Kosakowo Folder

1

GminaGminaGminaKosakowoKosakowoKosakowo

Naprawdę warto tu być

2 1

Gmina Kosakowo położona jest w północno –wschodniej części województwa pomorskiego. Pół-nocną granicę z gminą Puck wytyczają kanały Ły-ski i Leniwy, naturalną granicą wschodnią jest linia brzegowa Morza Bałtyckiego. Od strony południo-wej i zachodniej gmina sąsiaduje ze zurbanizowa-nymi obszarami Gdyni i Rumi. Położona jest na te-renie dwóch mikroregionów Kępy Oksywskiej i Prado-liny Kaszubskiej. Terytorium gminy zajmuje 50 km 2,a zamieszkuje go około 12 500 osób.

Dokładniej gmina Kosakowo położona jest w me-zoregionie - Pobrzeże Kaszubskie. Rzeźba powierz-chni jest rezultatem epoki lodowcowej. Na kształt po-wierzchni zasadniczy wpływ miał lądolód, a jego formy polodowcowe pozostawiły wysoczyzny moreny dennej porozcinane pradolinami.

W swych granicach administracyjnych gmina leży na wysoczyźnie moreny płaskiej zwanej Kępą Oksyw-ską i pradoliny zwanej Pradoliną Kaszubską. Na Kę-pie usadowiły się wioski: Pogórze, Suchy Dwór, Kosa-kowo, Dębogórze, Pierwoszyno, Mosty i Mechelinki. W Pradolinie leżą wioski: Dębogórze Wybudowanie, Kazimierz i Rewa. Różnica wysokości pomiędzy Kępą a Pradoliną wynosi do 80 m.

Granica morska gminy wynosi około 8 km długości i obejmuje brzeg morski od Babich Dołów przez Me-chelinki do Rewy. W większości są to piaszczyste plaże z największą w Polsce kolonią Mikołajka Nadmorskiego.

Region gminy posiada wiele walorów przyrodni-czych, kulturowych i rekreacyjnych. Teren ten jest wy-jątkowo atrakcyjny nie tylko ze względów turystycznych,

ale także z racji czystych plaż, wspaniałych krajobrazów, unikalnych form ukształtowania terenu i bogactwa świa-ta przyrody. Duża część gminy wchodzi w skład Nad-morskiego Parku Krajobrazowego. Najciekawszym obszarem tego rejonu jest przymorski fragment prado-liny, rozpostartej między Kępą Oksywską i Kępą Pucką. Od Zatoki, na znaczną odległość w głąb lądu, przenika słonawa woda powodująca powstanie siedlisk zasolo-nych, dlatego roślinność tego terenu posiada całą gamę zbiorowisk roślinnych o rozmaitych kombinacjach gatun-ków. Przykładem tego jest, leżący przy ujściu rzeki Redy, rezerwat Beka. Na tak niewielkim obszarze występuje tutaj blisko 370 gatunków roślin kwiatowych, paprotni-ków, interesujące zbiorowiska muraw słonolubnych, szu-warów oraz szereg gatunków roślin chronionych. Ob-szar ten jest także siedliskiem wielu gatunków zwierząt, a szczególnie ptaków. Na nabrzeżu Zatoki można spotkać aż trzy bardzo ciekawe formy ukształtowania wybrzeża morskiego o niezwykle interesującej i pięknej topogra-fi i. We wschodniej części gminy schodzi do morza klif Kępy Oksywskiej. Dalej na północ i zachód rozciągają się kilkukilometrowe czyste plaże, będące idealnym miej-scem dla kąpieli słonecznych i wodnych. Ciepłe, płytkiei bezpieczne wody Zatoki Puckiej w połączeniu z dość silnymi wiatrami, stworzyły doskonałą oazę windsurfi n-gu oraz jeden z najbardziej urokliwych fragmentów wy-brzeża Bałtyku - Cypel Rewski, zwany potocznie Szpër-kiem, który na długości ok. 1 km rozdziela wody Zatoki Puckiej i jest unikatowy na skalę europejską.

Turystyka i rekreacja koncentrują się główniew dwóch miejscowościach gminy, w Rewie i Meche-linkach - ze względu na ich nadmorskie położenie.W okresie letnim mieszkańcy otwierają swe gościnne progi, oferując bazę noclegową dla odwiedzających.

Naprawdę warto tu być

Dawniej i dziś - Then and now

122

Commune Kosakowo is located in the north-eastern part of the Pomeranian (pomorskie) province. Its north border – with the commune of Puck – runs along the Łyski and Leniwy channels while the Baltic Sea shoreline forms its natural eastern boundary. In the south and west the commune borders urban areas of Gdynia and Rumia.

The commune is located within limits of two microregions, namely Kępa Oksywska and the Ka-shubian Proglacial Valley. It covers 50 sq km and has a population of approximately 12,500. More specifically the commune of Kosakowo is situated within the mesoregion referred to as Kashubian Coastland.

The local landscape is the result of the Ice Age activity when the continental ice sheet shaped land sur-face leaving behind uplands of the basal moraine cut by the proglacial stream valley.

The administrative limits of the Commune include the fl at moraine called Kępa Oksywska where villages of Pogórze, Suchy Dwór, Kosakowo, Dębogórze, Pierwoszyno, Mosty and Mechelinki are located, and the Kashubian Proglacial Stream Valley where there are Dębogórze Wybudowanie, Kazimierz and Rewa. The difference of levels between Kępa and the Valley amounts to 80 m. The sea border line within the commune is about 8 km long and runs from Babie Doły via Mechelinki to Rewa along the beautiful sandy beaches where the biggest in Poland colony of the sea-holly is located. Numerous natural, cultural and recreational advantages of the commune area include

not only tourist attractions but also clean beaches, wonderful scenery, unique topographic features and abundant wildlife.

A large section of the commune forms part of the Seaside Scenic Park and the most interesting part of the region is the littoral fragment of the proglacial valley between Kępa Oksywska and Kępa Pucka. Brackish water enters from the bay what results in the occurrence of salty habitats where a diversity of plant communities including wide range of species live, like in the located at the mouth of the River Reda Beka sanctuary. Over a comparatively small area of the reserve grow nearly 370 species of fl ower plants, pteridophytes, unique communities of halophilous grass, rushes and a number of protected plant species. The land is also an abode of many wildlife species, particularly birds. Along the shore of the Bay there occur three exceptional coastline forms. In the east part of the commune the cliff of Kępa Oksywska descends to the sea, further north and west there are kilometres of clean beaches perfect for sunbathing and swimming. Warm, shallow and safe water of the Bay of Puck combined with quite strong winds have created ideal conditions for windsurfi ng. There is also one of the most charming fragments of the Baltic coastline, unique in Europe Rewa Cape (Cypel Rewski), commonly called Szpërk, cutting over 1 km into the Bay of Puck.

Tourism and recreation centre mainly in Rewa and Mechelinki because of their seaside location. In the summer hospitable local inhabitants offer accommodation in their houses to tourists and holiday-makers visiting the area.

Dawniej i dziś - Then and now˝Gmina Kosakowo

www.kosakowo.pl

2

We wczesnym średniowieczu, w VI i VII wieku teren Kępy Oksyw-skiej był dość gęsto zaludniony, czego dowodem jest grodzisko-opole w Oksywiu i podległy mu gród w Dębogórzu. Wraz z narodzinami pań-stwa Polan i wzrostem znaczenia grodu w Gdańsku traciły samodzielność inne grody. Tak było z Oksywiem. Nowa władza i nowa religia zmieniła pozycję dawnych władców.

Pierwsze wzmianki o terenach dzisiejszej gminy Kosakowo po-jawiły się w zapisach historycznych pochodzących z XIII w., kiedy to księżna Zwinisława za zgodą małżonka Mściwoja I przekazuje całą Kępę Oksywską - Terra Oxivia zakonowi Norbertanek z Żukowa. O dalszych dziejach tych ziem decyduje Świętopełk II, który w 1224 r. zmienia decy-zje swoich rodziców i daruje północną część Kępy Cystersom z Oliwy.W dokumencie owej darowizny pierwszy raz wymienione zostały nazwy poszczególnych miejscowości tego terenu m.in. Kosakowa – Kossake-witz. Wkrótce Cystersi zakładają w miejscowości Mosty ośrodek admini-stracyjno – gospodarczy – „grangię” – obejmującą swym zasięgiem ob-szar od Rewy, Mechelinki, aż po Kosakowo, Dębogórze i Rumię. Budują też letnią rezydencję opata wraz z kaplicą.

Panowanie krzyżackie rozciągnęło się na lata 1309-1466. W tych czasach terenami nadmorskimi zarządzał Urząd Rybacki (Fischmeiste-ramt), który miał siedzibę w Pucku.

Po nastaniu Rzeczpospolitej nastąpił krótki okres stabilizacji, pod-czas którego bogaciła się szlachta i klasztory. Jednak w czasie wojen do-chodziło do ruiny całej gospodarki.

Po pierwszym rozbiorze Polski dokonano sekularyzacji dóbr klasztornych. Władze pruskie, na bazie organizacji Cystersów, powołują „królewską Domenę Remontową”, wcielając w nią Gdynię i Grabówek. W roku 1819 domenę przeniesiono do Sopotu. W tym okresie najpraw-dopodobniej powstał zabytkowy zespół dworski oraz Aleja Lipowaw Mostach, obecnie odrestaurowane są dumą gminy.

