UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY im. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ

W KRAKOWIE INSTYTUT GEOGRAFII

ZAKŁAD TURYSTYKI I BADAŃ REGIONALNYCH

PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ TERENOWYCH

DLA STUDENTÓW TURYSTYKI I REKREACJI pod red. Mariusza Szuberta

Krajoznawcza wędrówka

szlakami historii, kultury i tradycji

14.05.-19.05.2018

Student: …………………………………………………

Imię i nazwisko (wpisać czy telnie)

KRAKÓW 2018

1. Wstęp Mariusz Szubert

Szlakami historii, kultury i tradycji

Trasa ćwiczeń terenowych ukazuje w przekroju południkowym na tle

georóżnorodności Polski zróżnicowanie walorów turystycznych oraz elementy

dziedzictwa – symbole regionów etnograficzno-kulturowych, wkomponowane

w krajobrazy wyżynne i nizinne. Trasa wycieczki prowadzi przez Wyżynę

Małopolską (Nieckę Nidziańska, Wyżynę Kielecką), Niziny Mazowiecko-

Podlaskie (Nizinę Południowomazowiecką (Wzniesienia

Południowomazowieckie), Nizinę Środkowomazowiecką, Nizinę

Północnomazowiecką, Nizinę Południowopodlaską), Wysoczyzny Podlasko-

Białoruskie (Nizinę Północnopodlaską), Pojezierze Wschodniobałtyckie

(Pojezierze Mazurskie), Pojezierze Iławskie, Pobrzeża Południowobałtyckie

(Pobrzeże Gdańskie), Pojezierza Południowobałtyckie (Pojezierze

Wschodniobałtyckie, Bory Tucholskie, Dolinę Dolnej Wisły, Pojezierze

Chełmińsko-Dobrzyńskie), Nizinę Południowowielkopolską i Wyżynę Śląsko-

Krakowską (Wyżynę Woźnicko-Wieluńską, Wyżynę Krakowsko-

Częstochowską).

Szlak wycieczki wiedzie przez historyczną Małopolskę, Mazowsze,

Podlasie, Mazury, Warmię, Pomorze, Kujawy, Wielkopolskę i Ziemię Łódzką oraz

przez kilka wyrazistych regionów etnograficznych lub kulturowych:

Kurpiowszczyznę, Kaszuby i Kociewie.

Podczas wycieczki odsłonią się zróżnicowane krajobrazy: wyżyny

wapienneji krzemionkowej, nizinny staroglacjalny, nizinny młodoglacjalny oraz

nizinny nadmorski z zalewami, mierzejami i klifami. Na ich tle obserwować

będziemy rozmaite obszary rolnicze m.in. mazowieckie, żuławskie,

wielkopolskie, z charakterystyczną dla nich zabudową wiejską i układami

przestrzennymi oraz obszary miejsko-przemysłowe m.in. aglomeracji

warszawskie, trójmiejskiej, łódzkiej i górnośląskiej.

Na trasie wycieczki znajdują się największe miasta Polski oraz miasta

historyczne: Warszawa (UNESCO), Malbork (UNESCO), Gdańsk, Gdynia, Toruń

(UNESCO), Łódź. W każdym z tych miast w niezwykły sposób historia Polski

łączy się ze współczesnością.

Warszawa - stolica Polski i największe pod względem liczby mieszkańców

miasto. Stolica historycznego Mazowsza, siedziba książąt mazowieckich, a od

1596 r. za sprawą króla Zygmunta III Wazy stolica Polski. Jedno z wielu miast

Polski w poważnym stopniu zniszczone w czasie II wojny światowej. Historyczne

centrum pieczołowicie odbudowane z wojennych zniszczeń wpisane zostało w

1978 r. na Listę Dziedzictwa UNESCO.

Jednym z warszawskich symboli jest zamek królewski. Tutaj w 1791 r.

uchwalono Konstytucję 3 Maja – nowoczesną ustawę rządową regulującą ustrój

państwa, pierwszą w Europie i drugą na świecie po konstytucji amerykańskiej.

Zamek to również symbol agresji III Rzeszy Niemieckiej na Warszawę –

zbombardowany i częściowo spalony w pierwszych dniach II wojny światowej

i wysadzony w powietrze w 1944 r. po upadku Powstania Warszawskiego.

Symbolem jest również archikatedra św. Jana Chrzciciela - jedno

z najważniejszych miejsc kultury i tradycji narodowej. Tutaj m.in. zaprzysiężona

została Konstytucja 3 Maja, odbywały się koronacje królewskie: Stanisława

Leszczyńskiego i ostatniego króla polskiego Stanisława Augusta

Poniatowskiego. Podczas Powstania Warszawskiego wnętrze świątyni stało się

terenem walk powstańczych. Jest nekropolią, w której spoczywają m.in. Gabriel

Narutowicz oraz prymas tysiąclecia – Stefan kardynał Wyszyński.

Rynek warszawski zdobi symbol miasta – Syrenka, obok której spotkamy

kataryniarza z papugą. Klimatu historycznej Warszawy nie zakłóca nowoczesna

Warszawa, tętniąca życiem wielkiego miasta, stolicy, ośrodka usługowego

i przemysłowego, kulturalnego i naukowego.

Trójmiasto jest niezwykłą nadmorską aglomeracją, niezwykłą, gdyż

tworzą ją na pozór niepasujące do siebie miasta: historyczny i dostojny Gdańsk,

nadmorski kurort – Sopot oraz młoda, nowoczesna Gdynia – miasto z morza

i marzeń, które wyrosło w dwudziestoleciu międzywojennym. Mimo, że każde

z tych trzech miast innym jest, tworzą one harmonijną całość.

Gdańsk – największy ośrodek przemysłowy na Pomorzu skupia różne

działy gospodarki morskiej, tradycyjnie wymianę handlową poprzez port

i budowę statków. Te formy działalności od wieków cementowały to miasto

z Polską, co wyraża XVI wieczna sentencja „dobrzeć Polszcze z Gdańskiem,

a z nią zaś Gdańskowi – jako złotej koronie, a w niej diamentowi” ,

korespondująca z plafonem przedstawiającym apoteozę łączności Gdańska

z Polską, zdobiącym sklepienie Czerwonej Sali gdańskiego ratusza.

Złote czasy Gdańska to okres jego przynależności do Hanzy oraz czasy

opieki roztoczonej nad miastem przez królów Polski Zygmunta I Starego

i Zygmunta Augusta. To wówczas powstawały wspaniałe budowle gdańskie

będące świadectwem potęgi gospodarczej miasta i zamożności mieszczan.

Główne miasto w niezwykły sposób łączy gotyk z niderlandzkim manieryzmem.

Kunszt i harmonia architektoniczna są świadectwem geniuszu artystycznego

Antoniego van Opbergenema, Willema van den Blocka oraz Abrahama van den

Blocka.

Oblicze kulturowe Gdańska przez kilkaset lat kształtowało się w obliczu

tolerancji. Jako miasto otwarty był dla przedstawicieli różnych nurtów religijnych

i kulturowych. Gdańsk przyciągał artystów z różnych krajów Europy, których

dzieła naukowe, malarskie i rzeźbiarskie są dziś klejnotami w zbiorach Muzeum

Historycznego Miasta Gdańska. W tym mieście mieszkał Jan Heweliusz (1611-

1687) – z wykształcenia prawnik, ekonomista i matematyk, a z zamiłowania

astronom i browarnik, humanista – podróżnik, biskup i poeta Jan Dantyszek

(1485-1548), fizyk Gabriel Daniel Fahrenheit (1686-1736), artysta Daniel

Chodowiecki (1726-1801), filozof Arthur Schophenhauer (1788-1860). Gdańsk

wydał dwóch noblistów: Lecha Wałęsę i Gintera Grassa (1927-2015).

W bogatą historię miasta wpisują się symbole najnowszej historii Polski –

Westerplatte (1.09.1939 r. atak niemieckiego pancerniak Schleswig-Holstein na

Polską Wojskową Składnicę Tranzytową na Westerplatte – symbol rozpoczęcia

działań wojennych II wojny światowej oraz Stocznia Gdańska – symbol wydarzeń

grudniowych roku 70. oraz polskiego Sierpnia 1980 r. – strajku

w Stoczni Gdańskiej i wydarzeń, które doprowadziły do przemian ustrojowych

w Polsce. Listę 21 postulatów strajkowych ogłoszonych wówczas w Stoczni

wpisano na listę Pamięć Świata UNESCO).

