kwiecieƒ kwiecieƒ 88 maj maj 88 czerwiec czerwiec ... · przy Êcis∏ej wspó∏pracy mi´dzy...

kwiecieƒ 8 maj 8 czerwiec : 2011kwiecieƒ 8 maj 8 czerwiec : 2012

22

kwiecieƒ 8 maj 8 czerwiec : 2012

3


W numerze:

Zasady wspó∏czesnego chirurgicznego leczenia raka piersi .......... 4

HE 4 i algorytm ROMA ............................................................. 5

Skàd bierze si´ strach i l´k? Jak sobie z nimi poradziç? ............... 6

Sanatorium na miejscu .............................................................. 7

Prezentacja oddzia∏ów szpitalnych: Wewn´trzny ........................ 8

Wczesne wykrywania raka jelita grubego ................................. 9

Konferencja Naukowo-Szkoleniowa w Rynie .............................. 10

Spotkanie w Star-Dadaj ............................................................ 11

Sezonowe zbiory ...................................................................... 12

Turniej szachowy. II Turniej Strzelecki. Spacery-Rowery ............ 13

Wykaz us∏ug medycznych ......................................................... 14

Z ycia WOK-u .......................................................................... 18

Kawiarnia, bufet, kiosk, apteka, sklep medyczny ....................... 19

Wy daw ca:SP ZOZ MSWz Warmiƒsko-Mazurskim CentrumOnkologii w OlsztynieRe dak cja:Brygida KondrackaArtur GuzewiczPro jekt graficznyi sk∏ad kom pu te ro wy:USE Piotr Szaw dzia niecKorekta:El˝bieta Lenkiewicz

Dys try bu cja:Kol por ta˝ w∏asny na te re nieSP ZOZ MSWz Warmiƒsko-Mazurskim CentrumOnkologii w OlsztynieKwar tal nik jest bezp∏at nyKontakt:[email protected]

Kwartalnik Szpitala MSW w Olsztynie

CERTYFIKAT 2011/28

4


Zasady wspó∏czesnego chirurgicznego leczenia raka piersi

W krajach rozwini´tych rak piersi jest najcz´stszym no-wotworem z∏oÊliwym wÊród kobiet. W Polsce rocznie ob-serwuje si´ oko∏o 16000 nowych zachorowaƒ, z czego nawojewództwo warmiƒsko-mazurskie przypada ponad500. Diagnostyka i leczenie raka piersi jest procesemz∏o˝onym i wymaga wspó∏pracy specjalistów w wieludziedzinach oraz zaanga˝owania znacznych nak∏adów za-równo organizacyjnych jak i finansowych.

Wprowadzenie mammograficznego programu profilaktycznego,wczeÊniejsze wykrycie nowotworu oraz wprowadzenie nowychmetod leczenia spowodowa∏o znaczàcà popraw´ jego efektów.Obecnie szacuje si´, e w Polsce oko∏o 70% pacjentek z rakiem piersijest trwale wyleczonych. Nadal trwajà intensywne prace nie tylkonad poprawà wyników leczenia, ale tak˝e nad zmniejszeniem jegoskutków ubocznych, w tym trwa∏ych nast´pstw czynnoÊciowychi estetycznych. W du˝ej cz´Êci te nast´pstwa sà zale˝ne od sposobuleczenia chirurgicznego.

Pomimo du˝ego post pu w onkologii klinicznej i radioterapii leczeniechirurgiczne jest podstawà leczenia raka piersi. Rola chirurga jest kluczowazarówno w diagnostyce jak i leczeniu choroby. Wprawdzie rozpoznawa-nie raka piersi jest coraz cz Êciej uzale˝nione od radiologa i patomorfologai preferowanà metodà diagnostycznà sà biopsje przezskórne (nieopera-cyjne), cz Êç pacjentek wymaga wykonania diagnostyki operacyjnej. Od-bywa si to w Êcis∏ej wspó∏pracy z radiologiem, a niekiedy tak˝e zespecjalistà medycyny nuklearnej. Wspó∏praca ta polega na lokalizacjizmian wykrytych w mammografii, ultrasonografii lub rezonansie mag-netycznym, usuwanych nast pnie chirurgicznie do badania mikroskopo-wego. W przypadku rozpoznanego raka piersi leczenie chirurgiczne polegana usuni ciu guza nowotworowego z marginesem tkanek zdrowych orazocenie mikroskopowej regionalnych w z∏ów ch∏onnych. Pierwszy elementleczenia realizowany jest odpowiednim wyci ciem samego guza lub ca∏ejpiersi. Oszcz´dzenie piersi wymaga prawie zawsze jej napromienienia.Drugi element do niedawna wiàza∏ si z koniecznoÊcià usuni cia w´z∏ówch∏onnych pachowych (limfadenektomia), jednak obecnie metoda ta jestzast powana biopsjà w´z∏a wartowniczego (pierwszego w´z∏a ch∏onnegona drodze sp∏ywu ch∏onki z danego obszaru piersi). Usuni cie pacho-wych w´z∏ów ch∏onnych rezerwuje si dla przypadków rozpoznanychprzerzutów do w´z∏ów pachowych, chocia w przypadku rozpoznaniaprzerzutu na podstawie biopsji w´z∏a wartowniczego w niektórych przy-padkach odst´puje si od limfadenektomii. Ze wzgl du na znaczny od-setek wczesnych i póênych powik∏aƒ po limfadenektomii mo liwoÊç jejunikni cia stanowi istotny post´p. Mo liwoÊç oszcz´dzenia samej piersiistnieje ju od oko∏o 20 lat. Jednak ta metoda, rozumiana jako prosteusunićie obszaru piersi z guzem, ma du˝o ograniczeƒ. Ograniczenia tewynikajà z wielkoÊci guza, jego lokalizacji oraz wielkoÊci piersi, stàdw cz´Êci przypadków oszcz´dzenie piersi wiàza∏o ze znacznym jejzniekszta∏ceniem. Obecnie planujàc leczenie oszcz´dzajàce w przypad-kach bardziej zaawansowanych, guz mo˝na zmniejszyç stosujàc przed-operacyjnà chemioterapi lub hormonoterapi . Wycina si tak˝e mniej

zdrowej tkanki piersi wokó∏ guza, stàd powstaje mniejszy ubytek gru-czo∏u i ∏atwiej jest osiàgnàç lepszy efekt kosmetyczny. Kolejnym roz-wiàzaniem na oszcz´dzenie piersi jest tak zwana chirurgiaonkoplastyczna. Metoda ta polega na po∏àczeniu zabiegu onkologicz-nego (wyci cia guza) z zabiegiem plastycznym realizowanym w czasie tejsamej operacji. W przypadku ma∏ych guzów umo liwia to uzyskanieuzyskanie przewidywalnego dobrego efektu kosmetycznego, a w przy-padkach guzów du˝ych lub niektórych ich lokalizacji (zabrodawkowa)umo liwia oszcz´dzenie piersi i stanowi alternatyw do mastektomii.Leczenie onkoplastyczne ma jednak kilka wad. Sà to zabiegi bardziejrozleg∏e, wymagajàce odpowiedniego wyszkolenia chirurga i wià˝àcesi z d∏u˝szym czasem operacji oraz nieco wi kszym ryzykiem powik∏aƒ.Dobry i przewidywalny efekt kosmetyczny wynikajàcy z leczenia on-koplastycznego w cz´Êci przypadków przypadków powoduje asy-metri´ piersi i niekiedy wymaga przeprowadzenia tak zwanychzabiegów symetryzujacych, dostosowujàcych pierÊ zdrowà do wy-glàdu piersi operowanej. Niekiedy realizowane jest to w czasie tegosamego zabiegu. Wadà jest tak˝e to, ˝e lokalizacja blizny nie odpo-wiada miejscu guza nowotworowego, co utrudnia planowanie radiote-rapii i wymaga Êcis∏ej wspó∏pracy z radioterapeutà, co do oznaczenia lo˝ypo guzie. Kontrola pacjentek po leczeniu stanowi tak˝e pewien problemdla lekarzy zajmujàcych si diagnostykà obrazowà, gdy zmiany poope-racyjne w piersi sà wi ksze ni u pacjentek po operacjach klasycznych.

Cz´Êç pacjentek chorych na raka piersi wymaga jednak wykona-nia amputacji piersi. U tych chorych istnieje mo˝liwoÊç rekon-strukcji piersi z tkanek w∏asnych (p∏aty uszypu∏owane na mi´Êniuprostym brzucha lub z mi´Ênia najszerszego grzbietu albo p∏atywolne przeniesione z ró˝nych okolic cia∏a z zespoleniem mikrochi-rurgicznym) lub za pomocà implantów. U cz´Êci pacjentek mo˝naprzeprowadziç rekonstrukcj´ w czasie zabiegu onkologicznego.

Osiàgnićie optymalnych wyników onkologicznych przy zmini-malizowaniu niekorzystnych nast´pstw leczenia w aspekcie czyn-noÊciowym, psychologicznym i kosmetycznym jest mo˝liwe jedynieprzy Êcis∏ej wspó∏pracy mi´dzy specjalistami w dziedzinach onko-logicznych (chirurg onkolog, radioterapeuta, onkolog kliniczny)i diagnostycznych (specjalista diagnostyki obrazowej, patomorfo-log). Nie do przecenienia jest tak˝e rola chirurga plastyka, specjalis-tów z zakresu rehabilitacji, psychologii oraz genetyki. Coraz bardziejpodkreÊlana jest rola piel´gniarki wyspecjalizowanej w opiece nadchorymi na raka piersi w wielospecjalistycznym leczeniu raka piersi.

