Kosmetyki do makijażuKosmetyki do makijażu, nazywane są też kosmetykami kolorowymi lub upiększającymi.Typowe kosmetyki do makijażu zazwyczaj nadają skórze nietrwały kolor, który łatwo można zmyć. Nowoczesne kosmetyki do makijażu coraz częściej mają dodatkowe działanie: pielęgnacyjne, ochronne (w tym przed promieniowaniem UV) oraz tuszują niektóre zmiany chorobowe. Do kosmetyków upiększających nie zalicza się farb do włosów, ponieważ są to zupełnie inne preparaty - pod względem składu, bezpieczeństwa i wymagań prawnych.Najważniejsze składniki kosmetyków do makijażu to pigmenty oraz barwniki. Jaka jest różnica? Pigmenty są to substancje nierozpuszczalne w żadnym rozpuszczalniku lub innych składnikach kosmetyku, które dają efekt kryjący na skórze lub w kosmetyku, natomiast barwnik jest to substancja rozpuszczalna w jakimś nośniku (np. w wodzie lub w oleju), która nadaje efekt transparentny, przezroczysty.We wszystkich kosmetykach kolorowych znajdują się dwie grupy surowców, jest to baza, czyli podstawa produktu oraz surowce nadające kolor, pigmenty lub barwniki.Do kosmetyków kolorowych zaliczamy m.in.: szminki i produkty do ust, lakiery do paznokci, podkłady pod makijaż, pudry, róże, cienie do powiek oraz tusze do rzęs.SzminkiSzminka ma zazwyczaj formę sztyftu ze składników tłuszczowych o dość twardej konsystencji. Szminka musi zawierać takie składniki, które umożliwią łatwe rozprowadzanie na ustach, a jednocześnie nadadzą szmince twardość i dużą przyczepność do skóry - szminka nie może przecież spływać i powinna jak najdłużej utrzymywać się na ustach.W swoim składzie zawiera: woski, czyli substancje stałe, silikony, plastyfikatory, czyli substancje ciekłe nadające miękkość, np. oleje, a także pigmenty i barwniki.Wytwarzanie szminki jest bardzo proste. Odpowiednie surowce topi się, następnie dodaje się barwniki, dokładnie miesza i wszystko wlewa do formy, w której zastyga pomadka w odpowiednim kształcie.Klientki wiedzą jak bardzo różnią się pomadki, niektóre są bardzo trwałe i matowe, inne z połyskiem i mniej trwałe, zależy to od substancji bazowych z jakich są produkowane.Błyszczyki i pomadki Błyszczyk jest zazwyczaj transparentny, czy przezroczysty. Zawiera najczęściej barwniki, a nie pigmenty. Produkty te są łatwe do rozprowadzenia i nadają ustom połysk.Błyszczyki najczęściej aplikujemy za pomocą pędzelka, więc w składzie zawierają głównie składniki ciekłe, aby można je było łatwo rozprowadzić na ustach.Konturówki i kredkiKonturówki do ust, czy kredki do oczu posiadają podobny skład do szminek, ale zawierają więcej pigmentów, co zapewnia dużą siłę krycia.PudryGłówne funkcje pudru to:Matowienie cery, ukrywanie widocznych niedoskonałości skóry, zmian koloru,Absorbowanie składników potu i sebum.Dzięki zastosowanym pigmentom i barwnikom rozróżniamy pudry przezroczyste, półprzezroczyste i kryjące.Co znajduje się w składzie pudru?Główne składniki pudrów to pigmenty białe, które dają efekt kryjący i tuszują niedoskonałości cery.Ważne składniki to także pigmenty kolorowe, które nadają określony kolor i odcień. W pudrach stałych dodatkowo stosuje się składniki zlepiające cząstki barwników i pigmentów w celu nadania odpowiedniej formy i konsystencji kosmetyku.Nośniki i pigmenty bazowe stosowane w pudrach to:Talk (INCI Talc), ma słabe właściwości kryjące i przylegające do skóry, przez co jest łatwo zmywalny wodą, może być przezroczysty, a także nadawać poślizg, co ułatwia rozprowadzanie pudru,Ditlenek tytanu (INCI Titanium Dioxide) i tlenek cynku (INCI Zinc Oxide) – białe pigmenty, nieprzezroczyste, dają bardzo silny efekt kryjący,Kaolin – nadaje matowość i dobrze przylega do skóry, dzięki czemu puder nie osypuje się z twarzy,Stearynian cynku (lub glinu) –biały proszek, nierozpuszczalny w wodzie, poprawia przyleganie pudru do skóry.Puder może zawierać także:Emolienty - poprawiają właściwości aplikacyjne pudrów - zmniejszają pylistość, a upudrowana skóra jest gładsza w dotyku. Stosowane surowce to pochodne lanoliny, silikony, ciekłe włoski. W pudrach nie stosuje się raczej olejów roślinnych, ponieważ mogą jełczeć,

