KOBIETY I MĘŻCZYŹNI W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ. WYBORY PARLAMENTARNE 2011

okladka_Analiza.indd 1okladka_Analiza.indd 1 2012-01-03 08:35:122012-01-03 08:35:12Process CyanProcess CyanProcess MagentaProcess MagentaProcess YellowProcess YellowProcess BlackProcess Black

EMILIA REKOSZ

KOBIETY I MĘŻCZYŹNI

W TELEWIZYJNEJ

KAMPANII WYBORCZEJ

WYBORY

PARLAMENTARNE

2011

INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCHProgram Prawa i Instytucji Demokratycznych

Publikacja powstała w ramach projektu „Kobiety na listach wyborczych”

fi nansowanego przez Open Society Foundations

Redakcja: Izabela Dzierżanowska-Komorowska

©Copyright by Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2012

Przedruk materiałów Instytutu Spraw Publicznych w całości lub części jest

możliwy wyłącznie za zgodą Instytutu. Cytowanie oraz wykorzystywanie da-

nych empirycznych jest dozwolone z podaniem źródła.

Wydawca:Instytut Spraw Publicznychul. Szpitalna 5 lok. 2200-031 Warszawatel: (48-22) 556 42 60fax: (48-22) 556 42 62e-mail: [email protected]

3Kobiety i mężczyźni w telewizyjnej kampanii wyborczej. Wybory parlamentarne 2011

Spis treści

Wstęp ...............................................................................................................................................................5

1. Materiał źródłowy.............................................................................................................................7

1.1. Zakres analizowanego materiału ..................................................................................7

1.2. Struktura spotu .........................................................................................................................9

1.3. Sposób analizy danych .........................................................................................................9

1.4. Sposób prezentacji wyników......................................................................................... 11

2. Analiza ilościowa spotów wyborczych............................................................................. 12

2.1. Reprezentacja kandydatów i kandydatek w spotach wyborczych ....... 12

2.2. Czas przeznaczony na prezentację kandydatów i kandydatek ............... 14

3. Analiza jakościowa spotów wyborczych......................................................................... 15

3.1. Czołówka .................................................................................................................................... 15

a) KW Prawo i Sprawiedliwość .................................................................................... 15

b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe ......................................................................... 15

c) KW Ruch Palikota ........................................................................................................... 16

3.2. Teledysk ...................................................................................................................................... 16


b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe ......................................................................... 18

3.3. Krótkie Filmy Dokumentalne ........................................................................................ 21


b) KW Platforma Obywatelska .................................................................................... 23

c) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej.................................................................... 24

d) KW Polska Partia Pracy .............................................................................................. 24

e) KW Ruch Palikota ........................................................................................................... 25

3.4. Prezentacja kandydatów ................................................................................................. 26

a) KW Nowa Prawica ......................................................................................................... 26

b) KW Prawo i Sprawiedliwość .................................................................................... 27

c) KW Polska Jest Najważniejsza ............................................................................... 28

d) KW Platforma Obywatelska .................................................................................... 28

e) KW Polska Partia Pracy .............................................................................................. 29

f) KW Prawica RP ................................................................................................................. 30

g) KW Polskie Stronnictwo Ludowe ......................................................................... 30

h) KW Ruch Palikota ........................................................................................................... 30

i) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej.................................................................... 31

3.5 „Kobieta” w spotach wyborczych .............................................................................. 32

Podsumowanie ....................................................................................................................................... 34

Aneks

Wypowiedzi kandydatów – program wyborczy ................................................................ 37

RAPORT ZAWIERA WYNIKI ANALIZY MATERIAŁÓW WYBORCZYCH

PREZENTOWANYCH W KAMPANII TELEWIZYJNEJ W RAMACH WYBORÓW

PARLAMENTARNYCH 2011 R. Z UWZGLĘDNIENIEM ZMIENNEJ PŁCI. CZTERY

GŁÓWNE PYTANIA STAWIANE W ANALIZIE SĄ NASTĘPUJĄCE: 1) CZY KAMPANIA

TELEWIZYJNA REPRODUKUJE STEREOTYPY DOTYCZĄCE PŁCI, 2) CZY KOBIETY

BYŁY WIDOCZNE W SPOTACH TELEWIZYJNYCH PODCZAS OSTATNIEJ KAMPANII

WYBORCZEJ ORAZ W JAKIEJ ROLI BYŁY W NICH PRZEDSTAWIANE, 3) JAKIE

TEMATY PORUSZAJĄ W KAMPANII KOBIETY, A JAKIE MĘŻCZYŹNI ORAZ 4)

JAKI OBRAZ KOBIET WYŁANIA SIĘ ZE SPOTÓW I CZY OBRAZ TEN RÓŻNI SIĘ

W SPOTACH TELEWIZYJNYCH POSZCZEGÓLNYCH PARTII?

ANALIZA ZOSTAŁA PRZEPROWADZONA Z PERSPEKTYWY GENDEROWEJ.

POLEGA ONA INTERPRETOWANIU MATERIAŁU Z PUNKTU WIDZENIA RÓŻNIC

I PODOBIEŃSTW W PREZENTOWANIU KOBIET I MĘŻCZYZN. ANALIZA BYŁA

PROWADZONA ZARÓWNO W SPOSÓB ILOŚCIOWY, JAK I JAKOŚCIOWY.

ANALIZA ILOŚCIOWA MIAŁA NA CELU OKREŚLENIE POZIOMU REPREZENTACJI

KOBIET I MĘŻCZYZN W MATERIAŁACH WYBORCZYCH. ANALIZA JAKOŚCIOWA

MIAŁA NA CELU WYCHWYCENIE RÓŻNIC I PODOBIEŃSTW W SPOSOBIE

PREZENTOWANIA KOBIET I MĘŻCZYZN W KAMPANII TELEWIZYJNEJ.

DODATKOWYM ELEMENTEM ANALIZY JAKOŚCIOWEJ JEST WYODRĘBNIENIE TYCH

MOMENTÓW W SPOTACH WYBORCZYCH, W KTÓRYCH POJAWIAŁA SIĘ TEMATYKA

PŁCI.

PODSUMOWANIE WYNIKÓW ZAWIERA ODPOWIEDZI NA CZTERY POSTAWIONE

W ANALIZIE PYTANIA ORAZ UWZGLĘDNIA NAJWAŻNIEJSZE RÓŻNICE

W PREZENTACJI KOBIET I MĘŻCZYZN W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ.


1. Materiał źródłowy

1.1. Zakres analizowanego materiału

Raport powstał na podstawie analizy bezpłatnych spotów wyborczych pre-

zentowanych w ramach telewizyjnych bloków wyborczych emitowanych

w dniach 26 września – 7 października 2011 r. w telewizji publicznej. W tym

czasie wyemitowano 73 bloki telewizyjne, wśród których było 45 bloków ma-

jących zasięg krajowy i 28 bloków o zasięgu regionalnym.

W ramach bloków krajowych swoje spoty wyborcze zaprezentowało łącz-

nie 8 komitetów wyborczych partii (Nowa Prawica, Prawo i Sprawiedliwość,

Platforma Obywatelska, Polska Jest Najważniejsza, Polska Partia Pracy, Polskie

Stronnictwo Ludowe, Ruch Palikota, Sojusz Lewicy Demokratycznej1), które

w ramach jednego bloku prezentowały jeden spot. Nowa Prawica w 3 a Polska

Partia Pracy w 2 blokach nie prezentowały swoich spotów wyborczych2, zaś

pozostałe Komitety zaprezentowały swoje materiały wyborcze we wszystkich

blokach wyborczych. Łącznie daje to liczbę 335 spotów wyborczych prezento-

wanych w telewizji o zasięgu krajowym.

W ramach bloków telewizyjnych emitowanych w telewizji regionalnej

materiały wyborcze prezentowało 9 komitetów wyborczych partii (do grupy

wyżej wymienionych dołączyła Prawica RP) oraz 9 kandydatów niezależnych.

Bloki telewizyjne w paśmie regionalnym były inaczej skonstruowane niż bloki

w paśmie krajowym. Różnica polegała na powtarzaniu z różną częstotliwością

materiałów danego Komitetu Wyborczego w ramach jednego bloku, przy czym

w przeciwieństwie do bloków krajowych, Komitety Wyborcze prezentowały

swoje materiały w wybranych, a nie we wszystkich blokach telewizyjnych.

Łącznie daje to liczbę 404 spotów wyborczych, wśród których liczba spotów

poszczególnych Komitetów przedstawiała się następująco: Polskie Stronni-

ctwo Ludowe – 54 spoty w 24 blokach telewizyjnych, Sojusz Lewicy Demokra-

tycznej – 45 spotów w 24 blokach telewizyjnych, Platforma Obywatelska – 66

spotów w 23 blokach, Prawo i Sprawiedliwość – 59 spotów w 27 blokach, Ruch

Palikota – 32 spoty w 17 blokach, Polska Jest Najważniejsza – 32 spoty w 17 blo-

1 W dalszej części raportu będą stosowane skróty poszczególnych partii.

2 W bloku pojawiała się wówczas informacja, że KW nie dostarczył materiałów wyborczych.

8 Emilia Rekosz

kach, Nowa Prawica – 34 spoty w 21 blokach, Polska Partia Pracy – 30 spotów

w 20 blokach, Prawica RP – 56 spotów w 25 blokach.

Spoty 9 kandydatów niezależnych były emitowane łącznie 22 razy w 19

blokach (Andrzej Celiński – 3 spoty w 2 blokach, Grzegorz Kostrzewa-Zorbas – 4

spoty w 4 blokach, Krzysztof Rybiński – 2 spoty w 2 blokach, Serafi na Ogończyk-

Mąkowska – trzy spoty w trzech blokach, Marek Borowski – 1 spot w 1 bloku,

Gabriel Janowski – 3 spoty w 3 blokach, Bogumił Czubacki – 2 spoty w 1 bloku,

Janusz Geryk – 3 spoty w 2 blokach, Jerzy Krzekotowski – 1 blok w 1 spocie).

Istotną dla analizy informacją, jest powtarzalność poszczególnych spo-

tów, która różniła się w zależności od komitetu wyborczego oraz zasięgu emi-

sji. Powtarzalność ta przedstawia się następująco:

– KW Polskie Stronnictwo Ludowe wyemitował 43 różne spoty wyborcze (na

45) o zasięgu krajowym oraz 12 różnych spotów (na 54) o zasięgu regional-

nym

– KW Sojusz Lewicy Demokratycznej wyemitował 8 różnych spotów wybor-

czych (na 45) o zasięgu krajowym oraz 6 różnych spotów (na 45) o zasięgu

regionalnym

– KW Platforma Obywatelska wyemitował 24 różne spoty wyborcze (na 45)

o zasięgu krajowym oraz 13 różnych spotów (na 63) o zasięgu regionalnym

– KW Prawo i Sprawiedliwość wyemitował 13 różnych spotów wyborczych

(na 45) o zasięgu krajowym oraz 4 różne spoty (na 59) o zasięgu regional-

nym

– KW Ruch Palikota wyemitował 6 różnych spotów wyborczych (na 45) o za-

sięgu krajowym oraz 2 różne spoty (na 32) o zasięgu regionalnym

– KW Polska Jest Najważniejsza wyemitował 4 różne spoty wyborczych (na

45) o zasięgu krajowym oraz 3 różne spoty (na 32) o zasięgu regionalnym

– KW Nowa Prawica wyemitował 7 różnych spotów wyborczych (na 42) o za-

sięgu krajowym oraz 3 różne spoty (na 34) o zasięgu regionalnym

– KW Polska Partia Pracy wyemitował 21 różnych spotów wyborczych (na

43) o zasięgu krajowym oraz 4 różne spoty (na 30) o zasięgu regionalnym

– KW Prawica RP wyemitował 4 różne spoty (na 56) o zasięgu regionalnym

– Każdy kandydat niezależny prezentował 1 spot wyborczy.

Daje to łącznie liczbę 126 różnych spotów wyborczych emitowanych w blo-

kach telewizyjnych o zasięgu krajowym oraz 60 różnych spotów emitowanych

w blokach o zasięgu regionalnym. Spoty wyborcze cechuje odmienny poziom

różnic pomiędzy spotami poszczególnych partii, od różnic w kolejności i wy-

borze prezentowania tych samych informacji do całkowicie odmiennej struk-

tury i treści. Wyodrębnienie niewiele różniących się od siebie spotów było po-

dyktowane dążeniem do jak najdokładniejszej analizy ilościowej.

Czas trwania poszczególnych spotów był różny od 30 sekund do kilku mi-

nut. Czas trwania poszczególnych bloków także był różny, od 10 do 25 minut.


1.2. Struktura spotu

Spoty w kampanii parlamentarnej 2011 cechuje duża różnorodność, zarówno

pod względem treści, jak i struktury. Można wyróżnić kilka elementów składo-

wych spotu: czołówka, „teledysk”, „krótki fi lm dokumentalny” – dalej KFD oraz

prezentacja kandydatów.

Czołówka to powtarzający się element w spotach poszczególnych komite-

tów wyborczych, zawierający hasła wyborcze, logo partii, ewentualnie zdjęcia,

które są prezentowane z muzyką w tle. Analizie zostały poddane tylko te czo-

łówki, w których pojawia się jakieś hasło wypowiedziane przez lektora. Doty-

czyło to następujących partii: PSL, PiS, SLD oraz Ruch Palikota.

„Teledyskiem” określam te elementy spotu, które za pomocą muzyki lub

piosenki są wyraźnie wyodrębnioną częścią w strukturze spotu. Choć w prze-

analizowanych spotach nie jest ich dużo, zostały one wyróżnione z uwagi

na interesujące treści na temat płci. „Teledyski” zostały zaprezentowane przez

PiS oraz PSL.

„Krótki Film Dokumentalny” to element spotu, który choć nie zawiera pro-

gramu wyborczego, jest pewnego rodzaju wstępem do niego bądź punktem wyj-

ścia do zaprezentowania partii. W poszczególnych spotach występują w zróżni-

cowany sposób. Partie, które uwzględniły KFD, to: SLD, PO, PiS, RP, NP, PPP.

Prezentacja kandydatów to element spotu, który w największym stopniu

związany jest z programem wyborczym partii bądź poszczególnych kandyda-

tek i kandydatów. Występują one w materiałach wyborczych wszystkich par-

tii. Prezentacją w tym ujęciu jest zarówno wypowiedź kandydatów na swój te-

mat, jak i wypowiedzi innych osób, które się do kandydatów odnoszą. Analizie

została poddana treść oraz tło wypowiedzi.