Wyrazem tych opinii jest koncepcja tworzenia wielospecjalis-tycznych centrów leczenia nowotworów piersi (Breast CancerUnit). Wag´ problemu doceni∏ Parlament Europejski w rezolucjiz 25 paêdziernika 2006 roku nakazujàcej paƒstwom cz∏onkowskimUnii Europejskiej objćie chorych na raka piersi szczególnà opiekàoraz centralizacj´ leczenia uwzgl´dniajàcego wszystkie jego aspekty.Podjćie tych dzia∏aƒ umo˝liwi uzyskanie lepszych wyników le-czenia, zmniejszenie niekorzystnych nast´pstw terapii oraz lepszewykorzystanie Êrodków finansowych przeznaczonych na leczenie.

W tym duchu w Szpitalu MSW z Warmiƒsko-Mazurskim Cen-trum Onkologii powsta∏ zalà˝ek nowoczesnego oÊrodka chirurgiipiersi w postaci Pododdzia∏u Chirurgii Plastycznej i Chirurgii Piersiw ramach Kliniki Chirurgii Ogólnej. Jednostka rozpocz´∏a dzia∏al-noÊç w kwietniu bie˝àcego roku. Pododdzia∏ tworzà: Gra˝yna Ba-raƒska – chirurg onkolog, Felix Lewko – chirurg plastyk orazDariusz Michalik – chirurg onkolog. Dzia∏alnoÊç zespo∏u obejmujeprac´ w Oddziale, na sali operacyjnej, w poradniach chirurgii pla-stycznej i chirurgii piersi oraz konsultacje chorych kwalifikowa-nych do leczenia. Dzia∏alnoÊç chirurgiczna obejmuje wszystkieaspekty chirurgicznego leczenia chorób piersi. Pozostaje mieç na-dziej´, e jednostka ta b´dzie wa˝nym elementem przyczyniajàcymsi´ do powstania Centrum Leczenia Nowotworów Piersi.

dr n. med. Dariusz Michalikspecjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej

Stojà od lewej: dr n. med. Dariusz Michalik, lek. med. Gra˝yna Ba-raƒska, dr n. med. Felix Lewko

5


HE4 I ALGORYTM ROMA– najnowsze badania laboratoryjne przydatne w ocenie ryzyka

wystàpienia raka jajnika

Objawy raka jajnika sà cz´sto niejednoznaczne (brak apetytu,wzdćia, naprzemienne biegunki i zaparcia, ucisk na pćherz mo-czowy, bóle krzy˝a, uczucie zmćzenia, powi´kszajàcy si´ obwódbrzucha - wodobrzusze). Z tego powodu 80% nowotworów jaj-nika rozpoznawanych jest w póênym stadium rozwoju (III lub IV).

Wg Mi´dzynarodowej Agencji Badaƒ nad Rakiem 5-letni okresprze˝ywalnoÊci pacjentek z rakiem jajnika wynosi 46%. JeÊli jed-nak choroba zostanie rozpoznana wczeÊnie, wskaênik prze˝yciawzrasta do 94%. Szczególne trudnoÊci diagnostyczne stanowiró˝nicowanie mi´dzy niez∏oÊliwymi a z∏oÊliwymi guzami w obr´-bie miednicy mniejszej.

Diagnostyka raka jajnika obejmuje wywiad, badania ginekolo-giczne, USG, PET – CT, badania obrazowe, BRCA1, BRCA2.WÊród markerów nowotworowych doÊç wysokà czu∏oÊç diagno-stycznà w odniesieniu do raka jajnika surowiczego, endometroi-dalnego posiada Ca125. Jest podwy˝szony u ponad 90% kobietw zaawansowanych stadiach raka. Jego poziom koreluje z wiel-koÊcià zmian i stopniem zaawansowania choroby. Wysoko cenionajest jego przydatnoÊç w kontrolowaniu chorych po pierwotnymleczeniu chirurgicznym, w trakcie monitorowania uzupe∏niajàcejradioterapii oraz chemioterapii, kwalifikacji chorych do zabieguwywiadowczego majàcego na celu stwierdzenie obecnoÊci resz-tkowego nowotworu. Ca 125 nie daje jednak wystarczajàco do-brych rezultatów w wykrywaniu wczesnych stadiów choroby.Podwy˝szony poziom stwierdza si´ tylko w po∏owie przypadkówraka jajnika w stopniu I. U kobiet w wieku przedmenopauzalnympodwy˝szony wynik ale nie wi´kszy ni˝ 200-300 IU/ml obserwu-jemy w przypadku endometriozy, cià˝y, torbieli krwotocznych,stanów zapalnych w obr´bie miednicy. Ca 125 mo˝e byç tak˝epodwy˝szone przy nowotworach piersi, trzustki, jelita, p∏uc, en-dometrium.

Nowym obiecujàcym markerem raka jajnika jest HE4 (ludzkiebia∏ko komórek nab∏onkowych najàdrza 4). Nale˝y on do rodzinyinhibitorów proteaz zwiàzanych z uk∏adem odpornoÊciowym.HE4 oznaczono najpierw w nab∏onku dalszej cz´Êci najàdrza. Wy-kazuje on niskà ekspresj´ w nab∏onkach uk∏adu oddechowegoi rozrodczego, w tym w jajnikach, natomiast du˝à w tkance rakajajnika. Wysokie st´˝enie wyst´puje równie˝ w surowicy pacjentekz rakiem jajnika.

Jako pojedynczy marker nowotworowy, HE4 posiada najwi´kszàczu∏oÊç wykrywania raka jajnika, szczególnie w I stadium choroby,w jego wczesnym etapie bezobjawowym. W po∏àczeniu z Ca 125wykazuje najwi´kszà czu∏oÊç wynoszàcà 76,4%, przy swoistoÊci95%. Dodatkowo HE 4 jest czulszym markerem we wczesnymstadium raka trzonu macicy ni˝ Ca125. Podwy˝szone st´˝enieHE4 w surowicy przy prawid∏owym Ca125 sugeruje obecnoÊçraka jajnika lub raka innego typu, np. rak trzonu macicy. St´˝enieHE4 koreluje z odpowiedzià klinicznà na leczenie lub stanemnawrotowym u kobiet, u których raka jajnika zdiagnozowano zapomocà tomografii komputerowej (CT). Z tego powodu HE4

mo˝e byç istotnym wczesnym wskaênikiem wznowy. Niektóre his-tologiczne odmiany raka jajnika (np. guzy Êluzowe lub guzy za-rodkowe) rzadko wykszta∏cajà antygen HE4, dlatego nie zalecasi´ tego testu do monitorowania pacjentek, u których stwierdzonoÊluzowatà lub zarodkowà postaç raka. Podwy˝szone st´˝enie an-tygenu HE4 mo˝emy obserwowaç u pacjentów z potwierdzonàchorobà nerek, wàtroby czy nowotworem niez∏oÊliwym.

Wyniki oznaczeƒ HE4 i Ca125 oraz menopauzalny status pa-cjentki wykorzystane zosta∏y do wyliczenia algorytmu ROMA(risk of ovaria malignancy algorithm), stosowanego jako pomocw ocenie ryzyka zachorowania na nab∏onkowego raka jajnikau kobiet z guzem przydatków, skierowanych do interwencji chi-rurgicznej. Algorytm pozwala na wiarygodne kwalifikowanie cho-rych do grup wysokiego i niskiego ryzyka.

Wićej informacji dotyczàcych oznaczenia HE4 i algorytmuROMA dost´pne sà w Zak∏adzie Diagnostyki Laboratoryjnej.

opracowa∏a mgr Ma∏gorzata Runo

êród∏o:1. Dembiƒska – Kieç A., Naskalski J.W.: Diagnostyka laborato-

ryjna z elementami biochemii klinicznej. Urban & Partner.Wroc∏aw. 2010.

2. Elecsys – nowoÊci. NowoÊci Immunodiagnostyki (Roche).2/2011.3. Nowacka M.: HE4 – nowy marker raka jajnika. Zebranie

PTDL. Olsztyn. 03.20124. Rychlik U.: Wykorzystanie algorytmu opartego na wynikach

oznaczeƒ HE4 i Ca 125 dla wykrywania raka jajnika u chorychz guzami w obr´bie miednicy. Diagnostyka Laboratoryjna. 43(1).103.2009.

Rak jajnika nale˝y do nowotworów nab∏onkowych narzàdu rodnego. Jest czwartà z najcz´stszych przyczyn zgonówz powodu nowotworów u kobiet. Cz´stoÊç zachorowaƒ zw∏aszcza w krajach wysokorozwini´tych wykazuje wyraênàtendencje wzrostowà. W ciàgu ostatnich 30 lat równie˝ w Polsce prawie trzykrotnie wzros∏a liczba kobiet zapadajàcychna ten nowotwór. Wzrost zachorowalnoÊci roÊnie gwa∏townie w 5 dekadzie ˝ycia i sukcesywnie wzrasta do 8 dekady.Szczególnie nara˝one sà kobiety w wieku pomenopauzalnym.

6


JesteÊmy w szpitalu, miejscu które bioràc pod uwag´ fakt, i˝ w´˝e nam ju˝ nie zagra˝ajà, jest êród∏em strachu i l´kuprzed operacjà, diagnozà, przebiegiem leczenia. Pacjenci odczuwajà przed gabinetem szybsze bicie serca, wielokrotniemajà wy˝sze ciÊnienie krwi, szybciej oddychajà, pocà im si´ rće. Dlaczego tak reagujemy? W poni˝szym artykule po-staram si´ wyjaÊniç tego przyczyny.

Skàd bierze si´ strach i l´k? Jak sobie z nimi poradziç?

Strach jest jednà z szeÊciu podstawowych emocji, które towa-rzyszà nam od wielu tysićy lat. Obecnie prze˝ywamy strach wten sam sposób co nasi przodkowie, z jednà ró˝nicà – obecnie sàca∏kiem inne jego êród∏a. KiedyÊ podstawowym problememcz∏owieka by∏ drapie˝nik, teraz jest nim samochód, broƒ, choroba,a nawet u niektórych, sytuacja oceny przez osoby trzecie. Zmianata wynika z ciàg∏ego rozwoju cz∏owieka i jego Êrodowiska, przyczym odczuwanie strachu si´ nie zmienia i jest takie samo jak ty-siàce lat temu, gdy baliÊmy si´ w´˝a.

