ISSN 2450-2472 Królewska gra dla każdego – zbędne czy ... · programowania. Bez obaw, nauka...

Prace domowe– zbędne czy potrzebne?

ZOOM NA SZKOŁĘ

Królewska gradla każdego

Magicznyczas świąt

ZOOM NA SZKOŁĘ

MAGAZYN DLA NAUCZYCIELIISSN 2450-2472

8811

21

KWARTALNIK 03-04 (07-08)/2017

SZKOŁA PODSTAWOWA

Sprawdź dofi nansowanie!

Aż do 14 000 zł dofi nansowania przyznano dla wybranych placówek na zakup nowoczesnych technologii w ramach programu rządowego Aktywna Tablica.

Wybierz ekonomiczne, wysokiej jakości zestawy:

MAC Technologie – www.mac.pl/aktywnatablica

Lista szkół: www.mac.pl/aktywnatablica

Monitor interaktywny

Projektorultrakrótkoogniskowy

Głośniki

Tablica interaktywna

Aktywna Tablica

Jeśli Twoja szkoła starała się o dofi nansowanie, sprawdź listę wybranych placówek i skorzystaj ze specjalnej oferty

Redaktor naczelny

Szanowni Czytelnicy,

Spis treści

Państwa opinie – na-uczycieli, dyrektorów, pedagogów – są dla nas niezmiernie ważne. Dlatego otwieramy łamy kwartalnika na Wasze fe-lietony, recenzje, scenariu-sze zajęć. W najnowszym numerze prezentujemy opinie nauczycieli na go-rący obecnie temat prac domowych. Czy to dobry pomysł na spędzanie cza-su przez dzieci w domu? Zachęcamy do przesy-łania swoich propozycji tematów.

Jolanta Okuniewska, na-uczycielka szkoły podsta-wowej w Olsztynie, dzieli się swoim doświadcze-niem z wykorzystywania robota Photon w nauce programowania. Bez obaw, nauka logicznego myślenia może się okazać sposobem na ciekawe zajęcia w szkole!

O tym, dlaczego powie-dzenie „Nauczcie dzieci grać w szachy, a o ich przyszłość możecie być spokojni” jest szczególnie ważne, piszemy w arty-kule na temat szachów w szkole.

Z myślą o nadchodzącym nowym roku przygoto-waliśmy dla Państwa funkcjonalny kalendarz wydarzeń. Mamy nadzieję, że przez cały rok będzie Państwu przypominał o datach ważnych w pracy nauczyciela. Zachęcam do lektury świąteczno-noworoczne-go wydania kwartalnika, równocześnie w imieniu Redakcji skła-dam Państwu życzenia wszystkiego najlepszego w 2018 roku!

REDAKTOR NACZELNYJarosław Rybus

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGOMaciej Barański

SEKRETARZ REDAKCJI Mateusz Zapała

WYDAWCAGrupa MAC S.A., ul. Wincentego Witosa 76, 25-561 Kielce

LISTY, BEZPŁATNA PRENUMERATA, REKLAMARedakcja „Z klasą. Magazyn dla nauczycieli”ul. Wincentego Witosa 76, 25-561 Kielce, tel. 41 366 51 90www.mac.pl, e-mail: [email protected]

Archiwalne wydania on-line: www.mac.pl/zklasa

ZESPÓŁ REDAKCYJNYMaciej Barański, Katarzyna Domańska, Ewelina Gierłach, Michał Kanarkiewicz, dr Małgorzata Kwaśniewska, Krzysztof Łakwa, Daria Malicka, Jolanta Okuniewska, dr Aleksandra Piotrowska, Katarzyna Pochwat, Jarosław Rybus, Piotr Twardowski, Szymon Waliczek, Mateusz Zapała.

REDAKCJA, SKŁAD, KOREKTAGrupa MAC S.A.

Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany tytułów. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Przedruki z magazynu dozwolone są wyłącznie za uprzednią pisemną zgodą wydawcy. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

W publikacji wykorzystano zdjęcia z biblioteki Shutterstock.com,na stronie 22 – zdjęcie z archiwum Grupy MAC S.A.

ZDJĘCIE NA OKŁADCE: Shutterstock.com

PSYCHOLOGIA W EDUKACJI – DLA DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI

RYNEK/FINANSOWANIE – SĄ PIENIĄDZE

CIEKAWOSTKI – Z EDUKACJĄ PRZEZ WIEKI, CZ. 1

ZWYCZAJE – MAGICZNY CZAS BOŻEGO NARODZENIA

ZDANIEM EKSPERTA – WSKAZANE CZY ZBĘDNE?

ZOOM NA SZKOŁĘ – OSKARŻONY – ZADANIE D.

ZOOM NA SZKOŁĘ – PRACA DOMOWA

KALENDARIUM

ZOOM NA SZKOŁĘ – SZACH-MAC!

AKTUALNOŚCI EDUKACYJNE

CYFROWA EDUKACJA – NOWY PRZYJACIEL

CZAS NA KULTURĘ

NOWOŚCI WYDAWNICZE

ROZMOWA Z... – DR ANNĄ WILECZEK

4

6

8

10

1313

14

16

18

20

23

24

2427

2428

32

4 Psychologia w edukacji

Kształcenie dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z ministerialnym wsparciem. Nowe przepisy obowiązują już od 1 września 2017 r.

Dla dzieci z niepełnosprawnościami

Jak wynika z danych publicz-nych, w Polsce w minionym roku szkolnym kształciło się ponad 30.000 uczniów z orze-czeniem o specjalnych potrze-bach edukacyjnych – a liczba ta rośnie z roku na rok. Nie sposób zatem uniknąć zmian w zapi-sach ustawy, które zapewnią uczniom jak najlepsze warunki do nauki i rozwoju. Kwestia kształcenia uczniów ze spe-cjalnymi potrzebami edukacyj-nymi dotyczy obecnie bowiem praktycznie każdej placówki edukacyjnej, niezależnie od jej wielkości czy profilu. Dyrektorzy placówek stoją przed prawdzi-wym wyzwaniem. Zagadnienie jest na tyle ważne i wymagające doprecyzowania i prac, że z końcem październi-ka w Warszawie miała miejsce konferencja dotycząca tego obszaru, zatytułowana „Uczeń ze specjalnymi potrzebami edu-kacyjnymi w kontekście zmian w prawie oświatowym”. Udział w spotkaniu, obok przedsta-wicieli ministerstwa edukacji, oświaty, uczelni, dyrektorów szkół i przedszkoli wzięła także Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska.– Polska szkoła musi być przy-gotowana na ciągłe zmiany.

Tekst: Daria Malicka

Zmieniają się uczniowie i mają oni nowe potrzeby. Musimy przy-gotować skuteczne narzędzia do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych – po-wiedziała podczas konferencji minister Zalewska. – W szkole z roku na rok mamy coraz więcej dzieci z orzeczeniami. Musimy być dobrze przygotowani na po-moc takim uczniom – dodała.Jak wygląda to w praktyce i jak będzie zmieniać się w ciągu najbliższych lat? Z myślą o dzieciach z niepełno-sprawnościami przygotowano dostosowane do ich potrzeb podstawy programowe, pod-ręczniki oraz materiały eduka-cyjne. Ponadto od 1 września 2017 roku można dodatkowo kształcić uczniów w 5 nowych zawodach pomocniczych. Na potrzeby zmian w systemie oświatowym powołano także Zespół do spraw opracowania modelu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Do 2019 roku ma on przygotować propozycje nowych rozwiązań systemo-wych, które mają być zapisane w nowej ustawie o wsparciu dziecka i ucznia.Dzięki wdrażanym zmianom uczniowie ze specjalnymi po-

trzebami edukacyjnymi będą mieli odpowiednie warun-ki kształcenia dostosowane do ich indywidualnych potrzeb. Duży nacisk położony zostanie na indywidualizację procesu kształcenia uczniów z niepełno-sprawnościami – te elastyczne rozwiązania to efekt konsultacji przeprowadzonych w tym zakresie z rodzicami, dyrektora-mi szkół, pedagogami i nauczy-cielami. Zmiany czekają także poradnie psychologiczno-pedagogiczne, zwłaszcza w zakresie wyda-wania orzeczeń o niepełno-sprawności. Na wspomnianej konferencji ministerstwo zapo-wiedziało również inwentaryza-cję i szukanie zasobów do tych placówek. Nie da się ukryć, że zapowia-dane i już realizowane zmiany wymagać będą dużych nakła-dów finansowych. Jednakże, zgodnie z zapowiedzią Mini-sterstwa Edukacji Narodowej, te środki są zagwarantowane. Zgodnie z zapowiedzią minister środki wskazane w subwen-cji oświatowej w wysokości ponad 6 miliardów nie mogą być wydane na nic innego niż kształcenie dzieci ze specjalny-mi potrzebami.

5Z KLASĄ

OBSZARY ZMIAN W SYSTEMIE EDUKACJIIPET, czyli indywidualny pro-gram edukacyjno-terapeutycznyEdukacja uczniów z niepeł-nosprawnością od 1 września 2017 r. jest organizowana wyłącznie na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego zgodnie ze wskazaniami zawartymi w indywidualnym programie edukacyjno-tera-peutycznym (IPET).

Zindywidualizowana ścieżka kształceniaUczniowie, którym stan zdro-wia umożliwia uczęszczanie do szkoły, ale powoduje trudności w funkcjonowa-niu w danej placówce, będą mogli być objęci zindywidu-alizowaną ścieżką kształcenia w ramach pomocy psycholo-giczno-pedagogicznej, na podstawie opinii publicz-nej poradni psychologiczno-pedagogicznej i mieć organi-zowane zajęcia, co ważne – również indywidualnie.

Finansowanie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebamiMEN zapewniło finansowanie kształcenia uczniów ze spe-cjalnymi potrzebami w szkole. Samorządy mają obowiązek w danym roku budżetowym na realizację zadań wymaga-jących stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, przeznaczać środki w wysokości nie mniej-szej niż wynikająca z podziału części na ten cel oświatowej

subwencji ogólnej dla jedno-stek samorządu terytorialnego w danym roku kalendarzowym.Drugą główną zmianą jest wprowadzenie analogicznego rozwiązania dla szkół „niesa-morządowych”. W ich przypadku środki z dotacji naliczone na uczniów niepełnosprawnych będą mogły być przeznaczane wyłącznie na realizację zadań związanych z kształceniem spe-cjalnym. Wprowadzono również mechanizm ułatwiający rozli-czenie się z tego obowiązku.

Podstawy programoweOd 1 września 2017 r. w szkołach podstawowych dla uczniów z niepełnosprawno-ścią intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz w szkołach przysposabiających do pracy realizowane są nowe podstawy programowe oraz ramowe plany nauczania.

Nowe zawody pomocniczeOd 1 września 2017 r. w kla-syfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego utworzono 5 tzw. zawodów pomocniczych skierowanych do uczniów z niepełnosprawnością inte-lektualną w stopniu lekkim, aby włączyć ich społecznie, dając możliwość aktywności na rynku pracy. Są to: pracownik pomocniczy ślusarza, pracow-nik pomocniczy stolarza, pra-cownik pomocniczy mechanika, pracownik pomocniczy krawca, a także asystent fryzjera.

Nowy model diagnozy uczniaMEN pracuje nad nowym modelem diagnozowania

ucznia opartym o wykorzy-stanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowa-nia Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Ma on na celu szybkie wychwycenie potrzeb dziecka i określe-nie kierunku niezbędnego wsparcia. Obecna diagnoza prowadzi do stygmatyzacji dziecka. Diagnozujący skupia-ją się bowiem na nazywaniu niepełnosprawności, a nie na wskazaniu konkretnego wsparcia. Ministerstwo współ-pracuje z Agencją ds. Spe-cjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej, a przy prowadzo-nych pracach systemowych wykorzystuje jej rekomenda-cje, uwzględnia dobre prakty-ki i doświadczenia.

Poradnie psychologiczno-pe-dagogiczneMinisterstwo pracuje również nad określeniem standardów pracy poradni psychologiczno--pedagogicznych i przygotowa-niem wykwalifikowanych kadr.

Opr. na podstawie www.men.gov.pl

6

W przyszłym roku Ministerstwo Edukacji Narodowej zwiększy kwotę subwencji oświatowej. To jednak nie jedyne źródło finansowania oświaty.