Historia i tradycja History and tradition

Aleja Lipowa w MostachLinden-lined lane in Mosty

Przystań Rybacka w MechelinkachFishing marina in Mechelinki

Dworek w MostachManor house in Mosty

Cypel Rewski - SzperkRewa Cape - Szperk

In the early Middle Ages, in the 5th and 7th centuries, the grounds of Kępa Oksywska were fairly densely inhabited - there was a union of settlements in Oksywie and a subordinate to it stronghold in Dębogó-rze. Following the birth of the state of Polanie tribe and the increasing importance of Gdańsk other colonies were losing their autonomy like in the case of Oksywie. New authority and new religion changed also the position of rulers at that time.

Grounds of present Kosakowo commune were fi rst chronicled in records dating back to the 13th c. when duchess Zwinisława, granted a consent of her husband Mściwój I, donated the whole of Kępa Oksyw-ska (Terra Oxiwia) to the order of Norbertine nuns from Żuków. Świę-topełk II decided on the further history of the land in 1224 changing the decision of his parents and granting the north part of Kępa to the Cistercian brothers of Oliwa. In the act of donation names of particular villages were for the fi rst time recorded, e.g. Kossakowo - Kossakewitz. Soon the Cistercian monks established in Mosty an administrative and economic centre ( grangia”) encompassing the land from Rewa via Me-chelinki and as far as Kosakowo, Dębogórze and Rumia. They erected the abbot’s summer residence with a chapel.

The rule of the Teutonic Order over the land lasted since 1309 till 1466 and at that time the seaside areas were administered by the Fishery Offi ce (Fischmeisteramt) with its seat in Puck.

When the land was incorporated within the Republic of Poland it experienced a short time of stabilisation when nobility and monasteries were growing rich. However, during wars all the economy was ruined.

After the fi rst partition of Poland estates of monasteries were se-cularised. On the basis of the Cistercian organisation the Prussian autho-rities established Królewska Domena Rentowa” (Royal Pension Estate) incorporating into it also Gdynia and Grabówek. In 1819 the Estate was transferred to Sopot. At that time a manor complex and a historic linden-lined lane in Mosty probably arose; they at present - restored - are a real pride of the commune.

„

„

˝Gmina Kosakowo

Naprawdę warto tu byćwww.kosakowo.pl

Dawniej i dziś - Then and nowDawniej i dziś - Then and now

3

˝Gmina Kosakowo

Naprawdę warto tu byćwww.kosakowo.pl4


5

Nieznana jest data rozpoczęcia chrystianizacji ziem dzisiejszej Gmi-ny Kosakowo. W roku 1915 w Pierwoszynie utworzono kurację, wy-łączając ją z parafi i oksywskiej. Budowę kościoła rozpoczęto natomiast w oddalonym o pół kilometra Kosakowie. W roku 1928 powstała tu ple-bania i cmentarz, siedem lat później budowę zakończono. W roku 1935 bp chełmiński Stanisław Okoniewski konsekrował nowy kościół parafi alny.

Po odzyskaniu niepodległości i zaślubinach z morzem 10 lutego 1920 r. powołano do życia powiat pucki, który w 1926 roku nazwano morskim.

Po zajęciu tych ziem w 1939 roku przez hitlerowców następuje okres terroru. Zmuszanie do przyjęcia niemieckich list narodowościo-wych, pobór młodych ludzi do Wermachtu. Samoobroną ludności sta-ją się organizacje ruchu oporu. Jedna z nich, tzw. „Grupa Dębogórska” Gryfa Pomorskiego, pod dowództwem Bernarda Grablowskiego, działa-ła w Dębogórzu.

Po rozpoczęciu działań wojennych, w związku z wyjątkowo inten-sywnymi walkami na Kępie Oksywskiej, kościół został w dużym stop-niu zniszczony. Pozostałości murów Niemcy rozebrali w 1941 r. pod-czas budowy lotniska, projektowanego po przeciwnej stronie kościoła. W latach okupacji parafi a w Kosakowie nie istniała. Po zakończeniu wojny ludność miejscowa zbudowała barak, który pełnił funkcję tymczasowego kościoła. Kościół funkcjonuje po dzień dzisiejszy. Na szczególną uwagę zasługuje znajdująca się w jego wnętrzach Droga Krzyżowa z więźniami Stutthofu w tle.

W latach 1945-1954 powiat morski swą siedzibę miał w Wejhero-wie. Od 1954 roku Puck stał się znowu miastem powiatowym, pozostał nim aż do zmian administracyjnych, dokonanych przez rządy Gierka. Od tego czasu Gmina Kosakowo prowadzi działalność we własnym za-kresie. W 1989 roku wraz z przemianami w naszym kraju staje się w pełni funkcjonującą jednostką samorządową, wchodzącą w skład wojewódz-twa pomorskiego.

Dziedzictwo przeszłości i doświadczenia dnia dzisiejszego wyznacza-ją perspektywy dynamicznego rozwoju gminy Kosakowo. Walory położenia nad Zatoka Pucką oraz w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji Trójmia-sta warunkują oczekiwania i marzenia mieszkańców tego subregionu, które-go misją jest tworzenie najlepszych warunków dla rozwoju inwestycyjnego, ale nade wszystko zapewnienie komfortowych warunków życia.

Rewskie SzkutyRewa boats

Widok na staw w KosakowieView to a pond in Kosakowo

Parafi a w KosakowieParish in Kosakowo

Kościół p.w. Antoniego Padewskiego w Kosakowie

St. Anthony of Padua church in Kosakowo

The time when christianisation mission started on the land of pre-sent Kosakowo Commune is unknown. In 1915 in Pierwoszyno a curacy was established by separating it from the parish of Oksywie. In Kossa-kowo, half a kilometre away, works on building a church started. In 1928 a presbytery and a cemetery arose here, while construction was fi nished seven years later. In 1935 Bishop of Chełmno Stanisław Okoniewski consecrated a new parish church.

When Poland regained independence, following the historic event of the ‘Wedding to the Sea”, the county of Puck – in 1926 named a sea county - was established on 10 February 1920.

In 1939 the area was seized by the Nazis and the time of terror follo-wed with people being forced to sign German nationality lists and forced conscription to Wehrmacht. The local population fought the occupiers joining resistance organisations (like the Dębogórze group of Gryf Po-morski organisation led by Bernard Grablowski).

When World War Two started, as a result of extremely fi erce fi -ghts in the region of Kępa Oksywska, the church was greatly damaged. Remains of its walls were pulled down by Germans in 1941 when works on an airport, planned to arise on the other side of the church, started. Under the Nazi occupation the parish in Kossakowo did not exist. When the war had fi nished, the local population erected a barrack functioning as a provisional church. The church has functioned till the present day. The object of interest inside its building is the Way of the Cross with prisoners of Stutthoff camp depicted in the background.

In 1945-1954 the sea county had its seat in Wejherowo. Since 1954 Puck once again functioned as a county town and remained as such until the administrative reform launched by E. Gierek’s government. Since then the Commune of Kosakowo has functioned autonomously. In 1989, following the transformation of the Polish political system, the commune became a local self-government unit forming part of the Po-meranian province.

The heritage of its past and experiences of the present day determi-ne perspectives for the dynamic development of Kosakowo Commune. Advantages of its location on the Bay of Puck and in the proximity of the Treble City fi nd a refl ection in the expectations and dreams of pe-ople living in the subregion established to create best possible conditions for investment development and most comfortable living conditions.

˝Gmina Kosakowo



7

Współpraca samorządowa Gminy Kosakowo przebiega zarówno na ob-szarze międzynarodowym, jak i krajowym oraz stanowi ważny element polityki samorządowej. Nawiązywanie bezpośrednich i stałych kontaktów pomiędzy miastami i gminami odgrywa znaczącą rolę w dziedzinie gospodarczej, społecz-nej i kulturalnej. Współdziałania, bazujące na obustronnych porozumieniach i umowach, zbliżają i zacieśniają przyjacielskie więzi we wspólnej Europie. Prze-biegają one głównie na płaszczyznach życia społecznego i kulturalnego. Oparte są na wzajemnych spotkaniach przedstawicieli jednostek samorządowych, pre-zentacji regionalnej kultury i tradycji, wymianie zespołów artystycznych, dzieci i młodzieży szkolnej, a także wspólnych działaniach z zakresu sportu, turystyki i rekreacji. Gmina Kosakowo współpracuje w Polsce z gminami Żerków oraz Krościenko nad Dunajcem. Na Litwie z gminą Dukszty, gdzie powołano fi lię Schroniska Młodzieżowego z myślą upowszechniania wśród dzieci i młodzieży krajoznawstwa i turystyki poprzez zapewnienie im opieki wychowawczej i in-formacji przy niskich nakładach fi nansowych. W Niemczech partnerską gminą jest Ruwer, we Francji gmina współpracuje z miastem Pontarlier, a w 2013 pod-pisano list intencyjny z francuską gminą Gonneville-la-Mallet.

Dążenie samorządowców do rozwoju regionu w perspektywie teraź-niejszości jak i przyszłości, zaowocowało budową Portu Lotniczego Gdy-nia-Kosakowo. Powstający na bazie infrastruktury lotniska wojskowego Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo, będzie drugim co do wielkości w województwie pomorskim i obsługiwać głównie będzie czartery oraz przewozy tanich linii. Poszerzona zostanie dzięki temu możliwość komunikacji z gminą Kosakowo, obok dróg lądowych i morskich, pojawi się nowa alternatywa w postaci drogi powietrznej.

