KOMPOZYTY NA OSNOWIE POLIMERÓW - wiwo.cba.plwiwo.cba.pl/download/kompozyty/Kompozyty_w2.pdf ·...
Transcript of KOMPOZYTY NA OSNOWIE POLIMERÓW - wiwo.cba.plwiwo.cba.pl/download/kompozyty/Kompozyty_w2.pdf ·...
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 1
KOMPOZYTY KOMPOZYTY NA OSNOWIE POLIMERÓWNA OSNOWIE POLIMERÓW
Właściwości i zastosowanieWłaściwości i zastosowanie
CZĘŚĆ 1CZĘŚĆ 1
POLITECHNIKA WROCŁAWSKAPOLITECHNIKA WROCŁAWSKAPOLITECHNIKA WROCŁAWSKAWydział MechanicznyWydział MechanicznyWydział Mechaniczny
2
Definicja materiału kompozytowego
Kompozyty są materiałami wielofazowymi
- zwykle występują dwie fazy:
� Faza osnowy (polimerowa matryca)
• Faza ciągła, otaczająca inne fazy
� Faza dyspersyjna
• Faza nieciągła
Matryca (jasna)
Faza dyspersyjna (ciemna)
3
Klasyfikacja kompozytów polimerowych
Kompozyty
Dyspersyjne
Duże
cząsteczki
Cząsteczki
wzmacniające
Strukturalne
LaminatyKompozyty
przekładkowe
Ciągłe
Włókniste
Nieciągłe
Ukierunkowane Losowe
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 2
4
Osnowa pełni szereg funkcji:
� pozwala na przeniesienie obciążenia przez mocniejszą, bardziej wytrzymałą fazę,
� oddziela od siebie włókna i zapobiega rozprzestrzenianiu się pęknięć w przekroju kompozytu,
� przeciwdziała zużywaniu ściernemu w przypadku stosowania włókien szklanych.
Do czego służy polimerowa osnowa ?Do czego służy polimerowa osnowa ?
5
Kompozyty polimerowe- Rodzaje napełniaczy
a) włókna ciągłe
Whiskersy - krótkie włókna
o niewielkiej średnicy (1÷2 µm)
b) włókna krótkie
(cięte lub „whiskersy”)
c) proszki
6
Najczęściej stosowane napełniacze
� Proszkowe (dyspersyjne)
� proszki niemetali: kwarc, talk, mączka drzewna,
skrobia (polimery biodegradowalne)
� grafit, dwusiarczek molibdenu,
� Proszki metali (brąz, aluminium, stal nierdzewna)
�Włókniste
�włókno szklane, węglowe, grafitowe, aramidowe
(Kevlar) itp.
�włókna metaliczne
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 3
7
Właściwości wybranych włókien
Materiał ρ ρ ρ ρ [Mg/m3] Rr [GPa] E [GPa]
Włókna krótkie (whiskersy)
azotek krzemu 3,2 5–7 350–380
tlenek glinu 4,0 10–20 700–1500
węglik krzemu 3,2 20 480
Włókna długie
szklane 2,58 3,5 72,5
węglowe 1,78–2,15 1,5–4,8 228–724
aramidowe (Kevlar 49) 1,44 3,6–4,1 131
borowe 2,57 3,6 400
PE-UHMW (Spectra 900) 0,97 2,6 117
Włókna metaliczne
stalowe 7,9 2,4 210
wolframowe 19,3 2,9 407
8
Właściwości wybranych włókien
0 100 200 300 400 500
1
2
3
4
0
Włókno węglowe o dużej sztywności
Wysokowytrzymałe włókno węglowe
PE-UHMW (Spectra 900)
Włókna metaliczne
Włókno szklane
KevlarTM
Moduł właściwy E [GPa] / ρ [Mg/m3]
Wytr
zym
ałość
właśc
iwa
Rr[G
Pa]
/ρ
[Mg/m
3]
Azotek krzemu
Tlenek glinu
Węglik krzemu
WhiskersyWhiskersy
9
Kompozyty strukturalne
a) Typowa struktura laminatu
b) Kompozyt przekładkowy
z rdzeniem piankowym
c) Kompozyt przekładkowy
z rdzeniem o strukturze
plastra miodu
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 4
10
Laminaty
� Anizotropii właściwości
w tego typu kompozytach
przeciwdziała się układając
na sobie różnie zorientowane
warstwy laminatu
� Laminatami nazywamy
kompozyty składające się z wielu
warstw różnych materiałów
powiązanych ze sobą za
pośrednictwem polimerowej
osnowy (najczęściej żywicy)
11
LaminatyZ laminatów wykonuje się wyroby o
dużych gabarytach, które powinny być lekkie i jednocześnie bardzo
wytrzymałe np. kadłuby jachtów,
szybowce, elementy mostów itp.
