JAN BRZECHWA- NASZ JAN BRZECHWA- NASZ PATRONPATRON

Opracowała: mgr Danuta SuskaOpracowała: mgr Danuta Suska

ŻyciorysŻyciorys

Właściwe nazwisko Jana Brzechwy brzmi Jan Wiktor Lesman. Właściwe nazwisko Jana Brzechwy brzmi Jan Wiktor Lesman. Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana, który wymyślił literacki Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana, który wymyślił literacki

pseudonim „Brzechwa” (nawiązanie do elementu samolotu- brzechwy). pseudonim „Brzechwa” (nawiązanie do elementu samolotu- brzechwy).

Poeta polski pochodzenia żydowskiego urodził się 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce Poeta polski pochodzenia żydowskiego urodził się 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce na Podolu, a zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie. na Podolu, a zmarł 2 lipca 1966 roku w Warszawie.

Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Był autorem bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, Był autorem bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, tłumaczem literatury rosyjskiej.tłumaczem literatury rosyjskiej.

Lata młodościLata młodości

Brzechwa młodość spędził na Kresach Wschodnich, Brzechwa młodość spędził na Kresach Wschodnich, podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander, był podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander, był inżynierem kolejowym.inżynierem kolejowym.

Ukończył Zakład Naukowo- Wychowawczy Ojców Ukończył Zakład Naukowo- Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie, a następnie Wydział Prawa Jezuitów w Chyrowie, a następnie Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.Uniwersytetu Warszawskiego.

Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik

uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko- uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko- bolszewickiej, za co go odznaczono.bolszewickiej, za co go odznaczono.

Działalność zawodowaDziałalność zawodowa Jan Brzechwa z zawodu był adwokatem. Jan Brzechwa z zawodu był adwokatem.

W pracy posługiwał się nazwiskiem metrykalnym.W pracy posługiwał się nazwiskiem metrykalnym.

W latach 1924- 1939 był radcą prawnym ZAiKS-u, specjalistą w W latach 1924- 1939 był radcą prawnym ZAiKS-u, specjalistą w dziedzinie prawa autorskiego, które wybrał na specjalizację dziedzinie prawa autorskiego, które wybrał na specjalizację studiów.studiów.

Reprezentował w sądzie m. in. Zenona Przesmyckiego („Miriama”) Reprezentował w sądzie m. in. Zenona Przesmyckiego („Miriama”) w sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu, w sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu, który poprzez wydanie dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody który poprzez wydanie dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody właściciela praw autorskich, Przesmyckiego, naruszył jego prawa właściciela praw autorskich, Przesmyckiego, naruszył jego prawa do spuścizny po Norwidzie.do spuścizny po Norwidzie.

Po drugiej wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu Po drugiej wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu prawnika. prawnika.

Był m. in. radcą prawnym wydawnictwa „Czytelnik”. Jednocześnie Był m. in. radcą prawnym wydawnictwa „Czytelnik”. Jednocześnie działał aktywnie w PEN Clubie.działał aktywnie w PEN Clubie.

TwórczośćTwórczość

Brzechwa zadebiutował jako nastolatek w 1915 roku. Opublikował swoje pierwsze Brzechwa zadebiutował jako nastolatek w 1915 roku. Opublikował swoje pierwsze wiersze w piotrogrodzkim „Sztandarze” oraz w kijowskich „Kłosach Ukraińskich”. wiersze w piotrogrodzkim „Sztandarze” oraz w kijowskich „Kłosach Ukraińskich”.

Nie wiązał wówczas swej przyszłości z karierą pisarską- postanowił, że zostanie Nie wiązał wówczas swej przyszłości z karierą pisarską- postanowił, że zostanie prawnikiem.prawnikiem.

Po demobilizacji w 1920 roku i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako Po demobilizacji w 1920 roku i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako autor tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z autor tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z kabaretami „Qui Pro Quo”, „Czarny Kot”, „Morskie Oko”. Posługiwał się pseudonimami kabaretami „Qui Pro Quo”, „Czarny Kot”, „Morskie Oko”. Posługiwał się pseudonimami Szer- Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot.Szer- Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot.

W 1926 roku ogłosił tom poezji „Oblicza zmyślone”.W 1926 roku ogłosił tom poezji „Oblicza zmyślone”.

Pierwszy tomik wierszy dla dzieci- „Tańcowała igła z nitką”- wydano w 1938 r.Pierwszy tomik wierszy dla dzieci- „Tańcowała igła z nitką”- wydano w 1938 r.

W 1939 roku wydano tom „Kaczka Dziwaczka”.W 1939 roku wydano tom „Kaczka Dziwaczka”.

Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości bajkopisarza- napisał on w tym czasie „Akademię pana Kleksa”, „Pana Dropsa i jego bajkopisarza- napisał on w tym czasie „Akademię pana Kleksa”, „Pana Dropsa i jego trupę”.trupę”.