Gdańsk zachował niezwykły klimat hanzeatyckiego miasta, podkreślony

niderlandzkim manieryzmem, dźwiękami karillonu oraz złocistym kolorytem

bursztynu i piwa gdańskiego. Podziwiając miasto miejmy w świadomości, że

podźwignięte zostało ono z ruin po 1945 r i jest symbolem kunsztu polskich

mistrzów murarskich i konserwatorów sztuki, którym udało się zarówno

odtworzyć świetność historycznych budowli oraz przywrócić klimat historycznego

miasta.

Toruń przywołuje wiele skojarzeń: pierniki, Kopernik i gdzie gotyk jest na

dotyk. Historyczne centrum Torunia przenosi nas w odległe średniowieczne

czasy, gdy miasto należące do Hanzy i było jednym z najważniejszych ośrodków

gospodarczych dawnego państwa Zakonu Krzyżackiego, a później Polski.

Świadectwem potęgi tego miasta są takie budowle jak ratusz, kościoły

Najświętszej Maryi Panny oraz św. Janów, spichlerze, kamienice mieszczańskie,

potężne mury obronne z bramami miejskimi

i basztami, ze słynną krzywą wieżą pośród nich,. Ruiny zamku krzyżackiego

przywołują meandry układów polsko-krzyżackich i upadku potęgi państwa

krzyżackiego. Tutaj zawierano traktaty pokojowe z państwem krzyżackim (I i II

Pokój Toruński).

Toruński rynek ubarwia tłum turystów, na których spogląda z cokołu

pomnika Mikołaj Kopernik. Historia wpisana w układ urbanistyczny Torunia

i zachowane przez wieki piękno jego budowli sprawia, że miasto jest symbolem

światowego dziedzictwa kulturowego.

Łódź będąca trzecim względem liczby mieszkańców miastem w Polsce

jest ośrodkiem przemysłowym (m.in. produkcja urządzeń domowych

i komputerów), usługowym (m.in. usługi finansowe), handlowym (m.in. Targi

Łódzkie, wielkie centra handlowe, bazarowy handel odzieżą), naukowym (m.in.

Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Medyczny, Politechnika Łódzka, Państwowa

Wyższa Szkoła Teatralna, Telewizyjna i Filmowa) i kulturalnym (teatry, muzea,

rozgłośnie radiowe, telewizja regionalna, wydawnictwa).

Łódź jest stolicą Polskiego Filmu. Tutaj znajdują się uznane wytwórnie

filmowe: Wytwórnia Filmów Fabularnych oraz Se-ma-for Produkcja Filmowa.

W dorobek kulturalny Łodzi lub jak kto woli HollyŁodzi wpisane są: Łódzkie

Centrum Filmowe szczycące się ogromnym zbiorem kostiumów, broni oraz

rozmaitych rekwizytów zgromadzonych do produkcji filmów, Muzeum

Kinematografii oraz miejsca będące tłem akcji kilkudziesięciu produkcji

filmowych, zarówno fabularnych jak i seriali telewizyjnych. Stały się one

atrakcjami turystycznymi miasta, które można je odwiedzić wędrując szlakiem

filmowej Łodzi.

Zapisem krótkiej, lecz burzliwej historii tego miasta (od XIX w.) są

określenia: Ziemia Obiecana, Polski Manchester, Stolica Polskiej Secesji oraz

Miasto Dialogu Czterech Kultur. Poznamy ją wędrując od Manufaktury przez Plac

Wolności, Piotrkowską (Pietrynę) – aż do skrzyżowania z Al. Mickiewicza. Na

Piotrkowskiej spotkamy wielkich Łodzian: Artura Rubinsteina, noblistę

Władysława Reymonta, Juliana Tuwima, Stefana Jaracza oraz łódzkiego

lampiarza. Na chwilę przysiądziemy się do stołu przy którym Izrael Poznański,

Karol Scheibler i Henryk Grohman kreslą wizję przemysłowej Łodzi.

Śladami Kaszubów, czyli od Bałtyku do Szwajcarii … Kaszubskiej. Na

trasie wycieczki poznamy bogaty zestaw form młodoglacjalnych tworzących

kontrastujące krajobrazy – Pobrzeża Gdańskiego z wysoczyznami, równinami

i pradolinami oraz Pojezierza Kaszubskiego – z pagórkami, wzniesieniami

moreny czołowej oraz jeziorami rynnowymi. Najbardziej krajobrazowo

urozmaicony jest Kaszubski Park Krajobrazowy. Kulminacją tego obszaru jest

Wieżyca (ok. 326 m n.p.m.) górująca ponad Wzniesieniami Szymbarskimi.

Mozaikę pagórkowatych wysoczyzn i sandrowych równin ozdabiają ciągi jezior

rynnowych np. Ostrzyckie, Chmieleńskie. Nad nimi rozwija się agroturystyka,

zacierająca kaszubskie rolnictwo.

Kaszubi od wieków gospodarzą na tym terenie. Najważniejsze kaszubskie

symbole: mowa kaszubska, kaszubskie nazwy i nazwiska oraz herb kaszubski –

Gryf są wszechobecne. Bogactwo kultury kaszubskiej prezentują muza

kaszubskie m.in. w Kartuzach – stolicy regionu. Gdy pojedziemy do Chmielna

słynącego z wyrobów kaszubskich: haftów i ceramiki kaszubskiej ponad jeziorami

snuć się będzie Kaszubski Hymn (Kaszëbsczi Himn):

Zemia Rodnô, pëszny kaszëbsczi kraju, Òd Gduńska tu, jaż do Roztoczi bróm!

Të jes snôżô, jak kwiat rozkwitłi w maju.

Ce, Tatczëznã, jô lubòtną tu móm. Sambòrów miecz i Swiãtopôłka biôtczi

W spòsobie Ce dlô nas ùchòwałë. Twòje jô w przódk bëlné pòcyskóm kwiôtczi.

Òdrodë cél Kaszëbóm znôw brënie. Tu jô dali mdã starżã zemi trzimôł,

Skądka zôczątk rodnô naj rózga mô.

Tu mdã dali domôcëznë sã jimôł Jaż zajasni i nama brzôd swój dô.

Ćwiczenia terenowe dają sposobność poznania georóżnorodności

Polski w kierunku południkowym w połączeniu z dziejami Polski

zapisanymi w historii regionów, miast i wsi oraz zróżnicowaniem

etnograficzno- kulturowym. Podczas zajęć terenowych tak określony

zasób wiedzy krajoznawczej przybliży walory krajoznawczo-turystyczne

regionów turystycznych: Świętokrzyskiego, Warszawskiego,

Mazurskiego, Pomorskiego, Kujawskiego oraz wielu centrów

krajoznawczych i wielu znaczących ośrodków turystycznych.

2. Cel ćwiczeń terenowych

Mariusz Szubert

Ćwiczenia terenowe Krajoznawstwo odbywają się na 3 roku Turystyki

i rekreacji, studiów 1. stopnia stacjonarnych i niestacjonarnych 1. Program

ćwiczeń oparto na założeniu, iż są one syntezą wiedzy z zakresu geografii Polski,

geografii turystycznej Polski, regionów turystycznych Polski oraz krajoznawstwa.

Celem ćwiczeń jest poszerzenie wiedzy studentów z zakresu wiedzy

o kraju ojczystym oraz doskonalenie umiejętności przekazu wiedzy

krajoznawczej, poprzez metody stosowane w krajoznawstwie turystycznym.

Program ćwiczeń zapewnia osiągnięcie efektów kształcenia zapisanych

w karcie kursu (zał. 2).

