Współczesna protetyka stomatologiczna zaj-muje się szeroko pojętą rehabilitacją ukła-du stomatognatycznego. Uzupełnienia protetyczne powinny odtwarzać estetykę utraconych zębów, co jest niezwykle ważne w przypadku uzupeł-nienia braków w odcinku przednim. Równie ważne jest to, by protezy w prawidłowy sposób odtwarzały utracone funkcje narządu żucia. Rozwój stomatolo-gii, a szczególnie protetyki, daje nam coraz większy wachlarz możliwości zastosowania odpowiedniej metody uzupełnienia utraconych zębów dla dane-go przypadku. Starzenie się społeczeństwa stwarza coraz większe zapotrzebowanie na wykonawstwo uzupełnień protetycznych, jakimi są protezy. Jednak również wśród młodych ludzi rośnie zapotrzebowa-nie na wszelkiego rodzaju uzupełnienia protetyczne. Dla pacjenta, który nie jest zadowolony ze swojego uśmiechu, kształtu, koloru przednich zębów, idealnym rozwiązaniem będą licówki. Często młodzi pacjenci tracą swoje zęby w wyniku próchnicy, chorób przy-zębia czy urazów. Do uzupełnienia brakujących po-jedynczych zębów najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie implantów (fot. 1). Istnieje jednak dużo przeciwwskazań co do stosowania takiej metody od-budowy uzębienia. Najczęściej jest to koszt takiego zabiegu – nie każdy jest w stanie się na niego zde-cydować. Alternatywą może być wykonanie mostu. Mosty jako stałe uzupełnienia protetyczne stwarzają warunki bardzo zbliżone do fizjologicznych. W dzisiej-

Zastosowanie stopów metali nieszlachetnych w protetyce stomatologicznej

dr hab. n. med. Janusz Borowicz1, mgr inż. tech. dent. Anna Modzelewska1, dr n. med. Katarzyna Sarna-Boś1, lic. tech. dent. Aleksandra Ropa2

szych czasach mosty na podbudowie metalowej lico-wane ceramiką są bardzo popularne i powszechnie stosowane. Prawidłowo wykonany most jest w stanie idealnie odtworzyć utracone zęby pacjenta, a podbu-dowa metalowa zapewnia doskonałą wytrzymałość całej konstrukcji, co przekłada się na trwałość takiego uzupełnienia.

Czyste metale nie są  właściwie stosowane w protetyce stomatologicznej, przede wszystkim ze względu na  ich niską wytrzymałość. Używane są stopy (fot. 2), czyli mieszaniny co najmniej dwóch różnych metali. Stopy powstają w procesie przeta-piania metali, które mają wchodzić w ich skład, przez co razem uzyskują dużo lepsze właściwości fizyko-chemiczne niż osobno. We współczesnej protetyce wykorzystuje się zarówno stopy metali nieszlachet-nych, jak i szlachetnych. Częściej jednak stosuje się stopy metali nieszlachetnych (ze względu na  ich niższą cenę, a także większą wytrzymałość). Stopy nieszlachetne wykorzystuje się do wykonawstwa m.in. wkładów koronowo-korzeniowych (fot. 3-4), które umożliwiają przywrócenie utraconego kikuta zęba i odbudowanie go za pomocą korony. Dobrą al-ternatywą dla tradycyjnych, akrylowych protez częś-ciowych są protezy szkieletowe, które wykonuje się ze stopu chromowo-kobaltowego. Ze stopów me-tali można wykonywać także całe korony i wkłady koronowo-korzeniowe, które są tanie i wytrzymałe. Bardzo dobrze sprawdzą się jako korony na zęby

TITLE: The use of base metal alloys in prosthodonticsSTRESZCZENIE: Celem artykułu jest przedstawienie szerokiego zastosowania stopów nieszlachetnych w wykonawstwie uzupełnień protetycznych. Omówione zostały zadania współczesnej protetyki stomatologicznej, różne podziały protez stomatologicznych oraz charakterystyka protez stałych i ruchomych. W artykule zawarto również charakterystykę metali i ich stopów oraz wymagania stawiane tym materiałom. Przeanalizowano również problem, jakim jest korozja stopów metali stosowanych w jamie ustnej. Przedstawiono różne metody

wykonywania konstrukcji metalowych, tj.: tradycyjne odlewnictwo, system CAD/CAM oraz technologię SLS.SŁOWA KLUCZOWE: stopy metali, metale nieszlachetne, uzupełnienia protetyczne, protetyka stomatologiczna, korony, mosty, wkłady koronowo-korzeniowe, protezy szkieletowe, uzupełnienia protetyczne ruchome, uzupełnienia protetyczne stałeSUMMARY: The aim of the paper is to present a wide range of base metal alloys in the manufacture of prosthodontic restorations. The tasks of contemporary prosthodontics, various classifications of dentures and the characteristics

of fixed and removable dentures are discussed. The article also presents the characteristics of metals and their alloys as well as the requirements for these materials. The issue of the corrosion of metal alloys in the oral cavity has also been analysed. Various methods of fabricating metal structures have been presented, i.e. traditional molding, CAD/CAM system and the SLS technology.KEYWORDS: metal alloys, base metals, prosthodontic restorations, prosthodontics, crowns, bridges, cast post and cores, skeletal dentures, removable prosthodontic restorations, fixed restorations

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

26

trzonowe, w przypadku których estety-ka nie jest szczególnie ważna, a na któ-rych zostaną zaprojektowane i wykonane klamry protezy szkieletowej.

Protezy stałe Leczenie protetyczne za pomocą protez stałych ma na celu odtworzenie utraco-nych tkanek oraz umożliwienie sprawne-go funkcjonowania układu stomatogna-tycznego. Protezy stałe mogą odtwarzać utracone tkanki w obrębie pojedynczych zębów, a także uzupełniać braki zębowe. W związku z tym uzupełnienia stałe moż-na podzielić na:• protezy jednoczłonowe – uzupełniają

ubytki w obrębie jednego zęba, np.: wkłady koronowo-korzeniowe i wkła-dy koronowe, licówki oraz korony pro-tetyczne,