Są pieniądze

W 2017 roku ministerstwo zwiększyło subwencję oświa-tową dla samorządów o środki z 0,4% rezerwy. To w sumie 167 mln zł, które miały wspo-móc szkoły we właściwym przygotowaniu obiektów oraz sal lekcyjnych.Pieniądze mogły zostać wyko-rzystane m.in. na zakup sprzętu szkolnego i pomocy dydaktycz-nych dla szkół zawodowych, które rozpoczynały kształcenie w nowych zawodach. Można z nich było także sfinansować zakup sprzętu i pomocy dydak-tycznych m.in. dla świetlic i sal lekcyjnych w samodzielnych gimnazjach, które od września zostały przekształcone w szko-ły podstawowe.

Tekst: Krzysztof Łakwa

O środki mogły się ubiegać jednak tylko te samorządy, którym nie wystarczyło fundu-szy z subwencji. W wypadku, gdy zwracały nadwyżkę, nie mogły wnioskować o środki z rezerwy.

Subwencja też na podwyżki

W 2018 roku część oświato-wa subwencji ogólnej będzie o 2,8% wyższa niż w 2017 roku. Wyniesie 43 079 335 tys. zło-tych. Pomiędzy samorządy zo-stanie rozdysponowane jednak 42 907 017 tys. zł. Pozostałe 0,4% części ogólnej subwencji to rezerwa.MEN wprowadzi również zmia-ny w zakresie zadań oświato-wych finansowanych z subwen-cji. Pieniądze mają pokryć m.in. 5-procentowy wzrost wynagro-dzeń nauczycieli (od 1 kwietnia 2018 r.), a także zwiększenie liczebności uczniów w związku z powiększeniem szkół podsta-wowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia o klasy ósme.

5 miliardów euro z RPO

Placówki oświatowe mogą również korzystać ze środków unijnych pochodzących z Re-gionalnych Programów Opera-cyjnych.

RPO są finansowane z dwóch funduszy: Europejskiego Funduszu Społecznego, któ-ry umożliwia realizację tzw. projektów miękkich (szkolenia, doradztwo etc.) oraz Euro-pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, z którego środki są przeznaczone na realizację projektów infrastrukturalnych i inwestycyjnych, czyli tzw. działań twardych.W bieżącej perspektywie finansowania unijnego – na lata 2014–2020 – na cele realizowane w ramach RPO przeznaczono w sumie 5 mi-liardów euro, z których można sfinansować m.in. wyposażenie sal tematycznych i nowe technologie.Co ważne, wiele urzędów już rozpisało konkursy na przy-szłoroczne działania dla szkół i przedszkoli.

Jakie zmiany w subwencji w 2018?

– Wzrost wynagrodzeń nauczycieli o 5% od 1 kwietnia 2018 r.

– Przekazanie szkół prowadzonych przez samorządy Ministrowi Rol-nictwa i Rozwoju Wsi.

– Zmiany liczby uczniów szkół podstawowych oraz ogólno-kształcących szkół muzycznych I stopnia związane z rozpoczę-ciem funkcjonowania 8 klasy i wygaszaniem gimnazjów od 1 września 2018 r.

Rynek/Finansowanie

7Z KLASĄ

Pieniądze na aktywność

Szanse na spore dofinansowa-nie ma wspieranie aktywności fizycznej uczniów. 7 listopada 2017 r. Ministerstwo Sportu i Turystyki rozpisało otwarty konkurs na dofinansowanie organizacji zajęć sportowych dla dzieci i młodzieży. Pieniądze będą pochodzić ze środków Funduszu Zajęć Spor-towych dla Uczniów. Na rok 2018 łączną kwotę dofinanso-wania zaplanowano na pozio-mie 28,86 miliona.Pieniądze można przeznaczyć na finansowanie trzech rodza-jów zajęć dla uczniów: ukierun-kowanych na upowszechnianie sportów zimowych (4,61 mln zł), organizowanych w ramach powszechnej nauki pływania „Umiem pływać” (19,25 mln zł), oraz zajęć sportowych z ele-mentami gimnastyki korekcyj-no-kompensacyjnej (5 mln zł). Ministerstwo Sportu zwiększa również fundusze na realiza-cję programu Szkolny Klub Sportowy, w ramach którego dofinansowywane są „systematyczne i ogólnodostępne zajęcia sportowo--rekreacyjne dla dzieci i mło-dzieży”.

– Szkolny Klub Sportowy już dziś przynosi realne efekty, a tegoroczna edycja to tylko preludium. W przyszłym roku zwiększymy budżet na ten cel do ponad 54,5 miliona złotych – zapowiedział minister sportu i turystyki Witold Bańka. Dzięki temu w 2018 roku programem mają zostać objęte wszystkie gminy w Polsce.Szkoła może dołączyć do SKS poprzez kontakt z operatorem wojewódzkim i zgłoszenie chę-ci udziału w kolejnej edycji. Przyszłoroczną nowością ma być rządowy program Otwar-tych Stref Aktywności „OSA”, który zapowiedziano 21 wrze-śnia 2017 r. – To program skie-rowany do wszystkich pokoleń. Mamy nadzieję, że na placach zabaw będą spotykali się dziad-kowie, dzieci i wnukowie – mó-wiła premier Beata Szydło, gdy wspólnie z ministrem Witoldem Bańką ogłaszała uruchomienie programu.„OSA” ma ruszyć 1 stycznia 2018 r. Ministerstwo Sportu i Turystyki w ciągu dwóch lat

chce przeznaczyć 100 mln zł na budowę „stref aktyw-ności”, w ramach których

mają powstać m.in. place za-

baw i siłownie zewnętrz-

ne. Do-celowo takich miejsc ma

powstać około trzy tysiące. Program – podobnie jak dawny „Orlik” – adreso-wany jest do samorzą-dów. O dofinansowa-nie mogą się starać również podmioty

posiadające osobowość prawną, np. stowarzyszenia, fundacje czy spółdzielnie mieszkaniowe.

Aktywna tablica

Szkoły podstawowe mają także szansę na wsparcie w ramach programu „Aktywna Tablica”, który wspiera technologie in-formacyjno-komunikacyjne. Na lata 2017–2019 przewidziano 224 mln złotych. Pierwszą tran-szę z tej puli już rozdysponowa-no. W 2017 roku rząd dofinan-sowuje zakup nowoczesnych technologii dla 5570 placówek, z kolei w latach 2018 i 2019 programem ma zostać objętych docelowo 4999 szkół.Na zakup nowych technologii szkoły mogą otrzymać maksy-malnie 17,5 tys. złotych, z cze-go 80% pochodzi z budżetu państwa, a pozostałe 20% to wkład własny samorządów. Więcej informacji: www.mac.pl/aktywnatablica

Na co dofinansowanie z RPO?

– Tworzenie i funkcjonowanie nowych miejsc edukacji przed-szkolnej

– Wyposażenie pracowni szkol-nych w narzędzia do nauczania przedmiotów przyrodniczych

– Rozwijanie kompetencji uczniów w zakresie przedmiotów ma-tematyczno-przyrodniczych i zakup wyposażenia

– Doposażanie szkół w nowocze-sne pomoce dydaktyczne oraz zapewnienie infrastruktury sieciowo-usługowej

– Podnoszenie przez nauczycieli kompetencji w zakresie nowych technologii

– Doposażenie placówek oświa-towych w pomoce dydaktyczne wspierające indywidualizację pracy z uczniem

niewolnika zwanego pedago-giem (paidos agogos – prowa-dzący chłopca). Od 12. roku życia chłopcy kształtowali swoje umiejętności fizyczne. Edukację kończyli przeszkole-niem wojskowym w wieku lat 20 i stawali się obywatelami.

Pierwsza elementarna szko-ła publiczna opłacana przez państwo powstała w imperium rzymskim za panowania cesarza Wespazjana w I w. n.e. Uczęsz-czali do niej zarówno chłopcy jak i dziewczęta w wieku od 7 do 15 lat. Nauczycielami

Edukacja ustna

Dzięki opanowaniu umiejętno-ści mowy ludzie mogli wymie-nić się informacjami i przekazy-wać je z pokolenia na pokolenie. Dotyczyły one m.in. codziennych zajęć: przyrządzania posiłków, polowań, wytwarzania narzędzi.

Według Platona nauczanie to artystyczne i plastyczne kształtowanie jednostki ludzkiej wedle ustalonego wzorca wcielenia człowieczeństwa.

Abakus – rodzaj liczydła.

Pismo – fundamentalny środek utrwalania i przekazywania wiedzy.

Ostre kamienie potrzebne do ryso-wania na ścianach jaskiń. Malowidła wytworzone ze sproszkowanych minerałów, zwierzęcej krwi i tłuszczu.

Edukacja tylko dla dziecizamożnych obywateli

W starożytnych Atenach więk-szość szkół była prywatna, oprócz dwuletniego szkolenia wojskowego, które odbywało się na koszt państwa. Dzieci bogatych obywateli uczono re-toryki, logiki, geografii, historii i szczególnie matematyki.

ŚWIAT STAROŻYTNY (od IV tysiąclecia p.n.e.

do V wieku n.e.)

CZASY PREHISTORYCZNE(do IV tysiąclecia p.n.e.)

Zapraszamy do zapoznania się ze skróconą historią edukacji. Część pierwsza kończy się na renesansie. W następnym numerze przedstawimy historię edukacji od oświecenia do dnia dzisiejszego.

Z edukacją przez wieki, cz. 1

Tekst: Piotr Twardowski

Grecy jako pierwsi poznali fun-damentalne znaczenie mate-matyki dla zrozumienia zjawisk zachodzących w przyrodzie. Edukacja chłopców zaczynała się w wieku 7 lat pod opieką

Naturalna potrzeba uczenia się i przekazywania wiedzy oraz umiejętności nowym pokoleniom towarzyszy ludzkości od początków dziejów. Edukacja przez stulecia ewoluowała, zmieniały się narzędzia, sposób przekazywania i zakres wiedzy. Niezmiennym pozostał cel kształcenia – czyli przygotowanie młodego człowieka do życia we współczesnym mu świecie.

8 Ciekawostki

Kościół katolicki traci monopol na edukację

Pojawiają się szkoły prowadzo-ne przez protestantów z naucza-niem w językach narodowych, a nie po łacinie. Powstaje też coraz więcej szkół prywatnych – są one prowadzone przez bo-gatych mieszczan. Dzieci naucza się w nich „za przystępną opłatą, pisania, czytania i rachunków”. Równolegle powstają katolickie kolegia jezuickie, kształcące rzesze młodzieży szlacheckiej w duchu kontrreformacji.

Czas humanistów

W edukacji nastąpił zwrot ku naturze i człowiekowi. Huma-niści afirmowali aktywność, samodzielność i twórczość ucznia – które kształtowały jego osobowość. Erazm z Rotterda-mu – jako pierwszy krytycznie wyraził się o karach cielesnych.

Woskowe tabliczki z rysikiem.

Człowiek witruwiański przykładem realistycznego rysunku.

byli głównie niewolnicy i wy-zwoleńcy pochodzący z Grecji.

Monopol Kościoła

W chrześcijańskiej Europie nauczaniem zajmowali się du-chowni – najlepiej wykształcona grupa w średniowieczu. Szkoły powstawały przy klasztorach lub kościołach, a na uczycielami byli księża lub zakonnicy.Szkoły parafialne kształciły w zakresie czytania i pisania po łacinie, uczyły katechizmu, pacierza i śpiewu kościelne-go. Uczęszczały do nich dzieci w wieku 7–9 lat. Szkoły katedralne uczyły w za-kresie 7 sztuk wyzwolonych (gramatyki, logiki, retoryki, aryt-metyki, geometrii, astronomii i muzyki) – zobacz poniżej:

W średniowieczu mawianoRepetitio est mater studiorum,czyli Powtarzanie matką wiedzy.

RENESANS(XIV–XVI wiek)

ŚREDNIOWIECZE(V–XV wiek)

Uniwersytety stały się w śre-dniowieczu szkołami wyższy-mi kształcącymi specjalistów w różnych dziedzinach. Pierw-szy uniwersytet powstał pod koniec XI wieku w Bolonii.

Wykład – nowa forma przeka-zywania wiedzy. Książki, które były drogie i trudno dostępne, posiadali tylko profesorowie. Podczas wykładów czytali oni i komentowali łacińskie teksty. Studenci uczyli się tych tre-ści na pamięć lub notowali je na woskowych tabliczkach.

Upowszechnienie druku

Wynalazek Jana Gutenberga zrewolucjonizo-wał nauczanie – upowszech-niły się książki, powstawały też pierwsze elementarze. Pierwsza publikacja do nauki czytania – Polskie książeczki wielmi potrzebne ku uczeniu się polskiego – została wydana w Krakowie w 1539 r.

