Mając wiedzę na temat budowy komputera klasy PC i działania jego podstawowych komponentów, można przystąpić do czynności praktycznych. Użytkowanie kompute-ra klasy PC wiąże się z potrzebą jego montażu (rysunek 19.1), ewentualnej rozbudowy i konserwacji oraz diagnostyki w razie pojawienia się usterek. Niniejszy rozdział moż-na potraktować jako kompendium wiedzy dotyczące tych zadań.

19.1. Bezpieczeństwo montażuPodczas montażu, rozbudowy, konserwacji czy nawet diagnostyki należy przestrzegać za-sad, które mogą ustrzec technika przed uszkodzeniem podzespołów komputera klasy PC.

Istotnym źródłem zagrożenia dla osoby, która zaczyna przygodę z rozbudową kompu-tera, jest brak doświadczenia i wprawy. Kiedyś trzeba jednak zacząć. Gruntowna wie-

19Montaż, rozbudowa,

konserwacja i diagnostyka

komputera klasy PC

Rysunek 19.1. Zestaw komputerowy przygotowany do montażu

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 327 2010-06-01 11:03:40

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

328

dza teoretyczna, rozwaga, dokładność i lektura niniejszego rozdziału powinny ustrzec początkujących monterów przed pomyłkami.

19.1.1. DokumentacjaKażdy użytkownik, doświadczony i początkujący, przed rozpoczęciem pracy z nowym sprzętem powinien sięgnąć po instrukcję obsługi (ang. manual), a w szczególności po instrukcję płyty głównej. Producenci dołączają instrukcję w postaci drukowanej książeczki lub pliku PDF.

Instrukcja płyty głównej zawiera wiele pomocnych informacji dotyczących między innymi:

zakresu obsługiwanych mikroprocesorów, q

rodzaju i wielkości obsługiwanej pamięci operacyjnej RAM, q

poszczególnych funkcji programu BIOS Setup, q

sposobu montażu dodatkowych komponentów, q

sposobu zamontowania płyty i podłączenia przedniego panelu obudowy, q

konfiguracji zworek lub mikroprzełączników, q

przywracania płyty do ustawień serwisowych, q

chipsetu i jego możliwości (interfejsy pamięci masowych, porty, magistrale qI/O itd.).

Warto także zapoznać się z instrukcjami obsługi monitora, karty graficznej, karty sie-ciowej i karty dźwiękowej.

19.1.2. Wyładowania elektrostatycznePodczas montażu podzespołów komputera zagrożeniem dla układów scalonych są wy-ładowania elektrostatyczne, które mogą się indukować na ubraniach i ciele montera. Przeskok iskry między na przykład palcem a układem scalonym może spowodować uszkodzenie sprzętu (przepalenie).

Aby poradzić sobie z wyładowaniami elektrostatycznymi, można skorzystać ze stołu montażowego z uziemieniem lub użyć zestawu antyelektrostatycznego. Zestaw taki składa się z uziemionej maty, którą łączy się przewodem z obudową, oraz opaski za-kładanej na nadgarstek (rysunek 19.2).

Kardynalna zasada brzmi: odłącz zasilanie, zanim rozpoczniesz montaż, konserwację i rozbudowę komputera klasy PC.

UWAGA

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 328 2010-06-01 11:03:40

329

19.2. Narzędzia

Jeżeli stanowisko montażowe nie jest zabezpieczone antystatycznie, można minima-lizować możliwość wyładowań. Stół montażowy trzeba utrzymywać w czystości, a wszystkie komponenty zawierające układy scalone powinny być chwytane za meta-lowe elementy montażowe. Płytki drukowane, które nie mają takich elementów, nale-ży trzymać za brzegi. W celu wyrównania potencjałów elektrycznych można co jakiś czas dotykać stalowych uziemionych elementów, na przykład obudowy komputera.

