Publikacje pracowników i doktorantów Katedry Edytorstwa

2013

Prof. dr hab. Barbara Wolska, Adama Naruszewicza przekłady nowożytnej poezji europejskiej, „Wiek Oświecenia”, t. 29: Przekład, Warszawa 2013, Wyd. UW, s. 179–242.

Prof. dr hab. Barbara Wolska, Horacy okolicznościowy i użytkowy, „Napis”: Album rodzinny z traumą w tle, seria XIX, Warszawa 2013, Wyd. IBL PAN (w druku).

Prof. dr hab. Barbara Wolska, współautorstwo artykułu wstępnego [w:] „Napis”: Album rodzinny z traumą w tle, seria XIX, Warszawa 2013, Wyd. IBL PAN (w druku).

Mgr Katarzyna Turkowska: Maria Komornicka, Baśnie. Psalmodie, opracowała i opatrzyła wstępem K. Turkowska, red. naukowa Barbara Wolska, Łódź 2013, Wyd. UŁ (wydrukowano z gotowych materiałów dostarczonych do Wyd. UŁ przez Katedrę Edytorstwa), ss. 144.

Prof. dr hab. Barbara Wolska: A.S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. III, wydała B. Wolska, Warszawa 2012, Wydawnictwo IBL PAN, s. 518 (seria „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 11) — tom w ostatecznej wersji nieuwzględniony w dorobku Katedry Edytorstwa w 2012 r.

Prof. dr hab. Barbara Wolska, Poezja pochwalna i panegiryczna Adama Naruszewicza. Pochwały osobistości publicznych i osób prywatnych, [w:] Panegiryk jako element życia literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, pod red. M. Sulejewicz-Nowickiej i Z. Gruszki, wstęp M. Wichowa, Łódź 2013, Wyd. UŁ, s. 165–205.

Dr Monika Urbańska, Na południe od nigdzie. Charles Bukowski — skandal, ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:] Tabu — Trend — Transgresja. Skandal w tekstach kultury, t. II, pod red. M. Userla, M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa 2013, s. 317–325.

Dr Monika Urbańska, Kobiety w powieściach Anny Mostowskiej, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, pod red. B. Mazurek, Katowice 2013, s. 273–284.

Dr Monika Urbańska, Gwiazdy, które świecą zabłąkanej łodzi — o podróżach Jana Lechonia, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013, s. 59–69. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim: Monika Urbańska, Stars that shine for a stray boat — about journeys of Jan Lechoń, s. 177–188.

Dr Monika Urbańska, Na południe od nigdzie. Charles Bukowski — skandal, ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:] Tabu — Trend — Transgresja. Skandal w tekstach kultury, t. II, pod red. M. Userla, M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa 2013, s. 317–325.

Dr Monika Urbańska, Wstęp do: J. Tuwim, w 60. rocznicę śmierci, Inverness 2013, s. 1–2.

Dr Marta Szymor-Rólczak, Lęk przed nieznanym — paremiograficzne świadectwa konfrontacji kultur, „Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego”, nr XXIII, Bydgoszcz 2013, pod red. M. Pająkowskiej-Kensik, A. Paluszak-Bronki i K. Kołatki, s. 467–477.

Dr Anna Petlak, Miłosne odezwy do Laury Wincentego Ignacego Marewicza, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, red. B. Mazurek, Katowice 2013, s. 191–201.

Dr Mateusz Poradecki, Szlakiem hobbitów i Wiedźmina. Podróże w literaturze fantasy[w:] Literackie obrazy podróży, pod red. M. Urbańskiej, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013, s. 91–100. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim: Mateusz Poradecki, Trail of “The Hobbit” and “The Witcher”. Travel in fantasy literature, s. 207–216.

Mgr Beata Prokopczyk, O życiu pasterzy w sielankach Franciszka Zabłockiego, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. I, Przyjemności, pasje, upodobania, red. B. Mazurek, Katowice 2013, s. 179–191.

Mgr Beata Prokopczyk, Marzenia o podniebnej podróży — „Balon” Franciszka Dionizego Kniaźnina, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013, s. 11–22. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim: Beata Prokopczyk, Dreams about Cloud-capped Journeys — „Balon” („Balloon”) by Franciszek Dionizy Kniaźnin, s. 129–140.