Ćwiczenia prowadzone realizowane są w formie wycieczki turystycznej,

jako formy turystki czynnie uprawianej przez krajoznawców, dążących do

gromadzenia i upowszechniania wiedzy o kraju ojczystym, Dzięki poznaniu

środowisk, regionów i krain krajoznawcy szerzą wśród społeczeństwa wiedzę

o przyrodzie oraz kulturze materialnej i duchowej kraju. Poprzez to ćwiczenia

terenowe z krajoznawstwa przygotują studentów do realizacji jednego z celów

współczesnego krajoznawstwa pojmowanego jako ruch społeczny młodych

i dorosłych będący źródłem tożsamości narodowej.

Podczas ćwiczeń studenci prowadzić będą działalność krajoznawczą

zarówno w formie biernej jak i twórczej pracy krajoznawczej. W zakresie

przekazywania treści krajoznawczych działalność ta podporządkowana

będzie następującym zasadom: świadomego odbioru treści

krajoznawczych, programowania, systematyzowania, pogłębiania

i utrwalania treści krajoznawczych, poglądowości, łączenia teorii

z praktyką oraz zasadzie korelacji i integracji.

W formie biernej polegać ona będzie na przekazywaniu wiedzy

krajoznawczej (każdy student wystąpi w roli przewodnika wycieczki) oraz na

odbiorze tej wiedzy (student jako uczestnik wycieczki- odbiorca treści

krajoznawczych). Twórcza praca krajoznawcza wystąpiła na etapie

przygotowywania wycieczki (zebranie materiałów, ich kompilacja,

współuczestnictwo w opracowaniu tras wycieczki

w poszczególnych dniach). Efektem twórczej pracy krajoznawczej są opisy

krajoznawcze tras wycieczki w poszczególnych dniach. Zgromadzony podczas

tej działalności zasób wiedzy przekazany będzie podczas ćwiczeń terenowych

zgodnie z zasadami metodyki krajoznawstwa.

Celem ćwiczeń jest też doskonalenie metodyki pracy krajoznawczej

poprzez optymalny dobór i aplikacja form i metod przekazu wiedzy

krajoznawczej, które studenci poznali podczas kursu Krajoznawstwo.

4. Program krajoznawczy ćwiczeń terenowych

4.1. Pierwszy dzień, 14 maja 2018 r. (poniedziałek).

Zespół 1.

Trasa wycieczki w pierwszym dniu 14 maja 2018 r. (poniedziałek).

Z Małopolski przez Mazowsze na Mazury

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan.* Krainy

1 Kraków 0

2 Słomniki 23 23 28

3 Miechów 15 38 18

4 Jędrzejów 38 76 46

5 Chęciny 23 99 28

6 Kielce-obwodnica 15 114 18

7 Skarżysko 21 135 25

8 Szydłowiec 14 149 17

9 Radom 30 179 36

10 Białobrzegi 30 209 36

11 Grójec 24 233 29

12 Warszawa 48 281 58

13 Legionowo 20 301 24

14 Serock 18 319 22

15 Pułtusk 23 342 28

16 Różan 33 375 40

17 Ostrołeka 26 401 31

18 Łomża 21 422 25

19 Kolno 31 453 37

20 Pisz 28 481 34

21 Rybitwy 15 496 18

*) Planowany czas przejazdu podany w minutach

Nocleg:

Energetyk Ośrodek Wczasowo-Rekreacyjny Rybitwy 12-200 Pisz

http://www.energetyk.mazury.pl/

Program krajoznawczy: Warszawa:

Przejazd przez miasto: Al. Krakowska-Grójecka-Plac Zawiszy-Al. Jerozolimskie-Wybrzeże Gdańskie (parking pod mostem Śląsko-Dąbrowskim)-Wybrzeże Gdańskie (Wisłostrada)-most Grota-Roweckiego-Toruńska (Trasa Armii Krajowej)-Piłsudskiego.

Miejsce postoju autokaru: parking przy skrzyżowaniu Al. Solidarności (Trasa W-Z) z Wybrzeżem Kościuszkowskim (Wisłostrada), pod mostem

Śląsko-DąbrowskimZwiedzanie Starej Warszawy – historycznego centrum miasta wpisanego

na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Plac Zamkowy: 19. Zamek Królewski

20. Pałac Pod Blachą

21. Kolumna Zygmunta

ul. Krakowskie Przedmieście: 48. Kościół św. Anny

49. Dawny Odwach

50. Dawna Resursa Obywatelska

51. Pomnik Adama Mickiewicza

52. Zespół Klasztorny Karmelitów Bosych z kościołem Wniebowzięcia NMP i św. Józefa

53. Pałac Namiestnikowski (Radziwiłłów) - siedziba Prezydenta RP

54. Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego

55. Pałac Potockich (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego)

56 Hotel Europejski

57. Hotel Bristol

58. Pomnik Bolesława Prusa

59. Kościół Wizytek

60. Pałac Czapskich-Krasińskich (Akademia Sztuk Pieknych)

Uniwersytet Warszawski:

61. Pałac Kazimierzowski (Rektorat)

62. Pałac Tyszkiewiczów Potockich (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych)

63 Pałac Czetwertyńskich

64. Kościół św. Krzyża

65. Pałac Staszica (siedziba PAN)

66. Pomnik Mikołaja Kopernika

Pl. Marszałka Piłsudskiego:

38. Grób Nieznanego Żołnierza (na miejscu Pałacu Saskiego)

Pl. Teatralny:

37. Teatr Narodowy

ul. Senatorska i Miodowa:

36. Pałac Prymasowski

23. Pałac Biskupów Krakowskich

24. Pałac Branickich

25. Pałac Szaniawskich

26. Pałac Morsztynów

ul. Kapitulna-Piekarska-Zapiecek:

30. Zespół klasztorny Kapucynów z kościołem Przemienienia Pańskiego

27. Pałac Chodkiewiczów

ul. Świętojańska:

8. Kościół MB Łaskawej (Jezuitów)

9. Kościół św. Jana Chrzciciela (Katedra Archidiecezjalna)

Rynek Starego Miasta:

Strona Dekerta (północna): 1. Kamienica „Pod Murzynkiem"

2. Kamienica Baryczków

Strona Barsa (wschodnia): 3. Kamienica „Pod Fortuną"

4. Kamienica Orleamusów,

Strona Zakrzewskiego (południowa):

5. Kamienica „Pod Bazyliszkiem"

Strona Kołłątaja (zachodnia): 6. Kamienica „Pod Krokodylem"

7. Kamienica Fukierowska

Ryc. 1. Plan ćwiczeniowej trasy miejskiej w Warszawie wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

0 50 m

4.2. Drugi dzień, 15 maja 2018 r. (czwartek)

Trasa wycieczki w drugim dniu

Wielkie Galindowanie czyli od Galindii do Warmii….

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan.* Krainy

1 Rybitwy 0

2 Pisz 15 15 18

3 Orzysz 24 39 29

4 Okartowo Tartak 7 46 8

5 Orzysz 7 53 8

6 Giżycko 32 85 38

7 Gierłoż 33 118 40

8 Kętrzyn 11 129 13

9 Święta Lipka 15 144 18 10 Reszel** 4 148 5

11 Biskupiec 31 179 37

12 Barczewo 22 201 26 13 Olsztyn** 18 219 22

14 Stare Jabłonki 30 249 36

*) Planowany czas przejazdu podany w minutach

**) opcja – w miarę możliwości czasowych

Nocleg:

Ośrodek Wypoczynkowy „Elemis"

ul. Turystyczna 1

14-133 Stare Jabłonki

www.elemis.alpha.pl

Program krajoznawczy: 1. Okartowo Tartak:

Polodowcowy krajobraz Pojezierza Mazurskiego jako walor turystyczny makroregionu Pojezierze

Mazurskie (regionu Wielkich Jezior), jez. Śniardwy.

2. Giżycko:

Giżycko jako przykład ośrodka turystycznego w regionie Wielkich Jezior (Kanał Mazurski, jezioro Niegocin,

marina, twierdza Boyen, zamek pokrzyżacki, most obrotowy) wykorzystującego walory przyrodnicze i

kulturowe (historyczne).

3. Gierłoż:

Obiekt historyczny (militarny) jako atrakcja turystyczna w regionie Wielkich Jezior. Zwiedzanie dawnej

polowej kwatery wojennej Hitlera w Gierłoży.

4. Święta Lipka:

Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna w regionie Wielkich Jezior. Sanktuarium Maryjne

w Świętej Lipce jako dziedzictwo Warmii. Zwiedzanie sanktuarium oraz prezentacja organów.