Struktura spotów jest różna w zależności od komitetu wyborczego oraz

od zasięgu emisji, w związku z czym wyróżnione przeze mnie elementy nie wy-

stępowały w materiałach wszystkich partii. Jest to zależność, która wyznaczy-

ła sposób analizy, jak i prezentowania jej wyników. Warto także zaznaczyć,

że z uwagi na specyfi kę poszczególnych elementów spotu, zostały one podda-

ne odmiennym analizom.

1.3. Sposób analizy danych

Materiał źródłowy, jak już zostało wskazane we wstępie był nie tylko obszerny

(739 spotów, czyli łącznie około 20 godzin materiału fi lmowego), ale i różno-

rodny (różne struktura spotu w zależności od komitetu wyborczego).

Aby uczynić materiał bardziej przystępny, w pierwszej kolejności została

określona powtarzalność spotów według poszczególnych partii. Określenie

powtarzalności było możliwe poprzez zapoznanie się zapisem każdego bloku

wyborczego i wszystkich spotów według zasięgu ich emisji. Jednocześnie, ma-

jąc na uwadze potrzeby analizy jakościowej, dokonałam spisania treści każ-

10 Emilia Rekosz

dego powtarzającego się spotu. Pozwoliło to na wyodrębnienie spotów, które

zostały poddane dalszej analizie (186 spotów). W przypadku analizy ilościowej,

uzyskane wyniki z wyodrębnionych spotów zostały pomnożone przez liczbę

ich powtórzeń. W dalszej kolejności informacje uzyskane z powtarzających

się spotów wyborczych poszczególnych partii, zostały podzielne według wy-

różnionych elementów składowych spotu, które następnie zostały poddane

analizie ilościowej i jakościowej.

Analiza ilościowa w przypadku wszystkich elementów przebiegała tak

samo i polegała na zliczeniu kobiet i mężczyzn oraz kandydatów i kandy-

datek występujących w spotach poszczególnych partii (które następnie,

w celu stworzenia obrazu ilościowego telewizyjnej kampanii wyborczej

według płci, zostały zsumowane), z uwzględnieniem podziału na spoty pre-

zentowane w blokach telewizyjnych, o zasięgu krajowym i regionalnym. Jed-

nostką analizy był jeden spot. Policzenie kobiet i mężczyzn występujących

w spotach, z uwagi na różnorodny charakter spotów wymagał poczynienia

pewnych wyjątków. Wiążą się one głównie ze scenami, zdjęciami, ujęciami

tłumów, które miały miejsce zarówno w teledyskach, jak i krótkich fi lmach

dokumentalnych. W takim przypadku, liczone były tylko osoby, które moż-

na było, w związku z ich umiejscowieniem blisko centralnych wydarzeń wy-

odrębnić i opisać. Liczone były więc osoby, które albo wypowiadały jakieś

kwestie, albo które były w jakiejś sytuacji z centralną postacią (np. rozmowa,

uścisk ręki).

Sposób analizy jakościowej był dostosowany do specyfi ki elementu spotu,

który był poddany analizie. W przypadku czołówki było to spisanie hasła (za-

znaczenie, kto je wypowiada) oraz spisanie informacji na temat obrazów po-

jawiających się w tle. W przypadku materiałów PiS było to krótkie ujęcie, nato-

miast w przypadku PSL zdjęcie. Analiza teledysków polegała na spisaniu treści

piosenek (PSL) oraz na opisie pojawiających się obrazów i postaci. Podobnie

przebiegała analiza krótkich form dokumentalnych (spisanie treści oraz opis

pojawiających się obrazów i postaci).

Prezentacja kandydatów została przeanalizowana na podstawie wyodręb-

nionych i spisanych wypowiedzi poszczególnych kandydatek i kandydatów

(jednostką analizy była jedna wypowiedź). W ramach analizy zostało wyodręb-

nionych 161 wypowiedzi w ramach bloków telewizyjnych o zasięgu krajowym

(w tym 37 wypowiedzi kobiet i 124 wypowiedzi mężczyzn) oraz 160 wypowiedzi

w ramach bloków telewizyjnych o zasięgu regionalnym (w tym 44 wypowiedzi

kobiet i 116 mężczyzn). Wypowiedzi zostały opracowane za pomocą kilku kry-

teriów: informacje o kandydacie (cechy kandydata, doświadczenie zawodowe

i polityczne, uzasadnienie dla kandydowania, informacje na temat życia pry-

watnego), opinie kandydatów o życiu społecznym i polityce oraz program wy-

borczy (planowane działania w poszczególnych obszarach życia społecznego,


zakładane cele). Informacje te zostały podzielone z uwzględnieniem zasięgu

emisji, komitetu wyborczego oraz płci3.

1.4. Sposób prezentacji wyników

Prezentacja wyników została podzielona na dwie części: analizę ilościową

i analizę jakościową. Analiza ilościowa zawiera informacje liczbowe na temat

reprezentacji kobiet i mężczyzn oraz kandydatek i kandydatów w telewizyjnej

kampanii wyborczej. Dane liczbowe zostały zgromadzone dla poszczególnych

elementów spotów każdej partii, w zależności od zasięgu emisji. Tak naszkico-

wany podział danych pozwala na wychwycenie różnic pomiędzy poszczegól-

nymi partiami w zależności od zasięgu emisji.

Analiza jakościowa zawiera informacje na temat zawartości spotów po-

szczególnych partii. Uzyskane w analizie wyniki są prezentowane według

wyróżnionych elementów spotu, następnie według partii oraz z podziałem

na pasmo krajowe i regionalne.

Charakter uzyskanych wyników oraz sposób ich prezentacji zależy od wyróż-

nionych przeze mnie elementów spotu. W przypadku czołówki, teledysku oraz KFD

wyniki mają charakter opisowy, natomiast w przypadku prezentacji kandydatów

prezentowane wyniki są efektem przeprowadzonej jakościowej analizy treści.

Informacje w każdej z wyróżnionych części zostały podzielone według za-

sięgu emisji spotów: krajowy i regionalny. Jest podyktowane wyraźnymi różni-

cami w strukturach i treści spotów poszczególnych partii w zależności od za-

sięgu emisji, które mogłyby zostać w niewystarczającym stopniu uwzględ-

nione, gdyby spoty emitowane w blokach telewizyjnych o zasięgu krajowym

i regionalnym były analizowane i prezentowane łącznie.

3 Analiza jakościowa prezentacji kandydatów została przeprowadzona za pomocą próbnej wersji programu do analizy danych jakościowych NViVo 9.

12 Emilia Rekosz

2. Analiza ilościowa spotów wyborczych

2.1. Reprezentacja kandydatów i kandydatek w spotach wyborczych

W telewizyjnej kampanii wyborczej zaprezentowało się 37 kobiet i 103 męż-

czyzn w spotach krajowych oraz 44 kobiet i 116 mężczyzn w spotach regional-

nych. Daje to liczbę 81 kandydatek i 219 kandydatów.

Wypowiedzi kandydatek i kandydatów były powtarzane z różną częstotli-

wością w zależności od komitetu wyborczego. Szczegółowe dane na ten temat

zawiera poniższa tabela.

Kandydatki; 37

Kandydaci; 103

Wykres 1. Liczba kandydatek i kandydatów w spo-tach wyborczych o za-sięgu krajowym

Kandydatki; 81

Kandydaci; 219

Wykres 2. Liczba kandydatek i kandydatów w spo-tach wyborczych o zasięgu regional-nym (województwo mazowieckie).


KW

Spoty krajowe Spoty regionalne

Liczba wypo-

wiedzi kan-

dydatek

Liczba wypo-

wiedzi kandy-

datów

Liczba wypowie-

dzi kandydatek

Liczba wypowiedzi

kandydatów

NP 8 89 9 116

PiS 103 144 31 209

PJN 36 369 60 128

PO 0 43 291 513

PPP 25 23 17 218

Prawica RP - - 0 116

PSL 49 151 103 342

RP 0 31 19 79

SLD 10 79 110 313

Z przeprowadzonej analizy wynika, że największe różnice pomiędzy repre-

zentacją kobiet i kandydatek w spotach wyborczych w zależności do zasięgu

emisji występuje w przypadku KW Platformy Obywatelskiej i Ruchu Palikota,

co wiąże się głównie z odmienną strukturą prezentowanych spotów w paśmie

krajowym i regionalnym. W materiałach wyborczych PO o zasięgu krajowym

występuje głównie jeden kandydat (D. Tusk), a jeśli pojawiają się inni, to także

są to mężczyźni. Podobnie wyglądają spoty krajowe Ruchu Palikota: jedynym

kandydatem, który się w nich wypowiada się jest Janusz Palikot. W przypadku

spotów o zasięgu regionalnym (na przykładzie województwa mazowieckiego),

sytuacja wygląda inaczej. W przypadku PO wypowiada się 12 kandydatek i 18

kandydatów, a w przypadku materiałów Ruchu Palikowa, obok Janusza Paliko-

ta, wypowiada się także jedna kandydatka.

Warto zauważyć, że w ogólnym obrazie ilościowym kampanii wyborczych

kobiety są w większym stopniu reprezentowane w spotach emitowanych

w blokach telewizyjnych o zasięgu regionalnym niż krajowym, poza PPP, która

w spotach regionalnych ma tylko jedną kobietę oraz bez uwzględniania w tym

porównaniu Prawicy RP, która nie prezentowała swoich materiałów wybor-

czych w paśmie krajowym.

Prawica RP, w ramach materiałów wyborczych o zasięgu regionalnym, pre-

zentowała dwóch kandydatów i nie reprezentowała żadnej kobiety.

Dodatkowo należy zauważyć, że wśród 9 kandydatów niezależnych jest

1 kobieta.

Analiza ilościowa przeprowadzona w ramach poszczególnych elementów

struktury spotu pozwala wyodrębnić następujące informacje na temat mate-

riałów wyborczych poszczególnych partii, które są istotne z punktu widzenia

płci:

1) W materiałach KW Prawo i Sprawiedliwość kobiety dominują liczbowo

w teledysku, są w tym samym stopniu reprezentowane w krótkich fi lmach

Tabela 1. Liczba wypowiedzi kandydatek i kandy-datów według Komi-tetu Wyborczego

14 Emilia Rekosz

dokumentalnych oraz są mniej reprezentowane w ramach prezentacji

kandydatów.

2) W teledyskach PSL występuje podobna liczba kobiet i mężczyzn, podczas

gdy w części prezentującej kandydatów kobiet jest mniej niż mężczyzn

3) W KFD Polskiej Partii Pracy aktorami są tylko mężczyźni, podczas gdy ko-

biety pojawiają się w części prezentującej kandydatów

Analiza ilościowa pokazuje, że reprezentacja kobiet w spotach wyborczych

jest zależna od komitetu wyborczego i zasięgu emisji. Są materiały wyborcze par-

tii, w których łącznie liczba kobiet jest większa, przy czym w różny sposób rozkła-

da się reprezentacja kobiet w ramach wyodrębnionych elementów spotu.

2.2. Czas przeznaczony na prezentację kandydatów i kandydatek

Dodatkową informacją z punktu widzenia genderowej analizy spotów wybor-

czych jest czas jaki został przeznaczony na prezentację kandydatek i kandy-

datów.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że czas przeznaczony na wypowiedzi

kandydatek w spotach krajowych wynosi 49,40 minut, natomiast na wypowie-

dzi kandydatów 269,20 minut. Średnio na jedną kandydatkę przypada 80 se-

kund, a na mężczyznę 156 sekund. Kobiety są prezentowane rzadziej, ale rów-

nież krócej.

Natomiast, czas przeznaczony na wypowiedzi kandydatek w spotach re-

gionalnych wynosi 61,9 minut a na wypowiedzi kandydatów wynosi 267,80

minut.

49,4

269,2

Czas przeznaczony naw ypow iedzi kandydatek

Czas przeznaczony naw ypow iedzi kandydatów

61,9

267,8

Czas przeznaczony naw ypow iedzi kandydatek

Czas przeznaczony naw ypow iedzi kandydatów

Wykres 3. Czas przeznaczony na wypowiedzi kandy-datek i kandydatów w spotach o zasięgu krajowym.

Wykres 4. Czas przeznaczony na wypowiedzi kandy-datek i kandydatów w spotach o zasięgu regionalnym (woje-wództwo mazowie-ckie).


3. Analiza jakościowa spotów wyborczych

3.1. Czołówka

Czołówkę można wyodrębnić w materiałach trzech partii. W przypadku po-

zostałych trudno o wyodrębnienie takiego elementu, gdyż zawierają jedynie

o prezentacji logo partii i jej nazwy, a w takim zakresie trudno mówić o jakiej-

kolwiek treści.

a) KW Prawo i Sprawiedliwość

Najbardziej rozbudowaną czołówkę posiada KW PiS, która w materiałach

wyborczych tej partii występuje jako przerywnik pomiędzy poszczególnymi ele-

mentami spotu. Czołówka Prawa i Sprawiedliwości to kilkusekundowe ujęcie kil-

kunastu osób, które stoją w ogrodzie przed domem w słoneczny dzień. Na pierw-

szym planie prezentowany jest lider partii, którego głos słychać w tle: „Polacy

zasługują na więcej. Czas na odważne decyzje”. Wszyscy są uśmiechnięci.

b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe

Czołówka Polskiego Stronnictwa Ludowego, którą można wyróżnić w spo-

tach tej partii zawiera zdjęcie kandydatów PSL, na które „przybijana” jest pie-

16 Emilia Rekosz

c) KW Ruch Palikota

Ruch Palikota, który także zawiera w swoich materiałach czołówkę, za-

mieścił jedynie logo i dołączył do niego głos lidera partii, który mówi: „Obudź

się. Oni tobą manipulują”.

Jak wynika z przytoczonych przykładów, czołówka nie pozwala na wy-

chwycenie zbyt wielu różnic w sposobach prezentowania kobiet i mężczyzn.

To, co można zauważyć w przypadku czołówek partii PiS i PSL, to centralne

miejsce przeznaczone dla lidera partii, co jest odzwierciedleniem rzeczywistej

władzy w tych ugrupowaniach.

3.2. Teledysk

Teledyski występują jedynie w przypadku dwóch z ośmiu prezentowanych

partii, jednak warto je omówić odrębnie, gdyż zawierają moim zdaniem istot-

ne z perspektywy genderowej informacje. Z uwagi na to, że nie można tu w ża-

den sposób mówić o generalizowaniu, teledyski zostaną omówione odrębnie

dla poszczególnych partii.


