony na głowach. Szaty

były szkarłatne i srebrzyste, ciemnopurpurowe i soczystozielone, wyhaftowane we wspaniałe ornamenty,kwiaty i dziwne zwierzęta. W koronach, broszach i zapinkach, w łańcuchach i naszyjnikach połyskiwały

drogie kamienie o zadziwiają cych rozmiarach i kolorach.

— Jak się to dzieje, Ŝe te stroje juŜ dawno nie zbutwiały? — zapytała Pola.

— To czary — szepną ł Digory. — Nie czujesz tego? ZałoŜę się, Ŝe w tej sali jest aŜ gęsto od magicznych

zaklęć. Czuję to od pierwszej chwili.

— KaŜda z tych sukni warta jest setki funtów — powiedziała Pola.

Ale Digory'ego bardziej ciekawiły twarze, a trzeba przyznać, Ŝe warte były obejrzenia. Postacie siedziały na

kamiennych tronach ustawionych szeregiem pod kaŜdą cianą . Środek sali był pusty, mogli więc obejć ją

dookoła i przyjrzeć się wszystkim twarzom.— Mylę, Ŝe to byli całkiem MILI ludzie — zauwaŜył Digory.

Pola kiwnęła głową . Wszystkie twarze, na jakie teraz patrzyli, były z pewnocią miłe. Zarówno kobiety, jak i



17

męŜczyźni mieli uprzejmy i mą dry wyraz twarzy, widać teŜ było, Ŝe pochodzą z rasy pięknych ludzi. Ale

kiedy dzieci zrobiły kilkanacie kroków wzdłuŜ szeregu tronów, zauwaŜyły, Ŝe tu twarze są juŜ nieco inne.

Czuły, Ŝe gdyby spotkały Ŝywych ludzi o podobnych obliczach, musiałyby uwaŜać na to, co mówią . Pola i

Digory przeszli jeszcze dalej i tu, prawie w połowie sali, zobaczyli twarze, które juŜ im się zupełnie nie po-

dobały: twarze ludzi silnych, dumnych i zadowolonych, lecz okrutnych. A im dalej szli, tym więcej widzieli

w twarzach okrucieństwa i mniej zadowolenia, aŜ doszli do miejsca, w którym na skamieniałych obliczach

malowała się prawdziwa rozpacz, jakby ci ludzie popełnili straszliwe zbrodnie i ponieli za nie równie

straszne kary. Ostatnia postać okazała się najbardziej interesują ca: kobieta ubrana z największymprzepychem, bardzo wysoka (zresztą wszystkie postacie były wyŜsze od ludzi w naszym wiecie), a twarz

miała tak srogą i dumną , Ŝe aŜ dech zapierało. A jednak była równieŜ piękna. Po wielu, wielu latach Digory,

juŜ jako stary człowiek, powiedział, Ŝe nigdy, w całym swoim Ŝyciu, nie widział równie pięknej kobiety. Tak

mówił Digory, ale uczciwie trzeba dodać, Ŝe Pola nie podzielała jego zdania.

Ta kobieta, jak juŜ powiedziałem, była ostatnia: za nią cią gną ł się szereg pustych kamiennych tronów, jakby

sala pomylana została dla o wiele większej kolekcji posą gów.

— Bardzo bym chciał poznać historię, która kryje się za tym wszystkim — rzekł Digory. — Ale wróćmy i

obejrzyjmy ten dziwny stół porodku sali.

Właciwie nie był to stół, ale raczej niski, mają cy nieco ponad metr kamienny postument o kwadratowymprzekroju. Z jego szczytu wyrastał niewielki złoty ostrołuk, na którym wisiał złoty dzwon. Obok leŜał złoty

młotek. Nietrudno było się domylić, do czego słuŜy.

— Mylę... mylę... i bardzo jestem ciekaw, co by... — zaczą ł mówić Digory, lecz Pola przerwała mu, po-

chylają c się i przyglą dają c uwaŜnie jednemu z boków postumentu.

— Tu jest chyba co napisane.

— O holender! Rzeczywicie! Tylko Ŝe, niestety, i tak nic z tego nie zrozumiemy.

— Nic? Nie jestem taka pewna...

Wlepili oczy w dziwaczne litery wykute w kamieniu i oto stało się co dziwnego: kształt liter wcale się nie

zmienił, ale oni czytali je teraz zupełnie swobodnie. Gdyby Digory pamiętał, co sam powiedział kilka minut

temu, łatwo by wywnioskował, Ŝe zaczyna działać jedno z magicznych zaklęć, jakie wyczuł, wchodzą c do

tej sali. Tak był jednak podniecony i przejęty, Ŝe w ogóle o tym nie pomylał. Teraz pochłaniała go tylko

jedna myl: poznać treć tajemniczego napisu. I wkrótce oboje ją poznali. A było tam napisane mniej więcej

co takiego (w kaŜdym razie, jeli chodzi o sens, bo jakoć rymów była na pewno o wiele lepsza):

Wybieraj, śmiałku z obcych stron:

Uderz w ten dzwon

I czekaj na niebezpieczeństwa

Lub do szaleństwa

Łam sobie głowę , co by ś prze Ŝ ył, Gdyby ś uderzył.

— Nigdy w Ŝyciu! — zawołała Pola. — Nie chcemy Ŝadnych niebezpieczeństw!

— Och, czy nie rozumiesz, Ŝe tak nie moŜna? Teraz po prostu nie moŜemy tego tak zostawić. Przez całe

Ŝycie łamalibymy sobie głowę, co by się stało, gdybym uderzył w dzwon. Nie mam zamiaru wrócić do

domu i zwariować, mylą c wciąŜ o tej tajemnicy. Nigdy w Ŝyciu!

— Nie bą dź głupi. Dlaczego ci tak zaleŜy, Ŝeby wiedzieć, co się stanie?

— Mylę, Ŝe kaŜdy, kto zaszedł tak daleko jak my, po prostu musi się tego dowiedzieć, jeŜeli nie chce dostać

bzika. Na tym polegają czary tego miejsca. Czuję, Ŝe zaczynają na mnie działać.

— A na mnie nie — owiadczyła chłodno Pola. — I wcale nie wierzę, Ŝe działają na ciebie. Tylko takudajesz.

— Tak, jedynie to ci przychodzi do głowy. Nic dziwnego, jeste dziewczynką . Nic was nigdy nie interesuje,



18

prócz plotek i bzdur o ludziach, którzy się zaręczają .

— Kiedy tak mówisz, przypominasz do złudzenia wuja Andrzeja.

— Dlaczego ty zawsze zaczynasz mówić o czym innym? — zdenerwował się Digory. — PrzecieŜ roz-

mawiamy o...

— Mówisz jak kaŜdy męŜczyzna! — zawołała Pola bardzo dorosłym tonem, ale zaraz dodała swoim

prawdziwym głosem: — I nie mów mi teraz, Ŝe jestem jak wszystkie kobiety, bo... bo będziesz po prostu

ohydną małpą !

— Nigdy by mi do głowy nie przyszło, Ŝeby nazywać takiego dzieciaka jak ty kobietą — powiedział Digorywyniosłym tonem.

— Ach, tak, więc jestem dzieciakiem, tak? — warknęła Pola i wyglą dała na naprawdę wciekłą . — No więc

nie musisz sobie więcej tym dzieciakiem zawracać głowy. Zegnam. Mam dosyć tego miejsca. I mam dosyć

ciebie — ty wstrętna, zarozumiała, uparta winio!

— Ani się waŜ! — wrzasną ł Digory głosem jeszcze bardziej wciekłym, niŜ chciał, bo oto ręka Poli zbliŜała

się juŜ do lewej kieszeni. Nie będę mu robił zarzutu z tego, co uczynił w następnej chwili, powiem tylko, Ŝe

później sam tego bardzo Ŝałował (zresztą , niestety, nie on jeden!) Zanim ręka Poli dotknęła kieszeni,

schwycił ją mocno za przegub i przywarł plecami do jej piersi. Odpychają c łokciem jej drugą rękę, wychylił

się do przodu, chwycił młotek i uderzył nim lekko w złoty dzwon. Dopiero wtedy ją pucił i odsuną ł się nabok. Patrzyli na siebie w milczeniu, dyszą c cięŜko. Pola była bliska płaczu, bynajmniej nie ze strachu ani

nawet z powodu silnego bólu w przegubie lewej ręki, ale z dzikiej złoci. Nie minęły jednak nawet dwie

sekundy, gdy oboje byli juŜ tak zajęci czym innym, Ŝe kłótnia zupełnie wyleciała im z głowy.

Uderzony młotkiem dzwon wydał niezbyt głony, ale bardzo czysty dźwięk. Na razie nie było w tym nic

nadzwyczajnego: takiego włanie dźwięku naleŜało się spodziewać. Ale ów dźwięk nie zamarł po chwili,

wciąŜ trwał w powietrzu, a gdy tak trwał, stawał się coraz głoniejszy. Zanim minęła minuta, był juŜ dwu-

krotnie silniejszy niŜ na samym począ tku. Wkrótce brzmiał tak głono, Ŝe gdyby dzieci próbowały teraz ze

sobą rozmawiać (chociaŜ wcale nie mylały o rozmowie, po prostu stały z szeroko otwartymi ustami), to nie

słyszałyby się nawzajem. A potem dźwięk stał się tak donony, Ŝe jedno nie usłyszałoby drugiego, nawet

gdyby krzyczeli. Ale na tym nie koniec: dźwięk potęŜniał z kaŜdą chwilą , wciąŜ na tej samej nucie, wciąŜ

bardzo czysty i melodyjny — choć ta czystoć i melodyjnoć miała teraz w sobie co strasznego — aŜ w

końcu powietrze w wielkiej sali zaczęło od niego wibrować, a dzieci czuły, jak pod ich stopami drŜy po-

sadzka. A potem dołą czył się do niego inny dźwięk, odległy i ponury, który z począ tku przypominał huk

dalekiego pocią gu, a później łoskot padają cych na ziemię drzew. AŜ w końcu, z nagłym podmuchem i

grzmotem, ze wstrzą sem, który prawie zwalił ich z nóg, bez mała ćwierć sklepienia runęło do rodka,

kamienie i olbrzymie bryły zaprawy potoczyły się dokoła, a ciany popękały z głonym trzaskiem. Dźwięk

dzwonu urwał się. Chmury pyłu opadły. Zapanowała martwa cisza.

Nigdy się nie dowiedzieli, czy sklepienie runęło na skutek działania czarów, czy teŜ ów nieznony dźwięk

złotego dzwonu osią gną ł taką moc, jakiej nadgryzione zębem czasu ciany nie mogły wytrzymać.— No i masz! Mam nadzieję, Ŝe jeste zadowolony — wysapała Pola.

— W kaŜdym razie juŜ po wszystkim — powiedział Digory.

I oboje byli o tym więcie przekonani, choć nigdy jeszcze tak się nie pomylili.

Rozdział 5

śAŁOSNE SŁOWO

Dzieci patrzyły na siebie ponad kamiennym postumentem. Dzwon wciąŜ jeszcze drŜał, choć nie wydawał juŜ



20

jej rozmiarach i po olbrzymich drzwiach na dalekim końcu, musieli wreszcie dojć do głównego wejcia do

pałacu. Drzwi były matowoczarne, jakby z hebanu lub jakiego czarnego metalu, nie znanego w naszym

wiecie. Zamykały je potęŜne sztaby umocowane zbyt wysoko, by ich dosięgnąć, i z całą pewnocią zbyt

cięŜkie, by je moŜna było podnieć. Digory zastanawiał się, w jaki sposób stą d wyjdą .

Królowa puciła jego dłoń i podniosła rękę. Wyprostowała się i stała przez chwilę bez ruchu. Potem

wypowiedziała kilka słów, których nie zrozumieli (ale brzmiały strasznie), i wykonała gest, jakby rzucała

czym w czarne drzwi. I oto na ich oczach te olbrzymie, cięŜkie wrota rozpadły się i znikły, pozostawiają c

po sobie jedynie trochę pyłu na progu. Digory gwizdną ł z podziwu.— Czy ten mistrz magii, twój wuj, ma taką moc jak ja? — zapytała królowa, chwytają c go ponownie za

rękę. — Ale dowiem się tego później. A tymczasem zapamiętaj sobie to, co widziałe. Taki jest los

wszystkich rzeczy i ludzi, jeli staną na mojej drodze.

Przez otwór po unicestwionych wrotach wlewało się wiatło tak jasne, Ŝe nie byli zaskoczeni, gdy po

wyjciu z pałacu znaleźli się na otwartej przestrzeni. W twarze wioną ł im wiatr, chłodny, lecz jakby nieco

stęchły. Stali na wielkim tarasie, a przed nimi rozcią gał się ponury, rozległy krajobraz.

TuŜ nad horyzontem wisiało olbrzymie, czerwone słońce, o wiele większe niŜ nasze. Digory pomylał od

razu, Ŝe jest równieŜ starsze od naszego: słońce u schyłku swego Ŝycia, zmęczone spoglą daniem na ten

wiat. Nieco powyŜej słońca, na lewo od jego tarczy, płonęła samotna gwiazda, wielka i jasna. Te dwa obie-kty, tworzą ce dziwnie posępną konstelację, były jedynymi wiatłami na czarnym niebie. A na ziemi, aŜ do

widnokręgu, rozcią gało się potworne, martwe miasto. Świą tynie, wieŜe, pałace, piramidy i mosty — nie

kończą cy się labirynt ostrych kształtów rzucają cych długie, złowrogie cienie w wietle obumierają cego słoń-

ca. Kiedy przez miasto musiała płynąć wielka rzeka, ale woda dawno wyschła, pozostawiają c tylko szeroki

rów pełen szarego pyłu. —

— Przypatrzcie się dobrze temu, czego Ŝadne oko nigdy juŜ nie zobaczy — powiedziała królowa. — Takie

było Cham, wielkie miasto, miasto króla królów, jeden z cudów tego wiata, a moŜe i wszystkich wiatów.

Czy twój wuj panuje nad miastem tak wielkim jak to, chłopcze?

— Nie — odrzekł Digory. Zamierzał wyjanić, Ŝe wuj Andrzej nie włada Ŝadnym miastem, ale królowa

mówiła dalej:

— Teraz jest tu cicho. Ale stałam w tym samym miejscu, gdy powietrze pełne było odgłosów miasta Charn:

stukotu obcasów i turkotu kół, trzaskania batów i jęku niewolników, łoskotu rydwanów i dudnienia

ofiarnych bębnów w wią tyniach. Stałam tutaj... lecz wtedy koniec był juŜ bliski... gdy ryk bitewny unosi się

w kaŜdej ulicy, a rzeka spływała krwią . — Zamilkła na chwilę, po czym dodała: — I w jednym momencie

jedna kobieta wykreliła je z historii na zawsze.

— Kto to był? — zapytał Digory słabym głosem, choć przeczuwał juŜ, jaka będzie odpowiedź.

— Ja — powiedziała królowa. —Ja, Jadis, ostatnia królowa, Królowa Świata.

Dwoje dzieci stało w milczeniu, drŜą c na zimnym wietrze.

— To z winy mojej siostry — mówiła dalej królowa. — To ona przywiodła mnie do tego. Niech prze-kleństwo wszystkich Potęg ciga ją na wieki! W kaŜdej chwili byłam gotowa do zawarcia pokoju, tak, do

pokoju i do oszczędzenia jej Ŝycia, pod warunkiem, Ŝe odda mi tron. Ale ona nie chciała. To jej duma

zniszczyła ten wiat. Nawet wówczas, gdy zaczęła się wojna, obie strony przyrzekły uroczycie, Ŝe nie będą

uŜywały magii. Lecz gdy ona złamała przyrzeczenie, cóŜ mi pozostało? Głupia! Jak gdyby nie wiedziała, Ŝe

moja potęga magiczna jest większa! Wiedziała nawet to, Ŝe znam tajemnicę śałosnego Słowa. CzyŜby się

spodziewała., sama zawsze miała słabą wolę... Ŝe go nie uŜyję?

— Co to było? — zapytał Digory.

— To była największa ze wszystkich tajemnic. Od dawien dawna wszyscy wielcy królowie naszej rasy

wiedzieli, Ŝe istnieje pewne słowo, które, wypowiedziane z odpowiednimi obrzędami, zniszczy cały wiatprócz osoby, która je wypowie. Ale nasi staroŜytni królowie byli słabi i lękliwi. Zobowią zali siebie i

wszystkich, którzy po nich przyjdą , do złoŜenia przysięgi, Ŝe nigdy nie będą poszukiwać tego słowa. A ja



21

poznałam to słowo w tajemnym miejscu, choć zapłaciłam za to straszliwą cenę. Nigdy bym go nie

wypowiedziała, gdyby ona mnie do tego nie zmusiła. Walczyłam i walczyłam, aby pokonać ją w inny

sposób. Przelałam morze krwi moich wojowników...

— Potwór! — mruknęła Pola.

— ...a ostatnia wielka bitwa trwała przez trzy dni, tutaj, w Chamie. Przez trzy dni patrzyłam na to z tego oto

miejsca. I nie uŜyłam swojej potęgi dopóty, dopóki nie padł ostatni z moich Ŝołnierzy, a ta przeklęta kobieta,

moja siostra, była juŜ w połowie schodów wiodą cych na taras, na czele swoich buntowników. Czekałam, aŜ

będzie tak blisko, Ŝe zobaczymy swoje twarze. Utkwiła we mnie swoje okropne, nikczemne oczy ipowiedziała: „Zwycięstwo!” „Tak — odpowiedziałam — zwycięstwo, tylko Ŝe nie twoje”. I wtedy

wypowiedziałam śałosne Słowo. W chwilę później byłam jedyną Ŝywą istotą pod słońcem.

— A ludzie? — zapytał Digory, dyszą c cięŜko.

— Jacy ludzie, chłopcze?

— Wszyscy zwykli ludzie — powiedziała Pola — którzy nigdy nie zrobili ci nic złego. MęŜczyźni i kobiety,

dzieci i zwierzęta.

— Czy ty nie rozumiesz? — Królowa wciąŜ zwracała się do Digory'ego. — Ja byłam królową .

Oni byli MOIMI ludźmi. PO CÓś innego w ogóle istnieli, jeli nie po to, by spełniać moją wolę?

— W kaŜdym razie ich los był straszny — zauwaŜył Digory.— Zapomniałam, Ŝe jeste tylko małym, pospolitym chłopcem. Nie moŜesz zrozumieć Racji Stanu. Musisz

się nauczyć, moje dziecko, Ŝe to, co moŜe być złem dla ciebie lub dla któregokolwiek ze zwykłych ludzi, nie

musi być złem dla tak wielkiej królowej jak ja. CięŜar całego wiata spoczywa na naszych ramionach. Nas

nie mogą dotyczyć wszystkie te prawa i zasady. Przeznaczeniem nas, wielkich samotników, są wyŜsze

sprawy.

Digory przypomniał sobie nagle, Ŝe wuj Andrzej uŜył dokładnie tych samych słów. Gdy wypowiadała je

królowa Jadis, brzmiały jednak jeszcze bardziej wzniosie i uroczycie, moŜe dlatego, Ŝe wuj Andrzej nie

miał dwu metrów wzrostu i nie był oszałamiają co piękny.

— I co później zrobiła? — zapytał.

— JuŜ dawniej rzuciłam czar na salę, w której siedzą posą gi moich przodków. Dzięki wiedzy tajemnej

mogłam zasnąć wród nich, podobna do jednej z tych figur, nie potrzebują c ani jedzenia, ani ciepła. I minęło

tysią c lat, zanim kto przyszedł, uderzył w dzwon i obudził mnie.

— Czy to śałosne Słowo sprawiło, Ŝe słońce jest takie?

— Jakie? — zapytała Jadis.

— Takie wielkie, czerwone i zimne.

— Zawsze takie było. W kaŜdym razie w cią gu ostatnich setek tysięcy lat. Czy w waszym wiecie słońce jest

inne?

— Tak, jest mniejsze i złociste. I daje o wiele więcej ciepła.

Królowa wydała z siebie długie „a-a-a-ach!” i Digory zauwaŜył, Ŝe na jej twarzy pojawił się ten sampoŜą dliwy, zły wyraz, jaki widział juŜ na twarzy wuja Andrzeja.

— Ach, tak — powtórzyła. — A więc wasz wiat jest młodszy.

Popatrzyła jeszcze raz na martwe miasto u jej stóp — a jeli Ŝałowała w tej chwili zniszczenia, jakiego

dokonała, to nie dała tego po sobie poznać — i powiedziała:

— Czas wyruszyć w drogę. Ten wiat stygnie. U schyłku dziejów robi się tu coraz zimniej.

— W drogę? Ale doką d? — zapytały dzieci.

— Doką d? — powtórzyła Jadis z lekkim zdziwieniem. — Oczywicie do waszego wiata.

Digory i Pola spojrzeli po sobie z przeraŜeniem. Poli królowa nie podobała się od samego począ tku, a i

Digory po wysłuchaniu tej opowieci czuł, Ŝe ma juŜ dosyć. Z całą pewnocią nie był to ten rodzaj osoby,którą chciałoby się zaprosić do swojego domu. A nawet gdyby chcieli, nie mieli pojęcia jak. Jednego pra-

gnęli na pewno: opuszczenia jak najszybciej tego wiata. Niestety, Pola wciąŜ nie mogła sięgnąć po swoją



22

obrą czkę, a Digory nie mógł, rzecz jasna, wrócić bez niej. Zaczerwienił się i wyją kał:

— D-d-do n-n-aszego --wiata... Nie w-w-wie-działem, Ŝe chcesz się tam udać.

— A po cóŜ innego zostalicie tu przysłani, jeli nie po to, aby mnie stą d zabrać?

— Jestem pewien, Ŝe nasz wiat zupełnie by ci się nie spodobał — powiedział Digory. — To nie jest miejsce

dla niej, prawda, Polu? Tam jest okropnie nudno, naprawdę, nie warto go nawet oglą dać.

— Wkrótce będzie tam co oglą dać, kiedy zacznę nim rzą dzić — odpowiedziała królowa.

— Och, to niemoŜliwe — rzekł Digory. — Tam jest zupełnie inaczej. Nie pozwolą ci, rozumiesz?

Królowa umiechnęła się z pogardą .— Wielu królów są dziło, Ŝe mogą się oprzeć potędze Domu Charn. Ale wszyscy upadli, a ich imiona zostały

zapomniane. Głupi chłopcze! Czy naprawdę mylisz, Ŝe ja, z moją pięknocią i magią , nie będę miała całego

waszego wiata u stóp, zanim minie rok? Wymówcie swoje zaklęcia i zabierzcie mnie tam natychmiast!

— To jest po prostu straszne — powiedział Digory do Poli.

— MoŜe boisz się o swego wuja? — zapytała Jadis. — Nie obawiaj się. Jeli odda mi naleŜyte honory,

zachowa swoje Ŝycie i tron. Nie udaję się tam, by walczyć przeciw NIEMU. Musi być naprawdę wielkim

czarodziejem, jeli odkrył, w jaki sposób was tutaj wysłać. Czy on jest królem całego waszego wiata, czy

tylko jego częci?

— On w ogóle nie jest królem — wyjanił Digory.— Kłamiesz! — zawołała królowa. — CzyŜ magowie nie pochodzą zawsze z królewskich rodów?

KtóŜ słyszał o czarodzieju pospolitego pochodzenia? Znam prawdę, więc nie sil się na kłamstwa. Twój wuj

jest Wielkim Królem i Wielkim Magiem waszego wiata. Dzięki wiedzy tajemnej ujrzał odbicie mojej

twarzy w jakim magicznym zwierciadle albo sadzawce i poraŜony moją pięknocią wypowiedział potęŜne

zaklęcie, które wstrzą snęło waszym wiatem aŜ do jego podstaw, i wysłał was poprzez przepać między

wiatami, aby prosić o moje względy i przywieć mnie do niego. Odpowiedz mi: czy nie tak było?

— No... NIEZUPEŁNIE — wyją kał Digory.

— Niezupełnie! — zawołała Pola. — PrzecieŜ to są absolutne brednie od począ tku do końca.

— Sługo! — wrzasnęła królowa, odwracają c się z wciekłocią do Poli i łapią c ją za włosy na samym

czubku głowy, tam gdzie najbardziej boli. Czynią c to, puciła ręce obojga dzieci.

— Teraz! — zawołał Digory.

— Szybko! — zawołała Pola.

KaŜde wsadziło natychmiast lewą rękę do lewej kieszeni. Nie musieli zakładać obrą czek na palce. Gdy tylko

ich dotknęli, cały ten posępny, martwy wiat znikną ł im z oczu. JuŜ unosili się w górę, a ciepłe, zielone

wiatło nad ich głowami zbliŜało się coraz szybciej.

Rozdział 6

WUJ ANDRZEJ ZACZYNA MIEĆ KŁOPOTY

— PUŚĆ MNIE! Puć mnie! — krzyczała Pola.

— PrzecieŜ nawet cię nie dotykam! — odkrzykną ł Digory.



23

A potem ich głowy wystrzeliły nad powierzchnię sadzawki. Ogarną ł ich słoneczny spokój Lasu Między

Światami, a po stęchliźnie, chłodzie i martwocie miejsca, które dopiero co opucili, wydawał im się jeszcze

bardziej bogaty, jeszcze bardziej ciepły i bardziej koją cy. Mylę, Ŝe gdyby tylko im na to pozwolono, chętnie

by znowu zapomnieli, kim są i ską d tutaj przybyli, i znowu leŜeliby, odpręŜeni i szczęliwi, półnią c, wsłu-

chują c się, jak rosną drzewa. Ale tym razem co nie pozwalało im nawet o tym pomyleć, bo gdy tylko

wyszli na trawiasty brzeg, stwierdzili, Ŝe nie są sami. Królowa — albo Czarownica, bo i tak moŜna ją na-

zywać — wynurzyła się z sadzawki razem z nimi, trzymają c Połę mocno za włosy. Włanie dlatego Pola

krzyczała: „Puć mnie!”Nawiasem mówią c, ukazało to jeszcze jedną właciwoć magicznych piercieni, o której wuj Andrzej nie

powiedział Digory'emu, bo sam o niej nie wiedział. Aby przeskoczyć do Innego Świata za pomocą jednego z

piercieni, wcale nie trzeba było mieć go na palcu: wystarczyło dotykać kogo, kto dotykał piercienia. W

ten sposób działały one podobnie jak magnes, a kaŜdy wie, Ŝe jeli się złapie magnesem szpilkę, to przycią ga

ona następne, które jej dotykają .

Lecz teraz, w Lesie, królowa Jadis wyglą dała zupełnie inaczej. Była o wiele bardziej blada niŜ w Charnie:

tak blada, Ŝe jej pięknoć przygasła. Przygarbiła się i z trudem oddychała; widać było, Ŝe ciepłe i bogate

powietrze Lasu po prostu ją dusi. śadne z dzieci juŜ się jej nie bało.

— Puć mnie! Puć moje włosy! — zawołała Pola. — O co ci właciwie chodzi?— Hej! Puć jej włosy. Natychmiast! — powiedział Digory.

Nie usłuchała od razu, ale teraz dzieci były silniejsze od niej i po krótkiej walce Pola oswobodziła się.

Królowa zatoczyła się do tyłu, dyszą c cięŜko, a w oczach miała zgrozę.

— Szybko, Digory! — krzyknęła Pola. — Zamieniamy piercienie i skaczemy do domowej sadzawki.

— PomóŜcie mi! Litoci! — jęczała Czarownica, wloką c się za nimi. — Zabierzcie mnie ze sobą . Nie

moŜecie mnie zostawić w tym okropnym miejscu. To powietrze mnie zabija.