Filtry UV - dziś coraz więcej pudrów zawiera składniki chroniące przed szkodliwym wpływem promieniowania UV,Konserwanty – pudry należy konserwować, ponieważ często zawierają substancje absorbujące wilgoć, a mikroorganizmy rozwijają się w wilgotnym środowisku.Przedstawione składniki to substancje najczęściej stosowane i przykładowe. Każda receptura tworzona jest jednak indywidualnie, dlatego puder może zawierać także inne substancje bazowe, aktywne itpPodkład pod makijaż - to zawiesina pudru w kremie. W porównaniu z pudrem może dawać dodatkowy efekt pielęgnacyjny. Wytwarza na powierzchni skóry film, który powinien być kompatybilny z inni kosmetykami do makijażu.Pudry prasowane i cienie do oczu – takie kosmetyki zawierają dodatkowo substancję zlepiającą pozostałe składniki pudru.Pudry kompaktowe– podobne do pudrów prasowanych, posiadają jednak więcej składników tłuszczowych i substancji stałych niż w podkładach, dla uzyskania odpowiedniej konsystencji.Tusze do rzęs czyli mascaryNadają rzęsom kolor. Zazwyczaj pogrubiają lub optycznie wydłużają rzęsy. Często działają też pielęgnacyjnie.Najczęściej stosowane składniki w tuszach do rzęs:Polimery - nadają elastyczność oraz tworzą film na powierzchniSilikony - zapewniają łatwiejszą aplikację i rozprowadzanie preparatuWoski - zapewniają lepsze przyleganie, nadają efekt pogrubieniaPigmenty.Lakiery do paznokciIdealny lakier to taki, który daje się łatwo rozprowadzać, tworzy gładką powierzchnię, nie marze się pod pędzelkiem, nie ścieka, dobrze pokrywa nierówności, szybko wysycha i tworzy elastyczny film, który się nie ściera. Składniki lakierów do paznokci muszą dobrze przylegać do płytki paznokcia, nie powinny penetrować w głąb. Należy pamiętać, że martwa płytka paznokciowa znajduje się na podłożu żywym, a ponadto styka się ze skórą i dlatego lakier powinien być przede wszystkim bezpieczny.Dlatego też wytworzenie dobrego lakieru nie jest łatwe.Jakie składniki zwykle znajdziesz w lakierze do paznokci? Pigmenty i barwniki, czyli substancje nadające barwę, Bazę, która tworzy film na powierzchni paznokcia, może składać się z kilku składników np. nitroceluloza, polimery. Rozpuszczalniki organiczne, które stanowią rozpuszczalnik dla polimerów, ułatwiają równomierne rozprowadzanie i zapewniają odpowiednio szybkie wysychanie lakieru. Są to np. estry kwasu octowego (octan etylu, octan butylu). Rozpuszczalniki nie mogą odparowywać bardzo szybko, ponieważ powoduje to matowienie lakieru, dlatego nie należy suszyć paznokci ciepłym powietrzem, chyba, że preparat jest do tego przeznaczony.

Plastyfikatory, czyli substancje, które zapewniają, że lakier nie odpryskuje, np. kamfora, ftalan dietylu.Przykładowy skład lakieru do paznokci:Składnik: NitrocelluloseFunkcja: Nitroceluloza, substancja tworząca warstwę lakieruSkładnik:Funkcja: Żywica poliestrowa, dodatkowy składnik tworzący warstwę lakieruSkładnik: IsopropanolFunkcja: Izopropanol, rozpuszczalnik, który ułatwia rozpuszczenie nitrocelulozySkładnik: CamphorFunkcja: Kamfora, plastyfikatorSkładnik: BentoniteFunkcja: Bentonit, zagęstnik, nadaje odpowiednią konsystencję i powoduje, że lakier nie spływaSkładnik: Ethyl Acetate, Butyl AcetateFunkcja: Octan etylu i octan butylu, rozpuszczalniki, umożliwiają rozprowadzenie lakieru na paznokciu, po nałożeniu lakieru odparowująSkładnik: CI 40820, CI 774901Funkcja: Barwniki i pigmenty

Zmywacze do paznokciZmywacz do paznokci powinien usuwać wszystkie składniki lakieru. Jednocześnie nie powinien odtłuszczać paznokcia. Płytka paznokciowa zawiera pewną liczbę lipidów, które nadają jej elastyczność. Zmywacze do paznokci, których głównym składnikiem są rozpuszczalniki organiczne (np. Acetone, Ethyl acetate) bardzo dobrze rozpuszczają substancje tłuszczowe i mogą wymywać lipidy płytki paznokciowej. Może to prowadzić do odtłuszczenia i wysuszenia wierzchniej warstwy paznokcia, a tym samym zwiększenia łamliwości. Dlatego bardzo często zmywacze zawierają składniki natłuszczające, np. olej rycynowy. Olej rycynowy jest cennym składnikiem, ponieważ penetruje w głąb paznokcia i uzupełnia usunięte lipidy płytki paznokciowej.