9Z KLASĄ

Zwyczaje

Magiczny czas Bożego Narodzenia

Święta Bożego Narodzenia obchodzone są uroczyście nie tylko w polskich domach, ale też w przedszkolach, szkołach i wszelkich placówkach edukacyjnych. Dzieci pod okiem nauczycieli przygotowują jasełka, jest wspólne kolędowanie, bardzo często – wspólne, choćby symboliczne, Wigilie, na które zaprasza się także rodziców i rodzeństwo.

Na zajęciach plastycznych robimy własnoręcznie ozdo-by choinkowe do przybrania szkolnego czy przedszkol-nego drzewka, a 6 grudnia w wielu szkołach praktykuje się zwyczaj „mikołajek” – ob-darowywania się nawzajem drobnymi, często własnoręcz-nie zrobionymi, pomysłowymi prezentami. Boże Narodzenie bez choinki? Wieniec z płonącymi świeczka-mi na głowie dziecka? Prezen-ty od św. Mikołaja w ostatni dzień roku? Ciasteczka z… pie-przem? Tak – te i wiele innych, nietypowych dla nas, zwyczajów świątecznych – to tradycje naszych euro-pejskich sąsiadów. Zajrzeliśmy do kilku szkół z Grecji, Danii, Szwecji czy Szkocji i sprawdzi-liśmy, jak ich uczniowie świę-tują Boże Narodzenie i Nowy Rok. Jesteśmy przekonani, że opowieści nauczycieli i ro-dziców mogą być wspaniałą inspiracją do przeprowadze-nia ciekawych zajęć w szkole (w przedszkolach).

Tekst: Daria Malicka

Szkocja: crakers, indyki i… płonąca beczka

Boże Narodzenie w Szkocji to koniecznie jasełka oraz wieczór kolęd w szkole. W tym szkocka szkoła nie różni się od polskich placówek. Rozśpiewani Szkoci spotykają się też na wspólnym kolędowaniu w kościele – każdy przynosi domowe ciasto, kawę w termosie i długi czas spędza-ją na wspólnym świętowaniu.

Tradycją jest to, że do szkoły, tuż przed feriami świąteczny-mi, dzieci przynoszą przysmaki świąteczne ze swoich krajów i rodzinnych stron, i każde dziecko opowiada o tradycjach swojego kraju. Jest oczywiście choinka, ale Szkoci nie znają opłatka – pojawia się tylko wtedy, gdy przyniesie go, na zasadzie ciekawostki, dziecko pochodzące z Polski. W domach Boże Narodzenie obchodzi się

10

od 25 grudnia – nie celebru-je się Wigilii. Na stole królują potrawy z indykiem lub kaczką. Koło każdego nakrycia leżą maleńkie pakuneczki, które trzeba rozerwać wspólnie z sąsiadem po to, aby znaleźć ukryty w środku prezent lub żart. Te pakuneczki nazywa-ją się crakers. Na kominku wiszą skarpety, do których Mikołaj – czyli Santa Claus – chowa prezenty. Co ciekawe w Szkocji, podobnie jak u nas na Śląsku, niegrzeczne dzeci zamiast prezentu mogą dosta kamienie i szyszki. Po Bożym Narodzeniu, 26 grud-nia, obchodzony jest tzw. boxing day. Obecnie są to po prostu ogromne sklepowe wyprzeda-że, ale tradycja tego zwyczaju sięga XIX wieku, kiedy to służba domowa dostawała wolne na ten dzień i prezenty od swo-ich państwa. Boże Narodzenie nie było hucz-nie obchodzone w Szkocji aż do 1950 r., dlatego też ogromnym, celebrowanym świętem jest Hogmanay (czyli Nowy Rok) i do lat 50. ubiegłego wieku to właśnie wtedy szkockie dzieci dostawały prezenty. Pierwszym gościem wchodzącym w progi domu w Nowym Roku, zgod-nie z tradycją, powinien być mężczyzna, najlepiej brodaty – zwiastuje to szczęście i pomyśl-ność. 11 stycznia Szkoci ob-chodzą bardzo hucznie galicki nowy rok – jest wtedy mnóstwo zabaw i spotkań. Na równi z do-rosłymi świętują wtedy dzieci. W Glasgow np. tradycyjnie pod-pala się wtedy beczkę i spycha się ją ze zbocza zamku.

Bernadetta Jenorowska, Glasgow, Szkocja,

nauczycielka muzyki i rytmiki

Grecja – kraj udekorowanych statków i kolędowania

W Grecji w każdym calu i aspekcie potwierdza się wyż-szość Świąt Wielkiej Nocy (Pas-cha) nad Bożym Narodzeniem. Zarówno w kwestiach stricte kościelnych jak i tradycyjno-ob-rzędowych. Nie ma uroczystej Wigilii, tzn. dzień poprzedzający 25 grudnia oczywiście jest, ale się go nie celebruje… Tym bar-dziej, że to ważny dla Greków, ostatni dzień postu, a więc żadne polskie wigilijne potrawy praktycznie nie mogłyby się znaleźć na greckim stole. O ile Polacy tradycyjnie i tłumnie na Święta zjeżdżają do domów rodzinnych, tak Grecy – wprost przeciwnie. Pakują całe rodziny (często z dziadkami, kuzyno-stwem i świadkami ze ślubu) i wyruszają – oby dalej od domu. Nie ma jednego kanonu spędzania Świąt, co więcej – nie ma żadnych tradycyjnych potraw, więc Boże Narodzenie traktowane jest raczej jak mini-wakacje, a nie święto kościelne. Nie ma Wigilii, ale nie ma też prezentów pod choinką, bo… choinek nie ma. Grecką trady-cją świąteczną jest ozdabianie modeli statków. Prawdziwe statki też bardzo często są ude-

korowane. Oczywiście zwyczaj ubierania choinki dotarł już do Grecji, ale nadal statki i ich modele utkane światełkami znacznie częściej można spo-tkać na placach czy nabrzeżach niż ustrojone choinki. Podobne dekoracje to także popularny widok w szkołach i przedszko-lach – dzieci wspólnie z na-uczycielami dekorują zazwyczaj niewielkie modele statków.Prezenty przynosi Ag Vasilis, czyli św. Bazyli, a nie Mikołaj. Święty Mikołaj oczywiście jest znany, obchodzi imieniny 6 grudnia, ale jest patronem marynarzy i ludzi morza, wiec kojarzy się ze statkami, a nie z saniami, prezentami i śnie-giem. A św. Bazyli podrzuca przez rodziców prezenty głów-nie dzieciom, w wigilię Nowego Roku, czyli w noc sylwestrową. W Grecji można zobaczyć dość popularne szopki bożonarodze-niowe, ale – co warte podkre-ślenia – tylko na placach czy ryneczkach, czasem w szkole czy przedszkolu, ale nigdy, prze-nigdy w kościołach. Podobnie jak udekorowane choinki

Zwyczaje

– jeśli już gdzieś je zobaczymy, to na pewno nie w kościele. Powszechnie znany i praktyko-wany jest zwyczaj kolędowania. Grecy lubią go tak bardzo, że kolęduje się tutaj dwukrotnie – 24 grudnia oraz 31 grudnia. Na każdy dzień kolędowania jest dedykowana inna kolęda. Barbara Bitounis, Métsovo, Grecja,

mama dwóch uczennic – Zosi i Krysi.

Dania – pieprzowe ciasteczka, wesołe skrzaty i losowanie upominków

Dania kocha Boże Narodze-nie – szykuje się na nie już od listopada. Właśnie w listopadzie dzieciaki w szkołach robią wie-niec adwentowy ze świecą, na której jest podziałka – 24 kreski. Codziennie świeca jest zapalana na początku zajęć i wypala się do następnej kreski, odliczając

w ten sposób dni do Wigilii.Dzieci przynoszą do szkoły malutkie, zapakowane upomin-ki i codziennie jedno dziecko losuje dla siebie prezencik.Rano każdego grudniowego dnia dzieci, śpiewają piosenkę świąteczną o wesołych skrza-tach, które są symbolem Bo-żego Narodzenia. Na głowach mają wtedy zawsze czerwone skrzacie czapki.Zawsze też na początku grud-nia dzieci wypiekają w szkole korzenne ciasteczka – bardzo łatwe w przygotowaniu (pieką je nawet najmłodsze dzieci), którymi zajadają się bezkarnie przez cały grudzień. Ciasteczka stoją zawsze na biurku nauczy-ciela i każdy może się nimi częstować.Dzieci robią samodzielnie kartki świąteczne oraz ogromne ilości świątecznych, choinko-wych ozdób, ponieważ w Danii

Sposób przygotowania Zmiksuj masło z cukrem. Dodaj jajko i dalej ucieraj, aż masa stanie się jednolita. Wsyp przyprawy i sodę i całość zmiksuj ponownie. Na koniec dodaj mąkę i zmiksuj całość na wysokich obrotach. Gęste ciasto przełóż na czysty blat lub stolnicę wysypaną mąką. Z ciasta uformuj wałek o średnicy ok. 1 cm i pokrój go na małe kawałki, z których ręcznie ufor-muj kulki. Na koniec lekko je spłaszcz.Ciasteczka kładź na wyłożonej papierem i natłuszczonej blasze i piecz przez około 7 minut w piekarniku rozgrzanym do temperatury 200 st. Z podanych proporcji wychodzi około 100 małych ciasteczek.

Składniki:

DUŃSKIE CIASTECZKA PIEPRZOWE

Życzenia od nauczyciela z Danii dla polskich uczniów

i nauczycieli:

God jul og godt nytår til alle lærer og elever i Polen! Håber,

at jeres karper vil smage jer vel. Venlig hilsen, Christian

raczej nie ozdabia się choinek kupionymi ozdobami.

Agnieszka Jørgensen, Aarsballe, Bornholm, Dania,

mama trójki uczniów

Szwecja – Święto Światła i malownicze orszaki

W Szwecji obchody Bożego Na-rodzenia są bardzo podobne do tych polskich. To, czym jed-nak zdecydowanie się różnią od naszych tradycji, to bardzo uroczyste i celebrowane ob-chody Dnia św. Łucji, patronki Szwecji, 13 grudnia, w najkrót-szy dzień w roku. I to właśnie od tego dnia można – a wręcz należy – rozpocząć przygotowa-nia do Świąt. To również dzień zwiastujący wydłużanie się pory jasnej i zbliżanie się wiosny. Dzień ten, zwany inaczej Dniem Światła, to czas, w którym dzieci ze szkół oraz przedszkoli w danej miejscowości masze-rują w orszakach i pochodach. Wszystkie ubrane są w długie, białe szaty a prowadząca orszak dziewczynka przybrana jest w wianek, w którym umocowa-ne są płonące świece. Orszaki przemieszczające się po mia-stach i miasteczkach po zmro-ku robią naprawdę ogromne wrażenie! Monika Stępień, Alsike, Szwecja;

mama Oli

• 400 g mąki orkiszowej jasnej typ 700• 180 g cukru• 180 g margaryny bez dodatku mleka

krowiego• 180 g cukru lub odpowiednia ilość

zamiennika cukru• 1 łyżeczka zmielonego na miałko

cynamonu• 1 łyżeczka dobrze utłuczonego

kardamonu

• pół łyżeczki suszonego imbiru• 1 łyżeczka sody oczyszczonej• 1 jajko• papier do pieczenia.

12

Wskazane czy zbędne?