19.2. NarzędziaDo montażu lub rozbudowy komputera klasy PC potrzebny jest podstawowy zestaw narzędzi. Diagnozowanie komputera i profesjonalne usuwanie usterek wymaga zasto-sowania bardziej wyrafinowanych przyrządów.

19.2.1. Zestaw montażowy i pomiarowyDo podstawowego zestawu montażowego zaliczymy wkrętak krzyżakowy lub z wy-miennymi końcówkami, pincetę i próbnik elektryczny (rysunek 19.3).

Bardziej wytrawni monterzy sprzętu komputerowego powinni wyposażyć się w (rysu-nek 19.4):

wkrętak elektryczny, q

opaskę lub cały zestaw antyelektrostatyczny, q

zestaw różnych pincet, q

cążki boczne, q

przyrząd do obrabiania końcówek przewodów elektrycznych, q

zaciskarkę okablowania sieciowego, q

wkrętaki zegarmistrzowskie. q

Rysunek 19.2. Opaska antystatyczna

Rysunek 19.3. Podstawowy zestaw montażowy

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 329 2010-06-01 11:03:40

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

330

Serwisant będzie potrzebował dodatkowego osprzętu (rysunek 19.5):

multimetru analogowego lub cyfrowego, q

lutownicy. q

okablowania diagnostycznego, q

oprogramowania diagnostycznego, q

sond pomiarowych i impulsatorów, q

pętli zwrotnych. q

19.2.2. Zestaw do czyszczeniaKomputer wymaga od czasu do czasu oczyszczenia komponentów. Na szczególną uwa-gę zasługują wszelkiego rodzaju wentylatory i radiatory, na których nadmiernie gro-madzi się kurz. Zbyt duża ilość zanieczyszczeń może prowadzić do spadku wydajności systemu chłodzącego lub nawet do mechanicznego zatarcia wentylatora i całkowitego zatrzymania jego pracy.

Rysunek 19.4. Dodatkowy osprzęt monterski

Rysunek 19.5. Dodatkowy osprzęt serwisowy

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 330 2010-06-01 11:03:40

331

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PC

Do podstawowych mechanicznych środków czyszczących i konserwacyjnych można zaliczyć:

pędzelki, q

sprzężone powietrze, q

pałeczki z wacikami, q

odkurzacz komputerowy. q

Wykorzystywane są również środki chemiczne:

smary silikonowe, q

środki i pianki czyszczące, q

antystatyczne środki czyszczące. q

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PCW obudowie montowane są ważne elementy komputera PC: płyta główna, zasilacz, napędy pamięci masowej, napędy optyczne itd.

Zasilanie można ponownie podłączyć dopiero po zamontowaniu w obudowie wszyst-kich niezbędnych komponentów. Należy upewnić się wcześniej, czy zostały one pra-widłowo osadzone w obudowie i na płycie głównej. Jakakolwiek pomyłka może za-kończyć się trwałym uszkodzeniem pojedynczego komponentu, a ostatecznie nawet awarią kilku podzespołów.

Warto pamiętać, aby zasilanie doprowadzić do gotowego komputera za pomocą spe-cjalnej listwy z bezpiecznikiem, a najlepiej za pośrednictwem UPS-a.

19.3.1. Montaż płyty głównejPierwszym etapem montażu płyty głównej jest wkręcenie do obudowy dodatkowych podstawek (rysunek 19.6), tak aby płyta była dobrze podparta i nie uginała się pod-czas montażu pozostałych komponentów.

Wszelkie zadania instalacyjne i konserwacyjne komputerów klasy PC należy wykony-wać przy odłączonym zasilaniu. Najlepiej przed rozpoczęciem prac wyciągnąć prze-wód zasilacza z gniazdka elektrycznego.

UWAGA

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 331 2010-06-01 11:03:40

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

332

Następnie umieszcza się płytę wewnątrz obudowy i przytwierdza wkrętami, wykorzy-stując wszystkie możliwe otwory montażowe (rysunek 19.7).

