Ksztacenie w dziedzinie odnawialnych rde energii wymiana dowiadcze kadry edukacyjnej

Projekt zrealizowany w ramach programu Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci

W dniach od 19 do 25 kwietnia 2009 r. grupa 15 nauczycieli z miast : Krakw, Nowy Scz, Gorlice i Tychy, uczestniczya w projekcie pt. Ksztacenie w dziedzinie odnawialnych rde energii wymiana dowiadcze kadry edukacyjnej.Projekt realizowany zosta przez Fundacj Internationaler Bund Polska we wsppracy z Internationaler Bund w Drenie, Centrum Ksztacenia Praktycznego w Krakowie oraz Zespoem Placwek Ksztacenia Zawodowego w Nowym Sczu.Projekt zosta sfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach programuUczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci.

Projekt mia charakter praktyczny (zwiedzanie obiektw energetyki odnawialnej, pomiary laboratoryjne badanie fotomoduu i monta miernika mocy promieniowania sonecznego) oraz teoretyczny (wykady, dyskusje, prezentacje multimedialne).

Jednym z celw projektu byo zdobycie wiedzy, dowiadczenia i umiejtnoci z zakresu rde odnawialnych przydatnych w pracy nauczycielskiej a take dajcych moliwo zainteresowania t tematyk instytucji odpowiedzialnych za ksztacenie zawodowe czy wizerunek miasta oraz przedsibiorstw zajmujcych si energi odnawialn.

W ramach czci praktycznej uczestnicy mogli zapozna si z nastpujcymi obiektami zlokalizowanymi w Drenie i okolicach:1. Elektrownia fotowoltaiczna,2. Przedsibiorstwo Solarwatt produkujce fotomoduy,3. Punkt Energetyczny Centrum Odnawialnych rde Energii przy stowarzyszeniu Internationaler Bund (IB), a w nim m.in. :a) instalacja fotowoltaiczna wraz z falownikiem,b) instalacja z wykorzystaniem pompy ciepa,4. Zesp elektrowni wiatrowych,5. Dom o niskim zapotrzebowaniu energetycznym (dom pasywny) wyposaony m.in. w instalacj kolektorw sonecznych.

Zajcia laboratoryjne suce badaniu fotomoduu polegay na pomiarach prdu i napicia, obliczeniach mocy i wydajnoci tego rda energii oraz wykreleniu charakterystyki zewntrznej (prdowo-napiciowej) U = f(I).Monta miernika mocy promieniowania sonecznego polega na zlutowaniu elementw tego urzdzenia zgodnie z przygotowanym schematem ideowym i montaowym.

Energia wiatru - jako darmowe rdo energii

Wiatraki jako darmowe rdo energii# HISTORIA# POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU# ASPEKTY EKOLOGICZNE ENERGII WIATRU# BUDOWA GONDOLI ELEKTROWNI WIATROWEJ# RODZAJE ELEKTROWNI WIATROWYCH# Elektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA

Historia Wiatr jako darmowe rdo energii i napdu wykorzystywano ju w staroytnoci jako napd do okrtw. Wraz z rozwojem cywilizacji wiatr zaczto wykorzystywa na ldzie.

Pierwsze silniki wiatrowe wiatraki pojawiy si okoo 200 lat przed nasz er w Presji oraz w Chinach.

Historia

W roku 250 wiatraki dotary na tereny Imperium Rzymskiego.

Wiatraki szybko znalazy szerokie i rnorodne zastosowanie:wykorzystywano je do nawadniania pl, z powodzeniem stosowano je rwnie jako napd aren mielcych zboe

Historia

W Europie wiatraki pojawiy si ok. VIII w. Okoo XII w. na terenach Belgii i Francji

na ziemiach polskich (od XIV w), niewielkie wiatraki tzw. kolaki.

Historia

Nieco pniej powstaj due, 4 skrzydowe konstrukcje wieyczkowe, w ktrych budowie szczeglnie wyspecjalizowali si Holendrzy std nazwa holender.

Historia

We wczesnym redniowieczu silnik wiatrowy wykorzystano m.in. w mynach prochowych. Rwnoczenie, majc do dyspozycji darmow i odnawialn energi, w niektrych krajach wiatraki zastosowano do osuszenia (pod uprawy) terenw podmokych.pod koniec XVIII w.,pewien Szkot zastpi agle listewkami, ktre samoczynnie otwieray si i zamykay,podobnie jak aluzje.

Historia

W latach 30. XX w. wiatrakw powszechnie uywano na farmach w Stanach Zjednoczonych do produkcji energii elektrycznej i pompowania wody.

W 1941 r. w Vermoncie powstaa pierwsza turbina wiatrowa o mocy 1 MW. wyposaona w 2 staloweopaty o dugoci 53 m (kade).

Historia

1950 r. Inynier Johannes Juul, jeden z pierwszych studentw la Coura, jako pierwszy skonstruowa siowni wiatrow z generatorem prdu przemiennego.

1957 r. Na wybrzeu Gedser w Daniizbudowano elektrowni wiatrow,o mocy 200 kW, ktrej zaoenia technicznedo dzi s uwaane za nowoczesne.