— Zapomniała o Racji Stanu? — zapytała Pola mciwie. — To tak jak wtedy, gdy zabiła tych wszystkich

nieszczęników w twoim wiecie. Pospiesz się, Digory.

WłoŜyli juŜ zielone obrą czki na palce, ale Digory jako się ocią gał.

— A niech to piorun strzeli! — zawołał w końcu. — Co z nią zrobić? — Zal mu było królowej i nic na to

nie mógł poradzić.

— Och, nie bą dź takim okropnym osłem! — odpowiedziała Pola. — ZałoŜę się, Ŝe ona tylko udaje. Choć

juŜ! Naprzód!

I schwyciwszy go za rękę, skoczyła do „domowej” sadzawki. „Jak to dobrze, Ŝe zrobilimy ten znak”,

przemknęło jej przez głowę. Ale gdy tylko skoczyli, Digory poczuł, Ŝe jakie mocne i zimne kleszcze złapały

go za ucho. I kiedy opadali w ciemnoć, a wokół nich zawirowały mgliste kształty naszego wiata, zro-

zumiał, Ŝe Czarownica trzyma go dwoma palcami za ucho, a ucisk tych palców staje się coraz mocniejszy.

Na próŜno Digory odpychał ją i kopał. W następnej chwili byli juŜ w pracowni na poddaszu, a wuj Andrzej

we własnej osobie stał przed nimi, osłupiały, wpatrują c się w zadziwiają cą istotę, którą Digory cią gną ł zesobą z Innego Świata.

I trudno mu się dziwić. Digory i Pola równieŜ wlepiali w nią spojrzenia. Nie ulegało wą tpliwoci, Ŝe Cza-

rownica odzyskała swe siły, a teraz, kiedy się na nią patrzyło w naszym wiecie, poród zwykłych przed-

miotów i ludzi, jej widok wprost zapierał dech w piersiach. W Chamie budziła lęk; tu, w Londynie, budziła

grozę. Przede wszystkim nie zdawali sobie dotą d sprawy, jak jest naprawdę wysoka. „Po prostu aŜ trudno

nazwać ją człowiekiem”, mylał Digory i mógł mieć rację, bo są tacy, co twierdzą , Ŝe w Ŝyłach potomków

królewskiej dynastii Charnu płynie krew olbrzymów. Ale nawet ten niezwykły wzrost nie rzucał się w oczy

tak jak promieniują ca z niej pięknoć, bezwzględnoć i Ŝywotnoć. Mam nadzieję, Ŝe mnie zrozumiecie, jeli

powiem, Ŝe sprawiała wraŜenie osoby dziesięć razy bardziej Ŝywej niŜ ludzie, jakich się zwykle spotyka wLondynie. Wuj Andrzej bez przerwy kłaniał się i zacierał ręce, lecz nietrudno było zauwaŜyć, jak bardzo jest

przeraŜony. Przy Czarownicy wydawał się drobnym człowiekiem. A jednak — jak później mówiła Pola —



24

w ich twarzach kryło się jakie nieuchwytne podobieństwo, bardziej zresztą w wyrazie niŜ w rysach. To co

moŜna odnaleźć w twarzach wszystkich czarodziejów, pewne „znamię”, którego królowa Jadis nie znalazła

w twarzy Digory'ego. Patrzą c na te dwie niesamowite postacie, stoją ce naprzeciw siebie, dzieci odczuły

jednak pewną ulgę: stwierdziły, Ŝe nie boją się juŜ wuja Andrzeja. I nietrudno to zrozumieć. Łatwo bowiem

przestać się bać glisty, kiedy się zobaczyło grzechotnika, lub krowy, kiedy się spotkało oszalałego byka.

„Phi! ON... czarodziejem! — pomylał Digory. — Wcale na takiego nie wyglą da. ONA... to co innego!”

A wuj Andrzej wciąŜ kłaniał się i zacierał ręce. Chciał powiedzieć co bardzo uprzejmego, ale w ustach tak

mu zaschło, Ŝe nie mógł wykrztusić ani jednego słowa. Powodzenie „eksperymentu z piercieniami”, jak tookrelał, przewyŜszyło jego oczekiwania do tego stopnia, Ŝe poczuł się co najmniej nieswojo. Bo chociaŜ

zajmował się magią od lat, zawsze starał się (o ile to tylko moŜliwe) pozostawiać innym wszystkie niebez-

pieczne strony tych eksperymentów. Jeszcze nigdy nie zdarzyło mu się co takiego jak to.

W końcu przemówiła Jadis. Nie podniosła głosu, ale co w nim sprawiło, Ŝe cały pokój zadrŜał.

— Gdzie jest ten czarodziej, który wezwał mnie tu z Innego Świata?

— Och... och... pani... — zaczą ł się ją kać wuj Andrzej. — Jestem wielce zaszczycony... niesłychanie

zadowolony... to naprawdę zupełnie nieoczekiwane szczęcie... gdybym tylko miał sposobnoć dokonać

uprzednio jakich przygotowań... ja...

— Gdzie jest czarodziej, głupcze? — powtórzyła Jadis.— To ja... ja nim jestem, pani. Mam nadzieję, Ŝe wybaczysz wszystkie... e-e-e... nieuprzejmoci, na jakie te

dzieci mogły sobie pozwolić. Zapewniam cię, pani, Ŝe nie było moją intencją ...

— Ty?! — przerwała mu królowa jeszcze bardziej strasznym głosem. A potem jednym szybkim krokiem

zbliŜyła się do niego, schwyciła go za siwe włosy i odchyliła mu głowę do tyłu, badają c spojrzeniem jego

twarz, tak jak to zrobiła z Digorym w Chamie. Przez cały czas wuj Andrzej mrugał oczami i nerwowo ob-

lizywał sobie wargi. W końcu puciła go tak gwałtownie, Ŝe zatoczył się na cianę i upadł.

— Ach, tak — powiedziała pogardliwie. — Rzeczywicie jeste swojego rodzaju czarodziejem. Wstań, psie,

i nie rozwalaj się tak, jakby rozmawiał z równym sobie. W jaki sposób poznałe magię? Nie pochodzisz z

królewskiego rodu — to mogę przysią c.

— No więc... aha... tak, to znaczy nie w cisłym sensie — wyją kał wuj Andrzej. — Z niezupełnie kró-

lewskiego. Ketterleyowie są jednak bardzo starym rodem. To stary ród z Dorsetshire, pani.

— Dosyć! — uciszyła go Czarownica. — Widzę przecieŜ, kim jeste. Jeste małym, domorosłym

czarodziejem, który poznał magię z ksią g i zajmuje się odnajdywaniem pewnych jej praw. W twojej krwi i w

twoim sercu nie ma Ŝadnej magii. W moim wiecie z tym rodzajem magów skończylimy jakie tysią c lat

temu. Ale tutaj pozwolę ci być moim sługą .

— Byłbym niezmiernie szczęliwy... wprost zachwycony, gdybym mógł się na co przydać... t-t-to naprawdę

w-w-wielkie szczęcie, zapewniam...

— Dosyć! Mówisz o wiele za duŜo. Wysłuchaj swego pierwszego zadania. Widzę, Ŝe jestemy w duŜym

miecie. Postaraj się natychmiast o rydwan lub latają cy dywan albo o dobrze wytresowanego smoka czy co innego, czym zwykle poruszają się osoby krwi królewskiej w waszym kraju. A potem zaprowadź mnie do

miejsc, w których mogę dostać suknie, klejnoty i niewolników. I Ŝeby wszystko było godne mojej osoby.

Jutro rozpocznę podbój tego wiata.

— Ja... ja... ja zaraz pójdę i sprowadzę doroŜkę

— powiedział wuj Andrzej prawie szeptem, dyszą c cięŜko.

— Stój — rzekła Czarownica, gdy był juŜ u drzwi.

— Niech ci się nie marzy jaka zdrada. Widzę przez ciany i bez trudu odczytuję czyje myli. Będę cię

ledzić, gdziekolwiek będziesz. Przy pierwszym objawie nieposłuszeństwa rzucę na ciebie takie zaklęcie, Ŝe

na czymkolwiek usią dziesz, będziesz się czuł tak, jakby siedział na rozpalonym do czerwonoci Ŝelazie, aza kaŜdym razem, gdy się połoŜysz do łóŜka, będziesz czuł niewidzialne bryły lodu u swych stóp. A teraz

idź.



25

Stary wuj wyszedł, a wyglą dał jak zbity pies z podwiniętym ogonem.

Dzieci zaczęły się bać, Ŝe Jadis zechce pomówić z nimi o tym, co się wydarzyło w Lesie. A jednak ani teraz,

ani później o tym nie wspomniała. Mylę (a Digory są dzi podobnie), Ŝe jej pamięć w ogóle nie była w stanie

zanotować tego spokojnego miejsca, i niezaleŜnie od tego, ile razy i jak długo by tam przebywała, nic by o

tym nie wiedziała. A zresztą teraz, gdy została sama z dziećmi, nie zwracała na Ŝadne z nich najmniejszej

uwagi. To teŜ było bardzo w jej stylu. W Chamie nie zwracała uwagi na Połę, bo tam Digory'ego chciała

uŜyć do swoich celów. Teraz rolę tę przeją ł wuj Andrzej, więc Digory przestał dla niej istnieć. Są dzę, Ŝe

większoć czarownic zachowuje się w podobny sposób. Nie interesują się rzeczami i ludźmi, jeli nie chcą lub nie mogą ich uŜyć. MoŜna powiedzieć, Ŝe są okropnie praktyczne. Tak więc w pokoju zapanowała cisza,

trwają ca minutę lub dwie. Jedynie po sposobie, w jaki Czarownica stukała obcasem w podłogę, moŜna było

wywnioskować, Ŝe zaczyna się niecierpliwić.

Nagle odezwała się, jakby do siebie:

— Co ten stary głupiec robi? Powinnam zabrać ze sobą bat. — I wyszła dumnym krokiem z pracowni na

poszukiwanie wuja Andrzej.

— Uff! — Pola odetchnęła z ulgą . — No, a teraz muszę lecieć do domu. Jest strasznie późno.

— Ale wróć, jak tylko będziesz mogła — rzekł Digory. — To wszystko jest po prostu upiorne. Musimy si ę

zastanowić, co z nią zrobić.— Teraz to niech juŜ twój wuj się o to martwi. To on zaczą ł całą tę głupią zabawę z magią .

— W kaŜdym razie wrócisz, prawda? PrzecieŜ nie moŜesz mnie zostawić samego w takich tarapatach!

— Pójdę do domu tunelem — powiedziała Pola nieco chłodnym tonem. — Tak będzie najszybciej. A jeli

chcesz, Ŝebym wróciła, to moŜe by mnie najpierw przeprosił?

— Przeprosił? — zdziwił się Digory. — Och, te dziewczyny! Co takiego znowu zrobiłem?

— Och, nic, oczywicie, oprócz tego, Ŝe prawie wykręciłe mi rękę w tamtej sali z woskowymi figurami, jak

mały, tchórzliwy tyran. Nic oprócz tego, Ŝe uderzyłe w ten dzwon młotkiem, jak głupi wariat. Nic oprócz

tego, Ŝe odwróciłe się plecami w Lesie, tak Ŝe miała czas złapać cię za ucho, zanim skoczylimy do

sadzawki. To wszystko.

— Och! — Digory był wyraźnie zaskoczony. — No dobrze, przepraszam cię. I naprawdę przykro mi za to,

co się stało w sali z figurami woskowymi. No, przecieŜ powiedziałem „przepraszam”. A teraz zachowaj się

po ludzku i wróć. Jeli nie wrócisz, będę w okropnej sytuacji.

— Nie rozumiem, co ci się moŜe stać? To przecieŜ pan Ketterley ma siedzieć na rozpalonym do czerwonoci

Ŝelazie i spać z bryłą lodu w łóŜku, czy nie?

— Nie o to chodzi. Po prostu martwię się o matkę. Przypućmy, Ŝe ta wiedźma wejdzie do jej pokoju. MoŜe

ją naprawdę miertelnie przestraszyć. Mama jest bardzo chora.

— Och, rozumiem — powiedziała Pola nieco innym tonem. — W porzą dku. Nazwijmy to zawarciem

pokoju. Wrócę, jeli tylko będę mogła. Ale teraz muszę lecieć.

I weszła przez małe drzwiczki do tunelu, a to ciemne miejsce pomiędzy krokwiami, które wydawało się takniepokoją ce i pełne przygód jeszcze kilka godzin temu, stało się bardziej swojskie i spokojne.

Musimy teraz wrócić do wuja Andrzeja. Biedne, stare serce podchodziło mu do gardła, gdy schodził

chwiejnie po schodach z poddasza, wycierają c wciąŜ czoło chusteczką . Kiedy doszedł do swojej sypialni,

zamkną ł się w niej na klucz. Pierwszą rzeczą , jaką zrobił, było wyłowienie z szafy butelki i szklanki, które

schował tam przed ciotką Letycją . Nalał sobie do pełna jakiego ohydnego płynu dla dorosłych i wypił go

jednym haustem. Potem głęboko odetchną ł.

— Daję słowo! — powiedział do siebie. — Jestem straszliwie wstrząnięty. Jestem całkowicie rozstrojony. I

to w moim wieku!

Nalał drugą szklankę, wypił i zaczą ł się przebierać. Nigdy nie widzielicie takiego stroju, ale ja go po prostupamiętam. ZałoŜył na szyję bardzo wysoki, błyszczą cy i sztywny kołnierzyk z rodzaju tych, które zmuszają

do trzymania brody cały czas wysoko. WłoŜył białą kamizelkę w delikatny deseń i zawiesił z przodu złoty



26

łańcuszek od zegarka. WłoŜył swój najlepszy surdut, którego uŜywał tylko z okazji lubów i pogrzebów.

Wyją ł swój najlepszy cylinder i wyczycił go starannie. Na stole stał wazon z kwiatami (przyniesiony tu

przez ciotkę Letycję); wzią ł jeden kwiatek i włoŜył go do butonierki. Z szuflady w komodzie wycią gną ł

czystą chusteczkę do nosa (cudowną , jakiej dzi się juŜ nie dostanie) i skropił ją lekko wodą kolońską .

Wydobył monokl z grubą , czarną tasiemką i wetkną ł go sobie w oczodół. A potem spojrzał na swoje odbicie

w lustrze.

Jak dobrze wiecie, dzieci bywają głupie na swój sposób, a doroli na swój sposób. W tym momencie wuj

Andrzej zaczą ł być głupi w bardzo dorosły sposób. PoniewaŜ w pokoju, w którym obecnie przebywał, niebyło Czarownicy, szybko zapomniał, jak potwornie się jej bał, za to cały był pochłonięty jej oszałamiają cą

pięknocią . Powtarzał sobie: „Piekielnie ładna kobieta, mój panie, piekielnie ładna kobieta. Nieziemskie

stworzenie!” Zdołał teŜ jako zapomnieć, Ŝe to dzieci sprowadziły owo „nieziemskie stworzenie” do jego do-

mu; wydawało mu się, Ŝe to on sam, mocą swojej magii, wezwał ją z jakiego nieznanego wiata.

— Andrzeju, stary chłopie — powiedział do swego odbicia w lustrze — jeste diabelnie dobrze trzymają cym

się gociem, jak na swój wiek. Jeste po prostu dystyngowanym dŜentelmenem, mój panie, ot co.

Jak widzicie, stary głupiec zaczynał sobie wyobraŜać, Ŝe Czarownica się w nim zakocha. Prawdopodobnie

miały z tym co wspólnego owe dwie szklaneczki, a takŜe jego najlepsze ubranie. A poza tym wuj Andrzej

był próŜny jak paw; włanie dlatego został czarodziejem.Otworzył drzwi, zeszedł na dół, kazał słuŜą cej (w tych czasach ludzie często mieli słuŜą cych) przywołać

dwukółkę i zajrzał do saloniku. Tu, jak się spodziewał, zastał ciotkę Letycję, naprawiają cą na klęczkach

stary materac leŜą cy na podłodze przy oknie.

— Ach, moja droga Letycjo — powiedział — muszę... e-e-e... wyjć. Jeli chcesz być dobrą dziewczynką , to

poŜycz mi z pięć funtów.

— Nie, mój drogi Andrzeju — odparła ciotka Letycja swoim mocnym, spokojnym głosem, nie odrywają c się

od naprawy materaca. — Mówiłam ci juŜ niezliczoną iloć razy, Ŝe NIE BĘDĘ ci poŜyczać pieniędzy.

— Bardzo cię proszę, moja kochana dziewczynko, tylko nie bą dź przykra. To bardzo waŜna sprawa. Po-

stawisz mnie w piekielnie cięŜkiej sytuacji, jeli mi nie poŜyczysz.

— Andrzeju — powiedziała ciotka Letycja, tym razem patrzą c mu prosto w oczy — dziwię się, Ŝe nie wstyd

ci prosić MNIE o pienią dze.

Za tymi słowami kryła się długa, nudna historia ze wiata dorosłych. Wystarczy, jeli będziecie wiedzieć, Ŝe

wuj Andrzej, „zajmują c się sprawami finansowymi drogiej Letycji” i nigdy nic nie robią c, a w dodatku

zamawiają c wielkie iloci trunków i cygar (za co rachunki musiała oczywicie płacić ciotka), w cią gu

trzydziestu lat doprowadził jej mają tek do opłakanego stanu.

— Moja kochana dziewczynko — rzekł wuj Andrzej — nie rozumiesz, o co tu chodzi. Będę miał dzisiaj

pewne nieoczekiwane wydatki. Muszę urzą dzić małe przyjęcie. No, proszę cię, nie bą dź przykra.

— A kogóŜ to, jeli wolno wiedzieć, zamierzasz przyjmować, Andrzeju? — zapytała ciotka.

— W-w-włanie odwiedziła mnie niesłychanie wybitna osobowoć.— Niesłychane bzdury! — zawołała ciotka Letycja. — W cią gu ostatniej godziny nikt nie dzwonił do drzwi.

W tym momencie drzwi otworzyły się gwałtownie. Ciotka Letycja spojrzała i ku swemu zdumieniu

zobaczyła na progu niezwykle wysoką kobietę we wspaniałej szacie, z nagimi ramionami i płoną cymi

oczami. Była to Czarownica.



27

Rozdział 7

CO SIĘ WYDARZYŁO PRZED DOMEM

— Niewolniku, jak długo mam czekać na rydwan? — zagrzmiał głos Czarownicy. Wuj Andrzej bez słowa

czmychną ł do najdalszego ką ta pokoju. Teraz, gdy ją ponownie zobaczył, wszystkie głupie myli, jakie muprzychodziły do głowy przed lustrem, wywietrzały w jednej chwili jak kamfora. Natomiast ciotka Letycja

wstała z materaca i stanęła na rodku salonu.

— Czy moŜesz mi wyjanić, Andrzeju, kim jest ta młoda osoba? — zapytała lodowatym tonem.

— To wybitny goć z zagranicy... b-b-bardzo waŜna osobistoć — wyją kał wuj.

— Bzdury! — krzyknęła ciotka i zwróciła się do Czarownicy: — Wyno się natychmiast z mojego domu,

bezwstydnico, albo wezwę policję! — Była przekonana, Ŝe Jadis pracuje w cyrku i nie mogła zaakceptować

jej nagich ramion.

— Kim jest ta kobieta? — zapytała Jadis. — Na kolana, słuŜko, zanim cię unicestwię!

— Tylko nie radzę uŜywać w tym domu takich mocnych słów, młoda osobo — odpowiedziała ciotka.Królowa odchyliła się nieco do tyłu, a jej oczy miotały błyskawice. Wujowi Andrzejowi wydawało się, Ŝe

jest teraz jeszcze wyŜsza niŜ przedtem. Wycią gnęła rękę w tym samym gecie i wyrzekła te same strasznie

brzmią ce słowa, które zamieniły w pył pałacowe wrota w Chamie. Ale nic się nie wydarzyło prócz tego, Ŝe

ciotka Letycja powiedziała:

— Tak włanie mylałam. Ta kobieta jest pijana. Kompletnie pijana! Po prostu nie moŜe juŜ wyraźnie

mówić.

Musiała to być straszna chwila dla Czarownicy, gdy nagle zrozumiała, Ŝe jej moc zamieniania ludzi w pył

tak rzeczywista w jej wiecie, w tym po prostu przestała działać. Ani na chwilę nie straciła jednak opa-

nowania. Nie marnują c czasu na zastanawianie się nad swoim niepowodzeniem, skoczyła do przodu, schwy-

ciła ciotkę Letycję za szyję i kolana, uniosła wysoko, jakby nieszczęsna kobieta była zwykłą lalką , i rzuciła

przez pokój. Kiedy ciotka Letycja jeszcze leciała w powietrzu, słuŜą ca (dla której to przedpołudnie zaczy-

nało być cudownie intrygują ce) wsadziła głowę przez uchylone drzwi i powiedziała:

— Powóz juŜ przyjechał, proszę pana.

— Prowadź, niewolniku — zwróciła się Czarownica do wuja Andrzeja. Ten zaczą ł mruczeć co o „godnej

poŜałowania przemocy” i o „stanowczych protestach”, lecz jedno spojrzenie Jadis uciszyło go natychmiast.

Wyszli razem z pokoju, a potem z domu; Digory zbiegał włanie ze schodów, gdy zamykały się za nimi

drzwi.

— O rety! — zawołał. — Wyrwała się do Londynu. I to z wujem Andrzejem! Nie mam zielonego pojęcia,

co się teraz stanie.— Och, paniczu Digory — powiedziała słuŜą ca (dla której ten dzień był naprawdę cudowny) — mylę, Ŝe

panna Ketterley co sobie zrobiła. — Oboje weszli do salonu, zęby zobaczyć, co się stało.

Gdyby ciotka Letycja upadła na gołą podłogę albo nawet na dywan, jestem pewien, Ŝe połamałaby sobie

wszystkie koci, ale szczęliwym trafem spadła na materac. Jak wiele starych ciotek w owych czasach, była

bardzo gruba i pulchna. Po kilku minutach, gdy podano jej sole trzeźwią ce, oznajmiła, Ŝe prócz kilku

siniaków jest zdrowa i cała. I od razu zapanowała nad sytuacją .

— Saro — zwróciła się do słuŜą cej (która nigdy jeszcze nie przeŜyła tak cudownego dnia) — idź zaraz na

posterunek policji i powiedz im, Ŝe jest tutaj jaka wielka, niebezpieczna lunatyczka. Sama zaniosę obiad

pani Kirke. — Pani Kirke była, rzecz jasna, matką Digory'ego.Kiedy matka została nakarmiona, Digory i ciotka Letycja sami zjedli obiad. A później chłopiec zaczą ł się

gorą czkowo zastanawiać, co robić dalej.



28

Główny problem polegał na tym, w jaki sposób — i to jak najprędzej — przenieć Czarownicę z powrotem

do jej wiata lub w kaŜdym razie wysłać gdzie z naszego. Na razie za wszelką cenę nie moŜna jej pozwolić

na miotanie się po całym domu. Matka nie moŜe jej zobaczyć. Jeli to moŜliwe, trzeba teŜ co zrobić, aby nie

szalała po Londynie. Digory'ego nie było przy nieudanej próbie unicestwienia ciotki Letycji, natomiast

widział, jak zniknęły wrota pałacu w Chamie. Znał więc jej straszliwą moc, ale nie wiedział, Ŝe utraciła ją ,

przybywają c do naszego wiata. Wiedział teŜ, Ŝe zamierza podbić nasz wiat. WyobraŜał sobie, Ŝe włanie w

tej chwili mogła unicestwić Pałac Buckingham lub Parlament, a uprzednio zamienić sporą liczbę policjantów

w małe kupki prochu. Nie miał pojęcia, co z tym wszystkim począć. „Ale przecieŜ te piercienie działają tak jak magnes — pomylał. — JeŜeli tylko zdołam jej dotknąć i szybko włoŜę ten Ŝółty, oboje przeniesiemy się

do Lasu Między Światami. Ciekawe, czy znowu tak osłabnie? Czy samo to miejsce tak na nią działa, czy

moŜe był to skutek wstrzą su po wyrwaniu się z tamtego wiata? W kaŜdym razie chyba będę musiał

zaryzykować. Ale jak tu teraz odnaleźć potwora? Ciotka na pewno nie wypuci mnie z domu, dopóki jej nie

powiem, doką d idę. Mam tylko dwa pensy. Potrzebuję mnóstwo pieniędzy na autobusy i tramwaje, jeŜeli

mam jej szukać po całym Londynie. I w ogóle nie mam zielonego pojęcia, gdzie jej szukać. Czy wuj Andrzej

wciąŜ jej towarzyszy?”

W końcu doszedł do wniosku, Ŝe jedyne, co mu pozostało, to czekać, w nadziei, iŜ wuj Andrzej i Czarownica

sami wrócą do domu. Jeli wrócą , musi szybko wybiec na ulicę, złapać Czarownicę i włoŜyć Ŝółty piercień,zanim ta wiedźma zdoła wejć do domu. Oznaczało to, Ŝe musi pilnować drzwi wejciowych jak kot mysiej

dziury: nawet na chwilę nie wolno mu zejć z posterunku. Poszedł więc do jadalni i przykleił nos do szyby w

oknie w owalnym wykuszu, z którego mógł widzieć schodki przed wejciem i ulicę w obie strony: nikt nie

mógł więc podejć do drzwi wejciowych nie zauwaŜony przez Digory'ego. „Ciekaw jestem, co robi Pola”

— pomylał.

Zastanawiał się nad tym prawie pół godziny. Czas wlókł się niemiłosiernie. Ale wy nie musicie się za-

stanawiać tak długo, bo zaraz wam o tym powiem. Pola spóźniła się na obiad i w dodatku miała prze-

moczone buty i skarpetki. Kiedy ją zapytano, gdzie była i co — „na miłoć boską ” — robiła, odpowiedziała,

Ŝe była na dworze z Digorym. Wypytywana dalej wyznała, Ŝe zamoczyła nogi w sadzawce, a ta sadzawka

znajduje się w lesie. Na pytanie, gdzie jest ten las, nie potrafiła odpowiedzieć. Gdy ją zapytano, czy jest w

którym z parków, odrzekła — nie bardzo mijają c się z prawdą — Ŝe moŜna to nazwać parkiem. Jej matka

wywnioskowała z tego wszystkiego, Ŝe Pola wyszła z domu, nie mówią c o tym nikomu, udała się do nie

znanej jej dzielnicy Londynu i w jakim dziwnym parku zabawiała się wskakiwaniem do kałuŜy. W

rezultacie Pola dowiedziała się, Ŝe jest nieznoną dziewczyną i Ŝe nie będzie jej wolno bawić się z „tym

chłopakiem od Ketterleyów”, jeli podobne rzeczy jeszcze raz się powtórzą . Potem dostała obiad, ale bez

jego najlepszych częci, i wysłano ją do łóŜka na dwie bite godziny. W owych czasach takie rzeczy zdarzały

się dzieciom doć często.

Tak więc, podczas gdy Digory wyglą dał przez okno w jadalni, Pola leŜała w łóŜku, a oboje rozmylali nad

tym, jak okropnie wolno wlecze się niekiedy czas. Jeli o mnie chodzi, to wolałbym raczej być na miejscuPoli. W końcu musiała jedynie czekać, aŜ miną te dwie godziny, natomiast Digory co chwila słyszał turkot

doroŜki czy wozu piekarza za rogiem i mylał: „O, juŜ jedzie!” i za kaŜdym razem okazywało się, Ŝe to nie

Czarownica. A pomiędzy tymi fałszywymi alarmami zegar tykał i tykał, a jaka wielka mucha obijała się z

głonym bzykaniem o szybę, zbyt jednak wysoko, by moŜna jej było dosięgnąć. Był to jeden z tych domów,

które po południu robią się bardzo senne i nudne, a zawsze pełne są zapachu baraniny.