Kosmetyki do pielęgnacji włosówWłosy zawsze były bardzo ważnym elementem urody, ozdobą wyglądu. Ludzie w średniowieczu myli głowę bardzo rzadko (raz w roku), a wygląd włosów zastępowali perukami o pięknych regularnych lokach i falach. Jednak w kolejnych stuleciach higiena osobista stała się nieodzownym elementem codziennej toalety.W XX wieku nastąpił gwałtowny wzrost rynku kosmetyków, w tym preparatów do włosów. Obecnie o włosy dbamy codziennie, dlatego kosmetyki do włosów stanowią szeroką gamę produktów, przeznaczonych do mycia, pielęgnacji, kondycjonowania i układania. Należą do nich: szampony, odżywki, toniki, maseczki, lakiery, pianki, żele, sera oraz wiele innych form, przeznaczonych do różnych rodzajów włosów. Kosmetyki pozwalają na utrzymywanie włosów w dobrej kondycji poprzez nadanie im odpowiednich właściwości.SzamponySzampony to preparaty przeznaczone do mycia włosów. Dobry szampon powinien usuwać wszelkie zanieczyszczenia znajdujące się na włosach, takie jak łój, pot, martwe komórki naskórka, a także użyte preparaty kosmetyczne - lakiery, żele, woski, pianki, itd. Dlatego podstawowymi składnikami szamponów są związki powierzchniowo czynne, które mają działanie myjące.Wybór szamponu przez konsumenta podyktowany jest zwykle indywidualnymi oczekiwaniami związanymi z rodzajem włosów, pojawiającym się problemem na skórze głowy, zapachem szamponu, czy konsystencją. Dlatego zazwyczaj oprócz typowych środków myjących szampony zawierają także substancje, które wpływają na wygląd włosów i stan skóry głowy, na przykład substancje kondycjonujące, czy substancje o działaniu przeciwłupieżowym.Większość szamponów zawiera też substancje zapewniające trwałość i odpowiednie właściwości aplikacyjne: stabilizatory, substancje pianotwórcze i stabilizujące pianę, modyfikatory lepkości oraz konserwanty.Pod względem formy fizykochemicznej szampony mogą być emulsjami, klarownymi żelami lub spray’ami.W składzie szamponów znajdują się typowe substancje powierzchniowo czynne, podobne lub identyczne do tych, które stosowane są w większości preparatów do mycia ciała. Są to na przykład:Sodium Laureth Sulfate – sól sodowa siarczanu oksyetylenowanego alkoholu laurylowego. Jest to anionowa substancja powierzchniowo czynna, podstawowy składnik myjący. Bardzo dobrze myje, ale tworzy niestabilną pianę o słabych właściwościach użytkowych.Cocamidopropyl Betaine – kokoamidopropylobetaina. Jest to amfoteryczna substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca, łagodzi ewentualne działanie drażniące anionowych środków powierzchniowo czynnych takich jak: Sodium Laureth Sulfate. Ponadto, stabilizuje i poprawia wygląd piany.Cocamide DEA – dietanoloamid kwasów tłuszczowych z oleju kokosowego. Jest to niejonowa substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca. Zwiększa ilość piany w preparatach myjących. Ponadto, w mieszaninie z anionowymi substancjami powierzchniowo czynnymi powoduje wzrost lepkości preparatu, w tzw. mechanizmie mieszanych miceli. Lauryl Glucoside – glukozyd laurylowy. Jest to niejonowa substancja powierzchniowo czynna. Substancja myjąca.Substancje dodatkowe w szamponachPreparaty do mycia włosów muszą mieć odpowiednią konsystencję, umożliwiającą swobodną aplikację, dobre rozprowadzanie na włosach i łatwe spłukiwanie po umyciu. Powinny dobrze wylewać się z butelki, ale nie mogą być przy tym zbyt rzadkie. Dlatego w szamponach stosuje się modyfikatory lepkości, które zapewniają odpowiednią konsystencję preparatu i zapobiegają rozwarstwianiu. W tym celu stosowane są takie substancje jak:• elektrolity, głównie chlorek sodu (INCI: Sodium Chloride)• alkanoloamidy (INCI: Cocamide DEA, Oleamide DEA)•polimery takie jak: pochodne celulozy np. karboksymetyloceluloza i hydroksyetyloceluloza (INCI: Carboxymethylcellulose iHydroxyethylcellulose), akrylany np. karbomer (INCI: Carbomer),• gumy naturalne takie jak: guma tragakantowa (INCI: Astragalus Gummifer Gum)W szamponach stosowane są również substancje opalizujące, nadające szamponom perłowy wygląd. W tym celu stosowane są substancje podobne do wosków o wysokiej temperaturze topnienia. Związki te nie rozpuszczają się w szamponie, ale występują w postaci małych, regularnych kryształów, które widoczne są jako opalizujące drobiny. Jako składniki perłotwórcze stosowane są alkohole tłuszczowe, takie jak alkohole cetylowy i stearylowy, i ich estry (INCI: Cetyl Alcohol, Stearyl Alcohol).Szampony to roztwory substancji powierzchniowo czynnych (myjących), a więc muszą zawierać wodę. W środowisku wodnym istnieje ryzyko rozwoju mikroorganizmów, dlatego w szamponach stosowane są konserwanty, które chronią przed rozwojem drobnoustrojów.Ponadto w preparatach do mycia włosów stosowane są:•substancje zapachowe. Zapach dla konsumentów ma istotny wpływ przy wyborze większości kosmetyków,