• protezy wieloczłonowe – są to mosty, które uzupełniają braki międzyzębowe (fot. 5).Protezy stałe różnią się od protez ru-

chomych tym, że pacjenci nie są w stanie sami ich wyjąć z jamy ustnej, ponieważ takie uzupełnienia są na stałe cemento-wane na zębach filarowych. W razie ko-nieczności taką czynność wykonuje lekarz w gabinecie. W przypadku odbudowy zę-bów za pomocą implantów najlepszym rozwiązaniem będzie przykręcanie uzu-pełnienia bezpośrednio do implantu, bez stosowania cementów protetycznych (fot. 6-7). Taka konstrukcja jest możliwa do rozkręcania i demontowania bez ko-nieczności jej niszczenia, co nie jest bez znaczenia ze względów finansowych. Po-nadto procedura taka zajmuje mniej cza-su i jest mniej nieprzyjemna dla pacjenta, wymaga także mniejszej liczby wizyt (1). Protezy stałe w przeciwieństwie do protez ruchomych obejmują tylko zęby filarowe – w przypadku np. koron – oraz wyrost-ki zębodołowe po utraconych zębach – w przypadku mostów. Niewątpliwie jest to zaleta tego typu uzupełnień, ponie-waż sprzyja to szybszej adaptacji pacjenta do nowego uzupełnienia w jamie ustnej. Kolejną cechą wyróżniającą uzupełnienia stałe jest przenoszenie sił żucia, które od-bywa się wyłącznie przez ozębną zębów

filarowych. Sprawia to, że warunki roz-mieszczenia nacisku okluzyjnego na zęby filarowe są zbliżone do warunków uzębie-nia naturalnego (2).

Zastosowanie uzupełnień stałych pozwala pacjentom choćby częścio-wo zachować własne zęby, co zapobie-ga zanikowi wyrostków zębodołowych, wówczas protezy ruchome wykonane w późniejszym czasie będą się dużo le-piej utrzymywać. Niegdyś rezygnowano z zastosowania protez stałych u pacjen-tów z periodontopatią w obawie przed zbytnim obciążeniem przyzębia. Dziś jed-nak skłonność do periodontopatii nie jest przeciwwskazaniem do stosowania takich uzupełnień. Warunkiem jednak jest włą-czenie do konstrukcji możliwie jak naj-więcej zębów. Takie uzupełnienie szynuje zęby, przez co są one unieruchomione i korzystnie wpływają na cofanie się zmian zębów.

Protezy stałe biorą także udział w pro-filaktyce zaburzeń okluzyjnych, bowiem przerwanie ciągłości łuków zębowych może prowadzić do zmian patologicz-nych w obrębie całego układu stomato-gnatycznego. Po utracie już jednego zęba pozostałe zęby w łuku zaczynają się stop-niowo przechylać w stronę luki. Zęby tra-cą swoje punkty styczne, przez co tkanki przyzębia tracą swoje bariery ochronne. Kiedy zęby przechylają się w stronę luki, są bardziej narażone na niekorzystne wa-runki obciążeń okluzyjnych. Uzupełnie-nie brakujących zębów za pomocą uzu-pełnień stałych pomaga w utrzymaniu stref podparcia, przez co utrzymana jest prawidłowa wysokość zwarcia, a tym sa-mym całego wymiaru pionowego twarzy. Wszystkie opisane wyżej zjawiska powo-dują upośledzenie funkcji żucia, co może prowadzić do problemów z trawieniem. Zatem leczenie protetyczne pełni ważną funkcję w utrzymaniu zdrowia całego or-ganizmu. Przy brakach częściowych, kie-dy można zastosować protezę częściową, pacjenci częściej decydują się na uzupeł-nienie braków protezami stałymi, jakimi są mosty. Adaptacja do takich protez jest szybsza, przez co pacjenci są bardziej za-dowoleni.

AUTOSCAN

WYMIENNYMJedyny skaner dentystyczny z

modułem projektora 3D

Zobacz możliwości skanera na:

W przyszłości potrzebujesz skaner o parametrach dosto-sowanych do nowych apli-kacji ?Nie musisz kupować nowego skanera. Wymienny moduł projektora umożliwia dosto-sowaniesowanie skanera do wymo-gów przyszłości i usprawnia serwis.

HI TECH FOR LAB

lub zadzwoń:34 3697821

www.rokodent.pl

rekla

ma

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y

Protezy ruchome W przypadku rozległych braków zębowych u pa-cjentów stosuje się ruchome protezy częściowe, na-tomiast u pacjentów, którzy stracili wszystkie swoje zęby, protezy całkowite. Proteza całkowita jest urzą-dzeniem mechanicznym, które zostaje wprowadzo-ne do jamy ustnej przez pacjenta, by odbudować utracone uzębienie, przywrócić czynność żucia, po-prawić wymowę i przywrócić zadowalający wygląd estetyczny (3). Proteza nie może sprawiać pacjentowi żadnych problemów, musi być wygodna i stabilnie leżeć na podłożu.

W przypadku bezzębia czynnikami warunkują-cymi dobre utrzymanie na podłożu są siły kohezji,

adhezji oraz podciśnienie wytworzone pomiędzy płytą protezy a błoną śluzową. Siły biologiczne, czy-li współdziałanie ze sobą języka, warg i policzków, mają również duże znaczenie dla utrzymania i pra-widłowego funkcjonowania protez, m.in. w trakcie mowy, żucia i połykania. Ważne jest, aby protezy odtwarzały utracone relacje pomiędzy szczęką a żu-chwą oraz tkankami miękkimi jamy ustnej. Wówczas będą działały również profilaktycznie przez ochronę stawów skroniowo-żuchwowych. Niewątpliwie od-budowa całkowitego bezzębia za pomocą protez poprawia komfort psychiczny pacjenta i podnosi jego pewność siebie. W przypadku częściowych braków zębowych można zastosować protezy częś-

Fot. 1. Korona licowana ceramiką na podbudowie

metalowej osadzona na implancie

Fot. 2. Stop metalu w formie kostek

Fot. 3-4. Wkład koronowo-korzeniowy

Fot. 5. Most protetyczny licowany ceramiką

na podbudowie metalowej odbudowujący

braki zębowe w szczęce

Fot. 6. Most protetyczny odbudowujący braki

zębowe w żuchwie, licowany ceramiką

na podbudowie metalowej

fot.

arch

iwum

autorów

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

28

1

3

5

2

4

6

reklama

ciowe osiadające lub protezy szkieletowe. Główną cechą rozróżniającą te dwa rodzaje protez jest spo-sób przenoszenia sił żucia. W protezach częścio-wych osiadających siły żucia przenoszone są w ten sam sposób co w protezach całkowitych, tzn. przez błonę śluzową i okostną na kość. Natomiast pro-teza szkieletowa przenosi siły żucia na kość przez okostną, ale także przez ozębną zębów filarowych. Proteza częściowa osiadająca składa się z płyty, zę-bów w niej osadzonych oraz klamer doginanych z drutu, które utrzymują protezę na podłożu. Prze-ważnie efekt estetyczny przy zastosowaniu takich protez jest zadowalający. Jest to rozwiązanie eko-nomiczne, co nie jest bez znaczenia dla wielu pa-cjentów. Zarówno naprawy, jak i wszelkiego rodzaju modyfikacje (tj. dostawienie zęba do płyty prote-zy) nie są skomplikowane, tak samo jak ich wyko-nawstwo laboratoryjne. Jednak takie uzupełnienia mają także wady. Przez nieustanny ucisk, jaki pro-teza wywiera na podłoże, dochodzi do zaniku ko-ści. Mają także destrukcyjny wpływ na resztkowe uzębienie pacjenta i mogą prowadzić do stanów zapalnych błony śluzowej. Są to rozległe konstruk-cje i przez swoją objętość mogą powodować gor-szą wymowę.