Dziś zadawanie prac domo-wych wywołuje wiele dyskusji – czy w ogóle są potrzebne, szczególnie w nauczaniu małych dzieci, czy są dobrze dobierane, czy nie jest ich po prostu zbyt dużo itp.Prace domowe właściwie od początku istnienia szkół traktowane były jako nieod-łączna część procesu kształce-nia. Podkreśla się ich funkcje dydaktyczne i wychowawcze, rolę w budowaniu wiedzy i umiejętności szkolnych, ale i kształtowaniu osobowości – systematyczności i obowiąz-kowości, właściwego stosunku do pracy. Ich zwolennicy stwierdzają, że rezygnacja z prac domo-wych to zubożenie procesu dydaktycznego, pozbawienie dzieci okazji do utrwalania nabywanych wiadomości i sprawności, rozwijania samo-dzielności w myśleniu i dzia-łaniu, dokładności i systema-tyczności. A nadmiar wolnego czasu to najczęściej więcej

ogłupiających gier komputero-wych czy godzin spędzanych w sieci. Oponenci widzą w pracach domowych przerzucanie części zadań szkoły na dom i rodzi-nę. Podkreślają, że dziś nawet przedszkolaki mają różne zajęcia „pozaprzedszkolne”, a uczniom naszych szkół coraz bardziej brakuje czasu na odpo-czynek, swobodną, nieorgani-zowaną przez dorosłych zaba-wę. Trudno z tym dyskutować – polskie dziecko poświęca pracom domowym średnio 6,5 godz. tygodniowo, podczas gdy np. uczeń fiński jedynie 2 godz. Na dodatek (choć trudno w to uwierzyć) nie ma właści-wie dowodów niezbędności prac domowych ani korzyści wynikających z ich zadawania. Bez prac domowych dzieci chętniej chodzą do szkoły, a ich osiągnięcia nie są niższe, niż rówieśników obciążanych pracami. Mamy już w Polsce szkoły, w których nie zadaje się

prac domowych i ich doświad-czenia przemawiają za takim rozwiązaniem. Alfi Kohn w „Mi-cie pracy domowej” dowodzi, że słabi uczniowie nie stają się dzięki pracom domowym lep-szymi uczniami, a dobrzy nie odnoszą z nich korzyści. Prze-ciętne dziecko z pracą domową kojarzy nudę i zmęczenie.Sądzę, że czas zrezygnować z bezmyślnych, rutynowych ćwiczeń zadawanych do domu, a w to miejsce dawać szansę na działania samodzielne, stwarzające okazję do wyka-zania się inicjatywą i pomy-słowością, dające satysfakcję i zadowolenie – np. zebranie różnorodnych płodów jesieni czy suchych liści, albo zgroma-dzenie informacji o zawodach mamy i taty, i przedstawienie ich kolegom w formie zaga-dek czy zadań konkursowych. I pamiętajmy – praca domowa (jeśli już musi być zadana) ma być przeznaczona dla ucznia, a nie dla rodziców i całej rodziny.

Prace domowe właściwie od początku istnienia szkół traktowane były jako nieodłączna część procesu kształcenia. Podkreśla się ich funkcje dydaktyczne i wychowawcze, rolę w budowaniu wiedzy i umiejętności szkolnych, ale i w kształtowaniu osobowości – systematyczności i obowiązkowości, właściwego stosunku do pracy.

Tekst: dr Aleksandra Piotrowska

13Zdaniem eksperta

Utrapienie uczniów w każdym wieku. Jak się okazuje również rodziców, którzy pomagają swoim dzieciom w ich odrabianiu, szczególnie na początku kariery szkolnej. Nie czarujmy się i powiedzmy to głośno – dla nauczycieli to także niełatwy kawałek chleba. Może więc medialny szum, jaki ostatnio został wywołany wokół zadań domowych przyniesie zmianę?

Oskarżony – Zadanie D.

Rzecznik pisze do MEN

30 października 2017 r., pan Marcin Michalak, Rzecznik Praw Dziecka wystosował do pani Anny Zalewskiej, Ministra Edukacji Narodowej, pismo z prośbą o pomoc w rozwiązaniu trudnych sytu-acji szkolnych. Jak podaje RPD, od początku września, czyli wejścia w życie reformy szkolnictwa, otrzymał wiele skarg od rodziców.Wymienia się tam m.in. nad-miar zadań domowych. Inter-wencja RPD została podjęta głównie ze względu na siód-moklasistów. Myślę jednak, że podjęte przez pana Michalaka zagadnienia można śmiało odnieść do wszystkich.Zwrócono uwagę, że program jest przeładowany. Dlaczego? Trzyletni program gimnazjum musi być teraz zrealizowany w ciągu dwóch lat (zapewne niecałych, jeśli termin spraw-dzianu ósmoklasisty zostanie wyznaczony już na maj, lub – co gorsza – na kwiecień). Spra-wia to, że nauczyciele część zagadnień cedują na samych uczniów, którzy, co naturalne,

Tekst: Szymon Waliczek

zwracają się z prośbą o pomoc do swoich rodziców.RPD wskazuje, że negatywnie wpływa to na życie rodzinne, gdyż całe zostało podporząd-kowane szkole.Sprawa nie jest nowa. Dekadę temu temat podniósł Krzysz-tof Olędzki, który „ogłosił się” Rzecznikiem Praw Ucznia. Już wtedy sprawa odbiła się sze-rokim echem w mediach. Teraz wybrzmiewa na nowo…

Nie tylko uczniowie

Jak się okazuje, zadania domo-we to nie tylko zmora uczniów ze szkół. Raz po raz na forach internetowych czytam, że już przedszkolaki przynoszą pod strzechę karty pracy do wypeł-nienia. Niby nic wielkiego – trzy linijki szlaczków, narysować ufo-ludka… Co innego przekazać rodzicom, że na zajęcia trzeba przynieść to i to. Albo nauczyć się wierszyka na pamięć.

Będąc uczniem

A przecież byłem nim jeszcze kilkanaście lat temu. Polski,

matematyka, do tego słówka z angielskiego lub niemieckiego, biologia, a może jeszcze referat z geografii? Czasami człowiek zastanawiał się, jak to wszystko zdołał ogarnąć i zrobić.

Po bezpiecznej stronie biurka

Kiedy rozpoczęła się moja kariera nauczycielska, nie wyobrażałem sobie lekcji języka polskiego bez zadania domowego. Zresztą, jeszcze na studiach, a później w paru szkołach usłyszałem, że tak ma być. Jako „świeżak” przystałem na to… Skoro będąc uczniem, musiałem odrabiać prace do-mowe, to tak musi być.Refleksja nadeszła w sumie niedawno, ale jeszcze przed wspominanym szumem wo-kół oskarżonego Zadania D. Po pierwsze rozmowa z na-uczycielką – mamą chłopaka w wieku gimnazjalnym. Powie-działa mi, że przekonam się, co „robimy” swoim uczniom, kiedy mój własny syn (obecnie lat już 4) będzie uczniem i zamiast miło spędzić niedzielę, wyje-chać gdzieś, będziemy siedzieć nad kolejnym projektem.

14 Zoom na szkołę

Idąc tym tokiem myślenia, doszedłem do drugiego wnio-sku, że ja – pracownik – nie wyobrażam sobie, aby mój przełożony zadał mi pracę… do domu. „– Panie Szymonie! A w domu proszę zrobić to, to i to! To na jutro, to na wtedy, a to na wtedy”. Mam świado-mość, że piszę do nauczycieli – my pracujemy w domu, jednak jest to część naszej pracy (to, że zabieramy ją do domu, to już nasza sprawa). Osobiście nie wyobrażam sobie takiej sytuacji. Szef, kierownik, dyrektor na pożegnanie naka-zuje mi, abym część swojego, tzw. wolnego czasu, poświęcił na pracę.Po trzecie – przeczytałem kilka ciekawych artykułów i wpisów na blogach. Agnieszka Stein na portalu dziecisawazne.pl w tekście „Zlikwidujmy pracę domową” pisze wprost, iż praca domowa nie poprawia wyników w nauce. Z kolei Anna Motylewska (cza-snamontessori.pl) podaje wręcz kilka argumentów „przeciw” za-daniom domowym. Mnie szcze-gólnie przekonał ten, mówiący, że zadania domowe wcale nie uczą odpowiedzialności i samo-dzielności, ponieważ młodsze dzieci nie są emocjonalnie na to przygotowane.

Coś w zamian

Z dawania zadań domowych, takich krótkich – „z dnia na dzień” – w tym roku szkolnym zrezygnowałem. Pozostały tylko (albo aż!) zadania dłuż-sze, najczęściej wypracowania. Uczniowie mają na ich wykona-nie co najmniej tydzień. Staram się jednak, aby były to prace

twórcze, skłaniające do obu-dzenia w sobie pisarza, pisarki. Trudno też byłoby nie zadać przeczytania lektury.Aby dotrzymać swojego posta-nowienia, ogłosiłem nowinę zaraz na początku pracy. Skoro słowo się rzekło, trzeba je teraz dotrzymać. I dotrzymuję! Po kilku tygodniach ekspe-rymentu doszedłem do paru wniosków. Po pierwsze, że na lekcji zyskałem kilka, może na-wet kilkanaście minut. Zamiast sprawdzać odrobione ćwicze-nia, wykonujemy je na zaję-ciach. Osiągam dokładnie ten sam efekt – teoria jest utrwa-lona praktyką. Proszę sobie policzyć, ile zajmuje przejście przez całą salę, aby każdemu w zeszycie postawić X?Poza czasem zaoszczędzili-śmy sobie wiele nerwów. Ja uczniom, uczniowie mnie! Nikt się nie stresuje brakiem zada-nia, brak niepotrzebnego po-czucia winy, brak powodu, aby zesłać na siebie wielki gniew Pana Od Polskiego. I działa to też w drugą stronę.Po drugie – teraz będzie o tym, co w zamian!Wprowadziłem system krót-kich pytań na początku lekcji. Każdy uczeń jest pytany. Za-kres materiału to trzy ostatnie tematy, nie lekcje. Chcę, aby uczeń poświęcił trochę uwagi językowi ojczystemu. Nie ma obowiązku odrabiania zadania

Szymon WaliczekNauczyciel języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 3 im. J. Słowackiego w Czechowicach-Dziedzicach; tata Stasia; prowadzi bloga e-polonista.pl; wielki smakosz kawy i fan literatury fantasy, baśni oraz mitów, czyli tego, co magiczne, nieprawdopodobne i tajemnicze.

domowego, może przejrzeć zeszyt, notatki, zerknąć do podręcznika, aby przypomnieć sobie, co było na lekcji. Za dobrą odpowiedź jest +, za błędną lub brak odpowiedzi jest –. Uczniowie zbierają znaczki, a potem przeliczamy je na ocenę. Na konkretną oce-nę uczeń pracuje długofalowo. Aby osiągnąć sukces, należy trochę popracować. Z kolei kiedy zdarzy się wpadka, nie przekreśla jeszcze ona szansy na dobry wynik końcowy.

Zmiana mentalności

To dopiero jest początek pro-cesu, ewolucji. Podejście do za-dań domowych wymaga przede wszystkim zmiany mentalności. Dzisiaj – skoro zawsze były, być powinny i teraz. Ewolucji wymaga sposób myślenia nie tylko nauczycieli, ale również rodziców (niektórzy rodzice wręcz niedowierzali, że tych zadań nie ma) oraz uczniów. Pierwszą reakcją dzieciaków była bowiem radość (to już mi dało do myślenia). Cieszyły się, ponieważ odpadł im jakiś obowiązek. Niektórzy dopiero po chwili zrozumieli, że teraz wszystko w ich rękach. To oni muszą zdecydować, co zrobić z czasem, jaki im dałem. Na następnej lekcji będę przecież pytał. Powoli, mam nadzieję, że skutecznie, uczymy się tego.

Z KLASĄ 15

Praca domowa – rozwijanie umiejętnościJestem nauczycielem z dzie-sięcioletnim stażem. Zaczyna-łam jako młoda dziewczyna, radosna, uśmiechnięta, pełna zapału, przekonana o tym, że zmienię oblicze polskiej eduka-cji, smutnej, podporządkowa-nej sztywnym regułom, opartej na teorii, nielubianej przez młodzież. Wiedziałam, czego chcę! Plan był prosty, trzeba było zbudować fundament w klasach IV–VI. Zdobyłam zaufanie uczniów, poznałam ich bliżej, zależało mi na tym, by motywować, wzmacniać to, co dobre, a pracować nad słabościami. Wbrew pozorom – nie było to trudne. Wystar-czyło posłuchać ich potrzeb, zostać mentorem, sprawić, by sięganie po książkę stało się pragnieniem, a nie przykrym obowiązkiem. Moje pomysły szybko spotkały się z entuzja-zmem uczniów i rodziców.Wspólne czytanie poezji, prozy, projekty, działanie w grupie, „burza mózgów”, rozmowa o istotnych zagadnieniach, analizowanie, wyciąganie wnio-sków. I co najważniejsze, bez codziennych prac domowych. Uczniowie, z własnej woli, po szkole zgłębiali tematy lekcji. Raz w tygodniu mieli przygo-tować materiały w domu, aby można było sprawnie praco-wać. To naprawdę zaczęło działać. Moi podopieczni już na etapie szkoły podstawo-wej potrafili napisać eseje i rozprawy godne podziwu.