Gdzie rodzi si´ strach?Strach jak ka˝da inna emocja rodzi si´ w mózgu. Mózg ma dwie

pó∏kule, p∏aty czo∏owe, skroniowe, ciemieniowe i potyliczny. Marównie˝ p∏at limbiczny, który odpowiada za pojawianie si´ emo-cji i ich regulacj´. Strach zapewnia cz∏owiekowi, ale te˝ zwierzćiuprzetrwanie w obliczu pojawiajàcego si´ nagle zagro˝enia. Gdymózg odkryje, ˝e jesteÊmy w niebezpieczeƒstwie, wysy∏a sygna∏ydo ró˝nych cz´Êci naszego cia∏a i dostosowuje ich prac´ do wy-mogów sytuacji, powodujàc napićie mi´Êni brzucha, przyspie-szone bicie serca, wzrost ciÊnienia krwi, potliwoÊç d∏oni i stóp,suchoÊç w ustach. Mózg tym samym przygotowuje nas do reakcjiobronnej, która mo˝e przejawiaç si´ pozostaniem w bezruchu,ucieczkà lub walkà z agresorem. Co ciekawe pozostanie w bezru-chu mo˝e byç najlepszym zachowaniem w przypadku kiedy mamydo czynienia z drapie˝nikiem, reagujàcym na ruch (np. niedê-wiedê), wówczas owe reakcje neurowegetatywne pomagajà wy-trwaç w tym bezruchu, jak równie˝ byç przygotowaniem doszybkiej ucieczki (np. samochód jadàcy na nas przechodzàcychprzez przejÊcie dla pieszych) lub walki.

Droga do cia∏a migda∏owategoElementem p∏ata limbicznego, który odpowiada w∏aÊnie za te

reakcje jest cia∏o migda∏owate. Prowadzà do niego dwie drogi tzw.niska i wysoka (por. ryc 1).

Idàc ulicà nagle s∏yszymy pisk hamujàcego samochodu. Dêwi´kdociera drogami nerwowymi do wzgórza s∏uchowego, stamtàdprostà drogà do cia∏a migda∏owatego, które uruchamia reakcjepozwalajàce przetrwaç w obliczu zagro˝enia (np. zastygnićie).W tym samym czasie, ta sama informacja dociera do kory senso-rycznej, która analizuje dost´pne jej informacje (dêwi´k nie jest a˝taki g∏oÊny, jestem daleko od jezdni) powodujàc wyhamowaniereakcji emocjonalnych lub ich wzmocnienie (jestem na przejÊciudla pieszych, ruchliwa ulica, niedzia∏ajàca sygnalizacja Êwietlna).

Strach wywo∏uje silniejsze reakcje w naszym organiêmie ni˝ inneemocje, z tego wzgl´du jest w ∏atwy sposób warunkowany powo-

dujàc, ˝e przy nast´pnej okazji przypominajàcej jego okolicznoÊcispowoduje wzrost ciÊnienia krwi, zwi´kszy rytm serca, spowodujebezruch, który na szcz´Êcie b´dzie chwilowy dzi´ki sprawnejdzia∏alnoÊci kory sensorycznej.

Strach a l´kStrach, jak opisane zosta∏o powy˝ej, jest emocjà, reakcjà na bez-

poÊrednie zagro˝enie i odpowiedzià na konkretny bodziec. L´kdotyczy g∏ównie tego co si´ mo˝e zda˝yç w przysz∏oÊci, pojawia si´wolniej i trwa d∏u˝ej ni˝ strach. Objawy l´ku mogà byç podobnedo tych, które towarzyszà strachowi. L´k mo˝e byç wynikiemprzebytej wczeÊniej traumatycznej sytuacji, która nas przestraszy∏a(np. l´k przed prowadzeniem samochodu po przebytym wypadku,l´k przed psami, po ugryzieniu przez psa itp.).

Jak poradziç sobie ze strachem lub l´kiem.Poni˝ej przedstawi´ kilka sposobów, które mogà pomóc w okie∏-

znaniem l´ku, strachu poprzez zminimalizowanie ich objawów.1. Odpr´˝àjàcy oddech. Podczas oddychania u˝ywaj przepony.

Usiàdê wygodnie, zamknij oczy, tak aby jaknajlepiej skupiç sińa oddychaniu. Po∏ó˝ jednà r´k´ na klatce piersiowej, a drugàna brzuchu. Podczas wdechu brzuch powinien si´ wypinaç,klatka piersiowa powinna byç praktycznie nieruchoma. Liczswoje oddechy, staraj si´ spowalniaç oddech, staraj si´ by wdechi wydech trwa∏y tyle samo czasu (mo˝esz sobie wyobraziç od-bijajàcà si´ pi∏eczk´ – gdy leci do góry robisz wdech, kiedyspada wydech). Nie oddychaj zbyt g∏´boko – mo˝e to staç si´przyczynà hiperwentylacji.

2. Bezpieczne miejsce. Zamknij na chwil´ oczy i wyobraê sobieswoje bezpieczne miejsce. Staraj si´ oddychaç powoli i równo.Zwróç uwag´ jakie tam sà kolory, zapachy, dêwi´ki. Rozejrzyj si´po tym miejscu dooko∏a i zapami´taj jak najwićej szczegó∏ów.Wyobraê sobie co tam robisz. Gdy poczujesz, ˝e objawy l´kuzmniejszajà si´, powoli wróç w wyobraêni do miejsca, w któ-rym rzeczywiÊcie si´ znajdujesz i otwórz oczy.

3. Techniki relaksacyjne, np. progresywna relaksacja mi´Êni Ja-cobsona. Relaksacja tym sposobem polega na naprzemiennym,powolnym napinaniu i rozluênianiu poszczególnych partiimi´Êni celem z∏agodzenia nadmiernego napićia spowodowa-nego przez uk∏ad wspó∏czulny. Zamykamy oczy i powoli napi-namy i rozluêniamy prawà r´k´, lewà, poszczególne nogi,poÊladki, plecy, twarz itd.

Autor: Marta Ustach - psycholog

Ryc. 1.Droga do cia∏amigda∏owatego

reakcjeneurowegetatywne

wydzielaniehormonów

zachowanie

Wzgórze

WzgórzeCia∏o

migda∏owate

Bodziec Reakcje emocjonalne

Pisk opon

Kora sensoryczna

Bibliografia:Antony, M.M., McCabe R.E. (2008). 10prostych sposobów radzenia sobie z pa-nikà. Sopot: Gdaƒskie WydawnictwoPsychologiczne.Goleman, D. (1997). Inteligencja emo-cjonalna. Poznaƒ: Wydawnictwo MediaRodzina.Gyoerkoe, K.L., Wiegartz, P.S. (2011), 10prostych sposobów radzenia sobie z nie-pokojem. Sopot: Gdaƒskie Wydawnic-two Psychologiczne.LeDoux J. (2000). Mózg emocjonalny.Poznaƒ: Wydawnictwo Media Rodzina.

7


Sanatorium na miejscu

Codzienny dzieƒ z ycia olsztyniaka. Praca od rana do wieczora,posi∏ki w biegu i zero czasu na çwiczenia. Dokucza nam kr´gos∏up,na nic nie mamy si∏y, jesteÊmy rozdra˝nieni. ZapomnieliÊcie o wo-dzie? Ona jest lekarstwem na ca∏e z∏o.

– Wodolecznictwo jest najstarszym dzia∏em fizykoterapii. Pod-stawà leczniczego dzia∏ania sà aspekty termiczne, hydrostatycznei hydrodynamiczne wody - mówi dr Bo˝ena Idêkowska, Kierow-nik Zak∏adu Usprawniania Leczniczego SP Zak∏adu OpiekiZdrowotnej MSW z Warmiƒsko-Mazurskim Centrum Onkologiiw Olsztynie. – W czasie zabiegów hydroterapii stosuje si´ wodó ró˝nej temperaturze, mo˝e byç ch∏odna, ciep∏a, oboj´tna dla or-ganizmu, czyli o temperaturze 34°C. Najwi´ksze efekty przynosiwoda o temperaturze wy˝szej ni˝ 34°C. Takie temperatury dzia∏ajàbardzo pobudzajàco. Je˝eli jednak goràca kàpiel si´ przed∏u˝a, toczujemy si´ senni i zmćzeni. Z kolei woda zimna, której u˝ywamyprzy biczach szkockich ma dzia∏anie pobudzajàce, ale jednoczeÊnieaktywuje uk∏ad autonomiczny organizmu.

Bicze na stresNiektórzy Êwićie wierzà, ˝e bicze szkockie pomogà w zrzuce-

niu zb´dnych kilogramów. Co na to specjaliÊci?– Bicze wodne to zabieg polegajàcy na polewaniu cia∏a skupio-

nym bàdê wachlarzowatym strumieniem wodnym o ró˝nej tem-peraturze - wyjaÊnia dr Idêkowska. – To dzia∏anie wody o zmiennejtemperaturze. Przez 20-30 sekund jest to woda zimna, a przez1-2 minuty ciep∏a. Mogà te˝ byç bicze o sta∏ej temperaturzewody. Kuracja trwa krótko, zazwyczaj od kilku do dziesićiuminut. Bicze ze wzgl´du na ciÊnienie strumienia wody opróczdzia∏ania termicznego majà bardzo silne dzia∏anie mecha-niczne, sà formà masa˝u wodnego. Nie polecamy ich osobomcierpiàcym na przewlek∏e zapalenia ˝y∏, z chorobà wrzodowà,równie˝ osobom o drobnej budowie cia∏a, ze s∏abo rozbudo-wanà tkankà podskórnà. Wskazane sà dla pacjentów z zabu-rzeniami przemiany materii, z chorobami zwyrodnieniowymikr´gos∏upa i stawów. Bicze wodne sprawià, ˝e poczujemy si´rzeÊko, pozwalajà pozbyç si´ efektów d∏ugotrwa∏ego stresu.

