KANCELARIA

• • PREZESA RADV MINISTROW

RM 111-226-10

U C H W A L A Nr 31 /2011

RADY MINISTROW

z dnia 4 stycznia 2011 r.

w sprawie ustanowienia programu wieloletniego

,Budowa Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku"

Na podstawie art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych

(Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z p6zn. zm. 1>) Rada Ministr6w uchwala, co nastt(puje:

§ 1. Ustanawia Sit( program wieloletni ,Budowa Muzeum II Wojny

Swiatowej w Gdansku", zwany dalej ,Programem", stanowic:}.cy zalc:}.cznik do uchwaly.

§ 2. Okres realizacji Programu ustala sit( na lata 2011-2014.

§ 3. Program bttdzie finansowany ze srodk6w budzetu panstwa w wysokosci

358 432 000 zl w okresie 4lat, odpowiednio w:

1) 2011 r.- 14 274 000 zl;

2) 2012 r.- 105 366 000 zl;

3) 2013 r.- 161 039 000 zl;

4) 2014 r.- 77 753 000 zl.

§ 4. Program realizuje panstwowa instytucja kultury Muzeum II Wojny

Swiatowej w Gdansku.

--------------------------- --- --------

§ 5. Realizacjy Programu nadzoruje minister wlasciwy do spraw kultury

ochrony dziedzictwa narodowego.

§ 6. Uchwala wchodzi w zycie z dniem podjycia.

PREZES RADY MINISTROW

Donald Tusk

I) Zmiany wymienionej ustawy zostaly ogloszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620, Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726.

2

r

. .

•

- '

Program Wieloletni

,BUDOWA

Zalq_cznik

do uchwaly nr 31 I 2 0 11

Rady Ministr6w

z dnia 4 stycznia 2011 r.

MUZEUM II WOJNY SWIA TOWEJ W GDANSKU"

2011-2014

Budynek Muzeum 11 Wojny Swiatowej, projekt: Studio Architektoniczne , Kwadrat"

1

SPIS TRESCI:

I. Okreslenie przedmiotu dzialalnosci Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdaflsku. 4 Przeslanki do stworzenia programu wieloletniego ,Budowa Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdaflsku"

II. Diagnoza sytuacji spoleczno-gospodarczej w odniesieniu do dzialalnosci 12 Muzeum

III. Cel gl6wny i cele szczeg6lowe Programu wraz z okreslonymi wskaznikami. 23 Efekty realizacji Programu

IV. Okreslenie zgodnosci Programu ze ,Strategi~ Rozwoju Kraju 2007-2015", ,Strategi~ Rozwoju Wojew6dztwa Pomorskiego", ,Strategi~ rozwoju turystyki 28 w wojew6dztwie pomorskim na lata 2004-2013", ,Strategi~ Rozwoju Produkt6w Turystycznych Wojew6dztwa Pomorskiego na lata 2008-2013" oraz strategicznymi dokumentami europejskimi

V. Priorytety oraz kierunki interwencji w zakresie terytorialnym 33

VI. Struktura zarz~dzania systemem monitorowania w ramach Programu 35

VII. Zasady aktualizacji Programu 38

VIII. Plan fmansowy Programu 39

IX. Podstawowe zalozenia systemu realizacji Programu 44

•

. -

2

. .

SPIS WYKRES6W:

Wykres 1: W Polsce rna powstac Muzeum II Wojny Swiatowej. Jak Pan(i) ocenia inicjatyw~ zbudowania w Polsce takiego muzeum?

Wykres 2: Prosz~ powiedziec, czy Pan(i) osobiscie jest zainteresowany(a) wizyt~ w Muzeum II Wojny Swiatowej?

Wykres 3: Prosz~ wymienic wszystkie wydarzenia historyczne, kt6re kojar~ si~ Panu (i) z Gdanskiem (og6l respondent6w)

Wykres 4: Prosz~ wymienic wszystkie zabytki, muzea, koscioly, miejsca, kt6re kojarz~Panu(i) z Gdanskiem (cz~sto podr6zuj~cy)

Wykres 5: Prognoza frekwencji w Muzeum na tle frekwencji w muzeach i miejscach pami~ci w Polsce w 2009 r.

SPISTABEL:

Tabela 1. Liczba mieszkanc6w Gdanska, Tr6jmiasta oraz wojew6dztwa pomorskiego

Tabela 2. Turysci odwiedzaj~cy wojew6dztwo pomorskie Tabela 3. Oszacowanie potencjalnej frekwencji w Muzeum Tabela 4. Cel og6lny realizacji Programu Tabela 5. Cel gl6wny realizacji Programu Tabela 6. Cele szczeg6lowe realizacji projektu Programu Tabela 7. Efekty rzeczowe realizacji projektu Programu Tabela 8. Schemat organizacyjny sprawozdawczosci p6lrocznej, rocznej

i koncowej z realizacji Programu Tabela 9. Zakres i terminy aktualizacji

Tabela 10. Plan finansowy na lata 2011-2014. Etapy i podzial rzeczowy finansowania w kwotach brutto

Tabela 11. Budowa Muzeum (harmonogram) Tabela 12. Budowa wystawy stalej (harmonogram)

16

16

18

19

21

19

20 20 24 24 25 26 36

38 40

44 45

3

I. Okreslenie przedmiotu dzialalnosci Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku. Przeslanki do stworzenia programu wieloletniego ,,Budowa Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku"

Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku, zwane dalej ,Muzeum" zostalo utworzone Zarzqdzeniem nr 29 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 1 wrzesnia 2008 r. w sprawie utworzenia Muzeum Westerplatte w Gdm1sku, jako panstwowa instytucja kultury. W dniu 26 listopada 2008 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zarzqdzeniem nr 41 dokonal zmiany nazwy Muzeum Westerplatte na Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku. Tym samym zar~dzeniem nadano Muzeum - statut Muzeum w organizacji. W dniu 1 wrzesnia 2009 roku na Westerplatte, podczas obchod6w 70. rocznicy wybuchu II wojny swiatowej, odbyla si~ uroczystosc podpisania aktu erekcyjnego Muzeum. Podpis na dokumencie zlozyl Prezes Rady Ministr6w - Donald Tusk.

Prezes Rady Ministr6w Donald Tusk podpisuje akt erekcyjny Muzeum II Wojny Swiatowej podczas otwarcia wystawy , Westerplatte: kurort - bastion - symbol", zorganizowanej przez Muzeum - 1 wrzdnia 2009 r., Westerplatte (jot. Centrum lnformacyjne Rzqdu)

Geneza idei budowy Muzeum i jego misja

Powolanie Muzeum w 2008 r. jest realizacj~ zapowiedzi Prezesa Rady Ministr6w, Donalda Tuska z grudnia 2007 r. o utworzeniu instytucji muzealnej, kt6ra ukazywalaby II wojn~ swiatow~ l~cz~c perspektyw~ polsk~ z doswiadczeniami innych narod6w europejskich. Pierwszym krokiem na drodze urzeczywistnienia tego pomyslu bylo powolanie w dniu 1 wrzesnia 2008 r. prof. dr hab. Pawla Machcewicza na Pelnomocnika Prezesa Rady Ministr6w ds. Muzeum II Wojny Swiatowej.

4

- . Choc od wybuchu II wojny swiatowej min~lo ponad 70 lat, na swiecie nie rna dot~d muzeum, kt6re w spos6b calosciowy ukazywaloby przebieg i charakter tego najwi~kszego w XX wieku konfliktu zbrojnego, kt6ry przyni6sl ludzkosci niewyobrai:alne cierpienia. Inicjatywa jego utworzenia spotkala si~ z powszechnym zainteresowaniem, wywolala tez zywe debaty. Za granic~ z wyram~ zyczliwosci~ przyj~to, iz instytucja taka powstanie w Polsce, kt6ra jako pierwszy kraj stawila zbrojny op6r ekspansji Hitlera. Z uznaniem tez zaakceptowano fakt lokalizacji Muzeum w Gdansku, symbolicznym miejscu rozpocz~cia dzialan wojennych. Jednym z gl6wnych cel6w Muzeum jest pokazanie doswiadczenia wojennego Polski i innych kraj6w Europy Srodkowo-Wschodniej, pod wieloma wzgl~dami odmiennego i malo znanego w Europie Zachodniej oraz w krajach pozaeuropejskich.

Zasadniczy nacisk polozony zostanie na przedstawienie w Muzeum los6w jednostek ludzkich, spoleczenstw i narod6w, a historia militarna stanowic b~dzie jedynie do narracji, pokazuj~cej zjawiska do tej pory prawie zupelnie pomijane np. zycie codzienne cywi16w i zolnierzy, terror okupacyjny, ludob6jstwo, op6r wobec okupant6w i przemocy, kolaboracj~. dyplomacj~ i wielk~ polityk~. Takie uj~cie ukaze wyj~tkowosc doswiadczenia II wojny, w kt6rej najwi~ksze ofiary poniosla ludnosc cywilna.

Koncepcja Muzeum zaklada prezentacj~ wojennych doswiadczen Polski w szerokim kontekscie europejskim i swiatowym, uwzgl~dniaj~cym takZe losy innych narod6w, ich cierpienia i walk~. Wybuch i przebieg II wojny swiatowej nalezy do najwa:Zniejszych i najbolesniejszych doswiadczen, jakie staly si~ udzialem ludzkosci. Do dzisiaj rna ono wplyw na nasz~

wsp6lczesnosc - obecny ksztalt swiata i Europy, ale takZe system powszechnie uznawanych wartosci. Muzeum powinno przekazywac kolejnym pokoleniom prawd~ historyczn~ o tym bolesnym doswiadczeniu. Przeslanie plac6wki mog~ stanowic slowa Wladyslawa Bartoszewskiego, wypowiedziane podczas dyskusji nad koncepcj~ programow~ Muzeum w dniu 6 paidziemika 2008 r.:

,Wojna byla bowiem niewypowiedzianie, infemalnie wr~cz straszna, ale doswiadczenie walki o wolnosc bylo zarazem niewypowiedzianie wspaniale i pi~kne. Chcialbym wi~c. aby mlodzi Europejczycy zwiedzaj~cy za par~ lat Muzeum opuszczali je z przekonaniem, ze o swoje idealy warto walczyc"1

•

Otwarcie Muzeum planowane jest na rok 2014. Obecnie opracowywana jest koncepcja scenograficzna jego ekspozycji gl6wnej. W dniu 1 wrzesnia 2010 r. zostal ogloszony wynik mi~dzynarodowego konkursu na koncepcj~ architektoniczn~ budynku Muzeum. S~d konkursowy podj~l decyzj~ o przyznaniu I nagrody gdynskiemu Studiu Architektonicznemu ,Kwadrat". Prace projektowe, zgodnie z harmonogramem, przewidziano na 12 miesi~cy.

1 Wokol idei Muzeum II Wojny Swiatowej. Zapis dyskusji, ,,Przegl~td Polityczny" 2008, nr 91/92. 5

Przedmiot dzialalnosci Muzeum i przedmiot programu wieloletniego ,,Budowa Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku"

Zgodnie z Zarzqdzeniem nr 41 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 listopada 2008 r. oraz zgodnie ze Statutem Muzeum l1 Wojny Swiatowej w Gdansku ( w organizacji ), stanowhtcym zalc:tcznik do tego Zarzqdzenia, przedmiotem dzialalnosci Muzeum jest gromadzenie i ochrona zbior6w dotycZc:tcych historii II wojny swiatowej, zmierzajc:tca do otwarcia wystawy stalej i udost~pnienie tych zbior6w publicznosci. Cel ten b~dzie realizowany w szczeg6lnosci poprzez:

1) gromadzenie, katalogowanie i naukowe opracowywanie zbior6w i material6w dokumentacyjnych;

2) udost~pnianie zgromadzonych zbior6w poprzez wystawy czasowe; 3) prowadzenie dzialalnosci popularyzatorskiej, edukacyjnej, badawczej, wydawniczej

i kulturalnej; 4) przechowywanie zgromadzonych zbior6w w warunkach zapewniajc:tcych im wlasciwy

stan zachowania i bezpieczeflstwo oraz magazynowanie ich w spos6b dost~pny do cel6w naukowych;

5) opracowywanie kopii, replik i realizacji multimedialnej przedmiot6w o wartosci historycznej i artystycznej;

6) uzyczanie i przyjmowanie w depozyt zbior6w zgodnie z obowiqzujc:tcymi przepisami; 7) opracowywanie, publikowanie i rozpowszechnianie wydawnictw drukowanych

i multimedialnych, film6w oraz program6w komputerowych z zakresu swojej dzialalnosci;

8) organizowanie lub wsp6lorganizowanie spotkafl, zjazd6w i konferencji zwiqzanych z zakresem swojej dzialalnosci.

Przedmiotem programu wieloletniego ,Budowa Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdaflsku", zwanego dalej ,,Programem", jest przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji, obejmujc:tcej zaprojektowanie, budow~ i wyposa:lenie nowego budynku muzealnego, lc:tcznie z budowc:t nowoczesnej wystawy stalej. Srodki na dzialalnosc Muzeum pochodzc:t z dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a po uchwaleniu Programu przez Rad~ Ministr6w b~dc:t pochodzic z dodatkowych srodk6w przyznanych przez Rad~ Ministr6w.

Terenem inwestycji b~dzie dzialka o powierzchni 17 tys. m2, lezc:tca przy ulicy Walowej nad

kanalem Raduni. Planowana powierzchnia wystawiennicza Muzeum wynosic rna 5500 m2,

w tym na wystaw~ stalc:t przewiduje si~ 4200 m2, a na wystawy czasowe 1300 m2

• Decyzj~ o przekazaniu pod budow~ Muzeum parceli o powierzchni 17 tys. m2 podj~la Rada Miasta Gdaflska na wniosek prezydenta Pawla Adamowicza. Formalnego aktu darowizny dokonano w dniu 9 grudnia 2009 roku. Teren przyszlego Muzeum znajduje si~ na obrzezach sr6dmiescia (na terenie tzw. Starego Miasta), w bliskim sqsiedztwie placu Obroflc6w Poczty Polskiej.