Podczas tego długiego wyczekiwania i wyglą dania zdarzyła się pewna drobna rzecz, o której wspomnę, bo

później nabierze duŜego znaczenia. Przyszła jaka kobieta z winogronami dla jego matki, a poniewaŜ drzwi

do jadalni były otwarte, Digory słyszał rozmowę, jaką prowadziła z nią ciotka Letycja.

— Co za piękne winogrona! — rozległ się głos ciotki. — Jestem pewna, Ŝe gdyby cokolwiek mogło jejpomóc, to włanie te winogrona. Biedna, kochana mała Mabel! Niestety, obawiam się, Ŝe tylko owoce z

Kraju Młodoci mogłyby jej pomóc. W TYM wiecie niewiele juŜ jej pomoŜe.



29

Gdyby Digory usłyszał to zdanie o Kraju Młodoci kilka dni wczeniej, pomylałby, Ŝe ciotka Letycja nie

ma nic szczególnego na myli, jak to często bywa z dorosłymi, i wcale by go to nie zainteresowało. Nawet

teraz w pierwszej chwili nie zwrócił na to większej uwagi. Lecz nagle błysnęła mu w głowie myl, Ŝe prze-

cieŜ wie juŜ (nawet jeli ciotka Letycja o tym nie wiedziała), iŜ naprawdę istnieją inne wiaty — sam prze-

cieŜ był w jednym z nich. A jeli tak, to gdzie moŜe istnieć prawdziwy Kraj Wiecznej Młodoci. MoŜe ist-

nieć prawie wszystko! W jakim innym wiecie mogą rosnąć owoce, które naprawdę mogłyby uleczyć jego

matkę! Sami wiecie, co człowiek czuje, gdy zacznie mieć nadzieję na co, czego naprawdę rozpaczliwie pra-

gnie; nieomal walczy z tą nadzieją , bo jest zbyt piękna, by mogła być prawdziwa — nadzieje tyle razy juŜ gozawiodły! Tak włanie czuł teraz Digory. Ale nie chciał bynajmniej pozbywać się swej niespodziewanej

nadziei. PrzecieŜ to moŜe być... naprawdę, naprawdę, to moŜe być prawda! Tyle niezwykłych rzeczy juŜ się

wydarzyło. Ma przecieŜ magiczne piercienie.

Przez kaŜdą z tych sadzawek w lesie na pewno moŜna dostać się do jakiego innego wiata. MoŜna je zwie-

dzać po kolei. AŜ wreszcie, wreszcie to się stanie: MAMA ZNOWU BĘDZIE ZDROWA. Znowu wszystko

będzie dobrze. Zupełnie zapomniał o pilnowaniu powrotu Czarownicy. Jego ręka juz wędrowała ku kieszeni,

w której spoczywała Ŝółta obrą czka, gdy nagle usłyszał stukot kopyt galopują cego konia. „Ojej! Co to

takiego? — pomylał. — Wóz straŜy ogniowej? Ciekaw jestem, gdzie się pali. O holender! Jadą tutaj! Nie,

to przecieŜ ONA!”Nie muszę wam chyba mówić, kogo miał na myli. Najpierw pojawił się dwukołowy powóz. Na koźle nie

było nikogo. A na dachu — wyprostowana, wygięta w niesamowity sposób, gdy powóz w pełnym pędzie

zakręcał na rogu — stała królowa Jadis, postrach Charnu. Rozchylone wargi ukazywały lnią ce zęby, oczy

płonęły dzikim ogniem, długie włosy powiewały za nią jak ogon komety. W ręku trzymała bat, którym

okładała biedne zwierzę bez litoci. Nozdrza konia były czerwone i szeroko rozdęte, a boki pokrywała piana.

W szalonym galopie dobiegł do ich domu, mijają c latarnię zaledwie o cal, i zatrzymał się gwałtownie prawie

w miejscu, cią gnięty morderczym szarpnięciem lejców. Powóz uderzył w latarnię i rozleciał się na kawałki.

W ostatniej chwili Czarownica skoczyła w niewiarygodny sposób i wylą dowała zręcznie na grzbiecie konia.

W mgnieniu oka dosiadła go okrakiem, nachyliła się i szepnęła co prosto do jego ucha. Nie mam pojęcia, co

mu powiedziała, ale z całą pewnocią nic, co by go uspokoiło. Staną ł dęba, wstrzą sają c grzywą , i zarŜał

głono, a przypominało to bardziej wycie niŜ rŜenie konia. Tylko naprawdę doskonały jeździec mógł się

teraz utrzymać na jego grzbiecie.

Zanim Digory odzyskał oddech, zaczęło się dziać wiele innych rzeczy. TuŜ za szczą tkami dwukółki za-

trzymała się druga, z której wyskoczył jaki tęgi jegomoć w surducie oraz policjant. Potem nadjechała

trzecia, a wyskoczyło z niej znowu trzech policjantów. Za nią nadjechało na rowerach około dwudziestu

łudzi (w większoci chłopców na posyłki), wrzeszczą c i gwiŜdŜą c. Na samym końcu pojawił się tłum

pieszych; wszyscy byli zgrzani długim biegiem, ale najwyraźniej bardzo uradowani. We wszystkich domach

pootwierały się z trzaskiem okna, a w kaŜdych drzwiach pojawiły się słuŜą ce, kucharki i pokojówki.

Tymczasem ze szczą tków pierwszej doroŜki zaczą ł się wygrzebywać jaki starszy pan. Kilkunastu ludzirzuciło się, aby mu pomóc, ale kaŜdy cią gną ł go w inną stronę, więc prawdopodobnie szybciej by staną ł na

nogach o własnych siłach. Digory podejrzewał, Ŝe to wuj Andrzej, lecz nie mógł dostrzec jego twarzy, bo

przykrywał ją całkowicie cylinder wbity na głowę po samą szyję.

Digory wypadł z domu i wmieszał się w tłum.

— To ta kobieta! To ta kobieta! — wrzeszczał gruby jegomoć, wskazują c na Jadis. — Czyńcie swoją

powinnoć, konstablu. Wyniosła z mojego sklepu towarów za tysią ce funtów. Spójrzcie na ten sznur pereł na

jej szyi. Jest mój. I podbiła mi oko.

— Tak jest, panie starszy, nie da się ukryć! — zawołał kto z tłumu. — To najpiękniej podbite oko, jakie

widziałem w Ŝyciu! Dobra robota, nie ma co! Ale ta baba ma krzepę!— Powinien pan od razu przyłoŜyć na to kawał surowego befsztyka, to najlepsze, co moŜe być — radził

chłopiec od rzeźnika.



30

— Cisza! — zawołał najwaŜniejszy z policjantów. — Co tu się właciwie dzieje?

— Włanie mówię, Ŝe ona... — zaczą ł grubas, gdy kto krzykną ł:

— Nie pozwólcie uciec temu gociowi z doroŜki! To on ją przywiózł!

Starszemu panu, który bez wą tpienia był wujem Andrzejem, włanie udało się stanąć na nogach.

— A więc — policjant zwrócił się teraz do niego

— co to wszystko znaczy?

— Omfly — pomfly — szomf — odpowiedział głos wuja spod cylindra.

— Tylko bez Ŝartów — rzekł policjant surowo.— Zaraz się pan przekona, Ŝe to wcale nie jest takie mieszne. Proszę zdjąć ten kapelusz. Jasne?

Łatwiej było powiedzieć, niŜ wykonać. Przez jaki czas wuj Andrzej mocował się bezskutecznie ze swoim

cylindrem, aŜ w końcu dwóch policjantów schwyciło za rondo i pomogło mu się od niego uwolnić.

— Dziękuję, dziękuję — wyją kał wuj słabym głosem. — Dziękuję. Och, jestem zupełnie rozbity. Gdyby

kto mógł podać mi szklaneczkę brandy...

— Teraz posłuchajcie, co ja mówię, jasne? — przerwał mu policjant, wyjmują c bardzo duŜy notes i bardzo

mały ołówek. — Czy ta młoda dama jest pod pańską opieką ?

— Uwaga! — rozległo się jednoczenie kilka głosów. Policjant w ostatniej chwili uratował sobie Ŝycie,

uskakują c spod kopyt konia, który ponownie staną ł dęba. Czarownica zawróciła go w miejscu pyskiem wstronę tłumu. W ręku miała długi, błyszczą cy nóŜ, którym odcinała uprząŜ łą czą cą konia z resztkami po-

wozu.

Przez cały czas Digory usiłował znaleźć odpowiednią pozycję, umoŜliwiają cą mu dotknięcie Czarownicy.

Nie było to wcale proste, bo z tej strony cisnęło się zbyt wielu ludzi. Aby znaleźć się po drugiej stronie,

musiałby przejć między kopytami konia a Ŝelaznymi sztachetami przed domem (dom państwa Ketterleyów

miał suterenę). JeŜeli znało się choć trochę na koniach, a zwłaszcza kiedy się widziało, w jakim stanie był

ten koń, wykonanie takiego manewru stawało się doć nieprzyjemną sprawą . Digory wiedział wiele o

koniach, ale zacisną ł zęby, gotów rzucić się naprzód w odpowiednim momencie.

Jaki męŜczyzna o czerwonej twarzy, w meloniku na głowie, przecisną ł się przez tłum i staną ł przed po-

licjantem.

— Szacunek, panie posterunkowy — powiedział. — Ten koń, na którym ona siedzi, naleŜy do mnie, takŜe

samo jak ta drynda, którą rozwaliła w drzazgi.

— W swoim czasie, w swoim czasie — odpowiedział mu policjant.

— Ale tu nie ma na co czekać, panie konstablu. Znam tego konia jak swoją starą . To nie jest zwykła szkapa.

Jej ojciec był normalnym oficerskim rumakiem w kawalerii Jej Królewskiej Moci. I jeli ta paniusia będzie

go wciąŜ denerwowała, to będą trupy. Zaraz po niego pójdę.

Policjant uznał to za dobrą okazję, by cofnąć się trochę dalej od konia. DoroŜkarz zrobił krok naprzód,

spojrzał na Jadis i powiedział doć uprzejmym tonem:

— No, panienko, teraz go złapię u pyska, a ty złaź. Jeste damą i chyba nie chcesz mieć przykroci, nie?Dobrze ci zrobi, jak pójdziesz do domu, wypijesz kubek herbaty i trochę się połoŜysz. Od razu poczujesz się

lepiej. — I wycią gną ł rękę ku pyskowi konia, mruczą c: — Spokojnie, Truskawku, spokojnie, stary.

— Psie! — rozległ się zimny, czysty głos, dźwięczą cy jak stal ponad wrzawą tłumu. — Psie, zabierz rękę z

naszego królewskiego rumaka! Jestem cesarzową Jadis.

Rozdział 8

WALKA POD LATARNIĄ



31

— HO-HO! Cysarzowa! To się zobaczy! — odezwał się jaki głos z tłumu, a potem inny głos zawołał:

— Niech Ŝyje cesarzowa Colney Hatch!* DuŜa częć tłumu ryknęła ochoczo:

— Niech Ŝyje! Niech Ŝyje! Niech Ŝyje!

Na twarzy Czarownicy pojawił się rumieniec. Lekko skinęła głową . Ale wiwaty utonęły w głonym miechu

i wkrótce zrozumiała, Ŝe robią sobie z niej pomiewisko. Wyraz jej twarzy raptownie się zmienił. PrzełoŜyła

nóŜ do lewej ręki, a potem, bez Ŝadnego ostrzeŜenia, zrobiła co, co uciszyło tłum w jednej chwili.

Swobodnie, bez wysiłku, jakby to była najzwyklejsza rzecz pod słońcem, wcią gnęła rękę i wyłamała jedną z

Ŝelaznych sztab, wspierają cych latarnię na słupie. Jeli w tym wiecie utraciła częć swoich czarnoksięskichzdolnoci, to z pewnocią nie straciła swej siły: mogła złamać Ŝelazną sztabę, jakby to była pałeczka z cukru.

Podrzuciła swoją nową broń wysoko w górę, złapała ją i cią gnęła wodze tak, Ŝe koń znowu staną ł dęba.

*Colney Hatch to nazwa zakładu dla umysłowo chorych, który istniał w Londynie pod koniec XIX wieku

(przyp. tłum )

„Teraz albo nigdy”, pomylał Digory i błyskawicznie przelizną ł się między koniem a Ŝelaznym ogro-

dzeniem. Gdyby tylko koń uspokoił się na chwilę, mógłby złapać Czarownicę za nogę. Nagle rozległ się

straszny trzask i głuchy odgłos upadku. Czarownica uderzyła sztabą w hełm policjanta, który padł na ziemię jak kręgiel trafiony kulą .

— Szybko, Digory! Trzeba z tym skończyć! — odezwał się jaki głos tuŜ obok niego. To była Pola.

Przybiegła, gdy tylko pozwolono jej wstać z łóŜka.

— Nie zawiodła! — odpowiedział Digory stłumionym głosem. — Trzymaj się mnie. Zaraz będziesz

musiała uŜyć piercienia. Pamiętaj — Ŝółty! I nie dotykaj go, dopóki nie krzyknę.

Rozległ się drugi trzask i jeszcze jeden policjant upadł na ziemię. Z tłumu zabrzmiały gniewne okrzyki:

— Ścią gnijcie ją z konia! Wyrwijcie parę brukowców! Wezwijcie wojsko!

Ale większoć gapiów starała się znaleźć jak najdalej konia. Tylko doroŜkarz okazał odwagę i trzymał się

wciąŜ blisko, uskakują c i uchylają c się przed sztabą , lecz wciąŜ próbują c złapać Truskawka za uzdę przy

pysku.

Z tłumu znowu odezwały się wrzaski i gwizdy. Nad głową Digory'ego przeleciał ze wistem kamień. A

potem rozległ się głos Czarownicy, czysty i donony jak dzwon:

— Nędzny motłoch! Drogo mi za to zapłacicie, kiedy podbiję wasz wiat. Z tego miasta nie zostanie kamień

na kamieniu. Uczynię z nim to, co uczyniłam z Chamem, z Felindą , z Sorlojem, z Bramandinem.

Digoremu udało się wreszcie schwycić ją za kostkę, lecz potęŜne kopnięcie prawie zwaliło go z nóg. Pucił

jej nogę, czują c krew w ustach. Gdzie z pobliŜa dobiegł go drŜą cy pisk wuja Andrzeja:

— Pani! Moja droga młoda damo! Na miłoć boską , opamiętaj się!

Digory znów schwycił ją za nogę i znowu został odtrą cony na ziemię. śelazna sztaba wistała w powietrzu,

powalają c coraz to nowe ofiary. Skoczył po raz trzeci i schwycił ją za piętę, zaciskają c kurczowo palce aŜ dobólu.

— Naprzód! — wrzasną ł do Poli.

Nareszcie! Rozgniewane i przeraŜone twarze znikły. Rozgniewane i przeraŜone głosy ucichły. Wszystkie —

prócz głosu wuja Andrzeja. TuŜ obok Digory'ego rozlegał się w ciemnoci jego Ŝałosny lament:

— Och! Och! Czy to delirium? Czy to juŜ koniec? DłuŜej tego nie zniosę. To nieuczciwe. Nigdy nie za-

mierzałem być czarodziejem. To jakie nieporozumienie. To wszystko wina mojej matki chrzestnej. Pro-

testuję. W moim stanie zdrowia. Bardzo stara rodzina z Dorsetshire.

„A niech to dunder winie! — pomylał Digory. — Wcale nie mielimy zamiaru zabierać JEGO. Ojej, ale

cyrk!”— Czy jeste tu, Polu?

— Tak, jestem. Nie rozpychaj się tak.



32

— PrzecieŜ nie... — zaczą ł Digory, ale nie skończył, bo ich głowy wynurzyły się w ciepłej, zielonej

powiacie Lasu. A kiedy wygramolili się z sadzawki, Pola zawołała:

— Och, zobacz! Ścią gnęlimy tu równieŜ tego starego konia! I pana Ketterleya. I doroŜkarza. A to ci heca!

Gdy tylko Czarownica zobaczyła, Ŝe znowu jest w Lesie Między Światami, pobladła i pochyliła się, aŜ jej

twarz dotknęła grzywy konia. Nietrudno było zauwaŜyć, Ŝe miertelnie osłabła. Wuj Andrzej dygotał na

całym ciele. Natomiast koń potrzą sną ł grzywą , zarŜał radonie i poczuł się o wiele lepiej. Po raz pierwszy,

odką d go Digory zobaczył, odzyskał spokój. Przytulone dotychczas do łba uszy wyprostowały się, a płoną ce

przeraŜeniem oczy przygasły.— O tak, mój staruszku — powiedział doroŜkarz, klepią c konia po szyi. — Tak jest lepiej. Uspokój się i

odsapnij.

Koń zrobił najbardziej naturalną w wiecie tzęci.. Był bardzo spragniony (i trudno się dziwić), więc po-

człapał powoli do najbliŜszej sadzawki i wszedł do niej, Ŝeby się napić. A z nim — zupełnie bezwiednie —

w sadzawce znalazła się reszta podróŜników między wiatami. Digory wciąŜ ciskał kurczowo piętę Cza-

rownicy, a Pola trzymała Digorego za rękę. Jedna ręka doroŜkarza spoczywała na szyi konia, a drugą złapał

włanie wuj Andrzej, wciąŜ dygocą cy ze strachu.

— Szybko! — powiedziała Pola, patrzą c Digoremu w oczy — Zielone!

I w ten sposób koń nie zdąŜył zaspokoić swego pragnienia. Wszyscy zaczęli nagle spadać w ciemnoć. Koń zarŜał, wuj Andrzej zaszlochał.

— No, mielimy trochę szczęcia — zauwaŜył Digory.

Zapanowała cisza, a potem rozległ się głos Poli:

— Czy nie powinnimy juŜ gdzie być?

— Chyba juŜ gdzie jestemy — odrzekł Digory. — W kaŜdym razie ja stoję na czym twardym.

— Aha, ja teŜ dopiero teraz poczułam. Ale dlaczego wciąŜ jest tak ciemno? Słuchaj, czy nie weszlimy do

jakiej złej sadzawki?

— MoŜe to jest Charn — rzekł Digory — tylko Ŝe wrócilimy w rodku nocy.

— To nie jest Charn — rozległ się głos Czarownicy. — To jest pusty wiat. To jest NIC.

I w rzeczy samej, było to najbliŜsze tego, co czuli. Otaczała ich taka ciemnoć, Ŝe nie widzieli się nawzajem

i nie robiło to Ŝadnej róŜnicy, czy miało się oczy otwarte czy zamknięte. Stopami dotykali czego zimnego i

płaskiego, co mogło być ziemią , ale na pewno nie trawą czy mchem. Powietrze było chłodne, suche i

nieruchome.

— Mój los się dopełnił — powiedziała Czarownica przeraźliwie martwym tonem.

— Och, nie mów takich rzeczy, pani — wybełkotał wuj Andrzej. — Moja droga młoda damo, błagam cię,

nie mów takich rzeczy. Nie moŜe być tak źle, jak mówisz. Ach, woźnico, mój dobry człowieku, czy nie masz

czasem przy sobie buteleczki? Przydałaby mi się kropelka czego mocnego.

— Spokojnie, spokojnie — odezwał się mocny, miały, dobry głos doroŜkarza. — Bez nerwów, dobrze

radzę. Nikt nie połamał koci? Dobra. Jest więc chyba za co okazać komu trochę wdzięcznoci, nie? Togrubo więcej, niŜ moŜna by się spodziewać po takim spadaniu na łeb na szyję. Jeli wpadlimy do jakiej

dziury, co całkiem moŜebne, bo wciąŜ kopią nowe stacje metra, to prędzej czy później kto się tutaj zjawi i

nas wcią gnie, nie ma strachu. Jeli jestemy nieboszczykami, a nie będę się z nikim kłócił, Ŝe tak nie jest, to

cóŜ, ci, co mają olej w głowie, pamiętają , Ŝe kupa gorszych rzeczy zdarza się na morzu; tak czy owak kaŜden

jeden musi w końcu umrzeć. Nie ma się czego bać, jeli się Ŝyło przyzwoicie. Jakby się mnie kto pytał, to

powiem, Ŝe najlepsze, co moŜna zrobić w tej chwili, to zapiewać jaką poboŜną pień.

I zrobił to. Bez Ŝadnych ceregieli zapiewał hymn dziękczynienia za dobre zbiory. Słowa hymnu nie bardzo

pasowały do tego miejsca, które sprawiało wraŜenie, jakby w nim jeszcze nic nie wyrosło od począ tku czasu,

ale była to jedyna poboŜna pień, jaką dobrze pamiętał. Miał piękny, mocny głos i dzieci przyłą czyły się doniego; bardzo je to podniosło na duchu. Wuj Andrzej i Czarownica nie piewali.

Pod koniec pieni Digory poczuł, Ŝe kto cią gnie go za łokieć, a po zapachu brandy, cygar i wody kolońskiej



33

poznał wuja Andrzeja. Wuj odcią gną ł go ostroŜnie na bok. Kiedy juŜ odeszli na pewną odległoć, zbliŜył

usta do ucha Digory'ego i wyszeptał:

— Teraz, chłopcze. WłóŜ swój piercień. Wracamy.

Ale Czarownica miała bardzo dobry słuch.

— Głupcze! — rozległ się jej głos, a potem dźwięki, po których poznali, Ŝe zeskoczyła z konia. — Za-

pomniałe, Ŝe mogę czytać w cudzych mylach? Puć tego chłopca! JeŜeli spróbujesz zdrady, moja zemsta

będzie tak straszna, Ŝe nigdy jeszcze w Ŝadnym ze wiatów nie słyszano o podobnej od począ tku czasu.

— I jeli mylisz — dodał Digory — Ŝe jestem taką winią , by uciec i zostawić Połę — i doroŜkarza — ikonia — w takim miejscu jak to, to się piekielnie mylisz.

— Jeste nieznonym, aroganckim chłopcem — powiedział wuj Andrzej.

— Ciiiicho! — odezwał się doroŜkarz. Wszyscy zamilkli i nadsłuchiwali z uwagą .

W otaczają cej ich ciemnoci wreszcie co się działo. Z tak daleka, Ŝe Digory nie mógł nawet rozpoznać

kierunku, zaczą ł dochodzić jaki piew. Niekiedy wydawało mu się, Ŝe głos dobiega ze wszystkich stron

jednoczenie, a niekiedy, Ŝe wydobywa się spod ziemi. Jego niskie, głębokie tony mogły być głosem samej

ziemi. Ta pień nie miała słów, trudno nawet powiedzieć, Ŝe miała jaką melodię. Był to jednak najcu-

downiejszy dźwięk, jaki Digory kiedykolwiek słyszał, poza wszelkimi porównaniami, tak cudowny, Ŝe aŜ

wprost trudny do zniesienia. Nawet koń zdawał się nim cieszyć: wydał z siebie tak radosne rŜenie, jakietylko moŜe wydać z siebie koń, który po latach cią gnięcia doroŜki znalazł się z powrotem na starym past-

wisku, gdzie niegdy biegał jako źrebię, i zobaczył kogo, kogo pamiętał i lubił, jak idzie ku niemu przez

łą kę z kawałkiem cukru w ręku.

— Mój BoŜe! — szepną ł doroŜkarz. — Czy to nie piękne?

A potem wydarzyły się, w tym samym momencie, dwie nowe, cudowne rzeczy. Do głosu dołą czyły się inne,

chłodne, dzwonią ce, srebrzyste głosy, a było ich niezliczenie wiele. Wypiewywały wysoko, o wiele wyŜej

niŜ pierwszy głos, lecz w doskonałej z nim harmonii. I nagle ciemnoci nad ich głowami rozjarzyły się od

gwiazd. Nie pojawiały się stopniowo, jedna po drugiej, jak to bywa w letnie wieczory. W jednej chwili nie

było nic prócz ciemnoci, w następnej — tysią ce wietlistych punktów. Były tam gwiazdy samotne. Były

gwiazdozbiory, były planety — wszystkie o wiele większe i janiejsze niŜ w naszym wiecie. A pojawiły się

dokładnie w tej samej chwili, w której rozbrzmiały nowe głosy. Gdybycie je widzieli i słyszeli tak jak

Digory, bylibycie prawie pewni, Ŝe to piewają same gwiazdy i Ŝe to włanie ów Pierwszy Głos, ten

głęboki, sprawił, iŜ pojawiły się i zaczęły piewać. — Bogu niech będzie chwała! — zawołał doroŜkarz. —

Chyba bym przez całe Ŝycie był lepszym człowiekiem, gdybym wiedział, Ŝe są na wiecie takie rzeczy!

Pierwszy Głos zabrzmiał teraz głoniej i bardziej triumfalnie, a głosy w niebie zaczęły cichnąć. I zaczęło się

dziać jeszcze co innego.

Daleko, nad samym horyzontem, niebo poszarzało. Powiał lekki, orzeźwiają cy wiatr. Powoli, lecz nie-

ustannie, w tym jednym miejscu niebo stawało się coraz janiejsze. Na jego tle pojawiły się ciemne zarysy

wzgórz. A Głos wciąŜ piewał. Wkrótce zrobiło się tak jasno, Ŝe widzieli swoje twarze. DoroŜkarz i dziecimieli usta otwarte i płoną ce oczy; chłonęli ów cudowny piew całą swą istotą i wyglą dali tak, jakby im co

przypominał. Wuj Andrzej teŜ miał usta otwarte, ale bynajmniej nie ze szczęcia. Zdawało się raczej, Ŝe za

chwilę podbródek odpadnie mu od reszty twarzy. Opucił ramiona, a kolana wyraźnie mu dygotały. Było

oczywiste, Ŝe Głos jest dla niego prawdziwą torturą i Ŝe najchętniej schowałby się przed nim do mysiej

dziury. Natomiast Czarownica sprawiała wraŜenie osoby, która w pewien sposób rozumie tę pień lepiej niŜ

inni. Zacisnęła wargi i pięci, a z całej jej postaci biła nienawić. Od samego począ tku czuła, Ŝe ten wiat

przepełniony jest magią zupełnie róŜną i potęŜniejszą od tej, jaką władała. Gdyby tylko mogła, zniszczyłaby

ów wiat lub nawet wszystkie wiaty, byleby tylko przerwać tę znienawidzoną pień. Koń stał, strzygą c

uszami, parskają c od czasu do czasu i biją c kopytami o ziemię. Zupełnie nie przypominał starej, zmęczonejdoroŜkarskiej szkapy: naprawdę wyglą dał jak potomek bojowego rumaka.

Niebo na wschodzie poróŜowiało, a potem pokryło się złotem. Głos wciąŜ potęŜniał i potęŜniał, aŜ wibro-



34

wało nim powietrze. I kiedy zabrzmiał najpotęŜniejszym i najbardziej triumfalnym tonem, wzeszło słońce.

Digory nigdy jeszcze nie widział takiego słońca. Słońce nad ruinami Charnu zdawało się starsze od naszego

— to wyglą dało wyraźnie młodziej. MoŜna sobie było wyobrazić, Ŝe wschodzą c, mieje się z radoci. A

kiedy jego promienie wystrzeliły znad horyzontu, przybysze z Ziemi wreszcie zobaczyli, jak wyglą da miej-

sce, w którym się znaleźli. Była to dolina, przez którą płynęła ku słońcu szeroka i bystra rzeka. Na południu

widniały góry, na północy wzgórza. Ale wszędzie była tylko ziemia, skały i woda, bez jednego drzewa czy

krzewu, jednego skrawka trawy. Ziemia mieniła się wieŜymi, soczystymi barwami, które wprost oszała-

miały i podniecały, w kaŜdym razie do chwili, w której zobaczyło się Śpiewają cego. Bo jego widok kazał za-pomnieć o wszystkim innym.