Pod kontrolà specjalistówNa biczach wodolecznictwo jednak si´

nie koƒczy. Mniej inwazyjne zabiegi hydro-terapii to masa˝ wirowy czy kàpielpere∏kowa. Polecane sà osobom po chorobienowotworowej. Takie osoby sà jednak stalepod kontrolà specjalistów, którzy czuwajànad przebiegiem kuracji. Mo˝e wić za-miast bombonierki na imieniny zafundu-jemy bliskim zabieg hydroterapii? To takiesanatorium na miejscu, i nie kosztuje tyle,co pobyt w luksusowym SPA. Plusem jestte˝ to, ˝e mo˝emy na taki zabieg doje-chaç autobusem, a nie sp´dziç kilku go-dzin w pociàgu czy w samochodzie.

Mamy kilka dni urlopu i nie mo˝emy wyjechaç. Nie znaleziono magicznej i uniwersalnej recepty na natychmiastowàodnow´ organizmu. WymyÊlono za to hydromasa˝e. I mo˝na z nich skorzystaç nie ruszajàc si´ z miasta.

Chcesz skorzystaçz zabiegów rehabilitacyjnych?

Zg∏oÊ si´ do Zak∏adu Usprawniania LeczniczegoSP Zak∏adu Opieki Zdrowotnej MSW

z Warmiƒsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynietel. 89 539 84 04

8


Oddzia∏ Chorób Wewn´trznych SPZOZ MSW z Warmiƒsko-MazurskimCentrum w Olsztynie jako Êrodowiskokszta∏cenia lekarzy rezydentów.

Szerokoprofilowy Oddzia∏ ChoróbWewn´trznych i Diagnostyki Onkologicz-nej z Pododdzia∏em Kardiologii, któryfunkcjonuje w SP ZOZ MSW z War-miƒsko-Mazurskim Centrum Onkologiiw Olsztynie, stwarza ogromne mo˝liwoÊcikszta∏cenia nie tylko dla lekarzy w trakciespecjalizacji, lecz tak˝e lekarzy sta˝ystów,studentów medycyny oraz studentów in-nych kierunków medycznych. W Oddzialeprowadzone jest leczenie i diagnostykachorych z dolegliwoÊciami obejmujàcymiszeroki zakres dziedzin szczegó∏owych in-terny oraz wykraczajàcymi poza nià. Hos-pitalizowani sà tu pacjenci cierpiàcy naschorzenia kardiologiczne, nefrologiczne,gastroenterologiczne, diabetologiczne, pul-monologiczne i inne. Osobnymi ogrom-nymi zagadnieniami, z którymi zmagajà si´lekarze to problemy zdrowotne z zakresu

geriatrii i onkologii. Wi´kszoÊç pacjentówleczonych w Oddziale Interny to osobyw wieku podesz∏ym. Cz´sto sà to tak˝echorzy z podejrzeniem choroby nowotwo-

Stojà od lewej: Beata Lipka, Jacek Janiszewski, Katarzyna Wierzbowska, Ilona Antoƒczyk, Dorota Nankiewicz, Halina Adrasiewicz, Beata Ku-czyƒska, Wioletta Zasadowska, Joanna Woêniak, Maciej ˚echowicz, Wies∏awa Wilczek-Katkowska, Barbara Nowotko, Przemys∏aw KwiatkowskiSiedzà od lewej: Danuta Zalewska, Tadeusz ˚echowicz, Urszula Biernacka.

ODDZIAL WEWNETRZNY

Ordynator Oddzia∏udr n. med. Tadeusz ˚echowicz

Piel´gniarka Oddzia∏owaDanuta Zalewska

Oddzia∏ Chorób Wewn´trznych i DiagnostykiOnkologicznej z leczeniem „jednego dnia” z Pododdzia∏em Kardiologicznym

9


Celem badaƒ przesiewowych jest wykrycie raka we wczesnymstadium zaawansowania oraz wykrycie i usuni´cie zmian przed-rakowych.

Rak jelita grubego jest drugim co do cz´stotliwoÊci wyst´powa-nia nowotworem z∏oÊliwym w Polsce u m´˝czyzn i trzecim u ko-biet. Rocznie stwierdza si´ oko∏o 13000 zachorowaƒ, a w ostatnichlatach zaznacza si´ tendencja wzrostowa. Wczesne wykrycie no-wotworu dzi´ki poddaniu si´ badaniom przesiewowym, dajewi´ksze szanse na pe∏ne wyleczenie.

Uznanà metodà do badaƒ przesiewowych w kierunku wczes-nego wykrywania raka jelita grubego jest kolonoskopia. Charak-teryzuje si´ ona wi´kszà czu∏oÊcià w wykrywaniu raka i polipówni˝ wlew kontrastowy jelita grubego (z papkà barytowà), a po-nadto pozwala na równoczesne usuni´cie polipów, przez co macharakter zarówno diagnostyczny, jak i terapeutyczny.

Kolonoskopia jest badaniem inwazyjnym, wymaga odpowied-niego przygotowania jelita i dobrej wspó∏pracy chorego.

Powik∏ania zwiàzane z badaniem sà jednak niewielkie i znacznieni˝sze ni˝ korzyÊci z niego wynikajàce.

W Polsce od 2000 roku trwa program przesiewowy, w ramachktórego raz na 10 lat wykonuje si´ kolonoskopi´. Badanie jestbezp∏atne zarówno dla pacjentów jak i kierujàcych lekarzy. Dobadaƒ kwalifikujà si´ wszystkie osoby w wieku 50-65 lat bez ob-jawów raka jelita grubego, a tak˝e osoby w wieku 40-65 lat bezobjawów tego nowotworu, które majà w rodzinie co najmniej jed-nego krewnego 1 stopnia (rodzice, rodzeƒstwo, dzieci) cho-rujàcego na raka jelita grubego.

W naszym Szpitalu badania przesiewowe raka jelita grubego wy-konuje si´ od 6 lat.

W tym czasie wykonaliÊmy oko∏o 2 tys. badaƒ, wykrywajàcu 1% z badanych pacjentów raka jelita grubego we wczesnej faziezaawansowania oraz u 25% pacjentów stany przednowotworowe,które usuni´to w trakcie badania endoskopowego zmniejszajàc ry-zyko wystàpienia nowotworu jelita grubego w przysz∏oÊci.

Beata Kosiƒska lekarz rezydent III rok specjalizacji z Interny

Badania przesiewowe dla wczesnegowykrywania raka jelita grubego

rowej lub powik∏aniami nowotworu i jegoleczenia.

Doskona∏e warunki kszta∏cenia stwarzawysoko wykwalifikowana kadra lekarskai piel´gniarska. Lekarzom rezydentom, wtrakcie pracy w Oddziale oraz w pe∏nieniudy˝urów lekarskich, pomocà s∏u˝à Opie-kunowie Specjalizacji. Lekarze specjaliÊciw zakresie interny, kardiologii, nefrolo-gii, diabetologii i endokrynologii zawszez ogromnà cierpliwoÊcià i zaanga˝owaniempomagajà m∏odszym kolegom w rozwiàzy-waniu trudnych zagadek diagnostycznych.Z nies∏abnàcà energià dzielà si´ swojàogromnà wiedzà i doÊwiadczeniem, któ-rych nie sposób zastàpiç najbardziej fa-chowà literaturà czy szkoleniami. Nieoznacza to jednak, ˝e m∏odzi adepci sztukimedycznej rezygnujà z innych formkszta∏cenia. Ka˝dy z rezydentów kilka razyw miesiàcu bierze udzia∏ w szkoleniach,sympozjach i warsztatach naukowych po-szerzajàc zarówno wiedz´ teoretycznà jaki umiej´tnoÊci praktyczne. Ponadto nabie˝àco zapoznajà si´ z najnowszymi do-

niesieniami czytajàc czasopisma medycznei publikacje internetowe. Unikatowà formàkszta∏cenia w Oddziale Interny jest cyklwyk∏adów i szkoleƒ. Spotkania te sà pro-wadzone przez lekarzy specjalistów pra-cujàcych w Oddziale oraz zapraszanychwyk∏adowców w specjalnie wyposa˝onejsali dydaktycznej.

Diagnostyk´ w warunkach Oddzia∏uusprawniajà zlokalizowane na jego tere-nie gabinety diagnostyczne. W sali en-doskopowej wykonywanych jest szeregbadaƒ i zabiegów z u˝yciem aparatów en-doskopowych tj. gastroskopie, kolonosko-pie, bronchoskopie itp. NowoczeÊniewyposa˝one gabinety nieinwazyjnej diag-nostyki kardiologicznej umo˝liwiajà wyko-nywanie badaƒ echokardiograficznych,elektrokardiograficznych prób wysi∏ko-wych, prowadzenia i analizy badaƒ wyko-nywanych metodà Holtera. Usytuowanieaparatury diagnostycznej na Oddzialeoraz umiej´tnoÊç wykonywania wieluprocedur medycznych przez lekarzy spe-cjalistów jest dodatkowym atutem Oddzia∏upod wzgl´dem mo˝liwoÊci wszechstron-nego kszta∏cenia kadry medycznej.