Mgr Anna Mateusiak, „Kwitnących wieków śledzić pamiątki” — o pierwszej podróży historycznej Juliana Ursyna Niemcewicza, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, Łódź 2013, 23–33. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim: Anna Mateusiak, ‘Souvenirs of blooming centuries to follow’ — the First Historic Journey of Julian Ursyn Niemcewicz, s. 141–151.

Mgr Katarzyna Turkowska, Emigracja duszy Piotra Własta — lata 1917–1927, [w:] Literackie obrazy podróży, red. M. Urbańska, wstęp A. Jankowska, Łódź 2013, s. 47–58. Publikacja ukazała się w tym tomie także w przekładzie angielskim: Katarzyna Turkowska, Journey towards eternity. Peter Włast migration of the soul based on “The Book of idyllic poetry”, s. 165–176.

Dr Monika Urbańska, Julian Tuwim, wstęp do opracowania dla Polonii, Inverness 2013.

Mgr Anna Mateusiak, Monstrum, aktorka z karmelem w gębie i nieszczęsne z Moskwą wesele… — historyczne tło „Piasta” J.U. Niemcewicza, [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 2 (12), s. 85–88.

Mgr Anna Mateusiak, „Niemcewicz kulinarnie — o staropolskiej kuchni w oświeceniowym romansie historycznym Jan z Tęczyna”, [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 3, s. 78–81.

Mgr Beata Prokopczyk, Ten, który żył miłością — droga życia i twórczości Franciszka Dionizego Kniaźnina, „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 2 (12), s. 75–84.

Mgr Beata Prokopczyk, Najpiękniejsze sielanki Franciszka Dionizego Kniaźnina. Wybór, edycja, interpretacje, „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 3–4 (13), s. 56–67.

Mgr Katarzyna Turkowska, „Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających” – o dziele i problemach jego edycji [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 2 (13), s. 99–103.

Mgr Katarzyna Turkowska, „Błogosławione? Może. A może przeklęte.” — o kilku bohaterkach Marii Komornickiej [w:] „Kwartalnik Naukowo-Artystyczny Quo vadis?” 2013, nr 3–4 (13), s. 68–77.

2012

mgr Anna Mateusiak (Doktorantka KE)monografia edytorska: J.U. Niemcewicz, „Piast”, tragedio-opera po raz pierwszy wydana, z autografu odczytała, opatrzyła komentarzem i wstępem A. Mateusiak, red. naukowa B. Wolska, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2012, ss. 98. Jest to dokonanie naukowe pionierskie, jako że ten interesujący utwór dramatyczny nie uzyskał dotąd wydania krytycznego.

„Samolub” Juliana Ursyna Niemcewicza – komedia pamfletowa z czasów Księstwa Warszawskiego, Kwartalnik naukowo-artystyczny „Quo vadis?”, nr 2/2012, Wydawnictwo Heliodor.

Szekspir w polskim wieku świateł, [w:] Kwartalnik naukowo-artystyczny „Quo vadis?”, nr 3/2012, Wydawnictwo Heliodor.

Edytorskie dylematy wokół edycji zapomnianej tragedioopery „Piast” Juliana Ursyna Niemcewicza – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym tomie pokonferencyjnym.

Pochwała starości w poemacie dydaktycznym Juliana Ursyna Niemcewicza „Cztery pory życia człowieka” – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym czasopiśmie naukowym „Hermeneia”.

„Kwitnących wieków śledzić pamiątki” — o pierwszej podróży historycznej Juliana Ursyna Niemcewicza – artykuł przyjęty do druku, ukaże się w recenzowanym tomie pt. Literackie obrazy podróży.

mgr Małgorzata Pawlata monografia edytorska: Czartoryscy. Wiersze poświęcone rodowi Czartoryskich na łamach „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, wstęp, wybór i opracowanie M. Pawlata, red. naukowa B. Wolska, red. językowo-stylistyczna K. Goławska, Katedra Edytorstwa, Łódź 2011.

mgr Beata Prokopczuk (Doktorantka KE) Komedie Franciszka Zabłockiego jako przykład szerzenia myśli oświeceniowej, podejmowania polemiki z sarmatyzmem oraz kształtowania nowego wzorca osobowego wśród Polaków, [w:] Perspektywy poznawcze w kulturze europejskiej. Studium porównawcze, red. B. Płonka-Syroka i E. Rudolf, Wrocław 2012, s. 269–282.

dr Marta Szymor-RólczakNa wszystko jest przysłowie — z warsztatu badacza-edytora literatury polskiego oświecenia (artykuł oddany do druku w punktowanym periodyku „Studia Slavica”, wydawanym przez Uniwersytet Ostrawski);Lęk przed nieznanym — paremiograficzne świadectwa konfrontacji kultur (przyjęty do druku referat, w tomie pokonferencyjnym).

dr Monika UrbańskaRafał Wojaczek. Upadek kaskadera, [w:] Perspektywy poznawcze w kulturze europejskiej. Studium porównawcze, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, t. V, Wrocław 2012, s. 227-240.