6

Najistotniejsze zalozenia przyj~tej wizji Muzeum: 1) pokazanie Europie i swiatu doswiadczenia wojennego Polak6w i innych narod6w Europy

Srodkowo-Wschodniej, pod wieloma wzgl~dami odmiennego od doswiadczen zachodnich Europejczyk6w;

2) przypomnienie, ze Polska padla ofiar~ dw6ch agresor6w i okupant6w, i ze skutki II wojny swiatowej definiowaly bieg historii Polski i Europy ai: do 1989 roku;

3) zachowanie dla kolejnych pokolen pami~ci o wojennych cierpieniach i zbrodniach, ale takZe o oporze, bohaterstwie, ludzkiej przyzwoitosci, okazanych w godzinie pr6by przez miliony zwyklych ludzi;

4) stworzenie mi~dzynarodowego osrodka naukowego, zajmuj~cego si~ studiami nad II wojn~ swiatow~ inicjuj~cego dzialalnosc wydawnic~ i popularyzatorsk~;

5) stworzenie mi~dzynarodowego osrodka edukacyjnego, propaguj~cego humanitarne i pacyfistyczne przeslanie w duchu szacunku do tradycji i wolnosciowych d~en minionych pokolen Polak6w i pozostalych Europejczyk6w.

Zalozenia programowe Muzeum: 1) uniwersalny wymiar przedsi~wzi~cia muzealnego, jako pretekst do rozpocz~cia

mi~dzynarodowego dyskursu o pami~ci II wojny swiatowej, podczas kt6rego mozliwe stanie si~ pokazanie polskiej wizji przeszlosci, polskiego wkladu w budowanie wolnosci;

2) kompleksowosc wyrai:aj~ca si~ w wieloaspektowym pokazywaniu przeszlosci i wielo­funkcyjnosci Muzeum, jako miejsca pami~ci, kultury i odpoczynku;

3) integralnosc z miejscami pami~ci narodowej, muzeami, instytucjami kultury i osrodkami naukowymi Gdaflska, regionu, Polski i calego swiata (mi~dzy innymi Polem Bitwy Westerplatte b~d~cym pod merytoryczn~ opiek~ Muzeum, nieodlegl~ Pocz~

Polsk~ Muzeum Stutthofw Sztutowie).

Zhurzona ulica- wizualizacja wystawy gtownej ( projekt belgijskiej firmy Tempora SA)

7

Zalozenia programowe dla budynku Muzeum Wsp6lczesne muzea s~ odpowiednikami katedr sprzed wiek6w. Przycily~aj~ tlumy ciekawych turyst6w. kt6rzy przybywajq, aby podziwiac ich smial~ form~ i odkrywac to, co miesci si~

w ich wn~trzu. Muzea staly si~ w ten spos6b elementami kapitalu miast. Muzeum b~dzie zaprojektowane jako:

1) symbol tragicznej historii II wojny swiatowej; 2) symbol nadziei i przezwyci~zenia przeszlosci, symbol odrodzenia do nowego zycia, kt6re

b~dzie traktowane, jako odrodzenie do wolnosci; 3) przestrzeil do intelektualnego i jednoczesnie emocjonalnego przezywania historii

w atmosferze odseparowania od miasta oraz jego zycia codziennego.

Pi~c filarow budowania ekspozycji stalej: 1) szacunek dla miejsca i historii; 2) zwr6cenie si~ ku przyszlosci; 3) r6wnowaga mi~dzy elementami o charakterze poznawczo - edukacyjnym (w tym

zabawowym), estetycznym i symbolicznym; 4) poszukiwanie nowych form wyrazu i opisu przeszlosci; 5) docieranie do jak najwi~kszej liczby odbiorc6w.

Zalozenia dotycz~ce ekspozycji stalej: 1) scieZki narracji obejmuj~ce losy ludnosci cywilnej i zolnierzy (migracje, obozy

jenieckie), okupacj~ i ludob6jcze metody okupant6w, w tym m.in. holocaust, czystki etniczne i grabiez mienia, terror i ludob6jstwo, op6r wobec okupant6w, losy indywidualne na szerokim tie politycznym (w tym dalekosi~me konsekwencje wojny) i militamym (m.in. totalny i wyniszczaj~cy charakter wojny);

2) komparatystyczna zasada ksztaltowania narracji muzealnej; 3) gl~boko humanitamy i patriotyczny przekaz narracji muzealnej; 4) narracyjny charakter wystawy, uformowanej przez nowoczesny projekt przestrzeni

muzealnej, l~c~cy z zachowaniem odpowiednich proporcji ikonografi~. scenografi~.

rekonstrukcj~ oraz multimedia z oryginalnymi eksponatami; 5) nowoczesnosc, wyra:zaj~ca si~ w zwi~zlosci, dynamizmie i ekspresji przekazu

scenograficznego, polegaj~ca na szukaniu wi~zi emocjonalnej ze zwiedzaj~cymi; 6) otwartosc w rozumieniu interaktywnosci wystaw, a takZe w rozumieniu swobodnej

wymiany idei; 7) wysoki poziom naukowy z zachowaniem prostoty przekazu oraz zasady stopniowego

dawkowania wiedzy - w zalemosci od poziomu wieku i emocjonalnego rozwoju zwiedzaj~cego.

Zalozenia dotycz~ce ekspozycji czasowych: 1) forum prezentacji wizji narodowych dziej6w II wojny swiatowej; 2) forum wymiany idei, mysli i sztuki.

8

Skala przedsi~wzi~cia muzealnego wynika z: 1) mi~dzynarodowego i uniwersalnego przekazu wystawy gl6wnej Muzeum; 2) muzealnych wymog6w wystawy narracyjnej, prezentowanej w szerokim kontekscie

chronologicznym, geograficznym, faktograficznym i emocjonalnym; 3) koniecznosci zapewnienia bogatych i zr6Zilicowanych program6w edukacyjnych (np. dla

doroslych, mlodziezy i dzieci), wpisuj~cych si~ w r6Zilorodnosc kulturow~

i narodow~ odwiedzaj~cych Muzeum; 4) zalozeii uformowania Muzeum w pr~zny osrodek inicjuj~cy i realizuj~cy

mi~dzynarodowe programy badawcze; 5) wzgl~d6w technicznych i logistycznych; 6) zalozonej liczby zwiedzaj~cych.

Teren pod budow~ Muzeum i jego komunikacyjne powhtzania z miastem

Muzeum posiada na wlasnosc dzialk~ o numerze 003-MIU31/KS o l~cznym obszarze 17 095 m2,

przekazan~ aktem notarialnym przez Miasto Gdansk. Nieruchomosc zlokalizowana jest w rejonie Sr6dmiescie- Stara Stocznia. Przylega ona do koiicowego odcinka ulicy Walowej. Jest to obszar starego sr6dmiescia (nazwa wlasciwa Stare Miasto ), granicz~cego z postindustrialnym kwartalem, okreslanym jako Stara Stocznia. Obecnie znajduje si~ tu zajezdnia autobusowa, kt6ra najp6:lniej do maja 2011 r. zostanie przeniesiona w inne miejsce.

Dzialka przeznaczona pod budow~ Muzeum obj~ta jest aktualnym planem zagospodarowania -zgodnie z Uchwal~ Rady Miasta Gdaiiska w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Sr6dmiescie- Stara Stocznia II w miescie Gdaiisku (Uchwala nr XXXIX/1106/09 z dnia 27 sierpnia 2009 r.).

Dzialka, dzi~ki swej znacznej powierzchni, stwarza idealne warunki budowy Muzeum i infrastruktury towarzys~cej w postaci ekspozycji plenerowej, terenu odpoczynku dla rodzin oraz - co godne szczeg6lnego podkreslenia - symbolicznego miejsca pami~ci ofiar II wojny swiatowej.

Teren przyszlej budowy Muzeum to obszar niezabudowany, ale pelen dramatycznej symboliki, charakterystycznej dla wojennej przeszlosci. W najblizszym rejonie dzialki muzealnej znajduj~ si~ relikty zabytkowej zabudowy (przy ulicy Rycerskiej) oraz ruiny na wyspach na Motlawie. Szczeg6lnego znaczenia dodaje temu miejscu obecnosc w odleglosci 200 m budynku Poczty Polskiej, z niezwyklym poswi~ceniem bronionej przez polskich pocztowc6w w 1939 r. Muzeum rna stac si~ wa:lnym elementem krajobrazu architektonicznego miasta, a tak:le jednym z jego nowych, istotnych symboli. Jego forma powinna przyci~ac uwag~ przechodni6w, jak w dawnych wiekach katedry. Konieczne jest, aby nowa tozsamosc miejsca wsp6lgrala z ekspozycj~ wewn~trz Muzeum, r6wniez wykraczaj~c~ poza granice wyobra:lni, przyzwyczajeii oraz zasad muzealnych i narracyjnych.

9

Ulica Walowa, obecnie o calkowicie peryferyjnym charakterze w ci~ kilku lat przebudowana

zostanie w nowoczesnct arteri~ komunikacyjn~ lctczctcct gl6wny cictg komunikacyjny Tr6jmiasta z powstajctect dzielnicct o funkcjach mieszkaniowo-uslugowych na terenach postoczniowych, kt6ra b~dzie przylegala do Muzeum. W perspektywie kilku, moze kilkunastu lat nowoczesna postindustrialna dzielnica Mlode Miasto rozszerzy si~ na p6lnoc, wchodZGtc na tereny le2:ctce za Motlawct i Martwct Wislq_ (rna temu sluzyc zaprojektowany most lctCZGtCY Walowq_ z Polskim Hakiem). Muzeum b~dzie wi~c juz w kr6tkiej, kilkuletniej perspektywie swego rodzaju pomostem - r6wniez komunikacyjnym - pomi~dzy nowoczesnct dzielniect a odwiedzanct przez turyst6w Star6wkct. Stanie si~ ono wamym punktem na turystycznej mapie Gdaitska i Pomorza.

MI#A DO C[U)W f'RO.£KTOWY01 SKAlA 1: 500

Plan dzialki muzealnej, z prawej widoczna ul. Walowa (material Muzeum II Wojny Swiatowej)

10

LEGaiJA•

DillilliDC ~ ~

_....

1:)

-1:) r:>

t/7/:d Val

.....,..ld6fWM ....... ~ ............ ,,.. ... "

.......... ..,_ ... gl ..... -

ZIIIIIIIIM•Illll•• .... ............................... ...... lfllpllaJ'OII ............... ................ ~ ........ pljpl .. ,.,... prn nlrlll•••llllllapd .......... Pllltlll' __ ...,...........,...,.,

................. ,..,.......,_ludrl

........ ,. .. ..,.. ••• llllj ................. • -acllod6w -•aa)=flldoelllw

Pl'lll•••••loUiuojll wjDd6w .......... ...... "' ......................... ..._. Konol'wrl

Teren przyszlego Muzeum (Jot. Maciej So/denhoff)

II. Diagnoza sytuacji spoleczno-gospodarczej w odniesieniu do dzialalnosci Muzeum

11

Kontekst rynkowy

Zapotrzebowanie na obcowanie z kulturct w kraju od kilku juz lat systematycznie rosnie. Polacy coraz ch~tniej odwiedzajct instytucje kultury, w tym muzea. Liczba gospodarstw domowych, kt6re musialy w 2007 r. zrezygnowac z powod6w finansowych z wyjscia na imprezy kulturalne zmalala w stosunku do 2005 r. o ponad 3%. Chocia:l 29% gospodarstw cht:gle deklaruje, ze ze wzgl~d6w finansowych musiala zrezygnowac z zakupu ksictfri, w stosunku do 2005 r. liczba takich rezygnacji spadla o ok. 10%.

Tendencje na rynku i upowszechniajctca si~ coraz silniej moda na rodzinne sp~dzanie czasu w obiektach zabytkowych, r6wniez muzeach, zaczynajct aktywizowac instytucje kultury do staran o widza i zwiedzajctcego. Potwierdza to systematyczny wzrost liczby muze6w i os6b je odwiedzajctcych. Dynamika popytu i podazy na rynku muzealnymjest wzgl~dnie stabilna. Rynek powoli i systematycznie rosnie. W latach 2003 - 2006 liczba plac6wek muzealnych wzrosla o 5,7% (do 703), liczba zwiedzajctcych o 7,8% (do 18,2 mln). W latach 2006- 2008 nasuy>il kolejny wzrost o 5,7% ( do 743 plac6wek muzealnych) a liczby zwiedzajctcych o 13,7% (do 20, 7mln). Natomiast w zakresie muze6w wsp6lprowadzonych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego lub jemu podleglych w latach 2009 - 2010 utworzono: Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku oraz Muzeum- Dom Rodzinny Jana Pawla II w Wadowicach.

W arto podkreslic, ze wzrost ten jest szybszy w Polsce niz w Europie. W analogicznym okresie w krajach Europy Zachodniej wzrost liczby odwiedzajctcych wynosil6,4%. Wedlug tego samego :lr6dla wskainik odwiedzalnosci (liczba odwiedzajctcych na mieszkanca) w 2007 roku w Polsce byl o 20% nizszy niz w krajach Europy Zachodniej (0,49 vs. 0,59). Moze to oznaczac, ze polski rynek b~dzie utrzymywal trend wzrostowy.

Dla przeci~tnego Polaka wyjscie do muzeum jest zaj~ciem anga:lujctcym. Por6wnywane jest z wyjsciem do teatru, opery, w mniejszym stopniu do kina. Stereotypowy obraz polskiego muzeum w oczach konsument6w jest zdecydowanie negatywny. Typowe muzeum kojarzy si~ z brakiem swobody i tradycyjnq, malo aktywnct formct ekspozycji. Jego przeciwieitstwem jest wizerunek muzeum nowoczesnego, kt6re daje osobom zwiedzajctcym mozliwosc wejscia w interakcj~ z wystawq, niemal przeniesieniem si~ w czasie.