Proteza szkieletowa ma zaś maksymalnie ograni-czoną płytę podstawową (fot. 8). Dąży się do tego, aby płyta protezy szkieletowej pokrywała jak najmniejszą powierzchnię błony śluzowej, jednak musi ona być na tyle rozległa, by zapewniać wystarczającą sztyw-ność całej konstrukcji. Konstrukcję protezy szkiele-towej planuje się na podstawie badania kliniczne-go i analizy paralelometrycznej, jak również badań dodatkowych, z których podstawowym jest analiza radiogramów w odniesieniu do warunków podłoża kostnego i stanu zębów pozostałych oraz ich przyzę-bia, zwłaszcza przewidzianych jako filarowe dla pla-nowanego rozwiązania (4).

Metale i stopy wykorzystywane do wykonywania protez W protetyce stomatologicznej wykorzystywane są za-równo metale szlachetne, jak i nieszlachetne. Do me-tali szlachetnych zalicza się: platynowce oraz złoto i srebro z grupy miedziowców. Metale szlachetne są odporne chemicznie, w warunkach otoczenia nie ulegają korozji. Ich dużą zaletą jest biokompatybil-ność, co jest bardzo ważne w przypadku wykonywa-nia uzupełnień protetycznych. Metale nieszlachetne używane w protetyce to: chrom, kobalt, nikiel, żelazo, tytan, niob, molibden, wanad, glin, tantal oraz wol-fram. Jednak czystych metali używa się rzadko. Wyją-tek stanowią czyste galwaniczne złoto w technologii galwanoformingu oraz tytan w implantologii.

Metale są głównie używane w formie stopów, czyli mieszaniny różnych metali. Stopy powstają w proce-sie przetapiania i w wyniku tego procesu uzyskują pożądane właściwości fizykochemiczne. Stopy mają nieporównywalnie lepsze właściwości, tj.: wytrzyma-łość, twardość czy sprężystość, niż każdy z metali, któ-re wchodzą w skład osobno. Jednak do tej pory nie stworzono idealnego stopu, który miałby wszystkie stawiane współcześnie stopom dentystycznym wy-magania. Należą do nich m.in.: biokompatybilność, łatwość topienia, odporność na korozję, duża wytrzy-małość, nieskomplikowana obróbka, odpowiednia twardość, sprężystość i ciągliwość.

Istnieje wiele podziałów stopów dentystycznych. Jednym z nich jest podział ze względu na tempera-turę topnienia. Wyróżnia się wówczas stopy:• niskotopliwe,• średnio topliwe,• wysokotopliwe.

Ze względu na mikrostrukturę wyróżnia się stopy:• wielofazowe,• jednofazowe.

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

ZĘBY DENTEX – 30 lat doświadczeń

– trzywarstwowe akrylowe–anatomicznekształty:owalne,kwadratoweitrójkątne

–naturalnyefektfluorescencyjny–stabilnośćkolorów– 14 kolorów Dentex i 14 kolorów

Dentex-V (wg Vity)

– wolne od monomeru resztkowego–nowaseriazębówozwiększonej twardościwskali Vickersa49,90HV0,1

– atrakcyjna cena–przystosowanedoprotezstałychiruchomych

ZALETY

P.U.H. Dentex Sp. z o. o, 98-220ZduńskaWola,Opiesińska30bdentex@zdnet.pl,www.dentex.zdnet.plDZIŚ ZAMAWIASZ JUTRO MASZ

Zębyprodukowane zgodniezcertyfikowanym SZJwgnormyISO13485,

spełniająwymaganiaDyrektywy93/42/EEC

Zapraszamy na nasze stoisko na targach Krakdent, stoisko D108

Ze względu na możliwość rozpuszczenia poszcze-gólnych komponentów w stopie wyróżnia się stopy:• homogenne,• niehomogenne,• graniczne.

Jednak najczęściej stosowany jest podział stopów wg klasyfikacji ANSI-ADA, która uwzględnia skład sto-pu i zawartość w nim metali szlachetnych. Stopy dzieli się na trzy grupy:• stopy wysokoszlachetne, w przypadku których za-

wartość metali szlachetnych wynosi co najmniej 60%, w tym 40% złota,

• stopy szlachetne, które zawierają co najmniej 25% metali szlachetnych,

• stopy nieszlachetne – złożone głównie z metali nieszlachetnych, zawierają mniej niż 25% metali szlachetnych (5-7).

Wymagania stawiane stopom dentystycznym Stopy muszą być biokompatybilne, nie mogą po-wodować alergii lub reakcji toksycznych u pacjenta, a także lekarza stomatologa czy technika dentystycz-nego. W środowisku jamy ustnej powinny być odpor-ne na korozję i zmatowienie. Powinny być również łatwo dostępne. One same, jak i ich obróbka powinny być stosunkowo tanie. Od stopów wymaga się rów-nież, by były wytrzymałe, wystarczająco twarde oraz odporne na ścieranie. Stopy przeznaczone do uzupeł-nień licowanych ceramiką nie mogą ulegać deforma-cji w wysokich temperaturach, muszą mieć podobne właściwości termiczne do nakładanej ceramiki (8).

Metale jako składniki stopów Niektóre metale są  dodawane do  składu stopów w dużych ilościach, inne zaś w ilościach nieprzekra-czających 1%:• złoto (Au) – metal szlachetny, miękki i błyszczący,

jest metalem ciągliwym i kowalnym; jest odpor-ne na korozję oraz nietoksyczne; czyste złoto jest koloru jasnożółtego, ulega roztworzeniu w wodzie królewskiej, czyste złoto jest zbyt miękkie, by mo-gło być samodzielnie stosowane jako uzupełnienie protetyczne; złoto również nie wytwarza warstwy tlenków na powierzchni, więc nie może się łączyć chemicznie z ceramiką; w protetyce stosuje się je w formie stopów lub w technologii galwano-formingu;

• miedź (Cu) – stosowana w stopach szlachetnych jako utwardzacz, przeważnie w stężeniu > 10%; po-woduje zwiększenie współczynnika rozszerzalno-ści cieplnej, w stopach pallad – miedź – gal może

powodować wytwarzanie ciemnej warstwy tlen-ków na powierzchni stopu;