Ostatnim etapem jest podłączenie przycisków, diod sygnalizacyjnych i gniazd przed-niego panelu obudowy do płyty głównej. Wyprowadzenia poszczególnych elementów są zazwyczaj opisane w następujący sposób: SPEAKER (głośnik systemowy), POWER SW (przycisk zasilania), RESET SW (przycisk resetu), POWER LED (dioda zasilania), H.D.D. LED (dioda twardego dysku).

Jeżeli przedni panel ma złącza magistrali USB, IEEE1394, wejścia i wyjścia audio — również należy je podłączyć do płyty głównej. Dotyczy to także adaptera 1394 (Fire-Wire) oraz zintegrowanej lub stacjonarnej karty muzycznej.

Niektóre komponenty, jak chipset i karty zintegrowane z płytą, wymagają do pra-widłowego funkcjonowania odpowiednich sterowników. Znajdują się one zwykle na płycie CD/DVD, ale można również pobrać pakiet instalacyjny ze strony producenta płyty. Instalacja przebiega w kilku etapach, gdyż po zainstalowaniu sterowników dla konkretnego komponentu zwykle należy ponownie uruchomić komputer i po wczyta-niu systemu operacyjnego kontynuować proces dla pozostałych podzespołów.

Rysunek 19.6. Elementy montażowe w obudowie

Rysunek 19.7. Montaż płyty w obudowie oraz przytwierdzenie jej wkrętami

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 332 2010-06-01 11:03:40

333

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PC

19.3.2. Montaż zasilacza w obudowie i podłączenie zasilania do płyty głównejZasilacz należy umieścić w górnej części obudowy w otworze montażowym i przy-twierdzić do obudowy wkrętami (rysunek 19.8). Niektóre obudowy mają sprytny ste-laż, który pozwala unieruchomić zasilacz za pomocą tylko jednego wkrętu — takie rozwiązanie ułatwia i przyspiesza ewentualny demontaż zasilacza.

Następnie wtyczkę zasilania podłącza się do gniazda zasilania ATX na płycie głównej. Dodatkowo złącze ATX12V podłącza się do gniazda regulatora napięcia (rysunek 19.9).

19.3.3. Montaż mikroprocesoraMikroprocesor jest montowany na płycie głównej w gnieździe typu Socket, LGA lub Slot. W przykładzie montowany będzie mikroprocesor filmy Intel przeznaczony dla gniazda LGA775. Na pierwszym etapie należy odblokować klapkę gniazda LGA i umieścić w nim mikroprocesor, dopasowując jego wcięcia do wypustek w gnieździe (rysunek 19.10).

Rysunek 19.8. Montaż zasilacza w obudowie

Rysunek 19.9. Montaż zasilania na płycie głównej

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 333 2010-06-01 11:03:41

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

334

Po umieszczeniu mikroprocesora w gnieździe należy zamknąć i zabezpieczyć klapkę gniazda. Górną część mikroprocesora smarujemy niewielką ilością pasty termoprze-wodzącej i równomiernie ją rozprowadzamy (rysunek 19.11). Następnie na mikropro-cesorze umieszczamy radiator (aktywny, ewentualnie pasywny) i przytwierdzamy go do płyty. W ostatnim etapie do gniazda na płycie głównej montowane jest zasilanie wentylatora.

19.3.4. Montaż modułów pamięciMontaż modułów pamięci RAM typu DIMM nie powinien sprawiać problemów, jeśli ich typ został prawidłowo dobrany do slotów pamięci płyty głównej. Gniazda pamięci są tak wyprofilowane, aby możliwe było tylko prawidłowe zamontowanie modułu (rysunek 19.12).

Rysunek 19.10. Pierwsze etapy montażu mikroprocesora

Rysunek 19.11. Montaż radiatora na mikroprocesorze

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 334 2010-06-01 11:03:41

335

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PC

Po włożeniu modułu do gniazda należy go docisnąć palcami tak, aby zatrzaski gniazda zapięły się na bocznych wcięciach płytki z pamięciami. Kolejność montowania modu-łów w gniazdach pamięci DIMM nie ma znaczenia, ponieważ jeden bank pamięci to jeden moduł.