Zdecydowanym liderem wsr6d polskich muze6w jest Panstwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oswi~cimiu, b~dctce r6wnoczesnie jednym z najwamiejszych bylych hitlerowskich oboz6w zaglady. Na drugim miejscu plasuje si~ Muzeum Powstania Warszawskiego, kt6re jest typowym muzeum narracyjnym o nowoczesnym i multimedialnym charakterze. Przyj~lo ono w roku 2009 nieco ponad 500 tys. zwiedzajctcych. Skromniej przedstawia si~ frekwencja w tradycyjnie prowadzonych muzeach Tr6jmiasta. Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni przyj~o przeszlo 144 tys. gosci, Muzeum Historyczne Miasta Gdanska przeszlo 233 tysictce gosci, a Centralne Muzeum Morskie w Gdansku przeszlo 240 tys. Nalezy dodac, ze naklady na promocj~ w tych muzeach set skromne.

12

Dobry generalny wynik w postaci duzej liczby zwiedzaj~cych w niekt6rych muzeach wi~e si~ przede wszystkim z prezentowan~ tematyk~ oraz jakosci~ tej prezentacji. Nowoczesne, doinwestowane muzea, dobrze skomunikowane z najbliZszym i r6wniez dalszym otoczeniem, s~ ch~tniej odwiedzane. Kapitalne znaczenie rna r6wniez oferta dodatkowa, a takZe integralnosc z innymi obiektami kultury i wypoczynku, kt6re mog~ stac si~ powodem odwiedzin rodziny b~dz klasy szkolnej (w Tr6jmiescie takim walorem b~dzie w ci~ kilku lat skupienie kilku dobrze wyposa:lonych r6:lnorodnych muze6w, np. Muzeum Bursztynu i Oceanarium w Gdyni).

Wzrost liczby odwiedzaj~cych plac6wki muzealne w Polsce jest zwict.zany przede wszystkim ze wzrostem aktywnosci grup zwiedzaj~cych muzea w ramach zorganizowanych wycieczek oraz -w mniejszej skali - wizyt bezplatnych. Udzial w og6lnej liczbie zwiedzaj~cych mlodziezy szkolnej pozostaje na stalym poziomie i srednio wynosi 33%.

Polskie muzea staj~ si~ coraz bardziej atrakcyjne, chocia:l interaktywne formy zwiedzania wydaj~ si~ w tej chwili zarezerwowane gl6wnie dla tematycznych muze6w etnograficznych (np. Biskupin), zorganizowanych na otwartych przestrzeniach - tych jednak z reguly nie mo:lna odwiedzac caly rok, a tylko podczas sezonu letniego. Rynek turystyczny staje si~ coraz bardziej konkurencyjny, co wyraza si~ ci~lym wzrostem przeznaczanych srodk6w na reklam~

i wdrazanie nowoczesnych rozwi~zan scenograficznych oraz multimedialnych.

Muzeom zorganizowanym przy uzyciu najnowoczesniejszych technologii, wykorzystuj~cych nowoczesny design oraz aktywne formy oddzialywania i edukacji (tak jak Muzeum Powstania Warszawskiego) jest stosunkowo latwiej przyci~ac duz~ liczb~ zwiedzaj~cych niz tradycyjnym plac6wkom muzealnym, czasem bardzo bogatym w zbiory.

Uwarunkowania rynkowe usytuowania Muzeum

Usytuowanie Muzeum w Gdansku daje projektowi istotne atuty mi~dzynarodowe. Miasto jest znane w swiecie jako miejsce poc~tku II wojny swiatowej, ale r6wniez jako osrodek narodzin ,.Solidamosci" - wielkiego ruchu spolecznego, kt6ry stal si~ impulsem dla przemian demokratycznych w Polsce i innych krajach Europy Srodkowo-Wschodniej.

Gdansk z uwagi na swoj~ histori~ jest miejscem spotkan politycznych, gospodarczych oraz naukowych. Lokalizacja wa:lnych dla regionu i kraju uczelni czyni z niego znacz~cy osrodek naukowo - edukacyjny. Istotnym jest tez silne poczucie tozsamosci lokalnej i regionalnej -gdanskiej, kaszubskiej i pomorskiej oraz pami~c Gdanszczan, zwlaszcza najstarszego pokolenia, przybylego tu z Wilenszczyzny, ale takZe Nowogr6dczyzny i Lwowa. To kresowe doswiadczenie sklada si~ na koloryt miasta.

Nalezy takze zwr6cic uwag~ na aktywnosc spoleczn~ Gdanszczan. W 2008 r. bylo tu zarejestrowanych 1600 organizacji pozarz~dowych w formie stowarzyszen, fundacji, zwiqzk6w itp. 0 dobrej sytuacji spoleczno-gospodarczej miasta swiadczy stopa bezrobocia, kt6ra w 2009 r. wyniosla 4,9 % i byla znaczq_co lepsza od statystyk regionalnych i og6lnokrajowych. Metropolia tr6jmiejska (Gdansk- Sopot- Gdynia) nalezy do najbogatszych samorz~d6w w Polsce. Wsr6d

13

duzych miast regionalnych zajmuje ona czolowe miejsca pod wzgl~dem dochod6w wlasnych i samor~6w w przeliczeniu na glow~ jednego mieszkanca.

Duzy potencjal rozwoju brani:y turystycznej posiada r6wniez wojew6dztwo pomorskie. W 2008 r. bylo ono najch~tniej odwiedzanym przez Polak6w wojew6dztwem biorq_c pod uwag~ podr6ze dlugookresowe (minimum 5 dnii.

W zwiq_zku z systematycznym wzrostem zainteresowan ofertq_ kulturalnq_ nalezy bye pewnym, ze nowe - bardzo nowoczesne muzeum w Gdansku o mi~dzynarodowym charakterze spotka si~ z duzym zainteresowaniem mieszkanc6w Tr6jmiasta, a taki:e Polski i turyst6w zagranicznych. Miasto Gdansk kojarzone jest jako dobre miejsce dla rozwoju turystyki. W r6znych grupach badanych okolo jedna trzecia cz~sc respondent6w jest zdania, ze najlepszl:l brani:l:l dla otwarcia w Gdansku dzialalnosci gospodarczej jest turystyka. R6wnie wysokie miejsce zajmujl:l brani:e pokrewne - gastronomia i uslugi hotelowe. Korzystne dla turystyki sq_ taki:e wyniki badan preferencji gosci przybywajl:lcych do miasta - niezalei:nie od pory roku. Ponad polowa badanych jako jeden z powod6w przyjazdu do Gdanska wymienia ,zwiedzanie miasta". Wedlug wynik6w badan, Gdansk zajmuje drugie miejsce w rankingu atrakcyjnosci turystycznej polskich miase.

lnna sytuacja panuje w przypadku turyst6w zagranicznych. Chociai: respondenci niemieccy uwazajq_ Gdansk za jedno z czolowych miast Europy Srodkowo-Wschodniej atrakcyjnych pod wzgl~dem turystycznym, to jednak juz respondenci szwedzcy i brytyjscy nie postrzegajl:l Gdanska jako miejsca potencjalnej wycieczki, tak na tie pozostalych miast polskich jak i innych miast Europy Srodkowo-Wschodniej. Ponadto wi~kszosc przybywajq_cych do Gdanska Szwed6w i Brytyjczyk6w nie traktuje miasta jako celu turystycznego, lecz jako miejsce dokonywania zakup6w tanszych niz w macierzystym kraju. Wedlug badan przeprowadzonych na zlecenie Urz~du Miejskiego, Niemcy wskazywali Gdansk zaraz po Warszawie. W ocenie Brytyjczyk6w i Szwed6w ocena Gdailska jest nieco mniej optymistyczna4

. Natomiast w skali generalnej Gdansk uplasowal si~ na piq_tej pozycji, za Pragll, Budapesztem, Warszawq_ i Dubrownikiem. Sytuacj~ t~ mogloby zmienic powstanie w Gdansku Muzeum, kt6re ze wzgl~du na sw6j uniwersalny, og6lnoeuropejski przekaz mogloby zainteresowac wycieczki zagraniczne, sprzyjajq_c tym samym promocji samego miasta i rozwojowi rynku uslug turystycznych.

Miasto Gdansk upatruj~ dynamik~ swego rozwoju w rozkwicie kultury, budowanej na fundamencie tradycji i tozsamosci miejsca. W szczeg6lny spos6b wspiera i wspierac b~dzie turystyk~ kulturowq_. Muzeum odegra w niej bardzo wai:nq_ rol~.

Forsowane programy rozwojowe majl:l na celu uczynienie z miasta istotnego osrodka kultury, nie tylko w skali Polski, lecz r6wniez dla calego regionu poludniowego Baltyku. Realizowane rozwictZania majq_ charakter europejski i sq_ bardzo silnie zwil:lzane z priorytetami rozwoju

2 Nat~:tenie ruchu do wojew6dztwa obliczanejest na 1,95 min wizyt dlugookresowych (metodologia stosowana przez lnstytut Turystyki zaktada koniecznosc powi~kszenia podanych danych powytej wartosci o 0,75 min, gdyt c~sc os6b podczas jednej podr6ty odwiedzito kilka wojew6dztw)- dane: Wydziat Promocji U~du Miejskiego w Gdatisku. 3

Miasto w percepcji obcokrajowcow. Reprezentatywne badania opinii publicznej w Niemczech, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii, TNS OBOP (na zlecenie Urz¢u Miejskiego Gdatisku), Gdansk 2009. 4 Ibidem.

14

gospodarczego miasta i wojew6dztwa. Miasto przeznacza na ten eel systematycznie srodki wlasne, a takZe zewn~trzne: europejskie i sponsorskie. Naklady na kultur~ rosn~ obecnie najwi~ksut inwestycj~ jest budowa Europejskiego Centrum Solidarnosci, kt6re rna wzmocnic wizerunek Gdanska jako swiatowej ,stolicy wolnosci". Znaczenie Gdanska jako kulturalnego centrum poludniowego Baltyku wzrastac b~dzie r6wniez dzi~ki innym, coraz liczniejszym instytucjom i wydarzeniom kulturalnym o randze ponadregionalnej i mi~dzynarodowej. Sluzy temu mi~dzy innymi decyzja wladz Gdanska o ubieganie si~ przez miasto o tytul Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2016. Krajobraz kulturalny b~d~ w ci~ kilku lat tworzyly nast~puj~ce instytucje: Gdanski Teatr Szekspirowski i Galeria Zewn~trzna Miasta Gdanska, realizowana w przestrzeni Dolnego Miasta. W planach znajduj~ si~: budowa nowej siedziby Muzeum Bursztynu, Muzeum Historycznego Miasta Gdanska, Muzeum Nauki Gdanskiej, nowego centrum operowego. Trwa budowa Osrodka Kultury Morskiej Centralnego Muzeum Morskiego w Gdansku5

•

Zasad~ dzialania wladz Miasta jest sp6jne i komplementarne rozwijanie sieci nowych instytucji kultury oraz aspirowanie do rangi duchowego i intelektualnego osrodka tego regionu Europy.

Muzeum w intencji jego tw6rc6w, jak r6wniez wladz miasta Gdanska, rna bye najwa:Zniejszym obok Europejskiego Centrum Solidarnosci etapem Drogi Pami~ci, na kt6rej znajd~ si~ r6wniez Pole Bitwy Westerplatte oraz Poczta Polska.

Przeslanki ekonomiczne przekladaj~tce si~ na intensyfikacj~ ruchu turystycznego

Wsr6d istotnych czynnik6w ekonomicznych nap~dzaj~cych koniunktur~ turystyczn~ w regionie gdanskim, w efekcie skutkuj~c~ duzym ruchem gosci nalezy uwzgl~dnic:

1) budow~ Autostrady A-1; 2) rozbudow~ lotniska; 3) rozbudow~ infrastruktury na potrzeby Mistrzostw Europy w Pike No:Znej EURO 2012; 4) modemizacj~ linii kolejowej Gdansk- Warszawa; 5) rozbudow~ tr6jmiejskiej sieci komunikacyjnej (drogowej, tramwajowej, kolejowej),

w tym budow~ kolei metropolitarnej oraz obwodnicy poludniowej.

Ocena popytu - badania6

Ponad 80% z 1200 badanych odnioslo si~ zyczliwie do idei powolania Muzeum, a 70% zadeklarowalo, ze jest zainteresowane wiz~ w Muzeum. Zaledwie 1,8% ocenilo projekt budowy Muzeum jako zdecydowanie zly, a 4,8% respondent6w zapowiedzialo, ze nie zamierza odwiedzic Muzeum. Najwi~cej pozytywnych deklaracji zlozyli mieszkancy Tr6jmiasta (56%) i zachodniej Polski (86% ). Bardzo pozytywny oddzwi~k zaznaczyl si~ r6wniez wsr6d mieszkanc6w Przemysla (42%), mimo znacznej odleglosci i potrzeby dlugiej podr6zy, oraz w mniejszym stopniu wsr6d mieszkanc6w Warszawy (25%). Mieszkancy pozostalych region6w

5 Gdansk- miasto projektow unijnych, Wydzial Promocji Urz¢u Miejskiego w Gdansku, Gdansk 2010. 6 Opracowano m.in. na podstawie: ll wojna swiatowa w pami~ci spoleczenstwa polskiego. Badania jakosciowe [na zlecenie Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku wykonal Pentor Research International], Warszawa 2009.

15

byli nieco mniej skorzy do zdecydowanych deklaracji, pomimo to zainteresowanie przyjazdem do Gdanska nalezy uznac za bardzo duze- od 21 do 23% respondent6w zlozylo takct deklaracj((.

Wykres 17: W Polsce ma powstac Muzeum II Wojny Swiatowej. Jak Pan(i) ocenia inicjatyw~

zbudowania w Polsce takiego muzeum?

5.zdecydowanie negatywnie

4.zdecydowani e pozytywnie

45%

1,4%

1. trudno

3. raczej pozytywnie

38,3%

Wykres 28: Prosz~ powiedziec, czy Pan(i) osobiscie jest zainteresowany(a) wizytq w Muzeum

II Wojny Swiatowej?