KW Prawo i Sprawiedliwość prezentuje dwie wersje tego samego teledysku:

dłuższą i krótszą wersję. Teledysk to prezentacja kobiet w różnych miejscach,

robiących różne rzeczy, które łączy to, że wyglądają na szczęśliwe. Zwraca

uwagę fakt, że są to głównie młode kobiety, które można uznać za atrakcyjne

(oczywiście według subiektywnej oceny). Pozostałe postacie, które je otaczają,

znajdują się w tle głównych bohaterek, i są to głównie dzieci oraz jeden męż-

czyzna, który, jak można wnioskować jest mężem jednej z kobiet. Muzyka w tle

jest łagodnym, instrumentalnym utworem. Teledysk zakończony jest zdaniem

wypowiedzianym przez lektora: „Polacy zasługują na więcej”.


czątka „Człowiek jest najważniejszy”. Na zdjęciu jest kilkanaście osób, w tym

4 kobiety i 8 mężczyzn. Tak, jak w przypadku PiS, na pierwszym planie, choć

już mniej wyraźnie prezentowany jest lider partii.

W wersji długiej teledysku występuje 11 kobiet, w wersji krótkiej zaś 6 kobiet.

18 Emilia Rekosz

b) KW Polskie Stronnictwo Ludowe

Teledyski są prezentowane przez Polskie Stronnictwo Ludowe jedynie

w paśmie krajowym. Można wyróżnić osiem różnych teledysków. Sześć z nich

to teledyski do jednej piosenki Nie zapomnij…, jeden teledysk prezentowany

jest z piosenką „Chcemy by praca miała sens” oraz jeden z piosenką Bo to nasz dom (w obu ostatnich teledyskach występują te same postaci – kandydaci

PSL).

Teledyski, w których słuchać piosenkę „Nie zapomnij” są różne w zależ-

ności od głównego bohatera. Trzy z nich poświęcone są liderowi partii, jeden

jednemu z kandydatów, ministrowi rolnictwa, a dwa pozostałe kandydatkom.

Trzy teledyski, w których bohaterami jest trzech różnych kandydatów (W.

Pawlak, M. Sawicki i Kierzkowska) są do siebie podobne z uwagi na strukturę

i obrazy, natomiast różnią się w niektórych szczegółach, które w ramach gen-

derowej analizy można przypisać do płci kandydatów. Szósty z wyróżnionych

teledysków jest całkowicie inny i poświęcony jest jednej z kandydatek (Węgo-

rzewska).

W pierwszej kolejności przedstawię kilka informacji na temat trzech róż-

nych teledysków „Nie zapomnij”, w których bohaterem są albo dwaj kandy-

daci, albo jedna kandydatka. Teledysk przedstawia kandydatkę i kandydatów

w ich codziennej pracy, związanej głównie z pełnieniem funkcji publicznych.

W. Pawlak oraz M. Sawicki są prezentowani jako osoby działające zarówno

w gabinetach, na uroczystościach, jak i na polu, gdzie rozmawiają z rolnikami

w trakcie ich pracy (mężczyznami).

Można więc zobaczyć, jak Waldemar Pawlak jeździ na traktorze, stoi na try-

bunach z szalikiem biało-czerwonym, przemawia na wiecu wyborczym. Marek

Sawicki także odwiedza rolników, bierze udział w dożynkach, jeździ na koniu,

wręcza ordery.


Otaczają ich ludzie, którzy wydają się darzyć kandydatów szacunkiem.

Można odnieść wrażenie, że są bardzo zapracowanymi politykami. Papiery

na biurkach piętrzą się w stosy, lub jak w przypadku Marka Sawickiego, są przy-

noszone przez młodych ludzi, wśród których jest młody mężczyzna w garnitu-

rze i trzy młode dziewczyny, wśród których dwie są kolorowo ubrane.

Ewa Kierzkowska w teledysku, który jest jej poświęcony jest prawie cały

czas sama. Zdjęcia kandydatki prezentowane są w korytarzu, w tłumie śpie-

szących się ludzi. Kandydatka także siedzi przy biurku, ale papiery piętrzą się

same. Nikt ich nie przynosi. Kierzkowska nie bierze udziału w żadnych uroczy-

stościach, nie rozmawia z ludźmi, natomiast w „wolnych” od pracy chwilach

wędkuje.

20 Emilia Rekosz

Teledysk poświęcony Alicji Węgorzewskiej to sceny z życia kandydatki,

która czyta dzieciom w przedszkolu, gra na fortepianie i występuje na scenie.

Prezentowane są także archiwalne zdjęcia kandydatki, jak i współczesne ka-

dry z życia rodzinnego.

Teledysk Bo to nasz dom to prezentacja różnych kandydatów, wśród któ-

rych jest kilka kobiet, które tańczą, śmieją się. Jeden mężczyzna również tań-

czy. Jeden gra w piłkę. Łącznie występuje w nim 8 kobiet i 7 mężczyzn. Te same

postacie występują w drugim teledysku do piosenki, „Chcemy by praca miała

sens”. Ich czynności są podobne. Wyróżnia się jedna kobieta, która poprawia

kokietująco swoje włosy, oraz jedna kobieta, która w jest w garniturze i pod-

pisuje jakieś dokumenty. Ciekawym akcentem jest także kandydat Stanisław

Żelichowski, który w jednej scenie pracuje, a w drugiej tańczy.

Łącznie w teledyskach PSL występuje 20 kobiet i 21 mężczyzn.


3.3. Krótkie fi lmy dokumentalne

Krótkie fi lmy dokumentalne są różne w zależności od komitetu wyborczego.

Różni je między innymi to, ile miejsca w spocie danej partii zajmują. Od kilku

wypowiedzi w materiałach KW PiS do materiałów wyborczych Platformy Oby-

watelskiej, które w większości zawierają różne formy dokumentalne.


Do krótkich form dokumentalnych z materiałów Prawa i Sprawiedliwości

zaliczyłam te fragmenty spotów, w których wypowiadają się „zwykli ludzie”.

Można wyróżnić dwie grupy takich fi lmów. Pierwsza to te sceny, w których

kamera fi lmuje aktorkę lub aktora w wykonywaniu przez niego codziennych

czynności, którzy w dosyć pozytywnej atmosferze wypowiadają kilka słów

odnoszących się do ich opinii, wartości lub umiejętności. Druga to ujęcia „zwy-

kłych Polaków”, którzy w tonie krytyki i niezadowolenia zwracają się do premie-

ra D. Tuska (słychać ich głos, natomiast w prezentowanych scenach trzymają

tabliczki, na których wypisane są wypowiadane przez nich kwestie). Sceny te,

z różną częstotliwością są prezentowane w większości spotów emitowanych,

zarówno w blokach telewizyjnych o zasięgu krajowym, jak i regionalnym. Poni-

żej przedstawiam kilka wniosków na temat poszczególnych grup fi lmów.

Wśród scen zaliczonych do pierwszej grupy, w których kamera zatrzymu-

je się na aktorach w ich codziennych czynnościach, występują 2 kobiet oraz 4

mężczyzn. Czynności, które wykonują mogą świadczyć o pełnionych przez nich

rolach społecznych lub zawodowych. Wśród kobiet prezentowana jest młoda

kobieta (prawdopodobnie studentka), która odwiedziła swój dom rodzinny oraz

gospodyni domowa. Wśród mężczyzn można wymienić młodego człowieka (wy-

glądającego na studenta), ojca, który bawi się ze swoimi dziećmi w ogrodzie, me-

chanika, profesora. Sceny, które w największym stopniu zawierają różnice gende-

22 Emilia Rekosz

rowe, to wypowiedź gospodyni domowej (w tle jest kuchnia, w której dzieci jedzą

obiad), która stwierdza: „Rozważnie gospodaruję budżetem” oraz wypowiedź

profesora, który w przerwie pracy naukowej mówi: „Nie ma biednych krajów,

są tylko źle rządzone”. W przypadku pierwszej wypowiedzi, tło decyduje o zna-

czeniu wypowiadanych słów, z których wynika, że bohaterka umie zarządzać do-

mowym budżetem. O sytuacji fi nansowej państw wypowiada się profesor.

W drugiej grupie fi lmów występują 3 kobiety i 3 mężczyzn. Nie ma wśród

nich tak interesujących różnic genderowych, jak w poprzedniej grupie. Zwraca

natomiast uwagę, że jest jedno ujęcie kobiety w domu, z dzieckiem na ręku.

Nie ma natomiast takiej sceny w przypadku mężczyzn. Ponadto, w przypadku

mężczyzn, którzy występują w fi lmach można rozpoznać wykonywane przez

nich zawody, czego nie ma u kobiet. W fi lmach występuje mechanik, rolnik

oraz biznesmen.


b) KW Platforma Obywatelska

Materiał wyborczy Platformy Obywatelskiej jest najbardziej nietypowym

materiałem.

Wiąże się to z dominacją form dokumentalnych, które wypełniają prawie

cały czas antenowy w paśmie krajowym (pozostały czas to wypowiedzi trzech

polityków PO, tzw. „mocnej drużyny” oraz wypowiedzi osób publicznych na te-

mat PO i Donalda Tuska). W przypadku spotów emitowanych w paśmie regio-

nalnym spoty PO nie różnią się w swej strukturze od pozostałych komitetów

wyborczych. W związku z tym wszystkie informacje znajdujące się poniżej od-

noszą się do spotów o zasięgu krajowym.

Głównym i praktycznie jedynym bohaterem spotów wyborczych PO

jest lider partii, Donald Tusk. Spoty zawierają fi lmy w formie krótkich reportaży

na temat podróży Donalda Tuska po Polsce. Lider PO odwiedza różne miejsca

w Polsce, rozmawia ze „zwykłymi ludźmi”, słucha ich postulatów, bierze udział

w maratonie, rozmawia z dziennikarzami. Na podstawie spotów wyborczych

można wyciągnąć dwa wnioski istotne z genderowego punktu widzenia.

Po pierwsze, jeśli Donalda Tusk podróżuje w towarzystwie kobiet, to są one

milczącymi towarzyszkami. Na kilku spotach można rozpoznać małżonkę li-

dera PO, która nie wypowiada ani jednego słowa, natomiast na kilku można

zaobserwować Bożenę Kudrycką, którą wypowiada jedno zdanie, będące je-

dynie krótkim uzupełnieniem wypowiedzi jednego z przechodniów. Również

w gronie ekspertów PO, którzy wypowiadają się w kilkunastu spotach nie ma

żadnej kobiety. Eksperci (Buzek, Sikorski, Lewandowski, do których dołącza

także Tusk) prezentowani są jako eleganccy, panowie, którzy mówią o fi nanso-

wych szansach dla Polski w pięknych gabinetach. Krótkie fi lmy dokumentalne

Platformy Obywatelskiej są fi lmami o męskim obliczu partii. Kobiety pojawia-

ją się jedynie jako milczące towarzyszki.

24 Emilia Rekosz

Po drugie, prześledzenie rozmów Donalda Tuska z kobietami i mężczyzna-

mi, spotkania w różnych miejscach w ramach jego podróży po Polsce prowa-

dzi do wychwycenia pewnych interesujących różnic w sposobie prowadzenia

rozmów. Kilka kobiet zwraca się do lidera PO z prośbą o pomoc i interwencję

w ich prywatnych sprawach (wysokie opłaty, dokuczający sąsiedzi, problemy

z rentą). Wśród nich jest jedna starsza kobieta, która płacze i prosi Premiera

o pomoc, gdyż nie ma już do kogo pójść. Donald Tusk cierpliwie, a w przypadku

starszej kobiety z troską, odpowiada na pytania. Mężczyźni nie zwracają się

do niego w prywatnych sprawach. Rozmawiają z nim o fi nansowaniu partii,

budowie dróg w miejscowości. Jeden z aktorów co prawda mówi o sprawach

prywatnych, prezentując swoje gospodarstwo, ale nie zawiera to żadnej proś-

by. To, co zwraca uwagę przy wymienionych przykładach to paternalistycz-

ne podejście do kobiet oraz partnerskie do mężczyzn. W fi lmach PO można

także wyróżnić dwie sceny, które wiążą się z innym podejściem do kobiet.

Jest to ton żartobliwy, kiedy Tusk komplementuje młodą kobietę przed jego

Busem za jej ładny mundurek, oraz gdy pozuje do zdjęcia z jedną z kobiet i żar-

tobliwie, na jej onieśmielony gest poprawiania włosów, również swoje popra-

wia włosy. Innym kobiecym akcentem jest miasto Augustów, które odwiedza

Tusk. Wita go pani prezydent słowami: „Witamy w mieście, w którym rządzą

kobiety”. Przedstawia ona także dwie dziewczynki, mówiąc, że one będą rzą-

dzić w przyszłości.

Nie ma tak wyraźnych różnic genderowych w przypadku pozostałych po-

staci kobiecych i męskich, występujących w fi lmach, które odnoszą się do li-

dera PO, lub jego działań w ciągu ostatnich czterech lat rządów. Wśród nich

zwraca uwagę kobieta, która mówi do kamery „Jestem z panem, panie premie-

rze. Czekam tu na pana przyjazd”. Nie ma mężczyzny, który by tak na premiera

czekał.

c) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej

KDF to istotny element spotów KW SLD. Zawierają one spostrzeżenia par-

tii na temat czterech lat władz PO pod hasłem „Obietnice Tuska”, wskazując

na ich negatywne konsekwencje dla Polaków. Są to sceny ze szpitalnych kory-

tarzy, z placówek ZUS. Na pięć KFD jeden dotyczy kobiet. Jest to spot poświę-

cony równości, tolerancji i kobietom. W spocie tym, prezentowani są polity-

cy (Gowin, Radziszewska), którzy są krytykowani przez SLD za ich podejście

do spraw kobiet (in vitro) oraz spraw równości i dyskryminacji z uwagi na toż-

samość seksualną. Jest kilka ujęć kobiet, pracujących w różnych miejscach,

przy których pojawia się informacja, że kobiety nadal zarabiają mniej i mają

problemy ze znalezieniem pracy.

d) KW Polska Partia Pracy

Polska Partia Pracy przygotowała cztery krótkie fi lmy dokumentalne na te-

mat szkodliwych działań rządu Platformy Obywatelskiej. Dotyczą one zamy-


kania zakładów pracy, migracji młodych ludzi w celach zarobkowych, sytuacji

polskich emerytów oraz pacjentów skazanych na prywatyzację szpitali. Żaden

z fi lmików nie dotyka tematyki kobiecej. Istotne z punktu widzenia gen dero-

wego jest również to, że nie występuje w nich ani jedna kobieta.

e) KW Ruch Palikota

Dwa krótkie fi lmy dokumentalne zaprezentowane przez KW Ruch Pali-

kota dotyczą głównie krytyki nadmiernej obecności religii i kościoła w życiu

publicznym. Pierwszy z nich to rozmowa ojca z synem, który idzie do szkoły

na pięć lekcji religii. Powoduje to u ojca koszmary, spowodowane lękiem,

że Janusz Palikot nie wejdzie do sejmu. W spocie występuje również postać

kobiety. Jest to żona bohatera. W drugim fi lmie bohaterami jest dziewczyn-

ka i chłopiec, którzy w poszukiwaniu pieniędzy na przyjemności decydują

się na mycie szyb samochodów. Dopada ich rozczarowanie, kiedy natrafi ają

na bogatego księdza, odwdzięczającego się świętym obrazkiem.