Był to Lew. Olbrzymi, janieją cy, z bujną , nastroszoną grzywą stał zwrócony łbem ku wschodzą cemu

słońcu. I piewał. Nikt nie miał najmniejszej wą tpliwoci, Ŝe włanie z jego szeroko otwartych ust wy-

dobywał się ów Głos.

— To jaki okropny wiat — powiedziała Czarownica. — Musimy natychmiast przenieć się stą d gdzie

indziej. Przygotujcie swoje czary!

— W zupełnoci się z tobą zgadzam, pani — rzekł wuj Andrzej. — To miejsce jest wprost nie do przyjęcia.

Całkowity brak cywilizacji. Gdybym był tylko młodszy i gdybym miał strzelbę...

— Do kroćset piorunów! — zawołał doroŜkarz. — Nie chcesz chyba powiedzieć, Ŝe mógłby strzelić doNIEGO?!

— A czy W OGÓLE KTOŚ BY MÓGŁ? — dodała Pola.

— Przygotuj swe czary, stary głupcze — powtórzyła Jadis.

— Oczywicie, pani — odpowiedział wuj Andrzej z chytrą miną . — Dzieci muszą mnie dotykać. WłóŜ

natychmiast swój piercień, Digory! — Najwyraźniej chciał wrócić do Londynu bez Czarownicy.

— Ach, więc to są piercienie?! — krzyknęła Jadis. Zanim jednak zdąŜyła sięgnąć do kieszeni Digory'ego,

ten schwycił Połę za rękę i zawołał:

— UwaŜajcie! Jeli które z was zbliŜy się choćby o cal, my dwoje znikniemy i zostawimy was tu na

zawsze. Tak, mam w kieszeni piercień, który moŜe przenieć mnie i Połę do Londynu. Patrzcie, moja ręka

jest blisko kieszeni. Trzymajcie się od nas z daleka. Przykro mi ze względu na pana — tu zwrócił się do

doroŜkarza — i konia, ale nic na to nie poradzę. A jeli chodzi o was — tu spojrzał na wuja Andrzeja i kró-

lową — oboje jestecie czarodziejami, więc powinnicie się cieszyć, Ŝe będziecie tutaj razem.

— Uciszyć mi się wszyscy, ale juŜ! — przerwał mu doroŜkarz. — Chcę posłuchać tej muzyki.

Bo oto pień wyraźnie się zmieniła.

Rozdział 9

STWORZENIE NARNII

LEW CHODZIŁ TU I TAM PO PUSTEJ, nagiej okolicy i piewał nową pień, bardziej melodyjną i

rytmiczną , bardziej delikatną i falują cą niŜ ta, którą wezwał na niebo gwiazdy i słońce. I kiedy tak chodził i

piewał, dolina zazieleniła się trawą . Zieleń rozlewała się wokół niego jak woda z potęŜnego źródła, a potem

płynęła po zboczach wzgórz jak fala. W cią gu kilku minut wspinała się juŜ po niŜszych stokach odległych

gór. Z kaŜdą chwilą młody wiat stawał się cieplejszy i Ŝywszy. Lekki wiaterek mierzwił bujną trawę.

WyŜsze stoki gór pociemniały od wrzosów, dolina pokryła się jakimi dziwnymi, brą zowozielonymi

cętkami. Digory nie mógł się zorientować, co to jest, dopóki jedna z tych dziwnych rzeczy nie pojawiła się tuŜ obok niego. Zobaczył począ tkowo niewielki, wyrastają cy z ziemi pęd, który rosną c szybko, wypucił z

siebie mnóstwo innych pędów, pokrywają cych się natychmiast zielenią . Teraz naokoło nich było juŜ wiele



35

takich Ŝywych pędów, lecz dopiero gdy urosły do wysokoci człowieka, Digory zrozumiał, Ŝe widzi, jak

rosną drzewa.

Był to naprawdę wspaniały widok. Trudno się dziwić Poli, która powiedziała później, Ŝe jedną z najbardziej

nieznonych rzeczy w jej Ŝyciu było to, Ŝe nie pozwolono im tego w spokoju oglą dać. Bo w tej samej chwili,

gdy Digory zawołał: „Drzewa!”, musiał odskoczyć w bok, gdyŜ wuj Andrzej niepostrzeŜenie przybliŜył się

do niego i juŜ wsuwał mu rękę do kieszeni. Nie na wiele by się to zdało, bo w błędnym przekonaniu, Ŝe to

zielone piercienie przenoszą z powrotem na Ziemię, sięgną ł do prawej kieszeni chłopca. Ale łatwo

zrozumieć, Ŝe Digory nie chciał utracić Ŝadnego z piercieni.— Cofnij się! — ryknęła Czarownica. — Jeszcze dalej! Jeli kto spróbuje zbliŜyć się do którego z tych

dzieci choćby na dziesięć kroków, to rozwalę mu łeb! — Mówią c to, wymachiwała groźnie Ŝelazną sztabą ,

którą wyrwała z latarni. Nikt nie miał jako wą tpliwoci, Ŝe jeli nią rzuci, to nie chybi.

— A więc to tak! — dodała po chwili. — Zamierzałe uciec z tym chłopcem do swojego wiata, a mnie tutaj

zostawić!

Wuj Andrzej zdobył się wreszcie na odwagę.

— Tak, pani, zrobiłbym to — powiedział najbardziej stanowczym tonem, na jaki było go sta ć. — Bez

wą tpienia uczyniłbym to w kaŜdej chwili. I miałbym do tego więte prawo. Zostałem przez ciebie po-

traktowany w sposób obrzydliwy i haniebny. Starałem się okazać ci tyle uprzejmoci, ile tylko było w mojejmocy. I jaka mnie spotkała nagroda? Obrabowała — tak, muszę powtórzyć to słowo — OBRABOWAŁAŚ

ogólnie szanowanego jubilera. Wymusiła na mnie, bym ci zafundował niezwykle drogi, Ŝeby nie

powiedzieć wystawny, obiad. Aby to uczynić, zmuszony byłem zastawić zegarek z dewizką , a wiedz, pani,

Ŝe w mojej rodzinie nikt nie miał w zwyczaju odwiedzania lombardów, z wyją tkiem kuzyna Edwarda, ale on

naleŜał do ochotniczej kawalerii. Podczas tego cięŜko strawnego posiłku — jeszcze teraz odczuwam jego

fatalne skutki — twoje godne poŜałowania zachowanie i słowa wzbudziły nieprzychylne zainteresowanie

całej sali. Czuję się, jakbym został publicznie zniewaŜony. JuŜ nigdy nie będę mógł pokazać się w tej

restauracji. Naruszyła nietykalnoć cielesną policjantów. Ukradła...

— Doć tych bzdur, panie starszy! — przerwał mu doroŜkarz. — Tutaj się oglą da i słucha, a nie gada!

A rzeczywicie mieli co oglą dać i czego słuchać. Drzewko, które Digory obserwował, wyrosło na dojrzały

buk, a jego gałęzie kołysały się łagodnie nad głową chłopca. Stali na wilgotnej, zielonej łą ce, nakrapianej

stokrotkami i jaskrami. Nieco dalej, nad brzegiem rzeki, rosły wierzby. Z drugiej strony pyszniły się w

słońcu krzewy porzeczek, bzów, dzikich róŜ i rododendronów. Koń szczypał spokojnie soczystą wieŜą

trawę.

Przez cały czas Lew krąŜył po okolicy, nie przestają c piewać. Trochę niepokoiło to, Ŝe zataczają c kręgi,

zawracają c nagle i kluczą c, za kaŜdym razem nieco się do nich przybliŜał. Połę coraz bardziej i bardziej

zachwycał jego piew, bo wydawało się jej, Ŝe zaczyna dostrzegać zwią zek między melodią a tym, co działo

się w krajobrazie. Kiedy na krawędzi doliny pojawił się rzą d ciemnych jodeł, poczuła, Ŝe ma to zwią zek z

serią głębokich, przedłuŜają cych się dźwięków, jakie Lew wydał z siebie chwilę przedtem. A kiedy wybu-chną ł kaskadą lekkich, wysokich tonów, nie była zaskoczona, Ŝe wszędzie naokoło zakwitły zawilce. Pola

nabrała teraz prawie całkowitej pewnoci — a przekonanie to przejęło ją trudnym do opisania dreszczem —

Ŝe wszystkie te rzeczy „wychodzą z głowy Lwa”. Kiedy się słuchało jego piewu, SŁYSZAŁO się w nim te

rzeczy, które stwarzał; kiedy się rozejrzało wokoło, juŜ tam były. Budziło to w niej takie wzruszenie i za-

chwyt, Ŝe nie miała czasu, by się bać. Natomiast Digory i doroŜkarz nie mogli się oprzeć pewnemu za-

niepokojeniu, które narastało, w miarę jak Lew się do nich przybliŜał. Jeli chodzi o wuja Andrzeja, to zęby

mu dzwoniły ze strachu, ale nie mógł uciec, bo za bardzo trzęsły mu się kolana.

Nagle Czarownica ruszyła dumnym krokiem na spotkanie Lwa, który zbliŜał się powoli, nie przerywają c

piewu. Był juŜ zaledwie o dziesięć, nie, o pięć metrów od niej, gdy szybkim ruchem podniosła ramię icisnęła Ŝelazną sztabę prosto w jego głowę. Z tej odległoci nikt by nie chybił, a juŜ na pewno nie Jadis.

Sztaba uderzyła Lwa dokładnie między oczy, odbiła się i upadła na trawę z głuchym dźwiękiem. Lew kro-



36

czył dalej. Jego krok nie był ani wolniejszy, ani szybszy niŜ przedtem; sprawiał wraŜenie, jakby w ogóle nie

zauwaŜył, Ŝe został ugodzony cięŜkim Ŝelastwem. Stą pał bezszelestnie, lecz wszyscy czuli, jak ziemia lekko

drŜy pod jego krokami.

Czarownica wydała z siebie gardłowy okrzyk i rzuciła się do ucieczki. W cią gu kilku sekund zniknęła wród

drzew. Wuj Andrzej odwrócił się, by uczynić to samo, ale potkną ł się o jaki korzeń i upadł twarzą prosto w

mały strumyk, który biegł przez łą kę ku rzece. Dzieci zamarły, boją c się poruszyć. Ale Lew nie zwracał na

nie uwagi. Pysk miał otwarty, ale to, co się z niego wydobywało, nie było rykiem dzikiej bestii, tylko

cudownym piewem. Ogarną ł je lęk, Ŝe odwróci łeb i spojrzy na nie, a jednoczenie w jaki dziwny sposóbtego pragnęły. Lecz Lew zachowywał się tak, jakby byli niewidzialni i niewyczuwalni. Po kilku krokach

zawrócił, przeszedł obok nich raz jeszcze i podąŜył dalej, ku wschodowi.

Wuj Andrzej podniósł się, plują c i kaszlą c.

— Posłuchaj, Digory — rzekł z wysiłkiem. — Pozbylimy się tej kobiety, a i ta dzika bestia juŜ sobie poszła.

Podaj mi rękę i natychmiast włóŜ swój piercień.

— Trzymaj się z daleka! — odpowiedział Digory, odskakują c od niego. — UwaŜaj na niego, Polu. Obejdź

go i stań obok mnie. Ostrzegam cię, wuju, Ŝe jeli zrobisz choć jeden krok w naszą stronę, po prostu

znikniemy.

— Zrobisz to, co ci powiedziałem, i to zaraz! — krzykną ł wuj Andrzej. — Jeste najbardziej nieposłusznymi źle wychowanym chłopcem, jakiego spotkałem.

— Spokojnie — odpowiedział Digory. — Chcemy tu zostać i zobaczyć, co się stanie. Mylałem, Ŝe zawsze

pragną łe się czego dowiedzieć o innych wiatach. JuŜ cię to przestało interesować?

— Interesować?! — powtórzył wuj Andrzej. — Spójrz tylko, w jakim jestem stanie. To był mój najlepszy

surdut. O, i kamizelka! — Rzeczywicie wyglą dał teraz okropnie, bo tak juŜ jest, Ŝe im więcej się ma na

sobie ubrania (zwłaszcza eleganckiego), tym gorzej się wyglą da, gdy się wyczołgało ze szczą tków doroŜki i

wpadło do mulistego strumyka. — Nie chcę przez to powiedzieć — dodał — Ŝe nie jest to interesują ce

miejsce. Gdybym tylko był nieco młodszy... No, i cią gną łbym tu jakiego odwaŜnego, młodszego

towarzysza, jednego z tych wielkich myliwych. MoŜna by co zrobić z tego kraju. Klimat jest tu wyborny.

Nigdy nie oddychałem takim powietrzem. Jestem przekonany, Ŝe zrobiłoby mi dobrze, gdyby... gdyby oko-

licznoci były bardziej sprzyjają ce. śebym tylko miał strzelbę...

— Niech diabli porwą wszystkie strzelby! — przerwał mu doroŜkarz. — Pójdę i zobaczę, czy nie dałoby się

jako wyczesać mojego Truskawka. Ten koń ma więcej oleju w głowie niŜ pewni ludzie, których nie będę

wymieniać po imieniu. — Poszedł w kierunku konia, wydają c z siebie dziwne dźwięki, jakimi

porozumiewają się z końmi stajenni.

— Czy ty naprawdę uwaŜasz, Ŝe TEGO Lwa moŜna zabić kulą ze strzelby? — zapytał Digory. — Ta Ŝelazna

sztaba jako nie zrobiła na nim wraŜenia.

— NiezaleŜnie od wszystkich jej błędów — rzekł wuj Andrzej — to bardzo dzielna kobieta, mój chłopcze.

To nie byle co, dokonać tego, co ona. — Zatarł ręce, a potem wycią gną ł sobie z trzaskiem kilka palców, jakby znowu zapomniał o panicznym przeraŜeniu, jakie go ogarniało przy Czarownicy.

— To było strasznie podłe i nikczemne — powiedziała Pola. — CóŜ złego jej zrobił?

— Hej! A co to takiego? — zawołał Digory i rzucił się do przodu, aby dokładniej zbadać co, co znajdowało

się kilka metrów od nich. — Polu! Mówię ci, choć tutaj i sama zobacz!

Wuj Andrzej teŜ zbliŜył się z Połą , nie po to jednak, by popatrzeć, ale by trzymać się blisko dzieci w nadziei

jakiej nowej sposobnoci do kradzieŜy piercienia. Alę kiedy zobaczył to, na co patrzył Digory, nawet i on

wykazał zainteresowanie. Z trawy wyrastał doskonały model gazowej latarni ulicznej, wysokoci około

metra. I latarnia ta ROSŁA, tak jak kilka minut temu rosły drzewa!

— I jest Ŝywa... to znaczy PALI SIĘ! — wysapał Digory. I tak rzeczywicie było, choć w blasku słońca ztrudem dostrzegali płomień wewną trz latarni, dopóki nie padł na nią czyj cień.

— Godne uwagi, godne najwyŜszej uwagi — mrukną ł wuj Andrzej. — Nawet mnie nie niły się takie czary.



37

Znajdujemy się w wiecie, w którym wszystko, nawet latarnia, oŜywa i ronie. Zastanawiam się tylko, z

jakiego ziarna wyrasta latarnia?

— Nie rozumiesz, wuju? — zapytał Digory. — Tutaj włanie upadła sztaba, ta, którą ona wyrwała z latarni

w Londynie. Wbiła się w ziemię i wyrosła z niej mała latarenka. — (Prawdę mówią c, latarnia nie była juŜ

teraz taka mała: sięgała głowy Digorego).

— AleŜ tak! — zgodził się wuj Andrzej, zacierają c ręce jeszcze mocniej niŜ zwykle. — Zdumiewają ce!

Niesłychane! Ha! Wymiewali się z mojej magii. Ta głupia kobieta, moja siostra, mylała, Ŝe jestem

obłą kany. Ciekawe, co by na to powiedzieli? Odkryłem wiat, w którym wszystko tryska Ŝyciem i rozwojem.Kolumb, hmm, wciąŜ mówią o Kolumbie... Ale czym jest Ameryka w porównaniu z tym? Z punktu widzenia

ekonomii i handlu moŜliwoci tego kraju są wprost niewyczerpane. Wystarczy przenieć tu parę kawałków

starego Ŝelastwa, zakopać je w ziemi i czekać spokojnie, aŜ wyronie nowa lokomotywa, krąŜownik —

wszystko, czego się zapragnie. I to bez Ŝadnych nakładów finansowych, a moŜna je sprzedać w Anglii za

pełną cenę. Będę milionerem. I ten klimat! JuŜ teraz czuję się o dwadziecia lat młodziej. Mogę tu załoŜyć

uzdrowisko. Dobre sanatorium w tym kraju przyniosłoby ze dwadziecia tysięcy funtów rocznie. Oczywicie

będę musiał dopucić do tajemnicy kilka osób. Przede wszystkim trzeba zastrzelić tę dziką bestię.

— Jest pan taki sam jak Czarownica — powiedziała Pola. — Myli pan tylko o zabijaniu.

— A teraz, jeŜeli chodzi o mnie — cią gną ł wuj Andrzej rozmarzonym głosem. — Ciekawe, jak długomógłbym Ŝyć, gdybym tu zamieszkał. A to nie taka błahostka, gdy się przekroczyło szećdziesią tkę. Nie

zdziwiłbym się wcale, gdybym w tym kraju nigdy się nie starzał! Niesłychane! Kraj młodoci!

— Och! — krzykną ł Digory. — Kraj młodoci! Mylisz, Ŝe to włanie tutaj? — Bo, oczywicie,

przypomniał sobie natychmiast, co ciotka Letycja powiedziała do owej kobiety, która przyniosła winogrona,

i odŜyła w nim nadzieja. — Wuju Andrzeju! Czy mylisz, Ŝe moŜna tu znaleźć co, co by uleczyło mamę?

— O czym ty mówisz? — rzekł wuj niecierpliwie. — To nie apteka. Mówiłem...

— Moja matka obchodzi cię tyle co zeszłoroczny nieg! — przerwał mu Digory z wypiekami na twarzy. —

Mylałem, Ŝe powinna cię obchodzić, w końcu jest twoją siostrą . No cóŜ, nie było rozmowy. Pójdę i

poproszę o pomoc samego Lwa.

Odwrócił się i odszedł szybkim krokiem. Pola stała przez chwilę oniemiała, a potem pobiegła za nim.

— Hola! Zatrzymajcie się! Wróćcie! Ten chłopak zwariował! — wołał wuj Andrzej. Poszedł za dziećmi w

bezpiecznej odległoci, nie chciał bowiem ani oddalać się zbytnio od zielonych piercieni, ani zbliŜać się za

bardzo do Lwa.

W kilka minut Digory doszedł do skraju lasu i zatrzymał się. Lew wciąŜ piewał, lecz jego pień znowu się

zmieniła. Tym razem jeszcze bardziej przypominała to, co nazywamy melodią , ale jednoczenie brzmiała o

wiele bardziej dziko. Śpiew sprawiał, Ŝe chciało się biec, skakać, wspinać na drzewa i góry; sprawiał, Ŝe

chciało się krzyczeć, pędzić ku innym ludziom i albo ich uciskać, albo z nimi walczyć. Digory'emu zrobiło

się gorą co, a na twarzy zakwitły mu rumieńce. Nawet wuj Andrzej oŜywił się i Digory słyszał, jak mruczy

do siebie: „Dzielna dziewczyna, mój panie, ot co. Szkoda, Ŝe nie potrafi nad sobą panować, ale jest diabelniepiękną kobietą , naprawdę wspaniałą kobietą ”. JednakŜe to, co nowa pień Lwa czyniła z ludźmi, było ni-

czym w porównaniu z tym, co sprawiała w otoczeniu.

Czy moŜecie sobie wyobrazić poroniętą gęstą trawą łą kę, gotują cą się jak owsianka w garnku? Włanie

takie porównanie najlepiej oddaje to, co się działo. Gdziekolwiek się spojrzało, powierzchnia łą ki wybrzu-

szała się w dziwaczne garby. Przybierały najróŜniejsze rozmiary: jedne nie większe od pagórków, jakie robią

krety, inne wielkie jak taczki, dwie wielkoci sporych chałup. Garby te poruszały się, falowały i marszczyły,

a potem gwałtownie pękały, pokruszona ziemia opadała i z kaŜdego wychodziło jakie zwierzę, a czasami

nawet kilka tego samego gatunku. Krety wychodziły z małych krecich pagórków, jak to się dzieje w Anglii.

Psy wyskakiwały z radosnym szczekaniem, gdy tylko ziemia opadła im z łbów, i walczyły, kto wyskoczypierwszy, jak to się nieraz widzi na wsi przy dziurze w płocie lub cianie stodoły. Jelenie pojawiały się w

najdziwaczniejszy chyba sposób, bo oczywicie najpierw wyrastały z pagórka rogi, a dopiero po dłuŜszym



38

czasie wychodziło całe zwierzę, tak Ŝe w pierwszej chwili Digory mylał, Ŝe to znowu rosną drzewa. śaby

wyskakiwały z małych garbów tuŜ nad rzeką i od razu wpadały do wody z głonym skrzekiem. Pantery,

leopardy i inne dzikie koty natychmiast siadały, aby wylizać futra z resztek ziemi, a potem ostrzyły sobie

pazury o pnie drzew. Całe chmary ptaków wylatywały spomiędzy gałęzi drzew. Motyle trzepotały

skrzydełkami. Pszczoły rzucały się do pracy, obsiadają c kwiaty, jakby nie miały ani chwili do stracenia. Ale

największym wydarzeniem był moment, w którym olbrzymie wybrzuszenie rozmiarów małego domku

pękło, jakby się zaczęło trzęsienie ziemi, i wynurzyły się z niego po kolei: najpierw spadzisty grzbiet, potem

wielka, mą dra głowa, a na końcu cztery nogi, jakby przykryte modnymi, bufiastymi spodniami — i oto stałprzed nimi najprawdziwszy słoń! Teraz nie słychać juŜ było piewu Lwa, bo wszędzie rozlegało się głone

krakanie, gruchanie, pianie, rŜenie, ujadanie, porykiwanie, beczenie i trą bienie.

Ale chociaŜ Digory nie słyszał juŜ Lwa, wciąŜ go widział. Był tak wielki i promienny, Ŝe chłopiec nie mógł

oderwać od niego oczu. Nic nie wskazywało na to, aby inne zwierzęta się go bały. Nagle usłyszał za sobą

tętent kopyt i zanim zdąŜył się odwrócić, miną ł go cwałem stary doroŜkarski koń i przyłą czył się do reszty

zwierzą t. (Powietrze najwyraźniej słuŜyło mu tak dobrze jak wujowi Andrzejowi, bo nie wyglą dał juŜ jak

biedna, zniewolona szkapa, jaką był w Londynie; stą pał z gracją , wysoko unoszą c kopyta, a szyję miał

dumnie wyprostowaną .) Teraz Lew przestał piewać. KrąŜył wród zwierzą t tu i tam, pozornie bez Ŝadnego

celu, ale kiedy Digory obserwował go uwaŜnie, spostrzegł, Ŝe od czasu do czasu podchodzi do pary zwierzą ti dotyka ich nosów swoim nosem. Dotykał w ten sposób tylko jednej pary z kaŜdego gatunku; dwa bobry

sporód wszystkich bobrów, dwa leopardy sporód wszystkich leopardów, jednego jelenia i jedną łanię

sporód wszystkich jeleni. Niektóre gatunki zwierzą t w ogóle pominą ł. Pary, które wybierał, natychmiast

zostawiały swoich towarzyszy i szły za nim. I wreszcie przyszedł czas, kiedy Lew staną ł nieruchomo, a

naokoło niego w wielkim kręgu zebrały się wszystkie wybrane przez niego stworzenia. Reszta zaczęła się

rozchodzić i wkrótce poznikała w trawie, zarolach i pomiędzy wzgórzami. Wybrane zwierzęta umilkły i

utkwiły spojrzenia w Lwie. Wszystkie zastygły w bezruchu, tylko końce ogonów dzikich kotów drgały od

czasu do czasu, jakby Ŝyły swoim własnym Ŝyciem. Po raz pierwszy w tym dniu zapanowała całkowita

cisza, jeli nie liczyć szemrania wody w rzece. Digory'emu serce biło mocno: czuł, Ŝe ma nastą pić co

bardzo uroczystego. Nie zapomniał o swojej matce, ale wiedział dobrze, Ŝe nawet dla niej nie powinien

zakłócić tego, co się działo.

Lew wpatrywał się w zwierzęta tak, jakby chciał je spalić swoim spojrzeniem. I stopniowo dokonywała się

w nich dziwna zmiana. Małe stworzenia — takie jak króliki czy krety — nieco urosły. Wielkie — a moŜna

to było zauwaŜyć, patrzą c zwłaszcza na słonie — nieco zmalały. Wiele zwierzą t przysiadło na tylnych

łapach, wiele przekrzywiło głowy w dziwaczny sposób, jakby próbowały za wszelką cenę Lwa zrozumieć.

Lew otworzył pysk, ale tym razem nie wydobył się z niego Ŝaden dźwięk, lecz długie, ciepłe tchnienie, które

ogarnęło zwierzęta i zakołysało nimi, jak podmuch wiatru kołysze rzędem drzew. Wysoko, spoza woalu

błękitu, zapiewały ponownie gwiazdy, napełniają c przestrzeń czystą , chłodną , trudną muzyką . A potem

zabłysło co jak ogień lub błyskawica, nie wiadomo, czy z nieba, czy z samego Lwa. Niesamowity dreszczprzenikną ł dzieci aŜ do szpiku koci. Najgłębszy, najdzikszy głos, jaki kiedykolwiek słyszały, mówił:

— Narnio, Narnio, Narnio, przebudź się! Kochaj. Myl. Mów. Bą dź chodzą cymi drzewami. Bą dź mó-

wią cymi zwierzętami. Bą dź uduchowionymi wodami.

Rozdział 10

PIERWSZY śART I INNE SPRAWY

BYŁ TO, OCZYWIŚCIE, GŁOS LWA. Dzieci przeczuwały juŜ od dawna, Ŝe Lew potrafi mówić, a jednak



39

gdy wreszcie przemówił, doznały wstrzą su, jednoczenie cudownego i strasznego.

Z drzew powychodziły dziwne, dzikie istoty — duchy i boginki lasu, wraz z nimi pojawiły się fauny, satyry i

karły. Z rzeki powstał duch rzeki ze swymi córkami, najadami. A wszystkie te istoty, a z nimi wszystkie

zwierzęta i ptaki, odpowiedziały chórem najróŜniejszych głosów, niskich i wysokich, grubych i cienkich:

— Bą dź pozdrowiony, Aslanie! Słuchamy cię i jestemy posłuszni. Jestemy przebudzeni. Kochamy. My-

limy. Mówimy. Wiemy.

— Wybacz nam, panie, ale my jeszcze za dobrze nie wiemy — odezwał się jaki nosowy i chrapliwy głos.

Dzieci aŜ podskoczyły z wraŜenia, bo w ten sposób przemówił ni mniej, ni więcej, tylko koń doroŜkarza.— Kochany, dobry Truskawek — powiedziała cicho Pola. — JakŜe się cieszę, Ŝe i on został wybrany, by

zostać jednym z mówią cych zwierzą t.