Na południe od nigdzie. Charles Bukowski – skandal, ekshibicjonizm, apoteoza życia, [w:] Tabu –Trend –Transgresja. Skandal w tekstach kultury, t. II, pod red. M. Userla, M. Dąbrowskiej, J. Nadolnej, M. Skibińskiej, Warszawa 2013, s. 317-325.

prof. dr hab. Barbara WolskaA.S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. III, wyd. Barbara Wolska, Warszawa 2012, Wydawnictwo IBL PAN; t. 11 serii „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”.

Poezja pochwalna i panegiryczna Adama Naruszewicza. Pochwały władcy ─ syntetyczna rozprawa nt. utworów laudacyjnych i panegirycznych kierowanych przez królewskiego poetę do Stanisława Augusta, ostatniego władcy Rzeczypospolitej szlacheckiej (rozprawa opublikowana [w:] „Byle w ludziach światło było...” Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wacława Woźnowskiego w dziesiątą rocznicę Jego śmierci, red. G. Zając, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012, s. 359-376).

Mity, literatura i historia starożytnej Grecji i Rzymu w twórczości poetyckiej Adama Stanisława Naruszewicza, [w:] Antyk oświeconych. Studia i rozprawy o miejscu starożytności w kulturze polskiej XVIII wieku, red. T. Chachulski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2012, s. 491-564.

Bez winy i wstydu. Seksualność w polskiej poezji obscenicznej o tematyce erotycznej doby Oświecenia, „Napis”, Seria XVIII: Tabu i wstyd, Warszawa 2012, s. 59-88. Badawczy rekonesans, wstęp do zespołowej edycji oświeceniowej erotycznej poezji obscenicznej.

2011

2009–2010

Zespołowe edycje krytyczne opatrzone wstępem:

F. D. Kniaźnin, Wybór erotyków, wstęp M. Pawlata, oprac. tekstów M. Pawlata, A. Strożek, B. Wolska), Łódź 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 134, seria „Prace Katedry Edytorstwa Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 3; ibidem, Łódź 2010, wyd. drugie, przejrzane i poprawione, wydawca: Katedra Edytorstwa.

F. Zabłocki, Wybór poezji, wstęp M. Szymor-Rólczak, oprac. tekstów M. Szymor-Rólczak, B. Wolska, Łódź 2010, Wyd. Katedra Edytorstwa, ss. 156, seria „Prace Katedry Edytorstwa Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 4.

Są to tomiki zawierające wybór mniej znanych wierszy wybitnych pisarzy polskiego Oświecenia, opatrzone wstępem, szczegółowymi objaśnieniami i aparatem krytycznym. Zostały one wykonane w całości przez Zespół Katedry Edytorstwa, od transkrypcji utworów, wydobytych ze starych druków (czasopismo, druki zwarte, druki ulotne), poprzez ich opracowanie filologiczne i merytoryczne po skład tekstu, redakcję naukową i wydawniczą oraz korektę. Publikacje mogą służyć pracownikom nauki-literaturoznawcom oraz jako pomoc dydaktyczna – licealistom i studentom polonistyki. Tomiki zostały zaopatrzone w interesujące ilustracje, nawiązujące do tematyki wierszy i atmosfery obyczajowej epoki Oświecenia.

mgr Karolina Goławska

Pomysł na (nie)nową sztukę — dramaturgia Stanisława Przybyszewskiego, „Aspekty Filozoficzno-Prozatorskie”, rok 7, nr 24–32, Inowrocław 2007–2009, s. 90–94.