5. Reszel**:

Obiekt turystyczny jako atrakcja turystyczna makroregionu Pojezierze Mazurskie. Zamek biskupów

warmińskich jako dziedzictwo Warmii. Zwiedzanie zamku i miasta.

6. Olsztyn**:

Olsztyn jako ośrodek turystyczny w makroregionie Pojezierze Mazurskie. Przyrodnicze i kulturowe

uwarunkowania atrakcyjności turystycznej Olsztyna. Zwiedzanie Starego Miasta (Rynek, Zamek Kapituły

Warmińskiej, kościół św. Jakuba).

Ryc. 2. Centrum Giżycka

na podstawie opracowania Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku. ul. Nadbrzeżna, Kanał Łuczański, most obrotowy (1), zamek pokrzyżacki (2), port jachtowy (3) nad jez. Niegocin, twierdza Boyen (4). http://www.gizycko.turystyka.pl http://mazury.info.pl/atrakcje/most-gizycko/ http://mazury.info.pl/atrakcje/twierdza-boyen/index.html

0 20 m

Ryc. 3. Trasa turystyczna na terenie dawnej Polowej kwatery wojennej A. Hitlera w Gierłoży wg. Pucio Cz., Rużewicz W., Wilczy Szaniec, Twierdza Boyen i okolice oraz inne kwatery Hitlera w Europie, Kętrzyn: 88 ss. http://mazury.info.pl/gierloz/ http://www.wolfsschanze.pl/

1. SS-Leibstandarte (Gwardia Przyboczna Hitlera) obecnie hotel i restauracja, 2. RSD - Słuzba Bezpieczeństwa III Rzeszy, 3, Barak Narad - miejsce zamachu w dn. 20.07.1944 r., 4. Służba Bezpieczeństwa III Rzeszy, 5. Adjutantury Hitlera, 6. Bunkier gościnny (przebudź. w 1944 r.), 7. Stenografowie i stenotypiści, 8. Poczta, służba bezpieczeństwa i kasyno, 9. Goście, lekarze, fryzjerzy, 9a. Oczyszczalnia ścieków, 10. Magazyn żywności, 11. Bunkier ogólnego użytku (m. Bormana), 12. Schron p. lotniczy, 13. Bunkier Hitlera (przebudowany w 1944 r.), 13ab. Kasyno I i nowa herbaciarnia, 13c. Stara herbaciarnia (nie istnieje). 14. 14. Basen p. pożarowy, 15, Dom Góringa, 16. Bunkier Góringa (zbud. w 1944 r.), 17. Jodl - szef Wermahtfurungsstab, 18. Kasyno II, 19. Schron feldmarszałka Keitla, 20. Personalne adiutantury Hitlera, adiutanci Wermahtu, 20a. Kino, 21. Bunkier łączności specjalnej (dalekopisy), 22. Garaże, 22a. Kwatery kierowców, 23. Szef prasy dr Otto Dietrich, 24. Naczelne Dowództwo Wojsk Lotniczych, 25. Naczelne Dowództwo Marynarki Wojennej, 26. Bunkier ogólnego użytku (1944), 27. FBB Fuherbegleitbatalion, 28. Architekci: Speer, Todt i goście, 29. Minister Spraw Zagranicznych Ribbentrop.

00 10m

Ryc. 4. Zamki krzyżackie na obszarze dawnego Państwa Zakonu Krzyżackiego

Ryc. 5. Prusowie w XIII w. Na podstawie: Łowmiański H., 1989, Prusy, Litwa, Krzyżacy, PIW, Warszawa, 480 ss.

Ryc. 6. Centrum Olsztyna. wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

1. Ratusz, 2. Katedra św. Jakuba, 3. Wysoka Brama, 4. Zamek Kapituły Warmińskiej z kaplicą św. Anny, 5. Mury obronne z wieżą, 6. Nowy Ratusz, 7. Kaplica Krzyża Świętego

4.3. Trzeci dzień: 16.05.2018. (środa)

Trasa wycieczki w trzecim dniu

Śladami Mikołaja Kopernika, Krzyżaków i Olędrów

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan.* Krainy

1 Stare Jabłonki 0 Pojezierze Olszty ńskie

2 Ostróda 12 12 14

3 Małdyty 32 44 38

4 Marzewo 3 47 5

5 Buczyniec 10 57 11

6 Pasłęk 34 91 45

7 Elbląg 22 113 26

8 Frombork 33 146 40

9 Pogrodzie 9 155 11

10 Tolkmicko 7 162 8

11 Elbląg 17 179 20

13 Malbork 40 219 48

14 Nowy Dwór Gdański 24 243 29

15 Rybina 10 253 12

16 Stegna 5 258 6

17 Mikoszewo 11 269 13

18 Żuławki 8 277 10

19 Dworek 6 283 7

20 Kiezmark 3 286 4

21 Świbno 12 298 14

22 Gdańsk Sobieszewo 7 305 8

*) Planowany czas przejazdu podany w minutach

Noclegi w dniach:

Ośrodek Wypoczynkowy „Bałtyk" ul. Promienista 10 80-680 Gdańsk

http://www.wyspa.pl/static/prezentacje/baltyk/index.html www.ow-baltyk.pl

W pobliżu miejsca noclegowego znajdują się: sklepy spożywcze (niektóre czynne nawet do 22), restauracje (czynne do 21 lub

22), bankomat, piekarnia (czynna od 530), przystanek komunikacji miejskiej(autobusy do centrum Gdańska 112, 186).

http://www.wyspa.pl/ http://www.ztm.gda.pl/hmvc/index.php/sipinfo/wieceji/16

Program krajoznawczy:

1. Buczyniec

Obiekt turystyczny – Kanał Ostródzko-Elbląski, pochylnia Jelenie. Interpretacja dziedzictwa regionu na przykładzie zabytku techniki.

http://www.zegluga.com.pl/ https://www.youtube.com/watch?v=hnV5OXy80XY

https://www.youtube.com/watch?v=RxcGDaankdM

https://www.youtube.com/watch?v=168zEP-VECY

2. Elbląg

Dziedzictwo kulturowe jako walor turystyczny Elbląga. Elbląg jako ośrodek turystyczny (układ przestrzenny Starego Mista, kościół św. Mikołaja, gotyckie kamienice). Rekonstrukcja historycznego

centrum.

http://www.truso.republika.pl/page5398428204796813f038ae.html

3. Frombork

Frombork jako mały ośrodek turystyczny. Dziedzictwo kulturowe oraz obiekty historyczne jako walor turystyczny Fromborka (Mikołaj Kopernik, muzyka organowa, zespół obiektów Wzgórza Katedralnego,

kanonie zewnętrzne, wieża wodna. Panormam z dzwonnicy Radziejowskiego – krajobraz jako walor

turystyczny. http://katedra-frombork.pl/

http://katedra-frombork.pl/organy.html

Żuławy Wiślane: Ukształtowanie terenu, wody powierzchniowe, gospodarka, zapis w krajobrazie osadnictwa

krzyżackiego i oldenderskiego, atrakcje turystyczne.

4. Malbork

Dziedzictwo Malborka jako atrakcja turystyczna tego ośrodka turystycznego. Zamek krzyżacki w Malborku jako obiekt turystyczny z Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.

http://www.zamek.malbork.pl/

5. Mikoszewo Krajobraz naturalny i kulturowy Żuław Wiślanych. Ujście Wisły.

http://www.mierzeja.pl/mikoszewo.html

http://petla-zulawska.pl/

Ryc. 7. Centrum Elbląga. wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

1. Kościół św. Mikołaja, 2. Kościół Mariacki (obecnie Galeria EL), 3. Kościół św. Ducha (obecnie

biblioteka), 4. Brama Targowa, 5. Dawny Klasztor Brygidek (obecnie muzeum), 6. Zabytkowe kamienice.

Ryc. 8. Zamek w Malborku w 15. wieku.