Niestety, inni nauczyciele czuli zagrożenie, podcinali skrzydła, nie mówiąc o krytyce braku codziennych prac domowych, których stałam się orędow-nikiem. Walka rozgorzała na dobre, gdy stawałam w obro-nie dzieci, przemęczonych od nadmiaru pracy w domu. Bo jak się nie zdenerwować, gdy dziecko wraca wieczorem do domu, po zajęciach dodat-kowych i jeszcze musi zrobić kilkanaście zadań z matema-tyki, napisać referat z przy-rody, przygotować prasówkę z historii, namalować pejzaż na plastykę, napisać o hierarchii wartości z WDŻ-u i nauczyć się modlitwy na religię?!Rozważania na temat pracy domowej warto rozpocząć od zapoznania się z badaniami, które pokazują, że nie popra-wia wyników w nauce. Dzieci spędzają nad zdaniami do-mowymi około trzech godzin dziennie. Często są to działa-nia odtwórcze, polegające na przepisywaniu fragmentów z podręcznika lub na zasadzie „kopiuj, wklej” z internetu. Czemu, lub komu, to służy? Dziecku na pewno nie! Może zatem nauczycielowi? W ja-kimś stopniu tak, bo odhaczył sobie kolejny temat, którego nie zdążył zrealizować z pod-stawy programowej, a przecież będzie z niej rozliczony na koniec roku szkolnego.Już na tym etapie można wysnuć wniosek, że nadmiar

pracy domowej z kilku przed-miotów zabija w dziecku natu-ralną chęć zdobywania wiedzy, co więcej, niszczy pozytywny stosunek do szkoły, wypraco-wany w młodszych klasach.Nagminnie można spotkać się z „karną pracą domową”, za którą, w mojej ocenie, nauczy-ciel sam powinien zostać uka-rany przez organ prowadzący szkołę. Rodzice i sami ucznio-wie boją się temu przeciwsta-wić w obawie przed vendettą belfra. Karanie „całej klasy za złe zachowanie jednostki” dobitnie świadczy, nie boję się użyć tego słowa, o nieudol-ności wychowawczej nauczy-ciela. Uciekanie się do takich kar powinno skłonić samego uczącego do refleksji i próby odpowiedzi na pytanie: „Do czego w dłuższej perspektywie zaprowadzi to mnie i moich uczniów, szczególnie tych, któ-rzy jeszcze lubią szkołę?”. W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 23 grud-nia 2008 można przeczytać, że jednym z zadań szkoły jest „respektowanie trójpodmio-towości oddziaływań wy-chowawczych i kształcących: uczeń–szkoła–dom rodzinny”. W polskim systemie eduka-cyjnym to naturalna sytuacja, że częściowo przerzuca się odpowiedzialność za naukę na dom rodzinny ucznia. Rodzice pomagają swoim dzieciom, sądząc, że zrobienie setnego działania matematycznego,

16 Zoom na szkołę

Katarzyna DomańskaNauczyciel z 10-letnim stażem. Aktualnie pracuje w Niepublicznej Szkole Podstawowej i Gimnazjum „Sapere Aude” w Rajszewie. Uczy języka polskiego i angielskiego w klasach IV-VII oraz w II klasie gimnazjum.Ukończyła także pedagogikę wczesnoszkolną. Stosuje nowoczesne metody nauczania.

napisanie kolejnego opisu postaci, wyklejenie kolażu czy przerysowanie mapy świata z podręcznika, uczyni z ich pociech kogoś wyjątkowego w przyszłości. Nie jest tajem-nicą, że współczesne dzieci spędzają w szkole dokładnie tyle czasu, ile ich rodzice w pracy. Nasuwa się kolejne pytanie: „Czy dziecko, które przychodzi do domu po dzie-więciu godzinach spędzonych w szkole, jest w stanie jeszcze odrobić lekcje? Czy ma szansę zapamiętać cokolwiek z odra-bianego zadania domowego?”.W Europejskiej Karcie Praw i Obowiązków Rodzica jest za-pis, który gwarantuje rodzicowi uznanie do bycia „pierwszym nauczycielem”. Jego zadaniem jest dbać o dziecko, zapew-nić mu rozwój, odpoczynek i niczym niezakłócony czas wolny. Korzystając z przywi-lejów Europejskiej Karty Praw i Obowiązków Rodzica, rodzic mógłby zwolnić dziecko z pra-cy domowej i innych zadań do-datkowych w weekend, jednak spotkałoby się to z niezadowo-leniem nauczycieli i ukaraniem dziecka oceną niedostateczną, a co gorsze, z oskarżeniami o podważanie autorytetu i po-wagi instytucji szkolnej.W polskich szkołach państwo-wych nie można się spodzie-wać spektakularnych zmian. Nauczycieli nie interesuje, co dzieci robią po szkole, w myśl, że ich nadrzędnym obo-wiązkiem jest odrobić pracę domową i uczyć się do póź-nych godzin wieczornych, by z „werwą” zerwać się z łóżka o 6.30 następnego dnia.Są jednak szkoły, które ogra-niczają prace domowe lub

całkowicie z nich rezygnują. Są to zazwyczaj placówki prywatne, które w pierwszej kolejności stawiają na rozwój dzieci, zapewniając im dodat-kowe koła naukowe i dyżury wyrównawcze, z doskonałym zapleczem nauczycielskim i dobrą kadrą zarządzającą. W takich szkołach szuka się innowacyjnych metod naucza-nia, proponuje nauczycielom szkolenia zawodowe, wdraża filozofie, zaczerpnięte z innych, sprawdzonych światowych systemów edukacyjnych, czas spędzony z uczniem postrzega się jako cenny i wyjątkowy, a nie jak przykry obowiązek. Jedyną wadą jest to, że płaci się czesne, niestety, często zaporowe dla zwykłego zjadacza chleba. Dlatego nauka w tak sielankowych warunkach przeznaczona jest póki co jedynie dla dzieci zamożnych osób.Dlaczego tyle pozytywnych słów pod adresem szkół pry-watnych? Bo w polskim sys-temie edukacyjnym realizują i zapewniają to, co w innych krajach europejskich szkoły publiczne. Nie trzeba daleko szukać, by w wielu polskich szkołach prywatnych odnaleźć podobieństwa z fińskim sys-temem edukacji. Tam nie ma oceniania i prac domowych, wszystko skoncentrowane jest na uczniu, a zawód nauczyciela

jest jednym z najbardziej pre-stiżowych i pożądanych przez młodych Finów.Dziś, po kilku latach „szkolnej tułaczki”, odnalazłam swoje miejsce na ziemi, wśród ludzi, którzy rozumieją się nawza-jem, tak, to nauczyciele z po-wołania. To tu mogę realizo-wać swoje pomysły, a filozofia „bez mistrza nie ma sztuki, bez przykładu nauki” nie jest pustym sloganem. Zafascyno-wani systemem skandynaw-skim, wdrażamy go w życie naszej szkoły, rezygnując z codziennej pracy domowej, stawiając na indywidualne podejście, tworząc wspólne projekty i widząc szczęście na twarzach naszych dzieci. To największa nagroda.

Źródła:• http://www.ceo.org.pl/si-

tes/default/files/news-files/luty _2010_praca_domowa.pdf

• http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20090040017/O/D20090017.pdf

• Fechner-Sędzicka Iwona, Szkol-ny system wspierania zdolności: jak rozpoznawać i rozwijać dzie-cięce uzdolnienia, Toruń: Wy-dawnictwo AKER, 1999. Dotyczy m.in. pracy domowej ucznia.

• Kohn Alfie, The homework myth: Why our kids get too much of a bad thing, Da Capo Press, 2006.

Z KLASĄ 17

Feri

e zi

mo

we:

15-2

8 st

yczn

ia 2

018

r. (d

oln

ośl

ąski

e, m

azo

wie

ckie

, op

ols

kie,

zac

ho

dn

iop

om

ors

kie)

22 st

yczn

ia –

4 lu

tego

201

8 r.

(po

dla

skie

, war

miń

sko

-maz

urs

kie)

29 st

yczn

ia –

11

lute

go 2

018

r(l

ub

elsk

ie, ł

ód

zkie

, po

dka

rpac

kie,

po

mo

rski

e, ś

ląsk

ie)

12-2

5 lu

tego

201

8 r.

(ku

jaw

sko

-po

mo

rski

e, lu

bu

skie

, mał

op

ols

kie,

św

ięto

krzy

skie

, wie

lko

po

lski

e)

Wak

acje

to id

ealn

y cz

as n

a re

mon

tyi w

ypos

ażen

ie T

woj

ej p

lacó

wki

. Za

pozn

aj si

ę z

boga

tą o

fert

ą M

AC D

ydak

tyki

!

Skon

takt

uj si

ę z

kons

ulta

ntem

ośw

iato

wym

MAC

i dow

iedz

się

o no

woś

ciac

h 20

18/1

9!

Jedz

iesz

na

ziel

oną

szko

łę?

Zabi

erz

na w

akac

yjny

odp

o-cz

ynek

Pod

różo

wni

ki –

kre

atyw

ne p

amię

tnik

i z w

akac

ji.

Na

pocz

ątku

roku

szko

lneg

o pr

zepr

owad

ź di

agno

zę g

otow

ości

szko

lnej

Mie

siąc

Bib

liote

k Sz

koln

ych

Skor

zyst

aj z

Gen

erat

ora

Świa

dect

w i

przy

gotu

j się

ła

two

i wyg

odni

e na

kon

iec

roku

szko

lneg

oZa

mów

wcz

eśni

ej p

ublik

acje

na

rok

szko

lny

2018

/19

Zdob

ywaj

wie

dzę

na n

aszy

ch

kong

resa

ch, w

arsz

tata

ch i

szko

leni

ach

Mas

z ju

ż no

wy

kale

ndar

z śc

ienn

y dl

a Tw

ojej

kla

sy?

Zapy

taj k

onsu

ltant

a oś

wia

tow

ego

MAC

krea

tyw

ne sc

enar

iusz

e za

jęć

eduk

acyj

na te

lew

izja

śnia

dani

owa

3. e

dycj

a Sp

raw

dzia

nu

Kom

pete

ncji

Trze

ciok

lasi

sty

W o

ferc

ie M

AC Te

chno

logi

i oka

zja

goni

oka

zję

– sp

raw

dź a

trak

cyjn

e ce

ny sp

rzęt

u bi

urow

ego

i mul

ti med

iów

dla

Tw

ojej

pla

ców

ki

22

-31

Zim

owa

prze

rwa

świą

tecz

na

29

.03

. – 3

.04

. Wio

senn

a pr

zerw

a św

iąte

czna

Dzi

eń K

obie

t

Mię

dzyn

arod

owy

Dzi

eń T

eatr

u

8

27

Dzi

eń D

ziec

ka

Pocz

ątek

as

tron

omic

zneg

o la

ta

Dzi

eń O

jca

1

21

23

20

18

LutyStyczeń Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień

MA

GA

ZYN

DLA

NA

UCZ

YCIE

LI

Czę

ść p

olon

istyc

zna

Pier

wsz

y dz

ień

wio

sny

Czę

ść m

atem

atyc

zna

11

20

12

Podróżow

niki

Koni

ec

roku

szk

olne

go22

Wni

ebow

zięc

ie N

ajśw

ięts

zej M

aryi

Pan

ny,

Dzi

eń W

ojsk

a Po

lskie

go15

79. r

oczn

ica

wyb

uchu

II W

ojny

Św

iato

wej

Pocz

ątek

roku

szk

olne

go

1

3

Świa

tow

y D

zień

Uśm

iech

u5

Dzi

eń E

duka

cji N

arod

owej

14

Nar

odow

e Św

ięto

Nie

podl

egło

ści,

100.

rocz

nica

odz

yska

nia

niep

odle

głoś

ci11 M

ikoł

ajki

Pocz

ątek

ast

rono

mic

znej

zim

y

Świę

ta B

ożeg

o N

arod

zeni

a

Sylw

este

r

6

21

25-2

6

31

Mię

dzyn

arod

owy

Dzi

eń P

rzyj

aźni

30

Now

y Ro

k, Ś

wia

tow

y D

zień

Pok

oju

Dzi

eń B

abci

Dzi

eń D

ziad

ka1

2221

Skor

zyst

aj z

Gen

erat

ora

Zest

awów

Zad

ań

i spr

awdź

wie

dzę

Twoi

ch u

czni

ów z

I se

mes

tru

Dzi

eń Z

akoc

hany

ch,

Mię

dzyn

arod

owy

Dzi

eń P

rzek

azyw

ania

Ksią

żek

14

Mię

dzyn

arod

owy

Dzi

eń Ję

zyka

O

jczy

steg

o21

Dzi

eń F

lagi

Rze

czpo

spol

itej P

olsk

iej

Świę

to K

onst

ytuc

ji 3

Maj

a

Dzi

eń B

iblio

teka

rza

i Bib

liote

kD

zień

Mat

ki

12

3

826

Mię

dzyn

arod

owy

Dzi

eń S

zach

ów20

Dzi

eń P

rogr

amist

y

Sprz

ątan

ie Ś

wia

ta

13

18-1

9

Dzi

eń D

yrek

tora

Szk

oły

i Prz

edsz

kola

22

Świę

to P

racy

, M

iędz

ynar

odow

y D

zień

Sol

idar

nośc

i Lud

zi P

racy

20 Zoom na szkołę

„Nauczcie dzieci grać w szachy, a o ich przyszłość możecie być spokojni” to słowa Paula Morphy’ego, nieoficjalnego szachowego mistrza świata. Od początku nowego roku szkolnego elementy gry w szachy są uwzględnione w nowej podstawie programowej.