•sekwestranty, np. Disodium EDTA, które kompleksują jony metali wielowartościowych z roztworów, co wpływa na stabilizację preparatuSzampony specjalneSzampony specjalne to grupa kosmetyków przeznaczona do określonej grupy konsumentów, związana z ich oczekiwaniami względem produktu. Do szamponów specjalnych należą m.in. szampony przeznaczone dla dzieci, szampony 2 w 1 i szampony kondycjonujące, szampony przeciwłupieżowe, czy suche szampony do włosów .Szampony dla dzieci nie mogą powodować podrażnienia oczu i skóry głowy, powinny być wyjątkowo łagodne. Dlatego w szamponach do włosów dla dzieci stosowane są łagodniejsze substancje myjące należące do m.in. sulfobursztynianów, np. sól disodowa sulfobursztynianu oksyetylenowanego alkoholu laurylowego (INCI: Disodium Laureth Sulfosuccinate); amfoterycznych substancji powierzchniowo czynnych, np.: kokoamidopropylobetaina (INCI: Cocamidopropyl Betaine); czy niejonowych substancji powierzchniowo czynnych, np.: glukozyd decylowy (INCI: Decyl Glucoside). Powyższe substancje łagodzą ewentualne działanie drażniące anionowych substancji powierzchniowo czynnych, jak np. Sodium Laureth Sulfate.a) Szampony 2 w 1 i szampony kondycjonująceSzampony oprócz działania myjącego bardzo często spełniają także funkcje pielęgnacyjne. Wiele dostępnych na rynku szamponów zawiera w składzie substancje o działaniu pielęgnacyjnym i kondycjonującym, które stosowane są także w typowych odżywkach do włosów, w tym szampony 2 w 1, które po umyciu włosów nie wymagają użycia odżywki.

Przykłady składników o działaniu kondycjonującym:Panthenol – pantenol, hydrofilowa substancja nawilżająca, utrzymuje odpowiednie nawilżenie włosa, zapobiegając jego wysuszaniuPolyquaternium-10 – IV-rzędowa sól amoniowa, zmniejsza elektryzowanie się włosów, poprawia rozczesywalnośćHydrolyzed Wheat Protein - hydrolizowane proteiny pszenicy. Hydrofilowa substancja nawilżająca. Na rynku dostępnych jest wiele hydrolizatów protein (np. proteiny jedwabiu, czy soi – INCI: Hydrolyzed Silk Protein, Hydrolyzed Soy Protein), mają one podobne działanie. b) Szampony przeciwłupieżoweSzampony przeciwłupieżowe mają na celu zapobiegać powstawaniu łupieżu. W składzie obecne są substancje przeciwdrobnoustrojowe, złuszczające oraz typowe substancje wykazujące działanie przeciwłupieżowe, np.: IV-rzędowe sole amoniowe (INCI: Polyquaternium), kwas salicylowy (INCI: Salicylic Acid), czy pirytionian cynku (INCI: Zinc Pyrithione). W szamponach przeciwłupieżowych nie można stosować ketokonazolu, ponieważ jest to substancja lecznicza. Produkt zawierający ketokonazol jest lekiem, a nie kosmetykiem. c) Suche szampony do włosówSzampony do włosów w postaci aerozoli zawierają w składzie głównie substancje, które absorbują substancje tłuszczowe znajdujące się na włosach takie jak łój. W tym celu stosuje się głównie talk (INCI Talc). Preparaty takie są rozpylane na włosach, pozostawiając niewidoczną powłokę, a przy tym są łatwo usuwane podczas czesania lub szczotkowania. Bezpieczeństwo szamponów do włosówSzampony do włosów podlegają takim samym przepisom prawa oraz takiej samej ocenie bezpieczeństwa jak inne produkty kosmetyczne. Nie bez znaczenia jest również przeznaczenie szamponu. Szampony przeznaczone dla dzieci nie powinny podrażniać oczu oraz skóry głowy, dlatego w składzie powinny zawierać łagodne substancje myjące. Szampony przeciwłupieżowe powinny zawierać substancje czynne, które mogą być stosowane w kosmetykach, nie mogą natomiast zawierać ketokonazolu, który stosowany jest w preparatach leczniczych. Szampony suche aplikowane w aerozolu nie powinny zawierać substancji, które podczas inhalacji wpływałyby szkodliwie na zdrowie.Szampony są testowane pod względem bezpieczeństwa. Zanim produkt trafi na rynek musi być bezpieczny, dlatego każdy jest testowany, przede wszystkim pod względem zawartych w nim substancji. Substancje stosowane w szamponach nie mogą powodować negatywnego działania na organizm ludzki, nie mogą podrażniać oczu i skóry głowy. Należy także pamiętać o tym, że szampony to produkty przeznaczone do spłukiwania, a więc kontakt ze skórą głowy jest ograniczony.Badania szamponów do włosówSzampony to produkty myjące, które rozprowadzane są na włosach i skórze głowy w postaci piany. Stabilna i utrzymująca się piana zwilża zanieczyszczenia i powoduje łatwiejsze ich usuwanie. Dlatego właściwości pianotwórcze to ważny parametr świadczący o jakości szamponu i właściwościach aplikacyjnych.Pianotwórczość, czyli ilość, stabilność i konsystencja piany powstającej podczas użycia szamponu jest zwykle oceniana w laboratorium. Wykorzystuje się do tego testy o ustalonych procedurach.Działanie pianotwórcze szamponu można oceniać w różnych warunkach:

• w roztworze z wodą bez zawartości substancji tłuszczowych,• w roztworze z wodą z zawartością substancji tłuszczowych, które wpływają na destabilizację piany, gasząc ją.Zawartość substancji tłuszczowych w takim badaniu ma na celu odtworzyć naturalne środowisko, które obecne jest podczas codziennej higieny, a więc sebum na naszej głowie.Szampony, jak większość kosmetyków badane są także sensorycznie. Badania sensoryczne polegają na sprawdzeniu odczuć konsumentów podczas stosowania produktu. Badane są m.in. konsystencja, zapach, wygląd, pianotwórczość, zdolność myjąca, jedwabistość, efekt myjący, rozczesywalność włosów po aplikacji, odczucie szczypania w oczy, czy odczucie na skórze głowy podczas mycia. Badania z udziałem konsumentów (panelistów) mogą być zarówno krótkoterminowe jak i długoterminowe. Badania krótkoterminowe to najczęściej badania jednorazowe, dotyczą np. pianotwórczości, efektu myjącego lub uczucia na skórze głowy podczas mycia. Badania długoterminowe trwają znacznie dłużej (np. trzy tygodnie), wtedy panelista testuje produkt w domu, zgodnie z instrukcją, podczas codziennej higieny. Badanie długoterminowe jest istotne m.in. przy testowaniu szamponu przeciwłupieżowego, gdzie skuteczność działania jest widoczna po kilku użyciach produktu.Ze względu na zawartość substancji powierzchniowo czynnych i składników kondycjonujących lub przeciwłupieżowych, szampony bardzo często wywołują uczucie „szczypania w oczy”. W skrajnych przypadkach mogą nawet powodować reakcje drażniące. Dlatego w przypadku dostania się szamponu do oka należy przemyć je dużą ilością wody. Producenci na opakowaniach szamponów często umieszczają podobne ostrzeżenie.

Kosmetyki do mycia usuwają zanieczyszczenia z powierzchni skóry lub włosów. Brud na skórze i włosach to mieszanina substancji:

lipofilowych (tłuszczowych), takich jak nasze sebum wydzielane przez gruczoły łojowe hydrofilowych (rozpuszczalnych w wodzie), takich, jak sole mineralne - składniki potu.

W zanieczyszczeniach znajdziemy też złuszczone komórki naskórka, kurz i bakterie, pozostałości makijażu i innych kosmetyków. Dobry kosmetyk myjący:

ma dobre właściwości myjące, skutecznie usuwa zamieszczenia hydrofilowe i lipofilowe, nie podrażnia i nie wysusza skóry, dobrze się pieni, ma odpowiednią konsystencję, najczęściej w formie „żelu” lub kostki.

Głównymi składnikami stosowanymi w preparatach myjących są:Środki powierzchniowo czynnesą to substancje myjące, posiadające dobre właściwości pianotwórcze, dzięki swojej budowie usuwają zarówno zanieczyszczenia lipofilowe jak i hydrofilowe. Mogą powodować podrażnienie skóry. Najpopularniejszym środkiem powierzchniowo czynnym stosowanym w kosmetykach myjących jest Sodium Laureth Sulfate. W celu złagodzenia ewentualnego działania drażniącego tej substancji stosuje się łagodniejsze środki powierzchniowo czynne takie jakCocamidopropyl Betaine, które również poprawiają wygląd i stabilność pianySubstancje dodatkowe takie jak:Zagęstnik, czyli substancja zagęszczająca kosmetyk, gdyż preparat myjący nie może być zbyt płynny - najpopularniejsze mają formę żelu. Stosowanymi zagęstnikami są: pochodne celulozy (np. Hydroksyethylcellulose) , czy polimery kwasu akrylowego (np. Carbomer)Składniki perłotwórcze i zmętniające,Sekwestranty, czyli substancje wyłapujące jony metali ciężkich (np. Disodium EDTA),Środki natłuszczające skórę, np. monoglicerydy,Dodatkowe składniki łagodzące działanie środków powierzchniowo czynnych takie jak: hydrolizaty protein (INCIHydrolyzed Milk Protein), pantenol (INCI Panthenol)Substancje czynne, wykazujące efekt biologiczny np. witaminy,Barwniki, kompozycje zapachowe, konserwanty.Stosowane substancje myjące oddziałują na zanieczyszczenia. Powodują ich zemulgowanie i oderwanie od powierzchni skóry lub włosów. Taki zemulgowany brud jest następnie spłukiwany wodą. Piana ułatwia rozprowadzanie składników myjących, co usprawnia proces mycia. Zapewnia też dłuższy kontakt środków myjących z zanieczyszczeniami, co ułatwia ich usuwanie.Podczas mycia składniki myjące oddziałują nie tylko z zanieczyszczeniami, ale też z elementami warstwy rogowej naskórka. Niewłaściwie skomponowana receptura kosmetyku myjącego, czy długotrwały kontakt detergentów ze skórą mogą powodować podrażnienie i wysuszenie skóry. Przyczyną suchości skóry po myciu jest nadmierna utrata składników płaszcza wodno-lipidowego skóry oraz zmiany w strukturze warstwy rogowej. Dlatego, aby uniknąć temu zjawisku preparaty myjące