5.trudtw po·.:;tedzte< -----10,1~

4. zdecvdow.mte tak U,J"

1. zcte<v4owae n6e .... " 2. rlKzej nle

14,1"

~. rlKzfl tak

Jt,80-'

Profile demograficzne os6b oceniajctcych pomysl jako atrakcyjny, jak i tych kt6rzy deklarujct ch((c odwiedzenia Muzeum nie r6mict si(( od cech pozostalej cz((sci populacji. Set to osoby w wieku do 69 lat, z czego najwi((cej pozytywnych deklaracji zlozyly osoby w przedziale 30-39 lat (75%) oraz 50-59 lat (r6wniez 75% ). R6mice pomi((dzy pozostalymi przedzialami

7 1/ wojna .SWiatowa w pamiflci spoleczenstwa polskiego. Badania jakosciowe [na zlecenie Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku wykonal Pentor Research International], Warszawa 2009. 8 Ibidem

16

wiekowymi nie s~ jednak zbyt duze. Procent mlodziezy do 29 lat deklaruj~cy uznanie dla Muzeum i ch~c odwiedzin wynosi 68 %.

Wi~kszosc indagowanych os6b za optymalne miejsce budowy Muzeum uznalo Gdansk. W opinii wi~kszosci lokalizacja Muzeum byla traktowana jako swoista przeciwwaga dla Warszawy, posiadaj~cej juz wiele plac6wek muzealnych (przywolywano zwlaszcza Muzeum Wojska Polskiego oraz Muzeum Powstania Warszawskiego). Na korzysc Gdanska przemawia r6wniez fakt, ze miasto to jest powszechnie uznawane za miejsce symbolizuj~ce poc~tek II wojny swiatowej (a:l 45% respondent6w uwa:la Westerplatte za gl6wny symbol wojny, a Gdansk postrzega jako miasto nierozerwalnie zwi~zane z t~ tragediv. Do atut6w Gdanska zaliczano r6wniez atrakcyjnosc turystyczn~ tego miasta dla turyst6w z kraju i zagranicy, co w opinii respondent6w zapewni odpowiednio liczne grono odbiorc6w.

Badania rynku dowiodly, ze potencjalny gosc oczekuje od nowego Muzeum przede wszystkim wykorzystania najnowoczesniejszych technik ekspozycyjnych, w celu przyci~i~cia jego uwagi i umozliwienia mu ,wczucia si~" w atmosfer~ wydarzen i sytuacji opisywanych przez muzeum. Podkreslano fakt, ze najmlodsze pokolenia powoli trac~ mozliwosc zdobywania wiedzy o II wojnie swiatowej w domach, z opowiesci rodzic6w i dziadk6w. Jednoczesnie zas zainteresowanie wojn~ pozostaje duze, a spory interpretacyjne wok6l najr6:lniejszych zagadnien wojny wci'l_Z budz~ du:le emocje. St~d potrzeba utworzenia instytucji przekazuj~cej w spos6b przyst~pny i profesjonalny wiedz~ na temat II wojny swiatowej.

Prognoza odwiedzania Muzeum9

Analizuj~c przyszly rozw6j Muzeum nalezy zalozyc r6wnoczesne wyst~ienie w najblizszych latach kilku czynnik6w dodatnich, sprzyjaj~cych wydatnie wzrostowi frekwencji w Muzeum. Oto one:

1) Muzeum znajdzie si~ na liscie plac6wek, kt6rych odwiedzenie przez mlodziez szkoln~ calego kraju jest aktywnie rekomendowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i wojew6dzkie wladze oswiatowe;

2) realizacja kolejnych inwestycji sprzyjac b~dzie znacz~cej poprawie komunikacji i transportu w Gdansku10

;

3) poprawi si~ mozliwosc dojazdu do Gdanska z innych miejscowosci, zwlaszcza wojew6dztwa pomorskiego, a takZe dzi~ki realizacji kolejnych etap6w autostrady Al kujawsko-pomorskiego, l6dzkiego i mazowieckiego;

4) realizacja planowanych program6w w zakresie kultury11 sprzyjac b~dzie popularyzacji wizerunku Gdanska jako miasta kultury, w tym takZe - ustaleniu wamego miejsca Muzeum na turystycznych szlakach miasta;

5) Muzeum prowadzic b~dzie dzialania promocyjne w Polsce oraz poza jej granicami. Zaawansowane s~ starania o uzyskanie patronatu Parlamentu Europejskiego (Muzeum

9 Studium osz:pcowanie frekwencji w Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku, Pentor Research International (na zlecenie Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku),luty 2010 r. 10 Por. Gdansk - miasto projekt6w unijnych, UM w Gdansku, Gdansk 20 I 0. 11 Zalo:!enia realiz:pcyjne Programu ,Gdansk - kultura. Wolnosc kultury - kultura wolnosci" 2009 - 2015, Urntd Miejski w Gdansku, Gdansk 2010.

17

uzyskalo zapewnienie przewodnicz~cego Parlamentu Europejskiego o przychylnosci dla projektu i promes~ co do uzyskania patronatu). Dzi~ki tym dzialaniom stanie si~

plac6wk~ szeroko znan~ w kraju i za granic~ oraz uzyska status jednej z wizyt6wek Gdanska, obiektu kt6ry ,trzeba zwiedzic" w czasie wizyty w tym miescie.

Na mozliwosc wypracowania przez Muzeum statusu ,ikony" - jednego z najwaZniejszych, unikatowych obiekt6w Gdanska, wskazuj~ dane ze wspomnianych badan opinii publicznej z 2007 roku. Wybuch II wojny swiatowej jest w polskim spoleczenstwie jednym z najpopularniejszych skojarzen historycznych zwiltzanych z Gdanskiem (wykres 3). Z drugiej zas strony, Muzeum rna relatywnie mal~ konkurencj~. bowiem wsr6d atrakcji turystycznych Gdanska nie rna powszechnie znanego, masowo odwiedzanego obiektu muzealnego o tym charakterze (wykres 4).

Wykres 312: Prosz~ wymienic wszystkie wydarzenia historyczne, kt6re kojarzq si~ Panu(i)

z Gdanskiem ( og6l respondent6w)

80% 70%

60% SO% 40% 30% 20% 10%

0% ~-----~-------~------~------~-----~------~

~· ~~.,

i' .?J ~~

Na wykresie pominit:to o~owiedzl o ltteznej llczbie wskazan poniiej 3%.

• Kolejnywymieniony

• Pierwszywymieniony

N=1005

Wykres 413: Prosz~ wymienic wszystkie zabytki, muzea, koscioly, miejsca, kt6re kojarzq Panu(i)

z Gdanskiem ( cz€sto podr6iujqcy)

12 Dane: Program badowczy dla miasta Gdanska. Raport z badan TNS OBOP dla Demo effective launching (na zlecenie Urz~du Miejskiego w Gdaftsku), Gdansk 2009. 13 /bidem.

18

------------------------------------

6()0,{,

S()t'A,

400,{,

300,{,

20%

1004.

• Kelejnywymieniony

• Pierwszy wymieniony N=JD

Przyjmuj~c realistyczny scenariusz i wystqpienie w najblizszych latach czynnik6w sprzyjaj~cych wzrostowi frekwencji w Muzeum zaklada si~, ze plac6wka ta b~dzie oddzialywac nie tylko na Tr6jmiasto, ale tez na cale wojew6dztwo pomorskie. Tak wi~c rdzeniow~ grup~ docelow~ Muzeum stan~ si~ nie tylko mieszkaiicy Tr6jmiasta, ale tak.ze dorosli i mlodziez szkolna mieszkaj~cy w calym wojew6dztwie. Przyjmuj~c wyj~tkowosc tej plac6wki na mapie muzealnej Europy nalezy przyj~c r6wniez jako pewnik, ze zostanie ona zauwa.zona przez opini~

mi~dzynarodow~ i turyst6w przybywaj~cych do Gdaiiska. Wysokie zainteresowanie plac6wk~ potwierdzaj~ liczne artykuly prasowe dotyc~ce powstaj~cego Muzeum.

Tabela 1. Liczba mieszkaiic6w Gdaiiska, Tr6jmiasta oraz wojew6dztwa pomorskiego

w wojew6dztwie

wGdansku w Tr6jmidcie pomorskim

z wylqczeniem Tr6jmiasta

Liczba mieszkanc6w 455 581 743 659 1475 841

Liczba mieszkanc6w 321 526 520 561 1060 439

w wieku 15-64 lata

Liczebnosc rocznika 4 000-4 300 6 693 13527 mlodziezy szkolnej

Przyjmuje si~, ze: 1) okolo jednej trzeciej mieszkaiic6w wojew6dztwa pomorskiego (bez Tr6jmiasta) w wieku

15-64lata (328 736) to osoby zainteresowane wizyt~ w Muzeum; 2) w ci~u roku co trzecia taka osoba zrealizuje deklarowany zamiar odwiedzenia Muzeum

(115 057).

19

Zaklada si~ tez, ze Muzeum odwiedut dwa roczniki mlodziezy szkolnej (27 054 osoby) z terenu wojew6dztwa pomorskiego (nie wliczajftc Trojmiasta).

Populamosc Muzeum, moda na jego odwiedzanie, liczne informacje w mediach i przewodnikach oraz znacutce miejsce na ustalonych spolecznie szlakach turystycznych sprawi~ ze plac6wka ta osiflgflie jeden z najwyzszych w Polsce wskamik6w frekwencji.

Tabela 2. Turysci odwiedzajftCY wojew6dztwo pomorskie

zainteresowani wskainik Ostateczna

Liczebnosc wizytq w Muzeum realizacji c~ci liczba os6b

odwiedzenia odwiedzajqcych (31%)

Muzeum Muzeum

W celach turystycznych 2400000 744000 0,15 111600 oraz wypoczynkowych

W celu odwiedzenia 888 000 275 280 0,1 27528

krewnych i znajomych

W ramach wyjazd6w 185 000 57 350 0,1 5735

slutbowych

PrzyjmujftC te zalozenia szacuje si~ potencjalnfl srednift rocznfl frekwencj~ w Muzeum nast~pujftco:

Tabela 3. Oszacowanie potencjalnej frekwencji w Muzeum

Turysci odwiedzajqcy wojew6dztwo pomorskie

Zainteresowani Muzeum Dwa roczniki

mieszkancy wcelu mlodziety szkolnej w celach turystycurych odwiedzenio w ramach wyjazd6w

w wieku 15-64lata oraz wypoc:zynkowych krewnych stu=bowych i znajomych

112961 13386 Tr6jmiosta

111600 27528 5735 Pozos tale

miejscowosci woj. 115 057 27054 pomorskiego

W SUMIE: 413 321

Przy realizacji tego scenariusza Muzeum pod wzgl~dem frekwencji znajdzie si~ w scislej czol6wce muze6w w Polsce.

Wykres 5. Prognoza frekwencji w Muzeum na tie frekwencji w wybranych muzeach o podobnym profilu tematycznym w Polsce, w 2009 r.

20

1400000 -

1200000 \

1= f\~ 400000 /

200000 ~-0 l:

.------------------------------------ -• Panstwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w OswiE:cimiu

• Muzeum Powstania Warszawskiego

a Muzeum II Wojny Swiatowej (o,z.;( ')Wame)

• Muzeum Wojska Polskiego

a Muzeum Narodowe w Warszaw1f'

aladH~ta Narodowa Galericl Sztuf,l

Analiza SWOT Programu

Mocne strony: 1) Mi~dzynarodowy i unikalny w swiecie wymiar Programu, skierowany do odbiorc6w

z r6Zilych kraj6w i kultur; 2) Uczynienie z polskiej instytucji kultury animatora nowoczesnej dyskusji o wojnie,

pami~ci historycznej i pojednaniu w Polsce i w Europie; 3) Kompatybilnosc Programu z polityk~ kulturaln~ Gdailska, w tym z innymi inicjatywami

kulturalnymi, spolecznymi i historycznymi - z Europejskim Centrum Solidarnosci, z muzeami oraz instytucjami miejskimi;

4) Walory ekonomiczne projektu zakladaj~ce duze wlasne wplywy z bilet6w (na poziomie do 2.700.000 zl rocznie)- nie licz~c zysk6w innych, np. z dzialalnosci wydawniczej;

5) Mechanizmy kontroli trwalosci pozwalaj~ce na utrzymanie standardu nowoczesnej instytucji kultury po zakonczeniu inwestycji;

Stabe strony: 1) Potrzeba wzmocnienia rozwhtzail systemowych w zakresie turystyki muzealnej; 2) Mozliwy wzrost koszt6w muze6w uzalemiony od sytuacji rynkowej.

21

Szanse: 1) Zaszczepienie w swiadomosci spolecznej idei turystyki muzealnej, jako sposobu nie tylko

sp~dzania wolnego czasu, ale jednoczesnie jako rozwoju ekonomicznego i spolecznego; 2) Stymulacja rozwoju cz~sci miasta b~d~cej do tej pory jego obrzezem, a takZe rozw6j

gospodarczy regionu; 3) Du:le zainteresowanie wladz miejskich projektem, przekladaj~ce si~ na wsparcie

organizacyjne, a niekiedy fmansowe; 4) Stymulacja badan historycznych, projekt6w dokumentacyjnych dotycz~cych sfery

pami~ci II wojny swiatowej, a takZe stymulacja edukacji i dydaktyki wszystkich szczebli;

5) Podniesienie rangi i znaczenia regionalnych instytucji kulturalnych, wsp6lpracuj~cych zMuzeum.

Zagrozenia: 1) Skomplikowanie i przewleklosc procedur przetargowych; 2) Wzrost cen i uslug na rynku; 3) Uzalemienie od mozliwosci budzetu MKiDN wysokosci dofmansowania dzialalnosci

Muzeum po zakot1czeniu budowy na poziomie adekwatnym do mi~dzynarodowej rangi instytucji.