19.3.5. Montaż stacji dyskietekPrzed zamontowaniem stacji dyskietek trzeba się upewnić, czy na płycie głównej ist-nieje kontroler FDD. Gniazdo kontrolera przypomina złącze ATA, z tym że ma 34 piny, przez co umożliwia obsługę dwóch napędów. Aby podłączyć stację do płyty, należy użyć specjalnej 34-przewodowej taśmy zakończonej odpowiednimi złączami (rysunek 19.13).

Napęd montuje się w szczelinie z otworem 3,5 cala w obudowie komputera i przy-twierdza czterema wkrętami. Następnie stację podłącza się taśmą do gniazda kontrole-ra na płycie głównej, odpowiednie wcięcia pozwalają na bezbłędny montaż. Na końcu podłączamy zasilanie za pomocą małego złącza przystosowanego dla stacji dyskietek 3,5 cala. Błędne podłączenie taśmy do napędu nie powoduje żadnych uszkodzeń, ale urządzenie nie będzie działać. Jeśli dioda sygnalizująca odczyt danych świeci bez prze-

Rysunek 19.12. Montaż modułów pamięci na płycie głównej

Rysunek 19.13. Montaż stacji dyskietek

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 335 2010-06-01 11:03:41

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

336

rwy już po załączeniu komputera, najczęstszą przyczyną jest właśnie nieprawidłowe podpięcie taśmy sygnałowej.

19.3.6. Montaż i konfiguracja dysku twardegoMontaż twardego dysku sprowadza się do konfiguracji (dyski ATA), zainstalowania go w obudowie komputera, podłączenia go do interfejsu i podłączenia zasilania.

Fizyczna instalacja dysku nie powinna sprawić problemów. Urządzenie montuje się na specjalnym stelażu wewnątrz obudowy. HD należy wsunąć do rusztowania przeznaczo-nego dla napędów 3,5-calowych, a następnie unieruchomić go za pomocą czterech wkrę-tów. Niektóre obudowy mają specjalne zatrzaski zastępujące wkręty (rysunek 19.14).

Następnie, w zależności od interfejsu, montuje się kabel transmisji danych i złącze zasilania. Jedną stronę kabla interfejsu podłącza się do płyty głównej (lub adaptera hosta), drugą przyłącza do napędu. Teraz wystarczy odnaleźć wolne złącze zasilania i połączyć je z gniazdem zasilania dysku twardego. W przypadku napędu ATA będzie to taśma 80-żyłowa (w starszych wersjach 40-żyłowa) oraz złącze zasilania urządzeń peryferyjnych. Do podłączenia dysku SATA lub SAS wykorzystuje się 7-żyłowy kabel i 15-pinowe złącze zasilania (rysunek 19.15).

Rysunek 19.14. Montaż dysku w obudowie komputera

Rysunek 19.15. Montaż okablowania z dyskiem SAtA

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 336 2010-06-01 11:03:41

337

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PC

W przypadku wewnętrznych urządzeń SCSI zasilanie podłącza się za pomocą wtyczki zasilania urządzeń peryferyjnych. Z kablem danych jest już trochę większy problem, ponieważ napęd może być zewnętrzny lub wewnętrzny, a ponadto istnieje kilka od-mian interfejsu SCSI. Do montażu urządzenia wewnątrz obudowy należy zastosować taśmę z kilkoma wyprowadzeniami zakończoną terminatorem. W przypadku monta-żu zewnętrznego terminatory montuje się w gniazdach skrajnych urządzeń.

Proces konfiguracji przebiega w dwóch etapach:

konfiguracji napędu, q

konfiguracji w programie BIOS Setup płyty głównej. q

Nie ma potrzeby konfigurowania napędów SATA, ponieważ jeden kanał umożliwia obsługę tylko jednego dysku. W napędach ATA jeden kanał IDE obsługuje dwa urzą-dzenia, w związku z czym należy skonfigurować napędy do pracy z jedną taśmą trans-misji danych. Konfiguracji dokonuje się za pomocą zworek, ustawiając kolejno dysk pierwszy jako master, drugi jako slave lub oba jako Cable Select (CS) (rysunek 19.16).