Tekst stawia pytania o przyczyny nieobecności dramatów Stanisława Przybyszewskiego we współczesnym teatrze i powody popadnięcia dzieł meteoru Młodej Polski w zapomnienie. Prezentuje syntetyczne zestawienie istotnej części bogatego dorobku literackiego i dramatycznego, dążące do wydobycie tychże dzieł z nawarstwionej przez lata jednostronnej (i niesprawiedliwej) krytyki i wtórnego przetwarzania tendencyjnych opinii.

„Pierwszy na stronie!” — specyfika portali plotkarskich, [w:] Pierwszy Zjazd Edytorów Studentów i Doktorantów, Kraków 2010, s. 121–129.

Tekst prezentuje wybrane własności portali plotkarskich, akcentując ich wspólne cechy, zarówno pod względem budowy, treści, jak i form przekazu. Wskazuje na wykorzystywane aspekty typograficzne (układ informacji, kolorystyka, elementy graficzne) oraz wizualno-lingwistyczny schematyzm komunikacyjny.

„Na początku była chuć...” — droga do doskonałości na podstawie wybranych poematów prozą Stanisława Przybyszewskiego, [w:] Mit początku, mit drogi. Analiza historyczna, społeczna i kulturowa, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, Oficyna Wydawnicza Arboetum, Wrocław 2010, s. 199–206.

Tekst prezentuje ontogenezę proponowaną przez Stanisława Przybyszewskiego w wybranych poematach prozą. Analiza utworów mająca na celu uwypuklenie mitów: początku, chuci i Androgyne, pozwala wyodrębnić literacką drogę do doskonałości. Szczególny akcent położony został na rekonstrukcję przesłanek filozoficznej koncepcji miłości zawartej i rozwijanej w analizowanych dziełach.

mgr Małgorzata Pawlata

Wstępy do edycji:

Wprowadzenie do lektury [w:] F.D. Kniaźnin, Wybór erotyków, wstęp M. Pawlata, oprac. tekstów M. Pawlata, A. Strożek, B. Wolska), Łódź 2009, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 134, seria „Prace Katedry Edytorstwa Wydz. Filologicznego UŁ”, t. 3; ibidem, Łódź 2010, wyd. drugie, przejrzane i poprawione, wydawca: Katedra Edytorstwa.

Wstęp, [w:] H. Piotrowski, Kleszcze, Łódź 2010.

dr Anna Petlak

Artykuły:Ignacy Krasicki i Adam Mickiewicz w wolnych przekładach Petra Hułaka-Artemowskiego,

„Проблеми слов’янознавства”, Львів 2010.Artykuł omawia problem recepcji niektórych bajek Ignacego Krasickiego i ballady Pani Twardowska Adama Mickiewicza przez ukraińskiego pisarza XIX wieku – Petra Hułaka-Artemowskiego. Poczynając od roku 1818 Hułak-Artemowski przerobił i przełożył osiem utworów z Bajek i przypowieści. Jego adaptacje były przystosowane do warunków rodzimych, niezwykle kreatywne, oddalające się przez to od oryginału, jako że Artemowski przejmował z tekstów księcia poetów polskich przede wszystkim motywy tematyczne. Poprzez swobodną trawestację ballady Pani Twardowska — ukraiński poeta propagował również poezję Adama Mickiewicza (którego poznał osobiście w roku 1825 w Charkowie). Naśladując utwór Mickiewicza Hułak-Artemowski stworzył oryginalną balladę, nasyconą ukraińskim kolorytem i humorem, ludową leksyką i frazeologią. Ballada ta, dzięki wysokiemu poziomowi artystycznemu, zyskała nadzwyczajne powodzenie u czytelników.

Słowa-klucze: ukraińska fabulistyka XIX w., literatura polska, recepcja twórcza.

Władca i poddany, pan i sługa ― relacje na przykładzie bajki I. Krasickiego „Pan i pies” oraz jej XIX-wiecznych ukraińskich parafraz

(referat wygłoszony na międzynarodowej konferencji Władca, władza – literackie doświadczenia Europejczyków, Łódź 2010 r., w przygotowaniu do druku w tomach pokonferencyjnych).