Historia

POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU Elektrownie wiatrowe wykorzystywane s przede wszystkim do produkcji energii elektrycznej. Wiatraki wytwarzajce energi mog by podpite do sieci energetycznej lub pracowa jako zasilanie zakadw, gospodarstw rolnych, domw mieszkalnych. Niektre siownie wiatrowe wykorzystuj wiatr do pompowania wody, napowietrzania zbiornikw itp.

POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRUMapa mocy MW wytwarzanych przezelektrownie wiatrowe w poszczeglnych krajach Europy

Polska naley do krajw rednio zasobnych w energi wiatru. Wykorzystujc energi wiatru moemy pokry 17% zapotrzebowania na energi elektrycznWielko potencjau technicznego energii moliwy do pozyskania z energii wiatru w cigu roku.POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Dania97

Szwecja209

Polska36

KrajPotencja energii wiatru w PJ/rok

Odpowiednie warunki do wykorzystania energii wiatru istniej na 1/3 powierzchni naszego kraju. Wedug danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) na obszarze 60 tys. km2, czyli na okoo 30% terytorium kraju rednia prdko wiatru przekracza 4m/s. Poza tym obszarem odpowiednie warunki do lokalizacji farm wiatrowych istniej na powierzchni 30 tys. km2

POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Aby okreli zasobno Polski w energi wiatru opracowano rozpoznanie tego rda dwuetapowo :I etap - ocena zasobw energii wiatru w skali regionalnej (mezoskali), II etap - ocena zasobw energii wiatru w skali lokalnej uwzgldniajc warunki topograficzne i szorstko terenu w tej skali POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Etap pierwszy jest podstawowym, wiarygodnym przyblieniem umoliwiajcym szacunek zasobw energii w mezoskali. Do oceny zasobw energii wiatru w mezoskali posuono si uyteczn energi wiatru, ktra okrela dolne ograniczenie prdkoci v > 4,0 m/s. Energi wiatru obliczono nastpujcym wzorem: E = 0,5 * r * v3 * t * 2,778 * 10-7

gdzie: r - gsto powietrzav - prdko t - czas.

POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Znajc powierzchni skrzyde, mona ju w prosty sposb obliczy wydajno energetyczn siowni: E(siowni) = E * A, (w kWh / rok)

gdzie: E - energia uyteczna wiatru A - powierzchnia zakrelona skrzydami wirnika, m2

Analiza map energii uytecznej wykazuje przede wszystkim due zrnicowanie przestrzenne wielkoci tej energii na obszarze krajuPOTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Do okrelenia jej na dowolnej wysokoci zastosowano wzr, zgodnie z ktrym stosunek energii E1 na wysokoci Z1 do energii E2 na wysokoci Z2 wynosi: E1 / E2 = (Z1 / Z2)3a

gdzie: E - energia wiatru w kWh * m2 * rok -1 na wysokociach Z1 i Z2, a - wykadnik potgowy zaleny od szorstkoci podoa, prdkoci wiatru, stanu rwnowagi atmosferycznej i czasu uredniania prdkoci wiatruPOTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

POTENCJA I WYKORZYSTANIE WIATRU

Rozmieszczenie wiatrakw

Rozmieszczenie wiatrakw

Strona internetowa Polskiego Towarzystwa Energetyki Wiatrowejhttp://www.ptew.pl/html2006/aktual.htmlRozmieszczenie wiatrakw

Opyw ciaa staego strumieniem powietrza Jeeli umiecimy pask pyt w strumieniu powietrza pod ktem do kierunku ruchu powietrza, to bdzie na ni oddziaywa wypadkowa sia P. Sil t rozkadamy na dwa kierunki: zgodnie z kierunkiem prdkoci W nazywamy Px oraz prostopad do niego Pz . Rozkad si obrazuje poniszy rysunek, natomiast wartoci si obliczmy ze wzorw:

Opyw ciaa staego strumieniem powietrza Pira posiadaj rny profil w paszczynie x - z. Ich ksztat projektuj si tak, aby miay may wspczynnik Cx Siy aerodynamiczne dla rnych profilw Wspczynniki Cx , Cz dla danego profilu s funkcjami kta natarcia alfa. Dane te otrzymuje si na drodze dowiadczalnej

ASPEKTY EKOLOGICZNE ENERGII WIATRU Na aspekty ekologiczne trzeba patrze globalnie, gdy zanieczyszczenia atmosfery nie uznaj adnych granic. Dla przykadu emisje uniknite poprzez wykorzystanie energii wiatru do produkcji 1 TWh energii elektrycznej to okoo: 5 500 ton SO2 4 222 ton NOx 700 000 ton CO2 49 000 ton pyw i ulu

Aspekty ekologiczne energii wiatru Przy omawianiu zalet energii elektrycznej uzyskiwanej z wiatru naley pamita o najwaniejszej zalecie, o nie wyczerpalnoci tego rda. Przy obecnej eksploatacji z energii pierwotnej starcz one jeszcze na tyle lat co przedstawiono obok. Jak wida poszukiwanie i stosowanie odnawialnych rde energii jest tendencj przyszociow