żywica
mata szklanażel
antyadhezyjny
12
Kompozyty przekładkowe
warstwa zewnętrzna
Struktura
plastra miodu
warstwa zewnętrzna
warstwa
adhezyjna
(klej)
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 5
13
Przykład kompozytu przekładkowegoPrzykład kompozytu przekładkowego
-- deska surfingowadeska surfingowaPodwójna powłoka
poliuretanowa (PUR)
Cienka warstwa poliwęglanu
(PC) odporna na uderzenia
i promieniowanie UV
Warstwa papieru
Włókno węglowe lub Kevlar
Mata szklana
Warstwa
kompozytowa
Ultralekka pianka
polistyrenowa (PS)
o strukturze plastra miodu
Wzmocnienie
szklane
Wzdłużnik
z kompozytu
laminatowego
Wzmocnienie
z włókna szklanego
Ekstra mocna
trójwarstwowa
wielokierunkowa
mata szklana
14
Wykorzystanie kompozytów polimerowych
w lotnictwie
WW / EP
WW / Aramid / EP
Termoplasty +WS
Kompozyt Aramidowy NOMEX
Aramid / rdzeń piankowy
Kompozyt Węglowy NOMEX
15
Od czego zależą właściwości kompozytów ?Od czego zależą właściwości kompozytów ?
� Od właściwości składnikówMoże pojawić się efekt synergistyczny
� Od udziału składników w objętości kompozytu
� Od geometrii fazy dyspersyjnej
Rozkład Kierunkowość Kształt Rozmiar
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 6
16
Od czego zależą właściwości Od czego zależą właściwości
kompozytów ?kompozytów ?
Przykład: Wpływ udziału składników w objętości kompozytu na intensywność zużycia liniowego Iz podczas tarcia suchego po stali
Kompozyt PTFE + włókno szklane + grafitKompozyt PTFE + włókno szklane + grafit
0510
1520
05
10 15 20012345678910
Grafit [%]
Wł. szklane [%]
Iz [µµµµm/km]
17
Umowne kryterium podziału polimerówUmowne kryterium podziału polimerów
Kauczuki:SBR, IR,
NBR,PU, SI
Termoplasty:PUR, PVC
PC, PMMA,PA, POM,
PPO
PE, PP, PVC, PS, ABS, SAN
EP, UP,PF,
UF, MF, SI
TERMOPLASTY ELASTOMERY DUROPLASTY polimery chemo-
i termoutwardzalne
Masowe polimery
wysokoudarowe
Tworzywa inżynieryjne
Tworzywa specjalne
MATERIAŁY POLIMEROWE
PET, PSU, PPS, PTFE,PVD, PVDF
PI, PEEK
18
Duroplasty Duroplasty -- polimery chemopolimery chemo--
i termoutwardzalnei termoutwardzalne� Mają reaktywne ugrupowania
w makrocząsteczce i w obecnościczynników sieciujących (utwar-dzaczy) i/lub temperatury ulegająreakcji chemicznej sieciowania,w wyniku której tworzy się struk-tura przestrzennie usieciowana.
� Po takim usieciowaniu (utwardzeniu) duroplasty są nie-topliwe i nierozpuszczalne. Ich ponowne przetwarzanienie jest możliwe.
� Ogrzewanie duroplastów nie powoduje ich topnienia(tylko nieznacznie miękną), a przekroczenie temperaturydopuszczalnej prowadzi do destrukcji.
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 7
19
Podział duroplastów
POLIMERYCHEMOUTWARDZALNE
POLIMERYTERMOUTWARDZALNE
EPżywice
epoksydowe
UPżywice
nienasyconepoliestrowe
PFżywice fenolowo
-formaldehydowe
SIżywice
silikonowe
AMINOPLASTYMF - żywice melaminowe
UF - żywice mocznikowe
DUROPLASTYDUROPLASTY
20
Żywice epoksydowe (EP) - oligomeryczne związki zawierające co najmniej
dwie grupy epoksydowe (oksiranowe):
Ogólny wzór dianowej żywicy epoksydowej:
• W makrocząsteczce są dwa rodzaje grup reaktywnych:
grupy epoksydowe i grupy wodorotlenowe.
