Janina Godłów-Legiędź

I. Mikroekonomia

1. Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne.

Typy systemów ekonomicznych.

2. Rynki produktów. Popyt. Podaż. Cena.

3. Przedsiębiorstwo.

4. Teoria podziału. Rynki czynników

produkcji.

II. Makroekonomia

1. Produkt krajowy brutto (PKB) i inne mierniki

dobrobytu i rozwoju gospodarczego

2. Czynniki wzrostu i rozwoju gospodarczego.

3. Pieniądz i polityka monetarna

4. Budżet państwa i polityka fiskalna

5. Cykl koniunkturalny i kryzysy.

6. Handel międzynarodowy i globalizacja.

7. Integracja europejska. Unia monetarna.

8. Ekonomia i prawo

Literatura

Obowiązkowa:

M. Bednarski, J. Wilkin (red.) Ekonomia dla

prawników i nie tylko, Wydawnictwo Prawnicze

LexisNexis, Warszawa 2008.

Uzupełniająca:

R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2011.

J. Bremond, J. Couet, M. Salort, Kompendium wiedzy o ekonomii, WN PWN,

Warszawa 2006.

Wykład wprowadzający

Plan wykładu

Przedmiot ekonomii, czyli czym zajmuje się ekonomia

Podstawowe pojęcia: gospodarowanie, dobra

produkcyjne i konsumpcyjne, usługi, czynniki produkcji,

kapitał, podmioty gospodarcze

Typy systemów gospodarczych: gospodarka centralnie

planowana i rynkowa

Ekonomia teoretyczna i normatywna

Mikroekonomia i makroekonomia

Przedmiot ekonomii czyli czym zajmuje się

ekonomia

Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, 1776.

Karol Marks akcentował, że ekonomia to nauka badająca zmieniające się stosunki społeczne

Pytania, na które ekonomia stara się

odpowiedzieć?

Dlaczego są kraje biedne i bogate?

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_G

DP_(PPP)

https://knoema.com/pjeqzh/gdp-per-capita-by-

country-statistics-from-imf-1980-2023

Jak mierzymy

bogactwo?

Co decyduje o

dobrobycie?

Co decyduje o

zróżnicowaniu

bogactwa

poszczególnych ludzi?

Czy Polska jest krajem

biednym, czy

bogatym?

Istota problemów ekonomicznych

Wszystkiego

(zasobów, dóbr, pieniędzy)

jest za mało w stosunku do

potrzeb.

Problem ekonomiczny

Nieograni

-czone

potrzeby

Ograni-

czone

zasoby

Gospodarowanie czyli sztuka

wyboru

Z ograniczoności zasobów wynika konieczność

wyboru

Wybór czyli decyzja ekonomiczna ma dwa aspekty:

pozytywny (cel – to, co zyskamy)i negatywny (koszt-

to, co musimy poświęcić, aby zrealizować cel)

Najogólniejsza koncepcja kosztu: koszt

alternatywny – dobro, wartość, cel, z którego

rezygnujemy wybierając z dwu dostępnych,

wykluczających się możliwości, czyli alternatyw

Przedmiot ekonomiiEkonomia bada, jak ludzie radzą sobie z rzadkością zasobów – jak ograniczone zasoby o alternatywnych zastosowaniach wykorzystują do zaspokajania nieograniczonych potrzeb.

Przedmiot ekonomii 2

Ekonomia bada prawidłowości rządzące gospodarowaniem, czyli produkcją i podziałem dóbr i usług zaspakajających ludzkie potrzeby.

Gospodarowanie

Produkcja

Podział czyli

dystrybucja

Dobra

Usługi

Gospodarowanie

Produkcja –wytwarzanie dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby

Podział (dystrybucja) –procesy wymiany i przydziału wytworzonych dóbr i usług poszczególnym członkom społeczeństwa

Klasyfikacja dóbr

Dobra konsumpcyjne (bezpośrednie)

Dobra produkcyjne (pośrednie)

Usługi niematerialne

Trzy pytania stojące przed

społeczeństwem

Co produkować z istniejących zasobów?

ile żywności, ile odzieży, ile samochodów, telewizorów, broni?

W jaki sposób, jakimi metodami?

Dla kogo? ( jak podzielić wytworzone produkty między członków społeczeństwa)

Co jest celem produkcji i kto

decyduje, co jest produkowane?

Potrzeby

czy

zysk?

?

Przedsiębiorcy

Państwo

Konsumenci

Rynek

Kto decyduje o podziale i jakie mogą

być kryteria podziału?