A doroŜkarz, który stał teraz obok dzieci, rzekł:

— NiemoŜebne! Ale ja zawsze mówiłem, Ŝe ten koń ma sporo oleju w głowie.

— Wolne stworzenia, daję wam siebie nawzajem! — rozległ się mocny, radosny głos Aslana. — Daję wam

na zawsze tę krainę, Narnię. Daję wara lasy, owoce, rzeki. Daję wam gwiazdy i daję wam siebie. Nieme

zwierzęta, te, których nie wybrałem, równieŜ do was naleŜą . Traktujcie je dobrze, opiekujcie się nimi, lecz

nie wracajcie do ich sposobu Ŝycia, jeli nie chcecie przestać być mówią cymi zwierzętami. Bo z nich was

wywiodłem i do nich moŜecie powrócić. Pamiętajcie, nie róbcie tego.— Nie, Aslanie, nie zrobimy tego — odpowiedzieli wszyscy chórem. Ale jedna zadzierŜysta kawka dodała:

— Nie ma obawy! — A poniewaŜ wszyscy akurat umilkli chwilę przedtem, jej słowa zabrzmiały wyraźnie w

całkowitej ciszy. Być moŜe przekonalicie się juŜ kiedy na własnej skórze, jakie to moŜe być okropne, na

przykład na przyjęciu. Kawka tak się zawstydziła, Ŝe schowała głowę pod skrzydło, jakby miała zamiar spać.

Wszystkie pozostałe zwierzęta zaczęły się miać, kaŜde na swój sposób, co sprawiało, Ŝe cała polana

rozbrzmiewała dziwacznymi odgłosami, jakich, rzecz jasna, jeszcze nikt nigdy nie słyszał w naszym wiecie.

Z począ tku zwierzęta próbowały tłumić miech, ale Aslan powiedział:

— Śmiejcie się do woli i nie lękajcie się! Teraz, kiedy juŜ nie jestecie niemi i tępi, nie musicie być zawsze

powaŜni. Bo Ŝarty, tak jak i sprawiedliwoć, zaczynają się wraz z mową .

Śmiano się więc do woli. I zapanowała taka wesołoć, Ŝe kawka zdobyła się na odwagę, podfrunęła, usiadła

na głowie konia i machają c skrzydłami zawołała:

— Aslanie! Aslanie! A więc to ja wynalazłam Ŝarty? Czy odtą d wszyscy będą mówili, Ŝe to ja byłam

twórczynią pierwszego Ŝartu?

— Nie, moja mała przyjaciółko — odrzekł Lew. — Nie STWORZYŁAŚ Ŝartu. Sama JESTEŚ pierwszym

Ŝartem. — I wszyscy miali się jeszcze bardziej, a kawka nie zrozumiała dokładnie, o co chodzi, lecz sama

miała się tak głono, Ŝe koń potrzą sną ł głową , ptak spadł i dopiero tuŜ nad ziemią przypomniał sobie, Ŝe ma

skrzydła.

— A więc Narnia została załoŜona — powiedział Aslan. — Teraz musimy uczynić ją bezpiecznym krajem.

Kilku z was powołam do swojej rady. Podejdź do mnie, ty, karle, i ty, duchu rzeki, i ty, dębie, i ty, sowo, iwy, oba kruki, i ty, słoniu. Musimy się naradzić. Bo chociaŜ ten wiat nie ma jeszcze pięciu godzin, juŜ

wkroczyło weń zło.

I na czele wymienionych przez siebie stworzeń oddalił się na wschód. Wród pozostałych rozległy się po

chwili rozmowy i moŜna było słyszeć takie mniej więcej zdania: „Co wkroczyło, co on powiedział?” —

„Jakie ZEZŁO.” — „A co to jest ZEZŁO?” — „Nie, on nie powiedział ZEZŁO, powiedział WLEZŁO.” —

„No dobrze, ale co to jest?”

— Posłuchaj — rzekł Digory do Poli — musimy pójć za nim, za Aslanem, to znaczy Lwem. Muszę z nim

pomówić.

— Mylisz, Ŝe moŜemy? Jako nie mam odwagi.— Ja po prostu muszę. Chodzi o moją matkę. JeŜeli jest kto na wiecie, kto moŜe mi dać co, co ją uleczy,

to jest nim tylko on.



40

— Pójdę z tobą , chłopcze — odezwał się doroŜkarz. — Okropnie lubię na niego patrzeć. PrzecieŜ nas nie

zjedzą . I chcę zamienić słówko ze starym Truskawkiem.

Tak więc we trójkę podeszli krokiem tak miałym, na jaki ich było stać, ku zgromadzeniu na łą ce. Zwierzęta,

bardzo zajęte rozmowami i zawieraniem przyjaźni, nie zauwaŜyły ich, dopóki nie podeszli blisko. Nie

słyszały teŜ wuja Andrzeja, który zatrzymał się doć daleko i trzęsą c się ze strachu wołał piskliwym,

załamują cym się głosem:

— Digory! Wracaj! Wracaj natychmiast, kiedy ci kaŜę. Zabraniam ci uczynić choćby jeden krok więcej!

Kiedy zwierzęta wreszcie ich dostrzegły, na polanie zrobiło się nagle bardzo cicho.— A to ci dopiero! — zabrzmiał wreszcie głos bobra. — A cóŜ to takiego jest, na Aslana!

— Zechciejcie... — zaczą ł Digory słabym głosem, ale królik przerwał mu, mówią c:

— To jest chyba jaki rodzaj wielkiej sałaty.

— O nie, nic podobnego! — oburzyła się Pola.

— W ogóle nie jestemy jadalni.

— O, słyszycie? — zawołał kret. — A więc to mówi. Czy kto słyszał o mówią cej sałacie?

— A moŜe oni są drugim Ŝartem? — podsunęła kawka.

Pantera, która myła sobie bardzo dokładnie pysk, przerwała na chwilę i powiedziała:

— CóŜ, jeli tak, to pierwszy był o wiele lepszy. Przynajmniej ja nie widzę w nich nic miesznego. — Iziewnęła, a potem powróciła do swojego zajęcia.

— Och, błagam was, posłuchajcie — rzekł Digory. — Bardzo mi się spieszy. Chcę się widzieć z Lwem.

Przez cały czas doroŜkarz starał się zwrócić na siebie uwagę Truskawka. W końcu ich spojrzenia spotkały

się.

— Truskawku, mój staruszku — powiedział — przecieŜ mnie znasz. Chyba nie zamierzasz stać sobie

spokojnie, jakby mnie zobaczył pierwszy raz w Ŝyciu?

— O czym ta rzecz mówi, koniu? — zapytało kilka głosów.

— Mówią c szczerze — odpowiedział Truskawek

— sam nie bardzo wiem. Mylę, Ŝe większoć z nas w ogóle niewiele jeszcze wie. Ale mam takie wraŜenie,

jakbym juŜ gdzie widział co podobnego. Mam takie uczucie, jakbym juŜ kiedy Ŝył gdzie indziej albo był

kim innym, zanim Aslan obudził nas kilkanacie minut temu. To wszystko jest bardzo niejasne. Ale takie

rzeczy, jak te trzy tutaj, na pewno pojawiają się w snach.

— Co? — oburzył się doroŜkarz. — Nie znasz mnie? Mnie, który ci przynosiłem wieczorem ciepłą breję z

owsem, kiedy byłe do niczego? Mnie, który ci narzucałem na grzbiet kawał porzą dnej derki, gdy musiałe

spać na zimnie? Niech skonam, jeli mi kiedykolwiek przyszło do głowy, Ŝe moŜesz się tak zachować,

Truskawku.

— Tak, teraz ZACZYNAM co sobie przypominać — powiedział koń. — Tak. Niech no pomylę. Tak, teraz

sobie przypominam, Ŝe to ty przywią zywałe mi z tyłu jaki okropny, cięŜki, czarny przedmiot, a potem

zacinałe mnie batem, Ŝebym biegł truchtem i zawsze, zawsze ta czarna rzecz toczyła się za mną zewstrętnym grzechotem.

— Zrozum, braciszku, musielimy jako zarabiać na Ŝycie — rzekł doroŜkarz. — Nie tylko na moje, ale i na

twoje. Gdyby nie było harówki i bata, nie byłoby stajni, siana, ciepłej brei i owsa. A bardzo lubiłe „owies,

jeli tylko moglimy sobie na to pozwolić. Chyba temu nie zaprzeczysz?

— Owies? — zapytał Truskawek, podnoszą c uszy. — Tak, co sobie przypominam. Tak, coraz lepiej

wszystko pamiętam. Ty zawsze siedziałe gdzie wysoko, z tyłu, a ja zawsze musiałem biec truchtem z

przodu, cią gną c ciebie i tę czarną rzecz. Tak, teraz wiem, Ŝe to na mnie spadała cała praca.

— W lecie, zgoda — przyznał doroŜkarz. — Harowałe w pocie czoła, a ja siedziałem sobie w chłodzie. Ale

pomyl o zimie, braciszku, kiedy ty rozgrzewałe się w biegu, a ja siedziałem z nogami jak sople lodu, nosmi odpadał z zimna na wietrze, a ręce sztywniały jak nieboszczykowi, tak Ŝe z trudem utrzymywałem lejce...

— To był twardy, okrutny wiat — powiedział koń. — Tam w ogóle nie było trawy. Same twarde kamienie.



41

— Święta racja, braciszku, więta racja! — przyznał doroŜkarz. — To było piekielnie twarde Ŝycie. Zawsze

mówiłem, Ŝe bruk nie jest dobry dla konia. Taki juŜ jest ten nasz parszywy Londyn. A mylisz, Ŝe mnie się

to podobało? Ty jeste koniem ze wsi i ja teŜ jestem ze wsi. AŜ mnie co w rodku ciska, kiedy pomylę, Ŝe

zawsze piewałem w kocielnym chórze. Ale tam nie było dla mnie Ŝycia, ot co.

— Och, błagam was, dajcie juŜ spokój — odezwał się Digory. — MoŜemy ić? Lew oddala się od nas z

kaŜdą chwilą . A ja naprawdę muszę z nim porozmawiać. To dla mnie strasznie waŜne.

— Rozumiesz teraz, Truskawku? — zapytał doroŜkarz. — Ten młody pan ma na głowie jaką waŜną

sprawę, o której chce porozmawiać z tym Lwem, co go nazywacie Aslanem. A moŜe by się zgodził, Ŝebypojechał na tobie... nie bój się, zrobi to z czuciem... tam, gdzie jest Lew? Truchtem. A ja z tą panienką

pójdziemy za wami.

— Zęby pojechał na mnie? Och, teraz pamiętam. To znaczy, Ŝe musiałby wleźć na mój grzbiet. Pamiętam, Ŝe

kiedy, dawno temu, był taki jeden z was, dwunogów, który to robił. Tylko Ŝe on zawsze miał w kieszeni

małe, kwadratowe kawałki czego takiego białego i twardego. Zawsze mnie przedtem tym częstował. Ach, to

smakowało cudownie, to było słodsze od trawy!

— Pewnie ci chodzi o kostkę cukru — rzekł doroŜkarz.

— Bardzo cię proszę, Truskawku — przerwał im znowu Digory — pozwól mi usiąć na twoim grzbiecie i

zawieź mnie do Aslana.— No cóŜ, nie będę się sprzeciwiać, przynajmniej tym razem. Właź.

— Dobry, stary Truskawek — rzekł doroŜkarz. — Chodź, młodzieńcze, podsadzę cię.

Wkrótce Digory siedział juŜ na koniu, zresztą całkiem pewnie, bo juŜ nieraz jeździł na oklep na swoim

kucyku na wsi.

— A teraz w drogę, Truskawku! Wioooo!

— A nie masz przypadkiem przy sobie tej białej, twardej rzeczy?

— Niestety, nie mam — odrzekł Digory.

— CóŜ, nic na to nie poradzimy — westchną ł koń i ruszył w drogę.

W tym momencie wielki buldog, który od pewnego czasu węszył niespokojnie i wypatrywał czego w

oddali, rzekł:

— Spójrzcie. Czy to nie jest jeszcze jedno takie dziwne stworzenie na dwóch nogach, tam, nad rzek ą ,

między krzewami?

Wszystkie zwierzęta popatrzyły w tamtym kierunku i zobaczyły wuja Andrzeja stoją cego nieruchomo wród

rododendronów i mają cego nadzieję, Ŝe nikt go nie widzi.

— Chodźcie! Zobaczymy, kto to taki — odezwało się kilka głosów. I tak, podczas gdy Truskawek oddalał

się szybkim truchtem z Digorym na grzbiecie (a Pola i doroŜkarz próbowali za nimi nadąŜyć pieszo),

większoć Narnijczyków ruszyła ku wujowi Andrzejowi z porykiwaniem, ujadaniem, chrzą kaniem i innymi

odgłosami pogodnego zainteresowania.

Musimy teraz cofnąć się nieco w czasie, Ŝeby wyjanić, jak cała ta scena wyglą dała z punktu widzenia wujaAndrzeja. A moŜecie być pewni, Ŝe wszystko to, co się tam działo, robiło na nim zupełnie inne wraŜenie niŜ

na doroŜkarzu i dzieciach. Bo tak juŜ jest, Ŝe to, co się widzi i słyszy, zaleŜy w duŜej mierze od tego, gdzie

się stoi i kim się jest.

Od samego począ tku, gdy tylko zaczęły się pojawiać róŜne zwierzęta, wuj Andrzej właził coraz głębiej w

zarola. Przez cały czas obserwował je uwaŜnie, ale nie tyle z ciekawoci, co z obawy, czy nie zamierzają się

na niego rzucić. Podobnie jak Czarownica był osobą bardzo praktyczną . Nie zauwaŜył, Ŝe Aslan wybrał po

jednej parze z większoci gatunków zwierzą t, widział tylko mnóstwo niebezpiecznych, dzikich bestii, krą -

Ŝą cych bez celu tu i tam. Dziwiło go jedno: dlaczego wszystkie inne zwierzęta nie uciekają przed Lwem.

Kiedy nadeszła owa wielka chwila, w której zwierzęta przemówiły, wuj Andrzej w ogóle tego nie zauwaŜył,a stało się tak z doć interesują cego powodu. Od samego począ tku, gdy Lew zaczą ł piewać w ciemnociach,

wuj Andrzej zdał sobie sprawę, Ŝe to, co słyszy, jest jaką pienią . Ale pień bardzo mu się nie podobała.



42

Sprawiała, Ŝe czuł się tak, jak wcale nie chciał się czuć, a do głowy przychodziły mu takie myli, które wcale

nie sprawiały mu przyjemnoci. Potem, kiedy wzeszło słońce i zobaczył, kto tak piewa („To tylko jaki

lew” — pomylał wtedy z ulgą ), uparcie wmawiał w siebie, Ŝe Lew nie piewa i nigdy nie piewał — tylko

ryczy, tak jak kaŜdy lew w naszym wiecie, zamknięty w ogrodzie zoologicznym. „PrzecieŜ to oczywiste, Ŝe

lew nie moŜe naprawdę piewać — mylał. — Musiało mi się tylko zdawać. W końcu trudno się dziwić,

nerwy mam zupełnie rozstrojone. Czy kto kiedykolwiek słyszał o piewają cym lwie?” A im dłuŜej i

piękniej Lew piewał, tym usilniej wuj Andrzej próbował w siebie wmówić, ze przecieŜ nie moŜe słyszeć

Ŝadnego piewu, tylko zwykły ryk. A tak juŜ, niestety, bywa, Ŝe kiedy kto próbuje być głupszym, niŜ jest,bardzo często staje się głupszy naprawdę. W kaŜdym razie wujowi Andrzejowi to się udało. Wkrótce zamiast

cudownego piewu Aslana słyszał tylko ryk lwa. Wkrótce teŜ po prostu nie mógł juŜ słyszeć niczego prócz

ryku, nawet gdyby chciał. I kiedy w końcu Aslan przemówił i powiedział: „Narnio, przebudź się!”, wuj

Andrzej nie słyszał Ŝadnych słów, tylko jakie warczenie. A kiedy zwierzęta w odpowiedzi przemówiły,

słyszał tylko szczekanie, pomrukiwanie, porykiwanie i wycie. A kiedy wybuchnęły miechem — no cóŜ,

sami moŜecie sobie to wyobrazić. I było to dla niego, oczywicie, gorsze niŜ wszystko, co się do tej pory

wydarzyło: straszliwy, mroŜą cy krew w Ŝyłach, ogłuszają cy ryk głodnych i wciekłych bestii, jakiego nie

słyszał nawet w najbardziej koszmarnych snach. A potem ku swemu największemu przeraŜeniu zobaczył, Ŝe

trójka pozostałych ludzi wychodzi na rodek łą ki, by spotkać się ze zwierzętami.„Głupcy! — powiedział sobie w duchu. — Teraz te bestie połkną piercienie razem z dziećmi i nigdy juŜ nie

wrócę do domu. CóŜ to za samolubny potwór, ten Digory! Reszta teŜ nie jest lepsza. Jeli chcą poŜegnać się

z Ŝyciem, to ich sprawa. Ale co będzie ze MNĄ ? Wcale o tym nie mylą . Nikt o MNIE nie myli”.

Kiedy cała chmara zwierzą t ruszyła biegiem ku niemu, wuj Andrzej zrobił to, co niewą tpliwie musiało być

dla niego jedynym mą drym wyjciem: odwrócił się i zaczą ł uciekać, przekonany, Ŝe ratuje w ten sposób

Ŝycie. Teraz kaŜdy miał sposobnoć zobaczyć, co ze starszym panem zrobiło magiczne powietrze tego

młodego wiata. W Londynie byłby za stary, aby w ogóle biec: tutaj pędził z szybkocią , która dałaby mu na

pewno zwycięstwo w biegu na sto metrów w kaŜdej angielskiej szkole. Wspaniale wyglą dały przy tym po-

wiewają ce za nim poły surduta. Nie ulegało jednak wą tpliwoci, Ŝe nie ma Ŝadnych szans. Wród zwierzą t

wiele było szybkich z natury, a biegły po raz pierwszy w Ŝyciu; wszystkie chciały wypróbować swoje nowe

mięnie.

— Za nim! Za nim! — rozległy się okrzyki. — MoŜe to jest włanie WLAZŁO, o którym mówił Lew?

ChyŜo! Ho-ooo! Odciąć mu drogę! OkrąŜyć go! Hurrra!

W cią gu kilku minut najszybsze zwierzęta wyprzedziły go i zabiegły mu drogę. Krą g zamkną ł się i zacienił.

Wuj Andrzej zatrzymał się, otoczony zewszą d tak strasznymi dla niego istotami, Ŝe był juŜ pewien swego

końca. Nad nim piętrzyły się rogi dwóch łosi i szary masyw głowy słonia. Za sobą słyszał chrapliwe, groźne

pomrukiwanie niedźwiedzi i stłumiony ryk dzików. Przed nim zamarły leopardy i pantery z pełnymi

wciekłoci (jak mu się wydawało) pyskami, kołyszą c miarowo ogonami. Tym, co przeraŜało go najbardziej,

było mnóstwo otwartych pysków. Oczywicie zwierzęta oddychały w ten sposób po szybkim biegu, ale wujAndrzej był przekonany, Ŝe po prostu zamierzają go zjeć. Stał więc, słaniają c się na nogach i drŜą c jak

osika. Nigdy, nawet w młodoci, nie lubił zwierzą t: zwykle raczej się ich bał, a lata okrutnych dowiadczeń

na zwierzętach sprawiły, Ŝe znienawidził je i odczuwał przed nimi jeszcze większy lęk.

— A teraz, mój panie — rzekł buldog tonem doć oficjalnym — powiedz: jeste zwierzęciem, roliną czy

minerałem?

Tak wyraźnie zapytał, lecz wuj Andrzej usłyszał tylko: „Trrrr-zrrrrr-mrrrrr?”

Rozdział 11



43

DIGORY I JEGO WUJ MAJĄ KŁOPOTY

MOśE SIĘ WAM WYDAWAĆ, Ŝe zwierzęta nie okazały wielkiej mą droci, skoro nie potrafiły od razu

stwierdzić przynaleŜnoci wuja Andrzeja do tego samego gatunku stworzeń co dwoje dzieci i doroŜkarz.

Musicie jednak pamiętać, Ŝe nie miały pojęcia o czym takim jak ubranie. Dla nich sukienka Poli i typowy

strój z Norfolku, jaki nosił Digory, czy melonik doroŜkarza były takimi samymi częciami ciała jak ich

własne futra czy pióra. Jestem pewien, iŜ nigdy by nie zgadły, Ŝe nawet tych troje naleŜy do tego samegogatunku, gdyby z nimi nie porozmawiały i gdyby Truskawek nie wydawał się tego pewien. A wuj Andrzej

był o wiele wyŜszy od dzieci i o wiele cieńszy od doroŜkarza. Ubrany był cały na czarno z wyją tkiem białej

kamizelki i koszuli (zresztą teraz juŜ nie bardzo białych), a jeli się do tego doda jego bujną czuprynę siwych

włosów (teraz dziko potarganych), to trudno się dziwić, Ŝe w niczym nie przypominał im trzech pozostałych

przedstawicieli rodzaju ludzkiego. Na domiar wszystkiego nie miały dotą d sposobnoci przekonania się, Ŝe

wuj Andrzej w ogóle potrafi mówić.

Nie znaczy to, by nie próbował. Kiedy buldog zadał mu pytanie (czyli, jak mylał wuj, najpierw na niego

szczekną ł, a potem warkną ł), starszy pan wycią gną ł do niego trzęsą cą się rękę i wysapał co takiego jak:

„Dobra psinka, dobra”. Ale zwierzęta nie rozumiały jego mowy, podobnie jak on nie rozumiał ich. Niesłyszały Ŝadnych słów, tylko jakie bezładne, skwierczą ce dźwięki. MoŜe zresztą dobrze, Ŝe nie rozumiały,

bo jeszcze nie słyszałem, by jakikolwiek pies — a tym bardziej mówią cy pies z Narnii — lubił, gdy się go

nazywa „dobrą psinką ”, podobnie jak Ŝadne z was nie lubi, gdy się go nazywa „moim małym brzdą cem”.

A potem wuj Andrzej zemdlał ze strachu i padł jak kłoda na ziemię.

— Popatrzcie! — odezwał się guziec*. — Teraz widać, Ŝe to tylko jakie drzewo. Od począ tku tak

mylałem. — (Pamiętajcie, Ŝe te zwierzęta nigdy jeszcze nie widziały, jak kto mdleje.)

Buldog obwą chał dokładnie całego wuja Andrzeja, podniósł łeb i oznajmił:

— To jest zwierzę. Z całą pewnocią . I bardzo moŜliwe, Ŝe tego samego gatunku co tamtych troje.

— Nie wydaje mi się, by tak było — rzekł jeden z niedźwiedzi. — Zwierzę nie przewróciłoby się tak nagle

na ziemię. My jestemy zwierzętami i jako się nie przewracamy. Stoimy. O, tak. — Staną ł na tylnych

łapach, zrobił krok do tyłu, potkną ł się o nisko rosną cą gałąź i padł jak długi na ziemię.

* Guziec to afrykańskie zwierzę z rodziny swin, które ma na głowie rogowate wyrostki przypominają ce guzy

(przyp tłum )

— Trzeci Ŝart, trzeci Ŝart, trzeci Ŝart! — zaczęła wrzeszczeć kawka.

— A ja wciąŜ uwaŜam, Ŝe to rodzaj drzewa — upierał się guziec.

— Jeli to jest drzewo, to moŜe w nim być gniazdo pszczół — zauwaŜył inny niedźwiedź.

— Jestem pewien, Ŝe to nie drzewo — rzekł bóbr. — Wydawało mi się, Ŝe próbowało co powiedzieć, zanim

się przewróciło.

— To tylko wiatr szumiał w jego gałęziach — odpowiedział guziec.

— Ale chyba nie są dzisz — powiedziała kawka do bobra — Ŝe to jest MÓWIĄ CE zwierzę. Nie powiedziało

jeszcze ani jednego słowa.

— A jednak, moi drodzy — odezwała się słonica (jak pamiętacie, jej małŜonek został odwołany przez

Aslana na naradę) — a jednak to moŜe być jaki gatunek zwierzęcia. Czy ta biaława bryłka na jednym końcu

nie moŜe być czym w rodzaju twarzy? A te dziury, czy nie wyglą dają jak oczy i usta? Nosa co prawda nie

ma, ale... hm... nie trzeba mieć ciasnych poglą dów. W końcu i wród nas tylko niewielu ma co, co naprawdę moŜna nazwać NOSEM. I ze zrozumiałą dumą wycią gnęła na całą długoć swoją trą bę.

— Sprzeciwiam się stanowczo takim uwagom — powiedział buldog.



44

— Słoń ma całkowitą rację — rzekł tapir.

— Powiem wam, co to jest! — odezwał się nagle osioł. — To jest zwierzę, które nie potrafi mówić, ale

myli, Ŝe potrafi.

— Czy nie dałoby się go postawić? — zapytała słonica. Wycią gnęła trą bę, otoczyła nią delikatnie ciało wuja

Andrzeja i postawiła je... niestety, do góry nogami, tak Ŝe z kieszeni wysypały się monety: dwie

dziesięcioszylingówki, trzy półkoronówki i jedna szeciopensówka. Ale nic z tego nie wyszło. Wuj Andrzej

po prostu padł na ziemię po raz drugi.

— No proszę! Popatrzcie! — odezwały się głosy. — To nie jest Ŝadne zwierzę. To w ogóle nie jest Ŝywe.— Mówię wam, Ŝe to JEST zwierzę — rzekł buldog. — Sami pową chajcie.

— Zapach to jeszcze nie wszystko — zauwaŜyła słonica.

— Co?! — zdenerwował się buldog. — Jeli nie moŜna zawierzyć swojemu węchowi, to niby czemu

moŜna zawierzyć?

— A moŜe by tak zawierzyć swojemu mózgowi.” — odpowiedziała pytaniem słonica.

— Stanowczo sprzeciwiam się takim uwagom — warkną ł buldog.

— No cóŜ, w kaŜdym razie co z tym trzeba zrobić — powiedziała słonica. — Być moŜe to jest włanie

WLAZŁO, więc trzeba je pokazać Aslanowi. Co o tym myli większoć z nas? Czy to jest zwierzę, czy co

w rodzaju drzewa?— Drzewo! Drzewo! — rozległo się z tuzin głosów.

— A więc dobrze. Jeli jest drzewem, to trzeba je zasadzić. Musimy wykopać dziurę.

Dwa krety natychmiast wykonały to zadanie. Teraz zaczęto się spierać, którym końcem naleŜy wuja

Andrzeja zasadzić i niewiele brakowało, by go wsadzono głową do ziemi. Sporo zwierzą t utrzymywało, Ŝe

jego nogi są gałęziami, a owa szara, puszysta rzecz z drugiego końca to po prostu splą tane korzonki. Ale na

szczęcie większoć była zdania, Ŝe jego rozwidlone zakończenie jest bardziej ubłocone i mocniejsze, a tak

włanie powinny wyglą dać korzenie drzewa; szare zakończenie jest po prostu za wiotkie, by mogło utrzymać

całoć. Tak więc ostatecznie wsadzono go do dziury nogami. Kiedy uklepano pozostałą ziemię, sięgała mu

ponad kolana.

— Wyglą da na okropnie zwiędłe — zauwaŜył osioł.

— Oczywicie, potrzebuje trochę wody — zgodziła się słonica. — Nie chciałabym urazić nikogo z

obecnych, ale chyba WOLNO mi powiedzieć, Ŝe do TEGO rodzaju czynnoci taki nos jak mój...

