26

Jakie subsJakie subsJakie subsJakie subsJakie substttttancancancancancje są szkje są szkje są szkje są szkje są szkodliwodliwodliwodliwodliwe?e?e?e?e?

W życiu codziennym używa się substancji i ich mie-szanin, które mają różne właściwości. Wśród nichniektóre są szkodliwe dla zdrowia, a nawet mogązagrażać życiu. Są one zazwyczaj specjalnie oznako-wane. Producenci umieszczają na ich opakowa-niach znaki, które ostrzegają przed niebezpieczeń-stwem. Zapamiętaj, co one oznaczają, a podczas sto-sowania tak oznakowanych substancji zachowujszczególną ostrożność.

W twoim otoczeniu znajdują się również nieozna-kowane substancje trujące, łatwo palne czy wybu-chowe. Substancje szkodliwe czy wręcz trujące wy-stępują w niektórych roślinach doniczkowych,a także w wielu grzybach i owocach, w benzynie,nawozach sztucznych i niektórych środkach myją-cych, piorących czy konserwujących.

Szkodliwe dla naszego organi-zmu, a nierzadko i trujące,mogą być również lekarstwa.Dziwi cię to? Wiesz przecież, żelekarstwa ratują zdrowie i życie.Tak, ratują, ale tylko wtedy, gdysą stosowane zgodnie z zale-ceniem lekarza. Leki zastoso-wane niewłaściwie, w zbyt dużejdawce, bez polecenia lekarzalub rodziców mogą być bardzosilną trucizną.

Niebezpieczne w twoim otoczeniu są również sub-stancje łatwo palne i wybuchowe, na przykład tewchodzące w skład gazu ziemnego i benzyny. Szcze-gólnie niebezpieczny jest gaz ziemny. Jeżeli poczu-jesz jego zapach w mieszkaniu, powiedzo tym natychmiast osobie dorosłej. Nie zapalaj za-pałki i nie włączaj światła! Każda najmniejsza iskramogłaby spowodować wybuch i pożar. Otwórz okna,aby wywietrzyć mieszkanie. Zapach gazu nie za-wsze jest wyczuwalny, dlatego zawsze pamiętajo sprawdzeniu, czy kurki kuchenki gazowej są za-kręcone.

TO WAŻNE

Nie próbuj grzybów i owoców,jeżeli ich nie znasz

i nie wiesz,czy są jadalne.

TRUCIZNA

SUBSTANCJASZKODLIWA

SUBSTANCJAŻRĄCA

SUBSTANCJAŁATWO PALNA

SUBSTANCJAWYBUCHOWA

SUBSTANCJARADIOAKTYWNA

Środki codziennegoużytku mogą równieżzawierać substancjeniebezpieczne dlazdrowia

27

Miedź

Drewno

WłaśWłaśWłaśWłaśWłaściwciwciwciwciwośośośośości subsci subsci subsci subsci substttttancancancancancjijijijijinienienienieniewykrwykrwykrwykrwykrywywywywywalne pralne pralne pralne pralne przez zmzez zmzez zmzez zmzez zmyyyyysłysłysłysłysły

Nie wszystkie właściwości substancji możnaokreślić za pomocą zmysłów. Niektóre z nichsą dla naszych zmysłów ukryte. Można jeustalić dopiero na podstawie przeprowadzo-nych badań. Właściwości te, to: przewodnic-two prądu elektrycznego, przewodzenie cie-pła, przyciąganie przez magnes, rozpusz-czalność w wodzie i palność.

Są substancje, które przewodzą prąd elek-tryczny, na przykład miedź, a inne, takie jakna przykład szkło, nie mają tej właściwości.Znane ci drewno składa się z różnych sub-stancji nieprzewodzących prądu elektrycz-nego. Pewne substancje, na przykład miedź,przewodzą ciepło lepiej, a inne, na przykładszkło– gorzej. Nieliczne substancje, na przy-kład żelazo, są przyciągane przez magnes.

Niektóre substancje rozpuszczają się w wo-dzie, inne nie. Znasz je z życia codziennego,na przykład sól kamienną, która rozpuszczasię w wodzie, i piasek, który się w niej nierozpuszcza. Jedne substancje są palne, naprzykład parafina, a inne nie, na przykładpiasek czy woda.

Właściwości, które można określić dziękizmysłom lub za pomocą specjalnychbadań, pozwalają opisywać substancje,klasyfikować je i decydować o ich zasto-sowaniu.

W naszym otoczeniu jest bardzo dużo sub-stancji. Nie tylko różne przedmioty są z nichwykonane. Rzeki, skały, rośliny i zwierzęta tak-że składają się z różnych substancji. Również i mysami. Każda substancja jest inna, lecz ma określo-ne właściwości, które pozwalają ją opisać i rozpo-znać, czyli zidentyfikować.

27

Szkło

Miedź