C C
O
21
Żywice epoksydowe (EP)
Do utwardzania żywic epoksydowych stosuje się:aminy (I-, II- i III-rzędowe), kwasy karboksylowe,
difenole, bezwodniki, kwasy i zasady typu Lewisa
Wybór utwardzacza zależy od warunków, tj. od temperatury
utwardzania.
� Utwardzanie w temperaturze pokojowej (na zimno)
- aminy alifatyczne i wieloaminy.
- wadą tego sposobu jest mała odporność cieplna EP.
� Utwardzania w temperaturze podwyższonej, do 80-100oC (na ciepło)
- aminy III-rzędowe i aminy aromatyczne I-rzędowe.
� Utwardzanie w wyższych temperaturach, 120-180 ºC (na gorąco)
- bezwodniki kwasowe i żywice nowolakowe.
Ilość utwardzacza zależy o zawartości grup epoksydowych.
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 8
22
Żywice epoksydowe (EP) Podstawowe właściwości
EP (EP + wł szkl.)
Cena
(dla kompozytu z włóknem szklanym)€ €
Gęstość [Mg/m3] 1,15
Moduł sprężystości E [MPa]3700 ÷17 000
(21 000 ÷52 000)
Wytrzymałość � na rozciąganie Rr [MPa]
� na ściskanie Rc [MPa]
65 ÷ 79 (70 ÷1 400)
115 ÷ 165
Temperatura użytkowania (zależy od temperatury utwardzania)
-100 ÷ +80 (180) ºC
23
Żywice epoksydowe (EP)Właściwości
�Doskonała przyczepność do większości materiałów
�Duża wytrzymałość mechaniczna (na ściskanie i rozciąganie)
�Bardzo dobra odporność na starzenie (UV, woda, czynniki
chemiczne)
�Dobre właściwości dielektryczne
Nazwy handlowe
• Epidian – Zakłady Chemiczne ORGANIKA - SARZYNA
Epidiany o numerach 010-016, 1, 2 – mają duży ciężar cząsteczkowy
i są to ciała stałe, termoplastyczne o temp. mięknienia 63-105oC
Epidiany o numerach 3, 4, 5, 6 – są to związki małocząsteczkowe,
ciecze o dużej lepkości.
Epidian 11 – żywica niepalna, zawierająca ok. 18% bromu.
24
Żywice epoksydowe (EP)Zastosowanie
W elektrotechnice – jako izolatory
W elektronice – laminaty foliowane miedzią na obwody drukowane (17% produkcji EP)
W przemyśle lotniczym – specjalne kompo-
zyty i kleje konstrukcyjne)
Powłoki z EP (ok. 60%) - używane w różnych
dziedzinach (np. w przemyśle spożywczym)
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 9
25
Żywice epoksydowe (EP)Zastosowanie
EP + włókno węglowe
EP + włókno węglowe + włókno aramidowe
26
Nienasycone żywice poliestrowe UP - zawierają w łańcuchu głównym ugrupowania estrowe
–COOR i wiązania podwójne
Ogólny wzór poliestrów nienasyconych:
Poliestry nienasycone są polimerami o strukturze liniowej, rozpuszczal-
nymi, o konsystencji gęstego oleju, zawierającymi w łańcuchu głównym
ugrupowanie reaktywne – wiązanie nienasycone.
Dzięki zawartości wiązań podwójnych mogą być poddawane reakcji siecio-
wania (utwardzania) w wyniku czego powstają stałe, nietopliwe żywice.
W procesie sieciowania stosuje się monomery sieciujące: styren (oraz jego
pochodne), monomery allilowe, akrylany.