Aspekty ekologiczne energii wiatru

Czsto zarzuca si elektrowniom wiatrowym, e szpec krajobraz, wytwarzaj podczas pracy haas i mog spowodowa nowe nieznane dotd zagroenia ekologiczne. Ale s to wady nie majce duego znaczenia, gdy mona budowa elektrownie wiatrowe na obszarach o duym potencjale energetycznym i maym zaludnieniu. Energia wiatru jest niezalena, powszechnie dostpna i uniezaleniona od wymian handlowych midzy krajami. Aspekty ekologiczne energii wiatru

1 - skrzydo wirnika 2 - opata skrzyda 3 - konstrukcja nona (gondola)4 - podpora wirnika (oysko)5 - wa napdowy I6 - skrzynia przekadniowa (3 - stopniowa)7 - tarcza hamulca8 - wa napdowy II9 - prdnica10 - chodnica systemu chodzenia prdnicy i skrzyni przekadniowej11 - elementy pomiarowe systemu pomiaru wiatru (anemometr, chorgiewka pomiarowa)12 - ukad sterowania13 - ukad hydrauliczny (utrzymanie i kontrola cinienia w ukadzie hamulcowym)14 - ukad naprowadzania na wiatr15 - oysko none gondoli 16 - pokrywa gondoli 17 - wiea typu tubulama. Budowa gondoli elektrowni wiatrowej

Budowa gondoli elektrowni wiatrowej Przy budowie siowni wiatrowych coraz czciej wykorzystuje si osignicia przemysu lotniczego. Za przykad moe posuy konstrukcja polska WE-10 wykonana przez Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, w ktrej to zostay adaptowane opaty ze skrzyde nonych migowca Mi2. Do budowy migie wykorzystywane s rwnie rnorodne materiay takie jak np. stal, kompozyt, wko szklane itp.

Systemy sterowania w obecnie produkowanych turbinach s bardzo rozbudowane i obejmuj:

automatyczne naprowadzanie wirnika na wiatr w celu maksymalnego wykorzystania energii wiatru, automatyczn pynn regulacje napicia i czstotliwoci generatora prdu, zaczanie i wyczanie elektrowni, odkrcanie kabli wizki energetyczno-sygnaowej, wspprac z kompleksem zewntrznym (monitoring, rozkazy), rejestracj i opracowanie statystyki pracy poszczeglnych podzespow elektrowni, rejestracj tzw. "czarnej skrzynki" dla sytuacji awaryjnych. Budowa gondoli elektrowni wiatrowej

Aby uzyska sterowanie powyszymi parametrami dokona pomiaru wielkoci takich jak:

prdko wiatru,kierunek wiatruprdko obrotowa wirnika,prdko obrotowa generatora,kt skrcenia kabli,temperatura generatora,temperatura przekadni,napicie generatora i prdy fazowe,moc przekadni,kt natarcia opatkracwka skrcenia kabli,stycznik gwny,stan zuycia hamulcw tarczowychprzyciski sterujce,sygnay potwierdze,wycznik.

Budowa gondoli elektrowni wiatrowej

Rodzaje elektrowni wiatrowychHorizontal Axis Wind Turbines* Turbina wiatrowa o poziomej osi obrotu.* Liczba opat uzaleniona od projektanta.* Zwikszenie opat powoduje zwikszenie momentu startowego.* Budowane z przekadniami lub bez.

Zastosowanie:Napdzanie pomp wodnych (USA)

Rodzaje elektrowni wiatrowych2. Vertical Axis Wind TurbinesTurbiny wiatrowe o pionowej osi obrotu.Stanowi niewielki procent.Praktycznie zerowy moment startowy.Przykadem rozwizania tego problemu jest zdjcie obok ukazujce wirnik Darrieus'a wyposaony w dwa pomocnicze wirniki Savoniusa. Jest to do nietypowe rozwizanie - zwykle do tego celu wykorzystuje si silnik elektryczny. W laboratoriach SANDIA NATIONAL LABORATORIES (USA) opracowano konstrukcj nazwan EHD co mona przetumaczy jako zwikszony stosunek wysokoci do rednicy. Wiatrak ze zmodyfikowanym wirnikiem Darrieusa o stosunku wysokoci do rednicy 2,8 i rednicy 17 m dawa moc 300 kW.

3. Turbiny o osi poziomej wyposaone w dyfuzor Zwikszenie prdkoci obrotowej przy zweniu tunela. Zwajcy si wlot powoduje wzrost prdkoci przepywu przed wirnikiem, a szczelina w dyfuzorze ktra znajduje si za wirnikiem powoduje dodatkowo powstanie strefy podcinienia powodujc dodatkowo przyrost prdkoci przepywu powietrza przez wirnik. Komercyjne rozwizanie o nazwie Maxi Vortec ma 54 m rednicy wirnika i daje 3,5 MW energii. Daje to ok 1,5kW/m2 co jest bardzo wysokim wspczynnikiem. Prdko obrotowa wirnika wynosi 27 obr./min. , przekadnia 45:1 (!). Rodzaje elektrowni wiatrowych

Elektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA Elektrownia ta jest produktem NFUG "NOWOMAG" S.A. w Nowym Sczu. Dane dotyczce tej elektrowni wiatrowej zaczerpnite zostay z materiaw informacyjnych. Elektrownia taka dziaa w miejscowoci Wrocki koo Brodnicy. Opisywana elektrownia wiatrowa jest najwiksz konstrukcj (pod wzgldem mocy) produkowan w Polsce i w peni opracowan przez polski zesp inynierw. W swojej jakoci nie ujmuje produktom witowych klas. Jej nowoczesno okrela w peni zautomatyzowana obsuga dziki elektronicznym sterownikom opracowanym specjalnie dla tej elektrowniRodzaje elektrowni wiatrowych

Elektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKAPodstawowe parametry techniczne:Rodzaje elektrowni wiatrowych

Rodzaje elektrowni wiatrowychElektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA

Rodzaje elektrowni wiatrowychElektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA

Rodzaje elektrowni wiatrowychElektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA

Rodzaje elektrowni wiatrowychElektrownia wiatrowa 160 kW produkcji NOWOMAG S.A. - POLSKA

Dane techniczne:Rodzaje elektrowni wiatrowych

Przykadowe rozwizania elektrowni wiatrowych w Niemczech

FOTOWOLTAIKAFOTOWOLTAIKA

SPOSOBY WYKORZYSTYWANIA ENERGIII SONECZNEJ Jednym ze sposobw wykorzystywania energii promieniowania sonecznego jako rda energii odnawialnej jest zastosowanie tzw. baterii sonecznych do wytwarzania napicia, a w rezultacie prdu zasilajcego odbiorniki energii elektrycznej. Soneczne systemy zasilania budowane s na bazie moduw fotowoltaicznych, ktrych zasada dziaania zostanie omwiona poniej. Technologia produkcji moduw fotowoltaicznych zostaa opracowana w latach 50-tych XX wieku w laboratoriach firmy Bell w USA. Obecnie urzdzenia do przetwarzania energii promieniowania sonecznego w energi elektryczn stosowane s na caym wiecie. Najczciej spotykane zastosowania to:

zasilanie budynkw wolnostojcych znajdujcych si poza zasigiem sieci energetycznej (instalacje zwane wyspowymi),zasilanie domkw letniskowych, a take przyczep campingowych,produkcja energii w nieduych elektrowniach sonecznych w celu odsprzeday energii do sieci energetycznej,zasilanie urzdze telekomunikacyjnych, sygnalizacyjnych oraz automatyki przemysowe,zasilanie drobnych urzdze przenonych stosowanych na wolnym powietrzu.

1.) Zasada dziaania ogniwa fotowoltaicznego W ogniwie wykorzystuje si pprzewodnik (np. krzem) i zjawiska wystpujce w przypadku wystpowania zcza P N (positive-negative). W tego typu strukturze wystpuje pole elektryczne. Jeli na ogniwo pada wiato soneczne, powstaje para nonikw o przeciwnych adunkach elektrycznych: elektron dziura, ktre nastpnie zostaj rozdzielone na powierzchnie zewntrzn i wewntrzn ogniwa przez pole elektryczne. Pole elektryczne powstaje na skutek implantacji krzemu krystalicznego atomami np. fosforu-typ N lub boru-typ P. Powstajce pod wpywem padania promieni sonecznych napicie na okadkach ogniwa, moe by nastpnie wykorzystane do zasilania prdem okrelonego odbiornika. Rysunek nr 1 przedstawia przekrj krzemowego, krystalicznego ogniwa sonecznego.

Z pojedynczych omawianych powyej moduw konstruowane s paneleO rnych rozmiarach w zalenoci od potrzeb Na rys. 2a przedstawiony jest pojedynczy modu fotowoltaiczny, na rysunku 2b zestawiony z pojedynczych moduw panel.2.) Budowa paneli ogniw sonecznych

Panele zoone z moduw fotowoltaicznych umieszcza si np. na dachach domw wybierajc t cze dachu, ktra w cigu roku jest najduej nasoneczniona. Istotny jest take kt nachylenia paneli, ktry powinien by tak dobrany, aby promienie soneczne jak najduej paday w miar prostopadle do ich powierzchni. Zdjcia pokazuj przykadowe instalacje paneli fotowoltaicznych na konkretnych budynkach.

Fotografie nr 2 i 3 przedstawiaj instalacj zoon z paneli fotowoltaicznych na dachu Muzeum Higieny w Drenie (tzw. Elektrownia Obywatelska)

3.) Kryteria doboru miejsca umieszczania paneli fotowoltaicznych, a take kta pod jakim powinny one by mocowaneRysunki 3a i 3b pokazuj przykadowe nachylenie paneli w Sydney.

Przy podejmowaniu decyzji o instalacji paneli fotowoltaicznych naley wzi pod uwag rn ilo promieniowania sonecznego dla rozmaitych obszarw kraju. Rysunek 4 pokazuje cakowit ilo napromieniowania sonecznego dotyczc okrelonych obszarw Polski.

Rysunek 5 przedstawia rednie roczne napromieniowanie soneczne okrelonych obszarw Niemiec. Z mapy wynika, e instalacje fotowoltaiczne bd bardziej efektywne w Bawarii ni na pnocy Niemiec.

