KONKURS

„DOLNOŚLĄSKA KOLEJ DAWNIEJ I DZIŚ”

Praca na tematParowozów

Ty2,Ty23,Ty42,Ty43,Ty45Szymon Fudali kl.1d

Gimnazjum nr 1 w Jaworzynie Śl.

Parowóz z serii Ty2

W czasie II wojny światowej, po ataku na Związek Radziecki niemiecka armia potrzebowała ogromnych ilości zaopatrzenia dostarczanych na front wschodni. Aby zaspokoić zapotrzebowanie na lokomotywy towarowe, wstrzymano zamówienia na serie inne niż 44 (PKP: Ty4), 50 (PKP: Ty5) oraz 86 (PKP: TKt3), a wyżej wymienione budowano w uproszczonych wersjach. Jednak już w 1941 roku pojawiło się zapotrzebowanie na nowy, jeszcze prostszy parowóz. Wymagano od niego by zachował osiągi serii 50 przy nacisku na oś nie przekraczającym 15 t. Oprócz tego budowa nowych maszyn miała pozwolić na znaczne oszczędności materiałów i roboczo godzin.

W 1942 włączono program budowy lokomotyw do programu zbrojeń, tak więc realizacja zamówień na parowozy podlegała Ministerstwu Uzbrojenia i Amunicji (Ministerium für Bewaffnung und Munition). Siły zbrojne zarządały budowy 7500 maszyn w roku 1943 i 1944. Nowa konstrukcja powstała niezwykle szybko: już we wrześniu 1942 za bramę firmy Borsig wyjechał 52 001, pierwszy z ponad 6900 (niektóre źródła podają 6700) parowozów tej serii. Wraz z 50.377 parowóz ten wyruszył w "propagandową" podróż po Niemczech, mającą pokazać jak wiele materiałów zostało zaoszczędzonych.

Oszczędności te osiągnięto przez uproszczenie niektórych części oraz przez rezygnację z innych (m.in. z podgrzewacza wody zasilającej czy jednej piasecznicy), a także przez zastąpienie pewnych elementów ich prostszymi odpowiednikami (np. płytki łamliwe zamiast zaworów bezpieczeństwa w cylindrach). Ogólnie, podczas gdy parowóz BR50 składał się z około 6000 części, BR52 miał ich zaledwie około 5000.Produkcja parowozów BR52 (Ty2) do końca wojny

Producent Ilość maszynFloridsdorf (Wiedeń): 1053Henschel (Cassel): 1050Schwartzkopf (Berlin): 647Krauss-Maffei(Monachium):

613

Borsig (Berlin): 542Schichau (Elbląg): 505Orenstein & Koppel 400DWM (Poznań): 314Krenau (Chrzanów): 264Esslingen: 250Jung: 231Škoda (Pilzno): 153Grafenstaden (Strassbourg): 139Razem: 6161

149 maszyn serii 52 zostało również dostarczonych państwom sprzymierzonym z Niemcami, m.in. Rumunii.Ty2-50.

Lokomotywy BR52 zostały stworzone do podboju ogromnych terenów Związku Radzieckiego, tak więc musiały być odporne na słynną rosyjską zimę. Zaopatrzono je więc w solidną izolację termiczną i ogrzewanie budki maszynisty. Ponadto zostały przystosowane do jazdy w obu kierunkach z pełną prędkością, a dzięki niskiemu naciskowi na oś mogły poruszać się po liniach o kiepskiej nawierzchni - nawet uszkodzonej bądź prowizorycznej. Połączenie tych cech z prędkością konstrukcyjną wynoszącą 80 km/h oraz mocą 1200 kW zapewniła tym maszynom rzadko spotykaną w parowozach uniwersalność.

Parowozy serii 52 otrzymały numery od 52 001 do 52 7794. Parowozy oznaczone numerami 52 1850 - 52 1986 posiadały 5-osiowe tendry kondensacyjne 2'3'T16 Kon, a maszyny o numerach z zakresu 52 1987 - 52 2027 nieco mniejsze, 4-osiowe 2'2'T13,5 Kon; obie konstrukcje tendrów kondensacyjnych budowane były w zakładach Henschel.. BR52 z tendrem kondensacyjnym mógł pokonać ok. 1000 km bez naboru wody, podczas gdy wersja "konwencjonalna" miała zasięg ograniczony do 150 km. Z wojskowego punktu widzenia parowozy kondensacyjne miały jeszcze jedną zaletę: nie unosił się nad nimi pióropusz pary, były więc trudniejsze do dostrzeżenia przez wrogie lotnictwo.Ty2-911

Parowozy serii 52 otrzymały numery od 52 001 do 52 7794. Parowozy oznaczone numerami 52 1850 - 52 1986 posiadały 5-osiowe tendry kondensacyjne 2'3'T16 Kon, a maszyny o numerach z zakresu 52 1987 - 52 2027 nieco mniejsze, 4-osiowe 2'2'T13,5 Kon; obie konstrukcje tendrów kondensacyjnych budowane były w zakładach Henschel.. BR52 z tendrem kondensacyjnym mógł pokonać ok. 1000 km bez naboru wody, podczas gdy wersja "konwencjonalna" miała zasięg ograniczony do 150 km. Z wojskowego punktu widzenia parowozy kondensacyjne miały jeszcze jedną zaletę: nie unosił się nad nimi pióropusz pary, były więc trudniejsze do dostrzeżenia przez wrogie lotnictwo.