• pallad (Pd) – wybiela złoto, zwiększa jego twardość i sprężystość oraz podnosi temperaturę topnienia; ma niski współczynnik rozszerzalności cieplnej, więc może być używany do wytwarzania podbu-dowy pod licowanie ceramiką;

• platyna (Pt) – podnosi temperaturę topnienia sto-pu, zwiększa jego twardość, wytrzymałość oraz sprężystość, maleje jednak współczynnik rozsze-rzalności termicznej; może być stosowana jako al-ternatywa dla palladu, jednak jest mniej efektywna;

• srebro (Ag) – zwiększa plastyczność i ciągliwość stopu, obniża jego temperaturę topnienia;

• cynk (Zn) – zapobiega wytwarzaniu się porowato-ści w stopie, ponieważ wychwytuje tlen; zwiększa płynność stopu, poprawia właściwości jego odle-wania, ponieważ obniża napięcie powierzchniowe, kiedy stop jest w formie płynnej;

• ind (In) – poprawia płynność stopu złoto – srebro – miedź, zwiększa rozszerzalność termiczną sto-pu oraz zmniejsza jego temperaturę topnienia; przyczynia się do zwiększenia połączenia między ceramiką a stopem przez wytwarzanie warstwy tlenków na powierzchni;

• gal (Ga) – stosowany jest wyłącznie w stopach pal-ladowych, które są przeznaczone do wytwarzania uzupełnień stałych, licowanych ceramiką; wzmac-nia stop i obniża jego temperaturę topnienia;

• cyna (Sn) – wzmacnia wytrzymałość stopu, pod-nosi współczynnik rozszerzalności cieplnej oraz obniża temperaturę topnienia; zwiększa połącze-nie między stopem a ceramiką przez wytwarzanie tlenków;

• żelazo (Fe) – wzmacnia stopy przeznaczone pod ceramikę, głównie w stopach złoto – platyna; two-rzy warstwę tlenków, przez co stop łączy się che-micznie z ceramiką (9).

Stopy nieszlachetne Do grupy stopów nieszlachetnych należą stopy, któ-re w swoim składzie mają metali szlachetnych mniej niż 25% wagowych całego stopu. W składzie mają głównie: chrom, kobalt, beryl, nikiel. Do stopów nie-szlachetnych zalicza się przede wszystkim:• stopy chromowo-kobaltowe,• stopy chromowo-niklowe.

Mogą one być używane do uzupełnień stałych licowanych ceramiką lub uzupełnień pełnometa-lowych, a także wkładów koronowo-korzeniowych. Cechują się dużą twardością, więc uzupełnienia wy-konane z tych stopów mogą być cieńsze i nie ulegną

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

30

tel. 58 341 61 13, 502 462 186 e-mail: poczta@berson.com.pl www.berson.com.pl

Opracowywany w wyniku dogłębnej

analizy efektu estetycznego i praktyczności stosowania, posiada najwięcej

zastosowań i jest najlepiej sprzedawanym cyrkonem firmy.

reklama

zniekształceniu np. podczas obróbki strumieniowo--ściernej lub w wysokiej temperaturze. Ze stopów nieszlachetnych, a konkretnie stopu chromowo--kobaltowego, wykonuje się metalową konstrukcję protezy szkieletowej. Temperatura topnienia stopów nieszlachetnych jest bardzo wysoka. Mają one duży skurcz (2,3%), co należy skompensować przez uży-cie odpowiedniej masy ogniotrwałej, która ma duży współczynnik rozszerzalności termicznej. Podczas napalania ceramiki podbudowy ze stopów nieszla-chetnych nie ulegają odkształceniu nawet w wyso-kich temperaturach (fot. 9-10). Wysoka twardość, jaką cechują się stopy nieszlachetne, utrudnia ob-róbkę mechaniczną, polerowanie, a także lutowanie. Stopy chromowo-kobaltowe są bardzo twarde oraz mają wysoką temperaturę topnienia. Mogą być al-ternatywą dla stopów niklowych lub stopów złota ze względu na większą wytrzymałość od stopów szlachetnych. Ze względu na to, że wykazują dużą odporność na korozję i utlenianie mogą być stoso-wane w środowisku jamy ustnej. Stopy te są bardziej odporne na korozję od stopów chromowo-niklo-wych i stopów, które w swoim składzie mają niską zawartość metali szlachetnych, jednak są mniej od-porne od stopów szlachetnych. Mogą być wykorzy-stywane do konstrukcji metalowych pod licowanie ceramiką lub konstrukcje protez szkieletowych. Róż-ne rodzaje stopów chromowo-kobaltowych różnią się od siebie składem w zależności od zastosowania. Stopy, których używa się do odlewania protez szkie-letowych, zawierają ok. 61-64% kobaltu, 29-30% – chromu, 5% – molibdenu, a także ok. 2% manganu, krzemu, azotu, tantalu i węgla. Stopy przeznaczo-ne do napalania ceramiki zwykle zawierają mniej-szą ilość kobaltu oraz chromu, zawierają zaś wanad (5-6%), który jest odpowiedzialny za wytrzymałość i sprężystość stopu. Temperatura topnienia tych sto-pów wynosi 1240-1420°C, a wytrzymałość na roz-ciąganie – 650-1000 MPa. Stopy CoCr mają wysoki moduł sprężystości (180-230 GPa) i niski stopień przewodnictwa cieplnego. Stopy te są najtwardsze ze wszystkich stopów dentystycznych (340-420 HV). Dodatki poszczególnych metali mają wpływ na kon-kretne cechy stopu:• kobalt zwiększa wytrzymałość i twardość stopu,

zwiększa również odporność na wysokie tempe-ratury, przewodnictwo elektryczne i cieplne;

• chrom zwiększa odporność na korozję oraz wy-trzymałość na zmiany kształtu;

• nikiel obniża wytrzymałość, twardość, a  także temperaturę topnienia; zwiększa przewodnictwo cieplne i elektryczne;

• molibden i wolfram wpływają na zwiększenie twar-dości oraz wytrzymałości, ograniczają żaroodpor-ność stopu;

• beryl wpływa na ujednorodnienie stopu;• żelazo, w przeciwieństwie do kobaltu, obniża wy-

trzymałość i twardość.Obróbka stopów CoCr może być trudna – ze wzglę-

du na dużą twardość stopu poleca się stosowanie narzędzi tnących z węglika spiekanego (frezy z wę-glika wolframu, tarcze i kamienie z węglika krzemu), polerowania elektrolitycznego i mechanicznego (8).