Na szczególną uwagę zasługują natomiast wypowiedzi kandydata Ja-

nusza Palikota do jego dwójki małych dzieci, Zosieńki i Frania. Zaliczyłam

je do krótkich form dokumentalnych, z uwagi na ich specyfi kę, choć treść wy-

powiedzi zawiera postulaty związane z programem wyborczym lidera.

W słowach skierowanych do córki J. Palikot stwierdza:

Zosieńko, moja córeczko ukochana. Chciałbym Ci coś obiecać. Chciałbym abyś żyła w kraju, w którym każdy człowiek jest ważny. Nazywam to państwo obywatelskim. Marzę o tym, aby wtedy kiedy dorośniesz i będziesz czegoś po-trzebowała będziesz chciała coś załatwić w urzędzie, żebyś wiedziała, że ten urzędnik jest do pomocy a nie do kontroli. Nazywam to państwo przyjaznym. Marzę również o tym abyś wtedy kiedy coś ci nie będzie szło, będziesz mia-ła problemy z rodziną albo znalezieniem pracy, żebyś wiedziała, że państwo chce i potrafi ci pomóc. Nazywam to państwem społecznym. Wiem, żeby ten kraj zmienić trzeba go bardzo kochać Zosieńko. Obiecuję co zrobić wszystko by nam się udało.

Natomiast w słowach do syna:

Kochany Franiu. Często myślę o Twojej przyszłości. Sam zdecydujesz czy bę-dziesz chciał pójść w ślady ojca i budować fabryki. Gdyby tak się stało, to chciał-bym, że urzędnicy ci we wszystkim pomogli. Zanim jednak zaczniesz zarabiać pieniądze musisz się bardzo dobrze wykształcić i chciałbym żebyś nie musiał wyjeżdżać po wiedzę za granicę. Pamiętaj także o duszy. Ja nie wiem, czy bóg jest czy go nie ma, ale chciałbym, żeby to była twoja decyzja, żeby państwo dało ci taką wolność. Jeśli to wszystko zrobimy, zobaczysz. Będziemy najlepsi na świecie.

Warte zastanowienia jest, dlaczego to Franuś mógłby przejmować fabrykę

po ojcu a nie Zosieńka, która otrzymuje przede wszystkim życzenia co do szyb-

kiego udzielenia jej pomocy, gdyby jej w przyszłości potrzebowała.

26 Emilia Rekosz

3.4. Prezentacja kandydatów

W wyróżnionym przeze mnie elemencie spotów, określanym jako „prezentacja

kandydatów”, mamy do czynienia z krótką formą przekazu, w której kandydatka

lub kandydat wypowiada do kamery jakąś kwestię. W tle znajdują się różne obra-

zy, zdjęcia, lub jednolite tło, które nie zawierają istotnych z genderowego punktu

widzenia treści. Kandydaci nie wykonują podczas tej prezentacji żadnych czyn-

ności. Analizie jakościowej podlega więc jedynie treść ich wypowiedzi.

Informacje, które są przez nich przedstawiane można podzielić na trzy czę-

ści: informacje o sobie, opinie o życiu społeczno-politycznym oraz elementy pro-

gramu wyborczego. Informacje o sobie, to cechy kandydata (głównie cechy cha-

rakteru), dane o życiu prywatnym oraz przyczyny kandydowania. Opinie o życiu

społecznym i politycznym, to przede wszystkim opinie o poziomie życia i jakości

polityki, które nie zawierają treści związanych z płcią (poza wypowiedziami kan-

dydatów SLD oraz jednej kandydatki PO, która wypowiada się na temat kobiet

w polityce). Najważniejsze z punktu widzenia niniejszej analizy są postulowane

działania kandydatów oraz elementy ich programu wyborczego. W ramach ana-

lizy, na podstawie materiałów wyborczych wszystkich partii wyróżniłam te ob-

szary życia społecznego i politycznego, do których najczęściej odnosiły się wy-

powiedzi kandydatów. Są to: 1) bezpieczeństwo, 2) godne życie, 3) komunikacja

i drogi, 4) młodzież, 5) modernizacja (Polska w budowie), 6) patriotyzm i polska

duma narodowa, 7) polityka edukacyjna, 8) polityka emerytalna, 9) gospodarka

i polityka fi nansowa państwa, 10) polityka prorodzinna i 11) polityka równościo-

wa, 12) polityka społeczna i 13) polityka zagraniczna, 14) polityka zatrudnienio-

wa i 15) polityka zdrowotna, 16) rządzenie oraz sposób uprawiania polityki, 17)

rolnictwo, 18) prawo i wymiar sprawiedliwości, a także 19) życie kulturalne. Przy-

kładowe wypowiedzi kandydatek i kandydatów według powyższych kategorii

zostały zestawione i przedstawione w Aneksie.

Wszystkie informacje uzyskane na podstawie analizy wypowiedzi kandy-

datek i kandydatów zostaną zaprezentowane według poszczególnych partii

politycznych, z zaznaczeniem różnic pomiędzy prezentacją kandydatów w pa-

śmie krajowym i regionalnym, jeśli tylko takie zostały zauważone. W ramach

prezentowanych wyników analizy, zwracam szczególną uwagę na to, w jakim

zakresie kobiety i mężczyźni wypowiadali się na wyróżnione tematy w mate-

riałach wyborczych poszczególnych partii.

a) KW Nowa Prawica

Kandydatki i kandydaci przedstawiają swoje opinie na temat życia spo-

łecznego, skupiając się głównie na trudnej sytuacji fi nansowej kraju, wywoła-

nej dotychczasowymi rządami.

Jeden z kandydatów, który wypowiada się w spotach emitowanych w telewi-

zji regionalnej wspomina o przyczynach kandydowania, stwierdzając „Dlaczego

kandyduję? Bo wychowałem czworo dzieci i chce żeby żyły w normalnej Polsce”.


Informacje dotyczące programu wyborczego partii wypowiadane są głów-

nie przez lidera partii Janusza Korwina-Mikke (dodatkowo wypowiada się jesz-

cze dwóch kandydatów). Głównym tematem są rabunkowe działania państwa

odnoszące się do emerytur. We wszystkich spotach wypowiadają się dwie

kandydatki, przy czym z wypowiedzi jednej z nich można wnioskować o pro-

gramie wyborczym, jakim byłaby racjonalna polityka podatkowa, pozwalająca

na zatrudnianie nowych pracowników.

W materiał KW Nowa Prawica nie ma informacji odnoszących się do płci

i równości.

b) KW Prawo i Sprawiedliwość

Prawo i Sprawiedliwość prezentuje w swoich materiałach wyborczych

łącznie 11 kandydatek i 28 kandydatów. W spotach emitowanych w blokach

o zasięgu krajowym kandydatek jest 6 a kandydatów 9, natomiast w blokach

o zasięgu regionalnym kandydatek jest 5 a kandydatów jest 19. Jedna kandy-

datka i dwóch kandydatów wypowiadają się zarówno w spotach o zasięgu

krajowym i regionalnym.

Wszyscy kandydaci wypowiadają się na temat tego, na co zasługują Polacy,

na podstawie czego można wnioskować o priorytetach w ich programach wy-

borczych. Warto dodać, że w przypadku wypowiedzi dwóch kobiet, nie można

było ich zakwalifi kować do żadnego zagadnienia, gdyż wiązały się one jedynie

ze stwierdzeniem, że Polacy zasługują na więcej.

W pierwszej kolejności warto wskazać, że w znacznej części kobiety i męż-

czyźni mówią o innych zagadnieniach życia społecznego. W spotach o zasięgu

krajowym tylko w trzech przypadkach na temat zagadnienia społecznego mó-

wią zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Są to: bezpieczeństwo, polityka eduka-

cyjna oraz sposób rządzenia. Wypowiedzi kobiet wydają się być w tych przy-

padkach krótsze i bardziej ogólne od wypowiedzi mężczyzn. Kobieta mówi

po prostu o bezpiecznym państwie, bezpłatnym drugim kierunku studiów

oraz o lepszym rządzie, podczas gdy mężczyzna o silnej i nowoczesnej armii,

edukacji dzieci na najwyższym poziomie oraz o silnym dobrze zarządzanym

państwie, w tym lepszym sejme i senacie.

W przypadku pozostałych zagadnień, kobiety mówią o godnym życiu, po-

lityce prorodzinnej, polityce społecznej oraz o polityce zatrudnieniowej. Męż-

czyźni natomiast mówią o komunikacji i drogach, o patriotyzmie, gospodarce,

polityce zagranicznej oraz o polityce zdrowotnej.

Zagadnienia, o których wspólnie mówią kobiety i mężczyźni w spotach

emitowanych w blokach w telewizji regionalnej, to polityka zatrudnieniowa

oraz polityka i sposób rządzenia. W przypadku polityki zatrudnieniowej wy-

powiada się ta sama kandydatka, która była prezentowana w ramach spotów

krajowych. Jej stwierdzeniu, że Polacy zasługują na dobrą pracę, odpowiada

stwierdzenie kandydata, że Mazowsze zasługuje na nowe inwestycje i na nowe

miejsca pracy. Według kandydatki Polacy zasługują na jawność i przejrzystość

28 Emilia Rekosz

w życiu publicznym, natomiast według kandydata na uczciwy, kompetentny

i prawdomówny rząd.

Pozostałe kwestie, które poruszają kobiety, to polityka prorodzinna oraz

kultura. Mężczyźni w paśmie regionalnym wypowiadali się ponadto na temat

młodzieży, emerytur, lasów państwowych, równych szans, polityki zagranicz-

nej i zdrowotnej oraz sprawiedliwości.

Podsumowując, można zauważyć, że poza wspólnymi zagadnieniami,

na temat których wypowiadały się kandydatki i kandydaci, kandydatki Prawa

i Sprawiedliwości wypowiadają się na temat polityki prorodzinnej i społecz-

nej oraz kultury, natomiast mężczyźni polityki zdrowotnej i zagranicznej, go-

spodarki, młodzieży, dumy narodowej Polaków oraz sprawiedliwości. Gdyby

wnioskować jedynie na podstawie treści spotów wyborczych, widać wyraźne

różnice w programach wyborczych kobiet i mężczyzn w Prawie i Sprawiedli-

wości.

c) KW Polska Jest Najważniejsza

W materiałach wyborczych KW PJN, występuje jedna kobieta i dziesięciu

mężczyzn wypowiadających się w paśmie krajowym i regionalnym. Kandydat-

ka Elżbieta Jakubiak wypowiada się na temat polityki prorodzinnej, podczas

gdy jej koledzy z partii na temat patriotyzmu, polityki edukacyjnej i zagranicz-

nej, polityki zdrowotnej i społecznej, prawa oraz rolnictwa. Różnice pomiędzy

materiałem emitowanym w paśmie krajowym i regionalnym nie są duże. W pa-

śmie regionalnym nie są prezentowane wypowiedzi na temat polityki zdro-

wotnej oraz rolnictwa. Warto dodać, że o polityce rodzinnej wypowiada się

także lider partii w spotach emitowanych jedynie w paśmie krajowym, w któ-

rych jest on jedynym prezentowanym kandydatem tej partii.

W kilku spotach regionalnych prezentowana była dodatkowo kandyda-

tura do Senatu. Kandydatem był mężczyzna, który w swoich wypowiedziach

odnosił się do problemów komunikacyjnych podwarszawskich miejscowości,

wysokimi cenami oraz brakiem szpitala dla dzieci.

Na podstawie materiałów wyborczych PJN można wnioskować że jedynej

kobiecie prezentowanej w spotach przypisano najbardziej kobiecy temat.

d) KW Platforma Obywatelska

Specyfi ka spotów wyborczych PO emitowanych w blokach telewizyjnych

o zasięgu krajowym powoduje, że właściwej analizy wypowiedzi kandydatów

można dokonać na podstawie spotów regionalnych. Tak więc tylko do nich

odnosić się będą poniższe wnioski. W spotach PO występuje 12 kandydatek

oraz 17 kandydatów.

Kandydaci i kandydatki PO w spotach regionalnych mówią o podobnych

sprawach. Tylko w przypadku dwóch zagadnień wypowiada się albo kobieta

albo mężczyzna. Żadna z kandydatek nie mówi o polityce zagranicznej, pod-

czas gdy mężczyzna tak, oraz żaden kandydat nie mówi o kulturze, podczas


gdy kobieta tak. Obszary życia społecznego, opinie co do których uwagi przed-

stawiają zarówno kobiety, jak i mężczyźni, to: komunikacja i drogi, Polska

w budowie, prawo, gospodarka i polityka fi nansowa, polityka prorodzinna

i społeczna oraz polityka zatrudnieniowa. Swoje poglądy prezentują także

na sposób rządzenia i prowadzenia polityki w państwie. Wypowiedzi kandy-

datów wydają się być bardziej szczegółowe niż wypowiedzi kandydatek. Przy-

kładem tego jest wypowiedź kandydatki na temat sprawiedliwie dzielonego

budżetu, której odpowiada wypowiedź kandydata o dwóch projektach funda-

mentalnych ustaw ważnych dla gospodarki i życia społecznego, które ułatwią

inwestycje i zrzeszanie się. Wyjątkiem jest natomiast wypowiedź kandydat-

ki na temat polityki społecznej. Kandydat chce się zajmować sprawami ludzi

starszych, podczas gdy kobieta zajmuje się i chce się dalej zajmować ludźmi

w najtrudniejszych chwilach, kiedy tracą pracę, zmieniają zawód lub zakłada-

ją własną fi rmę.