oparte na syntetycznych składnikach myjących zawierają najczęściej składniki natłuszczające oraz nawilżające. Dodatkowo, stosuje się mieszaniny kilku różnych składników myjących. Mieszaniny są znacznie łagodniejsze, niż najczęściej stosowane anionowe składniki myjące, takie jak SLES, dzięki temu nie powodują silnego odtłuszczenia powierzchni skóry.Działanie drażniące preparatu myjącego zależy głównie od rodzaju zastosowanych składników myjących, czyli substancji powierzchniowo czynnych, a także od ich stężenia w preparacie. Dodatkowo w kosmetykach myjących stosuje się substancje natłuszczające, które wzmacniają funkcje barierowe skóry zapobiegając wysuszeniu. Preparaty myjące powinny mieć pH zbliżone do pH skóry (4,5-5,5). Zbyt wysokie pH może naruszać barierę naskórkową i zwiększać penetrację innych (także niepożądanych) składników w głąb skóry.W celu łagodzenia drażniącego działania spc stosuje się łagodne środki powierzchniowo czynne lub substancje takie jak hydrolizaty protein (np. INCI Hydrolyzed Corn Protein).Preparaty myjące klasyfikujemy najczęściej zależnie od użytych składników myjących - „z mydłem czy bez mydła?”. W zależności od składu, podstawowe preparaty do mycia na rynku to mydła, preparaty typu combo (mydło + inne składniki myjące) i syndety (preparaty nie zawierające mydła).MydłoNajważniejsze składniki mydła to sole kwasów tłuszczowych (np. Sodium Palmate, Potassium Stearate). Jest to tani i jeden z najstarszych środków myjących stosowanych przez człowieka. Mydła mają bardzo dobre właściwości myjące, ale słabo się pienią. Są bezpieczne dla środowiska - łatwo ulegają biodegradacji. Mogą mieć postać stałą lub płynną, najczęściej występują jednak w formie kostek.Główną wadą mydła jest wysokie, zasadowe pH (najczęściej > 8,5). Jest to znacznie wyższe pH, niż fizjologiczne pH skóry (4,5 - 5,5), co powoduje suchość skóry i możliwość występowania podrażnień.Preparaty te nie są zalecane do cery suchej, ani wrażliwej.Obecnie do mydeł dodawane są substancje natłuszczające, nawilżające, a także substancje czynne, np. olej mineralny, alkohole tłuszczowe, lanolina, w celu zwiększenia łagodności i poprawy ich własności dermatologicznych. Przykładowy skład mydła:Składnik: Sodium Palmate, Sodium Palm Kernelate, Potassium OlivateFunkcja: Baza mydlana, czyli składnik myjącySkładnik:CI 77891 (Titanium Dioxide) Funkcja: dwutlenek tytanu. Nadaje biały kolor mydłu, baza mydlana jest zazwyczaj półprzezroczystaSkładnik: GlycerinFunkcja: Gliceryna, składnik nawilżający, zapobiega też wysychaniu mydłaSkładnik: Tetrasodium EtidronateFunkcja: Składnik neutralizujący jony metali, które powodują wytrącanie się mydłaSkładnik: ParfumFunkcja: Kompozycja zapachowa Combo Combo to preparaty myjące zawierające w składzie mydła i inne składniki myjące, najczęściej syntetyczne. Posiadają niższe pH niż mydła, jednak także są lekko zasadowe. Tego typu kosmetyki mają dobre właściwości myjące i pienią się nieco lepiej niż mydła. Stosowane są zazwyczaj w formie żelu lub kostki.Syndety Syndety to preparaty myjące, które nie zawierają mydła. Najczęściej zawierają syntetyczne składniki myjące - dostępnych jest bardzo mało naturalnych substancji o dobrych właściwościach myjących. Większość często stosowanych żeli pod prysznic lub do mycia rąk, szamponów i płynów do kąpieli to właśnie syndety.Syndety bardzo dobrze się pienią i najczęściej mają pH neutralne dla skóry. Najczęściej mają formę płynów i żeli, ale mogą występować również w formie kostki do mycia. Najpopularniejsze składniki myjące w syndetach to: siarczany oksyetylenowanych alkoholi tłuszczowych,, sulfobursztyniany, sarkozyniany, acylopeptydy, alkilopoliglukozydy. Oczywiście zależnie od przeznaczenia kosmetyk myjący może także zawierać substancje aktywne, w tym łagodzące, przeciwbakteryjne, nawilżające, natłuszczające itp.Przykładowy skład żelu pod prysznic:Składnik: Sodium Laureth SulfateFunkcja: SLES, podstawowy składnik myjący. Myje i nadaje pianę, która ułatwia rozprowadzanie preparatu na skórze lub włosachSkładnik: Cocamide DEAFunkcja: Dodatkowy, łagodny składnik myjący, zagęszcza preparat

Składnik: Cocamidopropyl betaineFunkcja: Łagodny składnik myjący, nie podrażnia również oczu. Zmniejsza drażniące działanie SLES, powoduje zagęszczenie preparatu i lepsze właściwości tworzonej pianySkładnik: Sodium ChlorideFunkcja: Sól, chlorek sodu, w roztworze niektórych składników powierzchniowo czynnych powoduje zagęszczenie tego roztworuSkładnik: AquaFunkcja: Woda, rozpuszczalnikSkładnik: ParfumFunkcja: Kompozycja zapachowa