Stopy chromowo-niklowe cechują się niskim wskaźnikiem przewodnictwa cieplnego, są odpor-ne na korozję, mają wysoką granicę plastyczności oraz wysoki moduł sprężystości. Są wykorzystywa-ne przede wszystkim do wykonywania konstrukcji protez stałych. Mogą sprawiać problemy w trakcie odlewania przez to, że mają małą gęstość i dużą kur-czliwość (2,4%). Ich temperatura topnienia wyno-si 1250-1430°C. Stopy NiCr mają w swoim składzie 70-80% niklu, 10-25% chromu oraz magnez, beryl, wolfram i molibden (10).

Korozja stopów metali Korozja stopów metali jest procesem niszczenia struktury stopu. Spowodowana jest ona reakcjami

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

31

Fot. 7. Uzupełnienie protetyczne osadzone

na implantach

Fot. 8. Konstrukcja metalowa protezy

szkieletowej górnej

Fot. 9a-b. Podbudowa metalowa

– pojedynczy ząb

Fot. 10a-b. Podbudowa metalowa – most

Fot. 11. Korony licowane ceramiką na podbudowie

metalowej odbudowujące zęby 12 oraz 22

Fot. 12. Most wycięty w PMMA

Fot. 13a-b. Korona pełnometalowa

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

32

7

9a

10a

11 13a 13b

12

8

9b

10b

chemicznymi ze składnikami środowiska, w jakim dany stop się znajduje, lub pro-cesów elektrochemicznych. Najbardziej na nią są narażone stopy nieszlachetne. Przez obniżenie pH w jamie ustnej stopy nieszlachetne mogą powodować większe uwalnianie jonów metali. Jest to niezwy-kle częste zjawisko, szczególnie w przy-padku stopów, które w swoim składzie zawierają nikiel. Im większa powierzch-nia metalowego uzupełnienia, tym wię-cej zostanie uwolnionych jonów, dlatego też wszelkie uzupełnienia muszą być do-kładnie wypolerowane na wysoki połysk – wówczas powierzchnia nie będzie tak „rozbudowana”, co ma miejsce np. na po-wierzchniach, które zostały wcześniej wy-piaskowane.

Kiedy w jamie ustnej jest zastosowany tylko jeden stop, powstałą korozję można nazwać korozją biologiczną. Za korozję biologiczną odpowiadają występujące w jamie ustnej beztlenowce. Jednak kie-dy w jamie ustnej znajduje się więcej niż jeden stop, występuje korozja elektroche-miczna spowodowana procesami elek-trochemicznymi zachodzącymi poprzez występowanie różnych potencjałów na powierzchni obiektu, który znajduje się w elektrolicie, jakim jest ślina. Urazy mechaniczne uzupełnień protetycznych powodują osłabienie stopu i jego struktu-ry – zostaje wówczas naruszona warstwa ochronna powierzchni stopu. To wszyst-ko może przyspieszać korozję. Jony me-tali, które są produktami korozji, mogą powodować zmiany w obrębie jamy ust-nej, tj.: stany zapalne tkanek miękkich, zapalenia dziąseł, leukoplakię czy zanik kości wyrostka zębodołowego. Pacjenci z uzupełnieniami metalowymi w jamie ustnej mogą skarżyć się na  pieczenie, metaliczny posmak, a nawet ból. Mogą być to objawy o charakterze miejscowym, nazywane także galwanozami. Produk-ty korozji mogą być również wchłaniane przez błonę śluzową układu oddecho-wego, jak i pokarmowego oraz działać szkodliwie na cały organizm. Środowi-sko jamy ustnej ma doskonałe warunki do występowania procesów korozyjnych. Wpływają na to zmiany pH, temperatu-

ry czy zmiany chemiczne przez działanie mikroorganizmów. Na ryzyko wystąpienia korozji mają także wpływ pasty do zębów i inne środki do higieny jamy ustnej, jak np. płyny do płukania, które zaburzają sta-bilność środowiska panującego w jamie ustnej (2).

Skład chemiczny stopu oraz jego mi-krostruktura mają wpływ na odporność na korozję. Spośród stopów nieszlachet-nych największą odporność na korozję mają stopy, które w swoim składzie mają od 16-17% chromu. Molibden, który rów-nież jest składnikiem tych stopów, two-rzy warstwę tlenków na powierzchni sto-pu. Ilość niklu, który zostanie uwolniony z tego typu stopów, jest niewielka (12-14).

Metody wykonywania uzupełnień ze stopów metali Odlewnictwo metodą traconego wosku W technice dentystycznej tradycyjną me-todą otrzymywania metalowych kon-strukcji jest odlewnictwo. Tę metodę sto-suje się do wykonywania zarówno protez szkieletowych, jak i uzupełnień stałych, tj. wkładów koronowo-korzeniowych oraz podbudów pod korony lub mosty. Odle-wanie struktur metalowych odbywa się za pomocą „metody traconego wosku”. Polega ona na zatopieniu modelu wosko-wego uzupełnienia w masie osłaniającej. Następnie zostaje on wypalony w celu stworzenia pustej przestrzeni, w  którą później zostanie wprowadzony stopiony metal. Na odpowiednio przygotowanym modelu gipsowym (w przypadku uzupeł-nienia stałego) lub modelu z masy og-niotrwałej (kiedy wykonywana jest pro-teza szkieletowa) zostaje wymodelowane uzupełnienie z wosku odlewowego, który spala się bezresztkowo, więc nie pozosta-wia zanieczyszczeń w formie odlewniczej. Woskowe uzupełnienie musi być czyste, dokładnie przylegać do modelu, a także mieć zaokrąglone kontury, by uniknąć za-wirowań podczas wpływania płynnego metalu. W przypadku konstrukcji protezy szkieletowej model woskowy powinien być wykonany starannie, co  ograniczy

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y MULTIPRESS

GWARANTUJEJedyna wtryskarka, która

skuteczny wtrysk Acronu

Zobacz pracę wtryskarki na:

Siłownik mocniejszy o 30 %, podgrzewanie puszki oraz mikroprocesorowy progra-mator ze specjalnym algo-rytmem kontroli procesu zapewniają skuteczny wtrysk Acronu oraz innych nowo-czesnychczesnych polimerów termo-plastycznych.