Z treści wypowiedzi kandydatek i kandydatów nie wynikają jakieś wy-

raźne różnice istotne z genderowego punktu widzenia. To, co najbardziej

istotne, to brak polityki zagranicznej w wypowiedziach kobiet oraz kultury

w wypowiedziach mężczyzn. Gdyby poziom szczegółowości wypowiedzi przy-

jąć za wskaźnik priorytetów w programach wyborczych, można by przyjąć,

że kandydatce bardziej zależy na polityce społecznej, a kandydatowi bardziej

na polityce gospodarczej i fi nansowej państwa, co moim zdaniem w pewnym

sensie odzwierciedla społeczną treść władzy kobiet i mężczyzn.

e) KW Polska Partia Pracy

W materiałach wyborczych PPP w spotach krajowych wystąpiły 3 kandy-

datki oraz 4 kandydatów, w tym lider partii, który wypowiada się najczęściej.

Jedna z kandydatek przedstawiła kilka informacji na temat swojego życia

(syn, praca, działalność społeczna), nie podając jednak informacji, które można

by zakwalifi kować do programu wyborczego. Dwie pozostałe kandydatki wy-

powiadają się głównie na temat polityki zatrudnieniowej, przy czym u jednej

z nich pojawia się także informacja o postulowanym godnym życiu Polaków

i zakładaniu przez nich rodzin w kraju.

Kandydaci w ramach spotów krajowych wypowiadają się także na temat

polityki zatrudnieniowej, a poza tym na temat systemu emerytalnego, polityki

zdrowotnej, potrzebie młodych ludzi w polityce oraz na temat polskich wojsk

w Afganistanie. Informacje te są przedstawiane przede wszystkim przez lidera

partii Bogusław Ziętka, przy czym specjalistą od spraw zdrowotnych jest kan-

dydat Mariusz Jacek Olszewski. W paśmie regionalnym, w którym prezen-

towana jest tylko jedna kobieta (na 8 kandydatów), mężczyźni mówią także

o sprawach wojskowych i inwestycjach drogowych. Jedyna kandydatka pre-

zentowana w spotach regionalnych wypowiada się na temat sprawiedliwego

systemu podatkowego i odbudowy szkolnictwa zawodowego. Odwołując się

30 Emilia Rekosz

do roli matki wspomina także o młodzieży: „Jako matka głoszę hasło Polska

domem naszej młodzieży”.

Między innymi, z uwagi na niewielką liczbę wypowiedzi kobiet, trudno mó-

wić w przypadku materiałów wyborczych PPP o wyraźnych różnicach gende-

rowych.

f) KW Prawica RP

Jak już zaznaczono na wstępie, KW Prawica RP przedstawił swoje materia-

ły wyborcze tylko w spotach emitowanych w telewizji regionalnej. We wszyst-

kich spotach prezentowanych przez Prawicę RP wypowiada się dwóch kandy-

datów. Nie jest prezentowana żadna kandydatka.

Wypowiedzi kandydatów dotyczą rodziny, gospodarki i przedsiębiorczo-

ści, chrześcijańskich korzeni oraz konserwatywnych ideałów. W materiale wy-

borczym nie ma żadnych informacji odnoszących się do kobiet.

g) KW Polskie Stronnictwo Ludowe

Polskie Stronnictwo Ludowe prezentowało w kampanii telewizyjnej naj-

więcej kandydatek, zarówno w paśmie krajowym, jak i regionalnym. Wiąże się

z tym także największa różnorodność wypowiedzi.

W spotach emitowanych w całym kraju wystąpiło łącznie 6 kandydatek

i 16 kandydatów. Można wyróżnić 19 różnych wypowiedzi kobiet oraz 42 różne

wypowiedzi mężczyzn.

Jest kilka zagadnień, co do których wypowiadają się tylko mężczyźni

lub tylko kobiety. Kobiety w przeciwieństwie do mężczyzn wypowiadają się

na temat polityki emerytalnej, polityki prorodzinnej i społecznej oraz polityki

równościowej i fi nansów państwa. Mężczyźni natomiast w przeciwieństwie

do kobiet prezentowali informacje na temat młodzieży, polskiej dumy naro-

dowej, polityki zdrowotnej, wymiaru sprawiedliwości i kultury. Wspólnie wy-

powiadają się na temat bezpieczeństwa, godnego życia, komunikacji, polityki

edukacyjnej, polityce zatrudnieniowej i rolnictwie. Trudno mówić o wyraź-

nych różnicach w treści wypowiedzi kandydatek i kandydatów na wspólnie

poruszane tematy.

W spotach regionach prezentowanych jest 9 kandydatek i 20 kandydatów.

W przypadku spotów emitowanych w telewizji regionalnej, kobiety w przeci-

wieństwie do mężczyzn wypowiadały się na temat komunikacji, polityki spo-

łecznej oraz kultury. Mężczyźni zaś mieli wyłączność na gospodarkę, wymiar

sprawiedliwości i godne życie, o których kobiety nie wspominały.

h) KW Ruch Palikota

W materiałach wyborczych Ruchu Palikota można wymienić dwie wy-

powiedzi Palikota w ramach spotów krajowych oraz dwie inne wypowiedzi

w spotach regionalnych. W spotach krajowych Janusz Palikot, przechodząc

od krytyki polityki poprzedniego rządu, przechodzi do propozycji nowej ja-


kości w polityce, wskazując, że rosnące poparcie dla jego Ruchu jest nadzieją

na szybką zmianę. Wypowiedzi w spotach regionalnych to w jednym przypad-

ku informacje o samym sobie, a w drugim projekt nowoczesnego państwa,

który kierowany jest do obywateli, kobiet i mężczyzn.

W spotach regionalnych prezentowana jest także jedna kandydatka Ruchu

Palikota, która w swojej wypowiedzi, na podstawie doświadczeń związanych

z prowadzeniem fi rmy oraz obserwacją życia publicznego postuluje wprowa-

dzenie projektu nowoczesnego państwa. W przypadku kandydatki także prze-

kazanych jest kilka informacji o niej samej. Kandydatka zarządza dużą fi rmą,

jest aktywną kobietą, która chciałaby sprawniej załatwiać wszystkie formal-

ności związane z prowadzeniem fi rmy aby móc poświęcić czas na to, co kocha

najbardziej, czyli dzieci. To również w trosce o ich bezpieczeństwo popiera

projekt nowoczesnego państwa.

i) KW Sojusz Lewicy Demokratycznej

Materiał Sojuszu Lewicy Demokratycznej emitowany w spotach kra-

jowych, można podzielić na sześć zagadnień: 1) gospodarka i polityka fi -

nansowa państwa, 2) polityka zdrowotna i 3) społeczna, 4) problemy ludzi

młodych, 5) polityka równościowa oraz 6) rolnictwo. Kobiety (w materiałach

prezentowane są 2 kandydatki) wypowiadają się na temat polityki proro-

dzinnej, społecznej i polityki zdrowotnej. Mężczyźni (w materiałach prezen-

towanych jest 6 kandydatów) wypowiadają się na wszystkie z wyróżnio-

nych tematów.

W materiałach o zasięgu regionalnym występują 4 kandydatki oraz 12 kan-

dydatów. Spoty o zasięgu regionalnym różnią się w swojej strukturze od spo-

tów krajowych, co także przekłada się na treść wypowiedzi kandydatek i kan-

dydatów. W spocie regionalnym wypowiada się sam kandydat, a następnie

kilka słów o niej lub o nim przedstawia także inny kandydat. W spotach wy-

stępują trzy osoby rekomendujące: KatarzynaPiekarska, Krzysztof Gawkowski

i Ryszard Kalisz. Wśród nich są trzy opinie, które odnoszą się do płci kandy-

datki (w żadnej z tych wypowiedzi nie mówi się o płci kandydata). Gawkowski

podkreśla, że warto postawić na kobiety, Kalisz, że Piekarska jest mądrą kobie-

tą, a Piekarska, że Kalisz dba o prawa kobiet.

W spotach regionalnych kobiety mówią o polityce prorodzinnej, zatrudnie-

niowej oraz o polityce zdrowotnej. W przeciwieństwie do mężczyzn, pojawia

się także wypowiedź na temat równego startu dla dzieci i młodzieży. Mężczyź-

ni w przeciwieństwie do kobiet mówią o komunikacji, polityce społecznej, pol-

skiej dumie narodowej oraz o rolnictwie. Treści wypowiedzi na zagadnienia

wspólne dla kandydatek i kandydatów nie różnią się zbytnio od siebie. Wyróż-

nia się wśród nich rozbudowana wypowiedź M. Balickiego na temat polityki

zdrowotnej, której odpowiada krótkie stwierdzenie kandydatki o uzdrowieniu

chorej służby zdrowia.

32 Emilia Rekosz

3.5. Kobieta w spotach wyborczych

Analiza wykazała, że jeśli w obrazie jakościowym i wypowiedziach kandyda-

tów pojawia się płeć, to poza dwoma wyjątkami (słowa Janusza Palikota skie-

rowane do wyborców: „Obywatele. Kobiety i mężczyźni” oraz wypowiedź kan-

dydata SLD: „Za rządów SLD nikt w Polsce nie będzie czuł się dyskryminowany

ze względu na płeć, wiek, wyznanie czy orientację seksualną”), jest to zawsze

płeć kobieca. Z punktu widzenia analizy jakościowej warto przyjrzeć się tym

wypowiedziom.

• „Jestem Polką, zasługuję na więcej”;

• „Jestem kobietą, osobą młodą i nie boję się tej konfrontacji”;

• „Gospodarność to domena kobiet. Gospodarność, bezpieczeństwo

i stabilność to sprawy najważniejsze dziś dla Polski”;

• „Takich kobiet jak ja, aktywnych zawodowo jest wiele w naszym kraju,

jest wiele w PSL, bo PSL to nie tylko wieś i rolnictwo”;

• „To właśnie [człowiekowi] chcę ofi arować swoją wiedzę, swój czas,

swój kobiecy upór”;

• „Kobiety mogą więcej. A dlaczego? Bo ciężko pracują, są dobrze wy-

kształcone, waleczne, skuteczne, umiejętnie rozładowują agresję i jak

muzyka łagodzą obyczaje”;

• „Jestem nowoczesną kobietą, prowadzę aktywny tryb życia bo przecież

w zdrowym ciele zdrowy duch. Żadne prawo nie może mi ograniczyć

dostęp do sportu ani do stadionów”;

• „Marek Balicki od lat walczy o prawa człowieka, o prawa kobiet”;

• „Jolanta Sokołowska. Warto postawić na kobiety”;

• „Katarzyna Piekarska, prawnik, mądra, wspaniała kobieta. Na Mazow-

szu, dla Was i na każdy wasz problem”.

Przytoczone wypowiedzi wskazują na podkreślanie pozytywnych cech, ja-

kie mają kobiety, które mogą być uzasadnieniem do kandydowania. W związ-

ku z tym, że w żadnym przypadku kandydat-mężczyzna nie wspomina o swojej

płci, można wyciągnąć wniosek, że miejsce mężczyzn w polityce jest sprawą

oczywistą. Nie trzeba w płci męskiej szukać dodatkowych argumentów prze-

mawiających za kandydowanie, jak i ewentualnym wyborem. Podkreślanie

walorów płci kobiecej może się więc wiązać z tym, że kobiety o swoje miejsce

w polityce muszą jeszcze walczyć.

Kolejnym zagadnieniem, które jest istotne z punktu widzenia analizy spo-

tów wyborczych w ramach perspektywy genderowej są tzw. sprawy kobiet.

W analizach międzynarodowych uwzględnia się cztery rodzaje spraw kobiet,

które są prezentowane w materiałach wyborczych: prawa reprodukcyjne,

prawa społeczne i ekonomiczne, przemoc wobec kobiet oraz udział kobiet

w polityce4. W przypadku polskich materiałów wyborczych w ramach wybo-

4 Beatriz Llanos, Juana Nina, Election Coverage from Gender Perspective. A Media Monitoring Manual, Internatio-nal Institute for Democracy and Electoral Assistance 2011.


rów parlamentarnych 2011 poruszane są jedynie zagadnienia dotyczące praw

reprodukcyjnych. Są to następujące kwestie, które były poruszane tylko przez

jedną partię – Sojusz Lewicy Demokratycznej:

• „Refundacja in vitro i środków antykoncepcyjnych, wreszcie zliberali-

zowane prawo antyaborcyjne”

• „Nie może być tak że kobiety pozbawione są prawa decydowania

o własnym losie. Obowiązująca w Polsce ustawa antyaborcyjna

jest jedną z najbardziej restrykcyjnych na świecie. Politycy prawicy

wolą w imię chorej ideologii wspierać podziemie aborcyjne i wpychać

zdesperowane kobiety w ręce lekarzy rzeźników. Zrobimy wszystko

by procedura zapłodnienia in vitro była fi nansowana z budżetu pań-

stwa. Ludzie mają prawo do szczęścia, nie tylko ci najbogatsi. Zapłod-

nienie pozaustrojowe nie może być luksusem”

W analizach międzynarodowych, poza wskazaniem, jakie sprawy kobiet

poruszane są przez kandydatów, zwraca się także uwagę na to, jaki procent

stanowią sprawy kobiet we wszystkich wypowiedziach. W polskich warun-

kach, z uwagi na znikomą liczbę takich wypowiedzi, działanie takie nie przy-

niesie żadnego efektu, co z kolei może być podstawą wniosku, że sprawy ko-

biet są przedmiotem zainteresowania kandydatów tylko w niewielkim, prawie

niewidocznym zakresie.

34 Emilia Rekosz

Podsumowanie

Odpowiadając na pytania przedstawione we wstępie warto zauważyć,

że w pewnej części, choć niecałkowicie zawartość spotów odzwierciedla ste-

reotypowe wyobrażenia na temat kobiet i mężczyzn oraz ich roli w polityce.

Przemawiają za tym zagadnienia, o których wypowiadają się kandydatki i kan-

dydaci (przewaga polityki prorodzinnej u kobiet oraz wyłączność kandydatów

na politykę zagraniczną i dumę narodową). Dowodem na to są również akto-

rzy występujący w poszczególnych spotach. Aktorki w większym stopniu niż

aktorzy przedstawiani są w powiązaniu z rolami rodzinnymi.

Analiza spotów wyborczych pozwala stwierdzić, że płeć w znacznym stop-

niu miała wpływ na sposób prezentowania kobiet i mężczyzn w kampanii te-

lewizyjnej przy wyborach parlamentarnych 2011 r. Kandydatki były prezento-

wane krócej i relatywnie rzadziej niż mężczyźni.