4.) Praktyczne zastosowanie rde napicia fotowoltaicznego Rysunek 6 przedstawia wykorzystanie napicia fotowoltaicznego do adowania akumulatora. Prd z akumulatora moe zasila konkretny odbiornik prdu staego.Rysunek 7 pokazuje przypadek z zastosowaniem przetwornika prdu staego na prd zmienny z moliwoci wysania prdu do sieci energetycznej. Ilo wysyanego prdu mierzona jest przy pomocy odpowiedniego licznika.

W instalacjach nie podczonych do sieci energetycznej (tzw. wyspowych) stosujemy urzdzenia przetwarzajce prd z adowanego akumulatora na prd zmienny (rys. 6). Standardowe napicie na wyjciu urzdze dostosowane jest do napicia zasilania odbiornikw stosowanych w gospodarstwie domowym (230 woltw). Umieszczone poniej zdjcia nr 4 i 5 pokazuj jak wygldaj tego typu urzdzenia.

Rysunek 8 przedstawia schemat instalacji fotowoltaicznej nie podczanej do sieci energetycznej. Znajduje ona zastosowanie w przypadku budynkw znacznie oddalonych od takiej sieci lub wtedy, kiedy dostp do nich jest utrudniony.

Prowadzone s prby zasilania z ogniw fotowoltaicznych rnych urzdze wymagajcych dopywu prdu. Ponisze zdjcia pokazuj zastosowanie takich ogniw w celu dostarczenia dodatkowej energii elektrycznej do instalacji samochodowej.

5.) Perspektywy rozwoju fotowoltaikiW porwnaniu z innymi odnawialnymi rdami energii fotowoltaika ma potencja zdolny pokry cakowite zapotrzebowanie ludzkoci na energi elektryczn. Ponadto, fotowoltaika uznawana jest za najbardziej przyjazna rodowisku technologi wytwarzania energii elektrycznej. Pozyskiwaniu energii elektrycznej z baterii sonecznych nie towarzysz emisje szkodliwych substancji. Wad systemw fotowoltaicznych s natomiast: nadal znaczne koszty produkcji ogniw, a take caych instalacji potrzebnych do korzystania z wytwarzanej przy ich pomocy energii elektrycznej. Dlatego te systemy fotowoltaiczne stosuje si obecnie gwnie w miejscach, gdzie nie ma zainstalowanych sieci energetycznych.Prowadzone w Europie i na wiecie badania id w kierunku zwikszenia wydajnoci ogniw fotowoltaicznych, a take zmniejszenia kosztw zwizanych z ich produkcj. Wan perspektyw stanowi zastosowanie w produkcji ogniw materiaw organicznych (dotychczas najszerzej stosowano krzem) ze wzgldu na niski koszt wytwarzania i instalacji. Zalet ogniw wytwarzanych z tych materiaw jest lekko, elastyczno i gitko co stwarza nowe moliwoci zastosowania ich w praktyceMoemy si spodziewa, e ju w niedalekiej przyszoci systemy fotowoltaiczna pojawi si na fasadach i dachach domw. Wedug prognoz ceny energii elektrycznej wytworzonej przez systemy fotowoltaiczne ju w roku 2020 mog osign poziom cen energii wytwarzanej w elektrowniach konwencjonalnych. Jeli jednak koszty produkcji tych ogniw zmalej moe sta si to znacznie wczeniej.

GEOTERMIA

1.Zarys historyczny.2.Geotermia a inne rda energii odnawialnej.3. Zasoby geotermalne Polski i Niemiec.4.Uwarunkowania prawne w Polsce i Unii Europejskiej w zakresie wykorzystania geotermii.5. Wykorzystanie rde niskotemperaturowych pompy ciepa.

Dzikujemy za uwag! Zarys historyczny.

Wiek XIX charakteryzowa si wykorzystaniem gwnie wgla i pary, wiek XX by wiekiem wykorzystania ropy naftowej, gazu oraz energii jdrowej natomiast wiek XXI bdzie wiekiem odnawialnych rde energii oraz wykorzystanie wodoru. Rozwaajc zasoby energetyczne oraz moliwoci ich wykorzystania Polska posiada due zasoby geotermalne okrelane jako kilkakrotnie wiksze ni maj nasi ssiedzi (porwnywalne zasoby ma tylko Ukraina). Ponadto zasoby wd geotermalnych w Polsce s dobrze udokumentowane i dokonano tego przy okazji poszukiwa gazu ziemnego.

Geotermia a inne rda energii odnawialnej. Energi geotermaln dzielimy na :wysokotemperaturow (umoliwia bezporednie wykorzystanie ciepa ziemi w obiegu otwartym). Moe by wykorzystana bezporednio w ciepownictwie, rolnictwie, rekreacji itp.). Wykorzystanie tego typu energii wie si z duymi nakadami finansowymi dlatego wykorzystanie nie jest powszechne (niedostpne dla drobnych inwestorw)niskotemperaturow (wymaga stosowania pomp ciepa jako urzdzenie podwyszajce temperatur nonika ciepa). Wykorzystanie tego typu energii moe by dostpne dla kadego przecitnego inwestora.