Obecnie w zakresie chorób wewn´trznychw Oddziale specjalizuje si´ 6 osób w trybierezydentury. Sà to absolwenci uczelni me-dycznych w Gdaƒsku i Bia∏ymstoku. Pla-cówk´ MSW wybrali ze wzgl´du na szerokiprofil leczonych schorzeƒ, dost´pnoÊç no-woczesnej aparatury diagnostycznej, dyna-miczny rozwój oÊrodka akademickiegopowiàzanego ze Szpitalem oraz wysokiekwalifikacje kadry w po∏àczeniu z do-skona∏ymi relacjami interpersonalnymi stwo-rzonymi pod d∏ugoletnim kierownictwemordynatora, doktora Tadeusza ˚echowicza.

10


Jej organizatorami byli: Klinika Chirurgii Ogólnej Wydzia∏uNauk Medycznych Uniwersytetu Warmiƒsko-Mazurskiego i SPZOZ MSW z Warmiƒsko-Mazurskim Centrum Onkologiiw Olsztynie. Konferencja naukowo-szkoleniowa o charakterzeinterdyscyplinarnym by∏a przeglàdem najnowszych metodpost´powania terapeutyczno-diagnostycznego schorzeƒ gru-czo∏ów wewn´trznego wydzielania oraz dopracowaniem standar-dów ze szczególnym zwróceniem uwagi na leczenie operacyjnei post´powanie oko∏ooperacyjne oraz powik∏ania. Omówionyzosta∏ równie˝ problem zastosowania neuromonitoringu w ope-racjach gruczo∏u tarczowego i Krajowy Rejestr Operacji Tarczycy(KROT).

W ramach konferencji poza wy˝ej wymienionymi problemamichirurdzy i prawnicy mogli wymieniç poglàdy i doÊwiadczeniaw postaci oryginalnych doniesieƒ i wyk∏adów na temat aspektówprawno-etycznych oraz psychologicznych u chorych z problemamiendokrynologicznymi leczonych operacyjnie.

Konferencja ta dzi´ki wspania∏ym wyk∏adowcom stworzy∏amo˝liwoÊci nie tylko prezentacji w∏asnego dorobku naukowego,ale i poszerzenia swojej wiedzy medycznej i prawniczej, a tak˝e udzia∏uw dyskusji z ekspertami. To organizowane przedsi´wzi´cie naukoweby∏o kolejnym akcentem Wydzia∏u Nauk Medycznych w yciu nau-kowym Uniwersytetu Warmiƒsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Konferencja Naukowo-Szkoleniowa w RynieW dniach 31 maja – 2 czerwca 2012 roku odby∏a si´ w Mazurskim Centrum Kongresowo-Wypoczynkowym „Zamek Ryn”Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Sekcji i Klubu Chirurgii Endokrynologicznej Towarzystwa Chirurgów Polskich.

11


Spotkanie w Star-DadajW dniach 24-26 maja odby∏o si´ w oÊrodku Star-Dadaj V Krajowe Spotkanie Sekcji Radioterapii Polskiego Towarzy-stwa Fizyki Medycznej.

Wspó∏organizatorem spotkania by∏ nasz SP ZOZ MSW zWMCO. Tematem zakoƒczonej z sukcesem konferencji by∏a„Standaryzacja technik leczenia w radioterapii”. W spotkaniuwzi´∏o udzia∏ ponad 60 fizyków z 29 oÊrodków radioterapii wPolsce oraz przedstawiciele 9 firm produkujàcych sprz´t me-dyczny. Uczestnicy prezentowali doÊwiadczenie swoich oÊrodków

w formie 15-minutowych prezentacji. W trakcie konferencjiwys∏uchano te˝ kilkunastu zwiàzanych z tematykà wyk∏adów. Sto-iska firmowe prezentowa∏y najnowsze rozwiàzania technologicznez dziedziny radioterapii i fizyki medycznej.

Do sukcesu konferencji oprócz wysokiego poziomu meryto-rycznego, przyczyni∏o si´ te˝ pi´kne otoczenie i s∏oneczna pogoda.

12


SZPARAGITo pi´kne warzywo jest znane ze swoich w∏aÊciwoÊci detoksy-

kujàcych. Szparagi - g∏ównie ich zielona odmiana - pomagajà utrzy-maç tali´ osy; pozwalajà tak˝e zaoszcz´dziç troch´ czasu podczas

przygotowywania posi∏ków,gdy˝ nie trzeba ich czyÊciç i sàjadalne na surowo, a ponadtoabsolutnie nie wymagajà go-towania d∏u˝szego ni˝ kilkaminut. Szparagi bia∏e nale˝y

delikatnie obraç. Ich smak jest delikatniejszy, ale w przypadku tychszparagów cz´Êciej mo˝na si´ natknàç na egzemplarze o delikatnymposmaku drewna. Kupujàc szparagi, zwróç uwag´ na ich koƒcówki.Je˝eli sà one suche, pop´kane lub zbyt mi´kkie i mokre, takichszparagów nie nale˝y kupowaç.

Z suszonà szynkà (przepisy z zastosowaniem wiàzki szparagów): Dwa zmia˝d˝one i pokrojone w plasterki zàbki czosnku wy-

mieszaj z dwoma p´kami drobno posiekanej zielonej pietruszki,50 ml oliwy z oliwek, 100 g suszonej, pokrojonej w kostk´ szynkii sokiem z po∏owy cytryny. Dodaj sól i pieprz, a nast´pnie polejtym sosem wierzch ugotowanych na parze szparagów Danie tostanowi idealny lekki posi∏ek.

Z pomaraƒczà:Szparagi, ugotowane no parze, podawaj z majonezem, przy-

rzàdzonym z 2 jajek i 200 ml oleju, przyprawionym ∏y˝eczkà musz-tardy, sokiem z po∏owy pomaraƒczy i utartà skórkà z pomaraƒczy.

Na koniec - klasyczny sos holenderski, w którym mo˝na zato-piç szparagi:

Dwa ˝ó∏tka z dwiema ∏y˝kami wody ubijaj w kàpieli wodnej domomentu, a˝ ca∏oÊç podwoi swojà obj´toÊç i lekko si´ spieni. Stop-niowo dodawaj: 100 g roztopionego mas∏a, sok z çwiartki cyt-ryny, szczypt´ soli i szczypt´ pieprzu cayenne.

TRUSKAWKI Mimo ˝e truskawki czasami mo˝no kupiç w zimie, ich ceny

mogà ka˝dego z nas uderzyç po kieszeni. Dlategonajlepiej rozkoszowaç si´ smakiem tego pysznego

owocu w okresie wiosenno-letnim. Truskawkimo˝na przechowywaç i zamra˝aç; mo˝na

z nich równie˝ usma˝yç marmolad´ lubd˝em. Oto przepis, który zachwyci twoichprzyjació∏ i rodzin´.

Tiramisu truskawkowe – sk∏adniki: • 400 g serka mascarpone (nie mo˝e to byç serek Êmietankowy!) • 150 g koktajlu truskawkowego • 150 g biszkoptów savoiardi (zamiast nich mogà byç zwyk∏e

pod∏u˝ne biszkopty) • 4 jajka • likier Cointreau / Maraschino Wymieszaj mascarpone z ˝ó∏tkami, a˝ do momentu uzyskania

g∏adkiej konsystencji, a nast´pnie dodaj do masy ubite bia∏ka.W misce lub szklance u∏ó˝ warstw´ ciastek, posmaruj je koktaj-lem truskawkowym, wymieszanym uprzednio z cukrem i likierem,a nast´pnie przykryj przyrzàdzonym kremem. Przygotuj tylewarstw, na ile wystarczy sk∏adników. Na koniec wszystko to polejÊmietanà i pod przykryciem w∏ó˝ do lodówki na szeÊç godzin.

MALINYChocia˝ nie ma nic lepszego ni˝ jedzenie Êwie˝ych malin prosto

z pude∏ka, byç mo˝e warto wypróbowaç poni˝szy, ∏atwy do przy-rzàdzenia sos. Zaleca si´ podawanie tego sosu jako dodatku dokurczaka posypanego siekanymi orzechami w∏oskimi lub do kró-lika; stanowi on tak˝e idealny dodatek do bia∏ego, grillowanegomi´sa, jako ˝e nadszed∏ ju˝ sezon na grillowanie!

Sos malinowy – sk∏adniki: • 1 kobia∏ka malin • 3 ∏y˝ki bia∏ego octu winnego • 1 ∏y˝ka cukru • 100 ml oleju s∏onecznikowego • sól, pieprz Wymieszaj w mikserze wszystkie sk∏adniki z wyjàtkiem oleju,

a nast´pnie dodawaj olej stopniowo, ciàgle mieszajàc wszyst-kie sk∏adniki. Dodaj sól i pieprz oraz troch´ pieprzu cayenne,w zale˝noÊci od potrzeb.

WIÂNIENie zapominajmy o klasycznym placku wiÊniowym naszych

babç. Byç mo˝e niektórzy nie odziedziczyli tego przepisu i st´sknilisi´ za dobrze im znanym smakiem. Przedstawiamy dziÊ przepisna pikantny sos z dodatkiem wiÊni, pasujàcy szczególnie do so-czystych, zwyk∏ych steków, ˝eberek, schabu lub jagnićiny.

Salsa wiÊniowa – sk∏adniki: • 1 pćzek drobno posiekanei Êwie˝ej kolendry • 1 pćzek drobno posiekanej cebulki lub szalotki • sok z 1 limonki • 200 g drylowanych wiÊni, grubo pokrojonych • 1 papryczka jalapeno, drobno posiekana • 50 ml oliwy z oliwek • sól, pieprz Wystarczy wymieszaç powy˝sze sk∏adniki i podawaç sos do

mi´sa. Ten Êwie˝y sos nie tylko wspaniale smakuje, lecz tak˝ewspomaga trawienie t∏uszczu zawartego w mi´sie. Doskona∏à sals´mo˝na przyrzàdziç z ró˝nych aromatycznych owoców, opróczwiÊni stosujàc brzoskwinie, czereÊnie, klementynki, zielone jab∏ka,truskawki lub mango. Jest to Êwietny sposób, aby nak∏oniçmi∏oÊników mi´sa, którzy zwykle nie przepadajà za owocami, dozjedzenia czegoÊ zdrowego, zawierajàcego witaminy.