Szach-MAC!

Przekonanie o edukacyjnej wartości szachów bierze się między innymi z badań prze-prowadzonych w szkołach podstawowych. Od wielu lat panuje przekonanie, że szachy rozwijają logiczne myślenie i wyobraźnię przestrzenną. Po-twierdziło się również, że dzięki grze w szachy dzieci lepiej sobie radzą z przedmiotami ści-słymi. W 2012 roku Parlament Europejski, mając na uwadze, że szachy są grą dostępną dla dzieci z każdej grupy społecznej i mogą przyczyniać się do osią-gnięcia spójności społecznej, zaapelował o włączenie nauki gry w szachy do programów szkół państw członkowskich UE. Od tego czasu kolejne kraje wprowadzają w życie projekt edukacji szachowej w szkołach.

Wymierne korzyści

Pierwszym poważnym argu-mentem za grą w szachy są wy-niki badań prof. Roberta Boru-cha z Uniwersytetu Pensylwanii. Badania zostały przeprowadzo-ne w 33 szkołach we Włoszech. Ich celem było sprawdzenie, czy umiejętność gry w szachy poprawia zdolności mate-matyczne uczniów. Założenia

całego eksperymentu były następujące: test matematyczny przed wprowadzeniem zajęć szachowych – 30-godzinny kurs szachów pod okiem certyfiko-wanego instruktora szacho-wego – ponowna weryfikacja umiejętności matematycznych uczniów. Badanie potwierdziło to, co wcześniej odkryli inni naukowcy szachy rozwijają kompetencje matematyczne. Dzieci, które uczestniczyły w zajęciach nauki gry w szachy, poprawiły rezultaty swoich testów o 12%. Z kolei według badań Roberta Fergusona (ACF, 1983) zdolność do krytycznego myślenia wśród dzieci, które grały w szachy, wzrosła o 17,3%, natomiast dzieci biorące udział w innych wspomagających formach zajęć, poprawiły swoje wyniki o 4,6%.Jakie umiejętności może rozwi-nąć gra w szachy?Poza podniesieniem poziomu kompetencji matematycznych gra w szachy może się przy-czynić do rozwoju przydatnych w życiu umiejętności. Z moich obserwacji wynika, że młodzi szachiści na ogół mają lepiej rozwiniętą pamięć, większą zdolność do koncentracji – która we współczesnym,

mocno nasyconym bodźcami świecie, odgrywa coraz większą rolę – oraz bardziej wykształ-cony nawyk dyscypliny, będącej niewątpliwie jednym z funda-mentów sukcesu w dorosłym życiu. Podczas rozgrywania partii szachów często się zdarza tak, że jeden błąd potrafi

zniweczyć cały wysiłek i ob-rócić pozycję – zdawałoby się – wygraną w natychmiastową porażkę. Moje doświadczenia potwierdzają również tezę, że dzieci nabywają zdolności nie-świadomie, w sposób naturalny.

Odpowiedź na komputery

Szachy w szkole to również niezwykle ważny element od-powiedzi na erę komputeryza-cji. Rozgrywka na „analogowej” planszy o 64 polach stoi w opo-zycji do szerokiego wyboru gier mobilnych, przepełnionych in-nymi bodźcami stymulującymi dziecko. Bez dwóch zdań, sza-chy przeżywają swój renesans

Młodzi szachiści na ogół mają lepiej rozwiniętą pamięć, większą zdolność do koncentracji

Z KLASĄ 21

i cieszą się zainteresowaniem coraz szerszego grona rodziców i dzieci. Królewska gra uczy spokoju, głębokiego skupienia. Gdy grasz w szachy, jesteś tylko tu i teraz. Jesteś tylko Ty, Twój przeciwnik oraz plansza. Nic innego, żadne zbędne kolory i dźwięki nie odwracają Twojej uwagi. To sytuacja, która zdecy-dowanie uspokaja i pozwala za-chować równowagę w świecie przesyconym elektroniką. Poza tym gra w szachy niesie ze sobą ukrytą wartość, otóż szachy są sprawiedliwe, nie można przenieść odpowiedzialności np. na sędziego, który odgwiz-dał niesprawiedliwie rzut karny. Szachy wymagają rywalizacji fair play. Wpajanie dziecku tej zasady ma wpływ na jego poczucie własnej wartości, tak ważne w procesie kreowania osobowości człowieka.

Jak rozpocząć naukę gry?

Proponuję rozpocząć od krótkiej dyskusji z dziećmi na temat ich doświadczeń związanych z grą w szachy, ponieważ wnioski z rozmowy są często zaskakują-ce. Niektóre z dzieci są zniechę-cane stwierdzeniami typu „Syn-ku, córeczko, szachy to nie jest gra dla ciebie, to gra tylko dla kujonów”. W drugiej kolejności zalecam wytłumaczenie dzie-ciom, że królewska gra wcale nie jest taka trudna, jak uważa

wiele osób, i że każdy może się nauczyć w nią grać. Wiem, że zabrzmi to trywialnie, ale jest to bardzo ważne i, w mojej opinii, kluczowe – należy powiedzieć uczniom, że dadzą radę. Wspar-cie i okazywanie wiary w umie-jętności młodego człowieka może zdziałać cuda. Przejdźmy teraz do praktycz-nej części nauki gry. Z moich doświadczeń wynika, że bardzo dobrze się sprawdza metoda krok po kroku. Zazwyczaj rozpo-czynam uczenie gry od pionków, następnie przechodzę do wież, gońców, hetmanów, skoczka i króla. Jak najszybciej wpro-wadzam ćwiczenia praktycz-ne i minigry, które pozwalają zaangażować uczniów i dać im możliwość rozgrywania partii, co jest kluczowym czynnikiem, aby na dłużej zainteresować te-matem gry w szachy. Począwszy od tak zwanej gry pionków (8 białych przeciwko 8 czarnym), przez dokładanie kolejnych fi-gur, aż po włączenie wszystkich bierek szachowych. Uważam, że to optymalne rozwiązanie, szczególnie gdy chcemy zbu-dować przyjazną atmosferę i udane relacje z uczniami.

Jakie wyzwania stoją przed nauczycielem gry w szachy?

Z moich kilkuletnich doświad-czeń z młodymi szachistkami i szachistami wynika, że klu-

czem do sukcesu jest pobu-dzenie i utrzymanie zaangażo-wania uczniów. Gra w szachy jest skomplikowana, ale mimo to jest do przyswojenia przez każdego. Jestem zdania, że każ-dy może spróbować swoich sił i przy odpowiednim nakładzie pracy jest w stanie nauczyć się grać. Przed nauczycielem gry w szachy stają trzy zasadnicze wyzwania: 1 Umiejętność utrzymania

zaangażowania uczniów.2 Przystępne i precyzyjne tłu-

maczenie zasad.3 Otwartość i umiejętność

przyznania się do błędu.

Zapis w nowej podstawie programowej otwiera wiele możliwości nauki strategicz-nego i logicznego myślenia poprzez grę w szachy. Już około 4 roku życia dzieci mogą stawiać pierwsze kroki w nauce królew-skiej gry. Z początku to dla nich zabawa, ale z czasem może się ona przerodzić w najciekawsze zajęcie, które wygra z chęcią korzystania z urządzeń mobil-nych. Nie bez znaczenia jest również osobowość nauczyciela. Nauczyciel szachów powinien przekazywać wiedzę w sposób przystępny. Dzięki temu istnieje spora szansa, że uczniowie staną się odpowiedzialnymi stratega-mi życiowymi. Będzie to wspól-ny sukces, czego życzę Tobie i Twoim uczniom.

Zobacz na: www.mac.pl/e-konferencje

Nie przegap!Obejrzyj cykl wideo szkoleń z nauki gry w szachy. Ekspert, Michał Kanarkiewicz, w asyście dwójki uczniów klas 1-3 prezentuje krok po kroku podstawy królewskiej gry

Zainspiruj się!Szukasz pomysłu na klasowy konkurs? Chcesz przeprowadzić kreatywne zajęcia na świeżym powietrzu? Szukasz scenariuszy imprez okolicznościowych powiązanych tematycznie z bieżącymi wydarzeniami i świętami?

22 Zoom na szkołę

Zapoznaj się z naszymi MAC Inspiracjami – bezpłatnymi kre-atywnymi scenariuszami zajęć dla nauczycieli klas 1–3.

Od kilku lat, raz w miesiącu, wysyłamy na skrzynki mailowe naszych subskrybentów pre-mierowe części MAC Inspira-cji, skorelowane tematycznie z aktualnymi świętami, porami roku, bieżącymi wydarzeniami.

Materiały są dostosowane do konkretnych klas, często wzbogacone o treści multime-dialne (słuchowiska i filmy).

Dotychczas przygotowaliśmy ponad 100 scenariuszy! Wszystkie znajdziesz na stronie www.mac.pl/inspiracje

Zarejestruj się na www.mac.pl i korzystaj na bieżąco z inspiracji naszych ekspertów!

Aktualności edukacyjne

SKS-Y WRACAJĄ DO SZKÓŁ

Sport to zdrowie! Dlatego też, od 2018 roku w każdej polskiej gminie będzie działał Program Szkolny Klub Sportowy – za-powiada minister sportu Wi-told Bańka. SKS-y mają na celu upowszechnianie sportu oraz kształtowanie nawyku podejmo-wania aktywności fizycznej przez dzieci i młodzież. Szczególną uwagę program będzie skupiał na dzieciach mniej aktywnych i na dziewczętach. W 2017 roku na realizację programu przeznaczo-no 42,6 mln zł. Zorganizowano 530 tys. zajęć dla dzieci i mło-dzieży w ponad 70 dyscyplinach. W 2018 roku Ministerstwo Sportu i Turystyki planuje przeznaczyć na SKS-y rekordową kwotę ponad 226 mln zł.

ZMIANY W FINANSOWANIU ZADAŃ OŚWIATOWYCH W KARCIE NAUCZYCIELA

W życie weszła ustawa o sposobie finansowania zadań oświa-towych, której projekt przygotował MEN. Zmiany dotyczą także ustawy Karta Nauczyciela. Nowe regulacje odnoszą się do wykonywania zawodu nauczyciela, głównie skupiają się wokół czasu pracy, awansu zawodowego oraz urlopu. Przepisy doty-czące przyznawania dotacji samorządom będą uszczelnione, wymiar pensum logopedów, psychologów, pedagogów szkol-nych ujednolicony, a ścieżka awansu nauczycieli zostanie wy-dłużona. Jak informuje MEN, wprowadzone zmiany wychodzą

naprzeciw oczekiwaniom samorządów terytorial-nych oraz nauczycieli i zostały wprowadzo-

ne w porozumieniu z nimi. W 2018 roku planowany jest kolejny

etap zmian w tym zakresie.

SZEROKOPASMOWY INTERNET DLA WSZYSTKICH SZKÓŁ W POLSCE

Sejm przyjął ustawę o Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE). To bardzo dobra informacja szczególnie dla uczniów z terenów dotychczas wykluczonych cyfrowo. Z analizy przeprowadzonej w 2016 roku przez Ministerstwo Cyfryza-cji i Ministerstwo Edukacji Narodowej wynika, że w około 23% placówkach oświatowych istnieje dostęp do Internetu o przepustowości 100Mb/s. Niestety, ponad 40% jednostek ma dostęp do Internetu o przepustowości nie przekraczającej 10 Mb/s. Budowa infrastruktury szerokopasmowej ma wyrównać szanse. Projekt rozpocznie się już w 2018 roku i ma zostać zrealizowany do 2020 r.