Potrzeby

Praca

Przedsiębiorczość

Oszczędzanie

Ryzyko

Rynek

Państwo

Typy systemów gospodarczych

W zależności od sposobu rozwiązywania problemów gospodarczych ( co, jak i dla kogo produkować?) rozróżniamy:

Gospodarkę tradycyjną Gospodarkę centralnie planowaną Gospodarkę rynkową Gospodarkę mieszaną

Gospodarka tradycyjna

Decydujące znaczenie zwyczaju i tradycji w

określaniu struktury, metod produkcji

i podziału

Stacjonarność i trwałość tej gospodarki

Liczba ludności na świecie

ok. 1000 – 1500r. 300 mln

1750 728 mln

1900 1550 mln

1987 5 mld

2000 6,2 mld

Stopa wzrostu PKB per capita

1000-

1500

1500-

1820

1820-70 1870-

1913

1913-50 1950-73 1973-98

Europa

Zachodnia

0,13 0,15 0,95 1,32 0,76 4,08 1,78

Zachód II 0,00 0,34 1,42 1,81 1,55 2,44 1,94

Japonia 0,03 0,09 0,19 1,48 0,89 8,05 2,34

Azja 0,05 0,00 -0,11 0,38 -0,02 2,92 3,54

Europa Wsch

i ZSRR

0,04 0,10 0,64 1,15 1,50 3,49 -1,10

Afryka -0.01 0,01 0,12 0,64 1,05 2,07 0,01

Świat 0,05 0,05 0,53 1,30 0,91 2,93 1,33

Gospodarka centralnie planowana

Społeczna własność środków produkcji

Centralny organ planujący rozstrzyga, co i jak

produkować oraz dla kogo.

Podstawowe wady gospodarki

centralnie planowanej

Brak cen rynkowych

Nieefektywny system motywacyjny.

Niska innowacyjność gospodarki.

Brak rynkowej dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach.

Permanentne niedobory dóbr.

Zanik przedsiębiorczości i wyraźnie określonej odpowiedzialności

Brak swobód obywatelskich

Dlaczego niektórzy tęsknią za

socjalistyczna gospodarka?

Większa równość

Stabilność zatrudnienia

Poczucie bezpieczeństwa socjalnego

Gospodarka rynkowa

Własność prywatna

środków produkcji

Wolność gospodarcza

O strukturze produkcji

i podziale decyduje

mechanizm rynkowy. Ceny

jako źródła informacji.

Zalety gospodarki rynkowej

Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,

efektywny system motywacyjny,

duża innowacyjność gospodarki,

dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja i twarde ograniczenie budżetowe),

tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej,

duża elastyczność gospodarki,

Obfitość dóbr

Słabości gospodarki rynkowej

Tendencja do monopolizacji

Negatywne efekty zewnętrzne

Cykliczne zmiany koniunktury

Bezrobocie

Tendencja od wzrostu nierówności

dochodowych i majątkowych

Problem dóbr publicznych

Gospodarka mieszana

Mechanizm rynkowy

Państwo

Elementy tradycji

Pierwotne czynniki produkcji

Ziemia – powierzchnia ziemi oraz bogactwa naturalne użyteczne w produkcji

Praca – fizyczna i umysłowa działalność ludzka mająca na celu tworzenie dóbr i usług

Kapitał, czyli pochodny [wyprodukowany] czynnik produkcji

Kapitał produkcyjny –dobra przeznaczane do dalszej produkcji; maszyny, narzędzia, budynki produkcyjne

Kapitał finansowy –część dochodu, która nie jest konsumowana, lecz przeznaczana na cele produkcyjne

Podmioty gospodarcze

Podmioty gospodarcze to aktorzy procesu gospodarowania, czyli ci, którzy podejmują decyzje ekonomiczne w oparciu o odrębność majątkową (posiadanie własnych zasobów) i samodzielność dochodową (osiągane dochody umożliwiają pokrywanie kosztów działania i rozwoju).

Typy podmiotów gospodarczych

Gospodarstwo domowe

Przedsiębiorstwo

Państwo

Zasada racjonalnego działania

Racjonalne działanie ekonomiczne polega na dążeniu do uzyskania najkorzystniejszej relacji między nakładami a wynikami działalności produkcyjnej.

Dwie formy zasady racjonalnego

działania

Jeżeli cel jest określony, staramy się

osiągnąć go najmniejszym kosztem –

zasada minimalizacji środków

Z danych zasobów staramy się osiągnąć

jak największą produkcję –

zasada maksymalizacji celu

Rachunek ekonomiczny

Narzędzie racjonalnego działania

Porównywanie nakładów i wyników

Znaczenia pieniądza jako czynnika

pozwalającego sprowadzić wszystkie

elementy procesu gospodarczego do

porównywalności.

Ekonomia

teoretyczna (pozytywna) i normatywna

Teoria wyjaśnia, jak

gospodarka funkcjonuje

i rozwija się. Koncentruje

się na tym, jak jest.

Przykład

Jeżeli ilość pieniądza rośnie

szybciej niż produkcja dóbr

i usług, to rosną ceny.

Ocenia, wartościuje

i mówi, jak być powinno.

Przykład

Należy ograniczać

podaż pieniądza, aby nie

dopuścić do wzrostu

cen.