— Stanowczo sprzeciwiam się tego rodzaju uwagom! — warkną ł buldog. Ale słonica podeszła spokojnie do

brzegu rzeki, napełniła trą bę wodą i wróciła, by zająć się wujem Andrzejem.

Mą dre zwierzę wylało na niego troskliwie całą zawartoć trą by, tak Ŝe woda spływała po jego surducie,

jakby się wyką pał w ubraniu. Trudno się dziwić, Ŝe ten zabieg rzeczywicie go oŜywił. Cóz to było za prze-

budzenie! Ale musimy go teraz zostawić w spokoju, by przemylał swoje niecne uczynki (jeli w ogóle był

w stanie zrobić co tak rozsą dnego), i zająć się o wiele waŜniejszymi sprawami.

Truskawek pokłusował z Digorym na grzbiecie w kierunku, w którym odeszła z Aslanem grupa wybrańców.Wkrótce glosy pozostałych zwierzą t ucichły i ukazała się mała grupka skupiona wokół Lwa. Digory nie

miałby chyba przerwać tak powaŜnej narady, ale nie musiał się nad tym zastanawiać. Na dany przez Aslana

znak słoń, kruk i reszta otaczają cych go stworzeń rozstą piły się na boki. Digory zelizgną ł się z konia i staną ł

twarzą w twarz z Aslanem. Z bliska Lew był jeszcze większy, jeszcze wspanialszy, jeszcze bardziej

promiennie złocisty i jeszcze groźniejszy, niŜ mu się przedtem wydawało. Chłopiec nie miał odwagi spojrzeć

w te wielkie oczy.

— Panie Lwie... Aslanie... — wyją kał — czy mógłby... czy mógłbym... och, proszę cię, czy moŜesz mi dać

jaki zaczarowany owoc z tego kraju, który uleczy moją mamę?

Miał rozpaczliwą nadzieję, Ŝe Lew odpowie „Tak”, a jednoczenie bał się straszliwie, Ŝe moŜe powiedzieć „Nie”. Ku jego zaskoczeniu Lew powiedział zupełnie co innego.

— To jest ten chłopiec — rzekł, patrzą c nie na Digory'ego, lecz na członków swojej rady. — To jest



45

chłopiec, który to zrobił.

„Och, cóŜ to znaczy? — mylał Digory. — Co ja takiego znowu zrobiłem?”

— Synu Adama — powiedział Lew. — W moim nowym kraju, w Narnii, jest zła Czarownica. Powiedz tym

dobrym stworzeniom, w jaki sposób się tu znalazła.

Tuzin róŜnych odpowiedzi przemknęło Digory'emu przez głowę, lecz miał na szczęcie tyle rozsą dku, by

powiedzieć, jak było naprawdę.

— Ja ją tu sprowadziłem, Aslanie — odpowiedział cicho.

— W jakim celu?— Chciałem ją przenieć z mojego własnego wiata do jej królestwa. Mylałem, Ŝe włanie tam się znaj-

dziemy.

— W jaki sposób znalazła się w twoim wiecie, Synu Adama?

— Za pomocą ... magii.

Lew milczał i Digory zrozumiał, Ŝe nie jest to wystarczają ca odpowiedź.

— To przez mojego wuja, Aslanie. To on wysłał nas z naszego wiata dzięki magicznym piercieniom, a w

kaŜdym razie ja musiałem się na to zgodzić, bo najpierw wysłał Połę, a potem spotkalimy Czarownicę w

miejscu zwanym Charn i ona złapała nas, kiedy...

— SPOTKALIŚCIE Czarownicę? — przerwał mu Aslan cichym głosem, w którym czaiła się zapowiedź ryku.

— Ona się obudziła — odpowiedział Digory z rozpaczą w głosie, a potem zrobił się biały jak papier i

wyrzucił z siebie: — To znaczy, ja ją obudziłem. Obudziłem ją , bo chciałem zobaczyć, co się stanie, jak

uderzę w ten dzwon. Pola tego nie chciała. To nie jej wina. Ja... ja wykręciłem jej rękę. Wiem, Ŝe nie

powinienem tego robić. Mylę, Ŝe byłem trochę zaczarowany tym napisem pod dzwonem.

— Tak? Byłe zaczarowany? — zapytał Aslan, wciąŜ bardzo cichym i bardzo głębokim głosem.

— Nie — odrzekł Digory. — Teraz juŜ wiem, Ŝe nie. Ja tylko udawałem.

Zapanowała długa cisza, w czasie której Digory powtarzał sobie w duchu: „Wszystko zepsułem. Teraz juŜ

nic nie dostanę dla mamy”.

Kiedy Lew znowu przemówił, nie zwracał się juŜ do Digory'ego.

— Tak więc widzicie, przyjaciele, Ŝe zanim minęło siedem godzin od narodzin tego nowego, czystego

wiata, siły zła juŜ znalazły do niego drogę, obudzone i przywleczone tu przez tego oto Syna Adama.

Wszystkie zwierzęta, z Truskawkiem włą cznie, zwróciły oczy na nieszczęsnego chłopca, który gorą co

pragną ł zapać się pod ziemię.

— Ale nie upadajcie na duchu — rzekł Aslan, wciąŜ zwracają c się do zwierzą t. — To zło przyniesie zło, ale

na razie jest jeszcze daleko, a najgorsze spadnie na mnie, nie na was. Tymczasem zaprowadźmy tu taki ład,

by jeszcze przez setki lat był tutaj szczęliwy, radosny kraj w szczęliwym, radosnym wiecie. I jak rasa

Adama spowodowała to zło, tak i rasa Adama pomoŜe je przezwycięŜyć. Podejdźcie bliŜej, ty, chłopcze, i

wy dwoje.Ostatnie słowa odnosiły się do Poli i doroŜkarza, którzy włanie przybyli. Pola wpatrywała się w Aslana z

otwartymi ustami, mocno ciskają c dłoń doroŜkarza. Ten spojrzał na Lwa i zdją ł swój melonik. Nikt jeszcze

nie widział go bez melonika. A wyglą dał bez niego młodziej i ładniej, bardziej jak wieniak niŜ jak lon-

dyński doroŜkarz.

— Synu — rzekł Aslan do niego — znam cię od dawna. A ty mnie znasz?

— Chyba nie, panie — odpowiedział doroŜkarz. — W kaŜdym razie nie tak, jak to się zwykle rozumie. Ale

jeli juŜ mam być szczery, to jednak co takiego czuję, jakbymy się juŜ kiedy spotkali.

— To dobrze — rzekł Lew. — Znasz mnie lepiej, niŜ ci się wydaje, a będziesz Ŝył, by poznać mnie jeszcze

lepiej. Jak ci się podoba ten kraj?— To piękne miejsce, panie.

— Czy chciałby tu zostać na zawsze?



46

— No cóŜ, panie, jestem człek Ŝonaty... — zaczą ł doroŜkarz i urwał na chwilę, po czym zebrał odwagę i

dodał: — Gdyby tu była moja Ŝona, Helenka, Ŝadne z nas nie chciałoby za nic w wiecie wracać do

Londynu. To pewne jak amen w pacierzu. Oboje jestemy ze wsi.

Aslan podniósł swą kudłatą głowę, otworzył usta i wydał z siebie jaki dźwięk, niezbyt głony, ale pełen

mocy. Serce Poli drgnęło gwałtownie. Była pewna, Ŝe jest to wezwanie i Ŝe kaŜdy, kto je usłyszy, będzie mu

posłuszny, a co więcej — Ŝe będzie mógł być posłuszny, choćby nie wiem ile wiatów i wieków dzieliło go

od Aslana. Dlatego nie była bardzo zaskoczona ani wstrząnięta, kiedy nagle zjawiła się zniką d młoda ko-

bieta o miłej, szczerej twarzy i stanęła obok niej. Nikt nie musiał Poli tłumaczyć, Ŝe to Ŝona doroŜkarza,przeniesiona tu z naszego wiata nie za pomocą jakich okropnych, magicznych piercieni — z konieczną

przesiadką w Lesie — lecz szybko, lekko i przyjemnie, tak jak ptak siadają cy na swoim gnieździe. Młoda

kobieta musiała akurat robić pranie, bo ubrana była w fartuch, rękawy miała podwinięte do łokci, a obie ręce

pokryte mydlaną pianą . Gdyby miała czas, aby przebrać się w swój najlepszy strój (jej najlepszy kapelusz

zdobiła cała masa sztucznych czereni), wyglą dałaby okropnie, a tak sprawiała bardzo miłe wraŜenie.

Oczywicie była pewna, Ŝe ni. Dlatego nie podbiegła od razu do swojego męŜa i nie zapytała, co się, na

miłoć boską , z nimi dzieje. Ale kiedy spojrzała na Lwa, nie była juŜ tak bardzo pewna, Ŝe to sen; z jakiego

powodu nie sprawiała jednak wraŜenia osoby, która się boi. Dygnęła z wdziękiem, jak to wciąŜ jeszcze w

naszych czasach potrafią robić niektóre wiejskie dziewczęta, a potem podeszła do doroŜkarza, wsunęła dłoń do jego dłoni i stała, rozglą dają c się dokoła z pewnym oniemieleniem.

— Moje dzieci — rzekł Aslan, wpatrują c się w nich oboje — to wy macie być pierwszym królem i pierwszą

królową Narnii.

DoroŜkarz otworzył usta ze zdumienia, a jego Ŝona poczerwieniała.

— Będziecie rzą dzić tymi wszystkimi stworzeniami. Będziecie czuwać, by panowała sprawiedliwoć.

Będziecie je ochraniać przed wrogami. A wrogowie się pojawią , bo w tym wiecie jest zła Czarownica.

DoroŜkarz przełkną ł z trudem linę dwa lub trzy razy, a potem odchrzą kną ł.

— Racz mi wybaczyć, panie — rzekł. — Dzięki ci stokrotne za ten zaszczyt, w imieniu moim i mojej

połowicy, ale nie jestem z tych goci, co pasują do takiej roboty. Prawdę mówią c, nie mam nawet od-

powiedniej szkoły, ot co.

— Szkoły — powtórzył Aslan. — A czy potrafisz posługiwać się łopatą i pługiem? Czy potrafisz uprawiać

ziemię?

— O tak, panie, na tym to się trochę znam, w końcu wychowałem się na wsi.

— Czy potrafisz rzą dzić tymi stworzeniami sprawiedliwie i łagodnie, pamiętają c, Ŝe nie są niewolnikami, jak

nieme istoty w wiecie, w którym się urodziłe, lecz mówią cymi zwierzętami i wolnymi poddanymi?

— Rozumiem, o co ci chodzi, panie. Mógłbym spróbować, a zrobię to rzetelnie.

— Czy tak wychowasz swoje dzieci i wnuki, by czyniły to samo?

— Będę się starał jak najlepiej, panie. No co, popróbujemy, Helenko?

— I czy nie będziesz obdarzał szczególnymi względami jakich wybrańców sporód swoich dzieci lub spo-ród innych stworzeń? Czy nie będziesz pozwalał, by inni naduŜywali swojej władzy i wykorzystywali

słabszych?

— O, co to, to nie, nigdy nie znosiłem czego takiego, mówię szczerze. I nikomu na to nie pozwolę, taki juŜ

jestem. — (W cią gu całej tej rozmowy jego głos stopniowo się zmieniał: teraz mówił wolniej, a intonację

miał bogatszą . Jego wymowa bardziej przypominała łagodny głos wiejskiego chłopaka niŜ ostrą , szybką

mowę woźnicy z przedmiecia).

— A jeli powstaną przeciw twemu państwu wrogowie i będzie wojna, czy będziesz pierwszy w ataku i

ostatni w odwrocie?

— No cóŜ, panie — odparł doroŜkarz — nigdy się tego do końca nie wie, dopóki się nie popróbuje. Niemiałbym przysią c, Ŝe nigdy mnie strach nie obleci. Nigdy nie walczyłem, chyba Ŝe na pięci. Mógłbym

spróbować... to znaczy Ŝywię nadzieję, Ŝe chybabym się starał jak najlepiej.



47

— A więc — rzekł Aslan — uczynisz to wszystko, co do króla naleŜy. Koronacja odbędzie się niebawem. A

ty, i twoje dzieci, i twoje wnuki będziecie błogosławieni: niektóre będą królami Narnii, inne królami

Archenlandii, która leŜy tam, za Południowymi Górami. A teraz ty, córeczko — zwrócił się do Poli. — Witaj

w Narnii! Czy przebaczyła juŜ chłopcu to, co ci zrobił w Sali Posą gów, w opuszczonym pałacu przeklętego

Charnu?

— Tak, Aslanie, juŜ się pogodzilimy.

— To dobrze. A teraz zajmiemy się samym chłopcem.

Rozdział

12 PRZYGODA TRUSKAWKA

DlGORY STAŁ NIERUCHOMO z mocno zaciniętymi ustami i z kaŜdą chwilą czul się coraz gorzej. Miał

tylko nadzieję, Ŝe bez względu na to, co się stanie, nie rozpłacze się ani się nie omieszy.

— Synu Adama — rzekł Aslan. — Czy jeste gotów naprawić zło, jakie uczyniłe mojej umiłowanej Narniiw samym dniu jej narodzin?

— Nie bardzo wiem, co mógłbym teraz zrobić — odpowiedział Digory. — PrzecieŜ królowa uciekła i...

— Zapytałem, czy jeste gotowy — przerwał mu Lew.

— Tak — odrzekł Digory. Przez chwilę miał dziki pomysł, aby powiedzieć: „Spróbuję ci pomóc, jeli

obiecasz pomóc mojej mamie”, ale w porę zdał sobie sprawę, Ŝe Lew z całą pewnocią nie naleŜy do osób, z

którymi moŜna próbować targów. Ale kiedy powiedział „tak”, pomylał o matce, o tym, Ŝe jego wielkie

nadzieje rozwiewają się oto jak sen. Poczuł, Ŝe co przeszkadza mu w gardle, a potem łzy stanęły mu w

oczach i nagle wyrzucił z siebie:

— Ale... błagam cię... czy nie mógłby... czy nie moŜesz dać mi czego, co uzdrowiłoby moją mamę? — Do

tej chwili wpatrywał się w jedną z wielkich przednich łap Lwa, zakończoną potęŜnymi pazurami; teraz, w

rozpaczy, podniósł głowę i spojrzał mu prosto w twarz. To, co zobaczył, zaskoczyło go tak, jak chyba

jeszcze nic w całym jego Ŝyciu. Bo oto złotobrą zowa twarz nachyliła się ku niemu i (dziw nad dziwy) w

wielkich oczach pojawiły się błyszczą ce łzy. Te łzy były tak duŜe i tak błyszczą ce, Ŝe nie mógł się oprzeć

myli, iŜ Lew jeszcze bardziej Ŝałuje jego matki niŜ on sam.

— Mój synu, mój synu — powiedział Aslan. — Wiem. Zawiedzione nadzieje rodzą wielki ból. W tym kraju

tylko ty i ja o tym wiemy. Bą dźmy dla siebie dobrzy. Ale ja muszę myleć o całych stuleciach przyszłych

dziejów Narnii. Czarownica, którą przeniosłe do tego wiata, kiedy tu powróci. Ale jeszcze nie teraz. Jest

moim Ŝyczeniem, by zasadzono w Narnii drzewo, którego ona nie omieli się dotknąć. To drzewo będzie

ochraniać przed nią Narnię przez wiele, wiele lat. Tak więc ten kraj czeka długi, jasny poranek, zanimchmury ponownie przesłonią słońce. Musisz dostarczyć mi ziarno, z którego wyronie to drzewo.

— Tak, panie — odpowiedział Digory. Nie miał pojęcia, w jaki sposób tego dokona, ale wiedział z całą

pewnocią , Ŝe będzie gotów na wszystko. Lew westchną ł głęboko, pochylił głowę jeszcze niŜej i obdarzył go

lwim pocałunkiem. I natychmiast Digory poczuł w sobie nową siłę i odwagę.

— Mój umiłowany synu — rzekł Aslan. — Powiem ci, co masz zrobić. Odwróć się i popatrz na zachód, a

potem powiedz, co widzisz.

— Widzę straszliwie wysokie góry, Aslanie. Widzę rzekę, która spada białą kaskadą z krawędzi jakiego

płaskowyŜu. A za tym płaskowyŜem są wysokie, zielone wzgórza poronięte puszczą . Za nimi są jeszcze

wyŜsze grzbiety, prawie czarne. A jeszcze dalej, bardzo, bardzo daleko, są onieŜone szczyty gór, jak napocztówce z Alp. A za nimi nie ma juŜ nic prócz nieba.

— Masz dobry wzrok — powiedział Aslan. — Wiedz zatem, Ŝe granice Narnii sięgają do owego wo-



48

dospadu. Kiedy wejdziesz na krawędź płaskowyŜu, znajdziesz się juŜ na Zachodnim Pustkowiu. Musisz

przejć przez góry, aŜ znajdziesz zieloną dolinę z granatowym jeziorem porodku, otoczoną ze wszystkich

stron szczytami pokrytymi lodem. Nad brzegiem tego jeziora jest strome, zielone wzgórze. Na szczycie

wzgórza jest ogród. A w samym rodku ogrodu ronie drzewo. Przynie mi jabłko z tego drzewa.

— Tak, panie — odrzekł znowu Digory. Zupełnie nie wiedział, jak wspiąć się na krawędź płaskowyŜu i jak

znaleźć drogę do jeziora przez te wszystkie puszcze i góry, ale nie chciał tego powiedzieć na głos w obawie,

Ŝe zabrzmi to jak wymówka. Powiedział tylko: — Mam nadzieję, Aslanie, Ŝe ci się tak bardzo nie spieszy.

Chyba nie zdołam dotrzeć tam i wrócić bardzo szybko.— Mały Synu Adama, będziesz miał pomocnika. — Po tych słowach Aslan odwrócił się do konia, który stał

spokojnie w pobliŜu, machają c co jaki czas ogonem, Ŝeby odpędzić muchy, i przysłuchiwał się rozmowie z

lekko przechylonym łbem, jakby to, co usłyszał, nie było zbyt zrozumiałe.

— Mój kochany — rzekł Aslan — czy nie chciałby być skrzydlatym koniem?

Warto było zobaczyć, jak koń wstrzą sną ł grzywą , jak rozchyliły mu się chrapy i jak tupną ł kopytem w zie-

mię. Bez wą tpienia bardzo chciał mieć skrzydła. Ale powiedział tylko:

— JeŜeli chcesz, Aslanie... jeŜeli naprawdę uwaŜasz... nie wiem, dlaczego akurat ja... nie jestem zbyt

mą drym koniem...

— Bą dź uskrzydlony!Bą dź ojcem wszystkich latają cych koni! — rykną ł Aslan głosem, od którego zatrzęsła się ziemia. — Odtą d

będziesz się nazywał Pegazem!

Koń otrzą sną ł się, tak jak mógłby się otrzą snąć za dawnych, smutnych dni, kiedy cią gną ł doroŜkę. Potem

staną ł dęba. Wygią ł łeb do tyłu, jakby chciał dosięgnąć zębami muchy, która go ugryzła w kark. A potem,

zupełnie tak samo jak z ziemi wyrastały zwierzęta, u nasady jego długiej szyi wystrzeliły i rozwinęły się

skrzydła, większe niŜ skrzydła orła, większe niŜ skrzydła łabędzia, większe zaiste niŜ skrzydła anioła z

kocielnego witraŜu. Pióra zalniły barwą miedzi i kasztanów. Machną ł nimi parę razy i nagle wzniósł się w

powietrze na jakie pięć metrów, parskają c i wykonują c szaleńcze skręty i podskoki. Potem zrobił duŜe koło

nad głowami dzieci i opadł zgrabnie na ziemię wszystkimi czterema kopytami naraz, nieco zaskoczony,

zakłopotany, ale i bardzo zadowolony.

— Jak ci się to podoba, Pegazie? — zapytał Aslan.

— To wspaniałe, Aslanie — odrzekł Pegaz.

— Czy polecisz z tym małym Synem Adama do górskiej doliny, o której mówiłem?

— Co?! Teraz? Tak od razu? — zawołał Truskawek (a raczej Pegaz, jak go odtą d musimy nazywać).

— Hurra! Chodź tutaj, mój mały. Miałem juŜ takich jak ty na grzbiecie. Dawno, dawno temu, tam, gdzie

były zielone łą ki... I cukier...

— O czym tak szepczą dwie Córki Ewy? — zapytał Aslan, odwracają c się raptownie ku Poli i Ŝonie

doroŜkarza, które włanie się ze sobą zaprzyjaźniły.

— Niech mi wolno będzie co powiedzieć, panie— rzekła królowa Helena (bo tak powinnimy teraz nazywać Ŝonę doroŜkarza). — Mylę, Ŝe dziewczynka

bardzo by chciała polecieć razem z chłopcem, jeli to nie sprawi zbyt wiele kłopotu.

— Co na to powiesz, Pegazie? — zapytał Aslan.

— Och, nie mam nic przeciwko drugiemu małemu dwunogowi na moim grzbiecie. Ale mam nadzieję, Ŝe

słoń nie zamierza z nami lecieć?

Słoń nie wyraŜał takiego Ŝyczenia i nowy król Narnii pomógł dzieciom wspiąć się na grzbiet Pegaza, to

znaczy podrzucił szorstko Digory'ego, a Połę posadził tak delikatnie i zgrabnie, jakby była z porcelany i

mogła się potłuc.

— No, juŜ siedzą , Truskawku, znaczy się, Pegazie. Ale to będzie kurs!— Nie wzno się zbyt wysoko — rzekł Aslan.

— Nie próbuj przelatywać nad szczytami wysokich, pokrytych lodem gór. Wypatruj dolin, zielonych miejsc



49

i leć nad nimi. Zawsze znajdziesz jakie przejcie. A teraz — w drogę, z moim błogosławieństwem!

— Och, Pegazie! — powiedział Digory, wychylają c się do przodu, by poklepać lnią cą szyję konia.

— Jest cudownie. Trzymaj się mnie mocno, Polu. W następnej chwili łą ka uciekła chyŜo spod ich stóp i

zawirowała, gdy Pegaz, jak olbrzymi gołą b, zatoczył dwa koła, zanim skierował się na zachód. Kiedy Pola

spojrzała w dół, nie mogła juŜ dostrzec króla i królowej, a nawet sam Aslan był tylko jasną plamką na

zielonej płaszczyźnie. Wiatr wioną ł im w twarze, a skrzydła Pegaza zaczęły bić miarowo powietrze, nie

wznoszą c się juŜ ponad jego grzbiet.

Pod nimi rozcią gała się róŜnobarwna Narnia: łą ki i skały, wrzosy i róŜne rodzaje drzew, a wród nich rzeka jak wstęga z Ŝywego srebra. Teraz zobaczyli, co jest za wzgórzami po prawej stronie, na północy: rozległa

torfowa wyŜyna podnoszą ca się łagodnie aŜ do widnokręgu. Po lewej stronie były wysokie góry, ale tu i tam,

między stromymi, poroniętymi sosną zboczami, mogli spostrzec dalekie, południowe krainy, leŜą ce poza

nimi.

— To tam musi być ta Archenlandia — powiedziała Poła.

— Tak, ale spójrz przed siebie! — zawołał Digory.

Przed nimi wyrósł nagle skalisty próg i olepił ich blask słońca odbijają cego się w potęŜnym wodospadzie,

którym spieniona, ryczą ca rzeka wlewała się do Narnii z zachodniej wyŜyny, gdzie miała swe źródło. Lecieli

teraz tak wysoko, Ŝe grzmot wodospadu dobiegał tu jak słaby szum, jednakŜe szczyt skalnego uskoku był jeszcze wyŜej, ponad nimi.

— Będziemy musieli trochę POZYGZAKOWAĆ — powiedział Pegaz. — Trzymajcie się mocno.

Wkrótce zrozumieli, co znaczy to dziwne słowo. Pegaz zaczą ł wykonywać szybkie zwroty, za kaŜdym razem

wznoszą c się nieco wyŜej. Powietrze zrobiło się zimniejsze. Pod sobą usłyszeli krzyki orłów.

— Ojej! Popatrz! Popatrz do tyłu! — zawołała Pola.

Bo oto za nimi rozcią gała się teraz cała dolina Narnii, aŜ do wschodniego horyzontu, gdzie połyskiwało

morze. Byli tak wysoko, Ŝe na północy ujrzeli poszarpane szczyty skalistych gór poza torfową wyŜyną , a na

południu jasną plamę czego, co wyglą dało jak pustynia.

— Chciałbym, Ŝeby tu był kto, kto by nam powiedział, co to za kraje, góry i rzeki — powiedział Digory.

— Ale co by nam mógł powiedzieć? Pomyl, Digory, przecieŜ tam jeszcze nikogo nie ma i nic się jeszcze

nie wydarzyło. PrzecieŜ ten wiat dopiero dzi się narodził.

— No tak, ale te krainy na pewno zostaną zaludnione. I wtedy zaczną się ich dzieje i będzie co opowiadać.

— Ale na razie nic, ale to nic nie ma do opowiadania. I bardzo się z tego cieszę. Nikt nie musi się niczego

uczyć. śadnych bitew, dat i tych wszystkich innych okropieństw.

Przelatywali juŜ nad krawędzią skalnego urwiska, a wkrótce, kiedy się obejrzeli do tyłu, nie zobaczyli

rozległej doliny Narnii. Pod nimi był dziki kraj stromych wzgórz i ciemnych lasów przecięty krętą wstęgą

rzeki. Przed nimi majaczyły białe, wyniosłe szczyty gór. Ale teraz słońce wieciło im prosto w oczy i nie

widzieli juŜ wszystkiego tak wyraźnie. Zachodnie niebo oblało się złotem, słońce zniŜyło się, aŜ w końcu

skryło za wielkim, czarnym szczytem o poszarpanych krawędziach, rysują cym się ostro na tle złotej jasnoci, jakby był wcięty z kartonu.

— Wcale nie jest za ciepło — zauwaŜyła Pola.

— I skrzydła zaczynają mnie boleć — powiedział Pegaz. — Nie widać ani ladu tej doliny z jeziorem, o

której mówił Asłan. A moŜe by tak zniŜyć się i poszukać jakiego przyzwoitego miejsca na nocleg? Kiedy

się zrobi ciemno, trudno będzie co znaleźć.

— Tak, i chyba juŜ czas na kolację — zgodził się Digory.

Między zalesionymi wzgórzami było o wiele cieplej. Po tylu godzinach lotu w ciszy, przerywanej jedynie

miarowym poszumem skrzydeł Pegaza, z przyjemnocią słuchali swojskich, ziemskich odgłosów: plusku

rzeki w jej kamiennym korycie i skrzypienia drzew w lekkim wietrze. Poczuli ciepły, dobry zapach na-grzanej od słońca ziemi, trawy i dzikich kwiatów. W końcu Pegaz wylą dował. Digory zelizną ł się na ziemię

i pomógł zejć Poli. Oboje z przyjemnocią prostowali nieco zdrętwiałe nogi.



50

Stroma dolinka, w której wylą dowali, leŜała wród gór. Dookoła wznosiły się pokryte niegiem szczyty;

jeden był zaróŜowiony od wieczornej zorzy.

— Ale jestem głodny — powiedział Digory.

— No to wsuwaj — rzekł Pegaz i zebrał zębami sporą porcję trawy. Potem podniósł łeb, Ŝują c smakowicie

źdźbła, których końce wystawały mu z obu stron pyska jak wą sy, i dodał: — No, dalej, dwunogi. Nie

krępujcie się. Jest tu tego duŜo.

— Ale my nie jadamy trawy — powiedział Digory.

— Hm-hm-hm — Pegaz z lubocią Ŝuł trawę. — No, cóŜ, hm-hm, w takim razie nie mam pojęcia, comoŜecie zrobić. Ale to naprawdę wspaniała trawa.