Jedną ze strategicznych inwestycji celu publicznego, o ogromnym znacze-niu dla gospodarki i bezpieczeństwa energetycznego kraju, a w konsekwencji dla odbiorców gazu, jest realizowana na terenie gminy budowa Podziemnego Magazynu Gazu „Kosakowo”. Lokalizacja tej prestiżowej inwestycji wynika z istnienia złóż soli kamiennej „Mechelinki”. Gaz ziemny magazynowany bę-dzie w wyługowanych komorach solnych posadowionych w pokładach złoża soli kamiennej na głębokościach ok.1 km pod ziemią.

Dzisiejszagmina

Kosakowo

Kosakowo CommuneToday

The commune cooperates with other local governments both in Po-land and beyond its borders and the collaboration constitutes an important element of the local authority politics. Establishing direct and permanent contacts between towns and communes plays a signifi cant role with respect to economic, social and cultural domains. The cooperation, mainly social and cultural, based on mutual agreements and contracts, has been tightening the friendly ties within common Europe thanks to meetings of representatives of local authorities, presentations of regional culture and traditions, exchange of artistic groups, children and youth exchange programs and joint underta-kings in the domains of sport, tourism and recreation. In Poland the com-mune of Kosakowo cooperates with communes of Żerków and Krościenko nad Dunajcem (Krościenko-on-Dunajec). In Lithuania Kosakowo works with Dukszty commune where a branch of the Youth Hostel was established aiming at popularising tourism and sightseeing among children and youth by providing them with counsellors’ assistance and information at low prices. A German partner commune of Kosakowo is Ruwer, in Germany – Pon-tarlier city and a letter of intent on cooperation was signed with a French commune of Gonneville-la-Mallet in 2013.

The local government’s aspirations towards development of the re-gion at present and in the future resulted in the construction of the Airport Gdynia-Kosakowo. Established on the basis of the infrastructure of the former military airfi eld, the Airport Gdynia-Kosakowo will be the second biggest airport in the Pomeranian province and is intended mainly for char-ter fl ights and low-cost airlines. Owing to that, Kosakowo commune will be accessible by land and sea transport and, additionally, by air.

One of strategic public investments, of great importance for the sta-te economics and the energetic security of Poland and as a consequence for gas consumers, is the launched on the commune premises construction of the Underground Natural Gas Warehouse “Kosakowo”. That prestigio-us investment has been located in the commune owing to the existence of rock salt deposits Mechelinki”. Natural gas will be stored in the leached salt caverns in deposits of rock salt at the depth of about 1 km underground.

„

˝Gmina Kosakowo


Atrakcje turystyczne - Tourist attractionsAtrakcje turystyczne - Tourist attractions

9

Gmina Kosakowo jest pozytywnie postrzegana i oceniana w rankingach ogólnopolskich i regionalnych. W ramach realizacji programu „Jakość zarzą-dzania gminą w województwie pomorskim” Kosakowo znalazło się na I miej-scu w rankingu „Gmina Manager”, w latach 2006 - 2010 jako najlepiej zarzą-dzana gmina wiejska w województwie pomorskim. Otrzymała też tytuł „Teraz Polska” oraz „Gmina Fair Play.

Starania gospodarcze i inwestycyjne docenili mieszkańcy gminy, wybiera-jąc w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” wójta Jerzego Włudzika Najlepszym Wójtem Pomorza 2013, a gminę Kosakowo tą, w której żyje się najlepiej.

Mierzeja Rewska Największą osobliwością przyrodniczą Gminy Kosakowo jest Mierzeja

Rewska, zwana też Cyplem Rewskim lub właśnie Szpërkiem. Rozdziela ona ciepłe wody od strony Pucka i bardziej słone, chłodniejsze od strony Gdań-ska. Gdy obniża się poziom wód w Zatoce, ta piaszczysta ławica o szerokości 40-50 m u nasady, wyłania się z wody niemal na długość 1 km tworząc natu-ralne molo, które upodobały sobie również okoliczne mewy. Usypany przez te same prądy morskie co Mierzeja Helska, rewski Szpërk jest częścią dużej, dwumetrowej mielizny Mewia Rewa, znanej także jako Ryf Mew lub Rybi-twia Mielizna, ciągnącej się pod powierzchnią wody aż po Kuźnicę.

Przy niskim stanie wody w Zatoce Gdańskiej mielizna wynurza się i ukazują się wtedy na mieliźnie wysepki, Suche Rewy, na których zasiada-ją kormorany, a wokół widać wystające z wody wraki łodzi podwodnych i kutrów. Gdyby nie Głębinka (Depka), sztucznie przekopane przejście dla statków, zmierzających do Pucka i portów Półwyspu, można by przejść wzdłuż mierzei do Kuźnicy. Od kilku lat wykorzystują to uczestnicyw tzw. „Marszu Śledzia”, pieszo przemierzając zatokę.

Krzyż Morski w RewieNa Szpërku, od niepamiętnych czasów (prawdopodobnie od przełomu

XVIII-XIX wieku), umiejscowiony był Krzyż Morski. Wysoki krzyż z dębiny obłożony kamieniami patrzy na południe.

Krzyż musiał zostać poświęcony, jednakże nie udało się ustalić, kiedy dokonano tego aktu. W 1922 roku u stóp krzyża odbyła się polowa msza, w której brał udział generał Józef Haller wraz z towarzyszami. Zacho-wało się zdjęcie fotografi czne z tej uroczystości, które zrobione zosta-ło od strony krzyża w kierunku wiernych. Jest on jednak niewidoczny na zdjęciu. Jak dużym nabożeństwem cieszył się wśród Rewian, a zwłasz-cza rybaków i marynarzy ze Szkut Rewskich, niech świadczy opowieść, którą opowiadał w latach 60-tych ubiegłego wieku stary rybak.

Drewniany krzyż został zniszczony przez hitlerowców na przełomie 1939-1940 roku. Odbudowano go po drugiej wojnie światowej. W 2004 roku z inicjatywy mieszkańca gminy Tadeusza Krzysztofa oraz Wójta Jerze-go Włudzika został postawiony nowy krzyż, który rozpoczyna Ogólnopol-ską Aleję Zasłużonych Ludzi Morza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Legenda o Krzyżu„Rzecz działa się za czasów Wilusia.

Polski jeszcze nie było. Łodzie rybackie w tamtym okresie posiadały tylko napęd ża-glowy i wiosłowy. Wypłynęli w morze przy sprzyjającej pogodzie. Połów zapowiadał się obfi ty, ryb było mnóstwo. Nagle bez widocz-nej przyczyny z „nordy” przyszedł szkwał, a zanim sztorm. Zrefowali żagle i ustawili łódź dziobem do fali i wiatru. Na niewie-le się to zdało. Silny wiatr porywał wodę z grzbietów fal i zalewał łódź. Nic nie po-magało ciągłe wylewanie wody. Łódź coraz bardziej pogrążała się w morzu. Zmaganie ze sztormem, duże zmęczenie i syzyfowa pra-ca doprowadziły do całkowitej rezygnacji do walki z żywiołem. Wiedzieli, że zginą i nic już ich nie uratuje. Padli na kolana i po pas w wodzie rozpoczęli głośne modlitwy. Nagle w tej sytuacji bez wyjścia na zalewanym dzio-bie łodzi ukazał im się krzyż ze „Szpërku”. Zrozumieli, że jest to znak do dalszej walki z żywiołem. Ten wizerunek ich krzyża mor-skiego wyzwolił nowe siły i zapał do walki o życie. Z dużą energią rzucili się do wyle-wania wody i stawiania dodatkowych żagli. Szczęśliwie dokonali tego w trudnych warun-kach zwrotu przez rufę i pędzeni porywisty-mi podmuchami wiatru niebawem wylądowa-li na brzegu w Mechelinkach. W tym czasie ich rodziny gorąco modliły się pod krzyżem o uratowanie ich bliskich. Łódź zabezpieczyli i plażą udali się do swojego krzyża podzięko-wać za cudowne uratowanie życia.”

Legend of the Cross“It happened at the time of Wilhelm

II Hohenzollern’s (nicknamed Wiluś) rule. Poland had not come into being yet. Fisher-men’s boats at that time were driven by sails and oars. Fishermen set off to the sea in fi ne weather; their catch seemed promising as there was a lot of fi sh. Suddenly, for no vi-sible reason, squall came from the north fol-lowed by a storm. The fi shermen reefed the sails and headed into the wind but it helped very little. The strong wind was snatching water from wave crests and fl ooded the boat. They kept bailing out the boat but it did not work and the boat sank deeper and deeper. The strife against the storm, weariness and work without an end made them give up the fi ght. They knew they were going to die, that nothing could save them. They fell to theirknees and, kneeling in waist-deep water, started praying out loud. Suddenly, in this hopeless situation, on the constantly fl ooded bow of the boat the cross from “Szpërk” appeared to them. They understood that was the sign to keep struggling. The image of their maritime cross gave new strength to them to fi ght for their lives. They thus rushed to dip water out of the boat and set new sails and they managed even though they had to jibe at the same time. Driven by strong wind they soon landed on the shore in Mechelinki. At that time their families were praying un-der the cross for their rescue. The fi shermen secured their boat and went down the beach to their cross to express their gratitude for the miracle of saving their lives.”