C C
27
Nienasycone żywice poliestrowe UP Podstawowe właściwości
UP
Cena
(dla kompozytu z włóknem szklanym)€ €
Gęstość [Mg/m3] 1,17 ÷ 1,26
Moduł sprężystości E [MPa] 14 000 ÷20 000
Wytrzymałość � na rozciąganie Rr [MPa]
� na ściskanie Rc [MPa]
30
90 ÷ 250
Temperatura użytkowania -100 ÷ +150 ºC
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 10
28
Nienasycone żywice poliestrowe UP Właściwości
�Bardzo dobre własności mechaniczne i mała gęstość
�Odporność na korozję i gnicie
�Łatwość formowania dużych
wyrobów o skomplikowanych kształtach
za pomocą prostego oprzyrządowania
�Stosunkowo niska cena
�Duża możliwość regulowania właściwości (wg wymagań)
Nazwy handlowe
• Polimal – Zakłady Chemiczne ORGANIKA-SARZYNA
o różnych własnościach (numerowane od 100 do 162)
• Estromal – Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG S.A. w Pustkowie
stosowane jako spoiwa do laminatów
żywica
mata szklanażel
antyadhezyjny
29
Nienasycone żywice
poliestrowe UP Zastosowanie
W przemyśle okrętowym
i szkutnictwie (kadłuby)
W przemyśle lotniczym
W przemyśle maszynowym
i motoryzacyjnym
30
POLIMERYCHEMOUTWARDZALNE
POLIMERYTERMOUTWARDZALNE
EPżywice
epoksydowe
UPżywice
nienasyconepoliestrowe
PFżywice fenolowo
-formaldehydowe
SIżywice
silikonowe
AMINOPLASTYMF - żywice melaminowe
UF - żywice mocznikowe
DUROPLASTYDUROPLASTY
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 11
31
Fenoplasty PF (żywice fenolowo-formaldehydowe)
Ogólny wzór rezolu ma postać:
produkty polimeryzacji stopniowej (polikondensacji)
fenolu z formaldehydem dwoma sposobami:- przez zastosowanie nadmiaru formaldehydu w stosunku do
fenolu otrzymując produkt nazywany rezolem
- przez zastosowanie nadmiaru fenolu w stosunku do
formaldehydu otrzymując produkt nazywany nowolakiem
32
Fenoplasty PF (żywice fenolowo-formaldehydowe)
- sieciowanie żywic
REZOL
REZITOL- stadium B
częściowo usieciowane
REZIT- stadium C
usieciowane przestrzennie( kruche, nietopliwe, nierozpuszczalne )
ogrzewanieI etap
ogrzewanie do temp. 150-170oC II etap
33
Żywice fenolowo-formaldehydowe PF Podstawowe właściwości
PF
Cena € €
Gęstość [Mg/m3] 1,40 ÷ 1,80
Moduł sprężystości E [MPa] 5600 ÷12000
Wytrzymałość � na rozciąganie Rr [MPa]
� na ściskanie Rc [MPa]
20 ÷ 25
90 ÷ 240
Temperatura użytkowania -100 ÷ +110 ºC
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 12
34
Żywice fenolowo-formaldehydowe PF Właściwości
�Są stosowane jako spoiwo do laminatów (tworzyw
warstwowych) oraz do tłoczyw (z napełniaczami proszkowymi)
�Z tłoczyw odwzorowuje się dokładne kształty metodami wtrysku
lub prasowania
�Posiadają brązowo-brunatne zabarwienie
Nazwy handlowe
• płyty warstwowe – ZTS IZO-ERG S.A. w Gliwicach
– Rezokart – papierowo-fenolowe (PcFE)
– Rezotekst B – tkaninowo-fenolowe (TcFE)
– Rezotekst S – szklano-fenolowe
• tłoczywa – ZTS ERG S.A. w Pustkowie
– Polofen – z mączką drzewną, miką – Modofen – z włóknem szklanym
35
Żywice fenolowo-formaldehydowe PF Zastosowanie
W elektrotechnice – jako izolatory (bezpieczniki, korpusy lamp)
W elektronice – laminaty na obwody drukowane
W przemyśle motoryzacyjnym do wyrobu części układu zapłono-
wego okładzin hamulcowych i sprzęgłowych, łożysk ślizgowych
Korpusy pomp wodnych, wirników, obudowy nagrzewnic
Zastosowania
historyczne (1920 r.)
36
Aminoplasty
Tłoczywa aminowe przetwarza się metodą prasowania tłocznego lub
przetłocznego, a także coraz częściej metodą formowania wtryskowego.