W czasie II wojny światowej maszyny BR52 pracowały praktycznie na wszystkich terenach podbitych przez Niemcy w Europie. Najczęściej można było je spotkać w Europie Wschodniej, ale nie brakowało ich również na terenie Belgii czy północnej Francji. Tak więc po zakończeniu działań wojennych na terenie różnych państw pozostały dość duże grupy tych maszyn.

•moc — 1070 KM •średnica cylindrów — 600 mm •skok tłoka — 660 mm •średnica kół napędowych — 1400 mm •średnica kół tocznych — 850 mm •nadciśnienie w kotle — 16 at •powierzchnia rusztu — 3,9 m2 •masa w stanie próżnym — 76,5 t •masa w stanie służbowym — 85,0 t •nacisk osi napędowych — 15,2 t •siła pociągowa — 16.300 kg •prędkość maksymalna — 80 km/h

Dane techniczne tendra 30D43: •pojemność skrzyni wodnej — 30 m3 •pojemność skrzyni węglowej — 10 t •masa w stanie próżnym — 20,8 t •masa w stanie służbowym — 60,8 t

Karta charakterystyki Ty42

Data oddania do eksploatacji - 24.05.1946

•Producent parowozu - FABLOK Chrzanów•Producent kotła - Zakłady Budowy Kotłów•w Sosnowcu (nr kotła 12044)•Numer fabryczny - 1610•Szerokość toru - 1435 mm•Moc - 1070 KM•Największa dopuszczalna prężność pary - 16 kg/cm2•Największa dopuszczalna prędkość - 80 km/h•Całkowity ciężar w stanie służbowym - 144,8 t•Całkowity ciężar w stanie próżnym - 95,05 t•Zawartość węgla - 10 t•Zawartość wody w tendrze - 32 m3•Całkowita długość - 22 975 mm•Średnica kół napędowych - 1400 mm

Przebieg służby:

Od Do Parowozownia (lokomotywownia)24.05.1946 23.02.1948 Opole24.02.1948 23.05.1952 Katowice24.05.1952 23.01.1954 Czechowice24.01.1954 25.06.1979 Jaworzno - Szczakowa26.06.1979 Kościerzyna (lokomotywownia i skansen)

Całkowity przebieg parowozu na PKP - 1 615 007 km.

W skansenie stacjonuje Ty23–145 z tendrem 22D23.

Był to pierwszy ciężki parowóz towarowy całkowicie polskiej konstrukcji. Produkowany był w latach 1923–1930 przez Warszawską Spółkę Budowy Parowozów. Okazał się on być bardzo udaną konstrukcją — był jednym z lepszych w Europie. Umożliwiał prowadzenie pociągów o masie do 2000 t.

Ważniejsze dane techniczne:układ osi 1–5–0nacisk osi na szynę 17,7 tpowierzchnia rusztu 4,5 m2prężność pary 14 atmnajwiększa szybkość 60 km/godzzapas wody 22 m3zapas węgla 10 t

W skansenie w Jaworzynie Śląskiej stacjonuje Ty23–145 z tendrem 22D23.

Ty45

Parowozy serii Ty45 przeznaczone były do prowadzenia ciężkich pociągów towarowych. Produkowane w Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie w latach 1946-1951.

Karta charakterystyki

•Data oddania do eksploatacji - brak danych•Producent parowozu - FABLOK Chrzanów•Numer fabryczny - 1061•Szerokość toru - 1435 mm•Moc - 1300 KM•Największa dopuszczalna prężność pary - 16 kg/cm2•Największa dopuszczalna prędkość - 75 km/h•Całkowity ciężar w stanie służbowym - 163,1 t•Całkowity ciężar w stanie próżnym - 111,6 t•Zawartość węgla w tendrze - 10 t•Zawartość wody w tendrze - 32 m3•Całkowita długość - 22 380 m•Średnica kół napędowych - 1450 mm

Jaworzyna Śląska:

Ty43-23Wyprodukowana H. Cegielski Poznań 1947, nr fabryczny 1110

Koło toczne Ty2

Osie napędowe Ty2-1169

Mgliste popołudnie na skansenie w Jaworzynie Śląskiej Kabina Ty2

Prezentację wykonał Szymon Fudali kl.1dOpiekun:Marek KoziełGimnazjum nr.1 im.kard.Stefana WyszyńskiegoPrymasa Tysiąclecia58-140 Jaworzyna Śląska ul.Jana Pawła II 16

KONIEC

Autor zdjęć Szymon Fudali