Bajki Ignacego Krasickiego były na Ukrainie w XIX wieku źródłem inspiracji dla kilku znanych twórców oraz dla autorów minorum gentium. Największą jednak popularnością wśród XIX-wiecznych pisarzy ukraińskich cieszyła się epigramatyczna bajka Krasickiego Pan i pies, w której na przykładzie niesłusznie karanego psa-sługi, autor ukazał niewdzięczność, jako jedną z części całego mechanizmu rządzącego światem ludzi. Parafrazy autorów ukraińskich (Petra Hułaka-Artemowskiego, Markijana Szaszkewicza, Iwana Werchratskiego) są w stosunku do tekstu oryginalnego o wiele bardziej rozbudowane, zawierają więcej opisów, konkretnych szczegółów sytuacyjnych oraz dialogów. Zapoznając się z ukraińskimi adaptacjami jednocześnie uświadamiamy sobie głębię bardzo krótkiej przecież (czterowersowej) bajki Krasickiego i możliwości interpretacyjne oceny postępowania właściciela psa.

Słowa-klucze: Ignacy Krasicki, bajka, XIX-wieczne bajkopisarstwo ukraińskie.

dr Mateusz Poradecki

Monografie:

Władza w polskiej literaturze fantasy, Łódź 2009, Wydawnictwo Officyna, ss. 272.

Artykuły:

Nowoczesny cykl wydawniczy. Założenia modelowe, [w:] Rozmaitości warsztatowe, seria Problemy tekstologii i edytorstwa dzieł literackich, tom II, red. Mirosław Strzyżewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010, ss. 267–288.

Wykorzystanie linii pisma w projektowaniu książki, [w:] Wyzwania współczesnego edytorstwa, red. Katarzyna Bugryn-Kisiel, Wrocław 2010.

Wstępy, posłowia do edycji:

Wstęp, [w:] Cezary Szczepaniak, Powiew wiary, Moja modlitwa, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2010.

Posłowie, [w:] Cezary Szczepaniak, Podszepty wyobraźni, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź 2011.

mgr Anna Strożek

Artykuły:

Wiosenny wybuch uczuć i spojrzenie wstecz u progu jesieni życia. Formy przedstawiania pór roku w „Erotykach” Franciszka Dionizego Kniaźnina, „Prace Polonistyczne”, seria LXV, Łódź 2010.

Celem artykułu jest ukazanie różnorodności opisów pór roku, jakie stosował w swym młodzieńczym dziele Kniaźnin. Rozprawa została podzielona na trzy części. Pierwsza prezentuje analogie mitologiczne wykorzystane przez poetę przy wprowadzaniu pór roku do Erotyków. Powiązania te pojawiają się niezwykle często, ponadto cały zbiór został dedykowany bogini wiosny – Wenerze. W drugiej części artykułu autorka zajęła się tą grupą erotyków, w której poeta ukazuje zmienność natury w trakcie kolejnych pór roku, a jesień i wiosna są personifikowane po to, aby oddać stan ludzkiego ducha. W ostatniej części artykułu autorka skupia się na grupie refleksyjnych wierszy zamieszczonych na kartach Erotyków. W tych utworach Kniaźnin porównuje etapy swojego życia do kolejnych pór roku, gdzie słoneczna wiosna jest odzwierciedleniem pełnej nadziei młodości, zaś „gnuśna” zima to starość i zmierzch życia.

Konwencja pasterska w liryce Kniaźnina. „Pąk róży, z Gessnera”, [w:] Czytanie Kniaźnina, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, IBL PAN 2010.

Autorka dokonała w artykule analizy oraz interpretacji utworu Franciszka Dionizego Kniaźnina Pąk róży, z Gessnera, skupiając się przede wszystkim na gatunkowym aspekcie rzeczonego liryku. Po krótkim przypomnieniu genezy sielanki, a także przywołaniu najważniejszych wyznaczników nurtu gessneryzmu, autorka omówiła główne różnice pomiędzy utworem oryginalnym a jego przekładem, a następnie przedstawiła i zanalizowała konwencjonalne elementy składające się na jego sielankowy charakter (jak choćby obraz kąpiącej się w potoku pasterki i plastycznie opisane piękno przyrody). Autorka wskazała również na oryginalne elementy, typowe dla twórczości Kniaźnina, lecz niespotykane w tradycji gatunku, takie jak motywy mitologiczne, dzięki którym Kniaźninowska bukolika nabrała niepowtarzalnego charakteru.

dr Marta Szymor-RólczakWstęp do edycji:

Wprowadzenie do lektury [w:] F. Zabłocki, Wybór poezji, wstęp M. Szymor-Rólczak, oprac. tekstów: M. Szymor-Rólczak, B. Wolska, Wyd. Katedra Edytorstwa UŁ, Łódź 2010, seria „Prace Katedry Edytorstwa Wydziału Filologicznego UŁ”, t. 4.