Kosakowo commune is positively perceived and placed high in Polish and regional rankings. Within the framework of the program “Quality of commune management in the Pomeranian province” Kosakowo was in the top of the ranking “Commune Manager” in 2006-2010 as the best managed rural commune in the Pomeranian province. It was also awarded the titles “Teraz Polska” (Poland Now) and “Gmina Fair Play” (Fair Play Commune).

The economic and investing efforts of the authorities have been appreciated by the commune population who voted head of the com-mune Jerzy Włudzik the Best Head of Commune in Pomerania 2013 and Kosakowo the commune where it is best to live in the survey of the daily “Dziennik Bałtycki”.

Rewa Sand Bar One of the most interesting Baltic shore forms in Kosakowo Commune is

Rewa Sand Bar (Mierzeja Rewska) called Rewa Cape or Szpërk. The headland separates warm and calmer water the Bay of Puck from more salty and col-der water of the Bay of Gdańsk. When the water level in the Bay lowers, the 40-50 m wide at its base sand bar emerges from water making up a 1 km long natural pier – a favourite place for all seagulls. Created by the same currents as the Hel Peninsula, Szpërk forms part of a large, two-metre shallow called Mewia Rewa, known also as “Ryf Mew” (Seagull Sandbar) or “Rybitwia Mie-lizna” (Terns’ Shallow), stretching underwater as far as Kuźnica.

When the level of the Bay of Gdańsk is low, islands in the shallow, Suche Rewy, emerge; cormorants sit on them and around, wrecks of submarines and fi shing boats come to surface. But for Głębinka (Depka), a manmade passage for ships heading for Puck and ports of the Peninsula, one could go along the sand bar as far as Kuźnica what has been actually done for a few years now by participants of the so called “Herring March” (Marsz Śledzia) walking across the bay.

Maritime Cross in Rewa For times immemorial (probably since the turn of the 19th c.) there has

been the Maritime Cross on Szpërk. A tall cross of oak tree, hold up by stones is oriented south.

The cross must have been consecrated but the date could not be established. In 1922 at the foot of the cross a fi eld service was held for General Józef Heller. A photograph of the celebration has been preserved showing people participating in the ceremony viewed from the side of the cross which, however, was not captured in the photo. The story narrated by an old fi sherman in 1960s shows how much the cross was revered by inhabitants of Rewa, and especially by fi shermen and sailors of Rewa barges.

The wooden cross was destroyed by the Nazis at the turn of 1940 and was re-established after WWII. In 2004, at the initiative of an inhabitant of the commune, Tadeusz Krzysztof, and the Head of the Commune, Jerzy Włudzik, a new cross was erected at the start of the All-Polish Marshal Józef Piłsudski Memorial Honour Lane for Men of the Sea.

Tourist attractionsAtrakcje turystyczne

˝Gmina Kosakowo


Atrakcje turystyczne - Tourist attractionsAtrakcje turystyczne - Tourist attractions

11

Rewskie SzkutyW czasie, gdy brak było połączeń drogowych pomiędzy osadami

leżącymi nad Zatoką Pucką, kwitła lokalna żegluga towarowa, której głównym ośrodkiem była Rewa, znajdująca się dziś w gminie Kosako-wo. Drewniane żaglowce transportowały do Gdańska, Pucka, a póź-niej też Gdyni i Helu, głównie drewno, torf i materiały budowlane. Rewskie Szkuty tworzyły w latach 1826 – 1945 Kaszubską, przybrzeż-ną żeglugę towarową. Dziesięć pośród piętnastu żaglowców stało się pierwszymi statkami handlowymi naszej Ojczyzny. Korzystne poło-żenie Rewy nad niewielką zatoczką, osłoniętą piaszczystą mierzeją nazywaną przez rybaków Szpërkiem, również dzisiaj stanowi jeden z największych atutów tej gminy.

Ogólnopolska Aleja Zasłużonych Ludzi Morza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Powstała w roku 2004, aby uczcić wszystkich tych, którzy dla pol-skiego morza żyli, którzy na nim pracowali i którzy życie w jego toni utracili. Co roku - na przełomie czerwca i lipca - uroczyście dodawane są trzy zasłużone osoby, w wyniku wyboru spośród wniosków zgłaszanych do Wójta Gminy Kosakowo. Aleja stanowi jednocześnie trakt spacerowy brzegiem Zatoki Puckiej wzdłuż całej miejscowości.

Dworek w Mostach Zespół dworsko-pałacowy z parterowym, murowanym dworkiem

z XVIII w. ze spadzistym dachem i facjatą. We wnętrzu zachowały się drew-niane barokowe schody, dwa kominki, jeden z dekoracją rokokową, a drugi z klasycystyczną dekoracją. Do dworku prowadzi lipowo-jesionowa aleja. Przed dworkiem znajduje się fontanna oraz 250-letni kasztanowiec.

Kępa OksywskaRozległa, lekko pofalowana wysoczyzna morenowa z urwistym 30-40-

metrowym klifem na wybrzeżu Zatoki Puckiej w Mechelinkach, z które-go podziwiać można przepiękną panoramę z widokiem rozpościerającym się od od gdyńskiej torpedowni po Cypel Rewski. Razem z kępami Pucką, Redłowską i Swarzewską oddzielona od reszty trójmiejskiej wysoczyzny Pradoliną Kaszubską, ukształtowaną przez wody ustępującego lądolodu.

Dramatycznie w historię Kępy Oksywskiej wpisał się czas wojny obronnej 1939 roku. Już 1 września Niemcy przypuścili szturm na osi Reda-Kazimierz i Biała Rzeka-Dębogórze.

Po przeniesieniu latem 1939 roku głównej bazy fl oty Marynarki Wo-jennej RP na Hel, Kępę Oksywską przekształcono w ośrodek oporu od-działów lądowych, podporządkowanych dowództwu Lądowej Obrony Wybrzeża pod komendą płk. Stanisława Dąbka. Największe nasilenie walk nastąpiło w dniach 13-19 września 1939 roku, uczestniczył w nich 2. Mor-ski Pułk Strzelców pod dowództwem płk. Ignacego Szponara i batalionu Marynarki Wojennej pod dowództwem kmdr. ppor. Zygmunt Horyda.

Znakiem czasu pozostaje Kwatera Żołnierzy Poległych w wojnie obronnej w 1939 roku na kosakowskim cmentarzu parafi alnym, gdzie spoczywa ponad 170 bohaterskich Polaków. Była to najkrwawsza, ze sto-czonych podczas II Wojny Światowej bitew.

Legenda o KaszubachIstnieje na Kaszubach legenda, która

opowiada o tym, że Pan Bóg, kiedy two-rzył ziemię, zupełnie zapomniał o Ka-szubach... Na szczęście upomniał się o nie anioł, który miał czuwać nad tą krainą.

Popatrzył Bóg do swoich przepastnych worów, a tam na dnie zostało wszystkiego po trochu. Obdarzył więc ją tym wszyst-kim, co pozostało: liściastymi borami, sosnowymi lasami, jeziorami, rzekami, morzem, wydmami, klifowymi brzegami, piaszczystymi plażami, wzgórzami i doli-nami. Wszystkiego było po trochu.

Popatrzył stwórca na swe dzieło i uś-miechnął się. Wtedy zaświeciło słońce, a w jego promieniach ukazało się całe pięk-no Kaszub. Cicho tu jednak było i pusto, więc ulepił Bóg z gliny zwierzęta najrozma-itsze i ludzi, i ożywił ich. Ludzie ci jednak uparci jacyś tacy byli, a szczególnie jeden z nich. Wciąż domagał się jakiegoś ubrania i zadręczał Boga pytaniem „A ka szuba?”

Zniecierpliwił się Stwórca w końcui dał mu ową szubę. Człowieka tego na-zwał Kaszubą, a kraina ta zwała się od-tąd KASZUBY.”

Legend on Kashubian As a legend in Kashubia has it, when

God created the earth he had forgotten about Kashubia... Fortunately, an angel who had been assigned the task of taking care of that land spoke up for it. God then looked into his enormous bags, and there was only a little of everything left on the very bottom. Thus, God awarded the land with everything that had left: lush deciduous forests, pine woods, lakes, rivers, sea, dunes, cliff shores, sandy beaches, hills and valleys. There was a little of everything. The Creator looked at what he had shaped and smiled. And then the sun started shining and its beams showed the whole beauty of Kashubia. However, the land was quiet and empty; hence God molded various animals and men in clay and breathed life into them. However, those people were somehow stubborn and especially one of them as he kept demanding some clothes and pestered God asking a question “A ka szuba?” (“Where’s the coat?”) . The Creator grew weary at last and gave him that coat but called that man Kashuba and since then the land was named KASHUBIA.

Barges of RewaAt the time when there were no roads linking villages located on the

Bay of Puck, Rewa – today within Kosakowo Commune - was the centre of fl ourishing local sea transport. Wooden sailing ships transported mainly timber, peat and building materials to Gdańsk, Puck, then also to Gdynia and Hel. In 1826 – 1945 barges of Rewa formed the Kashubian coastal transport fl eet and then ten out of 15 ships became fi rst merchant ships of reborn Poland. The location of Rewa on a small bay sheltered by a sand bar called by fi shermen Szpërk is one of the greatest advantages of the commune.

The All-Polish Marshal Józef Piłsudski Memorial Honour Lane for Men of the Sea.