Klasyczny placek wiÊniowy – sk∏adniki:• 500 g màki • 250 g t∏uszczu (lub 300 g mas∏a) • 4 ∏y˝ki cukru • 1 jajko i 1 ˝ó∏tko • pó∏ opakowania proszku do pieczenia • szczypta soli Ugnieç powy˝sze sk∏adniki i odstaw ciasto na pó∏ godziny. Po-

dziel ciasto na dwie cz´Êci; pierwszà cz´Êç rozwa∏kuj na gruboÊçoko∏o 1 cm i u∏ó˝ ciasto na folii do pieczenia. Z 1 kg wiÊni usuƒpestki, przecedê owoce, wymieszaj z dwiema ∏y˝kami màkipszennej i u∏ó˝ je na cieÊcie. Rozwa∏kuj drugà po∏ow´ ciasta,przykryj nim wiÊnie, nak∏uj ciasto widelcem i piecz przez 25 -30 minut w piekarniku rozgrzanym do 180°C. Posyp ciasto cu-krem pudrem (tak najlepiej smakuje) i po wystygnićiu pokrój nasolidne porcje.

Sezonowe zbioryNowoczesny styl ˝ycia, jaki obecnie prowadzimy, powoduje, ˝e cz´sto zmuszeni jesteÊmy jeÊç ˝ywnoÊç d∏ugotrwaleprzechowywanà, mro˝onà lub transportowanà przez tysiàce kilometrów. Teraz, w okresie letnim, mamy dost´p doró˝nych owoców i warzyw, które smakujà najlepiej w∏aÊnie o tej porze roku. Niektóre z nich ju˝ sà dojrza∏e, wić za-pomnijmy o wszystkim innym i kupujmy owoce i warzywa, ile tylko si´ da!

13


TURNIEJ SZACHOWYw strefie wolnej od dymu tytoniowego

TERMIN I MIEJSCETurniej rozegrany zostanie w niedziel´ 30.09.2012 r. w patio

Zak∏adu Radioterapii SP ZOZ z W-MCO w Olsztynie. Dojazddo szpitala autobusami linii nr 9, 10, 17.

SYSTEM ROZGRYWEK I TEMPO GRY• Turniej rozegrany zostanie systemem szwajcarskim na dystansie

9 rund.• Kojarzenie komputerowe.• Tempo gry: P’ 15 – 15 minut na ca∏à parti´ dla ka˝dego zawodnika.

UCZESTNICYW turnieju mogà wziàç udzia∏ wszyscy ch´tni, którzy pod-

piszà deklaracj´ o nie paleniu papierosów lub ch´ci rzuceniapapierosów oraz dokonajà zg∏oszenia w terminie do dnia27.09.2012 r. pocztà elektronicznà na adres: [email protected] lub poprzez serwis Chess Arbiter i op∏acàw dniu turnieju wpisowe:– seniorzy – 25 z∏– juniorzy do lat 18, weterani, kobiety – 15 z∏– arcymistrzowie i pracownicy

ZOZ MSW z W-MCO w Olsztynie – zwolnieni

Obowiàzuje zni˝ka 5 z∏ dla grupy zawodników z jednego klubuliczàcej minimum 5 osób (pod warunkiem zg∏oszenia udzia∏uw terminie do 27.09.2012 r.)

W przypadku braku sprz´tu zawodnicy dodatkowi, nie zg∏oszeniw terminie, mogà zostaç niedopuszczeni do rozgrywek!

TURNIEJ ZALICZANY B¢DZIE DO CYKLU GRAND-PRIXWOJEWÓDZTWA WARMI¡SKO-MAZURSKIEGO

W SZACHACH SZYBKICH

Dodatkowych informacji udzielaKamil Kolendo tel. 781 400 259

MinisterstwoZdrowia

Zadanie „Prewencja Pierwotna Nowotworów” jest finansowane przez Ministerstwo Zdrowiaw ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych

Zapraszamy na drugà edycj´ akcji pod has∏em Spacery – RoweryImpreza odb´dzie si´ w niedziel´, 23 wrzeÊnia na Stadionie LeÊnym w Olszty-

nie. Organizatorem akcji jest Samodzielny Publiczny Zak∏ad Opieki Zdro-wotnej Ministerstwa Spraw Wewn´trznych z Warmiƒsko-MazurskimCentrum Onkologii w Olsztynie. Wszyscy, którzy ju˝ aktywnie sp´dzili z namiczas w zesz∏ym roku wiedzà, ˝e� zawsze mogà liczyç na obecnoÊç profesjonalnychinstruktorów, towarzyskà atmosfer´ oraz ciekawy program. Ci, dla których SPA-CERY – ROWERY wcià˝ pozostaje inicjatywà do odkrycia, b´dà mieli okazj´ nazrobienie pierwszego kroku w stron´ radosnej zabawy na Êwie˝ym powietrzu.

II Turniej Strzeleckio Puchar Dyrektora SP ZOZ MSW

z Warmiƒsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztyniepo∏àczony z ogniskiem integracyjnym oraz wieloma atrakcjami

8 wrzeÊnia 2012 roku, godzina: 10.00Park Rozrywki aktywnej BARTBO-Butryny 100, 10-687 Olsztyn, www.bartbo.pl

Udzia∏ w imprezie oraz transport jest bezp∏atnySERDECZNIE ZAPRASZAMY WSZYSTKICH PRACOWNIKÓW SZPITALA

Szczegó∏owe informacje mo˝na uzyskaç pod numerem tel. 516 877 371, 89 539 83 31lub w Dziale Marketingu i Promocji Zdrowia

14


Ordynator dr n. med.Wojciech Rogowski

Systemowe leczenie nowotworów z∏oÊliwych, obejmujàce chemioterapi´, leczenie hormo-nalne i wspomagajàce, a tak˝e nowoczesne terapie celowane w skojarzeniu z chemiotera-pià, jak i radioterapià.

Oddzia∏ realizuje eksperymentalne metody leczenia, w ramach procedury leczenia niestan-dardowego, jak równie˝ w ramach mi´dzynarodowych badaƒ klinicznych.

Oddzia∏ zajmuje si´ takim schorzeniami jak:

• nowotwory z∏oÊliwe uk∏adu pokarmowego, • nowotwory z∏oÊliwe tkanki limfatycznej, krwiotwórczej i tkanek pokrewnych• nowotwory z∏oÊliwe piersi• nowotwory z∏oÊliwe uk∏adu oddechowego i narzàdów klatki piersiowej• nowotwory z∏oÊliwe uk∏adu moczowo-p∏ciowego• nowotwory z∏oÊliwe narzàdów g∏owy i szyi• nowotwory z∏oÊliwe oÊrodkowego uk∏adu nerwowego

OÊrodek Chemioterapii Jednodniowej, to nowoczesna baza do ambulatoryjnego leczeniaonkologicznego. 10. stanowiskowa baza do ambulatoryjnego do podawania cytostatyków, bez koniecznoÊcihospitalizacji.

Oddzia∏ Kliniczny Chirurgii Ogólnej prowadzi dzia∏alnoÊç nie tylko diagnostyczno-leczniczà,ale równie˝ i naukowo-dydaktycznà o bogatych tradycjach z zakresu chirurgii ogólnej, en-dokrynologicznej i gastroenterologicznej.

W Oddziale wykonywane sà zabiegi operacyjne z zakresu chirurgii ogólnej, endokrynolo-gicznej i gastroenterologiczne z u˝yciem nowoczesnych urzàdzeƒ i technik operacyjnych,a cholecystektomia laparoskopowa jest standardem. Operacje przepuklin wykonywane sànowoczesnymi metodami bez napi´ciowymi z u˝yciem wysoko gatunkowych implantówsiatek.

Oddzia∏ zajmuje si´ tak˝e diagnostykà i leczeniem skojarzonym ci´˝kich postaci ostrego za-palenia trzustki z zastosowaniem ca∏kowitego ˝ywienia pozajelitowego i dojelitowego orazchorób jelita grubego.

Ponadto wykonywane sà zabiegi operacyjne, przez doÊwiadczonych lekarzy Oddzia∏u Kli-nicznego Chirurgii Ogólnej:

• operacje tarczycy i innych gruczo∏ów dokrewnych• cholecystektomia laparoskopowa i metodà tradycyjnà• operacje przepuklin z najnowszymi implantami• operacje jamy brzusznej ze szczególnym uwzgl´dnieniem ostrych schorzeƒ urazowych

i zapalnych

Oddzia∏ Kliniczny Chemioterapii

Ordynatorprof. dr hab. n. med.Jadwiga Snarska

Oddzia∏ Kliniczny Chirurgii Ogólnejz leczeniem „jednego dnia”z Pododdzia∏em Chirurgii Plastyczneji Chirurgii Onkologicznej Piersi

Wykaz us∏ug medycznych Êwiadczonychprzez SP Zak∏ad Opieki Zdrowotnej MSW

z Warmiƒsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie

15


Dzia∏alnoÊç zespo∏u obejmuje prac´ w Oddziale, na sali operacyjnej, w poradniach chi-rurgii plastycznej i chirurgii piersi oraz konsultacje chorych kwalifikowanych do lecze-nia. Dzia∏alnoÊç chirurgiczna obejmuje wszystkie aspekty chirurgicznego leczenia choróbpiersi.