- kleje
- tłoczywa
- laminaty
� Do wytwarzania tłoczyw stosuje się takie napełniacze, jak:
- włókna szklane
- tkaniny szklane
- bielona celuloza drzewna
� Z żywic aminowych wytwarza się m.in.:
- spoiwa lakiernicze
- tworzywa porowate
- spoiwa do rdzeni odlewniczych
- otrzymuje się je w wyniku polikondensacji formaldehydu
z niektórymi związkami typu aminowego:a) z melaminą: żywica melaminowa MFb) z mocznikiem: żywica mocznikowa UF
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 13
37
Aminoplasty MF , UF
Podstawowe właściwości
MF
Żywica melaminowa
UF żywica
mocznikowa
Cena [€/kg] € € € € € €
Gęstość [Mg/m3] 1,48 ÷ 1,50 1,50
Moduł sprężystości E [MPa] ÷ 7000 ÷ 10500
Wytrzymałość � na rozciąganie Rr [MPa]
� na ściskanie Rc [MPa]
30
170 ÷ 310
30
200
Temperatura użytkowania -100 ÷ +100 ºC -100 ÷ +80 ºC
38
Aminoplasty MF, UF Właściwości� Doskonałe właściwości elektroizolacyjne, zwłaszcza na działanie łuku
elektrycznego i prądów pełzających (w warunkach dużej wilgotności)
� Dobra odporność na chemikalia (porównywalna do fenoplastów)
� Wytrzymałość mechaniczna tłoczyw szybko maleje ze wzrostem tempe-
ratury (gorące kształtki można uszkodzić przy wyjmowaniu z formy)
� Możliwość barwienia na trwałe pastelowe kolory (z zachowaniem
przeźroczystości lub z efektem krycia) – MF i UP napełnione celulozą
Nazwy handlowe
• Melotekt S – Z T S ORGANIKA-SARZYNA
- płyty wytwarzane przez sprasowanie na gorąco arkuszy
tkaniny szklanej powleczonej żywicą melaminową• Unilam - ZTS IZO-ERG S.A. w Gliwicach
- laminaty dekoracyjne (wykładziny ścian, mebli)
39
Aminoplasty MF, UF Zastosowanie
Używane są do wytwarzania lakierów, tłoczyw, laminatów.
Jako płyty ozdobne w wagonach kolejowych, w budownictwie
w środkach komunikacji miejskiej, w przemyśle okrętowym, itp.
Szerokie zastosowanie tłoczyw w przemyśle elektrotechnicznym
Części urządzeń gospodarstwa domowego
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 14
40
Polisiloksany SI (żywice silikonowe)
Silikony termoutwardzalne– są to przede wszystkim żywice metylofenylo-silikonowe, mające wzór
o postaci np.:
Si O
W zależności od budowy chemicznej monomerów krzemoorganicznych
i warunków reakcji silikony mogą mieć właściwości olejów, polimerów
termoutwardzalnych, termoplastycznych lub elastomerów (kauczuków)
Z atomami krzemu połączone są rodniki organiczne np. grupy
metylowe lub fenylowe
�związki krzemoorganiczne zawierające w łańcuchu
głównym powtarzalne ugrupowanie siloksanowe:
41
Żywice silikonowe (SI) Podstawowe właściwości
SI
Cena [€/kg]
Gęstość [Mg/m3]
Moduł sprężystości E [MPa]
Wytrzymałość � na rozciąganie Rr [MPa]
� na ściskanie Rc [MPa]
Temperatura użytkowania
42
Żywice silikonowe SI
Właściwości
� Odporność cieplna w zakresie do 300oC (w atmosferze beztlenowej
nawet do 500oC)
� Doskonałe właściwości elektroizolacyjne (do 200oC) przy dużej
wilgotności oraz dobra odporność chemiczna
� Właściwości antyadhezyjne (brak przyczepności lepkich substancji)
� Hydrofobowość – właściwości ochronne przed zwilżaniem wodą
� WADA – słaba wytrzymałość mechaniczna, sieciowanie zachodzi
podczas kilkugodzinnego ogrzewania w temp. 200 ÷ 300oC
Nazwy handlowe
• Silak 30 – Zakłady Tworzyw Sztucznych ORGANIKA-SARZYNA
- żywica termoutwardzalna, stosowana jako lakier lub spoiwo do
laminatów stosowane jako spoiwa do laminatów
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 15
43
Żywice silikonowe SI Zastosowanie
Używane są do wytwarzania lakierów, tłoczyw, laminatów i do
hydrofobizacji różnych materiałów
W elektrotechnice – laminaty szkło-silikonowe jako doskonały
materiał elektroizolacyjny klasy H, odporne na działanie
płomienia (w górnictwie, okrętownictwie)
Tłoczywa silikonowe (głównie z włóknem szklanym ciętym)
do produkcji różnych kształtek i detali (wadą jest tu długie
wygrzewanie w podwyższonych temperaturach)
44
ELASTOMERYELASTOMERY
PET, PSU, PPS, PTFE,PVD, PVDF
PI, PEEK
PC, PMMA,PA, POM,
PPO
PE, PP, PVC, PS, ABS, SAN
TERMOPLASTY
Masowe polimery
wysokoudarowe
Tworzywa inżynieryjne
Tworzywa specjalne
MATERIAŁY POLIMEROWE
Kauczuki:SBR, IR,
NBR,PU, SI
Termoplasty:PUR, PVC
EP, UP,PF,
UF, MF, SI
ELASTOMERY DUROPLASTY polimery chemo-
i termoutwardzalne
45
� są tworzywami elastycznymi powstałymi
w wyniku wulkanizacji kauczuku naturalnego
lub syntetycznego.