Wykorzystanie energii odnawialnej a szczeglne geotermalnej aby byo znaczce musi by na obecnym etapie wspfinansowane ze rodkw przeznaczonych na rozwj. Udzia geotermii w produkcji ciepa uytkowego na tle innych odnawialnych rde energii w Uni Europejskiej w 2000 roku wynosi okoo 1.5 % natomiast prognozuje si w roku 2010 wzrost do 2.7% ,2020 do 3.1 % (rdo EREC2 Renouvelable energet in Europe 20% by 2020 raport). Mona jednak stwierdzi e Polska posiada szczeglnie due zasoby wd geotermalnych wysokotemperaturowych oraz jest to stabilne rdo energii ( niezalene od nasonecznienia, wiatru czy zasobw biogazu).Natomiast nie posiadamy z wody bardzo gorcej oraz pary przydatnej do produkcji energii elektrycznej. Oglne prognozy europejskie prognozuj szybsze wzrosty produkcji energii w oparciu o biomas czy te wiatr i energi soneczn ni geotermi.

Zasoby geotermalne Polski

W naszym kraju istniej bogate zoa energii geotermalnej i ze wszystkich odnawialnych rde energii posiada ona najwikszy potencja techniczny. Moliwoci wykorzystania wd geotermalnych wysokotemperaturowych wystpuj na ponad 60 % powierzchni kraju i tereny wystpowania pokrywaj si z aglomeracjami o duym zagszczeniu. Na obecnym etapie rozwoju ekonomiczne jest wykorzystanie zasobw geotermalnych na gbokoci do 2000 metrw o temperaturze ponad 65 stopni i zasoleniu mniejszym ni 30 g/l. Gwne rejony wystpowania wd geotermalnych w Polsce to:w rejon miast wielkopolski (gboko wystpowania 1600 do 2200 m temperatura 50 do 90 stopni),na Podhalu (gboko zalegania 2300 do 3550m temperatura 80 do 96 stopni),na Pomorzu Zachodnim (gboko 1600 do 2200m temperatura 50 do 90 stopni).W rejonach tych mog by wytwarzane znaczne moce cieplne a wic wykorzystanie moe by ekonomicznie uzasadnione.

Ujcie Baska PGP-1 o rekordowym wypywie 550m3/h zdjcie z art. Geotermia gorcy temat Pastwowy Instytut Geologiczny

Zasoby geotermalne Niemiec w wody wysokotemperaturowe s znacznie mniejsze ni Polski. Natomiast zajmuj drugie miejsce w Europie (po Szwecji) pod wzgldem mocy zainstalowanej pompach ciepa. Rozwojowi rynku pomp ciepa sprzyja powszechny system wsparcia finansowego jak rwnie dopracowanie technologiczne instalacji. Zasoby geotermalne Niemiec.

Zasoby geotermalne Europy wg: http://www.geni.org/globalenergy/library/renewable-energy-resources/world/europe/geo-europe/index.shtml

Uwarunkowania prawne w Unii Europejskiej i Polsce w zakresie geotermii.Brak jest obecnie uregulowa prawnych odnoszcych si geotermii a szczeglnoci geotermii niskotemperaturowej. Tworzona jest obecnie polityka mwica o wykorzystywaniu odnawialnych rde energii i ich procentowym udziale w rynku paliw. Obowizek sporzdzania charakterystyki energetycznej budynkw moe take przyczyni si do wykorzystania odnawialnych rde energii w tym pomp ciepa. Gwn si napdow rozwoju wykorzystania odnawialnych rde energii w tym geotermii mog jest denie UE do mniejszego uzalenienia si od ropy i gazu oraz ochrona rodowiska naturalnego. Obecne dofinansowania do wykorzystania geotermii czsto zale od lokalnych programw i uwarunkowa.

Wykorzystanie rde niskotemperaturowych pompy ciepa.Nazwa pompa ciepa powstaa przez analogi do pompy hydraulicznej. Dziaanie pompy ciepa jest analogiczne jak dziaanie lodwki sprarkowej tylko wykorzystanie jest odwrotne. Czynnik roboczy (freon, amoniak lub sprony dwutlenek wgla) odparowuje w parowniku znajdujcym si w rodowisku z ktrego pobieramy ciepo (gleba, woda w studni i.t.p.) nastpnie jest sprany i skraplany w skraplaczy gdzie oddaje ciepo. Czynnik roboczy kierowany jest w obiegu zamknitym z powrotem do parownika.

Innym przykadem wykorzystania wd geotermalnych oraz ciepa z gruntu i powietrza z wykorzystaniem pomp ciepa.Wspczynnik efektywnoci pomp ciepa wynosi okoo 3.5 tzn. e okoo 70 % energii pochodzi z dolnego rda a 30 % z sieci elektrycznej

Schemat pogldowy pompy ciepa (rdo Wikipedia)skraplaczzawr dawicyparowniksprarka

Wykorzystanie wd gbinowych.Przykady wykorzystania pomp ciepa (rdo www.ekoterm.net)

Przykady wykorzystania pomp ciepa (rdo www.ekoterm.net)Gruntowa instalacja pozioma.