HI TECH FOR LAB

lub zadzwoń:34 3697821

www.rokodent.pl

rekla

ma

późniejsza obróbkę mechaniczną. Następnie przy-mocowuje się sztyft odlewniczy, który może być wy-konany z wosku odlewowego, plastiku lub metalu. Najczęściej jednak używa się sztyftów woskowych. Grubość kanału odlewniczego zależy od wielkości i grubości odlewanego obiektu. Kanał odlewniczy ma za zadanie umożliwić ujście roztopionego wosku z formy, a także pozwolić na wpłynięcie ciekłego me-talu do wnętrza formy. Przymocowuje się go do naj-grubszej, najbardziej rozległej części modelu wosko-wego, ponieważ należy dostosować się do zasady, że „lejemy z grubego do cienkiego”. Wówczas rozto-piony metal z łatwością zapłynie z elementów o więk-szej średnicy do tych cieńszych. Cienkie elementy szybciej stygną, dlatego też kanały odlewnicze będą utrzymywać metal w stanie ciekłym, przez co będą stanowić rezerwuar płynnego metalu dla pozostałych części odlewu, aż do całkowitego ich stężenia. Miejsce połączenia kanału z modelem woskowym powinno być wygładzone. Model woskowy wraz z kanałem odlewniczym przymocowuje się do stożka odlew-niczego, który będzie stanowił podstawę pierścienia podczas zalewania go masą osłaniającą. Woskowe obiekty nie powinny być jednak umieszczone bliżej niż 6 mm od ścian pierścienia odlewniczego. Taka odległość zapewnia wystarczającą grubość masy, by forma odlewnicza była wytrzymała, i jednocześ-nie jest wystarczająco cienka, by powstałe gazy we-wnątrz formy mogły z łatwością się wydostać. Takie umieszczenie kanału wraz z modelem umożliwia szybsze jego oziębienie, a jednocześnie metal w ka-nale odlewniczym zostaje nadal w formie płynnej i zapływa do odlewu, aż do czasu całkowitego jego stężenia. Kanały powinny mieć też jak najprostszy przebieg, ponieważ za długa droga płynięcia metalu, a także ostre kanty i nagłe zmiany kierunku płynięcia metalu prowadzą do zawirowań, przez co w konse-kwencji mogą tworzyć się porowatości i wżery w od-lanym metalu.

Kiedy woskowe elementy są  już umieszczone na  gumowym stożku odlewniczym, nakłada się pierścień odlewniczy. Pierścień może być silikono-wy (zostaje on wówczas zdjęty po całkowitym stę-żeniu masy) lub metalowy. W przypadku korzysta-nia z pierścieni metalowych przed zalaniem masą ogniotrwałą należy od środka wyścielić je wykładzi-ną ceramiczną, która zostaje wcześniej zmoczona. Zwiększa się wówczas rozszerzalność higroskopijna masy, dlatego podczas używania pierścieni siliko-nowych gotową formę należy zanurzyć w wodzie o temperaturze 37°C na ok. godzinę. Taka wykładzina ceramiczna powinna być krótsza o ok. 3 mm na każ-

dym końcu pierścienia, przez co masa ogniotrwała zostaje „zamknięta” w pierścieniu i ekspansja nastę-puje jednolicie w całej formie. Przygotowany pier-ścień można zalać masą osłaniającą, która została wymieszana w mieszadle próżniowym w propor-cjach podanych przez producenta na opakowaniu. Zalewanie masy należy przeprowadzić na stoliku wi-bracyjnym, przez co zmniejsza się ryzyko zamknięcia w pierścieniu pęcherzy powietrza. Zalany pierścień następnie pozostawia się do całkowitego związa-nia masy, co trwa mniej więcej 45-60 minut. Po tym czasie z formy zostają usunięty stożek odlewniczy i pierścień silikonowy (jeśli został użyty). Forma od-lewnicza zostaje wstawiona do zimnego pieca, który zaczyna się nagrzewać w chwili wstawienia formy do środka. Można jednak zastosować przyspieszo-ną metodę odlewania, stosując masy osłaniające, które potrzebują zaledwie 15 minut na związanie i 15 minut na wypalenie wosku z wnętrza formy, jeśli zostaną wstawione do pieca uprzednio nagrzanego do temperatury około 815°C.

Forma odlewnicza zostaje umieszczona w piecu otworem wlewowym do dołu, by wosk mógł swo-bodnie wypłynąć na  zewnątrz. Następnie formę umieszcza się otworem wlewowym do góry, co uła-twia usuwanie gazów z formy. Czas wygrzewania pier-ścieni zależy od ich wielkości i ilości. Należy pamiętać, że przy wygrzewaniu więcej niż jednego pierścienia należy wydłużyć czas o 10 minut na każdy dodatkowy pierścień. W przypadku odlewania konstrukcji prote-zy szkieletowej piec należy nagrzać do temperatury 950°C i przetrzymywać pierścień w tej temperaturze przed 1,5 godz. Kiedy odlewa się konstrukcje pod uzupełnienia, stałe formy odlewnicze należy prze-trzymywać w piecu przez ok. 40-60 minut w piecu nagrzanym do temp. 870-950°C. Temperatura końco-wa formy odlewniczej powinna być o ok. 400°C niższa od temperatury odlewanego stopu. Nie wolno po-zwolić na zbyt duże ostudzenie formy odlewniczej przed jej odlaniem, ponieważ ekspansja powstała podczas wygrzewania jest nieodwracalna.

Metody topienia stopów metaliMetod topienia stopów metali jest kilka. Jedną z nich jest użycie palnika gazowo-powietrznego. Metoda ta nadaje się do topienia stopów, które mają tem-peraturę topnienia między 870°C a 1000°C. Spraw-ne topienie kostek metalu zależy także od odpo-wiedniego ustawienia palnika. Nieodpowiednie ustawienie palnika niepotrzebnie przedłuża czas topienia metalu, a także może prowadzić do znisz-czenia materiału, np. przez nadmierną oksydację.

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

34

KRAKDENT ®11-13 kwietnia 2019, Kraków

www.krakdent.pl

27. Międzynarodowe Targi Stomatologicznew Krakowie

Organizator:Miejsce Targów:

Godziny otwarcia targów:czwartek-piątek w godz. 10.00-18.00sobota w godz. 10.00-17.00

ZAPRASZAMY NA NAJLEPSZE TARGI STOMATOLOGICZNE W POLSCE!