Obiekt na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO (1997).

http://www.zamek.malbork.pl/

Ryc. 9. Typowy zamek krzyżacki

1. Wieża główna (stołp), 2. Dormitorium, 3. Kapitularz, 4. Kaplica, 5. Brama (w parterze), 6. Refektarz,

7. Dansker (gdańsko), 8. Dziedziniec otoczony krużgankami.

na podstawie: Henzler M., 2010, Mury konturów. Grunwald 1410 ostatnia wielka bitwa rycerska. Polityka wydanie specjalne

pomocnik historyczny, 4, 60-65.

4.4. Czwarty dzień, 17 maja 2018 r.

Trasa wycieczki w czwartym dniu

Przez trzy miasta, czyli od Grodu Neptuna do Miasta z Morza i Marzeń

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan.* Krainy

1 Gdańsk-Sobieszewo 0 Żuławy Wiślane

2 Gdańsk-Westerplatte

Port Gdański 21 21 x

3 Sopot 26 47 x

5 Gdynia-Orłowo 12 59 x

6 Gdynia Skwer-Kościuszki** 8 67 x

7 Gdańsk-Oliwa 18 85 x

10 Gdansk Główne i Stare Miasto 8 93 x

11 Gdańsk Długie Ogrody 2 95 x

12 Gdańsk-Sobieszewo 28 123 x

**) opcja, w miarę możliwości czasowych

Program krajoznawczy:

1. Gdańsk Westerplatte-Zewnętrzny Port Gdański (Port Północny): Port Gdański jako element gospodarki morskiej.

Miejsce historyczne – Westerplatte. Interpretacja dziedzictwa połączona ze zwiedzaniem historycznej

wojskowej składnicy tranzytowej.

2. Gdynia Orłowo: Klif Orłowski jako atrakcja turystyczna Gdyni. Trójmiejski Park Krajobrazowy. Przyrodnicze

uwarunkowania rekreacji w Orłowie (stromy brzeg – klif redłowski). Atrakcje turystyczne Orłowa.

3. Gdynia Centrum - Skwer Kościuszki-Molo Południowe:

Atrakcje turystyczne Gdyni (ORP Błyskawica, Dar Pomorza, Akwarium). Atrakcje turystyczne Gdyni. Historia miasta i współczesne funkcje miasta. Charakterystyka przestrzeni turystycznej.

4. Gdańsk-Oliwa

Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna w regionie Trójmiasto. Opactwo Cystersów w Oliwie jako dziedzictwo Pomorza.

5. Gdańsk Główne Miasto i Stare miasto:

Gdańsk jako centrum krajoznawcze w regionie Trójmiasto. Interpretacja dziedzictwa połączona ze

zwiedzaniem Głównego Miasta i Starego Miasta.

Gdańsk: Przejazd Sobieszewo-Westerplatte-Gdańsk Śródmieście:

1. Turystyczna-Sobieszewska-Elbląska-Siennicka-Mjr. H. Sucharskiego-Budowniczych Portu

Północnego.(Westerplatte);

Przejazd do Gdyni-Orłowa i na Skwer Kościuszki

Gdańsk-Westerplatte- Mjr. H. Sucharskiego-Siennicka-Długie Ogrody-Podwale Grodzkie

(Gdańsk Śródmieście)-Błędnik-Aleja Zwycięstwa-(Gdańsk Wrzeszcz, Gdańsk Oliwa)- Grunwaldzka-

Al. Niepodległości (Sopot)-Al. Zwycięstwa-Orłowska (Gdynia-Orłowo)-Orłowska-Al. Zwycięstwa-

Władysława IV-10 Lutego-Skwer Kościuszki.

Ryc. 11. Układ urbanistyczny Gdyni. wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

1. Teatr Muzyczny, 2. Muzeum Marynarki Wojennej, 3. Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie, 4.

Niszczyciel „Błyskawica - muzeum, 5. Żaglowiec „Dar Pomorza" - muzeum, 6. Kościół św. Antoniego, 7. Muzeum

Miasta Gdyni, 8. Urząd Miejski.

Przejazd do Gdańska-Oliwy Skwer Kościuszki- Grunwaldzka-10 Lutego- Władysława IV- -Al. Niepodległości (Sopot)-

Al. Zwycięstwa – Opata Rybinskiego – Cystersów (Gdańsk Oliwa)

Gdańsk-Oliwa Dzielnica Oliwa (właściwie miejskie osiedle) na tle innych części Gdańska jest wyjątkowa. Krajobraz oliwski to harmonia zieleni, zabytkowych budowli oraz nowoczesnego miasta rozciągniętego wzdłuż głównej ulicy –

Al. Zwycięstwa i Zatoki Gdańskiej.

Ryc. 12. Park Oliwski Źródło: http://archikatedraoliwa.pl/zabytki/Park-oliwski

Jest to jedna z najstarszych gdańskich dzielnic. Jest dziełem Cystersów sprowadzonych tutaj w 1186 r przez Sambora. Książę podarował Cystersi kilka osad, wśród których była również Oliwa. Zakonnicy przez wieki gospodarowali w swych dobrach, umiejętnie wykorzystując zasoby naturalne m.in. las. Nad Oliwskim Potokiem budowali młyny i kuźnie. Nadane im osady rozkwitły jako wsie klasztorne. Otaczały one opactwo, w którym w XIV w. wzniesiono murowany kościół, później wiele razy przebudowywany lub odbudowywany po zniszczeniach wojennych. Ostatnia gruntowna przebudowa w duchu baroku nastąpiła po pokoju oliwskim (1660). W 1688 r. w świątynię ozdobiono monumentalnym barokowym ołtarzem, a w 1755 r. Jan Wulf rozpoczął budowę organów trwającą ćwierć wieku. Dziś urzekają one swymi 110 głosami. W 1577 r. Cystersi założyli park. Tak przez kilka stuleci Cystersi stworzyli nieopodal Gdańska kompozycję gospodarczo -krajobrazową. Od 1874 r. Oliwa była miastem, a 1926 r. stała się dzielnicą Gdańska. Zapisem historii tej dzielnicy jest opactwo cysterskie wraz z parkiem, młyn, spichlerz a nade wszystko ul. Polanki – dawnej główny trakt z Oliwy do Gdańska, przy którym dzięki zachowanym dworom odnajdziemy klimat dawnego miasta Oliwy. Wirtualne zwiedzanie archikatedry: http://multipro.com.pl/katedra/

Przejazd do Gdańska-Głównego Miasta

Cystersów-Polanki-J. Bażyńskiego-Al. Grunwaldzka-Al. Zwycięstwa-BłędnikPodwale Grodzkie-

Długie Ogrody

Ryc. 10. Plan pieszej trasy miejskiej w Gdańsku wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

Zwiedzanie Głównego Miasta:

„Dobrzeć Polszcze z Gdańskiem, a z nią zaś Gdańskowi,

jako złotek koronie, a w niej diamentowi ..”

Objaśnienia do planu trasy (ryc. 7)

Długie Pobrzeże:

15. Brama Zielona 25. Brama Chlebnicka 32. Brama Mariacka 33. Żuraw Długi Targ: 24. Dom Pod Aniołami 23. Dom Schleiffów 11. Złota Kamienica 13. Dwór Artusa 14. Fontanna Neptuna ul. Długa: 9. Ratusz 8. Dom Królów Polskich 7. „Lwi Zamek" 6. Dom Adam i Ewa 5. Dom Uphagena 4. Dwór Bractwa św. Jerzego 3. Złota Brama 2. Katownia i Wieża Więzienna 1. Brama Wyżynna ul. Tkacka: 27. Baszta „Słomiana" 26. Zbrojownia ul. Piwna: 30. Kościół NMP

Przejście na Stare Miasto (Żuraw, Bosmańska-Tokarska-Warzywnicza-Targ Rybny-Podwale

Staromiejskie-Tartaczna-Pl. Obrońców Poczty Polskiej)

Zwiedzanie Starego Miasta

Pl. Obrońców Poczty Polskiej -Zamkowa-Stolarka-Św. Katarzyny-Na Piaskach-Bielańska-

Elżbietańska-Garncarska.