Artykuły:

Realizacje paremiograficznych zainteresowań Franciszka Zabłockiego w jego utworach lirycznych, „Literaturoznawstwo. Historia — teoria — metodologia — krytyka” nr 1(3), Łódź 2009.

Artykuł prezentuje jedną z najbardziej wyrazistych cech stylu tekstów (także lirycznych) Franciszka Zabłockiego, jakim jest obecność w nich obfitego materiału paremiologicznego: przysłów, wyrażeń przysłowiowych, zwrotów frazeologicznych, a także innych podobnych struktur.

Klasycznie, sentymentalnie, rokokowo. O ujęciach zjawisk przyrodniczych w poezjach Franciszka Zabłockiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 12, 2009.

Istotnym motywem i elementem obrazowania literatury czasów stanisławowskich, w każdym z jej trzech głównych prądów literackich, są, podlegające ludzkiej obserwacji, zjawiska natury. Jednakże rola i sposób prezentacji przyrody w poszczególnych realizacjach literackich ulegają przemianom, uwarunkowane są bowiem tendencjami prądów bądź schematami gatunkowymi. Autorka artykułu przygląda się poszczególnym prądom literackim pod kątem realizacji motywów przyrody, by następnie przyporządkować analizowanym zjawiskom literackim konkretne przykłady lirycznej wizji natury w poezjach Franciszka Zabłockiego.

Adept „szkoły Naruszewicza". Kilka uwag o stylu poezji Franciszka Zabłockiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 13, 2010.

W świetle dotychczasowych badań Franciszek Zabłocki jawi się jako poeta nie w pełni samodzielny, korzystający z upodobaniem ze stylistycznych wzorców swych mentorów — Adama Naruszewicza czy Ignacego Krasickiego. Jednakże trudno szukać w opracowaniach szczegółowych informacji o tym, na czym polegały owe stylistyczne zapożyczenia. Tejże kwestii został poświęcony niniejszy artykuł. Kolejno omówione w nim zostały m.in. takie zagadnienia jak: współistnienie w poezjach twórców tytułowej „szkoły Naruszewicza” — a zatem i samego Zabłockiego — stylu barokowego i klasycystycznego, nowotwory słowne — słowa złożone, figury retoryczne, obrazy alegoryczne, animizacje i personifikacje, inwersja składniowa, skłonność do pointowania oraz wykorzystywania w poezji przysłów i zwrotów przysłowiowych.

dr Monika Urbańska

Monografie:

,,Udawać do końca" - ,,Dziennik" Jana Lechonia jako świadectwo, Łódź 2010, Wydawnictwo Biblioteka.

W książce poruszono kwestie, którym dotąd poświęcono niewiele uwagi. Wokół śmierci Jana Lechonia narosło wiele mitów, w odniesieniu do niego mówiono o życiowej klęsce, co sprawiło, iż Lechoń mimo swego geniuszu poetyckiego stawał się po śmierci stopniowo twórcą zapomnianym i niedocenianym. W publikacji, w oparciu o szeroki materiał badawczy – Dzienniki, korespondencję, relacje przyjaciół, rodziny i krytyków literackich, a także własne analizy tekstów Lechonia dokonanych przez autorkę, zrekonstruowano ostatnie lata życia poety, ukazując go w całej złożoności jego natury – jako wybitnego człowieka i twórcę.

Artykuły:

Problem winy i kary w twórczości Anny Mostowskiej, „Acta Universitatis Lodziensis, ,Folia Litteraria Polonica” 12, 2009, s. 71-83.

Choć Anna Mostowska zaznaczała wielokrotnie, że w swych powieściach pragnie dostarczyć czytelnikom rozrywki, jej dzieła obfitują również w przesłanie edukacyjne. Pisarka chciała ukształtować swych czytelników na ludzi dobrych i wrażliwych. Jej powieści podnoszą ponadczasowe kwestie tj. cierpienie, przeznaczenie, wewnętrzna przemiana, zbrodnia, kara. Zagadnienia te dyskutowane będą w artykule.

,,Tu jestem – w mrokach ziemi i jestem – tam jeszcze”. Droga w zaświaty Bolesława Leśmiana, [w:] Wielkie mity kultury, pod red. B. Płonki-Syroki i E. Rudolf, t. II, Wrocław 2010, s. 151-161.