Pola i Digory popatrzyli na siebie z niemiłym zaskoczeniem.

— Kto chyba powinien pomyleć o jedzeniu dla nas — rzekł Digory po chwili milczenia.

— Jestem pewien, Ŝe Aslan by to zrobił, gdyby go kto poprosił — zauwaŜył Pegaz.

— CzyŜby sam o tym nie wiedział? — zapytała Pola.

— Nie wą tpię, Ŝe wiedział — rzekł koń, wciąŜ z pełnym pyskiem. — Ale tak mi się co widzi, Ŝe on lubi,

jak go się prosi o to, czego potrzebujemy.

— No i co teraz zrobimy? — zapytał Digory z rozpaczą .

— Tego to ja naprawdę nie wiem — odparł Pegaz. — Chyba Ŝe spróbujecie trawy. MoŜe się okazać, Ŝe jestlepsza, niŜ się wam wydaje.

— Och, nie bą dź głupi! — zdenerwowała się Pola, tupią c nogą . — PrzecieŜ kaŜdy wie, Ŝe ludzie nie jedzą

trawy, tak jak konie nie jedzą baranich kotletów.

— Na miłoć boską , Polu, czy musisz wspominać o kotletach? — przerwał jej Digory. — To tylko pogarsza

sytuację.

Potem Digory zaproponował, Ŝeby Pola przeniosła się na chwilę do domu za pomocą magicznego piercienia

i zabrała stamtą d co do jedzenia. Sam nie mógł tego zrobić, bo przecieŜ przyrzekł Aslanowi zmierzać

najprostszą drogą do zaczarowanego drzewa i przynieć z niego owoc. Obawiał się teŜ, Ŝe gdyby się pokazał

w domu, co nieoczekiwanego mogłoby mu przeszkodzić w powrocie. Ale Pola owiadczyła, Ŝe nie za-

mierza go tu samego zostawiać, a Digory powiedział, Ŝe to bardzo przyzwoicie z jej strony.

— Ach, co mi się przypomniało! — odezwała się nagle Pola po dłuŜszym milczeniu. — Mam wciąŜ w

kieszeni torebkę z resztką toffi. W kaŜdym razie to lepsze niŜ nic.

— O wiele lepsze — oŜywił się Digory. — Tylko ostroŜnie, Ŝeby przypadkiem nie dotknęła swojego

piercienia.

Nie było to łatwe zadanie, ale w końcu udało się jej wyjąć delikatnie torebkę, brudną , pozlepianą i sztywną ,

tak Ŝe kolejny problem polegał nie tyle na tym, jak wyjąć z niej cukierki, tylko jak poodlepiać z nich torebkę.

Niektórzy doroli (sami wiecie, jak potrafią grymasić w takich wypadkach) woleliby raczej pójć spać bez

kolacji, niŜ zjeć te cukierki. Było ich w sumie dziewięć. Digory wpadł na pomysł, by zjeć po cztery, a

dziewią ty zasadzić, bo, jak powiedział, „jeli z pręta wyrosło latarniane drzewko, to dlaczego z cukierka niemogłoby wyrosnąć drzewko toffi?” Wydłubali więc małą dziurkę w torfiastej ziemi i włoŜyli do niej cu-

kierek. Potem zjedli pozostałe, starają c się Ŝuć je jak najdłuŜej. Trudno było się tym najeć, nawet jeli się

uwzględni wszystkie resztki papieru, których nie zdołali zdrapać.

Wreszcie Pegaz skończył swoją smakowitą kolację i połoŜył się w trawie, a dzieci przytuliły się do jego

ciepłych boków. Kiedy przykrył kaŜde jednym skrzydłem, zrobiło się bardzo przytulnie. Na niebie pojawiły

się jasne, młode gwiazdy tego nowego wiata. Nadszedł czas, aby spokojnie wszystko omówić: jak to

Digory miał nadzieję dostać jaki lek dla swojej matki i jak zamiast tego został wysłany w drogę po zacza-

rowane jabłko. Powtarzali sobie wszystkie znaki, po jakich mieli poznać miejsce, którego szukali: granatowe

jezioro i wzgórze z ogrodem na szczycie. Rozmowa zaczęła włanie wygasać i poczuli sennoć, gdy naglePola usiadła, całkowicie rozbudzona, i szepnęła:

— Ciiicho! Słyszycie?



51

Nasłuchiwali przez chwilę z biją cym sercem.

— MoŜe to tylko wiatr w drzewach — odezwał się Digory.

— Nie jestem tego taki pewien — powiedział Pegaz. — W kaŜdym razie... Ciiicho! Znowu co słychać. Na

Aslana, tam co JEST!

Podniósł się na nogi z okropnym hałasem i zaczą ł biegać truchtem wokoło, węszą c i parskają c. Dzieci teŜ

zbadały najbliŜszą okolicę, idą c na palcach i zaglą dają c z duszą na ramieniu za kaŜde drzewo i krzak. Kilka

razy wydawało im się, Ŝe co się porusza, a raz Pola była zupełnie pewna, Ŝe zobaczyła wysoką , ciemną

postać przesuwają cą się bezszelestnie w kierunku zachodnim. Ale nie spotkały nikogo i w końcu PegazpołoŜył się znowu w trawie, przykrywają c dzieci swoimi skrzydłami. Tym razem usnęły bardzo szybko. Koń

czuwał jeszcze jaki czas, strzygą c uszami i marszczą c gwałtownie skórę, jakby chciał opędzić się od much,

ale w końcu i on zasną ł.

Rozdział 13

NIEOCZEKIWANE SPOTKANIE

— OBUDŹ SIĘ, DIGORY! Obudź się, Pegazie! — zabrzmiał głos Poli. — Zobaczcie, rzeczywicie wyrosło

z tego drzewko toffi! I mamy cudowny poranek.

Niskie, wczesne słońce przedzierało się smugami przez drzewa, trawa poszarzała od rosy, a pajęczyny lniły

srebrem. Nieopodal rosło niewielkie drzewko rozmiarów młodej jabłonki, z ciemnym pniem i białawymi,

sztywnymi lićmi, przypominają cymi ziele nazywane miesięcznicą . I całe obsypane było małymi,

brą zowymi owocami bardzo podobnymi do daktyli.

— Hurra! — zawołał Digory. — Ale najpierw muszę się wyką pać.

I pobiegł ku rzece, przeskakują c po drodze przez kwitną ce krzaki. Czy ką palicie się kiedy w górskiej rzece

pienią cej się wesoło w słońcu i rwą cej bystro korytem wykładanym czerwonymi, błękitnymi i Ŝółtymi

kamieniami? To równie dobre jak ką piel w morzu, a pod pewnymi względami nawet lepsze. Oczywicie

Digory musiał się po ką pieli ubrać bez wycierania, ale warto było. Kiedy wrócił, poszła nad rzekę Pola,

mówią c, Ŝe teŜ się chce wyką pać, ale, jak wiadomo, nie umiała dobrze pływać, nie będziemy więc dociekać,

czy zrobiła to naprawdę. Pegaz równieŜ wszedł do wody, ale tylko po to, aby stanąć w głównym nurcie i

napić się do syta, wstrzą sają c od czasu do czasu grzywą i rŜą c radonie.

Dzieci zabrały się do niadania. Owoce z drzewa toffi okazały się wymienite; nie były to zresztą dosłownie

cukierki, lecz miękkie i soczyste owoce przypominają ce w smaku toffi. Pegaz teŜ zjadł niadanie i nawet

spróbował jeden z owoców, ale chociaŜ mu smakował, stwierdził, Ŝe o tej porze woli raczej trawę. Potem nie

bez pewnych trudnoci dzieci wdrapały się na jego grzbiet i zaczą ł się drugi dzień wędrówki.Czuli się jeszcze lepiej niŜ poprzedniego dnia, bo kaŜdy był odwieŜony i słońce mieli teraz za sobą , a

wiadomo, iŜ wszystko wyglą da o wiele przyjemniej, kiedy słońce pada zza pleców. Była to cudowna podróŜ.

Ze wszystkich stron otaczały ich wysokie, onieŜone szczyty. Doliny, nad którymi przelatywali, były tak

zielone, a strumienie spadają ce z lodowców do rzeki tak niebieskie, Ŝe lecieli jakby nad gigantycznymi

klejnotami. Cała trójka nie miałaby nic przeciwko temu, by ta częć wyprawy trwała o wiele dłuŜej. Lecz

bardzo szybko wszyscy zaczęli głono węszyć i zadawać sobie pytania: „Co to jest?” i „Czy to czujecie?”, i

„Ską d to się bierze?”, bo oto w nozdrza uderzył ich niebiański zapach, ciepły i złoty, jakby gdzie pod nimi

rosły najwspanialsze kwiaty i owoce wiata.

— To tak pachnie z tamtej doliny z jeziorem — powiedział Pegaz.— Tak, to stamtą d — zgodził się Digory. — I patrzcie! Na końcu jeziora jest zielone wzgórze. I jak

niebieska jest woda!



52

— To musi być to MIEJSCE — stwierdziła Pola.

Pegaz zniŜał lot, zataczają c szerokie koła. Oblodzone granie wyrastały coraz wyŜej i wyŜej nad ich głowami.

Z kaŜdą chwilą powietrze robiło się coraz cieplejsze i gęstsze od zapachu tak słodkiego, Ŝe łzy stanęły im w

oczach. Pegaz szybował teraz z szeroko rozpostartymi, nieruchomymi skrzydłami, przebierają c kopytami w

oczekiwaniu na zetknięcie z ziemią .

W chwilę później wylą dował doć gwałtownie na stromym zboczu zielonego wzgórza. Dzieci stoczyły się z

jego grzbietu w nagrzaną od słońca, bujną trawę, a po chwili juŜ stały, lekko zadyszane, rozglą dają c się

ciekawie dookoła.Wylą dowali na jakiej jednej trzeciej wysokoci wzgórza, mierzą c od podnóŜa. Szczyt otoczony był murem

zbudowanym z zielonej darni. Wewną trz rosły drzewa, których gałęzie zwieszały się nad murem; kiedy

powiał wiatr, okazało się, Ŝe prócz zielonych lici są tam równieŜ licie niebieskie i srebrne. Zaczęli się

wspinać pod górę. (Koń pewno nie dałby temu rady, gdyby nie skrzydła, dzięki którym utrzymywał rów-

nowagę, a nawet podfruwywał lekko od czasu do czasu.) Kiedy dotarli do zielonego muru, musieli obejć

sporą jego częć, zanim znaleźli bramę: złote wrota, zamknięte, skierowane dokładnie na wschód.

AŜ do tej chwili Pegaz i Pola są dzili, Ŝe będą towarzyszyli Digory'emu do końca. Teraz przestali tak myleć.

Nigdy jeszcze nie zdarzyło się im widzieć miejsca, które by miało tak OSOBISTY wyglą d. Wystarczyło

spojrzeć, by wiedzieć, Ŝe to miejsce do kogo naleŜy. Tylko głupiec mógł marzyć o wejciu do rodka, niebędą c wysłanym w bardzo specjalnej misji. W kaŜdym razie Digory zrozumiał od razu, Ŝe jego towarzysze

po prostu nie mogą wejć razem z nim. Podszedł więc sam do bramy.

Kiedy był juŜ blisko, na złotych wrotach zobaczył rzędy srebrnych liter układają cych się w mniej więcej

takie słowa:

Wejd ź przez złote wrota albo nie wchod ź wcale, We ź mój owoc dla innych albo nie bierz wcale. Bo ci, co

kradną dla siebie lub przez mur mój skaczą , Znajd ą to, czego pragną , lecz razem z rozpaczą .

— „Weź mój owoc dla innych” — powtórzył na głos Digory. — No, ja włanie zamierzam to zrobić. To

chyba oznacza, Ŝe nie wolno mi zjeć ani jednego samemu. Ale reszta, a zwłaszcza ta ostatnia linijka, to

jaka chińszczyzna, nic z tego nie rozumiem. „Wejdź przez złote wrota”. A komu by się chciało przełazić

przez mur, skoro moŜna przejć przez bramę?

Dotkną ł wrót ręką i nagle, bez najmniejszego dźwięku, otworzyły się same do wewną trz. Wszedł ostroŜnie,

rozglą dają c się wokoło. Panował tu niczym nie zmą cony spokój. Porodku ogrodu tryskała fontanna, lecz

dopiero po chwili Digory usłyszał cichutki, delikatny plusk opadają cej wody. Powietrze przesycał cudowny

zapach. Było to szczęliwe, lecz równoczenie bardzo uroczyste miejsce.

Bez trudu rozpoznał zaczarowane drzewo: rosło w samym rodku ogrodu, obsypane wielkimi srebrzystymi

jabłkami. Jabłka promieniowały swoim własnym wiatłem, które spływało tam, gdzie nie mogły dotrzeć

promienie słońca. Podszedł do drzewa, zerwał jedno jabłko, lecz nie mógł się powstrzymać, by go nie obej-rzeć i nie pową chać przed schowaniem do kieszeni.

Byłoby lepiej, gdyby tego nie zrobił. Natychmiast poczuł straszliwe pragnienie, głód i przemoŜną chęć

skosztowania owocu. Szybko włoŜył go do kieszeni, ale tuŜ nad głową wisiało tyle innych! Czy

skosztowanie jednego jabłka byłoby naprawdę czym złym? Ostatecznie, mylał Digory, napis na bramie

wcale nie musiał być nakazem, ale tylko pewną radą — a kto by się przejmował radami? A nawet gdyby to

był nakaz, to wcale nie powiedziano w nim wyraźnie, Ŝe nie wolno spróbować jednego jabłka. PrzecieŜ speł-

nił juŜ to, czego Ŝą dała pierwsza częć napisu: wszedł przez złote wrota i wzią ł owoc „dla innych”.

Kiedy się nad tym zastanawiał, spojrzał przypadkowo w górę, poprzez gałęzie przewietlone blaskiem

biją cym od jabłek. I nagle dostrzegł tam cudownego ptaka siedzą cego na jednej z gałęzi jak na grzędzie.Mówię „jak na grzędzie”, bo pióra miał nastroszone i na pierwszy rzut oka wydawał się pogrąŜony w drzem-

ce. Dopiero po chwili Digory spostrzegł, Ŝe jedną powiekę ptak miał lekko uchyloną . Był to wspaniały ptak,



53

większy od orła, z Ŝółtą piersią , szkarłatnym czubem i długim, purpurowym ogonem.

— A to dowodzi — mówił później Digory, kiedy opowiadał o swojej przygodzie innym — Ŝe w takich

zaczarowanych miejscach nigdy nie moŜna przesadzać z ostroŜnocią . Nigdy się nie wie, czy kto nas nie

obserwuje. — Mylę jednak, Ŝe Digory i tak nie zerwałby jabłka dla siebie. Takie zasady, jak „Nie kradnij”,

były w tamtych czasach wbijane chłopcom do głowy o wiele mocniej i skuteczniej niŜ dzisiaj. ChociaŜ —

nigdy nie moŜna mieć pewnoci do końca...

Digory odwrócił się, by pójć z powrotem do bramy, lecz przed odejciem rozejrzał się wokoło po raz

ostatni. I nagle przeŜył straszliwy wstrzą s. Nie był sam. Zaledwie o kilka metrów od niego stała Czarownica.Gdy na nią spojrzał, odrzuciła ogryzek jabłka, które dopiero co zjadła. Sok owocu, o wiele ciemniejszy, niŜ

się Digory spodziewał, pozostawił złowrogie, krwawe lady wokół jej ust. Digory poczuł od razu, ze

Czarownica nie dostała się do ogrodu przez bramę, tylko przez mur. Zaczą ł teŜ dostrzegać pewien sens w

ostatniej linijce napisu na wrotach, mówią cej, Ŝe zaspokojenie Ŝą dzy zjedzenia zaczarowanego jabłka wiąŜe

się w jaki sposób z rozpaczą . Z Czarownicy promieniowała bowiem jeszcze większa niŜ dotą d siła i duma, a

nawet pewien triumf, lecz twarz miała upiornie bladą .

Wszystko to przemknęło mu przez głowę w cią gu sekundy, a potem odwrócił się i pobiegł ile sił w nogach

ku bramie. Czarownica rzuciła się za nim w pocig. Gdy tylko przebiegł przez bramę, jej skrzydła same się

za nim zamknęły. Dało mu to pewną przewagę, ale nie na długo. Włanie dobiegł do czekają cych na niegoprzyjaciół, wołają c: „Szybko! Uciekajcie! Pola, wskakuj! Szybko!”, gdy Czarownica pojawiła się na

szczycie muru, zeskoczyła z niego bez trudu i pędziła ku nim długimi susami.

— Stój! — zawołał Digory odwracają c się ku niej.

— JeŜeli nie zatrzymasz się tam, gdzie jeste, wszyscy za chwilę znikniemy. Spróbuj się zbliŜyć choćby o

centymetr!

— Och, głuptasku — powiedziała Czarownica.

— Dlaczego ode mnie uciekasz? Nie zamierzam wyrzą dzić ci krzywdy. Zatrzymaj się i posłuchaj tego, co ci

chcę powiedzieć, bo inaczej nie dowiesz się czego, co moŜe cię uczynić szczęliwym na zawsze.

— Wcale mi na tym nie zaleŜy — odpowiedział Digory, ale zatrzymał się i słuchał.

— Wiem, po co tu przybyłe — cią gnęła Czarownica. — To ja byłam blisko was w lesie zeszłej nocy i

słyszałam waszą naradę. Zerwałe juŜ jabłko, po które cię wysłano. Masz je w kieszeni. A ty, mały głuptasie,

zamierzasz zanieć je Lwu, nawet go przedtem nie spróbowawszy. To ON je zje, to ON będzie miał z tego

korzyć. Ty naiwny prostaku! Czy w ogóle wiesz, co to za owoc? Powiem ci, co to jest. To jabłko młodoci,

jabłko Ŝycia. Wiem o tym, poniewaŜ sama jedno zjadłam i juŜ czuję, Ŝe nigdy się nie zestarzeję i nigdy nie

umrę. Czuję to, czuję, jak wszystko się we mnie zmienia. Zjedz je, chłopcze, zjedz to cudowne jabłko, a i ty

będziesz Ŝył wiecznie. Będziemy razem królować nad całym tym wiatem — albo nad twoim wiatem, jeli

zechcemy tam powrócić.

— Dziękuję, ale nie skorzystam — odpowiedział Digory. — Wcale nie jestem pewien, czy chciałbym Ŝyć i

Ŝyć bez końca. Wszyscy, których znam, umrą , a ja miałbym Ŝyć sam? To bez sensu. Wolę przeŜyć tyle coinni, umrzeć i pójć do nieba.

— A czy pomylałe o swojej matce, którą niby kochasz?

— A co ona ma z tym wspólnego?

— Czy nie rozumiesz, głupcze, Ŝe jeden kęs tego jabłka wystarczy, by ją uzdrowić? Masz je teraz w kie-

szeni. Jestemy tu sami, a Lew jest daleko. Po prostu dotknij piercienia i wróć do swojego wiata. Za mi-

nutę będziesz stał przy łóŜku matki, podają c jej zaczarowany owoc. Za pięć minut ujrzysz, jak rumieńce

powracają na jej bladą twarz. Powie, Ŝe ból ustą pił. Potem powie ci, Ŝe czuje się o wiele lepiej. A potem

zanie. Pomyl, całe godziny zdrowego, normalnego snu bez leków. A jutro wszyscy będą podziwiali cud jej

ozdrowienia. Wkrótce będzie zupełnie zdrowa i silna. Wszystko będzie tak jak kiedy. W twoim domuznowu zagoci szczęcie. Nie będziesz juŜ smutny, nie będziesz zazdrocił innym chłopcom.

— Och! — jękną ł Digory, jakby go co ugodziło, i złapał się za głowę. Bo teraz zrozumiał, Ŝe stoi przed



54

straszliwym wyborem.

— A cóŜ takiego zrobił dla ciebie ten Lew, Ŝe chcesz być jego niewolnikiem? — zapytała Czarownica. — I

co moŜe ci zrobić, gdy znajdziesz się z powrotem w swoim wiecie? Co by pomylała twoja matka, gdyby

się dowiedziała, Ŝe MOGŁEŚ umierzyć jej ból, przywrócić jej normalne Ŝycie i nie dopucić, by pękło serce

twojemu ojcu, a ty... ty NIE ZROBIŁEŚ tego, wolą c spełniać polecenia jakiej dzikiej bestii w dziwnym

obcym wiecie, z którym nie masz nic wspólnego?

— Ja... ja wcale nie uwaŜam, Ŝe on jest dziką bestią . — Digory mówił z trudem, bo w ustach zupełnie mu

zaschło. — On jest... no, nie wiem... ale...— A więc jest czym jeszcze gorszym od dzikiej bestii — powiedziała Czarownica. — Czy nie widzisz, co

juŜ z tobą zrobił? Czy nie zdajesz sobie sprawy, Ŝe uczynił z ciebie istotę bez serca? Tak, to jego

wypróbowana metoda, zawsze tak zmienia tych, którzy są mu posłuszni. Okrutny, bezlitosny chłopcze!

Wolisz skazać swoją matkę na mierć niŜ...

— Och, przestań juŜ! — jękną ł nieszczęsny Digory. — Czy mylisz, Ŝe sam tego nie widzę? Ale... ale

przecieŜ przyrzekłem...

— Tak, ale nie wiedziałe, co przyrzekasz. I nikt cię nie uprzedził.

— Mamie by się to nie podobało — powiedział Digory, z trudem dobierają c słowa — bardzo dbała o

dotrzymywanie obietnic... i Ŝeby nie krać... i w ogóle. ONA sama by mi powiedziała, Ŝebym tego nie robił...na pewno, bez namysłu... gdyby tu była...

— Wcale nie musi się o tym dowiedzieć — powiedziała Czarownica głosem tak słodkim, Ŝe trudno było

wprost uwierzyć, jak moŜe mówić tak kto o jej twarzy. — Nie powiesz jej, w jaki sposób zdobyłe to

jabłko. Twój ojciec teŜ nie musi o tym wiedzieć. Nikt w twoim wiecie nie dowie się o całej tej historii. Nie

musisz teŜ zabierać ze sobą z powrotem tej dziewczynki. Rozumiesz mnie?

I tutaj Czarownica popełniła okropny błą d. Digory wiedział, rzecz jasna, Ŝe Pola moŜe się łatwo wydostać z

tego wiata bez jego pomocy. A Czarownica najwyraźniej nie wiedziała. Nikczemnoć jej rady, by zostawił

swoją przyjaciółkę, sprawiła, Ŝe nagle wszystko, co Czarownica powiedziała, wydało mu się nieszczere i

podstępne. I mimo Ŝe sam był jeszcze rozdarty wewnętrznie, odzyskał jasnoć myli i powiedział (zmie-

nionym, o wiele mocniejszym głosem):

— A czy TY moŜesz mi powiedzieć, ską d ci to wszystko przyszło do głowy? Dlaczego TY nagle tak

troszczysz się o MOJĄ matkę? Co to ma wspólnego z TOBĄ ? A tak naprawdę, to o co ci chodzi?

— Brawo, Digory! — usłyszał tuŜ przy uchu szept Poli. — Szybko! Teraz zwiewajmy stą d! — Rozumiecie

chyba, Ŝe Pola nie miała odezwać się wczeniej, bo w końcu to nie JEJ matka była miertelnie chora.

— Lećmy! — zawołał Digory, podsadzają c Połę na grzbiet Pegaza i sam wdrapują c się tak szybko, jak

potrafił. Koń rozwiną ł juŜ skrzydła.

— A więc lećcie, głupcy! — usłyszeli za sobą glos Czarownicy. — Pomyl o mnie, chłopcze, gdy będziesz

leŜał stary, słaby i umierają cy. Przypomnisz sobie wówczas, jak odrzuciłe nie kończą cą się młodoć. Taka

szansa nie spotka cię po raz drugi.Ale byli juŜ wysoko i jej słowa przestały Digory'emu zagraŜać. Czarownica równieŜ nie traciła czasu, by

patrzyć, jak znikają w oddali, lecz zaczęła schodzić ze wzgórza, kierują c się na północ.

Tego ranka rozpoczęli wędrówkę wczenie, a to, co się stało w zaczarowanym ogrodzie, nie trwało długo,

więc Pegaz i Pola przypuszczali, Ŝe zdąŜą wrócić do Narnii przed zmrokiem. Digory milczał przez całą

drogę, a pozostała dwójka nie miała się do niego odzywać. Był bardzo przygnębiony i co jaki czas tracił

pewnoć, czy postą pił dobrze; miał ją tylko wtedy, gdy przypominał sobie łzy lnią ce w oczach Aslana.

Skrzydła Pegaza poruszały się miarowo i niestrudzenie przez cały dzień. Lecieli na wschód, z rzeką jako

przewodniczką , ponad górami i dzikimi, poroniętymi lasem wzgórzami ku puszczom Narnii, czernieją cym

w cieniu potęŜnego urwiska, aŜ w końcu, gdy niebo poza nimi zapłonęło czerwienią , zobaczyli polanę nadrzeką , a na niej tłum oczekują cych na nich mieszkańców Narnii. Pegaz zatoczył koło, poszybował miękko w

dół z wycią gniętymi nogami, złoŜył skrzydła i wylą dował na trawie niemal w pełnym biegu. Potem



55

zatrzymał się, a dzieci zeskoczyły z jego grzbietu. Zwierzęta, karły, satyry, nimfy i inne istoty rozstą piły się

na prawo i lewo, otwierają c drogę do Aslana. Digory podszedł do niego, podał mu jabłko i powiedział: —

Przyniosłem owoc, który pragną łe mieć, panie.

Rozdział 14

ZASADZENIE DRZEWA

— DOBRZE SIĘ SPISAŁEŚ — rzekł Aslan głosem, od którego zadrŜała ziemia. Później Digory zrozumiał,

Ŝe te słowa usłyszeli wszyscy Narnijczycy i Ŝe w tym nowym wiecie opowieć o jego wyprawie będzie

przekazywana z ojca na syna przez setki lat, a moŜe nawet przez wiecznoć. Ale teraz nie groziła mu

zarozumiałoć, bo kiedy stał twarzą w twarz z Aslanem, wcale o tym nie mylał. Tym razem stwierdził, ŜemoŜe patrzyć Lwu prosto w oczy. Zapomniał o swoich kłopotach, a jego serce wypełniał spokój.

— Dobrze się spisałe, Synu Adama — powtórzył Lew. — Aby przynieć nam ten owoc, przezwycięŜyłe

głód, pragnienie i rozpacz. Dlatego teŜ twoja ręka jest najbardziej godna, by zasiać ziarno drzewa, które ma

wyrosnąć dla ochrony Narnii przed złem. Rzuć to jabłko w stronę brzegu rzeki, tam gdzie ziemia jest

miękka.

Digory uczynił to. Było tak cicho, Ŝe wszyscy usłyszeli miękkie pacnięcie jabłka spadają cego w przybrzeŜny

muł.

— Dobry rzut — powiedział Aslan. — A teraz przystą pimy do koronacji pierwszych władców Narnii: króla

Franka i królowej Heleny.

Dopiero w tej chwili dzieci dostrzegły doroŜkarza i jego Ŝonę. Mieli na sobie nowe, piękne stroje, a z ich

ramion spływały wspaniałe płaszcze. Tren króla trzymały cztery karły, a tren królowej cztery rzeczne nimfy.