22

III. Cel og6Iny, gl6wny i cele szczeg6lowe Programu

Celem ogolnym Programu jest zwi~kszenie atrakcyjnosci Polski i regionu pomorskiego poprzez budow~ nowoczesnej instytucji muzealnej, b~dctcej w istocie osrodkiem edukacyjno-badawczym o znaczeniu mi~dzynarodowym, oraz wykorzystanie polskiej tradycji walki z totalitaryzmem i zniewoleniem, b~dctcej polskim wkladem w swiatowe dziedzictwo wolnosci. Celem Programu jest wi~c czynne wlctczenie si~ Polski do mi~dzynarodowej dyskusji na temat pami~ci

historycznej, tozsamosci i tradycji naszego kontynentu. Sluzyc to b~dzie pokazaniu wielkiego wkladu Polski, kraju cenictcego nade wszystko wolnosc, w kultur~ Europy, a tak.ze calego swiata.

Celem glownym jest stworzenie nowoczesnego Muzeum, w kt6rym opowiedziana zostanie historia wojny we wszystkich jej aspektach. Ka.zdy nar6d rna wlasne wyobra.zenia o wojnie, kazdy skupia si~ na swoich cierpieniach, kreujctc wlasnct pami~c o przeszlosci. Dla jednych wojna rozpocz~la si~ w 1939, dla innych- w 1940 albo w 1941 roku. Nie rna tez zgody co do jej wyniku. Dla narod6w Europy Srodkowo-W schodniej zakonczyla si~ drugct niewolq, przyniesionq_ przez Zwictz.ek Radziecki. W tym samym czasie Zach6d swi~towal zwyci~stwo nad faszyzmem. Muzeum poka.ze swiatu, ze to Polacy jako pierwsi sprzeciwili si~ Hitlerowi, w imi~ wolnosci i podstawowych ludzkich wartosci. Jednoczesnie towarzyszyc temu b~dzie przedstawienie doswiadczen innych narod6w, podbijanych i okupowanych, stawiajctcych op6r, walcZctcych nie tylko na frontach, w podziemiu, ale tez poprzez akcje cywilnego nieposluszenstwa. Wsp6lnota i odmiennosc los6w poszczeg6lnych kraj6w powinna si~ zlozyc na pelen obraz najwamiejszego i najtragiczniejszego wydarzenia XX wieku, kt6rym byla II wojna swiatowa.

Cele te realizowane b~dct poprzez cele szczeg6lowe: 1) stworzenie nowoczesnej wystawy stalej; 2) tworzenie i pozyskiwanie od innych podmiot6w wystaw czasowych; 3) gromadzenie, opracowywanie i udost~pnianie zbior6w zwictzanych z gl6wnym

przeslaniem Muzeum; 4) prowadzenie dzialalnosci edukacyjnej, samodzielnie i przy wsp6lpracy z innymi

podmiotami; 5) inicjowanie i koordynacja projekt6w naukowych oraz projekt6w dokumentacyjnych,

WictZClcych si~ z popularyzacjct wiedzy i utrwalaniem pami~ci 0 II wojny swiatowej; 6) stworzenie i prowadzenie biblioteki, gromadzq_cej swiatowq_ literatur~ historycznq_

dotyCZctCCl II wojny swiatowej; 7) prowadzenie dzialalnosci wydawniczej, w tym opracowywanie, publikowanie

i rozpowszechnianie wydawnictw z zakresu statutowej dzialalnosci Muzeum.

W realizacji tych cel6w Muzeum wspierajct dwa niezalezne od siebie ciala doradcze: Rada Muzeum oraz Kolegium Programowe. W sklad tych gremi6w wchodzct wybitni historycy (z Polski, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Ukrainy, Rosji, Izraela oraz Stan6w Zjednoczonych), muzealnicy, dziennikarze i kombatanci. Przewodniczctcym Rady Muzeum wybrany zostal w kwietniu 2009 r. Andrzej Przewomik, sekretarz Rady Ochrony Pami~ci Walk i M~czenstwa. Od grudnia 2010 r. funkcj~ t~ pelni prof. Bogdan Chrzanowski. Obradom Kolegium Programowego przewodniczy prof. Norman Davies.

23

Tabela 4. Cel og6lny realizacji Programu

Cel og61ny Wskainik Spos6b Wartosc Wartosc mierzenia bazowa docelowa

2010 2014/2015

1. Zwi~kszenie Liczba ewidencja 0 413.321

atrakcyjnosci i prestizu odwiedzajllcych

Polski poprzez budow~ (w tym goscie z

nowoczesnej instytucji zagranicy)

muzealnej, b~dq_cej w istocie osrodkiem edukacyjno-

badawczym o znaczeniu ponadregionalnym i

mi~dzynarodowym oraz wykorzystanie polskiej tradycji walki z totalitaryzmem, b~dq_cej

wamq_ cz~sciq_ swiatowego dziedzictwa wolnosci.

2. Wlq_czenie si~ Polski do Liczba wdroi:onych Sprawo- 1 12

mi~dzynarodowej dyskusji o projekt6w zdawczosc

pami~ci historycznej. dokumentacyjnych, badawczych, edukacyjnych okreslonych w celach szczeg61owych

Tabela 5. Cel gl6wny realizacji Programu

Celgt6wny Wskaznik Spos6b Wartosc Wartosc mierzenia bazowa 2010 docelowa

2014

Stworzenie paiistwowej Kompleks Odbi6r prac - 0 1 instytucji kultury o randze muzealny dokumentacja

mi~dzynarodowej,

gromadzq_cej zbiory i

upowszechniajq_cej wiedz~ o II wojnie swiatowej, oraz piel~gnujq_cej pami~c o jej ofiarach i bohaterach

24

Tabela 6. Cele szczeg6lowe realizacji Programu

Cele szczeg6towe Wskatnik Sposob Wartosc Wartosc mierzenia bazowa docelowa

2010 2014 Stworzenie nowoczesnej M:t Dokumentacja, 0 4200m:l

narracyjnej wystawy stalej odbi6r

Tworzenie i pozyskiwanie M:t Dokumentacja, 0 1300m:l

od innych podmiot6w odbi6r

wystaw czasowych

Gromadzenie, Liczba ewidencja 0 4000

opracowywanie i eksponat6w

udost~pnianie zbior6w

zwi¥anych z gl6wnym przeslaniem Muzeum

Prowadzenie dzialalnosci Liczba Dokumentacja 5 20

edukacyjnej o charakterze przedsi~wzi~c (sprawo-

krajowym oraz zdawczosc)

mi~dzynarodowym,

samodzielnie

i przy wsp6lpracy z innymi

podmiotami

Inicjowanie i koordynacja Liczba Dokumentacja 4 12

projekt6w naukowych oraz przedsi~wzi~c (sprawo-

projekt6w zdawczosc)

dokumentacyjnych, a takze

projekt6w wi~cych si~ z popularyzacjq_ wiedzy

i utrwalaniem pami~ci o

II wojnie swiatowej

Prowadzenie biblioteki, Liczba Katalog- 500 5000

gromadzq_cej swiatowq_ wolumin6w inwentarz

literatur~ historycznq_

dotyczq_cq_ II wojny

swiatowej

Opracowywanie, Liczba Sprawo- 1 10

publikowanie i publikacji zdawczosc

rozpowszechnianie

wydawnictw z zakresu

statutowej dzialalnosci

Muzeum

25

------------------~

Tabela 7. Efekty rzeczowe realizacji projektu Programu

Wskazniki opisuj~ce efekty Jednostka miary Wartosci z zakresu dzialalnosci kulturalnej

Powierzchnia nowego obiektu m;.: Do23000m;.: infrastruktury kulturalnej i edukacyjnej Powierzchnia terenu przynaleznego do Muzeum, m;.: 17 095 b~d~tcego integraln~t cz~sci~t zalozenia przestrzennego Liczba obiekt6w wyposa:lonych szt. 1

Bezposrednim efektem realizacji Programu, widocznym po jego zakonczeniu b~dzie przede wszystkim zwi~kszenie dost~pu do kultury i edukacji, a takZe zachowanie pami~ci o dziejowej tragedii, jak~t byla II wojna swiatowa.

W sferze zysku narodowego b~dzie to wielka promocja Polski w swiecie, jako kraju realizuj~tcego program zbliZenia ludzi - poprzez kultywowanie pami~ci o przeszlosci, poszukiwanie tego co l~tczy narody, a nie dzieli. Polska zyska dzi~ki Muzeum mozliwosc kreowania wyobra:len o przeszlosci w Europie i na swiecie, zyskuj~tc atuty w walce z pojawiaj14:cymi si~ w mediach swiatowych krzywdz~tcymi okresleniami ,polskie obozy koncentracyjne". Wreszcie dzi~ki Muzeum zostanie pokazany rzeczywisty wklad Polski w zwyci~stwo nad III Rzesz~t. Symbol Polski jako pierwszej ofiary Hitlera, a takZe jako pierwszej sHy, kt6ra podj~la walk~ o wolnosc zostanie tym samym przeniesiony do pami~ci europejskiej. W sferze zysku spolecznego nast~tPi wzbogacenie tradycyjnej dla naszego kraju narracji o wydarzeniach II wojny swiatowej, poprzez pokazanie dorobku spoleczenstwa okupowanej Polski samoorganizuj~tcego si~ do walki i oporu. Wskazanie dorobku Polskiego Pailstwa Podziemnego 1939-1945 (w tym tajnego nauczania, pomocy spolecznej, walki cywilnej) stanowic b~dzie podwaliny dumy z osi~i~c wlasnego kraju - w tym spolecznej samoorganizacji, a nie tylko walki zbrojnej, prowadzonej kosztem wielkich ofiar. Przyczyni si~ to do wzmocnienia obywatelskiego i spolecznikowskiego etosu, kt6rego potrzeba jest tak bardzo aktualna. Muzeum b~dzie wplywalo takZe na utrwalenie pami~ci o bohaterach naszej przeszlosci i b~dzie mialo mozliwosc propagowania w kraju i zagranic~t wartosci przez nich reprezentowanych ( ojciec Maksymilian Kolbe czy rotmistrz Witold Pilecki).

W sferze zysku osobistego Muzeum postrzegane b~dzie - jak nalezy s~tdzic - jako instytucja integruj~tca wok6l siebie srodowisko badaczy- historyk6w, edukator6w, mlodziezy i organizacji pozarZ~tdowych, nastawionych na blisk~t wsp6lprac~ z partnerami spoza Polski. Motywowac b~dzie ono do pozytywnego samookreslenia si~ wsr6d narod6w swiata oraz ksztahowac dum~ wlasn~t, narodow~t i lokaln~t.

W sferze zysku ekonomicznego mozna wymienic zwi~kszenie ruchu turystycznego i pobudzenie gospodarki regionalnej, w tym stworzenie nowychmiejsc pracy.

26

Schemat przeplywu informacji, danych Programu:

sprawozdan dotyc~cych wskaznikow realizacji

lnstytucje zewn~trzne

(wtasciwi ministrowie, Sejm, Senat, NIK, etc.)

-Minister

wtasciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego

II MKiDN

Departament Finansowy

~

MKiDN

Departament Dziedzictwa Kulturowego

II Muzeum II Wojny Swiatowej

Dyrektor Muzeum

I Muzeum II Wojny Swiatowej

Gt6wny Ksi~gowy

~~

Zarz<idzajCICY \ Muzeum II Wojny Swiatowej

projektem

v' Pracownik odpowiedzialny za inwestycje

27

IV. Okreslenie zgodnosci Programu ze ,Strategiq Rozwoju Kraju 2007-2015", ,Strategiq Rozwoju Wojew6dztwa Pomorskiego", ,Strategiq Rozwoju Turystyki w wojew6dztwie pomorskim na lata 2004-2013", ,,Strategiq Rozwoju Produkt6w Turystycznych Wojew6dztwa Pomorskiego na lata 2008-2013", ,Strategiq rozwoju Gdaiiska do roku 2015" oraz strategicznymi dokumentami europejskimi

Nalezy zaznaczyc, ze wybudowanie w Gdansku do roku 2014 nowoczesnego Muzeum pOSWiftCOnego jednej Z najwaz.niejszych tragedii W dziejach swiata W pelni odpowiada priorytetom przyjfttym przez Radft Ministr6w, ujfttym w dokumencie zatytulowanym ,Strategia Rozwoju Kraju 2007- 2015". W szczeg6lnosci nalezy wymienic priorytet II ,,Poprawa stanu infrastruktury technicznej i spolecznej".

Zapisano w nim ,Wspierana bftdzie budowa i modemizacja obiekt6w kultury na poziomie og6lnokrajowym ( ... ). Nowoczesne, dostosowane do wsp6lczesnego konsumenta obiekty przyczyni£t sift do promocji kultury narodowej i swiatowej oraz posluz£t integracji i wymianie miftdzynarodowej, a ponadto przyczyni£t sift do uzupelnienia oferty turystycznej i zagospodarowania czasu wolnego mieszkanc6w." Jednoczesnie nowe Muzeum zajmie poczesne miejsce na turystycznej mapie wojew6dztwa pomorskiego i miasta Gdansk. Ze wzglftdu na atrakcyjn£l lokalizacjft - w poblizu planowanej, nowej dzielnicy o funkcjach mieszkaniowo­uslugowych, niedaleko drugiego wamego punktu, Europejskiego Centrum Solidamosci -przyszle Muzeum rna wielk£t szansft stac sift jedn£l z najwamiejszych atrakcji miasta, celem wycieczek krajowych i zagranicznych. W efekcie Muzeum przyczyni sift nie tylko do rozwoju kulturalnego, ale takZe do rozwoju gospodarczego miasta i regionu. Tak stalo sift w wielu miastach Europy, jak chociaz.by w Manchesterze, gdzie budowa Imperial War Museum North zdynamizowalo rozw6j gospodarczy postindustrialnej dzielnicy, a w efekcie r6wniez calego miasta (nie m6wi£tc juz o skutkach w sferze nauki i edukacji).