Objaśnienia do planu trasy (ryc. 7)

43. Ratusz Staromiejski

44. Wielki Młyn 45 Mały Młyn 46. Kościół św. Katarzyny 47. Kościół św. Brygidy 50. Dom Opatów Pelplińskich 53. Gmach Poczty Polskiej

Przejazd do Gdańska-Sobieszewa

Długie Ogrody-Wały Jagiellońskie-Podwale Przedmiejskie-Reduta Żbik-Elbląska-Sobieszewska-

Turystyczna

4.5. Piąty dzień, 18 maja (piątek).

Trasa wycieczki w piątym dniu

Od Kaszubów do miasta Kopernika, gotyku na dotyk i pierników

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan.* Krajoznawstwo

1 Gdańsk-Sobieszewo 0

2 Gdańsk-Śródmieście 21 21 6

3 Gdańsk-Kiełpinek 12 33 12

4 Żukowo 13 46 16

5 Kartuzy 12 58 14

6 Garcz 7 65 8

7 Chmielno 2 67 2

8 Brodnica 12 79 14

9 Ostrzyce 2 81 2

10 Wieżyca 8 89 10

11 Kościerzyna 15 104 18

12 Zblewo 35 139 42

13 Starogard Gdański 14 153 17

14 Jabłowo 6 159 7

15 Pelplin 9 168 11

16 Gniew 11 179 13

17 Nowe 23 202 28

18 Dolna Grupa 11 213 13

19 Terespol Pomorski 25 238 30

20 Chełmno 18 256 22

21 Toruń 39 295 47

*) czas przejazdu w minutach.

Nocleg:

Camping TRAMP ul. Kujawska 14

87-100 Toruń

fax: 56 654-71-87 www.campingtramp.pl/

Program krajoznawczy:

1. Kartuzy

Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera. Kultura kaszubska jako dziedzictwo Pomorza oraz

atrakcja turystyczna regionu Kaszubskiego.

2. Brodnica (Złota-Góra) Krajobraz młodoglacjalny jako walor turystyczny Pojezierza Kaszubskiego (regionu Kaszubskiego).

3. Pelplin Obiekt turystyczny (sakralny) jako atrakcja turystyczna małego miasta. Interpretacja dziedzictwa połączona ze zwiedzaniem pocysterskiego zespołu klasztornego.

4. Gniew Obiekt turystyczny (zabytek architektury) jako atrakcja turystyczna. Interpretacja dziedzictwa na przykładzie zamku krzyżackiego w Gniewie. Krajobraz Doliny Dolnej Wisły jako walor turystyczny Pojezierzy Południowopomorskich.

5. Chełmno Miasto historyczne jako atrakcja turystyczna. Zwiedzanie miasta połączone z interpretacją dziedzictwa.

6. Toruń

Centrum krajoznawcze na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zwiedzanie historycznego centrum połączone z interpretacją dziedzictwa.

Ryc. 14. Centrum Chełmna

wg. Chełmno- miasto zakochanych, Chełmska Informacja Turystyczna, Chełmno 2013.

1. Szachownicowy układ ulic (XIII w.), 2. Rynek, 4. Ratusz gotycko-renesansowy, 5. Średniowieczny

wzorzec miary „Pręt chełmiński” (4,35 m), 7. Kościół farny Wniebowzięcia NMP, 8. Relikwie św. Walentego, 9. Kościół św. Ducha, 10. Kaplica św. Marcina, 11. Baszta Prochowa, 12. Mury obronne

XIII/XIV w.,

Ryc. 15. Plan pieszej trasy miejskiej w Toruniu wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

1. Ratusz 2. Pomnik Mikołaja Kopernika, 3. Zabytkowe kamienice, 4. Kamienica pod Gwiazdą, 5. Kościół św. Ducha, 6. Zabytkowa kamienica Hotel „Pod Trzema Koronami", 7. Dwór Artusa -obecnie Collegium Maximum UMK, 8. Barokowa kamienia z „Łukiem Cezara”, 9. Kościół NMP, 10. Brama Klasztorna, 11. Brama Żeglarska, 12. Brama Mostowa, 13. Krzywa Wieża, 14. Dawny pałac biskupów, 15. Bazylika św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty,16. Dom Mikołaja Kopernika - obecnie muzeum, 17. Pałac Fengera, 18. Zabytkowe śpichlerze, 19. Pałac Eskenów, 20. Mury staromiejskie, 21. Ruiny zamku krzyżackiego, 22. Baszta „Koci Łeb", 23. Baszta „Monstrancka", 24. Baszta „Wartownia”, 25. Dawny zbór ewangelicki, 26. Apteka „Pod Lwem", 27. Gospoda „Pod Modrym Fartuchem", 28. Kościół św. Jakuba, 29. Toruńskie Towarzystwo Naukowe, 30. Muzeum Etnograficzne, 31. Teatr im. Wilhelma Horzycy.

Ryc. 16. Historyczne centrum Torunia – Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO.

wg Toruń Stare Miasto, Informacja Turystyczna, Toruń 2014.

1. Pomnik Mikołaja Kopernika, 2. Ratusz Staromiejski, 3. Dom Mikołaja Kopernika, 4. Katedra śś. Janów, 5. Kościół NMP, 6. Kościół św. Jakuba, 7. Ruiny Zamku Krzyżackiego, 8. Kamienica Pod

Gwiazdą, 9. Krzywa Wieża, 10. Brama Klasztorna, 11. Brama Żeglarska, 12. Brama Mostowa, 13. Dwór Artusa, 14. Dom Eskenów, 15. Pałac Dąmbskich, 16. Śpichrz barokowy, 17. Śpichrz gotycki,

18. Statuetka Flisaka, 19. Planetarium, 20. Muzeum Etnograficzne.

4.6. Szósty dzień, 19.05.2018 (sobota)

Trasa wycieczki w szóstym dniu

Od toruńskich pierników do krakowskich precli

L.p. Miejscowość-węzeł mapa-km suma-km czas plan. Krajoznawstwo

1 Toruń 0

2 Ciechocinek 20 20 30

2 Stryków 150 170 136

3 Łódź Manufaktura 20 190 24

4 Łódź Księży Młyn** 10 200 20

5 Piotrków Tryb. 50 250 60

Kleszczów 30 280 60

6 Częstochowa 50 330 96

7 Poczesna 13 343 16

8 Koziegłowy 13 356 16

9 Siewierz 19 375 23

10 Dąbrowa Górnicza 18 393 22

11 Olkusz 24 417 29

12 Kraków 35 452 42

*) czas planowany w min.

**) w miarę możliwości czasowych

Program krajoznawczy:

1. Włocławek: Historia i funkcje miasta, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji uzdrowiskowej.

Region turystyczny Kujawy.

2. Łódź:

Łódź jako ośrodek turystyczny. Obiekty postindustrialne jako atrakcja turystyczna na przykładzie d. przędzalni Poznańskiego (obecnie Manufaktura) i Księżego Młyna. Historia zapisana w krajobrazie

miasta.

3.Kleszczów:

Elektrownia, kopalnia węgla brunatnego, ośrodek rekreacyjny. Plany rozwoju rekreacji na terenie pogórniczym, po zakończeniu eksploatacji węgla brunatnego.

Ryc. 17. Centrum Łodzi wg. Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon Miast Polskich, Muza S.A., Warszawa: 1103 ss.

9. Pałac Poznańskiego - obecnie Muzeum His toryczne Miasta Łodzi (Manufaktura) 12. Zespół przemysłowo-mieszalny „Księży Młyn"

5. Organizacja ćwiczeń Ćwiczenia prowadzą: dr hab. Mariusz Szubert, prof. UP, dr Paweł Kroh.

W czasie ćwiczeń studenci są pilotami i przewodnikami wycieczki. Przekaz

informacji krajoznawczej będzie oceniany. Każdy student musi wystąpić

w roli przewodnika wycieczki. Pozytywna ocena prowadzenia wycieczki jest jednym

z warunków zliczenia ćwiczeń terenowych.

Właściwe przygotowanie się do zajęć terenowych obejmuje:

• zgromadzenie literatury oraz map,

• analiza trasy przejazdu na podstawie mapy (lub planu miasta),

• kompilację wiedzy z różnych źródeł,

• przygotowanie się do roli przewodnika wycieczki.

Wyjazd na zajęcia 14 maja 2018 r. (poniedziałek) o godz.

530 . Zbiórka na parkingu przed budynkiem głównym Uniwersytetu (ul.