Różnice w prezentowaniu kandydatek i kandydatów, które zostały wyod-

rębnione w ramach przeprowadzonej analizy wiążą się zarówno z obrazem

ilościowym, jak i jakościowym dotyczącym płci w telewizyjnej kampanii par-

lamentarnej.

Na obraz ilościowy składa się dysproporcja w liczbie prezentowanych kan-

dydatek i kandydatów, zarówno w ramach poszczególnych partii, jak w ramach

zasięgu emisji. Kobiety w większym stopniu były reprezentowane w spotach

o zasięgu regionalnym niż krajowym. Ich reprezentacja w spotach poszczegól-

nych partii waha się od braku takiej reprezentacji do około 30% procent kobiet

w liczbie prezentowanych kandydatów.

Na obraz jakościowy składają się przede wszystkim różnice w tematach

poruszanych przez kandydatki i kandydatów oraz różnice w prezentowanych

obrazach zarówno zwykłych kobiet i mężczyzn, jak i kandydatek i kandyda-

tów. Kobiety występujące w spotach niebędące kandydatkami w większym

stopniu prezentowane są w nawiązaniu do ich ról rodzinnych niż mężczyźni.

Ważne jest również to, że liczba aktorek w spotach wyborczych nie przekłada

się na uwzględnianie spraw kobiet (przykład PiS). Analiza wypowiedzi kandy-

datek i kandydatów wykazała, że na temat wyróżnionych w analizie zagad-

nień zawsze wypowiada się jakiś kandydat, ale nie zawsze kandydatka. Ko-

biety nie mówią o polityce zagranicznej i dumie narodowej. Kobiety częściej


niż mężczyźni mówią o polityce prorodzinnej, a mężczyźni częściej niż kobiety

o polityce zdrowotnej i edukacyjnej

Płeć, która jest szczególnie interesującym zagadnieniem w niniejszym ra-

porcie jest obecna niejako na dwa sposoby. Jeśli osoba kandydująca wspomi-

na o swojej płci, przedstawiając jej pozytywne cechy jako uzasadnienie kan-

dydowania, zawsze jest to kobieta. Jeśli w spocie, zarówno wśród aktorów, jak

i kandydatów jest prezentowana tylko jedna płeć, zawsze jest to płeć męska.

Nie bez znaczenia jest także fakt, że jeśli w spocie słychać głos z offu, który

przedstawia hasło wyborcze partii lub komentuje prezentowane materiały,

zawsze jest to głos męski.

Jednym ze sposobów pozwalających na odczytywanie stereotypowej tre-

ści prezentowanych spotów wyborczych jest próba odpowiedzenia na pyta-

nie, czy przekaz spotu byłby taki sam, gdyby w poszczególnych momentach,

postać kobiecą zastąpiono postacią męską i na odwrót. Można także szukać

odpowiedzi na pytanie, dlaczego w poszczególnych elementach takiej zamia-

ny nie ma. Dlaczego, to Franuś a nie Zosieńka ma przejmować fabrykę po ojcu,

dlaczego nie mężczyzna, a kobieta stoi przed kuchnią i mówi o budżecie (do-

mowym), podczas gdy mężczyzna o sytuacji biednych krajów, oraz dlaczego

to kobieta, a nie mężczyzna płacze w rozmowie z Donaldem Tuskiem, prosząc

o pomoc? Może dlatego, że takie usytuowanie kobiet i mężczyzn jest zgodne

z naszym, społecznym wyobrażeniem roli kobiet i mężczyzn. Może dlatego,

że takie ich usytuowanie jest wiarygodne dla odbiorców spotów i ewentual-

nych wyborców z punktu widzenia ról społecznych kobiet i mężczyzn, bądź

dlatego, że taki obraz kobiet i mężczyzn, w raz z ich rolami, jest obecny w sa-

mych partiach i ich czołowych przedstawicieli. Niewątpliwie, jest to zagadnie-

nie, które powinno być poddane dalszym analizom.

ANEKS

WYPOWIEDZI KANDYDATÓW

– PROGRAM WYBORCZY

38 Em

ilia Reko

sz

Spoty o zasięgu krajowym Spoty o zasięgu regionalnym

Partia Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni

1. B

ezp

iecz

eńst

wo

PiS Polacy zasługują na bezpieczne państwo

Polska silna, nowoczesna armia

PSL Ludowcy wiedzą… co trzeba zmienić aby Polacy czuli się w swoim kraju w swoim domu w pełni bezpiecznie. Nie godzimy się na to by ludzie pozostawali bez pracy, bez przyszłości, bez poczucia bezpieczeństwa.Aby żyło się człowiekowi lepiej, bezpiecznie w swoim środowi-skubezpieczna wspólnota

chcemy dla wszystkich normalności, stabiliza-cji, bezpieczeństwaEdukacja, rozwój i praca dają poczucie bezpie-czeństwa każdemu z nas i naszym dzieciom.bezpieczeństwa na ulicachgłosujemy na bezpieczną PolskąPriorytetem dla nas jest zapewnienie wszyst-kim Polakom bezpieczeństwa społecznego, żywnościowego, gospodarczego, bezpieczeń-stwa środowiska i bezpieczeństwa kraju.

PO Moim zadaniem, jako premiera jest zapewnie-nie bezpieczeństwa i spokoju w każdym pol-skim domu

PPP Bliskie mi są sprawy … nie mó-wiąc o sprawach wojskowych.

39K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

2. G

od

ne

życi

e PiS Zasługujemy na dobrą pracę, za którą będziemy godnie żyć

Zasługujemy na dobrą pracę, za którą będziemy godnie żyć.

PPP chciałabym aby młodzi ludzie nie musieli wyjeżdżać. Aby mo-gli godnie żyć

PSL Te wszystkie działania dadzą nam godne warunki życia.

Polsce muszą znaleźć warunku godnego życia wszyscy Polacy.

Zależy mi by mieszkańcy żyli godnie i

3. K

om

un

ikac

ja i

dro

gi

PiS Zasługują na nowoczesny transport to znaczy na czystą i szybką Kolej, na drogi ekspresowe, na Centralny Port Lotniczy i zasługują na rozlu-zowanie korków

PO Potrzeba nowych dróg i dobrej komu-nikacji

Doprowadzę do zakończenia remontu drogi krajowej numer siedemdziesiąt dziewięć od Ko-zienic do WarszawyJednak mamy jeszcze dużo do zrobienia, nowe drogi

PPP Bliskie mi są … sprawy inwestycji drogowych, liniowych

PSL Bez tego nie będziemy mieli … dobrych dróg, W Sejmie chciałabym się zająć … i rozbudową drogi z Grodziska do Warszawy

40 Em

ilia Reko

sz

SLD Wiemy jak … szybciej budować drogibezpieczne autostrady, nowoczesne pociągi, do których nie wchodzi się przez okno

Codziennie przeżywam horror tania w korkach, dojeżdżając do pracy i wracając do domu. Ge-henna komunikacja wokół War-szawy trwa. rządzący nie dotrzy-mali obietnic wyborczych. Ob-wodnice Warszawy i miast po-wiatowych, zmodernizowany system dróg, sprawny system komunikacji publicznejKomunikacja. Zbudujemy nowe drogi, usprawnimy kolej, popra-wimy jakość podróżowania.

PSL polska młodzież potrzebuje autorytetu, ludzi z charakterem. Potrzebujemy nie tylko pięknych stadionów, ale także młodzieży, która będzie rywalizować, zwyciężać dla Polski

4. M

łod

zież

PiS młodzież zasługuje na lepszą szkołą i Perspektywę zatrudnie-nia

PPP Jako matka głoszę hasło Polska do-mem naszej młodzieży. to nie tylko marzenie. To realne jutro

PSL W sejmie będę zabiegać o stworzenie najlepszych warunków dla rozwoju edukacji młodzieży szczególnie ze środowisk wiejskich i małych miastKultura, tradycja i edukacja są szansą młodego pokolenia Polaków

Zawalczę w sejmie o młodych lu-dzi. Poprzez sport przyczyniłem się do odsunięcia ich od wanda-lizmu i patologii.

41K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

5. M

od

ern

izac

ja, P

ols

ka w

bu

do

wie PSL My potrafi my budować drogi i

mosty

PO Widać wyremontowane szkoły Budujemy i remontujemy drogi. budujemy szpitale, przedszkola, szkoły boisko sportowe, Wodo-ciągi, a Kanalizacja pojawia się często nawet w najmniejszych miejscowościach.

SLD Wiemy jak … szybciej budować tanie mieszka-nia

6. P

ols

ka i

du

ma

nar

od

ow

a PiS Polacy zasługują na to żeby mogli być dumni ze swojego państwaPolskie przedsiębiorstwa powinny być w pol-skich rękach. Chcemy Polski sprawiedliwej, praworządnej, życzliwej każdemu, ojczyzny opartej na war-tościach chrześcijańskich, egzekwując, dającej nam pewność dnia codziennego dla narodu, państwa i przyszłości

42 Em

ilia Reko

sz

PJN W Polsce trzeba budować szacunek dla poko-leń, które walczyły wolność. Wiem, jak to zro-bić, bo współtworzyłem Muzeum Powstania WarszawskiegoW niedziele zadecyduje odwaga i duma Pola-ków

PSL byśmy byli dumni z tego, że jesteśmy PolakamiWspólnie zrobimy więcej dla sprawiedliwej, prawej i nowoczesnej Polski.Szanujemy tradycję ale jednocześnie stawiamy na silną i nowoczesną europejską Polskę

Prawi-ca RP

Chcemy Polski silnej bogactwem Polaków

SLD Polska jest dobrem wszystkich swoich obywateli, wszystkich swoich mieszkańców

7. E

du

kacj

a

PiS Polscy studenci zasługują na bezpłatne studiowanie także na 2-im kierunku

Nasze dzieci zasługują na edukację na najwyż-szym poziomie

PJN Bezpłatny drugi kierunek studiówJako pierwsi powiedzieliśmy stop posyłaniu sześciolatków do nie przygotowanych szkół. Jako pierwsi zaapelowaliśmy aby skończyć nie-udany eksperyment z gimnazjami.

43K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

Edukacja … to będzie kontynuacja mojej dotychczasowej senackiej dzia-łalnościTu pracuję … dla rozwoju polskiej na-uki

Dokonaliśmy niezbędnych zmian w systemie edukacji. zmian na-prawiających dotychczasowe błędy. A w dodatku Zmiany pro-gramowe Umożliwiają przyjęcie do szkół dzieci sześcioletnich. w ciągu czterech lat o kilkadziesiąt procent zwiększyliśmy wynagro-dzenie nauczycieli.

PPP odbudowy szkolnictwa zawodowego

PSL Będziemy walczyć … o dobre kształcenie młodzieżyDobre wykształcenie

O młodzież musimy zadbać już w szkole, bo szkoła powinna dawać wiedzę i kształtować charaktery.Zadbaliśmy o poprawę dostępu do edukacji przedszkolnej, także dzieci wiejskich. Z naszej inicjatywy wprowadzone zostały zmiany mo-dernizujące kształcenie zawodowe. Chcemy by w następnych latach przeznaczono na ten cel jeszcze więcej środkówBez tego nie będziemy mieli … dobrych szkółMłodym ludziom umożliwimy zdobycie wyższe-go wykształcenia. Bieda czy bogactwo rodziny nie mogą mieć wpływu na poziom wykształce-nia dzieci. Wprowadzimy system stypendialno-kredytowy, który im to ułatwi

moje postulaty to … edukacja sport i edukacja są moim progra-memNowoczesna edukacja … to głów-ne elementy mojej pracy w przy-szłym parlamencie

SLD Dostosujemy kierunki nauczania do potrzeb rynku pracyrówny dostęp do edukacjiedukacja seksualna w szkołachWprowadzimy wreszcie do szkół publicznych edukację seksualną i lekcje etyki, która dzisiaj jest fi kcją

44 Em

ilia Reko

sz

8.

Emer

ytu

ry NP My wam nie pomnożymy tych emerytur, ale nie pozwolimy ukraść z nich ani złotówki. nie po-zwoli ich obniżyćNie będziemy podnosili emerytur, nie będziemy obiecywali złotych gór. My po prostu wypłaci-my to co się należy.I prosimy się pofatygować i jednak zagłosować żeby wybrać sobie własną przyszłość żeby mieć pewność emerytur.

PiS Polacy zasługują na taki system emerytalny, który zapewni im dostatnią starość.

PPP Podniesiemy minimalne emerytury i renty i zniesiemy podatek dochodowy od emerytów i rent.Zniesiemy podatek od emerytur i rent, ponie-waż on jest skrajnie niesprawiedliwy.

Jestem emerytem z Warszawy. w Polsce jest dziewięć milionów emerytów i rencistów… będzie-my waszymi reprezentantami w parlamencie… systemy emerytalne to bardzo trudne tematy i na pewno wyma-gają wielu zmian.

PSL Warto głosować na PSL, bo PSL to dobra praca za godziwe wy-nagrodzenie, bezpieczna eme-rytura

SLD W pierwszej kolejności podnie-siemy poziom rent i emerytur.

emerytury na poziomie unijnej średniej podniesieniem minimalnych rent i emerytur

45K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

9. G

osp

od

arka

, sp

raw

y fi

nan

sow

e PiS Polskie przedsiębiorstwa powinny być w pol-skich rękach.

polskie lasy państwowe muszą być własnością naroduMazowsze zasługuje na nowe in-westycje i nowe miejsca pracy

PJN Gwarantujemy, że nie podniesiemy podatków. A oszczędności? Władza powinna zacząć je od siebie. Te pieniądze skierujemy do młodych.dwadzieścia tysięcy na założenie pierwszej fi r-myuwolnimy przedsiębiorcę od złego prawa, w trzydzieści załatwimy sprawę w urzędzie, a w trzy miesiące wyrok w sądzie. BIK musi wynosić dziewiętnaście procent z podwójną kwotą wol-ną od podatkuSiła polskiej gospodarki to niskie podatki i poczucie stałości przedsiębiorców i dlatego na ostrzu nożna postawiliśmy jedną sprawę: żadnych nowych podwyżek podatku. Politycy szczególnie w dobie kryzysu muszą lepiej dzie-lić to, co już jest w budżecieNajbliższe lata to ogromna szansa i wielkie możliwości podziału środków z gazu łupkowe-go i dobry budżet Unii Europejskiej

46 Em

ilia Reko

sz

PO o tym są te wybory. O pieniądzach dla Polski i tym, kto zdobędzie ich więcej. Dlaczego uważa-my że zrobimy to lepiej? Bo mamy mocną dru-żynę, i umiemy skutecznie negocjować.

budżet dzielić sprawiedliwieWszyscy wiemy, że silna gospodarka regionu oznacza więcej pieniędzy w portfelach każdego z nas. więcej miejsc pracy, a w efekcie zdecydowa-ny komfortu życia

Przygotowujemy dwa projekty fundamentalnych ustaw waż-nych dla gospodarki i życia spo-łecznego. Ułatwią inwestycje i zrzeszanie się.Nowe fundusze europejskie dla warszawski inwestycji. Obniże-nie janosikowego. Zniesienie ba-rier dla małych i średnich przed-siębiorstw. Darmowy InternetDzięki środkom europejskim prowadzimy tysiące inwestycji. Być może bez tego programu poradziła by sobie Warszawa, ale dla Siedlec, Ostrołęki, Mińska mazowieckiego, i pozostałych miast i wsi, okręgu siedlecko-os-trołęckiego to jedyna szansa na poprawę warunków życiamiasta i gminy wokół Warszawy potrzebują więcej środków z Unii Europejskiej. przez najbliż-sze dwa lata będą toczyły się negocjacje określą, ile tych środ-ków otrzyma Polska na kolejne siedem. Potem trzeba będzie te pieniądze mądrze podzielićW czasie kryzysu Polska rozwija-ła się najszybciej ze wszystkich krajów Europy . W ciągu tych czterech lat u nas powstało po-nad 1000000 nowych pracykorzystanie ze środków unij-nych.