reklama

Można również użyć palników, które wykorzystują połączenie naturalnego gazu, acetylenu oraz tlenu. Jednak najpopularniejszą metodą jest używanie od-lewni indukcyjnej. Wówczas topienie metalu trwa zdecydowanie krócej, jednak należy uważać na to, by stopu nie przegrzać. Kiedy zaś stop zostanie nie-dogrzany, może wystąpić tzw. zimny odlew. Właści-wości fizykochemiczne takiego odlewu są wówczas dużo gorsze niż nawet stopu lekko przegrzanego (10, 16). Przed użyciem odlewni indukcyjnej nale-ży podłączyć sprężone powietrze – ciśnienie musi mieć od 6 do 8 barów, by mogła ona prawidłowo działać. Urządzenie ma układ chłodzenia, który na-leży uzupełnić wodą destylowaną. Wodę należy re-gularnie wymieniać (co około 12 miesięcy). Kiedy odlewnia jest już przygotowana do użytku, należy umieścić kostki metalu w tyglu, który jest odpo-wiednio dobrany do rodzaju odlewanego stopu. Tygiel należy umieścić w gnieździe, gdzie dziobem będzie on skierowany w stronę stożka formy odlew-niczej. Wspornik odpowiednio dopasowany do śred-nicy pierścienia należy umieścić na ramieniu. Kiedy wszystkie elementy są  już na miejscu, należy wy-ważyć ramię odlewni, przesuwając przeciwciężary, aż do momentu uzyskania równowagi mechani-zmu. Ta czynność musi być przeprowadzana przed

każdym odlewem ze względu na różną masę form odlewniczych oraz topionego stopu. Topienie stopu można przeprowadzić, kiedy forma odlewnicza jest już w środku. Osoba, która przeprowadza czynność odlewania, ma wówczas większą kontrolę nad to-pionym metalem. Można także zacząć topić metal, kiedy forma odlewnicza znajduje się jeszcze w pie-cu i kiedy metal jest gotowy do odlania, przełożyć ją do odlewni.

Topienie metalu odbywa się przy zamkniętej pokrywie górnej. Kiedy metal jest stopiony, należy przejść do fazy odlewania za pomocą siły odśrod-kowej. W czasie wirowania pokrywa górna jest za-blokowana. Kiedy proces wirowania się zakończy, a silnik się zatrzyma, pokrywa zostaje automatycz-nie odblokowana, można wtedy wyjąć pierścień za pomocą szczypiec i pozostawić do ostudzenia. Po tym czasie odlew należy uwolnić z masy osłania-jącej i poddać obróbce mechanicznej (17). Metoda ta jest ciągle udoskonalana, jednak obarczona jest wciąż niedoskonałościami materiałów, które wyni-kają z ich fizycznych parametrów, np.: skurcz wosku i metalu, rozszerzalność mas osłaniających, lejność stopu, zmiany parametrów metali po stopieniu itp. Wszystkie te zjawiska mają negatywny wpływ na pre-cyzję i szczelność gotowego uzupełnienia. Dlatego

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

35

też odlewnictwo nie jest idealną metodą służącą do wytwarzania metalowych konstrukcji w technice dentystycznej (18).

Technologia CAD/CAMInną metodą wytwarzania metalowych konstrukcji w protetyce jest zastosowanie technologii CAD/CAM. Technologia ta składa się z dwóch systemów:• CAD (Computer-Aided Design) – systemu projekto-

wania wspomaganego komputerowo,• CAM (Computer-Aided Manufacturing) – systemu

komputerowo wspomaganej produkcji.Współczesna protetyka wykorzystuje technologię

CAD/CAM do projektowania konstrukcji uzupełnień protetycznych (CAD) oraz produkcji wcześniej zapro-jektowanych uzupełnień za pomocą urządzenia ste-rowanego komputerowo (CAM).

Każdy taki system składa się z elementów, jakimi są: • skaner, który jest urządzeniem rejestrującym geo-

metrię, która następnie przetwarzana jest na dane cyfrowe,

• oprogramowanie komputerowe umożliwiające projektowanie w systemie CAD,

• urządzenie (frezarka), które wytwarza zaprojekto-wany wcześniej obiekt.Współcześnie do  wyboru mamy dwa rodzaje

skanerów, które skanują poszczególne elementy modelu gipsowego. Skaner bezdotykowy, również nazywany optycznym, wykorzystuje wiązkę lasera lub białe światło, które zostaje rejestrowane, kiedy odbije się od powierzchni modelu. Następnie jest przetwarzane na dane cyfrowe. Do wyboru jest tak-że skaner dotykowy, inaczej zwany mechanicznym. Jego użytkowanie polega na dotykaniu powierzchni modelu końcówką. Taka końcówka rejestruje kształt danej struktury. Jest on jednak rzadziej stosowany ze względu na skomplikowaną procedurę skanowa-nia i koszt urządzenia. Alternatywą dla takich ska-nerów jest używanie skanerów wewnątrzustnych. Służą one do  skanowania uzębienia bezpośred-nio w jamie ustnej pacjenta, tworząc tym samym geometryczny model cyfrowy uzębienia w oparciu o zebrane obrazy z jamy ustnej. W tym przypadku zostaje pominięty etap pobierania wycisków pacjen-towi, a także odlewanie i przygotowywanie modeli gipsowych w pracowni protetycznej, przez co jest to metoda bardzo wygodna, estetyczna i pozwala znacznie skrócić czas realizacji wykonywanej pra-cy. Wadą jest jednak ograniczenie pola skanowania głównie w przypadku zębów najbardziej oddalo-nych. Kolejnym etapem jest projektowanie uzupeł-nienia, np. podbudowy pod koronę. Na rynku jest

obecnie szeroki wybór oprogramowań kompute-rowych, które umożliwiają ten proces. Technologia ta pozwala na wykonanie uzupełnienia z dokładną kontrolą grubości materiału.

Następnym etapem jest wykonanie zaprojektowa-nego wcześniej uzupełnienia. Do tego celu wykorzy-stuje się frezarki sterowane komputerowo. Najwięk-szą zaletą tej metody jest niewątpliwie dokładność, z  jaką wykonane jest uzupełnienie. Można tym sa-mym wyeliminować błędy, które może popełnić czło-wiek na etapie wykonywania uzupełnienia metodą tradycyjną, wynikające niekiedy ze zmęczenia lub z niedopatrzenia. W ten sposób praca wykonana jest z dużą precyzją i zapewnia dobre dopasowanie do zę-bów własnych pacjenta. Frezować można w wielu materiałach, np. tlenku cyrkonu lub stopach metali, z których głównie wykonuje się podbudowy pod uzu-pełnienia stałe lub polimetakrylanie metylu, inaczej zwanym PMMA (fot. 12), który bardzo dobrze spraw-dzi się do frezowania uzupełnień tymczasowych. Fre-zować można również w krążkach woskowych, wów-czas takie elementy można odlać ze stopów metali za pomocą tradycyjnego odlewania metodą traco-nego wosku.

Systemy CAD/CAM mają wiele zalet. Jedną z nich jest precyzja, z jaką praca protetyczna jest wykona-na; takie uzupełnienia są  dokładnie dopasowane do opracowanego filaru, szczelność brzeżna jest za-chowana w zakresie do 100 um. Gotowe uzupełnie-nie, szczególnie ceramiczne, jest trwałe i biokom-patybilne, może być zacementowane w  sposób tradycyjny lub adhezyjny. Istnieje możliwość oglą-dania cyfrowego modelu na monitorze komputera ze wszystkich stron i daje to możliwość kontrolowa-nia punktów stycznych, wysokości guzków oraz głę-bokości bruzd i grubości projektowanego uzupeł-nienia. Jednak system ten nie jest także pozbawiony wad, które wiążą się głównie z dużymi kosztami, które są potrzebne do wyposażenia pracowni w urządzenia i oprogramowanie komputerowe, a także szkolenia pracowników (5-7, 13, 15, 18-21).