W przypadku równoległego SCSI istnieje potrzeba ustawienia identyfikatora dla ko-lejno podłączanych napędów (SCSI ID). Napędy konfiguruje się za pomocą zworek. W przypadku niektórych dysków firm Seagete czy Maxtor automatycznej konfigura-cji dokonuje mechanizm Plug and Play. Wszystkie współczesne płyty główne potra-fią zidentyfikować i dobrać parametry dysku takie jak rozmiar, liczba sektorów, na-główków, cylindrów itd. Mimo to warto wiedzieć, gdzie dokonuje się zmian ustawień w BIOS Setup, gdy pojawią się nieoczekiwane problemy.

Nazwy poszczególnych opcji BIOS Setup oraz ich lokalizacja mogą się różnić w zależ-ności od interfejsu i producenta. W przypadku BIOS-u firmy AMI dostęp do ustawień parametrów dysku uzyskamy w następujący sposób:

Włączamy komputer i uruchamiamy program BIOS Setup (przycisk 1. Delete). Odnajdujemy opcję 2. Standard CMOS Features. Wybieramy kanał IDE do skonfigurowania, na przykład 3. Primary IDE Master. Opcję 4. Type zmieniamy z Auto na User. Opcje 5. Cylinders, Heads i Sectors mogą być ustawiane ręcznie (dane powinny być podane na etykiecie napędu).

Rysunek 19.16. Złącza dysku AtA

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 337 2010-06-01 11:03:41

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

338

19.3.7. Montaż napędów CD/DVD/BD Montaż napędów CD/DVD/BD wygląda podobnie jak instalacja twardych dysków, zmienia się tylko umiejscowienie urządzenia w obudowie komputera. Napędy optycz-ne montuje się w stelażu przeznaczonym dla napędów 5,25 cala.

Sposób połączenia z płytą główną zależy od interfejsu urządzenia. Jeżeli urządzenie pracuje pod interfejsem SATA, wystarczy wpiąć przewód danych do płyty i napędu i podłączyć zasilanie. W urządzeniu ATA należy skonfigurować napęd za pomocą zwo-rek konfiguracyjnych (rysunek 19.17).

19.3.8. Montaż karty graficznej Podstawowym kryterium, jakie należy spełnić podczas montażu karty graficznej, jest dopasowanie interfejsu karty do gniazda na płycie głównej. Karta pod AGPx8 do optymalnego działania wymaga również gniazda AGPx8, a sprzęt pod PCI-E x16 będzie współpracował tylko z tego typu interfejsem.

Montaż (rysunek 19.18) trzeba zacząć od zidentyfikowania złącza interfejsu graficzne-go na płycie głównej. Jeśli obudowa komputerowa jest nowa, to na wysokości gniazda należy wyłamać zaślepkę z tylnego panelu. Następnie umieszcza się kartę graficzną w gnieździe i dociska tak, aby złącze dokładnie wsunęło się w gniazdo magistrali. Na koniec wystarczy zamknąć zacisk zabezpieczający na gnieździe (AGPx4, x8 i PCI-

Rysunek 19.17. Montaż napędu DVD w obudowie komputera PC

Przy montażu kart AGP należy pamiętać, że kolejne wersje magistrali zasilane były innymi napięciami. Podłączenie karty AGPx4 1,5 V do gniazda AGPx1,2 3,3 V może za-kończyć się jej uszkodzeniem. Na jakie napięcie jest zaprojektowana karta, rozpoznaje się przez umiejscowienie nacięć na szynie sygnałowej karty (dokładny opis znajduje się w rozdziale 9.).