Oddzia∏ zajmuje si´:

• urazami, zatruciami i innymi okreÊlonymi skutkami dzia∏ania czynników zewn´trznych• objawami chorobowymi, nieprawid∏owymi wynikami badaƒ laboratoryjnych, gdzie indziej

niesklasyfikowanymi• chorobami uk∏adu krà˝enia• chorobami uk∏adu trawiennego• chorobami uk∏adu oddechowego

Oddzia∏ nie tylko realizuje procedury ratujàce ˝ycie i zdrowie, ale jest tak˝e pr´˝nym oÊrod-kiem szkoleniowym.

dr n. med.Dariusz Michalik

Pododdzia∏ Chirurgii Piersi

dr n. med.Felix Lewko

Pododdzia∏ Chirurgii Plastycznej Pododdzia∏ Chirurgii Plastycznej wykonuje:Operacje plastyczne w znieczuleniu miejscowym:• odstajàcych ma∏˝owin usznych• powiek górnych, powiek dolnych• podbródka• wiotkiej skóry policzków• wciàgni´tej brodawki• odsysanie tkanki t∏uszczowej (ma∏e

Operacje plastyczne w znieczuleniu ogólnym:

• konstrukcja piersi (bez expandera)• korekcja drugostronnej piersi po rekonstrukcji• operacja powi´kszenia piersi • zmniejszenia piersi, podniesienia piersi• operacja korekcyjna nosa • operacja podniesienia policzków i szyi• operacja wiotkich pow∏ok brzucha • odsysanie tkanki t∏uszczowej • operacja „ginekomastii”

Ordynator lek. med.Jacek Tyllo

Kliniczny SzpitalnyOddzia∏ Ratunkowy

W oddziale wykonywane sà operacje z zakresu chirurgii onkologicznej:• ∏agodne i z∏oÊliwe nowotwory piersi – du˝à uwag´ przywiàzujemy do leczenia oszcz´-

dzajàcego gruczo∏ piersiowy, a w niektórych przypadkach istnieje mo˝liwoÊç jednoczes-nej rekonstrukcji piersi z u˝yciem implantów;

• nowotwory przewodu pokarmowego, w tym: guzy ˝o∏àdka, trzustki, wàtroby, jelita gru-bego i cz´Êci dolnej prze∏yku

• jako jedyny Oddzia∏ w regionie wykonuje w wybranych przypadkach resekcje guzów pier-wotnych i przerzutowych wàtroby technikà termo resekcji.

• dzi´ki zastosowaniu nowoczesnych technik staplerowych mo˝liwe sà w wielu wypad-kach operacje oszcz´dzajàce zwieracze

• nowotwory tkanek mi´kkich, gruczo∏ów dokrewnych, skóry (w tym czerniaki), tak˝e guzyÊlinianek oraz wargi dolnej, nosa, ma∏˝owiny, operacje regionalnych w´z∏ów ch∏onnych

Oddzia∏ dysponuje nowoczesnym detektorem promieniowania gamma, który umo˝liwiaprzeprowadzanie tzw. biopsji w´z∏a wartowniczego w niektórych przypadkach czerniakai raka piersi. W ramach Oddzia∏u wykonywany jest równie˝ pe∏en zakres procedur w zakresie urologiionkologicznej i torakochirurgii onkologicznej, w tym zw∏aszcza operacje guzów nerek i nad-nerczy, prostaty, jàder i p´cherza moczowego.

Koordynator lek. med.Andrzej Lachowski

Oddzia∏ KlinicznyChirurgii Onkologicznejz leczeniem „jednego dnia”

16


W Zak∏adzie i Oddzia∏ach Radioterapii realizujemy w∏asne projekty naukowe i prowadzimybadania kliniczne I, II i III fazy.

Oddzia∏ zajmuje si´ takim schorzeniami jak:• nowotwory oÊrodkowego uk∏adu oddechowego• nowotwory regionu g∏owy i szyi• nowotwory piersi• nowotwory p∏uc• nowotwory przewodu pokarmowego• nowotwory uk∏adu moczowego• nowotwory ˝eƒskich i m´skich narzàdów p∏ciowych• nowotwory skóry, koÊci i tkanek mi´kkichOprócz samodzielnej radioterapii stosujemy tak˝e leczenie skojarzone z równoczesnà che-mioterapià.

W Zak∏adzie Radioterapii dost´pna jest bardzo precyzyjna metoda leczenia nowotworówmózgowia – radioterapia stereotaktyczna. Nowa metoda leczenia s∏u˝y równie˝ do leczenia guzów po∏o˝onych poza mózgowiem.System kamer umo˝liwia monitorowanie toru oddechowego chorego i zastosowanie sys-temu radioterapii stereotaktycznej do nowotworów po∏o˝onych w klatce piersiowej i jamiebrzusznej. System ma byç tak˝e stosowany do precyzyjnego leczenia raka gruczo∏u kro-kowego po wprowadzeniu do prostaty markerów ze z∏ota. Zakupiony sprz´t umo˝liwia le-czenie radioterapià na najwy˝szym Êwiatowym poziomie, dost´pne do tej pory w niewieluoÊrodkach w Polsce i w Europie.

W Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii, posi adajàcym 8 stanowisk leczeni sàchorzy w stanach zagro˝enia ˝ycia i niewydolnoÊci narzàdowej w przebiegu ró˝nychschorzeƒ, urazów i zatruç. Najwi´ksze grupy stanowià chorzy po przebytym zatrzyma-niu krà˝enia i reanimacji, chorzy z ci´˝kim postaciami zaka˝eƒ, z niewydolnoÊcià od-dechowà ró˝nego pochodzenia. W Oddziale czynnoÊci ˝yciowe chorych sàmonitorowane, podtrzymywane i stabilizowane farmakologicznie oraz za pomocà apa-ratury medycznej, co daje czas na wykonanie procedur diagnostycznych i wielospe-cjalistyczne leczenie.

Pod wzgl´dami wyposa˝enia w aparatur´ medycznà, zatrudnienia personelu lekarskiego –piel´gniarskiego oraz wykonywanych procedur Oddzia∏ spe∏nia wymogi drugiego poziomureferencyjnego.

Oddzia∏ Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej wykonuje procedury obejmujàce ca∏y zakres le-czenia pourazowego uszkodzeƒ narzàdów ruchu, z u˝yciem nowoczesnych technik osteo-syntezy, jak równie˝ zabiegi protezoplastyki stawu biodrowego i kolanowego. Jako jedynyw regionie wykonuje zabiegi implantacji protez jednoprzedzia∏owych stawu kolanowego istawu rzepkowo-udowego. Dodatkowo wykonuje szeroki wachlarz zabiegów w zakresiechirurgii artroskopowej stawu kolanowego, barkowego i skokowo-goleniowego.

Oddzia∏ zajmuje si´ takim schorzeniami jak:• urazy oraz inne okreÊlone skutki dzia∏ania czynników zewn´trznych• choroby uk∏adu kostno-mi´Êniowego i tkanki ∏àcznej

Zabiegi operacyjne wykonywane przez lekarzy Oddzia∏u Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej:

• artroskopie stawu kolanowego, barkowego oraz skokowo-goleniowego• otwarte i zamkni´te nastawienia z∏amaƒ koÊci• protezoplastyki stawu biodrowego• protezoplastyki stawu kolanowego, w tym jednoprzedzia∏owe oraz stawu rzepkowo-udo-

wego• zabiegi z zakresu chirurgii onkologicznej kr´gos∏upa i koÊci d∏ugich• zabiegi rekonstrukcji wielotkankowych z u˝yciem implantów mocujàcych

Koordynator dr n. med.Zbigniew ˚´gota

Oddzia∏ ChirurgiiUrazowo-Ortopedycznejz leczeniem „jednego dnia”z Pododdzia∏em ChirurgiiKlatki Piersiowej

Kierownik Zak∏adui OrdynatorOddzia∏ów Radioterapiiprof. dr hab. n. med.Sergiusz Nawrocki

Zak∏ad Radioterapiii Oddzia∏y Kliniczne Radioterapiiz Pododdzia∏em Onkologicznym

Koordynator lek. med.Danuta Dàbrowska-Parfianowicz

Oddzia∏ Anestezjologiii Intensywnej Terapii

17


Odzia∏ wykonuje pe∏en zakres badaƒ diagnostycznych w dziedzinie chorób wewn´trznych.

Oddzia∏ zajmuje si´ takim schorzeniami jak:• choroby uk∏adu krà˝enia• nowotwory• choroby uk∏adu trawiennego• choroby uk∏adu oddechowego• zaburzenia wydzielania wewn´trznego, stanu od˝ywienia i przemiany metabolicznej

Oddzia∏ jest ukierunkowany na niesienie pomocy zarówno w przypadku leczenia niep∏od-noÊci, patologii, schorzeƒ wieku pomenopauzalnego jak i leczenia nowotworów narzàdówp∏ciowych kobiety.

W oddziale przeprowadza si´ operacje w schorzeniach nowotworów: raka trzonu macicy,raka szyjki, raka sromu z wykorzystaniem nowoczesnej metody oznaczenia w´z∏a war-townika.

W Oddziale oferowany jest pe∏en zakres procedur z zakresu otolaryngologii. W oddziale wykonywane sà nast´pujàce zabiegi:• operacyjne usuwanie guzów: nosa, zatok obocznych nosa, noso-gard∏a, jamy ustnej,

j´zyka, gard∏a, krtani, gruczo∏ów Êlinowych, skóry twarzo-czaszki• operacyjne leczenie z∏amaƒ koÊci twarzo-czaszki tj. (koÊci nosa, oczodo∏u, jarzmowych,

zatok czo∏owych, szcz´kowych, ˝uchwy)• ogólnolaryngologiczne tj.: operacje migda∏ków podniebiennych, migda∏ka gard∏owego,

polipów nosa, septoplastyki. Operacje zatok czo∏owych, szcz´kowych, uszu, mikrochi-rurgii krtani, gruczo∏ów Êlinowych

Profil Êwiadczeƒ Oddzia∏u opiera si´ na:• ca∏odobowym dy˝urze, z pe∏nà diagnostykà w nag∏ych zachorowaniach neurologicznych,• diagnostyce i leczeniu pacjentów z ostrymi zespo∏ami bólowymi, ostrymi procesami za-

palnymi CUN, padaczki, SM, choroby zwyrodnieniowe CUN oraz diagnostyka chorobynowotworowej uk∏adu nerwowego

• pe∏nej diagnostyce neurologicznej (TK, MRI, Doppler domózgowy, pe∏na diagnostyka la-boratoryjna)

• wst´pnej rehabilitacji neurologicznej w ramach Oddzia∏u w oparciu o dzia∏ania logopedy,psychologa, fizjoterapeuty – kontynuowanej równie˝ ambulatoryjnie

• dzia∏alnoÊci przyszpitalnej Poradni Neurologicznej prowadzonej przez asystentów Od-dzia∏u Neurologii

Zak∏ad Usprawniania Leczniczego prowadzi rehabilitacj´ w schorzeniach narzàdu ruchu,po udarach mózgu i w innych schorzeniach neurologicznych, po mastektomii orazw zespo∏ach bólów kr´gos∏upa.