Waz.nym wkladem w realizacjft zalozen ,Strategii Rozwoju Kraju" bftdzie utworzenie w Muzeum prftmego osrodka badan naukowych. WielOW£ltkOWOSC i skala II wojny swiatowej oraz wieloletnie zaniedbania siftgaj£lce czas6w komunistycznych sprawiaj£t, ze wiele aspekt6w tej tragedii nie zostalo dotychczas przebadanych lub tez wyniki dotychczasowych badan nalezy zweryftkowac. Muzeum aspirowac bftdzie do miana czolowego osrodka badan nad II wojn£l swiatow£t, ze szczeg6lnym uwzglct?dnieniem komparatystyki. Ambicj£l tworz£lcego siC~? zespolu badawczego bftdzie koordynacja prac badawczych w skali Europy. Bftdzie sift to odbywac miftdzy innymi poprzez organizowanie seminari6w i konferencji naukowych, gromadZ£tcych polskich i zagranicznych historyk6w, wreszcie wsp6lne inicjatywy wydawnicze dotycZ£tce edycji r6mego typu ir6del, a takZe syntez i monografii historycznych.

Wraz z badaniami naukowymi kontynuowane i rozwijane bftd£t takZe zapocz£ltkowane przez Muzeum programy popularyzacji wiedzy o II wojnie swiatowej. W miarft rozwoju Muzeum intensyfikowany bct?dzie jego wymiar miftdzynarodowy, zwlaszcza poprzez ujftcia por6wnawcze. Organizowane bct?d£l r6mego rodzaju cykle wyklad6w otwartych, zajct?cia seminaryjne,

28

warsztatowe, wreszcie konkursy szkolne, projekcje filmowe i multimedialne, warsztaty :lr6dlowe. Istotnym elementem dzialalnosci Muzeum b~dzie oryginalna oferta edukacyjna dla os6b niepelnosprawnych (r6wniez ten cykl zostal juz zainicjowany).

Wypelnieniem jednego z zalozen ,Strategii Rozwoju Kraju" b~dzie r6wniez inicjowanie i kontynuowanie popularyzacji dzialan Muzeum w Internecie. Planuje si~ wirtualne zwiedzanie wystaw muzealnych, a takze Pola Bitwy Westerplatte, b~dll.cego pod opiekll. merytorycznll. Muzeum (to drugie zostanie wdrozone w 2011 r., a wi~c jeszcze przed otwarciem Muzeum).

Kolejnym elementem realizacji zalozen strategii rozwoju kraju jest tak:le rozw6j dzialalnosci wydawniczej. Muzeum nadal b~dzie wydawalo lub wspieralo wydawanie publikacji naukowych poswi~conych r6:lnym zagadnieniom drugiej wojny swiatowej.

Wa:lnll. CZ~Scill. dzialalnosci Muzeum b~dzie gromadzenie zbior6w z okresu II wojny swiatowej. Pozyskiwanie i wlll.czenie do obiegu naukowego niewykorzystanych dotll.d jako :lr6dlo historyczne pamill.tek osobistych, pozwoli na odkrycie lub pelniejsze wyjasnienie kolejnych aspekt6w wojny, odslaniajll.c jednoczesnie jej ludzki dramat. Zgromadzone przez Muzeum zbiory zostanll. wlll.czone w ekspozycj~ gl6wnll. lub stan~\. si~ elementem wystaw okolicznosciowych i czasowych organizowanych przez Muzeum.

Nalezy tak:le podkreslic zgodnosc planu budowy Muzeum z celami strategicznymi wojew6dztwa pomorskiego, zawartymi w dokumencie pt. ,Strategia Rozwoju Wojew6dztwa Pomorskiego", uchwalonym w 2000 r. przez Sejmik Wojew6dztwa (aktualizacja w 2005 r.). Strategia obejmuje 14 cel6w uj~tych w 3 priorytety. Zapisano w nim: ,Turystyka stanowi wa:lny sektor gospodarki regionalnej, istotny m.in. z punktu widzenia wzrostu zatrudnienia ( ... ) Regionalne produkty turystyczne nie Sll. jeszcze dostatecznie wypromowane, a oferta turystyczna - wei¥ nie dose zr6znicowana, co utrudnia wydluzenie sezonu turystycznego". Budowa Muzeum realizuje eel strategiczny nr 3 - rozw6j spoleczenstwa obywatelskiego, sformulowany w Priorytecie Sp6jnosc. Realizacja inwestycji muzealnej przyczyni si~ do wzbogacenia oraz uatrakcyjnienia oferty kulturalnej skierowanej do mieszkanc6w regionu. Realizacja celu nr 3 nastll.Pi poprzez dzialalnosc Muzeum promujll.Cll. postawy obywatelskie, dzialalnosc spolecznll. i edukacj~ mlodziezy.

Projekt Muzeum wpiSUJe si~ ponadto w realizacj~ Priorytetu Dost~pnosc w zakresie celu strategicznego nr 3 - Lepszy dost~p do infrastruktury spolecznej, zwlaszcza w obszarach strukturalnie slabych. Muzeum poprzez SWI\. dzialalnosc, bogafll. ofert~ edukacyjnll. i naukowll. stworzy warunki do integracji oraz aktywizacji spolecznosci lokalnej, a jego pacyfistyczna -gl~boko humanistyczna i patriotyczna aktywnosc, b~dzie promowala postawy obywatelskie, wolnosciowe oraz tolerancj~ jako srodek zblizajll.CY narody.

Powstanie Muzeum przelozy si~ na zwi~kszenie liczby naplywajll.cych do miasta turyst6w i dalsZI:l aktywizacj~ bran:ly uslug turystycznych w miescie i regionie. Ponadto Muzeum, jako obiekt otwarty przez caly rok, b~dzie przyci~alo turyst6w tak:le w sezonach dotychczas mniej popularnych wsr6d turyst6w krajowych i zagranicznych (tak jak jest to w innych miastach

29

europejskich, gdzie rozwini~ta jest mocno tzw. turystyka muzealna). Wamym czynnikiem aktywizacji bylyby przybywajq_ce do miasta wycieczki mlodziezy szkolnej.

W efekcie po otwarciu Muzeum spelniony zostanie postulat wydluzenia sezonu turystycznego w wojew6dztwie pomorskim, zawarty w Strategii Rozwoju Wojew6dztwa Pomorskiego. Pami~tac nalezy w tym kontekscie takZe o Europejskim Centrum Solidamosci powstajq_cym r6wnolegle w Gdansku. Dzi~ki tym dw6m instytucjom kultury, skupiajq_cym si~ na badaniu i rozpowszechnianiu wiedzy o dw6ch najwamiejszych wydarzeniach z najnowszej historii Gdanska, wydarzeniach, kt6re wywarly wplyw na histori~ Europy i Swiata, mozliwe b~dzie skuteczne promowanie miasta i regionu jako celu wycieczek. Dzi~ki nowej ofercie kulturalnej mozliwa b~dzie zmiana profilu odwiedzin miasta przez turyst6w ze wspomnianych w badaniach Szwecji i Wielkiej Brytanii, a takZe innych kraj6w.

Tworzenie Muzeum i Europejskiego Centrum Solidamosci odpowiada takZe zawartemu w ,Strategii Rozwoju Turystyki w Wojew6dztwie Pomorskim na lata 2004-2013" Priorytetowi 3, kt6rym jest tworzenie markowych produkt6w turystycznych. Nalezy podkreslic, ze oferta Muzeum ulega wzmocnieniu poprzez r6wnolegle tworzenie odmiennej co do tresci, ale bardzo wymownej i osadzonej w polskiej oraz gdanskiej specyfice, ofercie muzealnej, edukacyjnej i koncertowej Europejskiego Centrum Solidamosci. Jak dowodzq_ badania socjologiczne Muzeum jest postrzegane jako kapital Gdanska i calego regionu. Zaangazowanie wladz miasta w realizacj~ tego projektu (przekazanie dzialki budowlanej wartosci ponad 53 min zlotych) swiadczy o tym, ze harmonijna wsp6lpraca mi~dzy samorzq_dem a panstwowq_ instytucjq_ kultury, jakq_jest Muzeum, b~dzie w przyszlosci rozwijana dla dobra spolecznosci lokalnej i calej Polski. Obie strony nie majq_ wq_tpliwosci, ze dobrem tym b~dzie polski wklad w dyskurs o pami~ci historycznej oraz w mi~dzynarodowq_ wymian~ naukowq_. Cel ten b~dzie realizowany przez Muzeum w partnerstwie z Europejskim Centrum Solidamosci. Dzi~ki temu obie instytucje majq_ szans~ stac si~ unikatowq_ atrakcjq_ turystycznq_ i bardzo wamymi celami wizyt turyst6w przybywajq_cych do miasta. W zamierzeniu kierownictwa tych instytucji majq_ one stac si~

wamymi symbolami Gdanska oraz calej Polski - jako miasta i kraju, w kt6rym zacz~lo si~ przelamywanie ograniczen, jakie przyniosla Europie II wojna swiatowa. Ze wzgl~du na znaczenie obydwu tych instytucji dla regionu i Polski powinny one otrzymac charakter priorytetowy.

Stworzenie Muzeum wpisuje si~ ponadto w przyj~tq_ przez Sejmik Wojew6dztwa Pomorskiego i ogloszonq_ w 2004 r. ,Strategi~ Rozwoju Produkt6w Turystycznych Wojew6dztwa Pomorskiego na lata 2008-2013", kt6rej celem jest wykreowanie szeregu produkt6w turystycznych o znaczeniu og6lnokrajowym i mi~dzynarodowym oraz wspieranie ich rozwoju. Budowa Muzeum o charakterze mi~dzynarodowym, w kt6rym b~dzie opowiadana historia II wojny swiatowej poszerzy diametralnie ofert~ turystycznq, przyciq_gajq_c r6wniez turyst6w zagranicznych. B~dq_ oni mieli pow6d odwiedzenia Gdanska r6wniez poza sezonem letnim. Atrakcyjnosc tej oferty zostanie dodatkowo zwi~kszona poprzez sprz~zenie jej z propozycjq_ muzealnq, koncertowq_ i edukacyjnq_ Europejskiego Centrum Solidamosci.

30

Projekt budowy Muzeum wpisuje si~ w dokument ,Strategia rozwoju Gdaftska do roku 2015", przyj~ty przez Rad~ Miasta w 2005 r. Wskazuje on, ze kultura miasta rozumiana zar6wno jako dziedzictwo materialne, jak i kultura duchowa, jest czynnikiem wyr6rniaj~cym Gdansk od wielu innych miast, z uwagi na jej unikatowosc i oryginalnosc. Budowa Muzeum przyczyni si~ do wzmocnienia tworz~cej si~ tozsamosci Gdaftska i Polski jako miejsca ruch6w wolnosciowych i walki o ludzk~ godnosc w najtrudniejszych wojennych momentach dziej6w czlowieka.

Sztandarowym celem projektu budowy Muzeum jest wyodr~bnienie wsp6lnej przestrzeni kulturowej dla narod6w Europy. W tym wzgl~dzie projekt jest zgodny z celami strategicznymi polityki kulturalnej okreslonymi przez Uni~ Europejsk~ zwlaszcza z artykulem 151 Traktatu Wsp6lnot Europejskich, w oparciu o kt6ry Komisja Wsp6lnot Europejskich w dniu 10 maja 2007 r. wydala Komunikat dotycz~cy ,,Europejskiej agendy kultury w dobie globalizacji swiata" [COM(2007)242]. W Komunikacie po raz pierwszy pojawiaj~ si~ cele ,,Europejskiej agendy kultury" b~d~ce wyznacznikiem dzialaft UE w przyszlosci:

3) propagowanie r6rnorodnosci kulturowej i dialogu mi~dzykulturowego (agenda nr 1); 4) propagowanie kultury w celu pobudzania kreatywnosci w ramach strategii lizbonskiej na

rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (agenda nr 2); 5) propagowanie kultury jako istotnego elementu w stosunkach mi~dzynarodowych Unii

(agenda nr 3 ).

Rada Unii Europejskiej podkreslaj~c. ze kultura i tw6rczosc s~ istotnymi bodZcami do rozwoju osobistego, sp6jnosci spolecznej, wzrostu gospodarczego, tworzenia nowych miejsc pracy, innowacji i konkurencyjnosci uchwalila w dniu 16 listopada 2007 r. ,,Rezolucj~ dotycz~c~

europejskiego planu dzialaft na rzecz kultury" (2007/C 287/01). W jej celach szczeg61owych odnosz~cych si~ do celu strategicznego jakim jest propagowanie kultury jako katalizatora tw6rczosci w ramach strategii lizbonskiej na rzecz wzrostu, zatrudnienia, innowacji i konkurencyjnosci zapisano m.in.:

1) promowanie dziedzictwa kulturowego, zwlaszcza poprzez przemieszczanie kolekcji oraz wspieranie procesu cyfryzacji, maj~c na wzgl~dzie popraw~ dost~pu ludnosci do r6mych kulturowych i j~zykowych form wyrazu;

2) propagowanie lepszego wykorzystania wzajemnych zwi~zk6w mi~dzy kultur~

a edukacj~ w szczeg6lnosci poprzez wspieranie edukacji artystycznej i aktywnego uczestnictwa w dzialalnosci kulturalnej, maj~c na wzgl~dzie rozw6j kreatywnosci i innowacyjnosci, dolozenie staraft w celu zapewnienia mozliwosci szkolenia z dziedziny biznesu i przedsi~biorczosci osobom dzialaj~cym zawodowo w brafiZy kultury i brafiZy tw6rczej.

W zal~czniku do rezolucji zawieraj~cym priorytetowe obszary dzialan na lata 2008-2010 zaplanowano m.in. promowanie dost~pu do kultury, w szczeg6lnosci przez promowanie dziedzictwa kulturowego, r6rnorodnosci j~zykowej, cyfryzacji, turystyki kulturalnej, wzajemnych zwi<tZk6w z edukacj~ zwlaszcza edukacj~ artystyczn~ i cz~stszego

przemieszczania kolekcji dziel sztuki (Priorytet 2). Natomiast w ,Konkluzjach Rady i przedstawicieli rz~d6w panstw czlonkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac w dziedzinie kultury na lata 2008-2010" (2008/C 143/06) w odniesieniu do Priorytetu 2 przed

31

panstwami czlonkowskimi postawiono eel zdefiniowany jako: osil:lglli~cie efektu synergii [kultury] z edukacj~.