It was established in 2004 to commemorate all those who lived for the Polish sea, worked and lost their lives at sea. Every year, at the end of June or the beginning of July three people of merit are chosen of all propositions submitted to the Offi ce of Kosakowo Commune and their names are added to the lane which is also a promenade stretching along the coast of the Bay of Puck and along the whole village.

Manor house in MostyA manor complex with a one-storey, brick manor house from the 18th c.

with a sloping roof and an attic. Inside, Baroque wooden stairs, two fi replaces, one with Rococo-style and the other with classicistic decorations. To get to the house follow a lane lined with linden and ash trees; in front of the building there is a fountain and a 250 years old chestnut tree.

Kępa OksywskaA vast, slightly rolling moraine plateau with a steep 30-40 m high cliff

on the coast of the Bay of Puck in Mechelinki from which one can admirea breathtaking panorama ranging from the torpedo testing site in Gdynia as far as Rewa Cape. Together with Kepa Pucka, Kępa Redłowska and Kępa Swarzewska it is separated from the rest of the Treble City plateau by the Kashubian Proglacial Valley shaped by water of the retreating icesheet.

During the defensive war of 1939, already on 1 September, Germantroops attacked along the axis Reda-Kazimierz and Biała Rzeka-Dębogórze.

When the main base of the Polish Navy was transferred to Hel in the summer 1939, Kępa Oksywska was turned into a centre of land defence units subordinate to the Land Coastal Defence commanded by Colonel Stanisław Dąbek. The fi ercest battles in which the 2nd Marine Rifl es regiment under Lt. Col. Ignacy Szponar and a Navy battalion under Lt. Cdr. Zygmunt Horyd participated took place on 13-19 September 1939.

The cemetery section of soldiers killed in the defensive war of 1939 in the parish cemetery in Kosakowo holds graves of over 170 heroic Poles. It was the most bloody of all WWII battles.

˝Gmina Kosakowo

Naprawdę warto tu byćwww.kosakowo.pl12 13

Tereny gminy wchodzą w skład południowo-bałtyckiego koryta-rza ekologicznego o ponadregionalnych walorach i funkcjach przyrod-niczych. Osoby nastawione na kontakt z naturą odnajdą przyjemnośćw zwiedzaniu Nadmorskiego Parku Krajobrazowego oraz licznych cieka-wostek przyrodniczych.

Rezerwat Przyrody Mechlińskie Łąki Obszar szuwarów i łąk o powierzchni 113,47 ha, położony między

Rewą a Mechelinkami. Celem rezerwatu jest zachowanie i ochrona miejsc lęgowych i bytowania cennych gatunków ptaków wodnych i błotnych, zbiorowisk szuwarowych i łąkowych oraz specyfi cznych siedlisk halofi l-nych i typowych dla nich warunków wodnych.

Flora rezerwatu liczy około 200 gatunków, w tym ponad 20 gatunków to rośliny chronione lub rzadkie i zagrożone w skali regionu gdańskiego Pomorza, a część nawet w skali Polski. Osobliwością przyrodniczą tego terenu jest wyjątkowo bogata lokalna populacja Mikołajka Nadmorskie-go. Dużą wartość przyrodniczą przedstawiają zbiorowiska nadmorskich halofi tów. Bogaty skład awifauny lęgowej i przelotowej oraz bardzo duża liczba obserwacji gatunków rzadkich powoduje, że teren tego rezerwa-tu jest zaliczany do najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. Gnieździ się tu 9 gatunków ptaków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt m.in. bąk, ohar, zielonka, kropiatka, rybitwa białoczel-na, ostrygojad, biegus zmienny, sieweczka obrożna, wąsatka oraz pliszka cytrynowa - nowy, wciąż bardzo rzadki, gatunek lęgowy w naszym kra-ju. Na terenie rezerwatu funkcjonuje punkt badawczy wędrówki ptakówi punkt widokowy, umożliwiający obserwację całego rezerwatu.

Krajobraz ekologiczno-roślinny terenu jest zróżnicowany: obok ro-ślinności piaskolubnej, porastającej niski, przyzatokowy wał wydmowy znajduje się rozległy obszar szuwarów, muraw słonolubnych i występu-jących tu łąk. Nieznaczne wyniesienie terenu ponad poziom morza po-krytego złożami torfu oraz sąsiedztwo Zatoki Puckiej sprawia, że wody gruntowe (mniej lub bardziej zasolone w różnych miejscach) występują płytko pod powierzchnią gleby, równo z nią albo też stagnują okresowo lub stale w porze wegetacji. Ich poziom podlega wahaniom w skali roku.

W sierpniu, a więc wkrótce po zakończeniu lęgów, spotyka się kilkaset perkozów dwuczubnych oraz łabędzi niemych. Jesienią przybywają duże stada łysek i krzyżówek, jednakże najwięcej ptaków wodnych gromadzi się tu zimą i wczesną wiosną. Najliczniejsze z nich to gągoł, a w mroźniejsze zimy także nurogęś. Strefa płytkiej wody i plaży zalewanej przez fale jest miejscem żerowania wielu gatunków siewkowców, które chętnie zatrzy-mują się tu w okresie wędrówki jesiennej. Najliczniej reprezentowane są: biegus rdzawy cantu, biegus krzyżodzioby, biegus zmienny, biegus malutki, piaskowiec, siewnica, sieweczka obrożna, kuliczek piskliwy i kamusznik.

The commune area forms part of the south Baltic wildlife corridor of more than regional importance and ecological functions. All lovers of nature are sure to enjoy a visit to the Seaside Landscape Park to discover numerous natural attractions of the area.

Mechlińskie Łąki nature reserve Mechelińskie Łąki nature reserve is established over 113.47 ha

of rushes and meadows stretching between Rewa and Mechelinki to preserve and protect nesting grounds and habitats of precious water and mud birds as well as rush and meadow plant communities and unique halophilous habitats and the characteristic for them water conditions.

Flora of the reserve comprises approximately 200 species, including over 20 plants protected, rare or endangered within the Gdańsk Pomerania or even within Poland like the outstandingly abundant community of the sea-holly. There are extremely interesting seaside halophytes communities. The numerous and diverse species of nesting and migrating birds and the fact that many rare species have often been observed within the reserve make it one of the most precious natural grounds in Poland. It is a nesting ground of approx. 9 bird species listed in the Polish Red Data Book of Animals, e.g. a bittern, a common shelduck, a little crake, a spotted crake, a white-winged tern, an oystercatcher, a dunlin, a ringed plover, a bearded reedling and a yellow-headed wagtail - a new and still very rare nesting species in Poland. Within the reserve there is an examination and research site and a viewing point allowing a possibility to observe the whole reserve area. The wildlife and plant scenery of the land is diversifi ed and ranges from psammophytes growing on the low dune bay embankment, to a vast area of rushes, halophilous grass and meadows. An minor land elevation over the sea level, deposits of peat and the neighbourhood of the Bay of Puck result in the occurrence of ground water (more or less salty) near the ground surface or even just at surface and the fact of temporal or permanent ground water stagnation in the growing season. The ground water level varies throughout the year.

In August, soon after the hatching time, a few hundred great crested grebes and mute swans meet in the reserve. In the autumn large fl ocks of coots and mallards fl y to the area but the biggest number of water birds gather here in the winter and early spring including the most numerous groups of common goldeneyes and common mergansers coming in severe winters. The zone of shallow water and the beach is the feeding ground for many willingly stopping here en route of their autumn migration waders like the red knot, curlew sandpiper, dunlin, little stint, sanderling, grey plover, ringed plover, common sandpiper and ruddy turnstone.

Przyroda

Legenda o MikołajkuDawno temu, mieszkał nad morzem

chłopiec o imieniu Mikołajek. Lubił pso-cić i dokuczać rybakom, poszukiwaczom bursztynu, nimfom z orszaku Goska (ka-szubskiego Neptuna), a nawet jego żonie. Pewnego razu, kiedy królowa mórz zaży-wała kąpieli słonecznej, zabrał jej szatyi ukrył je w zaroślach. Rozgniewana kró-lowa kazała ukarać Mikołajka, więc Gosk zmienił chłopca w piękną roślinę. Ludzie zrywając ją, zadają mu okropny ból. Klątwa będzie zdjęta, kiedy przez całe lato na całym wybrzeżu nikt nie zerwie na-wet kawałeczka rośliny.

Nature

Legend of Mikołajek Once upon a time, on the sea, lived

a boy called Mikołajek. He was naughty and liked playing pranks on fi shermen, amber-seekers, nereids from the court of Gosk (Kashubian Neptune) and even on his wife. Once, when the queen of seas was sunbathing, Mikołajek took away her robes and hid in bushes. Angry queen ordered Mikołajek” to be punished so Gosk changed the boy into a beautiful plant (a sea holly – mikołajek in Polish). Picking it, people infl ict agonizing pain on the boy-plant. The curse will be lifted when throughout whole summer on the whole coast nobody will pick even a small part of the plant.

”

Przyroda - Nature

˝Gmina Kosakowo

Naprawdę warto tu byćwww.kosakowo.plwww.kosakowo.pl14

Przyroda - Nature

15

Rezerwat Czapli Siwej Kilkuhektarowy lasek jesionowo-olszowy położony w pradolinie rzeki

Redy, pomiędzy Mostami a Mechelinkami. Lasek ten zróżnicowany jest pod względem wieku drzew, od małych olszynek do starych olszy. Pod drzewami bagienna gleba jest bardzo zasobna w azot od guana ptasiego. Z tego względu runo i krzewy budują rośliny azotolubne jak bez czarnyi wiechlina zwyczajna.