Oboje mieli obnaŜone głowy. Królowa rozplotła włosy i pozwoliła im swobodnie opadać na ramiona;

wyglą dała teraz o wiele ładniej. Prawdę mówią c, trudno było ich poznać, tak się zmienili, ale nie spowo-

dowały tego ani nowe szaty, ani uczesanie. Zadziwiają cej przemianie uległy ich twarze, a zwłaszcza twarz

króla. Cała szorstkoć, spryt i zadziornoć, znaczą ce kiedy jego twarz typowego londyńskiego doroŜkarza,

ustą piły miejsca odwadze i dobroci, które zresztą zawsze miał w sercu. Być moŜe sprawiło to powietrze

owego młodego wiata, a moŜe rozmowa z Aslanem albo jedno i drugie.

— Daję słowo — szepną ł Pegaz do Poli — mój stary pan zmienił się prawie tak bardzo jak ja! Teraz jest

prawdziwym panem!— Masz rację, ale nie brzęcz mi tak do ucha, bo to okropnie łaskocze — odpowiedziała Pola.

— A teraz — rzekł Aslan — rozwiąŜcie splot, jaki zrobilicie z tych drzew, i zobaczymy, co tam znaj-

dziemy.

Dopiero w tym momencie Digory spostrzegł, Ŝe gałęzie czterech drzew rosną cych w pobliŜu zostały tak

splą tane i powią zane cienkimi witkami, Ŝe utworzyły co w rodzaju klatki. Dwa słonie uŜyły swych trą b, a

kilku karłów siekier. Otworzyli niby klatkę, ukazują c wszystkim trzy rzeczy: młode drzewko, jakby ze złota;

drzewko jakby ze srebra; jaką Ŝałosną , strasznie ubłoconą postać siedzą cą między drzewkami z pochyloną

nisko głową .

— O rety! — szepną ł Digory. — Wuj Andrzej!Aby wyjanić tę scenę, musimy się trochę cofnąć w czasie. Jak pamiętacie, zwierzęta próbowały wuja

Andrzeja zasadzić i podlać. Kiedy podlewanie przywróciło mu przytomnoć, stwierdził, Ŝe jest kompletnie



56

przemoczony, wkopany aŜ po uda w ziemię (która szybko zamieniała się w błoto) i otoczony przez dzikie

zwierzęta, których było więcej, niŜ mogło mu się przynić w całym dotychczasowym Ŝyciu. Trudno się dzi-

wić, Ŝe zaczą ł na przemian wrzeszczeć i skomleć. Nie było to takie złe, bo w końcu przekonało wszystkich

(nawet guźca), Ŝe jest istotą Ŝywą . Wykopano go więc szybko (spodnie miał teraz naprawdę w opłakanym

stanie). Gdy tylko poczuł, Ŝe ma swobodne nogi, próbował uciec, ale wystarczył jeden szybki ruch trą by

słonia owijają cej się wokół jego pasa, aby to udaremnić. Teraz wszyscy pomyleli, Ŝe trzeba go gdzie unie-

ruchomić do czasu, gdy wróci Aslan i powie, co naleŜy z nim zrobić. Otoczyli więc biednego wuja czym w

rodzaju klatki lub kojca. A potem zaczęli mu znosić wszystko, co było — według nich — jadalne.Osioł zebrał wielki pęk ostu i wrzucił go do klatki, ale wuj Andrzej nawet na niego nie spojrzał. Wiewiórki

bombardowały go orzechami, ale tylko zakrył głowę rękami i próbował się schować w najdalszym ką cie.

Kilka ptaków latało tu i tam, starają c się pracowicie wrzucić mu przez szczeliny między gałęziami trochę

dŜdŜownic. Szczególnie miły okazał się niedźwiedź. W cią gu popołudnia znalazł gniazdo lenych pszczół i

wycią gną ł z niego plaster miodu. Zamiast go zjeć (na co miał wielką ochotę), przyniósł go wujowi

Andrzejowi. Niestety, ten podarunek okazał się największą pomyłką . Niedźwiedź wrzucił plaster do rodka

przez szczelinę w szczycie klatki, a ten trafił w głowę wuja (po powierzchni miękkiego plastra łaziło jeszcze

sporo Ŝywych pszczół). Mi, który sam nie miałby nic przeciwko temu, by mu wrzucano plastry miodu na

głowę, nie mógł zrozumieć, dlaczego wuj Andrzej zachwiał się gwałtownie do tyłu i usiadł na ziemi. Aprzeladują cy go okropny pech sprawił, Ŝe usiadł na pęku ostu. „W kaŜdym razie — jak powiedział guziec

— sporo miodu dostało się do ust tej biednej istoty, więc nie będzie chociaŜ głodna i słaba”. Wszyscy

zdąŜyli juŜ polubić to dziwne stworzenie i mieli nadzieję, Ŝe Aslan pozwoli im je zatrzymać. Najmą drzejsi

byli juŜ teraz prawie pewni, Ŝe przynajmniej niektóre dźwięki, jakie dobywały się z jego ust, mają jakie

znaczenie. Nazwali go Koniakiem, bo to słowo wydobywało się z niego najczęciej i było najbardziej

zrozumiałe.

W końcu musieli go jednak zostawić samego na noc. Aslan był zajęty przez cały dzień pouczaniem nowego

króla i nowej królowej oraz róŜnymi innymi waŜnymi sprawami, nie mogli więc zawracać mu głowy

„starym, biednym Koniakiem”. Ostatecznie wuj zjadł na kolację sporo orzechów, gruszek, jabłek i bananów,

jakie wrzucono mu do klatki, trudno byłoby jednak powiedzieć, Ŝe spędził przyjemną noc.

— Przyprowadźcie do mnie to stworzenie — rzekł Aslan.

Słoń pochwycił wuja Andrzeja w swą trą bę i postawił go delikatnie u stóp Lwa. Wuj był zbyt przeraŜony, by

się poruszyć.

— Aslanie — poprosiła Pola — czy nie mógłby powiedzieć czego, Ŝeby... Ŝeby przestał się bać? A potem

moŜe by mu powiedział co takiego, po czym juŜ nigdy nie chciałby tu wrócić...

— A mylisz, Ŝe on tego CHCE? — zapytał Aslan.

— No... w kaŜdym razie moŜe przysłać tu kogo innego. Bardzo go zafrapowało to, Ŝe z Ŝelaznej sztaby

wyrosła latarnia, i myli...

— To, co on myli, jest czystą fantazją , moje dziecko. Ten wiat wytryska Ŝyciem w cią gu tych pierwszychdni, poniewaŜ pień, jaką powołałem go do istnienia, wciąŜ jeszcze drŜy w powietrzu i dudni w ziemi. Ale

nie będzie to trwało długo. Nie mogę jednak tego powiedzieć temu staremu grzesznikowi i nie mogę teŜ

powiedzieć mu czego, co by go podniosło na duchu, bo sam uczynił się niezdolnym do usłyszenia moich

słów. Jeli do niego przemówię, usłyszy tylko warczenie i ryki. Och, Synowie Adama, jak przemylnie

potraficie się bronić przed wszystkim, co moŜe być dla was dobre! Ale jest jeden dar, który wciąŜ jest w

stanie przyjąć.

Z pewnym smutkiem nachylił swój wielki łeb i tchną ł w przeraŜoną twarz czarodzieja.

— Śpij — powiedział. — Śpij i przez kilka godzin bą dź wolny od wszystkich nieszczęć, jakie sam na siebie

cią gną łe.Wuj Andrzej natychmiast przewrócił się na ziemię, zamkną ł oczy i zaczą ł oddychać spokojnie.

— Weźcie go stą d i połóŜcie w jakim zacisznym miejscu. No, a teraz wy, karły, pokaŜcie, co potraficie!



57

PokaŜcie mi, jak się robi korony dla waszego króla i królowej.

Wokół Złotego Drzewa natychmiast zaroiło się od karłów. Zanim doliczylibycie do dziesięciu, juŜ zostało

ogołocone z lici i kilku gałą zek. Teraz dzieci mogły z całą pewnocią stwierdzić, Ŝe Drzewo nie tylko

wyglą dało na złote, ale naprawdę było z czystego, miękkiego kruszcu. Oczywicie, wyrosło ze złotych

dwuszylingówek, które wypadły z kieszeni wuja Andrzeja, gdy go próbowano posadzić do góry nogami; w

taki sam sposób z półkoronówek wyrosło Srebrne Drzewo. Nie wiadomo ską d pojawił się stos suchego

drewna, niewielkie kowadło, młoty, obcęgi, a nawet miechy. W następnej chwili (jak te karły kochały swoją

pracę!) płoną ł juŜ ogień, huczały miechy, złoto topiło się w tyglu, wesoło dźwięczały młoty. Dwa krety,którym Aslan polecił juŜ wczeniej pokopać trochę w ziemi (a to, rzecz jasna, lubiły robić najbardziej),

wysypały karłom pod stopy stos drogich kamieni. Spod zręcznych palców tych małych kowali wyszły

wkrótce dwie korony. Nie były to brzydkie, cięŜkie insygnia, jakie noszą do dzi nieliczni europejscy

monarchowie, lecz lekkie, cudownie ukształtowane diademy, których noszenie na pewno nie sprawiało

przykroci. Korona króla wysadzana była rubinami, a korona królowej szmaragdami. Kiedy korony

ochłodzono w rzece, Aslan kazał Frankowi i Helenie uklęknąć przed sobą , a następnie włoŜył im je na

głowy. A potem powiedział:

— Powstańcie, królu i królowo Narnii, ojcze i matko wielu królów, jacy będą panować nad Narnią , Wy-

spami i Archenlandią . Bą dźcie sprawiedliwi, miłosierni i dzielni. Udzielam wam swojego błogosławieństwa.A naokoło rozległy się huczne okrzyki, ujadanie, rŜenie, trą bienie i łopotanie skrzydłami. Para królewska

stała z bardzo powaŜnymi i nieco oniemielonymi twarzami, a to lekkie zaŜenowanie tylko przydało im

szlachetnoci. Digory wciąŜ wiwatował ochoczo wraz z innymi, gdy usłyszał obok siebie niski głos Aslana:

— Spójrzcie!

Wszyscy odwrócili głowy i w następnej chwil i wszystkie usta zaczerpnęły głęboko powietrza, wydają c jed-

noczenie okrzyki zdumienia i zachwytu. Opodal, piętrzą c się wspaniale ponad ich głowami, rosło potęŜne

Drzewo, którego z całą pewnocią jeszcze przed chwilą w tym miejscu nie było. Musiało wyrosnąć cicho,

lecz tak szybko jak flaga wcią gana na maszt, podczas gdy wszyscy byli zajęci koronacją . Jego rozłoŜyste

gałęzie nie rzucały cienia, lecz zdawały się promieniować własnym wiatłem, a wszędzie jarzyły się jak

gwiazdy srebrne jabłka. Ale od tego widoku jeszcze bardziej zapierał dech w piersiach zapach, jaki Drzewo

roztaczało wokół siebie. Przez długą chwilę nikt nie był w stanie myleć o czym innym.

— Synu Adama — rzekł Aslan — dobrze posiałe. A wy, Narnijczycy, pamiętajcie: niech waszą pierwszą i

najwaŜniejszą troską będzie zawsze strzeŜenie tego Drzewa. Ono jest waszą tarczą . Czarownica, o której

wam mówiłem, uciekła daleko na północ tego wiata, gdzie będzie Ŝyć, nabierają c sił dzięki swej czarnej

magii. Lecz nie wróci do Narnii, dopóki będzie kwitnąć to Drzewo. Nie omieli się zbliŜyć choćby na sto mil

do Drzewa, poniewaŜ jego zapach, który dla was jest samą radocią , Ŝyciem i zdrowiem, dla niej jest grozą ,

rozpaczą i miercią .

Wszyscy spoglą dali z wielką powagą na Drzewo, a Aslan odwrócił głowę gwałtownym ruchem (jego grzywa

rozsiewała przy tym złote błyski) i popatrzył na dzieci, które szeptały i trą cały się nawzajem.— O co chodzi, moje dzieci? — zapytał.

— Och... Aslanie... — powiedział Digory i zrobił się czerwony jak rak. — Zapomniałem ci powiedzieć...

Czarownica juŜ zjadła jedno z tych jabłek, takie samo jak to, z którego wyrosło Drzewo.

Nie powiedział wszystkiego, co chciał powiedzieć, lecz Pola szybko dokończyła za niego (Digory zawsze

bardziej od niej lękał się omieszenia):

— Więc pomylelimy, Aslanie, Ŝe co tu się nie zgadza, Ŝe zapach tego Drzewa nie moŜe jej szkodzić...

— Dlaczego tak mylisz, Córko Ewy?

— No, bo przecieŜ zjadła jedno jabłko.

— Moje dziecko, włanie dlatego wszystkie pozostałe są dla niej czym tak strasznym. To włanie dzieje się ze wszystkimi, którzy zerwą i zjedzą te owoce w złym czasie i w zły sposób. Owoce są dobre, lecz ich

napełniają odtą d wstrętem.



59

— Jeszcze nie, Córko Ewy. Jeszcze nie. Lecz jestecie na drodze do tego, by się stać jeszcze gorsi. Być moŜe

pewni nikczemni przedstawiciele waszej rasy odkryją tajemnicę tak straszną jak śałosne Słowo i uŜyją jej,

by zniszczyć wszystko, co Ŝyje. A wkrótce, być moŜe zanim jeszcze wy, moje dzieci, zestarzejecie się, nad

wielkimi narodami w waszym wiecie mogą zapanować tyrani, którzy nie będą się troszczyć o szczęcie i

sprawiedliwoć dla swoich poddanych, podobnie jak Czarownica Jadis. Niech wasz wiat strzeŜe się. To jest

ostrzeŜenie. A teraz — polecenie. Gdy tylko znajdziecie się w domu, zabierzcie wujowi magiczne

piercienie i zakopcie je gdzie tak, Ŝeby nikt juŜ więcej nie mógł ich uŜyć.

Gdy Lew mówił te słowa, oboje patrzyli w jego twarz. I nagle (nigdy nie potrafili sobie przypomnieć dokładnie, jak to się stało) ta twarz zdała się jakim bezbrzeŜnym oceanem płynnego złota, w którym się

unosili, a wokół nich, nad nimi i wewną trz nich tryskała taka słodycz i moc, Ŝe czuli się tak, jakby nigdy

przedtem nie byli naprawdę szczęliwi, mą drzy, dobrzy, a nawet Ŝywi i przebudzeni. Pamięć tej chwili

pozostała w nich na zawsze. Odtą d kiedykolwiek poczuli smutek, lęk czy złoć, wspomnienie tego

niewysłowionego oceanu złotej dobroci i pewnoć, Ŝe wciąŜ jest tak blisko, jakby za rogiem lub za

są siednimi drzwiami, przywracały im nadzieję.

W następnej chwili wszyscy troje (wuj Andrzej juŜ przebudzony) wpadli na łeb na szyję w hałas, gorą co i

zaduch Londynu. Znajdowali się przed domem państwa Ketterleyów. Nie było Czarownicy, konia i

doroŜkarza, ale prócz tego cała scena nie zmieniła się, wszystko wyglą dało tak jak w chwili, gdy ten wiatopucili. Opodal stała latarnia, której brakowało jednego wspornika, pod nią leŜał wrak dwukołowej doroŜki,

a naokoło wciąŜ kłębił się tłum. Wszyscy rozmawiali o tym, co się stało, a kilkoro ludzi klęczało przy

rannym policjancie, mówią c: „Przychodzi do siebie” lub „Jak się teraz czujesz, stary?” i „Za chwilę

przyjedzie ambulans”.

„O holender! — pomylał Digory. — Wyglą da na to, Ŝe cała nasza przygoda wydarzyła się w ogóle poza

czasem!”

Większoć ludzi rozglą dała się Ŝywo za królową Jadis i koniem. Nikt nie zwracał uwagi na dzieci, bo jako

nikt nie zauwaŜył ich zniknięcia i powrotu. Co do wuja Andrzeja, to ze względu na stan jego odzienia i

warstwę miodu na twarzy nikt nie mógł go rozpoznać. Na szczęcie drzwi domu były otwarte, bo stała w

nich słuŜą ca, gapią c się na widowisko (cóŜ to był dla niej za dzień!), więc dzieci szybko wepchnęły wuja do

rodka, tak Ŝe nikt nie zdąŜył się nim zainteresować.

Wuj natychmiast popędził schodami na górę i dzieci przestraszyły się na dobre, Ŝe biegnie na poddasze, by

ukryć pozostałe magiczne piercienie. Ale wcale nie o to mu chodziło. W tej chwili mylał tylko o butelce

schowanej w szafie. W mgnieniu oka wpadł do swojej sypialni i zamkną ł za sobą drzwi na klucz. Po

niedługim czasie wyszedł, ubrany w szlafrok, i udał się do łazienki.

— Czy moŜesz wykrać pozostałe piercienie, Polu? — zapytał Digory. — Chciałbym od razu ić do mamy.

— Oczywicie. Zobaczymy się później — odpowiedziała Pola i zaraz pobiegła na poddasze.

Potem Digory odczekał chwilę, aby uspokoić oddech, i wszedł cicho do pokoju mamy. LeŜała spokojnie, jak

zawsze, wsparta na poduszkach, z wychudłą , bladą twarzą , na widok której chciało się od razu płakać.Digory wyją ł Jabłko śycia z kieszeni.

I tak jak Czarownica Jadis wyglą dała w naszym wiecie inaczej niŜ w swoim, tak i owoc z zaczarowanego

ogrodu wyglą dał teraz inaczej. W sypialni było sporo róŜnych kolorowych rzeczy, takich jak wzorzysta kapa

na łóŜku, tapety, złote wiatło słońca, bladoniebieski kaftanik matki. Ale gdy tylko Digory wyją ł Jabłko z

kieszeni, wszystkie te rzeczy jakby w ogóle straciły barwę. Nawet wiatło słoneczne przygasło i wyblakło.

Na suficie tańczyły dziwne odblaski. Tylko ono — tylko to promienne, cudowne Jabłko Młodoci

przycią gało spojrzenie: po prostu nie moŜna było patrzeć na co innego. A pachniało tak, jakby w pokoju

otworzono okno wychodzą ce na Niebo.

— Och, jakie to cudowne — powiedziała matka.— Zjesz je, mamusiu, dobrze?

— Nie wiem, co by na to powiedział doktor... Ale naprawdę, czuję, Ŝe mi nie zaszkodzi.



60

Digory obrał owoc, pokroił i dał jej po kawałku. Gdy tylko zjadła ostatni, umiechnęła się, po czym głowa

opadła jej bezwładnie na poduszkę. Zasnęła! Bez Ŝadnej z tych okropnych pigułek zapadła w prawdziwy,

naturalny, łagodny sen, którego tak bardzo potrzebowała. Digory mógłby przysią c, Ŝe jej twarz nieco się

zmieniła. Nachylił się i pocałował ją delikatnie, a potem zabrał ogryzek Jabłka i z biją cym sercem wylizgną ł

się z pokoju. Przez resztę dnia raz po raz tracił nadzieję, widzą c, jak bardzo zwykły i zupełnie

„niezaczarowany” jest ten wiat. Lecz gdy przypomniał sobie twarz Aslana, nadzieja powracała.

Tego wieczoru zakopał ogryzek Jabłka w ogrodzie na tyłach domu.

Następnego ranka, gdy doktor przyszedł odwiedzić matkę, Digory przechylił się przez balustradę na piętrze,

Ŝeby posłuchać, co będzie mówił. Doktor wyszedł z pokoju mamy i powiedział do ciotki Letycji:

— Pani Ketterley, to najbardziej niezwykły przypadek w całej mojej karierze medycznej. To jest... to

graniczy z cudem! Nie chcę jeszcze niczego mówić temu małemu chłopcu: nie wolno nam rozbudzać fał-

szywej nadziei. Ale według mojej opinii... — i tu ciszył głos, tak Ŝe nic nie moŜna było usłyszeć.

Po południu Digory wyszedł do ogrodu i zagwizdał w umówiony sposób, aby wycią gnąć Połę (poprzedniego

dnia nie mogła wyjć).

— No i co? — zapytała, patrzą c na niego ponad murem. — Chodzi mi, rzecz jasna, o twoją mamę.

— Mylę... mylę, Ŝe co zaczyna się dziać. Ale wiesz, nie chcę jeszcze o tym mówić. A co z piercieniami?— Mam je wszystkie. Zobacz. Nie bój się, włoŜyłam rękawiczki, zakopiemy je.

— Tak, i to zaraz. Zrobiłem znak w miejscu, gdzie zakopałem wczoraj ogryzek Jabłka.

Pola przelazła przez mur i poszli razem do tego miejsca. Okazało się, Ŝe Digory nie musiał robić Ŝadnego

znaku. Co juŜ tutaj wyrosło. Nie rosło tak szybko jak w Narnii, gdzie się to po prostu widziało, ale i tak po

upływie jednej doby wystawało juŜ dobrze z ziemi. Przynieli motykę i zakopali wszystkie magiczne

piercienie wokół tej nowej roliny.

W tydzień później było juŜ pewne, Ŝe mama powraca do zdrowia. Po dwu tygodniach mogła juŜ siedzieć w

ogrodzie. A po miesią cu cały dom stał się zupełnie innym domem. Ciotka Letycja zrobiła wszystko, czego

chciała matka: cią gnięto zakurzone zasłony i otworzono okna, na stole pojawiły się wieŜe kwiaty i lepsze

potrawy, nastrojono stare pianino i matka znów zaczęła piewać, a z dziećmi bawiła się z takim zapałem, Ŝe

ciotka Letycja raz po raz mówiła:

„Naprawdę, Mabel, jeste największym dzieciakiem z całej waszej trójki!”

Kiedy rzeczy źle się mają , to zwykle mają się coraz gorzej przez jaki czas, ale kiedy wreszcie zdarzy się co

dobrego, moŜna się spodziewać, Ŝe sytuacja będzie się coraz bardziej poprawiać. Po blisko szeciu mie-

sią cach tego cudownego Ŝycia nadszedł list z Indii od ojca, a w nim niezwykłe wiadomoci. Zmarł stary

dziadek stryjeczny, Kirke, co oznaczało, Ŝe ojciec stał się nagle bardzo bogaty. Zamierza przejć na

emeryturę i wrócić na stałe do Anglii. A wielki, wspaniały dom na wsi, o którym Digory nieraz słyszał, lecz

którego jeszcze nigdy nie widział, będzie teraz ich domem: wielki, stary dom ze zbrojami, stajniami,

psiarniami, rzeką , parkiem, oranŜeriami, cieplarniami do uprawy winoroli, lasem i górami. Tak więc Digorymógł być pewny, Ŝe odtą d będą Ŝyli szczęliwie. Ale mylę, Ŝe warto jeszcze powiedzieć o kilku sprawach.

Pola i Digory pozostali wielkimi przyjaciółmi na zawsze. Prawie co roku Pola przyjeŜdŜała do owego domu

na wsi, aby spędzić z Digorym wakacje. Nauczyła się tu jeździć konno, pływać, doić krowy, piec ciasto i

wspinać po górach.

Mieszkańcy Narnii cieszyli się spokojnym i radosnym Ŝyciem, którego nie zakłócała ani Czarownica, ani

Ŝaden inny wróg przez wiele stuleci. Król Frank i królowa Helena Ŝyli sobie szczęliwie ze swoimi dziećmi,

a ich drugi syn został królem Archenlandii. Synowie poŜenili się z nimfami, a córki powychodziły za

lenych i rzecznych boŜków. Latarnia, którą zasadziła Czarownica (nie zdają c sobie z tego sprawy), wieciła

w dzień i w noc w narnijskiej puszczy, tak Ŝe to miejsce nazwano z czasem Latarnianym Pustkowiem. Ikiedy wiele, wiele lat później inne dziecko z naszego wiata dostało się do Narnii pewnej nieŜnej nocy, la-

tarnia ta wciąŜ jeszcze się paliła. A przygoda ta miała pewien zwią zek z tym, o czym wam włanie opowie-



działem.

A było tak. Drzewo, które wyrosło z Jabłka w ogrodzie na tyłach londyńskiego domu, po latach stało się

wielką jabłonią . Czerpią c soki z gleby naszego wiata, z dala od dźwięku głosu Aslana i od młodego po-

wietrza Narnii, nie rodziło juŜ owoców, które mogłyby przywrócić komu zdrowie, tak jak to się stało z

matką Digory'ego. Dawało jednak jabłka piękniejsze niŜ jakikolwiek gatunek jabłoni w całej Anglii i z całą

pewnocią po ich zjedzeniu człowiek czuł się o wiele lepiej. Ale wewną trz, w swoich Ŝywotnych sokach,

drzewo nigdy nie zapomniało (jeli tak moŜna powiedzieć) tego innego Drzewa z Narnii, z którego się

narodziło. Czasami poruszało się w tajemniczy sposób, choć nie było wiatru; mylę, Ŝe w takich chwilachNarnię nawiedzały wichury, i angielskie drzewo drŜało, gdyŜ w tym samym czasie narnijska zaczarowana

Jabłoń kołysała się pod naporem silnej, południowo-zachodniej burzy.

A jednak, jak się później okazało, w angielskim drzewie wciąŜ drzemały jakie czary. Kiedy Digory był juŜ

dojrzałym męŜczyzną (a stał się w tym czasie słynnym uczonym, profesorem i wielkim podróŜnikiem), stary

dom państwa Ketterleyów naleŜał do niego. Przez całą południową Anglię przeszła wówczas wielka burza,

która zwaliła ową jabłoń. Digory nie mógł znieć, by drzewo po prostu porą bano na opał, kazał więc pociąć

je na deski i zrobić z niego szaf ę, którą zawiózł do swojego wielkiego domu na wsi. I chociaŜ on sam nie

odkrył magicznych właciwoci tej szafy, uczynił to kto inny. Tak się zaczęły wszystkie przejcia z naszego

wiata do Narnii i z powrotem, o których moglicie juŜ przeczytać w innych moich ksiąŜkach.Kiedy Digory przeniósł się ze swoją rodziną do tego wielkiego domu na wsi, zabrał ze sobą wuja Andrzeja,

poniewaŜ ojciec powiedział: „Musimy go pilnować, Ŝeby mu znowu nie przyszły do głowy jakie diabelskie

figle; nie byłoby teŜ sprawiedliwe, by biedna Letycja miała go wciąŜ na swojej głowie”. Wuj Andrzej nie

próbował zresztą juŜ nigdy bawić się magią . Dostał nauczkę, a przy końcu Ŝycia stał się nawet milszy i mniej

samolubny. Zawsze jednak lubił zebrać goci w pokoju bilardowym i opowiadać im o tajemniczej damie,

królowej z dalekiego kraju, z którą jeździł po Londynie doroŜką . „Miała szatański charakter — mówił. —

Ale była diabelnie piękną kobietą , mój panie, diabelnie piękną kobietą , ot co.”

SPIS ROZDZIAŁÓW

Rozdział 1 Złe drzwi

Rozdział 2 Digory i jego wuj

Rozdział 3 Las Między Światami

Rozdział 4 Dzwon i młotek

Rozdział 5 śałosne Słowo

Rozdział 6 Wuj Andrzej zaczyna mieć kłopoty

Rozdział 7 Co się wydarzyło przed domemRozdział 8 Walka pod latarnią

Rozdział 9 Stworzenie Narnii

Rozdział 10 Pierwszy Ŝart i inne sprawy

Rozdział 11 Digory i jego wuj mają kłopoty

Rozdział 12 Przygoda Truskawka

Lewis_C.S._-_OpowieÅ›ci_z_Narni_-_Siostrzeniec_Czarodzieja

Documents

Transcript of Lewis_C.S._-_OpowieÅ›ci_z_Narni_-_Siostrzeniec_Czarodzieja