Gruntowa instalacja pionowa.Przykady wykorzystania pomp ciepa (rdo www.ekoterm.net)

Leonardo da VinciProgram Leonardo da Vinci jest jednym z czterech gwnych programw sektorowych programu Unii Europejskiej Uczenie si przez cae ycie, obok takich programw jak Comenius, Erasmus, Grundtvig.Program Leonardo da Vinci promuje innowacyjne podejcia do edukacji i doskonalenia zawodowego, w taki sposb, aby systemy ksztacenia jak najpeniej odpowiaday potrzebom rynku pracy. Program wspiera take mobilno pracownikw na europejskim rynku pracy, aby absolwenci i pracownicy zdobywali nowe kwalifikacje w czasie stay i praktyk zawodowych oraz doskonalili swoje umiejtnoci wedug nowoczesnych standardw. Niezwykle wane jest przy tym ksztatowanie otwartoci i wraliwoci midzykulturowej, nauka jzykw obcych oraz umiejtnoci adaptowania si do warunkw ycia i pracy w rnych krajach europejskich.

W ramach Programu Leonardo da Vinci realizowane s trzy rodzaje dziaa projekty mobilnoci (stae i wymiany dowiadcze), projekty partnerskie oraz projekty wielostronne.Projekty stay zagranicznych obejmuj projekty: - Praktyk zawodowych dla modziey uczcej si - IVT (Placements for People in Initial Vocational Training), - Stay zawodowych dla absolwentw, osb pracujcych i poszukujcych pracy - PLM (Placements for People on Labour Market).

Cele projektw staowych:Wspieranie uczestnikw dziaa szkoleniowych w zdobywaniu i wykorzystywaniuwiedzy, umiejtnoci i kwalifikacji w nowym rodowisku zawodowym, aby uatwiaim dalszy rozwj osobisty.Umoliwienie uczestnikom poznania rodowiska zawodowego, organizacji ikultury pracy w innym kraju, zachcanie do otwartoci i wsppracy, wspieraniezdolnoci adaptacyjnych oraz uwraliwienie na rnice mentalne i kulturowe.

Leonardo da Vinci

Projekty wymiany doswiadczen VETPRO sa to wyjazdy zagraniczne osb odpowiedzialnych za ksztacenie i szkolenie zawodowe i/lub rozwj zasobw ludzkich w instytucjach szkoleniowych i przedsiebiorstwach w celu transferu ciekawych rozwiazan oraz doskonalenia i modernizacji metod/praktyk w zakresie ksztacenia zawodowego. Maja na celu zarwno osobisty rozwj zawodowy uczestnikw, jak i poprawe systemw ksztacenia i szkolenia zawodowego przez wprowadzanie nowych rozwiazan w instytucji wysyajacej.

Cele projektw VETPRO: - Wspieranie uczestnikw w ksztaceniu i przyszych dziaaniach szkoleniowych, w zdobywaniu i wykorzystywaniu wiedzy, umiejetnosci i kwalifikacji, aby uatwiac rozwj osobisty w kontekscie zawodowym. - Wspieranie w doskonaleniu jakosci i innowacji w ksztaceniu zawodowym, w systemach ksztacenia zawodowego, instytucjach i popularyzowanie dobrych praktyk.Leonardo da Vinci

Instytucje i organizacje zaangaowane w realizacj projektu

Internationaler Bund Polska wnioskodawca

Internationaler Bund e.V. w Drenie

Centrum Ksztacenia Praktycznego w Krakowie

Zesp Placwek Ksztacenia Zawodowego w Nowym Sczu

Internationaler Bund PolskaUl. Bronowicka 42, 30-091 Krakw, www.ib-polska.plFundacja Internationaler Bund (IB) Polska z siedzib w Krakowie zostaa zaoona przez stowarzyszenie Internationaler Bund Freier Trger der Jugend-, Sozial- und Bildungsarbeit z siedzib we Frankfurcie nad Menem. Zarejestrowana zostaa w 2005 roku. Fundacja stara si budowa symboliczne pomosty pomidzy polskimi i niemieckimi organizacjami i instytucjami, bazujc przy tym w duej mierze na wieloletnich dowiadczeniach fundatora. We wsppracy z partnerem niemieckim Fundacja przygotowuje projekty w zakresie edukacji modziey i dorosych, ksztacenia zawodowego i wymiany midzynarodowej, ktrych beneficjentami s zarwno modzi ludzie: uczniowie, bezrobotni absolwenci, jak i osoby dorose: czynne zawodowo, pogbiajce swoj wiedz i dowiadczenie oraz osoby, szukajce moliwoci powrotu na rynek pracy poprzez podnoszenie kwalifikacji.Fundacja Internationaler Bund Polska od kilku lat realizuje rnego rodzaju projekty, ktre maj na celu integracj zawodow modziey i dorosych oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych osb zatrudnionych w instytucjach rynku pracy i odpowiedzialnych za edukacj zawodow. Fundacja zorganizowaa i wyposaya w Tychach (2007 rok) warsztaty krawieckie w ktrych realizowaa kursy zawodowe dla osb bezrobotnych oraz realizuje przyuczenie do zawodu dla uczennic gimnazjum dla dorosych/OHP. Natomiast w ramach programu Leonardo da Vinci zorganizowane zostay w Niemczech stae zawodowe dla bezrobotnych absolwentw oraz programy wymiany dla doradcw zawodowych i nauczycieli zawodu z Tychw, Chorzowa, Mysowic i Wodzisawia lskiego. W grudniu 2008 roku Fundacja uzyskaa status Centrum Integracji Spoecznej w Tychach (Decyzja Wojewody lskiego nr PS/IXa/9051/2/08). CIS rozpocz dziaalno 1 kwietnia 2009 roku.