Gniazda czapli umieszczone są na olchach czarnych na wysokości ok. 8-10 metrów. Czaple przylatują do kolonii pod koniec lutego lub na początku marca. Pisklęta wykluwają się na przełomie kwietnia i maja. W gnieździe pozostają około 8 tygodni. W tym okresie można zaobser-wować wzmożony ruch rodziców, którzy karmią intensywnie swoje pi-sklęta. Czaple odżywiają się płazami, rybami, małymi ssakami, owadami i dżdżownicami. Około połowy czerwca młode opuszczają gniazdai przenoszą się na pobliskie łąki, gdzie żerują nabierając sił i umiejętności do długotrwałej jesiennej wędrówki.

Rezerwat BekaJest rezerwatem faunistycznym, położonym na skraju północnej czę-

ści Meandru Kaszubskiego. Przylega bezpośrednio do północnych granic gminy Kosakowo, w obrębie gminy Puck. Zajmuje obszar o powierzchni 193,01 ha między Kanałem Leniwym a Osłoninem.

Teren rezerwatu to wznoszące się kilkadziesiąt centymetrów nad po-ziom morza podmokłe łąki, często w strefi e brzegowej zalewane wodami morskimi, a przepływająca przez nie Reda jest ostatnim w Polsce natural-nym przykładem uchodzącej do Zatoki Gdańskiej rzeki na niskim brzegu.

Przedmiotem ochrony rezerwatu są stanowiska rzadkich gatunków roślin (głównie halofi tów) i bogatej awifauny lęgowej oraz przelotowej na łąkach i pastwiskach w obrębie przyujściowego odcinka rzeki Redy. Obszar rezerwatu „Beka” jest ostoją ptactwa wodnego o randze europej-skiej. Występują tu zespoły ptaków charakterystyczne dla nadmorskich łąk słonoroślowych, a w okresach wiosna-jesień jest miejscem masowych koncentracji przelotnych ptaków wodnych i błotnych.

Grey Heron Sanctuary The Grey Heron Sanctuary is a few-hectare ash and alder forest in the

proglacial valley of the river Reda between Mosty and Mechelinki. The forest comprises trees of different ages, from small trees to big and old ones. The marshy soil abundant in nitrogen from guano is the favourite habitat for nitrophilous plants like the elder or rough-stalked meadow-grass.

Herons build their nests on black alder trees at the height of about 8-10 m. Herons fl y to the colony towards the end of February or in the beginning of March. Nestlings hatch at the end of April or the begin-ning of May and stay in the nest for about 8 weeks and during that time increased activity of parents intensively feeding their nestlings can be observed. Herons feed on amphibians, fi sh, small mammals, insects and earthworms. In the middle of June the young ones leave the nests and fl y to nearby meadows feeding there to gain strength and skills preparing for the long autumn migration.

Beka reserve Beka reserve is located on the edge of the northern part of the

Kashubian Meander. It directly adjoins northern borders of Kosakowo commune but is situated within the commune of Puck. The reserve covers 193.01 ha between Leniwy Channel and Osłonino.

It protects marshy meadows located several centimetres over the sea level which are often fl ooded by sea water in the shoreline zone. The fl owing across the meadows river Reda is the last in Poland example of a river naturally fl owing into the Bay of Gdańsk in a low coast.

The reserve protects habitats of rare plant species (mainly halophytes) and numerous nesting and migrating birds on meadows and pasture grounds adjoining the mouth section of the river Reda. “Beka” reserve is a sanctuary of water birds of European importance as colonies of birds characteristic of seaside halophilous meadows are observed in the area which is also a site of mass gatherings of migrating water and mud birds.

˝Gmina Kosakowo


Przyroda - Nature

17

Pomniki Przyrody

Jesiony w Mechelinkach Dwa jesiony stojące tuż przy plaży, którym w 2006 r. nadano imiona: Mści-

woj i Świętopełk, drzewa liczą około 250 lat. Pomiędzy drzewami umieszczo-no głaz z informacją o wpisaniu ich, w 1971 roku, do rejestru Wojewódzkie-go Konserwatora Przyrody, jako grupowego pomnika przyrody.

Dąb BernardMinimum 150-letni dąb szypułkowy, stojący na polnej drodze w Me-

chelinkach, stróżujący niegdyś nad, leżącym u jego stóp, cmentarzem cho-lerycznym z lat 1865-1870. Pod tym drzewem w 1909 roku odpoczywał Bernard Chrzanowski, wędrując z Pierwoszyna do Rewy. Obok niego znajduje się nota triangulacyjna „27,85” m n.p.m., będąca pozostałością dawnego systemu mierzenia powierzchni kraju. Nadanie imienia „Bernard” odbyło się z okazji Ogólnopolskiego Sejmiku Krajoznawczego „Bernard Chrzanowski na kaszubskim brzegu”, który odbył się w Gminie Kosakowo 7 maja 2011 roku. Imię Bernarda Chrzanowskiego nosi również szlak tury-styczny, prowadzący z Pierwoszyna przez Mechelinki do Rewy.

Aleja LipowaAleja posiadająca około 250-300 lat składa się z czterdziestu lip i łączy

szosę Pierwoszyno - Mosty z dworkiem ziemiańskim z XVIII w.

Monuments of nature

Ash trees in MechelinkiIn 2006 two approx. 250 years old ash trees growing just at the beach

were given names Mściwoj and Świętopełk. Between the trees there is a stone with a plaque with information on including the trees in 1971 onto the list of the Province Nature Restorer as a group monument of nature.

Bernard Oak TreeAt least 150 years old common oak tree at the dirt road in Mechelinki, once

guarding over a choleric cemetery dating from1865-1870. Bernard Chrzanow-ski walking from Pierwoszyno to Rewa stopped to rest under this very tree. Next to it there is a triangulation network note “27.85” m above sea level – a part of the old system of measuring country area. The ceremony of naming the oak tree “Bernard” was held on occasion of the All-Polish Sightseeing Ses-sion “Bernard Chrzanowski on Kashubian shore” that took place in Kosa-kowo Commune on 7 May 2011. The tourist trail from Pierwoszyno to Rewa via Mechelinki has also been named in memory of Bernard Chrzanowski.

Linden Lane About 250-300 years old lane lined with forty linden trees links the

road Pierwoszyno - Mosty and a manor house dating from the 18th c.

˝Gmina Kosakowo


Kultura i rozwój - Culture and DevelopmentKultura i rozwój - Culture and Development

19

Dni Gminy Kosakowo Kilkudniowe Święto Gminy, podczas którego na scenie występują

największe gwiazdy i najpopularniejsze zespoły. Jedną z atrakcji w ramach Dni Gminy jest Kosakowska Noc Kabaretowa, na której widownię ba-wią znane polskie kabarety.

Festyn Kaszubski Jest organizowany corocznie latem przez Zrzeszenie Kaszubsko-Po-

morskie oddział Dębogórze. Tradycyjne, 15 sierpnia, w dniu Festynu Kaszubskiego na Szpërku

w Rewie, przy Krzyżu Morskim odbywa się nabożeństwo w języku ka-szubskim.

W programie festynu znajdują się występy artystyczne zespołów kaszub-skich, loterie fantowe, zawody. Można również posmakować kaszubskich specjalności i zakupić wyroby rękodzieła artystycznego, których przygoto-waniem zajmują się członkinie Zrzeszenia.

Heineken Open’er Festival To jeden z największych polskich festiwali muzycznych. Odbywa się

co roku na rozległych terenach Portu Lotniczego Gdynia-Kosakowo, inaugurując wakacje. Ta muzyczna impreza przyciąga światowe gwiazdyi miliony słuchaczy. Heineken Open’er Festival zdobył nagrodę w katego-rii Najlepszy Duży Festiwal na European Festival Awards.

Marsz Śledzia Jedyny na świecie marsz pieszo przez morze. Trasa marszu wiedzie

płyciznami ciągnącymi się mniej więcej w linii prostej z miejscowości Kuźnica na Półwyspie Helskim do Rewy, znajdującej się po drugiej stronie Zatoki Puckiej.

Ilość uczestników marszu jest ograniczana do 100 osób. Powodem takiego obostrzenia są względy bezpieczeństwa na wodzie oraz logistyka samej przeprawy, która liczy ponad 12 km długości, a jej pokonanie zaj-muje, w zależności od stanu morza na Zatoce Puckiej, około 5 godzin.

DożynkiNa to urokliwe Święto Plonów, podczas którego rolnicy, rybacy i spo-

łeczności poszczególnych miejscowości przygotowują swoje ekspozycje z corocznych darów ziemi, przybywa niezliczona ilość mieszkańcówi turystów. Dożynki rozpoczyna barwny korowód Sołectw z wieńcami,a dobra zabawa towarzyszy uczestnikom każdego roku.

Days of Kosakowo Commune A few days long holiday for the commune at which the greatest pop

stars and most popular bands perform. One of greatest attractions of the holiday is Kosakowo Satirical Night at which audience can enjoy perfor-mances of well known Polish comedy artists.