Podchorążych 2) o godz. 515. Nie oczekujemy na spóźnialskich!

Zakończenie ćwiczeń 19 maja 2017 r. ok. godz. 19 w Krakowie, na parkingu

przed budynkiem głównym Uniwersytetu Pedagogicznego (ul. Podchorążych 2).

Wszyscy uczestnicy ćwiczeń rozpoczynają i kończą zajęcia w wyżej wymienionych

miejscach.

1. Proszę o punktualne przybycie na miejsce zbiórki przed odjazdem na ćwiczenia. Nie będziemy

oczekiwać na spóźnialskich. Autokar będzie podstawiony na parkingu przed budynkiem głównym UP

(od strony północnej) kwadrans przed odjazdem.

2. Proszę zabezpieczyć prowiant na kolację w pierwszym dniu i śniadanie w drugim dniu.

W Rybitwach nie ma możliwości zrobienia zakupów w miejscowych sklepach. Po drodze też takiej

sposobności raczej nie ma. Proszę nie liczyć na zrobienie zakupów spożywczych w obrębie

warszawskiej Starówki (może nie będzie na to czasu).

3. Proszę śledzić prognozę pogody. W przypadku przewidywanego ochłodzenia wskazane jes t

zabranie śpiworów. Nocujemy w domkach campingowych, w których nie ma ogrzewania.

4. Każdy student musi posiadać następujące dokumenty: Dowód Osobisty, ważną Legitymację

Studencką (bilety ulgowe) oraz ważne ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków

(NNW).

5. Raz jeszcze przypominamy o konieczności wydrukowania w całości Przewodnika do

ćwiczeń terenowych, spięciu kartek (w skoroszycie lub bindownicy) i zabraniu go na

zajęcia. Przewodnik proszę podpisać na pierwszej stronie, we wskazanym miejscu.

6. Podczas zajęć należy bezwzględnie przestrzegać podanych godzin odjazdu autokaru

z parkingów. Spóźnienia nie będą tolerowane. W przypadku naruszenia harmonogramu zajęć dojazd do grupy lub miejsca noclegu we własnym zakresie i na własny koszt.

7. Konsultacje

U wykładowców prowadzących ćwiczenia. Terminy konsultacji na wirtualnej tablicy ogłoszeń

IG.

5.1. Zaliczenie ćwiczeń:

Podstawą zaliczenia ćwiczeń jest zaliczenie z oceną:

Kryteria pozytywnego zaliczenia ćwiczeń:

• obecność na zajęciach od wyjazdu do powrotu,

• pozytywna ocena roli przewodnika wycieczki (wg kryteriów poniżej),

• aktywny udział w całych ćwiczeniach (np. udział w dyskusji, pozytywna

ocena zadań wykonywanych podczas ćwiczeń i inne),

• posiadanie i korzystanie z map i planów miast,

• posiadanie i znajomość przewodnika do ćwiczeń,

• posiadanie map samochodowych (atlas) w skali nie mniejszej

od 1:200 000,

• przestrzeganie regulaminu ćwiczeń terenowych.

Aktywny udział w ćwiczeniach oznacza nie tylko pełnienie roli przewodnika

wycieczki, lecz również: korzystanie z map zarówno w terenie jak i w autokarze -

w czasie jazdy (śledzenie trasy przejazdu), prowadzenie notatek, udział

w dyskusji, robienie. Posiadanie map samochodowych w skali nie mniejszej od

1:200 000 (atlas samochodowy) jest obowiązkowe dla każdego uczestnika ćwiczeń .

Ponadto wskazane jest zabranie map turystycznych (np. Pojezierze Kaszubskie,

Żuławy Wiślane, Pobrzeże Bałtyk u, Zalew Wiślany) oraz planów miast (np. Warszawy,

Torunia, Gdańska Sopotu i Gdyni (Trójmiasto), Elbląga, Łodzi).

Każdy student obowiązkowo zapoznaje się z Przewodnikiem do ćwiczeń

terenowych, który po wydrukowaniu w całości i spięciu kartek (skoroszyt,

bindowanie) zabiera na ćwiczenia.

Kryteria oceny roli przewodnika wycieczki (3,0, 3,5, 4,0, 4,5, 5,0):

• zakres i poprawność merytoryczna przekazywanych treści,

• metodyka i sposób prezentacji (m. in. dobór metod, kontakt ze

słuchaczami, współpraca z kierowcą, interpretacja dziedzictwa),

• powiązanie obserwacji terenowych z komentarzem słownym.

W przypadku negatywnej oceny wystąpienia, stwierdzenia biernej postawy

studenta w czasie zajęć, naruszenia Regulaminu ćwiczeń terenowych student

skierowany będzie do powtórnego odbycia ćwiczeń i ich zaliczenia w maju 2018 r.

Podobnie skutkować będzie nieobecność na zajęciach bez względu na okoliczności.

Każdy uczestnik ćwiczeń zobowiązany jest to przestrzegania Regulaminu

ćwiczeń terenowych organizowanych w Instytucie Geografii Uniwersytetu

Pedagogicznego w Krakowie (zał. 4.3.). Studenci naruszający ustalenia zawarte

w Regulaminie będą usunięci z ćwiczeń terenowych, co jest równoznaczne

z ich niezaliczeniem. W tym przypadku zaliczenie ćwiczeń może nastąpić tylko

po powtórnym w nich udziale (maj 2019 r.) i spełnieniu warunków zaliczenia.

5.2. Koszty udziału w ćwiczeniach pokrywane przez studentów:

Lp. Świadczenie Kwota (PLN)

1.

Transport

uwaga: ostateczny koszt transportu na jednego uczestnika ćwiczeń zależny będzie od liczby uczestników ćwiczeń oraz ilości przejechanych kilometrów – kalkulacja dla 43 osób oraz 2050 km.

Koszt transportu

przeliczony dla jednego

studenta.

około 250,00

ostateczna kwota znana będzie

po skalkulowaniu kosztów

transportu przez firmę

transportową na rok 2018.

2. Noclegi

Rybitwy 35

Stare Jabłonki 45

Gdańsk 2x60 PLN 120

Toruń 45 lub 20 w zależności od

standardu noclegu

3.

Bilety wstępu,

Uwaga ceny wg cennika z 2017 r.

Wilczy Szaniec 10,00 (U); 15,00 (N)

Frombork Wieża

Radziejowskiego 5,00 (U); 8,00 (N)

Frombork katedra koncert

5,00 (U); 8,00 (N)

Kartuzy Muzeum Kaszubskie przewodnik

6,00 (U); 10,00 (N)

60,00

Pelplin -katedra 4,00 (U); 8,00 (N)

**) na podstawie ważnej legitymacji studenckiej

5.3 Ubezpieczenie

Każdy student obowiązany jest posiadać indywidualne ubezpieczenie NNW, które zawiera we własnym zakresie. Za brak ubezpieczenia odpowiada student. W przypadku braku ubezpieczenia organizatorzy ćwiczeń terenowych

w ramach kursu Ćwiczenia terenowe z Krajoznawstwa oraz pracownicy prowadzący te zajęcia nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności z tytułu następstw nieszczęśliwych wypadków podczas ćwiczeń terenowych (zajęć) od ich rozpoczęcia do ich zakończenia.

