Łańcuchy i sieci logistyczne

Grzegorz Jokiel

Definicje łańcucha dostaw Łańcuch dostaw to współdziałające w różnych obszarach funkcjonalnych firmy

wydobywcze, produkcyjne, handlowe, usługowe oraz ich klienci, między którymi przepływają strumienie produktów, informacji i środków finansowych[1].

To taki łańcuch magazynowo-transportowy, który stanowi technologiczne połączenie punktów magazynowych i przeładunkowych drogami przewozów towarów oraz organizacyjne i finansowe skoordynowanie operacji, procesów zamówień polityki zapasów wszystkich ogniw tego łańcucha[2].

Rzeczywista przewaga konkurencyjna może być osiągnięta tylko pod warunkiem, że cały łańcuch zaopatrzenia stanie się bardziej wydajny i skuteczny niż inne łańcuchy [3].

Jest to alternatywa wobec tradycyjnych sposobów pojmowania relacji miedzy dostawcami i odbiorcami w kategoriach ciągłych antagonizmów i dążenia do wykorzystania własnej siły przetargowej[4].

[1] Witkowski J.: Zarządzanie Łańcuchem dostaw, PWE, Warszawa 2003, s. 17. [2] Gołembska E. (red.): Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, Warszawa-Poznań 2001, s.19. [3] Christopher M.: Logistyka i zarządzanie łańcuchem podaży, Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu Kraków 1998, s. 242. [4] Witkowski J.: Zarządzanie Łańcuchem dostaw PWE, Warszawa, 2003, s. 4

Definicja sieci logistycznych Grupa niezależnych firm konkurujących i

kooperujących w celu poprawy sprawności i efektywności przepływu produktów i towarzyszących im informacji zgodnie z oczekiwaniami klientów. Dodając do tych przepływów również strumienie pieniężne zasadne jest określać takie sieci mianem „sieci dostaw”[1]. [1] Witkowski J.: Zarządzanie łańcuchem dostaw, PWE, Warszawa 2003, s.19.

TEORETYCZNE PODSTAWY EFEKTYWNOŚCI SIECI LOGISTYCZNYCH Koszty transakcyjne

Niepewność

hierarchia

sieci

rynek

Źródło: Koppelmann U.: Beschaffungsmarketing, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg 2000, s. 70.

Efekt byczego bicza (ang. bullwhip effect, whiplash effect) Efekt byczego bicza polega na wzmocnionym

przenoszeniu zmian popytu w łańcuchu dostaw

Zjawisko naturalne polegające na występowaniu mniejszych lub większych fluktuacji popytu konsumentów na określony produkt jest przyczyną powstawania efektu byczego bicza w kanale logistycznym.

Mówiąc językiem teorii systemów małe zakłócenie warunków początkowych powoduje znaczne zakłócenia działania całego systemu poprzez wzmocnienia systemowe i sprzężenie zwrotne.

Stwierdzenie to znane jest szerzej pod nazwą efektu motyla (ang. butterfly effect)

Efekt byczego bicza w kanale logistycznym

„Obiektywne” przyczyny powstawania efektu byczego biczaWzmocnienia systemowe i sprzężenie zwrotne

(np. trymer przy sterze okrętowym)

Luka czasowa między transmisją zamówienia, a jego realizacją i przepływami materiałowymi. Informacja musi pokonać kilka ogniw łańcucha dostaw. Ponadto w każdym ogniwie informacja ta ulega najczęściej mniejszej lub większej deformacji (zasada głuchego telefonu)

Wpływ akcji promocyjnych na kreowanie fluktuacji popytu

Źródła powstawania efektu byczego bicza generowane przez uczestników kanału logistycznego

Polityka składania zamówień i utrzymywania zapasów prowadzona według różnychzasad (grupowanie zamówień, partie transportowe, rozliczenia okresowe, np. zakupy w systemach budżetowych, okresowe premie prowizyjne tzw. DOPYCH, faktury w grudniu max sprzedaży i zysku płatność potem, „metoda trzymania nagrzanego klienta”)