Dwie książki kontynuujące „Akademię…” („Podróże pana Kleksa” i „Tryumf pana Dwie książki kontynuujące „Akademię…” („Podróże pana Kleksa” i „Tryumf pana Kleksa”) powstały kolejno w 1961 i w 1965 roku. Kleksa”) powstały kolejno w 1961 i w 1965 roku.

TwórczośćTwórczość Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem

Szancerem, autorem licznych ilustracji do jego tekstów.Szancerem, autorem licznych ilustracji do jego tekstów.

W latach 50. XX wieku pisał socrealistyczne wiersze W latach 50. XX wieku pisał socrealistyczne wiersze propagandowe, gloryfikujące partię (do której sam nie należał) i propagandowe, gloryfikujące partię (do której sam nie należał) i ustrój socjalistyczny.ustrój socjalistyczny.

W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną, W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną, uchodził za biernego kontestatora ustroju.uchodził za biernego kontestatora ustroju.

Tłumaczył z języka rosyjskiego utwory A. Puszkina, Tłumaczył z języka rosyjskiego utwory A. Puszkina, S. Jesienina i W. Majakowskiego.S. Jesienina i W. Majakowskiego.

Był autorem komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 Był autorem komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 roku (książka przygotowana do druku w 1939 roku, ocalała w roku (książka przygotowana do druku w 1939 roku, ocalała w formie egzemplarzy korekty drukarskiej).formie egzemplarzy korekty drukarskiej).

NagrodyNagrody

W 1955 roku Jan Brzechwa otrzymał nagrodę W 1955 roku Jan Brzechwa otrzymał nagrodę miasta Warszawy za całokształt twórczości, miasta Warszawy za całokształt twórczości,

w 1956 roku nagrodę Prezesa Rady Ministrów w 1956 roku nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży, natomiast za twórczość dla dzieci i młodzieży, natomiast w 1965 roku- nagrodę Ministra Kultury w 1965 roku- nagrodę Ministra Kultury

i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości.i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości.

Rok urodzenia poetyRok urodzenia poety

Istnieją niejasności co do roku urodzenia poety. Większość Istnieją niejasności co do roku urodzenia poety. Większość encyklopedii podaje rok urodzenia 1900. Sytuację tę tłumaczy Janusz encyklopedii podaje rok urodzenia 1900. Sytuację tę tłumaczy Janusz Odrowąż- Pieniążek, dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie, w Odrowąż- Pieniążek, dyrektor Muzeum Literatury w Warszawie, w liście opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” (2000, nr 195 z 22 liście opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” (2000, nr 195 z 22 sierpnia):sierpnia):

>>Posiadamy niezbite dowody na to, że urodził się w Żmerynce na >>Posiadamy niezbite dowody na to, że urodził się w Żmerynce na

Podolu 15 sierpnia 1898 r., co stwierdzał własnoręcznie choćby w Podolu 15 sierpnia 1898 r., co stwierdzał własnoręcznie choćby w podaniu podaniu

o weryfikację jako członka ZAIKS-u dnia 1 września 1945 r. Aliści o weryfikację jako członka ZAIKS-u dnia 1 września 1945 r. Aliści po drugim małżeństwie z osobą znacznie od siebie młodszą zaczął po drugim małżeństwie z osobą znacznie od siebie młodszą zaczął

Brzechwa podawać datę 1900 i to tak konsekwentnie, że dziś we Brzechwa podawać datę 1900 i to tak konsekwentnie, że dziś we wszystkich encyklopediach i słownikach PWN, a nawet w wszystkich encyklopediach i słownikach PWN, a nawet w podstawowym wydawnictwie IBL „Współcześni pisarze polscy i podstawowym wydawnictwie IBL „Współcześni pisarze polscy i badacze literatury” figuruje rok urodzenia 1900 i jakoś nikogo nie badacze literatury” figuruje rok urodzenia 1900 i jakoś nikogo nie zdziwiło, że debiutował, mając lat 15<<zdziwiło, że debiutował, mając lat 15<<

Znane cytaty…Znane cytaty…„ „ A to feler- westchnął seler” A to feler- westchnął seler” NA STRAGANIENA STRAGANIE

„„Na tapczanie siedzi leń, nic nie robi cały dzień”Na tapczanie siedzi leń, nic nie robi cały dzień”LEŃLEŃ

„„Niech mi każdy powie szczerze, skąd się wzięły dziury w serze?”Niech mi każdy powie szczerze, skąd się wzięły dziury w serze?”WRONA I SERWRONA I SER

„„Tańcowała igła z nitką, igła- pięknie, nitka- brzydko”Tańcowała igła z nitką, igła- pięknie, nitka- brzydko”TAŃCOWAŁA IGŁA Z NITKĄTAŃCOWAŁA IGŁA Z NITKĄ

„ „ W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”W SZCZEBRZESZYNIEW SZCZEBRZESZYNIE

„„Nad rzeczką, opodal krzaczka, mieszkała Kaczka -dziwaczka”Nad rzeczką, opodal krzaczka, mieszkała Kaczka -dziwaczka”KACZKA- DZIWACZKAKACZKA- DZIWACZKA