Technologia SLSSystem CAM jest wykorzystywany do  frezowania z bloczków materiału, co jest nazywane metodą sub-trakcyjną. Drugą metodą jest technologia SLS, czyli Selective Laser Sintering, która polega na spiekaniu proszków za pomocą lasera sterowanego kompute-rowo. Metoda ta jest nazywana metodą addycyjną. Materiałami, których używa się w tej technologii, są: proszki metali, materiały ceramiczne, woski oraz kompozyty termoplastyczne. Dzięki selektywne-

t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

36

mu spiekaniu proszków metali można wykonywać konstrukcje metalowe, jakimi są wkłady koronowo--korzeniowe i podbudowy pod uzupełnienia stałe. Metodą SLS można wykonać podbudowę metalo-wą, poprzez spiekanie wiązką lasera w cienkich war-stwach proszku na bazie stopu chromowo-kobalto-wego. Taka podbudowa ma jednorodną strukturę, pozbawiona jest niedokładności, jakie istnieją w uzu-pełnieniach wytwarzanych tradycyjną metodą, oraz doskonale pasuje do filaru zęba, niezależnie od tego, jak rozległe jest wytwarzane uzupełnienie. Obecnie jest to najdokładniejsza metoda wytwarzania kon-strukcji CoCr. Wyklucza ona problem skurczu, który istnieje w metodzie tradycyjnej na etapie modelo-wania uzupełnień z wosku lub frezowania ich z blocz-ków woskowych, a także późniejszej zamiany ich na metal. Proces wytwarzania takiego uzupełnienia na początku jest taki sam jak w przypadku uzupeł-nień frezowanych. Model roboczy zostaje zeskano-wany, by następnie można było zaprojektować uzu-pełnienie. Zaprojektowane uzupełnienie w formie pliku STL zostaje przesłane do centrów, które są wy-posażone w urządzenie EOSint M270. Urządzenie to wykorzystuje laser światłowodowy Yb (Ytterbium Fibre Laser – iterbowy laser włóknowy). Moc takiego lasera wynosi 200 W. Na platformę roboczą zostaje naniesiona warstwa proszku (0,2 mm). Później wiązka lasera jest prowadzona zgodnie z zapisem projek-tu tworzonej podbudowy po powierzchni proszku. Etap ten jest powtarzany kilkukrotnie. W efekcie koń-cowym otrzymuje się jednolite uzupełnienie, któ-rego gęstość wynosi 99%. Podbudowa wykonana w technologii SLS powinna mieć grubość 0,5 mm, natomiast jej obrzeża – 0,2 mm. Wielkość łączni-ków w mostach w odcinku przednim to minimalnie 4 mm2, a w odcinku bocznym – 5 mm2. W tej meto-dzie następuje przejście proszku, który jest w stanie stałym, przez płynny, ponownie do stałego, jakim jest spiek. Proszek, który nie został wykorzystany w pro-cesie, zostaje zmiatany z platformy roboczej. Może on zostać wykorzystany ponownie, przez co straty materiału są bardzo małe, co obniża koszty produk-cji. Jednocześnie na platformie roboczej może być wytwarzanych od 350 do 600 podbudów, a cały cykl produkcji trwa 22 godziny. W następnym etapie ele-menty zostają poddawane procesowi śrutowania ceramicznego (kulowaniu – shot-peening). Proces ten polega na bombardowaniu ścierniwem cera-micznym elementów powstałych na etapie spieka-nia. Ścierniwo ceramiczne jest okrągłe, o średnicy 0,125-0,250 mm. Proces ten przeprowadza się pod ciśnieniem 2,5-3,5 bara. Powoduje to oczyszczanie

metalowych elementów z zanieczyszczeń przez wy-tworzenie mechanicznych wibracji. Następnym eta-pem jest wygrzewanie podbudowy w atmosferze argonu. Ma to na celu zminimalizowanie naprężeń wewnętrznych. Następuje to w piecu, który nagrze-wa się do temperatury 450°C w ciągu godziny. Taka temperatura utrzymywana jest przez 45 minut, póź-niej wzrasta ona do 750°C w ciągu 45 minut i przez kolejną godzinę jest utrzymywana na takim pozio-mie. Następnie tak wygrzany element poddaje się stopniowemu chłodzeniu.

Tak powstałe uzupełnienie może być opracowy-wane w standardowy sposób, jak uzupełnienia wyko-nywane metodą tradycyjną. Oksydacja jest przepro-wadzona po wykonaniu podbudowy, jednak zaleca się jej powtórzenie w pracowni. Do licowania należy wybierać ceramikę, która ma odpowiednią rozszerzal-ność termiczną (18, 22).

Zakończenie W dzisiejszych czasach rosną świadomość i wymaga-nia pacjentów względem własnego uzębienia i uzu-pełnień protetycznych. Jednak oprócz odtwarzania estetyki brakujących zębów uzupełnienia powinny odtwarzać utracone funkcje narządu żucia. Współ-czesna protetyka umożliwia wykonywanie uzupeł-nień zarówno estetycznych, jak i funkcjonalnych nie-mal w każdym przypadku. Często do wykonywania uzupełnień protetycznych, zarówno stałych, jak i ru-chomych, wykorzystuje się stopy metali jako mate-riały podstawowe. Najczęściej stosowanymi stopami są stopy nieszlachetne, które w porównaniu do pozo-stałych stopów, cechują się niższą ceną oraz większą wytrzymałością.

Istnieje także wiele technologii wytwarzania me-talowych konstrukcji, które są z powodzeniem sto-sowane na co dzień w wielu pracowniach protetycz-nych. Ze stopów nieszlachetnych można wykonywać: protezy szkieletowe, które są dobrą alternatywą dla tradycyjnych protez osiadających, wkłady koronowo--korzeniowe, dzięki którym możliwe jest odbudo-wanie zniszczonego zęba, a także podbudowy pod uzupełnienia stałe licowane ceramiką, które idealnie odtwarzają utracone uzębienie oraz są bardzo wy-trzymałe (fot. 13a-b).

Piśmiennictwo dostępne w redakcji.

1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a

37

1 Zakład Protetyki Stomatologicznej Uniwersytet Medyczny w Lublinie

2 absolwentka kierunku technik dentystycznych UM w Lublinie