� cechują się dużą odkształcalnością dochodząca do
1200% oraz niewielkim modułem sprężystości
1÷4 MPa.
� charakteryzują się pamięcią kształtu, nie topią się,nie zgrzewają i nie rozpuszczają. Mogą być spęczane i wulkanizowane na gorąco.
Elastomery wulkanizujące (gumy)
GUMA = KAUCZUK + NAPEŁNIACZE
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 16
46
Elastomery wulkanizujące (gumy)
Kauczuk naturalny jest tworzywem pochodzenia
roślinnego, pozyskiwany jest z lateksu drzew
kauczukowych rosnących w klimacie tropikalnym
i niektórych roślin w klimacie umiarkowanym.
Lateks jest to sok drzewa kauczukowego będący
wodną emulsją kauczuku wyglądem przypominający
mleko. Zawiera on 30÷45% substancji stałej, która
zawiera około 96% węglowodoru kauczuku.
Kauczuki syntetyczne są materiałami produkowanymi
na drodze polimeryzacji związków organicznych.
Materiały te wykazują cechy fizyczne kauczuku a
różnią się od niego pod względem chemicznym.
47
Oznaczenia elastomerów (kauczuków)
NR – kauczuk naturalny (100oC),
BR – kauczuk butadienowy (100oC),
SBR – kauczuk butadienowo-styrenowy (110oC),
NBR – kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy (120oC),
CR – kauczuk chloroprenowy (120oC),
IIR – kauczuk butylowy (130oC),
AU – kauczuk polieterowy (130oC),
CSM – kauczuk chlorosulfonowany (130oC),
EPDM – kauczuk etylenowo-propylenowo-dienowy 140o
ACM – kauczuk akrylowy (160oC),
EAM – kauczuk etylenowo-octanowinylowy (170oC),
FVMQ – kauczuk metylofluorosilikonowy (180oC).
MVQ – kauczuk metylowinylosilikonowy (200oC),
FKM – kauczuk fluorowy (210oC),
48
zmieniają się w szerokich granicach w zależności od rodzaju
kauczuku, ilości i składu dodatków oraz warunków wulkanizacji:
a) wytrzymałość gumy na rozciąganie 2÷40 MPa
b) wydłużenie przy zerwaniu dla kauczuków: 100÷1000 %.
c) twardość gumy: 25÷95o wg Shore’a (dodatek sadzy zwiększa
twardość gumy).
d) temperatura długotrwałego stosowania: 100÷210oC
e) odporność na ścieranie (bieżniki opon, gumowe uszczelnienia
ruchowe) zależy od rodzaju kauczuku i napełniacza (dodatek
krzemionki i sadzy o drobnych cząstkach powoduje wzrost
odporności na ścieranie).
f) odporność na odkształcenia trwałe (szczególnie ważne dla
uszczelnień gumowych) posiadają kauczuk naturalny
i niektóre kauczuki syntetyczne (zawierające sadzęo większych cząstkach).
Elastomery wulkanizujące
Właściwości
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 17
49
Właściwości
Kauczuk silikonowy wulkanizujący na zimnowystępuje w postaci kitów, past, płynu lub pianki.