MEN WYRÓWNUJE SZANSE ROZWOJU UCZNIÓW

Z myślą o dzieciach z niepełnosprawnościami Ministerstwo Edukacji Narodowej przygoto-wało dla nich nowe podstawy programowe, podręczniki i materiały edukacyjne. Celem jest integracja społeczna oraz wyrównanie szans rozwoju dzieci ze specjalnymi potrze-bami edukacyjnymi. Szczegóły nowej podsta-wy programowej przedstawiono na paździer-nikowej konferencji zorganizowanej przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Podczas spotkania zwrócono również uwagę na to, jak ważne jest dostrzeganie potencjału ucznia, a nie jego trudności. Podkreślono także, że edukacja ma za zadanie wzmac-niać poczucie własnej wartości u uczniów i zapewnić im równe szanse w osiąganiu sukcesów.

23Z KLASĄ

Cyfrowa edukacja24

Nowy przyjaciel

Tekst: Jolanta Okuniewska

Zorganizowano wiele szkoleń, konferencji, żeby te lęki i wąt-pliwości rozwiać. Nacisk kładzie się głównie na takie organizo-wanie zajęć zintegrowanych, by wplatać w dzień aktywności różne zabawy rozwijające umie-jętność logicznego myślenia, szeregowania, budowania se-kwencji, dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych. Nie zawsze musimy mieć w klasie specjalne pomoce dydaktycz-ne, czy sprzęt, by takie zabawy przygotować. Musimy pamiętać, że zajęcia związane z kodowa-niem należy zacząć bez sprzętu, częściej operować konkretami, manipulować klockami, nakręt-kami od butelek, wykorzysty-wać ilustracje, opowieści. Już zapomniana gra w statki stano-wi znakomity wstęp do zabaw w kodowanie i odkodowywanie informacji. W internecie takie zabawy noszą nazwę offline i łatwo je odnaleźć. Po tych wstępnych zabawach przyjdzie pora na wykorzystanie sprzętu komputerowego, table-tów i robotów. Jeśli mamy taką możliwość, to będzie to znako-mita edukacyjna przygoda.Razem z pierwszoklasistami odkrywamy możliwości Photona – robota, który został

zaprojektowany i wyprodu-kowany w Polsce, i który od września gości w wielu szko-łach. Współpracuje z tabletem, więc wystarczy pobrać apli-kację Photon Edu i będziemy mieć możliwość realizowania kolejnych przygotowanych scenariuszy zajęć. Dla począt-kującego nauczyciela, pracu-jącego z pierwszoklasistami lub przedszkolakami, będzie to duża pomoc, gdyż scenariusze są dość szczegółowe i pokazują krok po kroku, jak wykorzystać Photona podczas lekcji. Dla na-uczyciela, który pracuje z nieco starszymi uczniami przygoto-wano aplikacje Photon Robot i Photon Coding.Pierwsze zajęcia polegały na zapoznaniu się z robotem. Po wyjęciu z pudełka dzieci wprost oszalały z radości. Photon ma bardzo przyjemny wygląd, wykonany jest niezwykle starannie, a kolorowe czułki sprawiają, że przyciąga uwagę nawet najbardziej zmęczonego czy znudzonego ucznia. Porusza się z gracją, nie rozwija wiel-kich prędkości, co bardzo mi odpowiada, bo nie dysponuję ogromem miejsca na dywanie. Prędkość pozwala na bezpiecz-ne dotarcie do każdego miej-

sca, które określam w zadaniu, a granicą jest klasowy dywan, albo mata edukacyjna. Dzie-ci zadawały mnóstwo pytań, ciekawiło je, czy to chłopiec, czy dziewczynka i jak ma na imię. Opowiedziałam im historię powstania robota, bo zawsze wzrusza mnie ta opowieść. Mogło się przecież przydarzyć, że wcale nie trafiłby do dzieci, nie mogłyby z nim się uczyć. Na szczęście stało się inaczej i Photon razem z moimi ucznia-mi będzie towarzyszył mi jako pomocnik na wielu zajęciach. Zdecydowaliśmy, że ma tak piękne imię, że nie nadajemy mu nowego.Podczas zajęć z edukacji polo-nistycznej utrwalaliśmy budo-wanie zdań oraz układanie ich z rozsypanki wyrazowej. Nie-które dzieci czytają dość spraw-nie, i to dłuższe teksty, jest jednak grupka uczniów, którzy przygodę z czytaniem dopiero rozpoczynają. Trzeba tak orga-nizować zajęcia, by zadania do-pasować do możliwości dwóch grup. Usiedliśmy w kręgu. Na dywanie rozłożyłam kartoniki z zapisanymi wyrazami. Wcze-śniej odczytaliśmy je głośno w dowolnej kolejności. W kilku pojawiły się litery, których

W nowej podstawie programowej dla pierwszego etapu edukacji pojawiły się zapisy dotyczące nauki podstaw programowania. Nauczyciele nieco się wystraszyli, że chodzi tu o wysokospecjalistyczne umiejętności, z którymi powinni pojawić się we wrześniu w pracowni komputerowej.

Z KLASĄ 25

jeszcze nie uczyliśmy się pisać, ale dzieci znają ich drukowane odpowiedniki z zajęć przygoto-wujących do czytania zorgani-zowanych w przedszkolu. Poprosiłam, by dzieci z wyra-zów zapisanych na kartoni-kach ułożyły dowolne zdania. Przypomnieliśmy sobie, jak rozpoznać pierwszy i ostatni wyraz w zdaniu oraz dlaczego w wyrazie Ola występuje wiel-ka litera. Byłam pod wrażeniem, ile możliwości ułożenia zdań znalazły dzieci. Wyrazy w zda-niach dzieliliśmy na sylaby. Przeliczaliśmy, ile sylab ma całe zdanie, czytaliśmy je rytmicznie z klaskaniem, tupaniem. Po-tem przyszła pora na Photona. Po krótkiej instrukcji, jak nim sterować za pomocą gładzika i jakie funkcje ma ta najprost-sza metoda sterowania robo-tem, kilkoro dzieci miało za zadanie poprowadzić Photona od pierwszego do ostatniego

wyrazu zdania. Gdy robot na-jeżdżał na kartonik z wyrazem, dziecko zmieniało kolor jego czułek, a pozostali uczniowie głośno odczytywali wyraz. Po odczytaniu ostatniego wyrazu zdania robot wydawał dowol-ny dźwięk. W klasie zapadała cisza, a dzieci ze skupieniem czekały na dźwięk i żywiołowo reagowały, gdy udało im się go rozpoznać. Taka mała radość, a duże zaangażowanie podczas zajęć! Wszyscy głośno czytali wyrazy, cierpliwie czekali na swoją kolej. Umówiliśmy się, że na zajęciach tylko kilkoro dzieci będzie sterować robotem,

jednak wszyscy dobrze wiedzą, że każde z nich będzie miało taką możliwość. Na zakończenie zajęć sterowałam Photonem tak, by zbliżył się do każdego ucznia i dał się pogłaskać. To były prawdziwe emocje! Wielka radość nastąpiła, gdy Photon zmienił kolor czułek, albo wydał dźwięk. Tak wyglądał fragment zajęć w klasie pierwszej. Jeśli zaczy-namy przygodę z Photonem w klasie trzeciej, na kartonikach możemy zapisać części mowy, albo kartoniki z tabliczką mno-żenia. Pracujemy podobnie, ale na pewno dużo szybciej niż z pierwszakami przejdzie-my do programowania ruchów robota za pomocą bloczków. Po pierwszych zajęciach z pierwszoklasistami wiem już, że moi uczniowie go pokochali, dopytują się, gdzie go scho-wałam i czy jeszcze się u nas pojawi. Kolejne zajęcia będą polegały na tym samym: dzieci będą budować zdania z wyra-zów zapisanych na kartonikach, ale zdania będą nieco dłuższe. Poznaliśmy już sporo liter, które pozwalają mi na tworzenie no-wych wyrazów i nowych zdań. Na pewno poproszę moich uczniów o zaproponowanie zdań do ćwiczeń w czytaniu i oddam im pole do popisu. Je-stem pewna, że będą pracować jeszcze chętniej, ponieważ będą to ich pomysły.

Jolanta OkuniewskaNauczycielka edukacji wczesnoszkolnejw Szkole Podstawowej nr 13 w Olsztynie.Nominowana do prestiżowej nagrodyThe Global Teacher Prize. Prowadzi bloga„Tableszyt w okładce w motyle” - http://tableciaki.blogspot.com

Cyfrowa edukacja26

Temat: Uliczne sygnały – utrwalanie numerów alarmowych.Ważne cyfry – nauka programowania.Nauczyciel prosi dzieci o przypomnienie numerów alarmowych (112 CPR, 999, 998, 997). Wiesza na tablicy kartoniki z numerami telefonów, przyporządkowane do obrazków pojazdów. Dzieli dzieci na cztery sześcioosobowe zespoły, każdemu z zespołów rozdaje 3 druciki kreatywne i obrazek pojazdu.

PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ

jak uczyć programowania

Zadania dzieci w zespołach:– pierwsze dziecko z zespołu formuje z drucika pierwszą cyfrę numeru alarmowego,– drugie dziecko formuje z drucika drugą cyfrę numeru,– trzecie dziecko formuje z drucika trzecią cyfrę numeru.

Troje dzieci układa wykonane cyfry w kolejności, z prawej strony maty, tworząc numer alarmowy, a nauczyciel rozmieszcza rozdane wcześniej obrazki samochodów (do tego etapu wszystkie zespoły działają równolegle),– czwarte dziecko programuje drogę Photona

ze Strefy Startu do dowolnego pojazdu,– piąte z dzieci będzie programować drogę

Photona od pojazdu do właściwego numeru alarmowego,

– ostatnie dziecko z zespołu programuje prze-jazd od numeru do Strefy Startu.

Przykładowy układ elementów na macie edukacyjnej Strefa.

Zajęcia z robotem

Dzisiaj, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, nauczanie pro-gramowania, a więc logicznego myślenia, to barwne, urozmaico-ne zajęcia połączone z ruchem, dowcipem i przede wszystkim angażujące uczniów.Przedstawiamy jeden z udanych i najnowszych pomysłów na za-jęcia z programowania z wyko-rzystaniem robota Photon.Wzbogacona wersja eduka cyjna robota Photon zawiera publikację

Nauka programowania potrafi być ciekawa i interesująca zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli.

– zestaw 30 scenariuszy zajęć dla różnych poziomów edukacji, wykorzystujących robota w nauczaniu programowania. Dodatkowo, Grupa MAC – wyłączny dystrybutor wersji edukacyjnej – udostępnia na swojej stronie internetowej 10 dodatkowych scenariuszy zajęć z Photonem. Łącznie więc nauczyciele mogą skorzystać z gotowych 40 sce-nariuszy zajęć.

Wersja edukacyjna robota Pho-ton wraz ze scenariuszami zajęć kosztuje tylko 990 zł. Robot dostępny jest też w zestawach ze specjalną matą i tabletem. Więcej informacji na stronie www.mac.pl/programowanie

Kompletny scenariusz w publikacji drukowanej „Photon – jak uczyć programowania”, MAC Technologie.

MATEMATYKA – DODAJ DO ULUBIONYCH! 9–12.02.2018, POZNAŃ

Wszystkich pasjonatów, nauczycieli i prakty-ków matematyki Poznań zaprasza na XXVII Krajową Konferencję SNM. Tematem spotka-nia będą zmiany w edukacji, w szczególności w edukacji matematycznej. Prowadzący poświęcą szczególną uwagę podstawie programowej, podręcznikom, egzaminom zewnętrznym oraz ramowym planom nauczania. Stowarzyszenie Nauczycieli Ma-tematyki zachęca do udziału wszystkich dążących do doskonalenia swojego warsztatu pracy oraz poszukujących nowych inspiracji do pracy z uczniami. Konferencja pn. „Matematyka – dodaj do ulubio-nych!” odbędzie się w dniach 9–12 lutego 2018 roku w Poznaniu.