KOSMETYKI PRZECIWSŁONECZNEProdukty ochrony przeciwsłonecznej stosujemy w celu ochrony skóry przed szkodliwym działaniem słońca, czyli promieniowania UV.Promieniowane UV powoduje wiele negatywnych skutków w naszej skórze. Przede wszystkim jest czynnikiem rakotwórczym, mutagennym i genotoksycznym. Oprócz tego, promieniowanie UVB powoduje uszkodzenia naskórka i jego nadmierne rogowacenie, stany zapalne skóry (efekt „poparzenia”) na poziomie molekularnym powoduje uszkodzenia DNA. Z kolei promieniowanie UVA powoduje sieciowanie białek fibrylarnych i uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, jest główną przyczyną reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych i przyczynia się do starzenia egzogennego skóry (tzw. fotostarzenia).Filtry UVDziałanie ochronne kosmetyków przeciwsłonecznych wynika z obecności substancji promieniochronnych, tzw. filtrów UV. Istnieją dwa rodzaje takich substancji, różniących się mechanizmem działania:substancje, które pochłaniają promieniowanie ultrafioletowe, a następnie wypromieniowują energię w postaci ciepła lub ulegają zmianom struktury chemicznej. Nazywane są potocznie filtrami chemicznymi lub organicznymi.substancje ekranujące, które odbijają promieniowanie ultrafioletowe. Nazywane są też filtrami fizycznymi. Najczęściej stosowanym jest Ditlenek Tytanu.Filtry fizyczne chronią przede wszystkim przed promieniowaniem UVB, choć niektóre nowoczesne surowce chronią także wzakresie UVA. Filtry organiczne zależnie od struktury przed UVA, UVB lub w obu zakresach promieniowaniaLista filtrów UV, które można stosować w kosmetykach w Unii Europejskiej jest ściśle określona przepisami prawa. W Polsce lista ta określona została w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2005 roku. Lista ta nie dotyczy substancji naturalnych takich jak aloes, flawonoidy itd., ponieważ substancje te bardzo słabo pochłaniają UV i ich działanie promieniochronne jest tylko działaniem pomocniczym. Lista określa też maksymalne dozwolone do stosowania w kosmetykach stężenie każdego z filtrów.Jakie właściwości posiadają dobre filtry UV?pochłaniają lub odbijają w szerokim zakresie promieniowanie UV,są stabilne chemicznie, np. nie ulegają rozkładowi w kosmetyku, pod wpływem słońca, czy pod wpływem innych czynników,nie odparowują po nałożeniu,są lipofilowe (tłuszczolubne), przez co trudniej się je zmywa z powierzchni skóry i nie spływają pod wpływem potu,nie powodują alergii, posiadają duże cząsteczki, które nie wnikają w skórę,nie powodują zabarwienia skóry,nie pachnąFiltry UV, które zostały dopuszczone do stosowania w kosmetykach spełniają te wymagania.Oznakowanie i skuteczność produktów przeciwsłonecznychSkuteczność (poziom ochrony przed promieniowaniem UV) wyznacza się zawsze dla gotowego preparatu. Nie jest ona wprost proporcjonalna do zawartości filtrów UV. Skuteczność wyraża się przy pomocy współczynnika ochrony przeciwsłonecznej, czyli Sun Protection Factor (SPF). SPF określa efektywność ochronną kosmetyku przed promieniowaniem UVB.Warto wiedzieć, że zależność pomiędzy wartością SPF, a ilością pochłanianego lub odbijanego promieniowania nie jest wprost proporcjonalna. Preparat o współczynniku SPF równym 15 chroni skórę przed promieniowaniem UV w 93%, a preparat o SPF 30 w 97%. Preparat o SPF 100 nie pochłania 100 % promieniowania UV. Nie istnieją preparaty, które zapewniają 100 % ochronę przed UV.Według zaleceń Komisji Europejskiej kosmetyki przeciwsłoneczne powinny być oznakowane za pomocą jednej z czterech kategorii słownych: „niska ochrona”, „średnia ochrona”, wysoka ochrona”, „bardzo wysoka ochrona”. Na produkcie może

dodatkowo znajdować się oznakowanie liczbowe - SPF. Maksymalny współczynnik, jaki może być deklarowany na produktach ochrony przeciwsłonecznej to 50 +. Produkty, których główną funkcją jest ochrona przed UV powinny chronić zarówno przed promieniowaniem UVB jak i UVA. Komisja Europejska zaleca, aby stopień ochrony przed UVA wynosił co najmniej 1/3 ochrony przed UVB.Kosmetyki przeciwsłoneczne a nowotwory skóryStosowanie kosmetyków z filtrami UV ogranicza ryzyko występowania niektórych nowotworów skóry powodowanych przez promieniowanie UV: raka kolczystokomórkowego skóry i raka podstawnokomórkowego skóry. Istnieją jednak kontrowersje co do ochronnego wpływu preparatów promieniochronnych na ryzyko występowania czerniaka złośliwego - najbardziej niebezpiecznego nowotworu skóry. Wyniki badań w tym zakresie są kontrowersyjne: sugerują bowiem, że stosowanie produktów ochrony przeciwsłonecznej może zwiększać ryzyko występowania tego nowotworu! Istnieje jednak bardzo wiele publikacji tłumaczących to zjawisko mechanizmami zachowań konsumentów: stosowanie preparatów ochronnych skłania do przedłużania czasu przebywania na słońcu nawet o 40 %. Dodatkowo, wykazano także, że im wyższy SPF stosowanego produktu, tym bezpieczniej się czujemy i dłużej przebywamy na słońcu. Dlatego bez względu na rodzaj i ilość stosowanych preparatów ochronnych warto pamiętać o podstawowych zasadach ochrony przed promieniowaniem UV, z których najważniejszą jest unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie.