6. Literatura Podręczniki: Kanon Krajoznawczy Polski, Wyd. Kraj, Warszawa 2005, 375 ss. Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 441 ss. Kruczek Z., Kruczek A., Nowacki M., 2010, Krajoznawstwo zarys teorii i metodyki, Prokresnia, Kraków, 249 ss. Malarz R., Gaweł Ł., 2012, Walory i atrakcje turystyczno-krajoznawcze Polski, Attyka, Kraków, 272 ss. Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1998, 1046 ss. Szubert M. (red), 2016, Przewodnik do ćwiczeń z krajoznawstwa, Krajoznawcza wędrówka szlakami historii, kultury i tradycji. Wielka encyklopedia krajoznawcza Polski, 2008, Publikat, Warszawa: 405 ss. Przewodniki: Bałdowski J., 1997, Przewodnik, Warmia Mazury Suwalszczyzna, Sport i turystyka, Warszawa, 382 ss. Glinka T., Kamiński M., Piasecki M., Przygoda K., Walenciak A., 1998. Przewodnik po Polsce, Mazowsze Północne, Sport i Turystyka, Warszawa, 647 ss. Polska, podróże z historią, przewodnik turystyczny, carta Blanca, Warszawa: 400 ss. Glinka T., Kamiński M., Piasecki M., Przygoda K., Walenciak A., 1997. Przewodnik po Polsce, Podlasie, Sport i Turystyka, Warszawa, 447 ss. Glinka T., Walenciak A., Walenciak P., 2002, Przewodnik po Polsce, Małopolska północno-zachodnia, Góry Świętokrzyskie, Częstochowa, Kielce, Radom, Sport i Turystyka, Warszawa, 451 ss. Matuszczyk A., Orliński N., Zinkow J., 1991, Przewodnik, Małopolska południowo-zachodnia, Sport i Turystyka, Warszawa, 606 ss. Wydawnictwo Copernicus: • Okolice Warszawy okolice Kazimierza Dolnego, • Wielkie Jeziora Mazurskie, • Wybrzeże Bałtyku. Mapy i atlasy turystyczne: Mapa krajoznawcza, PPWK im. E. Romera S.A>. Warszawa-Wrocław, 1994-1998, arkusze: 1. Pomorze Zachodnie Wielkopolska północno-zachodnia, 2. Kaszuby, Kujawy, Wielkopolska północno-wschodnia,

3. Warmia Mazury Zachodnie Mazowsze Zachodnie, 4. Mazury Wschodnie Podlasie Mazowsze Wschodnie, 5. Dolny Śląsk Sudety Wielkopolska południowo-zachodnia, 6. Górny Śląsko i Wielkopolska południowo-wschodnia, 7. Małopolska Zachodnia, Karpaty Zachodnie, 8. Małopolska Wschodnia Karpaty Wschodnie Mapy turystyczne wyd. Compass – Kraków w wersji papierowej i cyfrowej oraz w systemie See Map - dobór map w zależności od potrzeb Strony internetowe: Turystyka: http://www.pot.gov.pl/ http://mazury.info.pl/ Żuławy: www.zulawy.org Wykaz literatury uzupełniającej Biskup M., Czaja R., (red.), 2009, Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach, władza i społeczeństwo, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 576 ss. Cebulak K., 2010, Delta Wisły powyżej i poniżej poziomu morza, Stowarzyszenie Żuławy i Lokalna Grupa Działania Żuławy Mierzeja,NowyDwór Gdański: 61 ss. http://www.zulawyimierzeja.org.pl/download/Delta.pdf Domy Żuławskie, w poszukiwaniu zaginionej tradycji budownictwa, Lokalna Grupa Działania Żuławy i Mierzeja, Nowy Dwór Gdański, 2009: 90ss. http://www.zulawyimierzeja.org.pl/download/Domy zulawskie.pdf Jagielski T., 2008, Steblewo, historia wsi Żuławskiej, AGNI, Pruszcz Gdański: 72 ss. http://www.kaszubi.pl/kbi/download/Steblewo.pdf Kwiatek J., Lijewski T., 1998, Leksykon miast Polskich, Muza S.A., Warszawa, 1103 ss. Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 2008, Geografia turystyki Polski, PWE Warszawa, 384 ss. Okoniewska B., 1992, Gospodarka rolna i osadnictwo na Żuławach w okresie powojennym, Wisła w dziejach i kulturze Polski, 7, Wyd. UW, Warszawa: 100 ss. 7. Regulamin ćwiczeń terenowych

Regulamin ćwiczeń terenowych organizowanych w Instytucie Geografii Uniwersytetu

Pedagogicznego w Krakowie

(obowiązujący na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych)

Ćwiczenia terenowe (regionalne, przedmiotowe i obozy) są jednostką zajęć dydaktycznych

przewidzianych w programie studiów i obowiązują w trakcie ich trwania wszelkie przepisy przewidziane

Regulaminem Studiów UP, w tym zapisane w nim obowiązki studenta. Studenci są zobowiązani do

przestrzegania przepisów Regulaminu Studiów UP oraz regulaminu obowiązującego w miejscu

zakwaterowania, przepisów BHP i regulaminu PPOŻ, zarówno w godzinach zajęć jak i poza nimi.

Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest zapoznanie się z regulaminem zajęć terenowych,

potwierdzone podpisem uczestnika.

Wymiar czasowy i koszt zajęć terenowych

1. Ćwiczenia terenowe trwają w dniach ustalonych przez Dyrekcję Instytutu lub pracownika naukowo -

dydaktycznego odpowiedzialnego za ich organizację oraz odbywają się według codziennego planu

zajęć ogłoszonego przez ich prowadzącego.

2. Prowadzący ćwiczenia przed ich rozpoczęciem ma obowiązek podać szczegółowe zasady ich

odbywania i informacje związane z bezpieczeństwem.

3. W czasie zajęć studenci zobowiązani są do aktywnego i punktualnego w nich uczestnictwa oraz

wykonywania poleceń prowadzącego ćwiczenia.

4. Wymiar dzienny zajęć terenowych jest określony programem studiów. Codzienny czas trwania zajęć

na ćwiczeniach terenowych określa prowadzący zajęcia, podając termin rozpoczęcia i zakończenia

ćwiczeń każdego dnia.

5. Studenci ponoszą koszty zakwaterowania, wyżywienia, przejazdów na trasie ćwiczeń (w tym udziału

w kosztach wynajęcia autobusu) oraz ewentualne dodatkowe koszty związane z realizacją ćwiczeń (np.

bilety wstępu). Przybliżony łączny koszt uczestnictwa w zajęciach powinien być określony przed

rozpoczęciem zajęć.

6. Studenci uczestniczący w ćwiczeniach terenowych zobowiązani są do:

a. indywidualnego ubezpieczenia się od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) w zakresie

obejmującym specyficzne uwarunkowania i miejsce odbywania ćwiczeń (z wyjątkiem sytuacji, w których

całościowe ubezpieczenie studenckie na dany rok akademicki obejmuje także wszelkie ćwiczenia

terenowe prowadzone poza budynkami uczelni),

b. posiadania odzieży ochronnej dostosowanej do specyfiki zajęć terenowych, zgodnie z poleceniem

prowadzącego ćwiczenia terenowe,

c. zgłoszenia z wyprzedzeniem problemów zdrowotnych, mogących być przeszkodą w uczestnictwie

w zajęciach, a także poinformowania prowadzącego zajęcia, przed ich rozpoczęciem, o konieczności

przyjmowania leków mogących zaburzać sprawność psychofizyczną uczestnika.

7. Oddalanie się od grupy w trakcie zajęć bez uzgodnienia z prowadzącym zajęcia jest niedozwolone.

8. Obecność osób trzecich w czasie trwania ćwiczeń terenowych oraz możliwość pozostania na noc

osób trzecich w miejscu zakwaterowania grupy (zarezerwowanym dla grupy studentów IG UP) jest

możliwa wyłącznie za zgodą prowadzącego ćwiczenia.

9. W trakcie ćwiczeń terenowych student nie może znajdować się pod wpływem alkoholu lub środków

odurzających. Za postępowanie uchybiające godności studenta, student ponosi odpowiedzialność

przed komisją dyscyplinarną. Rażące naruszenie regulaminu jest niezwłocznie zgłaszane Dyrekcji

Instytutu, a student może być decyzją prowadzącego skreślony z listy uczestników, co oznacza

przerwanie ćwiczeń i brak ich zaliczenia.

10. Na poszczególnych ćwiczeniach terenowych mogą obowiązywać szczegółowe zasady określone

przez prowadzącego zajęcia przed rozpoczęciem zajęć i wynikające z ich specyfiki. Niestosowanie się

do tych zasad może być podstawą do skreślenia z listy uczestników zajęć.

Uzyskanie zaliczenia ćwiczeń

11. Warunki zaliczenia ćwiczeń określa prowadzący ćwiczenia i ogłasza je przed rozpoczęciem lub na

początku zajęć. Niespełnienie warunków zaliczenia lub nieprzestrzeganie regulaminu jest podstawą do

niezaliczenia ćwiczeń terenowych.