W artykule podniesiony jest problem tragicznej kondycji Leśmianowskiego bohatera, uwikłanego w samotność, przemijanie czasu i śmierć. Jest on pielgrzymem, homo viatorem tylko pozornie kształtującym własny los. Akt śmierci stanowi dla niego wygnanie w nową, przerażającą, obcą przestrzeń. Pielgrzym nie

może i nie chce pogodzić się ze swą nową pozagrobową egzystencją. Świat dotychczasowy i pozagrobowy to dwie obce w stosunku do siebie, mocno skontrastowane i pełne dysonansu rzeczywistości. Artykuł ukazuje dramat obywatela Ziemi uwięzionego w obcym, nieprzyjaznym wymiarze.

Lustro, rozstanie i miłość – o ,,Banicie" Jana Brzechwy, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Litteraria Polonica” 13, 2010, s. 375-384.

Lustro jest jedną z najpopularniejszych rzeczy o szerokim, symbolicznym znaczeniu. Jest instrumentem prawdy i samopoznania. Porządkuje rzeczywistość, burząc dotychczasowy porządek, dając asumpt do tworzenia nowej hierarchii wartości. Także w liryce Brzechwy lustro istnieje jako punkt zwrotny. Brzechwowy banita poszukuje w zamglonym lustrze własnego odbicia oraz usiłuje odnaleźć nową tożsamość w tragicznej i granicznej dla niego sytuacji. Odbicie w lustrze bywa dla niego jedynym dowodem na to, ze istnieje, ponadto odzwierciedla jego kondycję jako odrzuconego kochanka.

Zanim drgną powieki – księżyc się ukaże. Między nocą a nocą, miłością i zbrodnią – rzecz o ,,Balladzie o pannie", ,,Lalce" i o brzechwowym banicie, ,,Prace Polonistyczne”, seria LXV, 2010, s. 71-88.

Artykuł porusza kwestię współistnienia i relacji między bohaterem Brzechwy a porami dnia i nocy. Pory dnia i nocy są w poezji Brzechwy niezwykle znaczące. Natura ma ścisły związek z psychiką bohaterów poetyckich. Zmiany dnia i nocy współistnieją z przemianami, które mają miejsce w ich uczuciowości, emocjach, życiowej kondycji. Przyroda i bohaterzy poetyccy podlegają tym samym prawom natury, jej zmienności i odradzalności. Spośród pór dnia noc jest w liryce Brzechwy najbardziej znacząca. Na jej tle usytuowana jest miłość i zbrodnia.

Miłość gwoździem przybita – szaleństwo i pasja niespełnionej miłości w poezji Jana Brzechwy, ,,Wielkie mity kultury”, pod red. B. Płonki-Syroki i K. Majbrody, t. 4, Wrocław 2010, s. 261-276.

Bohater liryków Brzechwy kocha zapalczywie – aby zatrzymać kochankę przy sobie, jest w stanie ją zabić. Czy jest to desperacki akt zawiedzionego adoratora, czy też przemyślana zbrodnia kogoś o zranionej ambicji?

prof. dr hab. Barbara Wolska

Edycje krytyczne ze wstępem:

A. S. Naruszewicz, Poezje zebrane, t. II, wyd. B. Wolska, Warszawa 2009, Wydawnictwo IBL PAN, ss. 362; seria „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 9.

Tom zawiera teksty utworów poety z III i IV księgi Liryków, w sumie 55 wierszy, które zostały edytowane na podstawie przekazów autentycznych różnego rodzaju (czasopismo „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, wydanie Dzieł z 1778 r., druki ulotne i antologie), scharakteryzowane we Wprowadzeniu do lektury, opatrzone szczegółowymi objaśnieniami oraz Komentarzem edytorskim, obejmującym m.in. Opis źródeł i Aparat krytyczny. Tom zaopatrzono również w Słownik wyrazów archaicznych, Słownik wyrazów złożonych, Indeks i Zestawienie wersyfikacyjne. Publikacja stanowi materiał badawczy dla prac analityczno-interpretacyjnych oraz pomoc dydaktyczno-naukowa dla studentów filologii polskiej, szczególnie polecana uczestnikom specjalizacji edytorskiej.