Poniższa tabela przedstawia oznakowanie produktów w poszczególnych kategoriach ochrony przeciwsłonecznej

Oznaczenie katerogii

Oznaczenie współczynnika ochrony

Pomiar współczynnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF)

Zalecany minimalny współczynnik ochrony przed promieniowaniem UVA

Zalecana minimalna krytyczna długość fali

"Niska ochrona"

6 6-9,9 1/3 współczynnika ochrony przeciwsłonecznej podanego na etykiecie

370 nm10

10-14,9

"Średnia

1515-19,9

20 20-

ochrona"

24,9

2525-29,9

"Wysoka ochrona"

3030-49,9

5050-59,9

Bardzo wysoka ochrona"

50+60</=

KOSMETYKI NATURALNE

Powrót do natury to powszechny trend we współczesnym społeczeństwie. Coraz więcej z nas stara się żyć w zgodzie z naturą: segregujemy odpady, odżywiamy się zdrowo, zwracamy uwagę na pochodzenie produktów i ilość odpadów, liczymy tzw. carbon footprint. Stosowanie tego rodzaju produktów to uzupełnienie koncepcji „naturalności” naszego życia. Dlatego segment kosmetyków naturalnych bardzo szybko się rozwija.Nie istnieją dotychczas wiążące prawnie wymagania dotyczące kosmetyków naturalnych czy organicznych. Tak, jak kosmetyki konwencjonalne kosmetyki naturalne podlegają przepisom ustawy o kosmetykach, która reguluje skład, oznakowanie i bezpieczeństwo produktów kosmetycznych.Jedynym urzędowym dokumentem określającym kryteria dla kosmetyków naturalnych są wytyczne Komitetu Ekspertów Produktów Kosmetycznych przy Komitecie Zdrowia Publicznego Rady Europy. Na rynku istnieje też szereg organizacji certyfikujących, które posiadają własne kryteria i procedury audytowania przedsiębiorców.Zgodnie z wytycznymi Rady Europy, kosmetyk naturalny to preparat kosmetyczny otrzymywany ze składników pochodzenia naturalnego:głównie roślinnegozwierzęcego - proces pozyskiwania przeprowadzany bez szkody dla zwierząt (wosk pszczeli - INCI Cera Alba; lanolina - INCI Lanolin)mineralnegoSposób pozyskiwania surowców roślinnych też jest zdefiniowany. Powinny to być procesy stosowane w tzw. zielonej chemii – czyli metody fizyczne (tj. tłoczenie, ekstrakcja, filtracja, destylacja z parą wodną, itp.), mikrobiologiczne lub enzymatyczne. W tych procesach materiał roślinny przetwarzany jest w możliwie minimalnym stopniu.Kosmetyk naturalny nie powinien zawierać w składzie substancji syntetycznych, chociaż niektóre organizacje certyfikujące np.Ecocert dopuszczają 5% syntetyków w składzie.Ważny jest również proces produkcyjny, który powinien być przeprowadzony z poszanowaniem środowiska naturalnego.

Składniki naturalne, w tym pochodzenia roślinnego były, są i będą wykorzystywane w produkcji różnych kategorii kosmetyków zarówno naturalnych jak i konwencjonalnych. Są to oleje, wyciągi roślinne, olejki eteryczne i wiele składników aktywnych.Wielu konsumentów sięga po kosmetyki naturalne z przekonaniem, że są bardziej bezpieczne, niż kosmetyki konwencjonalne. Czy jest to pogląd prawdziwy?Nie. Nie ma kosmetyków bardziej i mniej bezpiecznych. Wszystkie kosmetyki legalnie wprowadzone na rynek podlegają takiej samej, rygorystycznej ocenie bezpieczeństwa, która podlega takiemu samemu nadzorowi ze strony instytucji nadzorujących - Państwowej Inspekcji Sanitarnej.Jednocześnie w kwestii bezpieczeństwa kosmetyków naturalnych powstało w mediach i wśród konsumentów wiele mitów. Zafunkcjonował wręcz podział „kosmetyki naturalne – bezpieczne, kosmetyki konwencjonalne – mieszaniny pełne sztucznych chemikaliów, a więc niebezpieczne”.Warto pamiętać, że wszystkie kosmetyki zgodnie z prawem podlegają takiej samej ocenie bezpieczeństwa.Surowce roślinne – wyciągi, ekstrakty, naturalne olejki eteryczne są to niejednokrotnie wieloskładnikowe mieszaniny. Dlatego często trudniej je wystandaryzować i oczyścić. Za przykład może posłużyć woda różana, produkt naturalny, którego zapach, barwa, często również właściwości fizykochemiczne mogą się zmieniać co sezon, w zależności od liczby dni słonecznych, średniej temperatury w różnych miesiącach w miejscu uprawy roślin. Przed takimi wyzwaniami stają wszyscy, którzy wykorzystują składniki naturalne, producenci produktów naturalnych i konwencjonalnych.Podobnie, jak w przypadku substancji uzyskanych drogą syntetyczną, zastosowanie wyłącznie składników naturalnych nie zapewnia całkowitego braku ryzyka występowania podrażnień, a nawet alergii. Przykładem może być pospolity rumianek znany ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Zastosowanie jego niektórych wyciągów może być przyczyną podrażnień i alergii. Tymczasem jego najbardziej aktywny składnik – bisabolol (INCI Bisabolol) – w postaci czystej nie niesie już ryzyka reakcji niepożądanych.