Jest on odporny na działanie temperatury do 200oC, a krótkotrwale do 250 oC.
Utwardzenie tego kauczuku (wulkanizacja) przebiega na wskutek dodatku
utwardzacza (ok. 5 %) wciągu kilkunastu godzin.
Materiał ten znalazł zastosowanie jako formy do odlewania niskotopliwych
metali, żywic syntetycznych i protez dentystycznych, uszczelki, izolacje
elektryczne i kleje odporna na temperaturę do ceramiki, metali itd.
Kauczuk silikonowy wulkanizujący na gorącomieszanina kauczuku silikonowego z napełniaczami, pigmentami
i katalizatorami,
Wulkanizacja zachodzi po podgrzaniu do temperatury 120÷180oC, a następnie
hartowaniu w temperaturze 200÷250oC przez kilkanaście godzin.
Może być stosowny w temperaturze do 300oC.
Materiał ten stosuje się na uszczelki, okładziny, izolacje kabli i elementów
grzejnych i węże dla przemysłu spożywczego i medycyny.
Elastomery wulkanizujące wysokotemperaturowe
50
Elastomery Zastosowanie
Do produkcji różnego rodzaju uszczelek i uszczelnieńDo wyrobu różnego rodzaju zderzaków, sprężyn gumowych,
amortyzatorów.
51
Elastomery Zastosowanie cd.
Do produkcji elastycznych przewodów (węży)
Elementy transmisyjne w przekładniach pasowych
Opony, dętki itp.
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 18
ElastomeryElastomeryTermoplastyczneTermoplastyczne
53
Poliuretany (PUR)
n
CH2 C
O
NH ONHC
O
O (CH2)n
Cechą charakterystyczną poliuretanów jest specyficzna segmentowa,
blokowa budowa łańcucha. Makrocząsteczki składają się naprzemien-
nie z segmentów sztywnych i elastycznych (giętkich).
Przykładowy wzór poliuretanu jest następujący:
Struktura i właściwości PUR zależą od udziału segmentów
sztywnych i segmenów giętkich:
- gdy segmentów sztywnych jest więcej niż 40% - tworzą one fazęciągłą czemu towarzyszy zwiększenie twardości polimeru,
- gdy udział segmentów giętkich wynosi 60-80%, wówczas polimer
jest elastyczny.
54
Poliuretany (PUR)Podstawowe właściwości
PUR
Cena [€/kg]
Gęstość [Mg/m3] 0,2 ÷ 1,2
Moduł sprężystości
E [MPa]
Wytrzymałość na
rozciąganie
Rr [MPa]
Temperatura
użytkowania
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 19
55
Poliuretany (PUR) Właściwości�PUR sztywne wykazują duży moduł sprężystości, wytrzyma-
łość na zginanie i rozciąganie oraz dobrą udarność w szerokim
zakresie temperatur
�Odporne na hydrolizę oraz działanie materiałów pędnych
�Wyjątkowa odporność na ścieranie
�Dobre właściwości termoizolacyjne (pianki)
Nazwy handlowe (PUR): Desmopan, Urepan, Volkullan – Bayer (RFN)
Elastollan – BASF (RFN)
W Polsce większości systemów PUR producentami są:- Zakł. Chem. ORGANIKA-ZACHEM w Bydgoszczy
- Zakł. Chem. ROKITA-S.A. w Brzegu Dolmym
56
Poliuretany (PUR)Zastosowanie
W przemyśle obuwnicznym - obuwie sportowe, podeszwy
W przemyśle meblowym – w formie tworzyw piankowych,
elastycznych i sztywnych
57
Poliuretany (PUR) - elastomerZastosowanie
W przemyśle maszynowym: łożyska ślizgowe, koła zębate,
rolki przenośników, pokrycia sit wibracyjnych do rozdziału
minerałów (przeciw zużywaniu ściernemu),
Tworzywa Sztuczne - wykład 2,3 20
58
Poli(chlorek winylu) miękki , PVC– zawierający 40% do 70% plastyfikatora
Zastosowanie• węże do wody i chemikaliów,
• izolacja przewodów elektrycznych,
• uszczelki okien, profile w budownictwie,
• piłki, zabawki, nadmuchiwane hale, namioty
cieplarniane,
• płaszcze przeciwdeszczowe