Prognozowanie popytu przez każdego uczestnika łańcucha Manipulowanie cenami (systemy rabatowe, opłaty dodatkowe) Racjonowanie i braki produktów (zasada pomnóż przez dwa i coś

dodaj i odwrotność tej zasady)

Metody ograniczania efektu byczego bicza Rozwój handlu typu B2B (między podmiotami gospodarczymi)

platofrmy zakupowe ECR - Efektywna obsługa konsumenta (ang. Efficient Consumer

Response - ECR) CPFR - Koncepcja integrowania działań (ang. Collaborated Planning,

Forecasting & Replenishment). Internet w odróżnieniu od elektronicznej wymiany danych (EDI), ze

względu na uniwersalność, otwartość standardów oraz łatwy dostęp do szerokiego grona odbiorców, stanowi efektywną platformę do kooperacji wszystkich partnerów łańcucha

Efektywna obsługa konsumenta (ang. Efficient Consumer Response - ECR ECR jest definiowana jako nowoczesna strategia zarządzania łańcuchem dostaw,

według której producenci, dystrybutorzy, handlowcy, detaliści i dostawcy usług logistycznych współpracują ze sobą w celu lepszego, szybszego i bardziej efektywnego zaspokojenia potrzeb klienta. Ich działania skupiają się na stosowaniu nowoczesnych metod zarządzania i środków technicznych w celu skrócenia czasu wędrówki produktu od linii produkcyjnej do półki sklepowej oraz obniżenia kosztów w całym obrocie towarowym.

ECR jest swego rodzaju filozofią nowego podejścia do prowadzenia interesów, polegającą na zastąpieniu konkurencji pomiędzy partnerami handlowymi ich wzajemną współpracą. ECR przenosi element konkurencji na zewnątrz łańcucha dostaw, stając się źródłem jego przewagi konkurencyjnej w otoczeniu rynkowym. Fundamentalnym elementem tej współpracy jest pełny dostęp wszystkich partnerów do informacji handlowych istotnych dla efektywnej realizacji wspólnego celu działalności

Idea strategii ECR Źródło:http://www.logistyka.net.pl/ecr/index.php?option=com_content&task=view&id=52&Itemid=49 stan na dzień 17.01.2008

Obszary zastosowania strategii ECR Źródło:http://www.logistyka.net.pl/ecr/index.php?option=com_content&task=view&id=52&Itemid=49 stan na dzień 17.01.2008

Działania Ciągłe zarządzanie dostawami centralna

komplementacja dostaw, integracja środków logistycznych, synchronizacja produkcji wspólny system informatyczny, częste dostawy małych ilości (dostosowanym do aktualnego popytu)

Wykorzystanie nowoczesnej technologii

Technologie standaryzacja znakowania produktów i opakowań oraz ich automatyczna

identyfikacja za pomocą kodów kreskowych czy technologii RFID (ang. Radio frequency identification)

elektroniczna wymiana danych (EDI i nternet) GPS – śledzenie ładunków w drodze komputeryzację i informatyzację punktów sprzedaży (POS), zintegrowane systemy informatyczne klasy ERP (ang. Enterprise Resource

Planning - Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa), elektroniczny transfer funduszy (elektroniczne przelewy między bankami). wspólna baza/ hurtownia danych (Data Warehousing) metoda ABC (Rachunek Kosztów wg Działań)

Koncepcja integrowania działań CPFR (ang. CPFR -Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment).W jej ramach można wyróżnić dwie zasadnicze koncepcje: współpraca w planowaniu, prognozowaniu i uzupełnianiu

zapasów (wspólne dla łańcucha prognozy, odchylenia, mapowanie procesów)

koncepcja to e-B2B otwarcie i udostępnienie partnerom tych tajników funkcjonowania firmy, które dzięki dzieleniu się informacjami poprawią jej funkcjonowanie, elektroniczny rynek dostępny dla wszystkich zainteresowanych, powszechnie dostępne zaplecze IT.