Hasła słownikowe:

Naruszewicz Adam Stanisław, biskup smoleński i łucki, [hasło w:] Encyklopedia katolicka, t. XIII, s. 133-136, Lublin 2009, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Biogram poety, pisarza politycznego, historyka, biskupa, żyjącego w l. 1733-1796, uwzględniający najważniejsze fakty z kręgu jego życia, twórczości i działalności, ze szczególnym uwzględnieniem poetyckich dokonań i ich znaczenia dla literatury polskiego Oświecenia.

Artykuły:

Skarga porzuconej kobiety. „Pasterka” („Siedząc Halina nad brzegiem Wisły...”), „Czytanie Kniaźnina”, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, Warszawa 2010, Wyd. IBL PAN, s. 29-46.

Jest to artykuł analityczno-interpretacyjny. Prezentacja wybranej pasterki F.D. Kniaźnina, w której podmiotem lirycznym jest kobieta – w kontekście innych tego rodzaju utworów poety (oryginalnych i tłumaczonych, np. Safony), zawartych w jego dwuczęściowym cyklu Erotyki (Warszawa 1779), których cechą szczególną jest empatia, widoczna w bliskiej mu liryce roli, z jednoczesnym uwzględnieniem odwołań do oświeceniowej poezji sielskiej (A. Naruszewicza, F. Zabłockiego) i zarysowaniem perspektyw badawczych w tym zakresie.

Tom trzeci „Poezji zebranych” Adama Naruszewicza — uwagi edytora, „Wiek Oświecenia”: O edytorstwie źródeł osiemnastowiecznych, 27, Warszawa 2011, s. 47–71.

Artykuł zawiera najważniejsze uwagi, związane z przygotowaniem edycji krytycznej trzeciego tomu Poezji zebranych A. Naruszewicza, który obejmuje sielanki, satyry, poemat Na ruinę jezuitów oraz bajki i epigramaty poety. Dokonano tu prezentacji i syntetycznego opisu źródeł edytowanych tekstów Naruszewicza, tj. m.in.: „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, Dzieła Naruszewicza w opracowaniu Franciszka Bohomolca (Warszawa 1778), zbiorki wierszy: Muza dobrej myśli (przemyska i sandomierska), Książka pt. Pijak (nawiązująca do Muzy), odpowiednie numery czasopisma „Monitor”, druczki ulotne, zarówno te, stanowiące przedruki z „Zabaw”, jak i wolanty niezależne od warszawskiego czasopisma literackiego.W artykule zamieszczono również omówienie najbardziej interesujących wariantów tekstów, znajdujących się w porównywanych przekazach oraz sformułowano wnioski ogólne, wypływające z porównania uwzględnionych źródeł. Zasygnalizowano kierunki znaczących przemian tekstów niektórych utworów. Znajdujemy tu też refleksje nt. praktyki Bohomolca jako redaktora czterotomowego wydania Dzieł poety i propozycje rozwiązań edytorskich w szczególnie trudnych miejscach opracowywanej edycji.

Recenzje naukowe opublikowane:

1. [rec. Literatura konfederacji barskiej, t. 3: Wiersze, t. 4: Silva rerum, pod red. J. Maciejewskiego oraz A. Bąbel, A. Grabowskiej-Kuniczuk i J. Wójcickiego, Warszawa 2008, Wydawnictwo DiG, 740 s. i 388 s.], „Wiek Oświecenia”: Wokół Księstwa Warszawskiego, t. 25, Warszawa 2009, s. 109-116.

2. [rec. Wiersze polityczne czasu konfederacji targowickiej i sejmu grodzieńskiego 1793 roku , oprac. K. Maksymowicz, Gdańsk 2008, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 479 s.], „Wiek Oświecenia”: Wokół Księstwa Warszawskiego, t. 25, Warszawa 2009, s. 138-144.

3. [rec. Voltaire, Eklezjasta treściwie. Cztery przekłady polskie z doby Oświecenia, oprac. J. Wójcicki, Wydawnictwo Collegium Columbinum, 142 s. („Biblioteka Badań nad Oświeceniem”, nr 2), Kraków–Warszawa 2008], „Literaturoznawstwo”, nr 1 (3), red. A. Morawiec, Łódź 2009, s. 251-255.

4. [rec. D. Kowalewska, Magia i astrologia w Oświeceniu, Toruń 2008, wyd. UMK], „Ruch Literacki” 2009, z. 4, s. 422-425.