Program wpisuje si~ w powyzsze zalozenia polityki kulturalnej Unii Europejskiej przez wspieranie modemizacji bazy materialnej instytucji kultury oraz digitalizacj~ zasob6w dziedzictwa kulturowego. Poprawia dost~p do kultury i uczestnictwo w kulturze oraz rozwija mozliwosci wspierania nieformalnej edukacji historycznej i kulturalnej.

32

V. Priorytety oraz kierunki interwencji w zakresie terytorialnym - na terenie miejskim i w wojew6dztwie

J ak wynika z analizy popytu na Muzeum, zasi~g oddzialywania tej panstwowej instytucji kultury b~dzie wojew6dzki, regionalny, og6lnopolski, a takZe og6lnoeuropejski.

Wojew6dztwo pomorskie to teren o duzym potencjale spolecznym i gospodarczym, stanowictcy integralnil_ cz~sc polskiego oraz europejskiego regionu baltyckiego. Na Mierzei Wislanej wojew6dztwo graniczy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Nadmorskie polozenie warunkuje silne powiil_zanie gospodarki regionu z gospodarkil_ morskil_.

Oddzialywanie Muzeum b~dzie mialo takZe charakter regionalny - w stopniu najsilniejszym -jak wynika z analiz popytu przyciqgac b~dzie turyst6w z teren6w sil_Siednich - Pomorza Zachodniego, Kujaw, Warmii i Mazur. Og6lnopolskie oddzialywanie nowoczesnej wystawy gl6wnej i Muzeum, jako osrodka naukowego oraz edukacyjnego potwierdzili swym autorytetem czlonkowie Rady Muzeum i Kolegium Programowego, wybitni naukowcy i muzealnicy. Inicjatywa utworzenia Muzeum to takZe idea stworzenia nowoczesnego centrum badan nad II wojnil_ swiatowil_, tematem - paradoksalnie pomijanym coraz cz~sciej w polskiej historiografii.

W zwi¢u z mi~dzynarodowym charakterem instytucji i narracjil_ uwzgl~dniajil_Cil. rome -zagraniczne perspektywy, Muzeum stanie si~ miejscem odwiedzanym r6wniez przez turyst6w zagranicznych. B~dzie powodem do ich aktywnosci i odwiedzenia Gdanska poza tradycyjnym sezonem letnim. Wskazujil_ na to trendy w rozwoju swiatowej turystyki muzealnej i turystyki kulturowej, kt6ra uaktywnia si~ w spokojniejszych porach roku, tj. poza lipcem i sierpniem. Uczestniczil_ w nich bardziej wymagajil_cy turysci, zainteresowani sferil_ szeroko pojmowanej kultury. Pod tym wzgl((dem oferta Muzeum b((dzie sprz((zona z ofertil_ najlepszych muze6w gdanskich, w tym rosnil_cego na znaczeniu Muzeum Bursztynu (kt6re w ciil_gll kilkuletniej perspektywy otrzyma nowil_ siedzib~ na rewitalizowanej Wyspie Spichrz6w).

,,Plan zagospodarowania przestrzennego wojewooztwa pomorskiego" Budowa Muzeum w Gdansku wpisuje si~ ,Plan zagospodarowania przestrzennego wojew6dztwa pomorskiego", okreslajil_cy zasady ksztaltowania struktury przestrzennej wojew6dztwa w dlugim horyzoncie czasowym. Ma on przyczynic si~ do prawidlowego i racjonalnego gospodarowania przestrzeniil_ wojew6dztwa - wsp6lnym dobrem jego mieszkanc6w. Poprzez budow~ Muzeum nasty>i wykorzystanie unikalnych cech kulturowo-historycznych regionu, jako . typowego pogranicza, nierozerwalnie zwiil_zanego z historiil_ poczil_tk6w II wojny swiatowej, kt6re po jej zakonczeniu stalo si~ miejscem narodzin ruchu spolecznego ,Solidarnosci". Ruch ten przelamal podzialy polityczne, b~dil_ce konsekwencjil_ II wojny swiatowej.

33

,,Studium uwarunkowan i kierunk6w zagospodarowania przestrzennego miasta Gdanska" Projekt budowy Muzeum wpisuje si~ w podstawowy instrument polityki przestrzennej gminy miejskiej, jakim jest dokument ,,Studium uwarunkowan zagospodarowania przestrzennego miasta Gdanska". Jego naczelnym zalozeniem jest zapewnienie wysokiego standardu dost~pu do uslug i instytucji kultury. Budynek Muzeum b~dzie obiektem w pelni przystosowanym do potrzeb os6b niepelnosprawnych, co jest preferencj~ przywolanego Studium

,Lokalny program rewitalizacji obszar6w zdegradowanych w Gdansku - lokalny program rewitalizacji" Budowa Muzeum wpisuje si~ ponadto w przyj~ty w 2004 r. przez Rad~ Miasta Gdanska ,,Lokalny program rewitalizacji obszar6w zdegradowanych w Gdansku - lokalny program rewitalizacji". Teren na kt6rym w przyszlosci powstanie Muzeum lezy na obszarze zdegradowanym dzialalnosci~ przemyslow~. 0 skali problemu swiadczy nie tylko poziom zniszczen tkanki miejskiej si~gaj~cy czas6w marca 1945 r., ale r6wniez zanieczyszczen poprzemyslowych (gl6wnie substancjami ropopochodnymi). Realizacja inwestycji muzealnej przywr6ci historyczny wymiar tego terenu, poprzez odtworzenie jego funkcji uslugowo­mieszkalnej z dominan~ w sferze kultury.

34

.-----------------------------------------

VI. Struktura zarqdzania systemem monitorowania w ramach Programu

Projekt budowy Muzeum jako projekt o zlozonej i wieloletniej strukturze realizacji, ponadto o duzej wartosci finansowej, podlegaj~cy pr6cz tego wplywowi rozmaitych czynnik6w zewn~trznych b~dzie podlegal stalemu i biez~cemu monitorowaniu oraz weryfikowaniu przyj~tych zalozen.

W ramach Programu stworzony zostanie system monitorowania wdrazania projektu i jego element6w, rozumiany jako systematyczne gromadzenie danych finansowych i rzeczowych.

B~dzie to narz~dzie, kt6re pozwoli inwestorowi, tj. Muzeum oraz Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego na wczesn~ identyfikacj~ potencjalnych zagrozen i uruchomienie dzialan, kt6re je zminimalizuj~.

Podstawowe instrumenty systemu monitorowania to: 1) nadz6r zarz~dzaj~cego projektem; 2) harmonogram rzeczowo-finansowy; 3) sprawozdawczosc; 4) kontrole organu nadzoruj~cego.

Nadz6r zarz~dzaj~cego projektem ulatwi efektywne realizowanie inwestycji, przy jednoczesnej neutralizacji wplywu istniej~cych ograniczen i ryzyka. Do jego obowi~zk6w b~dzie nalezalo w szczeg6lnosci opracowanie i aktualizowanie harmonogramu rzeczowo-fmansowego, zarz~dzanie kosztami i odbiory wykonanych prac. Wszystkie te elementy b~d~ podstaw~ do tworzenia kolejnego stopnia systemu sprawozdan.

Tworzone w ramach systemu p6lroczne, roczne i koilcowe sprawozdania obejm~: 5) informacje og6lne o projekcie ( opis merytoryczny stanu zaawansowania) wraz

z informacj~ o trudnosciach, zidentyfikowanych zagrozeniach oraz dzialaniach prewencyjnych naprawczych;

6) informacje dotyc~ce realizacji harmonogramu rzeczowo-finansowego potwierdzone odpowiednimi dokumentami;

7) raporty fmansowe wydatkowania srodk6w budzetowych, potwierdzone dokumentami finansowymi.

Sprawozdania b~d~ skladane r6wniez w formie karty oceny zadania inwestycyjnego do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Stala obecnosc na miejscu inwestycji inwestora i zar~dzaj~cego projektem, sprawuj~cych bezposredni nadz6r, wspomagana b~dzie okresowymi inspekcjami z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kontroli b~dzie podlegal przede wszystkim stan prac oraz dokumentacja finansowa i rzeczowa projektu. Odpowiedzialnosc za prowadzenie dzialan z zakresu systemu monitorowania spoczywa na:

1) Muzeum- inwestorze b~dCl_cym beneficjentem koncowym, wspieranym w tym zakresie przez zarz~dzaj~cego projektem;

2) Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 35

Za prawidlowq_ realizacj~ Programu odpowiada Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, kt6ry zgodnie z obowiq_zujq_cymi przepisami ustawy o finansach publicznych przekazuje informacje o planowaniu i wykonaniu Programu do Sejmu, Senatu, Rady Ministr6w, wlasciwych ministr6w lub Najwyzszej lzby Kontroli.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadzoruje implementacj~ Programu poprzez weryfikacj~ sprawozdan z realizacji Programu, przedstawianych przez Muzeum. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokonuje analizy i weryftkacji przedkladanych sprawozdan, a w przypadku wykrycia bl~d6w zwraca si~ do Muzeum z prosbq_ o korekt~ lub wyjasnienia.

Proces monitorowania projektu realizowanego ze srodkow Programu

Tabela nr 8. Schemat organizacyjny sprawozdawczosci p6lrocznej, rocznej 1 koncowej z realizacji Programu

Sprawozdanie

P6troczne z Roczne z

Koncowe z calego Programu

Zakres zadan cal ego

cal ego Podmiot Programu Programu

Termin wykonania

Na podstawie dokument6w od zar~dzaj~ego

do dnia 20 projektem

lipcaza Muzeum

przygotowuje i przesyla pierwsze do 15 60 dni po zakonczeniu

w formie elektronicznej p6lrocze lutego Programu

i papierowej danego roku

sprawozdania do bud:letowego

Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

36

Dokonuje weryfikacji zawartych w do dnia 10 sprawozdaniu sierpnia za inforrnacji, a w pierwsze do 10 80 dni po zakonczeniu

przypadku wyst~ienia p6frocze marc a Programu Minister bf~d6w wyst~puje do danego roku Kultury i Muzeum z prosb~ o budretowego Dziedzictwa korekt~ lub wyjasnienia Narodowego

dokonuje weryfikacji do dnia 20 zawartych w wrzesnia za sprawozdaniu pierwsze do 10 100 dni po zakonczeniu

inforrnacji i zatwierdza p6frocze kwietnia Programu b~dz odrzuca danego roku sprawozdania budretowego

Kontrola trwalosci projektu- realizowana corocznie po zakonczeniu realizacji projektu, rna na celu ustalenie, czy od daty finansowego zakonczenia realizacji projektu:

1) Muzeum zachowalo cele projektu,

2) inwestycja nie podlegala lub nie b~dzie podlegac zmianom technicznym, funkcjonalnym i uzytkowym,

3) Muzeum osiqgn~lo standardy merytoryczne deklarowane w procesie ubiegania si~

o dofinansowanie.

Wskafniki pomiaru zachowania celow projektu (w ci=tgu 12-miesifcznej dzialalnosci) -wynikajq_ z przyj~tej przez Muzeum strategii dzialait., b~d~c podstawowym miemikiem badania ilosciowego pracy Muzeum. S~ to:

1) liczba wystaw czasowych - 6,

2) liczba przedsi~wzi~c edukacyjnych (w tym konferencji populamonaukowych, szkolen, warsztat6w itp.)- 20,

3) liczba projekt6w naukowych (w tym mi~dzynarodowych)- 6,

4) liczba projekt6w dokumentacyjnych (w tym mi~dzynarodowych)- 6, 5) liczba publikacji z zakresu statutowej dzialalnosci Muzeum- 10, 6) liczba wydarzen kulturalnych - 10.

37

VII. Zasady aktualizacji Programu

Program b~dzie podlegal stalemu monitorowaniu wedlug zasad opisanych w rozdziale poprzednim. W przypadku wyst~ienia koniecznosci aktualizacji Programu b~dzie ona dokonywana poprzez weryftkacj~ zakres6w rzeczowych zadan inwestycyjnych i wynikajq_cych

z tego koszt6w.

Niezalemie od tego, nalezy brae pod uwag~ czynniki ryzyka (np. znaczq_cy wzrost cen na materialy budowlane, znaczq_cy wzrost cen uslug, koniecznosc przeprowadzania prac

nieuwzgl~dnionych w etapie planowania) oraz skutki realizacji kolejnych faz projektu (np. dlugotrwalosc przeprowadzania procedur przetargowych lub podpisywania um6w z wykonawcami).

Tabela nr 9. Zakres i terminy aktualizacji

Podmiot Termin Zakres prac

Muzeum W trakcie przygotowywania Informacje do Ministerstwa projektu budi:etu na kolejny rok Kultury i Dziedzictwa

budi:etowy Narodowego o proponowanej aktualizacji Programu lub o jej

braku

Niezwlocznie w razie Informacje do Ministerstwa wyst~ienia ryzyka b~tdz Kultury i Dziedzictwa

powzi~ciu informacji o zmianach Narodowego celem dalszego post~powania

Ministerstwo Kultury W trakcie przygotowywania 0 ile Muzeum wyst~i z

i Dziedzictwa Narodowego projektu budi:etu na kolejny rok propozycj~t aktualizacji budzetowy Programu, Ministerstwo Kultury

i Dziedzictwa Narodowego ustosunkowuje si~ do niej i/lub

uruchamia procedur~ aktualizacji

38

VIII. Plan finansowy Programu

Zr6dla finansowania Programu Nadz6r nad realizacjq_ Programu sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, inwestorem b~dzie Muzeum, b~dq_ce dysponentem II stopnia w cz~sci 24 - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.

Koszty realizacji Programu w latach 2011-2014 to 358.432.000 zl brutto. Skutki finansowe dla budzetu panstwa wynios~ 358.432.000 zl. K woty te nie zawieraj~ dotacji na biei~c~ dzialalnosc Muzeum, w tym koszt6w osobowych.