Internationaler Bund e.V. oddzia w DrenieStowarzyszenie Internationaler Bund w Niemczech jest jedn z najwikszych organizacji pozarzdowych dziaajcych w sektorze owiatowym i socjalnym. IB zosta zaoony w roku 1949 jako niezalena organizacja ponadpartyjna i ponadwyznaniowa. Opieka, ksztacenie i budowa mostw midzy ludmi to motywy przewodnie jakimi kieruje si IB udzielajc pomocy i wsparcia ponad 300.000 dzieci, modziey i dorosych w planowaniu ich ycia prywatnego i zawodowego.Stowarzyszenie IB posiada na terenie Niemiec 700 orodkw, w ktrych pracuje ok.10.000 pracownikw realizujcych projekty z ponad 20 krajami na caym wiecie. IB podzielone jest na 16 oddziaw regionalnych.Stowarzyszenie Internationaler Bund, Oddzia w Drenie realizuje cele poprzez m.in. ksztacenie zawodowe, przekwalifikowanie oparte o nowoczesne metody oraz indywidualizacj, zwaszcza osb defaworyzowanych, wsparcie opiekuczo-wychowawcze, psychologiczno-pedagogiczne, dziaania integracyjne. IB VB Drezno prowadzi "Punkt Energetyczny- Centrum Odnawialnych rde Energii"- centrum edukacyjne i eksperymentalne dla uczniw, nauczycieli oraz osb zainteresowanych t tematyk. IB realizuje w tej dziedzinie projekty midzynarodowe, szkolenia dla nauczycieli, zajcia dla uczniw szk rednich, jak rwnie zajcia ekologiczne dla dzieci i modziey.

Centrum KsztaceniaPraktycznego w KrakowieCentrum Ksztacenia Praktycznego w Krakowie powstao w 1996 roku. Wraz z podobnymi instytucjami w innych miastach, tworzy na terenie Polski sie placwek edukacyjnych, udostpniajcych pracownie zawodowe oraz wykwalifikowan kadr, zarwno modziey jak i osobom dorosym, dla potrzeb edukacji zawodowej. CKP w Krakowie prowadzi dziaalno edukacyjn w trzech branach: mechanice/mechatronice, elektryce/elektronice, budownictwie.Do Centrum trafia modzie, ktrej umoliwia si odbycie zaj praktycznych w nowoczenie wyposaonych pracowniach pod okiem wysoko wykwalifikowanej i dowiadczonej kadry.Centrum ma w swojej ofercie kursy zawodowe przeznaczone dla osb dorosych, ktre chc zdoby lub poszerzy swoje umiejtnoci zawodowe. Take nauczyciele przedmiotw zawodowych, korzystajc z pomocy CKP, mog podnie swoje kwalifikacje.Centrum umoliwia zdobycie pastwowych certyfikatw potwierdzajcych nowe uprawnienia i kwalifikacje. Nauczyciele Centrum s uprawnieni do przeprowadzania egzaminw zawodowych w 21 zawodach (akredytacja Okrgowej Komisji Egzaminacyjnej).

Zesp Placwek Ksztacenia Zawodowego w Nowym SczuZesp Placwek Ksztacenia Zawodowego zosta powoany do ycia 1 wrzenia 2007r. w wyniku poczenie Centrum Ksztacenia Praktycznego (CKP) i Orodka Doksztacenie i Doskonalenia Zawodowego (ODiDZ). Jako samodzielna placwka funkcjonujemy ju od ponad 10 lat.Zesp Placwek Ksztacenia Zawodowego jest baz dla zaj praktycznych, specjalistycznych i praktyk dla kilkunastu szk regionu nowosdeckiego.Zadania ZPKZ to m.in.: organizowanie zaj praktycznych i laboratoryjnych dla uczniw i suchaczy szk zawodowych, zasadniczych, rednich i policealnych, dla kierunkw elektronicznych, informatycznych, mechanicznych i elektrycznych. Dla osb dorosych ZPKZ organizuje kursy podwyszajce kwalifikacje, specjalistyczne doskonalenie nauczycieli, jak rwnie prowadzi poradnictwo zawodowe i przeprowadza egzaminy z nauki zawodu.ZPKZ wsppracuje z Urzdami Pracy w zakresie doksztacania i przekwalifikowania osb bezrobotnych oraz z Wojewdzkim Orodkiem Metodycznym w zakresie doskonalenia nauczycieli zawodowych. W roku 2006 ZPKZ (wwczas CKP) by partnerem IB Polska w projekcie stau dla modziey Elektronik zawd z przyszoci.ZPKZ dokada wszelkich stara, aby uczniowie mogli zdoby kwalifikacje odpowiadajce wymogom rynku pracy oraz poszerza swoj ofert edukacyjn.

***************************************************************************************************