Kashubian GalaOrganised every summer by a Dębogórze branch of the Kashubian

and Pomeranian Association. Traditionally, on 15 August, on the day of the Kashubian Gala a holy mass is read in Kashubian on Szpërk, in Rewa, at the Maritime Cross. The gala programme includes performances of Kashubian groups and bands, raffl es, competitions. One may also taste traditional Kashubian dishes and purchase artistic handiwork made by members of the Association.

Heineken Open’er FestivalOne of the biggest Polish music festivals held every year on grounds

of the Airport Gdynia-Kosakowo at the beginning of summer holidays. The music event attracts world stars and millions of fans. Heineken Ope-n’er Festival was the winner of the Best Major European Festival catego-ry of the European Festivals Awards.

March of Herring The only worldwide march across the sea. The route takes participants

along shallows stretching more or less in line from Kuźnica on the Hel Peninsula to Rewa on the other shore of the Bay of Puck.

Because of safety regulations and logistics reasons only 100 con-testants can take part in the march which is over 12 km long and takes, depending on the sea level in the Bay of Puck, about 5 hours to cover.

Harvest Home Crowds of tourists and local inhabitants join every year celebrations

of the harvest home festival at which farmers, fi shermen and particular local communities prepare displays out of nature bounties. The festi-val starts with a colourful parade of village communities with harvest wreaths.

Kultura Culture

˝Gmina Kosakowo


Sport

21

Sporty wodne Ciepłe, płytkie i bezpieczne wody Zatoki Puckiej, w połączeniu z dość

silnymi wiatrami, stwarzają doskonałe warunki dla windsurfi ngu, kitesur-fi ngu oraz żeglarstwa.

Po jednej stronie cypla tzw. Zawietrznej, nawet przy bardzo silnym wie-trze, pozostaje pas gładkiej, niewzburzonej wody. Ze względu na specyfi kę jest to wymarzone miejsce do uprawiania windsurfi ngu i kitesurfi ngu, za-równo w stopniu zaawansowanym, jak i przez osoby, które dopiero roz-poczynają swoją przygodę z tym sportem. W istniejących na terenie Rewy szkółkach m.in. w Klubie Żeglarskim „Rewska Szkuta”, można nie tylko nauczyć się tych widowiskowych sportów, ale także wypożyczyć sprzęt.

W Mechelinkach, gdzie powstaje przystań rybacka, swoje umiejętności żeglarskie można zdobywać i rozwijać pod okiem instruktorów Stowa-rzyszenia „Port Mechelinki”.

W okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni rewskie wody mienią się jaskrawymi barwami żagli i desek miłośników sportów wodnych.

Turystyka piesza i rowerowaBardzo dobrym miejscem do spędzania wolnego czasu jest trakt pie-

szo-rowerowy, który ciągnie się od Kosakowa aż do Pierwoszyna. Ma on ponad 2 km. długości. W tym miejscu można pobiegać, pojeździć na rolkach lub rowerze. Cała gmina słynie z licznych tras spacerowychi rowerowych, biegnących w otoczeniu lasów i morza.

BoiskaAmatorom piłki nożnej, piłki siatkowej i koszykówki proponujemy

korzystanie z boisk oraz sal sportowych, które znajdują się w każdej miejscowości gminy Kosakowo.

Outdoor fi tness Zachęcamy do korzystania z tej, dostępnej dla każdego, formy aktywno-

ści. Ćwiczenia na zewnętrznych siłowniach są bardzo łatwe, może korzy-stać z nich każdy, również nowicjusze, ludzie starsi oraz dzieci. Urządzenia są bezpieczne, trwałe i odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne. Zlokalizowane są w miejscach rekreacji, odwiedzanych przez mieszkańców oraz turystów - centrum Rewy przy zejściu na plażę, w Kosakowie przy ścieżce rowerowej vis a vis Ośrodka Zdrowia , w Mostach przy Placu Za-baw, w Pierwoszynie oraz w Pogórzu na Boiskach Sołeckich.

Stadniny KoniWielbiciele jazdy konnej mogą oddać się swojej pasji w stadninach na

terenie gminy. Zapraszają ośrodki w Mostach, Dębogórzu i Dębogórzu Wybudowanie.

Water sportsWarm, shallow and safe water of the Bay of Puck combined with

quite strong winds create perfect conditions for windsurfi ng, kitesurfi ng and sailing.

On one side of the cape, so called Zawietrzna (Leeward), even at high winds, there is a strip of smooth and calm water. Because of these cha-racteristics it is a perfect place for both advanced fans of wind- and kite-surfi ng and beginners.

In schools based in Rewa, e.g. the Sailing Club “Rewska Szkuta” one may learn these spectacular sports and hire equipment. In Mechelinki, where a fi shing port is under construction, instructors of the Associa-tion “Port Mechelinki” offer lessons of sailing for beginners and more advanced sailors.

From early spring till late autumn waters of Rewa just sparkle with all bright sail and board colours.

Hiking and cyclingA hiking and cycling trail from Kosakowo to Pierwoszyno is over 2 km

long and is a perfect place to run, roller-skate or cycle. The whole com-mune area is famous for its numerous hiking and cycling trails in forests and on seashores.

Sports pitchesFans of football, volleyball or basketball may take advantage of

pitches, courts and sports halls present in every village of Kosakowo Commune.

Outdoor fi tnessThis form of activity is really for everyone – exercises using outdoor

fi tness equipment can be done by anybody – those unaccustomed to his type of activity, older people, even children. The equipment is safe, du-rable and weather-resistant, placed at recreational sites often visited by local inhabitants and tourists – in the centre of Rewa at the entrance to the beach, in Kosakowo at the cycling trail opposite the Health Centre, in Mosty at the playground, in Pierwoszyno and in Pogórze at village sports pitches.

StablesTry horseriding in stables located in the commune – there are

horseriding centres in Mosty, Dębogórze and Dębogórze Wybudowanie.

Sport

Baza sportowa

Sport

Sports facilities

˝Gmina Kosakowo


Regionalizm - Localism

23

Bardzo istotną kwestią wśród działających na terenie gminy zrze-szeń i stowarzyszeń jest:

- rozbudzanie szerokiej inicjatywy dla wszechstronnego rozwoju kul-turowego, społecznego i gospodarczego,

- szerzenie w społeczeństwie, szczególnie wśród młodzieży, znajomo-ści tradycji kaszubsko – pomorskich,

- dbałość o zachowanie środowiska naturalnego,- pielęgnowanie i używanie języka jako najważniejszego przekazu kul-

tury Kaszub.Wśród najaktywniej działających przedstawicieli regionalizmu w gmi-

nie Kosakowo należy wymienić:

Zrzeszenie Kaszubsko – Pomorskie Oddział Dębogórze Powstało ono w roku 1992 z inicjatywy Koła Gospodyń Wiejskich

w Dębogórzu oraz pomocy Oddziału Zrzeszenia w Rumi. Obecnie preze-sem Zrzeszenia jest Danuta Tocke. Najważniejsze zadanie, jakie postawili przed sobą Zrzeszeńcy, to popularyzacja kaszubszczyzny przede wszystkim na terenie gminy, ale też poza nią. W tym celu objęli patronatem konkurs „Rodno Mowa”, konkurs gminny „Poznajemy swój region”.

Festyn Kaszubski organizowany przez Zrzeszenie w Rewie ma już swoją tradycję. Cieszy się coraz większą popularnością wśród społeczeń-stwa lokalnego, a także przyjezdnych gości z całej Polski i zagranicy.

Zrzeszenie organizuje również cykliczne imprezy rozrywkowe dla do-rosłych i dla dzieci: „Biesiady Kaszubskie” i „Sobótki Kaszubskie”, wie-czory poetyckie i muzyczne. Przeglądy pieśni o morzu „Jantarowi Bot” z każdą edycją przyciągają coraz więcej wykonawców i widzów.

Od kilku lat, przy współpracy z Urzędem Gminy Kosakowo, Oddział Zrzeszenia w Dębogórzu organizuje, pod patronatem Honorowym Bi-skupa Metropolity Gdańskiego Leszka Głódzia, „Festiwal Piosenki Żoł-nierskiej” w Gminnym Domu Kultury.

Największym osiągnięciem Oddziału było zakwalifi kowanie wniosku na budowę Checzy Nordowych Kaszubów do Urzędu Marszałkowskiego oraz jego wybudowanie, za co w lutym 2012 r. otrzymali Nagrodę Wójta Gminy Kosakowo.

Przy Checzy Nordowych Kaszubów od 2011 roku działa amatorski chór regionalny „Kosakowianie”.

Societies and associations operating within the commune aim mainly at:

- stimulating initiatives resulting in wide-ranging cultural, social and economic development,

- popularising in the society, especially among the youth, Kashubian and Pomeranian traditions,

- preserving the natural environment,- cherishing and using Kashubian language as the most important

means for popularising and spreading Kashubian culture. The most active regional organisations in Kosakowo commune

include:

Dębogórze Branch of the Kashubian and Pomeranian Association

Established in 1992 at the initiative of the Circle of Village Housewives in Dębogórze and thanks to assistance of the Association branch in Rumia. At present the Association is chaired by Danuta Tocke. The most important goal for the Association members is popularising Kashubian culture over the commune area and beyond. Therefore, the Association supports the contest “Rodno Mowa” and the commune competition “Poznajemy swój region” (Let’s discover our region).

The Kashubian gala organised by the Association in Rewa has already become a traditional event enjoying popularity among the local community and visitors from Poland and abroad.