W roku 2011 budowa Muzeum b~dzie finansowana ze srodk6w Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z cz~sci 24 budzetu pailstwa - Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego w wysokosci 14 274 000 zl. W latach 2012 -2014 zaklada si~ fmansowanie Programu w ramach przyznanego limitu dla cz~sci 24- KiODN, jednakZe gdyby nie byla mozliwa rezygnacja z innych zadail koniecznych do wykonania przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wysuy>i on o dodatkowe srodki budzetu pailstwa w celu realizacji przedmiotowego Programu. Niezalemie od tej kwoty na rok 2010 zostaly zabezpieczone i juz wydatkowane srodki w wysokosci 1.500.000 zl.

Muzeum po jego wybudowaniu b~dzie finansowane z dotacji podmiotowej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z przychod6w wlasnych, kt6re zgodnie ze statutem Muzeum mogq_ bye wykorzystane wylq_cznie na finansowanie jego dzialalnosci statutowej. Szacuje si~, ze tylko wplywy ze sprzeda:ly bilet6w mogq_ si~gnq_c 2.770.000 zl, przy zalozeniu frekwencji na poziomie 413.321 zwiedzajq_cych. Koszta eksploatacji bie:Zq_cej budynku na tym etapie nie sq_ jeszcze mozliwe do przewidzenia ze wzgl~du na to, ze koncepcja architektoniczna, kt6rq_ Muzeum dysponuje, nie podaje informacji o uzytych materialach i konkretnych rozstrzygni~ciach technologicznych. Szczeg6lowe analizy b~dq_ mozliwe dopiero po przejsciu od koncepcji architektonicznej do projektowania architektonicznego, kt6rego celem b~dzie

uzyskanie projektu budowlanego. Na tym etapie mo:lna jedynie szacowac koszta osobowe Muzeum i koszta dzialalnosci naukowo-edukacyjnej. Przy zatrudnieniu 120 os6b (pracownik6w dzialalnosci podstawowej i administracyjnej) zaklada si~ 2.576.800 zl wydatk6w osobowych w ci~u roku (wynagrodzenia + ZUS pracodawcy + odpis na Zakladowy Fundusz Swiadczen Socjalnych + koszta BHP)14

•

Przedstawione ponizej koszty zostaly podane na podstawie: 1) opracowania Plan finansowy organizacji Muzeum (wykonanego w lutym 2010 r. przez

firm~ konsultingowq_ Nexus Consultants sp. z o. o. na zlecenie Muzeum); 2) aktualizacji sporzq_dzonej przez Muzeum. W por6wnaniu z wyliczeniami Nexus

Consultants zalozono mniejszq_ skal~ wydatk6w na badania archeologiczne i srodowiskowe oraz - zgodnie z utrzymujq_cymi si~ od dluzszego czasu tendencjami -

14 Wyliczenia wlasne Muzeum.

39

obnizono kwoty wynagrodzenia inwestora zast~pczego z 4% do 3%. Zalozono natomiast wzrost koszt6w budowy gmachu ze wzgl~du na specyficzne uwarunkowania hydrologiczne terenu oraz planowane zastosowanie najnowszych rozwi~aii

technologicznych oraz proekologicznych. Jako punkt wyjsciowy do analizy finansowej posluzyla koncepcja architektoniczna przyszlego budynku (w tym program funkcjonalno-uzytkowy), b~d~tca wynikiem prac koncepcyjnych pracownik6w Muzeum.

Tabela nr 10. Plan fmansowy na lata 2011-2014. Etapy i podzial rzeczowy finansowania w kwotach brutto

Wyszczegolnienie 2011 2012 2013 2014 Litcznie

tys. zl tys. zl tys. zl tys. zl tys. zl

PRACE

PROJEKTOWE 9150 4270 0 0 13420

DZIALANIA

WSTF;PNE 4524 7426 2818 1585 16353

Koszty obslugi projektu 50 50 50 25 175

Badania 3 719 3 251 0 0 6970

Wynagrodzenie inwestora

zastctpczego 755 2 768 2 768 1 560 7 851

Przygotowanie terenu 0 843 0 0 843

Przebudowa istniej~tcych

przyl~tczy 0 514 0 0 514

BUDOWA MUZEUM 600 93670 156 381 71787 322 438

Budowa obiektu 0 92470 118 889 52 839 264198

Budowa ekspozycji 0 0 34666 17 334 52000

Honorarium wykonawcy

ekspozycji 600 1 200 1 200 800 3 800

Eksponaty 0 0 1 626 814 2440

DZIALANIA

KONCOWE 0 0 1840 4 381 6221

Zagospodarowanie terenu 0 0 1 840 1 307 3 147

Wyposazenie budynku 0 0 0 3 074 3 074

RAZEM 14274 105 366 161039 77753 358 432

irodlo: Muzeum II Wojny Swiatowej w Gdansku na podstawie opracowania Nexus

40

Wykorzystane podstawy prawne:

1. Rozporzqdzenie Ministra lnfrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie okreslenia metod i podstaw sporzqdzenia kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztow prac projektowych oraz planowanych kosztow robot budowlanych okreslonych w programie funkcjonalno-uzytkowym (Dz. U. Nr 130, poz. 1389).

2. Rozporzqdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 wrzesnia 2004 r. w sprawie szczegolowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robot budowlanych oraz programu funkcjonalno uzytkowego (Dz. U. Nr 202, poz. 2072, z pozn. zm.).

3. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z poin. zm.).

Metody i podstawy obliczania planowych kosztow i robot budowlanych

Metody i podstawy obliczania planowanych kosztow robot budowlanych okreslonych w programie funkcjonalno-uzytkowym okreslone zostaly w rozporzq_dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. (Dz. U. Nr 130, poz. 1389).

Zgodnie z powyi:szym rozporzq_dzeniem, obliczono planowane koszty robot budowlanych, jako sum~ iloczynow wskainika cenowego oraz ilosci jednostek odniesienia, wedlug wzoru:

gdzie: WRB- wartosc planowanych koszt6w robot budowlanych, W Ci - wskainik cenowy i-tego skladnika kosztow, n1- ilosc jednostek odniesienia dla i-tego skladnika kosztow.

Do planowanych robot budowlanych zaliczono prace: 1) przygotowanie terenu; 2) przebudowa istniejq_cych przylq_czy; 3) budowa obiektu (z wylq_czeniem budowy ekspozycji); 4) zagospodarowanie terenu.

Poza robotami budowlanymi oszacowano rowniez naklady na nast~pujq_ce dzialania: 1) badania archeologiczne; 2) dzialania srodowiskowe; 3) wynagrodzenie inwestora zast~pczego; 4) wyposazenie budynku.

Do oszacowania powyzszych dzialail zastosowano metodyk~ analogicznq_ do stosowanej podczas wyceniania robot budowlanych, czyli wedlug wzoru:

Wpo= L WCi x n1

41

gdzie: Wpo- wartosc pozostalych dzialan, Wei- wska:lnik cenowy i-tego skladnika kosztow, ni- ilosc jednostek odniesienia dla i-tego skladnika kosztow.

Do okreslenia ilosci jednostek odniesienia dla i-tego skladnika kosztow (ni) poslui:yly nast~puj~ce dane:

1) ustalenia wlasne Muzeum, mi~dzy innymi takie, jak: a) wstl(pny harmonogram prac, b) proponowany program funkcjonalno-uzytkowy budynku, c) mapy do eel ow projektowych, d) wybrane fragmenty koncepcji pracowni Tempora S.A., e) opinia archeologiczno-konserwatorska Muzeum Archeologicznego w Gdansku;

2) wnioski z wizji lokalnej; 3) stosowne przepisy prawne.

Do okreslenia wska:lnikow cenowych i-tego skladnika kosztow (W ci) wykorzystano nast~puj~ce fr6dla informacji:

1) cennik robot, obiektow, urZll_dzen i materialow budowlanych- II polrocze 2009 oraz styczen 2010- wydawnictwo SEKOCENBUD;

2) cennik maszyn i urz~dzen- II polrocze 2009 finny Bistyp Konsulting; 3) konsultacje z brafiZowymi producentami, instytucjami oraz firmami uslugowymi; 4) dane statystyczne GUS; 5) informacje prasowe.

Wyj~tek stanowi wydatek na wynagrodzenie inwestora zast~pczego. Naklady te oszacowano w oparciu o nastl(puj~cy wzor:

WIZ= W% x (WRB + Ww) gdzie: w.z- wartosc wynagrodzenia inwestora zast~pczego, W%- wspolczynnik procentowy, WRB - wartosc planowanych kosztow robot budowlanych, Ww- wartosc wyposarenia budynku.

Ponadto przedstawiono dodatkowe naklady na: 1) prace projektowe; 2) budow~ ekspozycji; 3) honorarium projektantow; 4) gromadzenie eksponatow.

Wartosc tych nakladow przyj~to na poziomie okreslonym przez Muzeum.

42

Podczas sporutdzania planu finansowego kierowano si~ nast~pujq_cymi zasadami: 1) przedstawione opracowanie nie jest kosztorysem budowlanym, przygotowywanym

w oparciu o szczeg6lowy projekt architektoniczny, a jedynie prezentuje wst~pny szacunek przewidywanych naklad6w;

2) celem sporzq_dzenia niniejszego planu finansowego bylo okreslenie maksymalnej wartosci srodk6w pieni~:lnych, niezb~dnych do realizacji inwestycji - w tym celu kierowano si~ zasadq_ ostro:lnosci, zgodnie z kt6rq_: a) ujmowano wszystkie zdarzenia, kt6re mog~ lecz nie musut wyst@iC, b) dzialania dla kt6rych ceny jednostkowe ujmowane byly w przedzialach, wyceniono w oparciu o g6rne wartosci;

3) z uwagi na szacunkowy charakter kosztorysu, do kalkulacji naklad6w przyj~to ceny stale (aktualne na dzien sporutdzenia raportu), pomini~to ewentualny wplyw inflacji oraz inne mozliwe czynniki zmian ceny;

4) przyj~to wsp6lczynnik rezerwy na poziomie 15%, w celu niwelacji mozliwych bl~d6w, wynikajq_cych z: a) braku precyzyjnych danych wyjsciowych (w tym projektu architektonicznego), b) dlugiego okresu realizacji inwestycji, c) trudnych do przewidzenia zmian w brani:y budowlanej.

43

IX. Podstawowe zatozenia systemu realizacji Programu

Cele Muzeum zapisane sc:t w jego statucie, nadanym ZarZ<l_dzeniem nr 41 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 listopada 2008 r. B~dc:t one realizowane przez prowadzenie inwestycji, kt6rej celem jest:

1) zaprojektowanie, zbudowanie i wyposaZenie budynku muzealnego o nowoczesnej formie i wybitnych walorach funkcjonalno-uzytkowych, kt6re sprostajc:t wyzwaniom wsp6lczesnego muzealnictwa i edukacji historycznej. Zamierzeniem jest, aby budynek Muzeum stal si~ symbolem nowej architektury gdanskiej, nadaj<l_c miejscu nowc:t tozsamosc;

2) zaprojektowanie i stworzenie nowoczesnej wystawy gl6wnej oraz umozliwienie organizacji wystaw czasowych, co w efekcie rna doprowadzic do powstania nowoczesnego osrodka muzealnego, odwiedzanego przez licznych turyst6w z kraju i zagranicy a takZe wykreowanie mi~dzynarodowego centrum edukacji i badan nad II wojnc:t swiatOW<l_.

Harmonogram realizacji inwestycji rna charakter wst~pny. Przy jego tworzeniu uwzgl~dniono szereg czynnik6w, kt6re mog<l_ wplync:tc na ewentualne wydluzenie prac. W miar~ post~pu prac projektowych i przygotowawczych moze on ulegac korektom.

Harmonogram realizacji Programu

Tabela nr 11. Budowa Muzeum

Data Zadanie 26 I 2010 Ogloszenie konkursu na projekt architektoniczny

1 IX 2010 Rozstrzygni~cie konkursu przez Sc:td Konkursowy X 2010-I 2011 Negocjacje i podpisanie umowy na wykonanie

kompletnego projektu budowlanego VI-VII 2011 Wylonienie inwestora zast~pczego

I2012 Uzyskanie kompletnej dokumentacji projektowej (w tym pozwolenia na budow~) oraz rozpisanie przetargu na generalnego wykonawc~ budowy (przetarg moze bye ogloszony w momencie uzyskania prawomocnego pozwolenia na budow~)

do koilca III 2012 Wylonienie zwyci~zcy przetargu na generalnego wykonawc~ budowy i podpisanie umowy

IV 2012 Rozpocz~cie prac budowlanych (zak.lada si~ staly nadz6r sluZb archeologicznych)

III-IV 2014 Zakoilczenie budowy Muzeum IV-VIII 2014 WyposaZanie i uzyskanie przez inwestora zast~pczego

pozwolenia na uzytkowanie Muzeum

1 IX 2014 OTW ARCIE MUZEUM

44

Tabela nr 12. Budowa wystawy stalej

Data Zadanie 2009 Ogloszenie i rozstrzygni((cie mi((dzynarodowego konkursu na koncepcj((

wst((pn~ wystawy; gromadzenie eksponat6w potrzebnych do budowy wystawy

2010 Zakonczenie negocjacji ze zwyci((zc~ konkursu i podpisanie z nim umowy na projekt wystawy gl6wnej Muzeum; gromadzenie eksponat6w oraz ikonografii, skladaj~cych si(( na wystaw(( gl6wn~

2011 Prace nad wizualizacj~ scenariusza wystawy i koncepcj~ nawigacyjno-plastyczn~; gromadzenie eksponat6w i ikonografii

2012 Kontynuacja prac nad koncepcj~ plastyczn~ wystawy i systemem rozwi~an technicznych; gromadzenie eksponat6w i ikonografii

2013 Produkcja element6w wystawy - scenografii 2014 Instalacja wystawy i ur~dzen technicznych wspomagaj~cych wystaw((

1 IX 2014 Uroczyste otwarcie wystawy gl6wnej - uroczyste otwarcie Muzeum

03/48rch

45

IL__ _____________________________________________ _