UWAGA

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 338 2010-06-01 11:03:41

339

19.3. Montaż komponentów w obudowie komputera PC

Ex16) i przykręcić kartę do obudowy. Ostatnim zadaniem montażowym jest podłącze-nie monitora do wyjścia karty graficznej.

Po fizycznym zainstalowaniu karty na płycie głównej, podłączeniu monitora i urucho-mieniu systemu operacyjnego należy zainstalować sterowniki i oprogramowanie do obsługi karty. Może się tak zdarzyć, że system operacyjny w swojej bazie sterowników ma oprogramowanie do obsługi danej karty, zazwyczaj jednak nie jest ono najnowsze. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem okazuje się odwiedzenie strony producen-ta karty i pobranie najnowszej wersji oprogramowania lub pobranie sterowników ze strony producenta układu graficznego zamontowanego na karcie.

19.3.9. Montaż karty dźwiękowej i zestawu głośnikówKartę dźwiękową umieszcza się najczęściej w gnieździe magistrali PCI, a sam montaż przebiega standardowo. Należy wybrać wolne gniazdo interfejsu i dokładnie wsunąć w nie złącze karty. Na koniec unieruchamia się kartę, przytwierdzając ją wkrętem do obudowy (rysunek 19.19).

Rysunek 19.18. Montaż karty graficznej

Rysunek 19.19. Montaż karty muzycznej w gnieździe magistrali PCI

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 339 2010-06-01 11:03:41

ROZDZIAł 19 t Montaż, rozbudowa, konserwacja i diagnostyka komputera klasy PC

340

Po uruchomieniu systemu operacyjnego mechanizm Plug and Play wykryje nowy sprzęt i jeżeli system dysponuje sterownikami karty, zainstaluje ją automatycznie. W przeciw-nym razie poprosi o włożenie nośnika z oprogramowaniem dla danego urządzenia.

Instalacja przebiega zazwyczaj standardowo poprzez kolejne kroki kreatora. Dodatko-wo pod koniec procesu instalacyjnego może pojawić się prośba o podanie typu posia-danego zestawu głośnikowego, na przykład 2.1, 4.1, 5.1 czy 7.1.

Następnie należy do wyjść karty wpiąć okablowanie nagłośnienia (rysunek 19.20), na przykład DeskTop Theater 5.1 DTT2200 firmy Creative na licencji firmy Cambridge Soundworks. Głośniki przyłączane są za pomocą trzech przewodów z pokolorowany-mi końcówkami minijack. Zielony obsługuje dwa przednie głośniki, czarny — dwa tylne, a pomarańczowy — głośnik centralny i subwoofer.

Na ostatnim etapie testuje się zestaw za pomocą programowego miksera karty dźwię-kowej.

19.4. Montaż urządzeń peryferyjnychFunkcjonalność komputera klasy PC zwiększają urządzenia peryferyjne. Najczęściej są to drukarki, skanery, kamery internetowe i zewnętrzne napędy.

Instalowanie współczesnych urządzeń peryferyjnych nie sprawia problemów. Zwykle są to komponenty współpracujące z magistralą USB lub IEEE1394. Nowoczesne in-terfejsy szeregowe pozwalają na podłączanie urządzeń w czasie pracy komputera (me-chanizm Hot Swap), a mechanizm Plug and Play automatycznie wykrywa nowy sprzęt i stara się zainstalować odpowiednie sterowniki.

Często się zdarza, że po podłączeniu urządzenia peryferyjnego system operacyjny au-tomatycznie odnajduje oprogramowanie w swojej bazie sterowników — bez potrzeby ich instalowania z dołączonej płyty. Po takiej instalacji nowe urządzenie będzie funk-cjonowało, jednak zaawansowane funkcje mogą być niedostępne. Generalnie zawsze należy instalować oprogramowanie dostarczone przez producenta lub pobrać jego naj-nowszą wersję ze strony internetowej.

Rysunek 19.20. Podłączenie zestawu głośnikowego do karty dźwiękowej

urzadzenia_techniki_komputerowej.indb 340 2010-06-01 11:03:41