47K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

PPP Jako obywatel oczekuję … sprawiedli-wego systemu podatkowego

sprawiedliwy system podatko-wy

Prawi-ca RP

Polska powinna mieć swobodę kształtowania własnego budże-tu, dlatego będziemy bronić zło-tówki i nie dopuścimy do wpro-wadzenia euro.

PSL zarządzam środkami unijnymi w moim regionie. Wiem jak ważne jest dobre i sprawiedli-we ich wykorzystanieMy potrafi my zadbać o wzrost gospodarczy ale także spra-wiedliwie podzielić jego owoceZrównoważony rozwój gospo-darczy

Zapewniamy, że Lasy Państwowe pozostaną Państwowymi, będą ogólnodostępne, nie znaj-dą się w rękach tych, którzy w szumie lasu sły-szą tylko szelest pieniędzyTakże dzięki nam polskie samorządy, gospodar-ka, przedsiębiorczość, a także cały kraj może stabilnie i w sposób nowoczesny bardzo szyb-ko się rozwijaćWspieramy przedsiębiorczychRozwój gospodarczy to miejsca pracy, których dzisiaj Polska potrzebuje najbardziej

Polscy Przedsiębiorcy i polscy rol-nicy zasługują na równe warunki konkurencji w Unii Europejskiej. Zapewni to odpowiedni stan-dard życia naszym rodzinomlepsze wydawanie pieniędzy publicznychChciałbym się zająć stworzenie sprzyjających warunków do roz-woju przedsiębiorczościWarszawa potrzebuje innej usta-wy o gospodarce przestrzennej

SLD Najwyższa pora by wzrost gospodarczy odczuli przede wszystkim ci którzy żyją na gra-nicy ubóstwa i z trudem wiążą koniec z końcem (dwie kandy-datki)

Wiemy jak poprawić stan publicznych fi nan-sówZlikwidujemy fundusz kościelnySLD chce by Polska nadal była zieloną wyspą, ale nie na wykresach, ale w kieszeniach i w portfelach Polaków. Poprzez obniżenie akcyzy i vatu, zahamujemy wzrost cen, zwłaszcza cen żywności leków, paliw i energii elektrycznej. Podniesiemy płacę minimalną do 1800 zł mie-sięcznie. To SLD obniżyło podatek z 40 do 19 procent. Uwolniło energię przedsiębiorców, po-budziło gospodarkę. To, co publiczne nie może być dziadowskie. Musi być bezpłatne, przyjazne i nowoczesne

48 Em

ilia Reko

sz

10. P

oli

tyka

pro

rod

zin

na PiS Polska rodzina zasługuje na

zainteresowanie i opiekę pań-stwa

Nasze dzieci mają prawo chodzić do taniego przedszkola

PJN Polska potrzebuje nowoczesnej polityki rodzinnej. Każda rodzi-na otrzyma wsparcie. Czterysta złotych miesięcznie na każde dziecko i dwieście złotych na konto edukacyjne. To wyrówna szanse naszych dzieci

Już teraz w najbliższą niedzielę możemy po-stawić na polską rodzinę, może postawić na to żeby pieniędzy, które są przeznaczone w budże-cie na nasze rodziny nie dysponowali urzędnicy . Nasz program czyli czterysta złotych na każde dziecko miesięcznie to szansa na rozwój młode-go pokolenia

Polska potrzebuje nowoczesnej polityki rodzinnej. Każda rodzina otrzyma wsparcie. Czterysta złotych miesięcznie na każde dziecko i dwie-ście złotych na konto edukacyjne. To wyrówna szanse naszych dzieci

PO Tu pracuję dla rodzinnego szczęścia by każda rodzina mogła z optymi-zmem patrzeć w przyszłoś

Moim priorytetem w przyszłej ka-dencji będzie rodzina, a zwłasz-cza sytuacja dzieci i młodzieży oraz ludzi starszychJednak mamy jeszcze dużo do zrobienia … żłobki, przedszkola

PPP chciałabym aby młodzi ludzie nie musieli wyjeżdżać, aby … mogli zakładać rodziny w na-szym kraju

Prawi-ca RP

Polska ma obowiązek dać rodzi-nom szansę rozwoju i działaniaKonsekwentnie bronimy cywi-lizacji chrześcijańskiej. chcemy państwa szanującego prawa rodziny

49K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

PSL zadbamy o to aby rodzinie żyło się lepiej

Dobre życie polskich rodzin

SLD Uruchomimy narodowy pro-gram budowy przedszkoli i ustalimy maksymalny pułap odpłatności za opiekę nad dzieckiem. Będziemy wspierać powstawanie stołówek szkol-nych, bo dzieci nie mogą cho-dzić głodne.

tylko SLD gwarantuje powszechny dostęp do żłobków, przedszkoli, tak żeby młodzi rodzice mogli pracowaćWprowadzimy program budowy tanich miesz-kań. nie może być tak że kredyt mieszkaniowy jest najskuteczniejszym środkiem antykoncep-cyjnym

Będę również walczyć o bezpłatne żłobki i przedszkola fi nansowane z budżetu państwa. To niezbędny ele-ment polityki prorodzinnejKażde polskie dziecko bez względu na to czy urodziło się w dużym mieście, miasteczku czy też na wsi powinno mieć zagwarantowany równy start. Zapewni to narodowy plan budowy żłobków i przedszkoli przygotowany przez SLDChcę prawdziwej polityki prorodzin-nej, godności dla niepełnosprawnych i ulg dla pracodawców. Jestem za bezpłatnymi miejscami w żłobkach i przedszkolach dla wszystkich dzieci

Jestem za bezpłatnymi miejsca-mi w przedszkolach i żłobkach

50 Em

ilia Reko

sz

11. P

oli

tyka

ró

wn

ośc

iow

a, r

ów

ne

szan

se

PiS Równe szanse w uczciwym pań-stwie.

PPP wszyscy obywatele są równi i wszyscy powinni mieć taki sam dostęp do służby zdrowia

PSL Równość szans to dla nas ela-styczny czas pracy, pewność powrotu na stanowisko po urlopach macierzyńskich, do-pilnujemy aby wynagrodzenie były adekwatne do wykształce-nia zaangażowania i doświad-czenia

aby dać człowiekowi równe niezależnie od tego, czy pocho-dzi ze wsi, z małego miasteczka, z metropolii

My nie dzielimy kraju na Polskę A i B. Wszyscy jesteśmy równiGłosujemy na PSL, głosujemy na … na równość w wolności

51K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

SLD Za rządów SLD nikt w Polsce nie będzie czuł się dyskryminowany ze względu na płeć, wiek, wy-znanie czy orientację seksualną

Każde polskie dziecko bez względu na to czy urodziło się w dużym mieście, miasteczku czy też na wsi powinno mieć zagwarantowany równy start

12. P

oli

tyka

sp

ołe

czn

aPiS Nasi seniorzy zasługują na

wdzięczność, szacunek, i opie-kę.

PJN Polska potrzebuje wieloletniego planu ochrony przed powodzią, funduszu dla ofi ar katastrof.

PO Pomagam ludziom w najtrudniej-szych chwilach, Kiedy tracą pracę, zmieniają zawód lub zakładają włas-ną fi rmę. od kilkunastu lat kieruję urzędem pracy i wiem że każdy z nas w takiej chwili oczekuje wsparciaW sejmie chciałabym zająć się … poli-tyką społeczną

Moim priorytetem w przyszłej ka-dencji będzie rodzina, a zwłasz-cza sytuacja … ludzi starszych

PPP Dopiero kiedy PPP Sierpień 80, powiedziała o tym, że wyciągnie tych ludzi z biedy, ubóstwa, wykluczenia, rozdając tym ludziom ziemię z za-sobów Agencji Nieruchomości rolnej

52 Em

ilia Reko

sz

PSL wsparcie dla osób starszych i niepełnosprawnychBędziemy walczyć o … właściwą opiekę dla najmłodszych

chcemy takich rozwiązań, które pozwolą na wy-równywanie szans najbiedniejszych regionówWiemy o … kłopotach starszych… w trudnych chwilach pomagamy potrzebują-cym

Chcę usprawnić między innymi sy-stem opieki społecznej by ludzie jej potrzebujący nie pozostawali sami

SLD Polityka społeczna wbrew temu co wmawia nam prawi-ca nie oznacza rozdawnictwa. To sposób w jaki nowoczesne państwo może i powinno po-magać tym, którzy znajdują się w najtrudniejszej sytuacji. Wstydem i hańbą rządów pra-wicy są głodne dzieci. Emery-ci których nie stać na części lekarstwa, rodziny które nie dostają zasiłku bo o złotówkę przekraczają próg dochodowy.Najniższe świadczenia, które dzisiaj nie mieszczą się w kry-teriach minimum socjalnego powinny wynosić co najmniej połowę przeciętnej emerytury, czyli dziewięćset złotychPoli-tyka społeczna wbrew temu co wmawia nam prawica nie ozna-cza rozdawnictwa. To sposób w jaki nowoczesne państwo może i powinno pomagać tym, którzy znajdują się w najtrud-niejszej sytuacji.

codziennie odwiedzający mnie w biurze mieszkańcy Radomia i Ziemi Radomskiej, którzy nie wiedzą jak związać koniec z koń-cem i często mają problem kupić chleb, leki czy książki do szkoły. Ja chcę zadbać o takich właśnie ludzi

53K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

13. P

oli

tyka

zag

ran

iczn

a

PiS Polacy zasługują na sprawne państwo, patrio-tyczną politykę zagraniczną

Polacy zasługują na więcej. Chcemy żeby państwo wspiera-ło naszych rodaków na kresach. Zwłaszcza na Litwie i Białorusi w ich codziennej walce o polską szkołę, polską kulturę i polską tożsamość. Rodzina Warszawa Kresy

PJN Polska polityka zagraniczna nie musi być skaka-niem po stole, jak robi to PiS i nie musi być sie-dzeniem pod tym stołem, jak robi to Platforma. Polska polityka zagraniczna może być siedze-niem przy tym stole. I twardą obroną polskich interesów

PO Zadecyduj o tym, czy Polska ma być krajem otwartym, dynamicz-nie rozwijającym się w UE, w oparciu o środki europejskie. Czy też krajem leków, forbii dystansu wobec naszych sąsiadów Niem-ców i Rosjan

PSL i pomoc Polonii i Polakom miesz-kającym zagranicą

54 Em

ilia Reko

sz

14. P

oli

tyka

zat

rud

nie

nio

wa

PiS Zasługujemy na dobrą pracę Zasługujemy na dobrą pracę Mazowsze zasługuje na nowe inwestycje i nowe miejsca pracy-Polacy zasługują na dobrą pracę

PO Chcę by wokół Warszawy dalej rozwi-jała się przedsiębiorczość i powsta-wały nowe miejsca pracy

Jednak mamy jeszcze dużo do zrobienia … miejsca pracy

PPP chciałabym aby młodzi ludzie nie musieli wyjeżdżać. Aby mo-gli godnie żyć, pracowaćNadal nie mamy pracy i emi-grujemy za chlebem. Jesteśmy zatrudnieni na umowę śmiecio-we. nie zgadzam z tym

Jestem przeciwny bezpłatnym stażem jak w instytucjach publicznych publiczne i umowom śmieciowym, które są w szczególności wyko-rzystywane przy zatrudnianiu młodych ludzi.

Bliskie mi są sprawy prawa pra-cy co jest sztandarowym celem partiiW Polsce są jeszcze ludzie, któ-rym zależy na tym, żeby nasza ojczyzna wreszcie weszła na dro-gę w której ludzie … będą mieli pracę

PSL Będziemy walczyć o wzrost za-trudnieniadobre miejsca pracy, dobra płacaNie godzimy się na to by ludzie pozostawali bez pracy, bez przyszłościWarto głosować na PSL, bo PSL to dobra praca za godziwe wy-nagrodzenie

Wiemy o bezrobociu młodych ludziRozwój gospodarczy to miejsca pracy, których dzisiaj Polska potrzebuje najbardziej

55K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

SLD Podniesiemy płacę minimalną do tysiąca ośmiuset złotych miesięcznie.

Wiem jak trudno pracę. Etat jest w zasadzie nie-osiągalny. Wielu moich znajomych wyjechało zagranicę. Jestem z SLD, bo to jedyna partia, która dostrzega i rozumie problemy młodych ludziWprowadzimy obowiązkowe wynagrodzenie za staże i praktyki. wreszcie skończymy z umowa-mi śmieciowymi, które są nową formą wyzyskuPensje i emerytury na poziomie unijnej śred-niej. Godna praca

W sejmie chce pracować na rzecz wprowadzenia obowiązkowego wy-nagrodzenia za staże i praktyki aby położyć kres wykorzystywaniu mło-dych ludzi na rynku pracy

Praca, zmniejszymy bezrobocie zwłaszcza wśród ludzi młodych

15. P

oli

tyka

zd

row

otn

a

PiS Nasze dzieci to nasza przyszłość. Wszystkie za-sługują na opiekę medyczną i stomatologa w szkole. W każdej szkole.