Zak∏ad Usprawniania Leczniczego oferuje zabiegi fizjoterapeutyczne pacjentom szpitalnymi ambulatoryjnym w dzia∏ach: • kinezyterapii: çwiczenia indywidualne i z wykorzystaniem sprz´tu oraz wg metod neuro-

fizjologicznych • fizykoterapii: elektroterapia, laseroterapia, krioterapia, pole magnetyczne niskiej i wyso-

kiej cz´stotliwoÊci• hydroterapii: bicze szkockie, masa˝ podwodny, masa˝ pere∏kowy, masa˝ wirowy koƒczyn

górnych i dolnych• masa˝u leczniczego i terapii manualnej: klasycznego, drena˝u limfatycznego i terapii manualnej

Poradnia Chemioterapii z OÊrodkiem Chemioterapii Jednodniowej, to nowoczesna baza doambulatoryjnego leczenia onkologicznego.

4. stanowiskowa baza do ambulatoryjnego do podawania cytostatyków, bez koniecznoÊcihospitalizacji.

Kierownik spec. rehab. med.Bo˝ena Idêkowska

Oddzia∏ RehabilitacjiPobyt Dzienny

Specjalista onkologii klinicznejlek. med. Marzena Pucha∏a

Pododdzia∏ Chemioterapiii Chemioterapii Jednodniowejw E∏ku

p.o. Ordynatorlek. med.Beata Kielak

Oddzia∏ Otolaryngologicznyz leczeniem „jednego dnia”

Ordynator dr n. med.Tadeusz ˚echowicz

Oddzia∏ Chorób Wewn´trznychi Diagnostyki Onkologicznejz leczeniem „jednego dnia”z Pododdzia∏em Kardiologicznym

Ordynator dr n. med.Leszek Fràckowiak

Oddzia∏ Ginekologicznyi Ginekologii Onkologicznejz leczeniem „jednego dnia”

Ordynator lek. med.Aniela Minicz-P∏atek

Oddzia∏ Neurologiiz Pododdzia∏em Udarowym

18


„Z ˝ycia WOK-u…”Okres maj i czerwiec na Warmii i Mazurach to bardzogoràce miesiàce – nie tylko ze wzgl´du na pogod´ – ale i podwzgl´dem mnogoÊci atrakcji i wydarzeƒ o charakterze kul-turalno-oÊwiatowym. To sezon pikników i festynów ro-dzinnych organizowanych przez lokalne w∏adze, organizacjepozarzàdowe, s∏u˝by bezpieczeƒstwa, oÊrodki pomocyspo∏ecznej na których, oczywiÊcie, nie mog∏o równie˝ za-braknàç zwartego zespo∏u WOK-u.

I tak w tym okresie goÊciliÊmy na ró˝nych imprezach w regionie:• 25 maja 2012 r. – festyn pn. „Zdrowa Rodzina” zorganizowany

przez Starostwo Powiatowe w Go∏dapi. • 26 maja 2012 r. – Dzieƒ Matki w K´trzynie w ramach obcho-

dów Dni Rodziny zorganizowane przy wspó∏udziale K´trzyƒ-skiego Towarzystwa „Amazonki”.

• 27 maja 2012 r. – Majówka Lotnicza zorganizowana przez Ro-tary Club na lotnisku Dajtki w Olsztynie.

• 3 czerwca 2012 r. – festyn rodzinny w Olecku pn. „Mamo, tato –bàdêmy razem” wspó∏organizowany przez Starostwo Powiatowe.w Olecku, Komend´ Powiatowà Policji i Paƒstwowa Stra˝ Po˝arnà

• 24 czerwca 2012 r. – Piknik lotniczy w Gryêlinach organizo-wany przez Starostwo Powiatowe w Olsztynie.

Wszystkim tym imprezom przyÊwieca w∏aÊciwie jeden cel: „bawiàc– uczyç”. Z jednej strony to czas poÊwićony umacnianiu wi´zi ro-dzinnych poprzez wspólne sp´dzanie czasu, a z drugiej – okazja dopromocji zdrowej ywnoÊci, wyrobów ekologicznych, czujnoÊci on-kologicznej i profilaktyki nowotworowej, mo liwoÊç zapoznania si zzasadami bezpieczeƒstwa po˝arowego i bezpiecznych zachowaƒ na dro-dze, czy w koƒcu nauki udzielania pierwszej pomocy.

Stàd te˝ i my ch´tnie w∏àczamy si´ w takie przedsi´wzićia. Za-wsze mamy widoczne ju˝ z daleka stoisko – du˝y namiot udeko-

rowany bia∏ymi i ró˝owymi balonami. Przykuwamy uwag´ za-równo rodziców jak i dzieci. Rodzice dostajà plik ulotek, broszuri informatorów o zasadach realizacji i korzystania z badaƒ w ra-mach programów profilaktycznych raka piersi i raka szyjki macicy,a tak˝e gad˝ety propagujàce programy. Nikt nie odchodzi z na-szego stoiska z pustymi r´koma. W tym czasie najm∏odsze dziecibiorà udzia∏ w konkursie rysunkowym z drobnymi nagrodami, któ-rego g∏ównym has∏em jest oczywiÊcie zdrowie i profilaktyka. Ry-sunki, ku uciesze dzieci i ich rodziców trafiajà od razu na wystaw´ –zawieszane na sznurku rozciàgni´tymi mi´dzy stela˝em namiotu.

Du˝ym zainteresowaniem zarówno paƒ jak i panów zawsze cie-szy si´ przeprowadzany na naszym stoisku instrukta˝ samobada-nia piersi. W ogólnej atmosferze Êmiechu i artów, pokazujemy nafantomie jak prawid∏owo wykonywaç to jak˝e wa˝ne badaniepiersi, które nie wymaga ˝adnej skomplikowanej aparatury aniwychodzenia z domu. Co ciekawe, coraz wićej panów nie tylkosi´ dyskretnie przyglàda, ale i ochoczo w nauce uczestniczy.

Sta∏ym elementem naszego stoiska jest obecnoÊç piel´gniarek, którewykonujà pomiar ciÊnienia a tak˝e poziomu cukru we krwi. Przytym wyjaÊniajà odwiedzajàcym stoisko wàtpliwoÊci dotyczàce n´-kajàcych ich drobnych dolegliwoÊci, czy udzielajà porad co do zasadprawid∏owego od˝ywiania. Przy naszym „mini punkcie medycz-nym” zawsze jest d∏uga kolejka ch´tnych do skorzystania z badania.

Wszystkie, wy˝ej wymienione akcje sà ju˝ na sta∏e wpisane w har-monogram powiatowych imprez, na które jesteÊmy rokrocznie za-praszani. Dlatego ju˝ dziÊ serdecznie zapraszamy do odwiedzanianaszego stoiska. Gwarantujemy jak zawsze mi∏à atmosfer´, drobneupominki dla ka˝dego, dobrà zabaw i dawk wiedzy w pigu∏ce o pro-filaktyce nowotworowej.

opracowa∏a: Ma∏gorzata Górska

Wojewódzki OÊrodek Koordynujàcy Populacyjne Programy Wczesnego Wykrywania Raka Piersioraz Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy

cytologia

PopulacyjnyProgram Profilaktykii WczesnegoWykrywaniaRaka Szyjki Macicy

MinisterstwoZdrowia

19


Kawiarnia znajduje sińa I pi´trze budynku B

Godziny otwarcia:poniedzia∏ek - piàtek: 630 - 1700

sobota - niedziela: 1000 - 1600

• pieluchy i pieluchomajtki• cewniki zewn´trzne i wewn´trzne• worki do zbiórki moczu• sprz´t stomijny• materace i poduszki przeciwodle˝ynowe• protezy piersi• gorsety protetyczne dla Amazonek• peruki

• wózki inwalidzkie rćzne, elektryczne,aktywne

• wózki inwalidzkie dzieciće• wózki spacerowe dzieciće• balkoniki • kule • laski • inhalatory• aparaty nCPAP• podk∏ady na ∏ó˝ko wielorazowego

u˝ytku • obuwie

Sklep Medyczny Sklep medyczny znajduje sińa I pi´trze budynku „B”

Kawiarnia

Bufet znajduje sińa parterze budynku „G”



Bufet

Artyku∏y medyczne:

Sklep czynny: poniedzia∏ek - piàtek w godz. 700 - 1500

Kiosk znajduje sińa parterze budynku „G”



Kiosk

Apteka znajduje sińa parterze budynku „A”


Apteka

kwiecieƒ kwiecieƒ 88 maj maj 88 czerwiec czerwiec ... · przy Êcis∏ej wspó∏pracy mi´dzy...

Documents

Transcript of kwiecieƒ kwiecieƒ 88 maj maj 88 czerwiec czerwiec ... · przy Êcis∏ej wspó∏pracy mi´dzy...