The Association organises other cyclic events for adults and children: “Biesiady Kaszubskie” (Kashubian Feasts), “Sobótki Kaszubskie” (Kashubian Midsummer’s Night), evenings with poetry and music. Festivals of songs about sea “Jantarowi Bot” attract more and more performers and audience.

For a few years, cooperating with the Commune Offi ce in Kosakowo, the Association Branch in Dębogórze has organised the Festival of Soldier Songs, under the honorary auspices of the Metropolitan Bishop Leszek Głódź, held in the Commune Culture Centre.

The greatest achievement of the Branch so far is the fact that its application for construction of “Checz Nordowych Kaszubów” (House of Kashubians of Norda) has been accepted by the Province Marshal Offi ce and the centre has been built and open. For that the organisation was awarded by the Head of Kosakowo Commune in February 2012. A regional choir “Kosakowianie” has functioned at “Checz” since 2011.

Regionalizm

22

Regionalizm

23

˝Gmina Kosakowo

Naprawdę warto tu byćwww.kosakowo.pl 25

Stowarzyszenie Kaszubski Regionalny Chór „Morzanie” Amatorski chór regionalny założony został 22 marca 2001 roku jako

inicjatywa samorządowa. Prowadzony profesjonalnie przez dyrygenta i kierownika artystycznego Przemysława Stanisławskiego, przybrał for-mę organizacyjną stowarzyszenia, którego prezesem jest Wanda Krause. W repertuarze chóru dominują pieśni kaszubskie i klasyka europejska, głównie kompozytorów polskich. Zespół dał mnóstwo koncertów, uczestniczył w przeglądach muzyki chóralnej uzyskując wysokie lokaty. W 2004 roku nagrał swoją pierwszą płytę CD, zaś w 2007 roku kolejną z repertuarem kolędowym.

Za inicjatywy kulturalne i promocję kultury muzycznej w 2007 roku Chór „Morzanie” został uhonorowany dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz nagrodą Bursztynowego Mieczyka, przyznawaną przez Marszałka Województwa Pomorskiego. W 2013 r. za upowszechnianie i ochronę dóbr kultury chór otrzymał nagrodę Wójta Gminy Kosakowo.

Kaszubszczyzna pielęgnowana jest we wszystkich szkołach Gminy Kosakowo w ramach dobrowolnych zajęć z nauki języka kaszubskiego.

W każdej ze szkół działają Zespóły Regionalne:• „Dębogórskie Kwiatki” w Zespole Szkolno - Przedszkolnym w Dębogórzu• „Jantarki” w Zespole Szkolno - Przedszkolnym w Mostach• „Rebuce” w Szkole Podstawowej w Pogórzu

Miejsca Pamięci Narodowej• Kwatera Pochowanych 120 Polskich Żołnierzy Poległych w Rejonie

Kosakowa we Wrześniu 1939 roku w Obronie Polskiego Wybrzeża na Cmentarzu Parafi alnym w Kosakowie

• Pomnik Obrońców Kępy Oksywskiej w Mostach• Obelisk Bunkra Gryfa Pomorskiego w Dębogórzu• Pomnik Józefa Klebby w Kosakowie• Pomnik Żołnierzy WP i AK w Kosakowie• Pomnik Pamięci tutejszych księży, nauczycieli i mieszkańców, zamor-

dowanych przez hitlerowców w lasach Piaśnicy i obozach koncentracyj-nych podczas II wojny światowej przy kościele w Kosakowie.

Association Regional Kashubian Choir “Morzanie”The amateur regional choir was established on 22 March 2001 at the

initiative of the local government. Professionally directed by its conductor and artistic manager Przemysław Stanisławski, it was registered as an as-sociation chaired by Wanda Krause. The choir repertoire includes mainly Kashubian songs and European classical music, primarily by Polish com-posers. The choir has given many concerts and ranked high at festivals of choir music. In 2004 the choir recorded the fi rst CD and in 2007 released another one comprising Christmas carols.

For its cultural initiatives and promotion of music culture the Choir “Morzanie” was awarded the diploma by the Minister of Culture and Na-tional Heritage and a prize of “Bursztynowy Mieczyk” (Amber Sword) by the Marshal of the Pomeranian Province. In 2013 the choir was awarded by the Head of Kosakowo Commune for popularisation and protection of cultural heritage.

Kashubian heritage is cherished at all schools of Kosakowo Com-mune at voluntary lessons of Kashubian language.

Regional groups function at every school in the commune:• “Dębogórskie Kwiatki” in the School and Kindergarten Complex in Dębogórze• ”Jantarki” in the School and Kindergarten Complex in Mosty• “Rebuce” at the Primary School in Pogórze

Remembrance sites• Cemetery section in the parish cemetery in Kosakowo with graves

of 120 Polish Soldiers killed in surroundings of Kosakowo in September 1939 in defence of the Polish Coast • Memorial of Kępa Oksywska De-fenders in Mosty

• Obelisk of Gryf Pomorski Bunker in Dębogórze• Monument of Józef Klebba in Kosakowo• Monument of WP and AK Soldiers in Kosakowo• Monument at the church in Kosakowo commemorating local priests,

teachers and citizens killed by the Nazis in forests of Piaśnica and anni-hilation camps during WWII.

2524 25

URZAD GMINYKosakowo, Żeromskiego 69tel. 58 660 43 43email: [email protected]

REFERAT DS. KULTURY, SPORTU, TURYSTYKII REKREACJIRewa, Morska 56, tel. 58 620 06 95 e-mail: [email protected]

URZĄD POCZTOWY1. Urząd Pocztowy, Kosakowo, Żeromskiego 53 tel. 58 679 12 90

KOŚCIOŁY1. Parafi a Rzymsko-Katolicka P.W. Św. Antoniego, Kosakowo, Żeromskiego 772. Parafi a Rzymsko-Katolicka P.W. Podwyższenia Krzyża Pańskiego, Pierwoszyno, Kaszubska 313. Parafi a Rzymsko-Katolicka P.W. Św. Rocha, Rewa, Morska 117 A

OŚRODKI ZDROWIA1. NZOZ Kosakowo Kosakowo, Żeromskiego 51 tel. 58 679 13 23

APTEKI 1. Jantar, Kosakowo, Żeromskiego 51, tel. 58 679 15 452. Remedium, Pogórze Abrahama 7 a/b, tel. 58 665 03 473. W Suchym Dworze, Suchy Dwór, Marii Dąbrowskiej 26, tel. 58 625 53 934. Multi Apteka, Pogórze, Płk. Dąbka 338 tel. 58 728 23 41 (Galeria Szperk)

WETERYNARZ1. Lek. wet. Pobłocki Sławomir, Kosakowo, Fiołkowa 3, tel. 501 972 9312. Lek. wet. Sulejkowski Tomasz, Pogórze, Żółkiewskiego 1, tel. 58 665 03 71

GALERIE HANDLOWE1. SZPERK, Pogórze, Płk. Dąbka 338 www.galeriaszperk.com

GASTRONOMIA1. „Bar Nadmorski”, Rewa, Morska 2, tel. 789 345 180 www.barnadmorski.pl2. „Biancas”, Kosakowo, Żeromskiego 9, tel. 531 713 713 www. biancas.pl3. „Ciao Bella”, Pierwoszyno, tel. 58 38 001 38 www.pizzaciaobella.pl4. „LUX”, Rewa, Morska 88, tel. 58 352 65 50 www.rezydencja-lux.pl5. „Osada Wędrowca”, Mechelinki, Szkolna 23, tel. 58 351 14 72, www.osadawedrowca.pl6. „Przylądek Dobrego Smaku”, Mechelinki www.przyladekdobregosmaku.pl7. „Rewa”, Rewa, Morska 53, tel. 58 679 10 72, www.rewa.biz 8. „Rewianka”, Rewa, Rybacka 20, tel./fax 58 679 11 00, www.rewianka.pl

SZKÓŁKI ŻEGLARSKIE, SURFINGOWEI KITESERFINGOWE, WYPOŻYCZLNIA SPRZĘTU1. ALOHA, Rewa, Szotmowa 3 tel. 509 336 237, 504 238 179, www.aloha.pl2. Rewska Szkuta, Rewa, Morska 56 tel. 606 356 314, 502 524 459, www.rewskaszkuta.pl3. Stowarzyszenie Port Mechelinki, Nadmorska 41 tel. 503 008 271, 533 635 300, www.portmechelinki.pl4. Rewasurf Centrum, Rewa, Rybacka 5A, tel. 516 403 103, www.rewasurf.pl5. Surf Stacja, Rewa, Morska 43, tel. 696 307 366, www.surfstacja.pl

STADNINY KONI1. Mustang, Mosty, Szkolna 7a, tel. 501 154 385 www.stajniamustang.com2. Za Stawem, Dębogórze, Roślinna 14 3. Wild West Ranch, Dębogórze Wybudowanie, Dębogórska, tel. 509 963 860

Punkt Informacji TurystycznejRewa, Morska 56, tel. 58 620 06 95Czynny w sezonie letnimw godz. 1000-1900 ( pn – pt )w soboty 900-1700, w niedzielę 900-1600.

GASTRONOMIA1. „Bar Nadmorski”, Rewa, Morska 2, tel. 789 345 180 www.barnadmorski.pl2. „Biancas”, Kosakowo,

Regionalizm - Localism

Kosakowo Folder

Documents

Transcript of Kosakowo Folder