Polacy zasługują na nowoczesną, publiczną, powszechną dostępną dla każdego ochronę zdrowia.Polacy zasługują na to aby nie było kolejek do lekarzy specjali-stów i do szpitali .Polacy zasługują na nowoczesną i dostępną dla wszystkich opiekę medycznąPolacy zasługują na odpowie-dzialność państwa za lepszą opiekę medyczną.

56 Em

ilia Reko

sz

PPP Partia Pracy Sierpień 80 mówi wprowadźmy na podatek lokalny . Dziesięć złotych, Ale to dzie-sięć złotych niech wpłynie do szpitala w którym się lepszy, w naszym powiecie wszyscy obywa-tele są równi i wszyscy powinni mieć taki sam dostęp do służby zdrowia.Polska Partia Pracy Sierpień 80 opowiada się za publiczną powszechnie dostępną służbą zdro-wia. Mówimy Nie dla prywatyzacji szpitali. W sprawie prywatyzacji powinni wypowiedzieć się wszyscy obywatele, właściciele tych szpitali w ogólnopolskim referendum. Nie może być tak że Polska Grupa Elit wywłaszczy się na majątku, który latami był budowany przez pokolenia. To my jesteśmy właścicielami szpitali, wyposaże-nia. To my także łożyliśmy na uniwersytety w których kształciły lekarzy i pielęgniarki. Polska Partia Pracy mówi nie dla prywatyzacji w służ-bie zdrowia.Powstrzymamy prywatyzację szpitali. Obroni-my państwowe ratownictwo medyczne przed prywatyzacją. Doprowadzony do tego, że pań-stwowe ratownictwo medyczne będzie dalej podstawą bezpieczeństwa obywateli

Służba zdrowia i systemy eme-rytalne to bardzo trudne tema-ty i na pewno wymagają wielu zmian. Jednak dotykając każ-dego z nich należy pamiętać że za każdym z nich stoi człowiek. Taką problematyką chciałbym zająć się w nadchodzącej kaden-cji SejmuW Polsce są jeszcze ludzie, któ-rym zależy na tym, żeby nasza oj-czyzna wreszcie weszła na drogę w której ludzie będą mieli … bez-płatną opiekę zdrowotną

PSL Demokracja wymaga od nas odpowiedzialno-ści i uczestnictwa. Bez tego nie będziemy mieli sprawnej służby zdrowia

W Sejmie chciałabym się zająć do-stępnością opieki medycznej

Jestem lekarzem. odebrałem kilka tysięcy porodów. Wiem że zdrowie jest najważniejsze i dla-tego też w parlamencie będę zaj-mował się ochroną zdrowia

57K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

SLD Seniorzy nie będą już więcej ze łzami w oczach odchodzić od okienka w aptece. Wpro-wadzimy maksymalny roczny limit wydatków na leki. Po jego przekroczeniu każdy pacjent będzie miał prawo ubiegania się o zwrot pieniędzyWszystkie zalecane szczepienia ochronne staną się prawem każdego dzie-cka a nie luksusem dostępnym tylko dla zamożnych rodziców

Każdy z nas ma prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej, do bezpieczeństwa, do leczenia na jak najwyższym poziomie. To żaden przywilej, to normalność i SLD tę normalność przywróci. Prywatyzowaniu za wszelką cenę mówimy nie. Leczenie ma służyć pacjentowi a nie zyskowi. Bo zdrowie to nie towar, a szpital to nie fabry-ka. Wprowadzimy nowe zasady fi nansowania, zlikwidujemy limity dla onkologii, kardiologii i neurologii. Pacjenci zmagający się z chorobą nowotworową, chorobami serca i układu krąże-nia nie będą miesiącami czekali w kolejce. Znie-siemy limity porad, konsultacji oraz przyjęć do szpitali. Polskie kobiety nie będą już rodziły w bólach, bo znieczulenie przy porodzie stanie się normą. Podobnie jak normą będzie refundacja in vitro. Dla nas priorytetem nie będzie budowa stadionów, ale nowoczesnych szpitali. Nie może zabraknąć środków na fi nansowanie szkolnych pielęgniarek i stomatologów. Wybieramy zdro-wie i przyszłość naszych dzieci. Emeryci nie będą już ze smutkiem w oczach odchodzić od okienka w aptece. Wprowadzimy maksymalny roczny pułap wydatków na leki. Kolejne leki nie będą już obciążać budżetów gospodarstw do-mowych. Zwiększymy wynagrodzenia pielęg-niarek i położnych. To naprawdę jest możliwe

Jako parlamentarzystka ziemi ra-domskiej chciałabym uzdrowić chorą służbę zdrowia

Jestem dyrektorem szpitala wolskiego w Warszawie. Wiem, czego oczekują pacjenci. Nasza służba zdrowia wymaga napra-wy. Pacjent nie może być pozo-stawione sam sobie. dopłaty do leków są za duże, kolejki wydłu-żają się. Wiemy co trzeba zmie-nić wiemy jak to zrobić, zrobimy to, bo polski pacjent zasługuje na więcejJestem za … przywróceniem gabi-netów lekarskich w szkołach

58 Em

ilia Reko

sz

16. P

oli

tyka

, rzą

d, p

ańst

wo PiS Polacy zasługują na lepszy rząd Polacy zasługują na więc, a szczególnie na sil-

nie dobrze zarządzane państwo a zatem i na lepszy sejm i senatPolacy zasługują na rząd, który będzie rozwią-zywał problemy zwykłych ludzi.

Polacy zasługują na przejrzystość i jawność w życiu publicznym

Polacy zasługują na uczciwy, kompetentny i prawdomówny rządPolacy zasługują na więcej. Pola-cy zasługują na uczciwe państwo bez korupcji.

PJN Idziemy do wyborów aby rozwiązywać wasze konkretne problemyNa ten czas musimy mieć mocny, kompetentny rząd złożony z najlepszych polityków. My jako Polska jest najważniejsza przygotowaliśmy taką kompetentną drużynę.

PO Polityka jest sztuką czynienia wszyst-kim ludziom życia lepszym i prost-szym

Chcę budować mosty porozu-mienia z tymi co ze względów politycznych mnie nie lubią jak i z osobami akceptującymi nie moje działania na rzecz rozwoju ziemi Radomskiej.Z parlamentarzystami stworzyli-śmy grupę Następne pokolenie. Wybieramy współpracę. Dla Pol-ski, dla Mazowsza, dla Radomia. Ja wybieram współpracę

59K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

PPP U nas Polskiej Partii Pracy ludzie młodzi mają własny głos, mają swój głos. My uważamy że ci ludzie muszą być na przedzie. Muszą być awan-gardą tego, co będzie przyszłością i Polski i pol-skiej polityki

wierzę w to, że większość pol-skich wyborców rozgląda się za alternatywą, alternatywą socjal-ną, alternatywą która zerwie z neoliberalnym modelem polityki społeczno-gospodarczejOni się kłócą, my wybieramy przyszłość

Prawi-ca RP

Państwo powinno służyć swoim obywatelom. Chcemy Polski sil-nej bogactwem Polaków.Polska potrzebuje konserwaty-stów. Potrzebuje ludzi traktują-cych serio zasady, przekonania i wartościGłosowanie na prawicę to naj-lepszy sposób żeby powiedzieć Dość. Czas na konserwatywną zmianę

PSL PSL to ludzie dialogu i porozu-mienia

Nie jesteśmy w polityce dla władzy. Jesteśmy dla ludzi. Mocny PSL to mocne zmiany na lep-szePolskie Stronnictwo Ludowe jest stabilizato-rem polskiej sceny politycznej i strażnikiem wartości demokratycznych. Kierujemy się zasa-dami rozsądku, umiaru i porozumieniawładza powinna pełnić służebną rolę wobec obywateli. PSL umiejętnie łączy szacunek dla tradycji z nowoczesnościąZawsze byliśmy, jesteśmy i będziemy blisko ludzkich spraw.Jak nigdy dotąd Polska potrzebuje zgody i sku-tecznych działań ludzi uczciwych

Polska jest naszą wspólną drugą. Takich jacy jesteśmy i takich jaki-mi stoi mi się doskonale i miłoś-cią do niej. Na przekór wszelkim trudnością nieśmy sobie wza-jemnie pomoc.

60 Em

ilia Reko

sz

RP Idźcie do swoich sąsiadów przyjaciół, najbliż-szym wam ludzi i powiedzcie im że jest nadzie-ja, że nie jesteśmy skazani na ma na marazm i obsesję, że możemy pójść do przodu, że projekt nowoczesnego państwa jest w zasięgu ręki.Ruch Palikota powstał nie dla władz, nie dla pieniędzy ale właśnie po to żebyśmy mieli na-dzieję na życie w przyjaznym i nowoczesnym państwie

Zbudujmy razem nowoczesne pań-stwo

projekt nowoczesnego państwa Oparty jest na czterech fi larach: państwa obywatelskiego, przyja-znego, świeckiego i społecznego. Państwo obywatelskie to takie państwo w którym ludzie a nie funkcjonariusze partyjni decydu-ją o najważniejszych sprawach w naszym kraju, o fi nansowaniu partii politycznych, Kościoła czy wieli innych instytucji, o najważ-niejszych ustawach w naszym parlamencie. Projekt nowoczes-nego państwa to także projekt państwa przyjaznego czyli pań-stwa w którym urzędnik jest do pomocy a nie do kontroli, że jest katem a przyjacielem człowieka, który do niego przychodzi po pomoc. Projekt nowoczesnego państwa to projekt państwa świeckiego czyli takiego w któ-rym Kościół i państwo są całko-wicie od siebie oddzielone. A wia-ra jest prywatną sprawą każdego człowieka. i wreszcie projekt no-woczesnego państwa to projekt państwa społecznego w którym ludzie wiedzą że mogą polegać na państwie, że nie są postawie-ni sami sobie. I właśnie taki pro-jekt oparty na czterech fi larach, projekt nowoczesnego państwa proponuje Ruch Palikota.

61K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

SLD Władza to służba i ogromna. odpowiedzialność co władza i ogromne odpowiedzialnośćFikcją także jest rozdział państwa od KościołaPolityka to sztuka wyborów, ty też masz wybór

Polsce jest potrzebna normal-ność i spokój. Tylko razem i tylko wspólnie możemy lepiej i więcej, dlatego moim wyborcom propo-nuję wspólne inicjatywy, wspól-ne działanie wspólną pracę dla dobra naszego kraju.Będę pracował w duchu pełnego porozumieniaWykształcenie, doświadczenie, młodość. Czy widzieliście te ce-chy w Sejmie w Rzeczpospolitej. Polska potrzebuje nowych twa-rzy w polityce

17. R

oln

ictw

o

PiS polskie rolnictwo zasługuje na więcej by polscy rolnicy mogli skuteczniej rywalizować na ryn-ku Europejskim.Polscy rolnicy zasługują na takie same dopłaty bezpośrednie jakie mają rolnicy niemieccy.

PJN Ciężko pracujący polscy rolnicy mają prawo oczekiwać wsparcia od polskiego rządu

62 Em

ilia Reko

sz

PSL dla PSL sprawy wsi i rolnictwa były, są i będą zawsze najważ-niejsze

Wiemy o … niepewności rolników Chcę zadbać o wyrównane szansę rozwoju dla mieszkańców małych miast i wsi a dla rolników stworzyć uczciwy system sprzedaży produk-tów rolnychMazowsze to nie tylko Warszawa ale również obszary wiejskie. musimy pa-miętać o tak aby strumień pieniędzy płynął równomiernie .

Mieszkam na wsi i prowadzą gospodarstwo rolne. Doskonale znam problemy polskiej prowin-cji i skutecznie je rozwiązuję. Chcę to robić nadal.Zadbam o równomierny rozwój obszarów wiejskich by ludziom na wsi nie żyło się gorzej niż lu-dziom w mieścieChciałbym się zająć stworzenie sprzyjających warunków do roz-woju przedsiębiorczości oraz sprawami rozwoju wsi i rolni-ctwa

SLD Wieś i rolnictwo. Unowocześni wieś i rolnictwo. Zwiększymy dochodowość gospodarstwo rolnych

18. P

raw

o i

wym

iar

spra

wie

dli

wo

ści PiS Polacy zasługują na więcej, na

więcej sprawiedliwości, a mniej prawa, na sprawiedliwość, która nie wyraża się zbiorem przez ni-kogo nie rozumianych absurdal-nych, abstrakcyjnych formułek, a która realizuje to, rozumieją przez sprawiedliwość. Polacy po-trzebują więcej sprawiedliwości.

63K

ob

iety i mężczyźn

i w telew

izyjnej kam

pan

ii wyb

orczej. W

ybo

ry parlam

entarn

e 2011

PJN A dzisiaj mówimy bardzo wyraźnie, nie dla lega-lizacji narkotyków

PO Polityka jest sztuką czynienia wszyst-kim ludziom życia lepszym i prost-szym. Sejm musi więc stworzyć mą-dre i dobre prawo

Senat to miejsce gdzie tworzy się prawo. tam rozstrzygają się losy nas wszystkichA w stanowieniu prawa wykorzy-stam moją wiedzę ekonomiczną i doświadczenia zawodowe

PPP Polska Partia Pracy będzie likwidowała wszyst-kie absurdy, które funkcjonują w prawie pol-skim

PSL Zlikwidujemy bariery biurokratyczne w admi-nistracji i w wymiarze sprawiedliwości. To czło-wiek jest najważniejszy a nie biurokratyczna machina państwa

chciałbym … sprawić by prawo było jasne i klarowne

19. K

ult

ura

PiS Polacy zasługują … na teatr, który bę-dzie nadal dobrem narodowym

PO Kultura … to będzie kontynuacja mo-jej dotychczasowej senackiej działal-ności

PSL Kultura i rozrywka. Nowoczesność i rozwój. Tego potrzebuje Polska wieś. Tego potrzebuje Polska

moje postulaty to promocja kultury

64 Emilia Rekosz

Emilia Rekosz – doktorantka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uni-

wersytetu Warszawskiego, absolwentka Instytutu Profi laktyki Społecznej i Re-

socjalizacji UW. Interesuje się kryminologią, zwłaszcza przestępczością kobiet.

Od kilku lat bierze udział w badaniach socjologicznych poświęconych zagad-

nieniom płci.

KOBIETY I MĘŻCZYŹNI W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ. WYBORY PARLAMENTARNE 2011

Documents

Transcript of KOBIETY I MĘŻCZYŹNI W TELEWIZYJNEJ KAMPANII WYBORCZEJ. WYBORY PARLAMENTARNE 2011