PIWNICA POD BARANAMI NA ŚWIĘTA 11.12.2017–16.01.2018

Świąteczny i noworoczny czas to najpiękniejszy mo-ment, by znów przypomnieć sobie wyjątkowość i magię kolęd oraz pastorałek. Kra-kowska Piwnica pod Barana-mi zaprasza do wspólnego przełamania się muzycznym opłatkiem. Koncert „Kolędy i Pastorałki dla Miasta i Świa-ta” to niezwykłe wydarzenie artystyczne. Będzie można usłyszeć tradycyjne i najpięk-niejsze kolędy oraz pastorał-ki, a także nowe utwory arty-stów. Piwnica pod Baranami niezmiennie przyciąga tłumy fanów i melomanów. Pierwszy koncert odbędzie się 11 grudnia w Poznaniu. Kolejne miasta na muzycz-nej mapie artystów to m.in. Warszawa, Kraków, Łódź. Ostatni koncert odbędzie się w Szczecinie 16 stycznia.

WARSZTATY Z ROBOTEM W STAŁEJ OFERCIE, ECN KPT 09.2017–06.2018, KIELCE

Na niezwykłe warsztaty z programowania zaprasza Energetyczne Centrum Nauki miesz-czące się w Kieleckim Parku Technologicznym. Ciekawa oferta warsztatów, organizowana wspólnie z Grupą MAC, skierowana jest zarówno do przedszkolaków, jak i uczniów szkół podstawowych. Podczas warsztatów dzieci mają szansę poznać podstawy programowa-nia, które dzięki robotowi Photon, okazuje się być radosną zabawą, odkrywającą przed dziećmi fascynujący świat logiki. Robot Photon to niezwykły przybysz, który razem z dziećmi poznaje świat. Każdy

uczeń może zostać jego przewod-nikiem i kompanem do zabawy! Za pomocą aplikacji Photon za-bierze uczniów w niezapomnianą podróż do świata programowania. Więcej informacji na temat warsz-tatów www.ecn.kielce.pl.

Przegląd wydarzeń

SALON KSIĄŻKI KRAKOWSKIEJ 31.12.2017, GODZ. 18.00 KRAKÓW

Miłośników literatury miasta poetów zapraszamy na „Salon Książki Krakowskiej” organizo-wany w ramach całorocznego cyklu spotkań. Prezentowane są na nim nowości wydawni-cze Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Spotkania odbywają się co miesiąc w zabytkowych wnętrzach wielooddziałowego Muzeum Historycznego. Publikacje przybliżają tematykę sze-roko pojętego dziedzictwa kulturowego i historycznego Krakowa. Książki skierowane są do każdej grupy wiekowej i społecznej.

27Czas na kulturę

Na zimowe wieczoryi nie tylko

Wielka Księga Świąt Bożego Narodzenia MAC EDUKACJA 2017

Magdalena Gałęzia, Kalendarz kota Jaśniepana, MAC EDUKACJA 2017

Magdalena Gałęzia, Notatnik kota Jaśniepana, MAC EDUKACJA 2017

Księga zawiera opowiadania i wiersze o tematyce świą-tecznej oraz informacje o bożonarodzeniowych zwycza-jach w Polsce i na świecie. Teksty kolęd będą zachętą do wspólnego śpiewania. Rozmaite zadania rozwijają spostrzegawczość, umiejętność liczenia i kreślenia. Labi-rynty, kolorowanki i wycinanki uatrakcyjnią dziecku czas spędzony z rodziną. Książka sprawi, że święta Bożego Narodzenia będą dla wszystkich przedszkolaków wyjąt-kowe i inspirujące.

Profil Miłozwierz, czyli przygody kota Jaśniepa-na śledzi na Facebooku ponad 36 000 fanów. Każdy nowy komiks zbiera setki „lajków” i komentarzy. Pełne humoru historyjki opo-wiadają o tym, jak koty manipulują swoimi właścicielami. Ich główny bohater − czarny, rozkapryszony kocur − jest dość despotyczną postacią. Mimo to autorka, Magdalena Gałęzia, darzy go wielką miłością i przekonuje, że Jaśniepan to po prostu bardzo inteligentne i wrażliwe zwierzę.

Nie od dziś wiadomo, że zimowe wieczory najlepiej spędzać na podróżach… po świecie literatury. Wraz z najnowszymi publikacjami wydawnictw MAC Edukacja i Dwukropek zapraszamy do krainy dobrej zabawy, faktów nieoczywistych, fantastycznych przygód i tajemnic.

Nowości wydawnicze28

Jonathan Auxier, Nocny ogrodnik DWUKROPEK 2017

Czternastoletnia Molly i jej młodszy brat Kip, by nie trafić do sie-rocińca, podejmują pracę w starej posiadłości państwa Windsorów. Od pierwszej chwili przeczuwają, że miejsce, w którym się znaleźli, nie do końca jest bezpieczne i takie, jak sobie wyobrażali. Wygląd domowników wzbudza w dzieciach duży niepokój, a jeszcze większy – ogromne drzewo, które niemal wrasta w rezydencję. I to właśnie wokół tajemniczego drzewa dzieją się dziwne rzeczy. Nocą pojawia się tam tajemnicza postać... Kim jest Nocny Ogrodnik? W jakim niebezpieczeństwie znajdzie się osierocone rodzeństwo?

Marcin Jamkowski, Wielcy wynalazcy DWUKROPEK 2017

„Bez niego nie byłoby epoki renesan-su, nowoczesnej nauki i kultury, bo nie byłoby książek. Nawet tej, którą trzymacie w rękach”. O kim mowa? Oczywiście o Ja-nie Gutenbergu, dzięki któremu mamy druk. Kto „na dobre rozświetlił mrok”? Dokonał tego Thomas Edison, wynalaz-ca żarówki. Jaki byłby dziś świat, gdyby nie wielcy ludzie, którzy wynaleźli druk, aparat rentgenowski, telefon, samochód czy leki? Kim byli? Od kiedy ludzkość może korzystać z tych wszystkich dobro-dziejstw?

Nakładem Wydawnictwa Dwukropek na półkach księgarni pojawili się Wielcy wynalazcy, czyli historia kilkudzie-sięciu geniuszy, którzy na dobre odmienili świat. To opowieść o wizjonerach, którzy swoim pomysłom nadali realny kształt, a marzeniom poświęcili życie.

Wielcy wynalazcy to skarbnica wiedzy ujęta w 4 rozdziałach: „Rewolucjoniści”, „Władcy światła i elektryczności”, „Mistrzowie podróży” i „Na zdrowie”. Jest to 2. tom serii Wielcy ludzie – cyklu, który poświęcony jest wybitnym postaciom. W książce znajdziemy sylwetki m.in. takich wynalazców jak: Alfred Nobel, Benjamin Franklin, Nikola Tesla, Henry Ford czy Alexander Fleming. Wielcy wynalazcy to książka wydana w twardej oprawie i w dużym formacie 250 x 290 mm. Uwagę przyciąga niezwykła grafika Macieja Szymanowicza. Znany ilustrator w zabawny sposób przedstawia wynalazców oraz historię ich wynalazków. Spod jego ręki wyszło kilkadziesiąt rysunków w industrialnym klimacie, które idealnie wpisują się w omawiane epoki.

29Z KLASĄ

Bajka o Piosence i nutkach – pobierz bezpłatne scenariusze

Susan Maupin Schmid, 100 sukienek. Jeśli duch istnieje DWUKROPEK 2017

W grudniu ukaże się wznowienie Bajki o Piosence i nutkach Lidii Bajkowskiej. Od 25 lat ta książka zachwyca dzieci. Jest zarówno wspaniałą bajką na dobranoc, jak i rewelacyjnym podręcznikiem mu-zycznym w przedszkolu i szkole. Wraz z nią wznawiane są też bezpłatne dla nauczycieli Wskazówki metodyczne do Bajki o Piosence i nutkach. Kilka pochodzących z niej scena-riuszy bajkowych lekcji muzycznych mogą Państwo bezpłatnie pobrać z serwisu MAC Akademia na www.mac.pl

Obie publikacje współfinansuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Więcej informacji na stronie www.EdukacjaMuzyczna.pl

Kontynuacja przygód Słodkiej Buźki. W zamku mają miejsce niepokojące wydarzenia: ktoś niszczy ubrania, giną przedmio-ty służących, a nawet cenna biżuteria księżniczki Mariposy. Czy sprawcą całego zamieszania może być tajemnicza zjawa? Słodka Buźka oraz jej przyjaciel Roger postanawiają działać. Czy mimo grożącego im niebezpieczeństwa dadzą radę rozwiązać zagadkę? Z pomocą 100 sukienek istnieje cień szansy, że im się uda.

PATRONAT

Carter Lou, W tej bajce nie ma smoka DWUKROPEK 2017

W tej bajce nie ma smoka to opowieść o smoku, który uciekł z bajki o królewnie i wędruje przez inne bajki, pragnąć zostać ich bohate-rem. Niestety, nikt go nie chce: ani Ciastek, ani Złotowłosa, ani Trzy świnki, ani Czerwony Kapturek, ani Jaś (od fasoli). Odpowiedź jest zawsze taka sama: W TEJ BAJCE NIE MA SMOKA! Czyżby? A co jeśli zły olbrzym z bajki o Jasiu i łodydze fasoli zdmuchnie słońce i tylko smok będzie umiał na nowo je rozpalić?

Nowości wydawnicze30

Życzymy, aby ten najpiękniejszy świąteczny czas w roku upłynął Wam

w radosnej i serdecznej atmosferze, w gronie najbliższych.

W Nowym Roku życzymy Wam sukcesów i satysfakcji z wykonywanej pracy.

Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku!

Życzy redakcja

Drodzy Czytelnicy

MAGAZYN DLA NAUCZYCIELI

32

Nowoczesne technologie w ostatnich latach zawładnęły światem dzieci. Dotychczas wypełniały głównie ich wolny czas, teraz świetnie zakorzeniły się w edukacji. Kim jest dziecko XXI wieku? Czym jest edukacja medialna? Czy nauka bez tabletu jest dziś wartościowa? O współczesnej edukacji, roli nowych technologii i „tabletowych dzieciach” mówi dr Anna Wileczek z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, współautorka publikacji „Dziecko w imperium mobilnych ekranów”.

„Tabletowe dzieci”

Rozmawia: Katarzyna Pochwat

Dziecko XXI wieku według Pani to…?

Portret współczesnego dziecka nie jest ani jednowymiarowy, ani tym bardziej jednorodny. Niemniej jednak współczesny młody człowiek, to jednostka wybitnie „medialna”. Niemal rodzi się ze smartfonem lub tabletem w dłoni, a potem nie puszcza go przez kilka godzin dziennie, by w wieku nastolet-nim być online niemal przez całą dobę. Badania wykazują, że niezależnie od kontynentu już kilkumiesięczne maluchy mają do czynienia z tabletami i smartfonami. Urządzenia te, w tym konsole, należą do najbardziej pożądanych zabawek. Ekran staje się dla dzieci medium poznawania rze-czywistości na równi z innymi codziennymi doświadczeniami. Jednak poznanie otaczającego świata nie ogranicza się do fa-scynacji ruchomymi, kolorowy-mi obrazami, ale dotyczy także

rozwoju kulturowego. To apli-kacje edukacyjne są źródłem pierwszych dziecięcych prób w zakresie nabywania języka czy działań matematycznych.

Ta diagnoza zarysowana jest także we wstępie do najnow-szej publikacji pt. „Child in the empire of (mobile) screens” (UJK, Kielce 2017), której jest Pani współautorką. Jest ona efektem obserwacji funkcjono-wania dzieci w świecie nowo-czesnych technologii. Skąd pomysł na taką książkę?

Bezpośrednim impulsem do ob-serwacji sposobów wykorzysta-nia nowych technologii przez dzieci był nasz udział w mię-dzynarodowym projekcie The Digital Literacy and Multimodal Practices of Young Children realizowanym w ramach COST Action IS1410 (http://digilitey.eu/). Mówię „nasz”, ponieważ dotyczy to zespołu, w którego skład wchodzą: prof. UJK

dr hab. Sławomir Koziej, prof. UJK, dr hab. Mirosław Babiarz, mgr Izabela Jaros i ja. Cały projekt to ogromne przedsię-wzięcie. Skupia naukowców z 33 krajów, również spoza Europy. Badania są realizowane w kilku obszarach dotyczących między innymi cyfrowej biegło-ści małych dzieci oraz praktyki w środowisku domowym, w przestrzeni społecznej, w sytuacjach typowych dla wczesnego dzieciństwa oraz w szkołach, czytania i pisania na ekranie, metodolo-gii do badań cyfrowej biegłości.

W jakim wieku są dzieci biorące udział w badaniu?

Projekt zakłada ograniczenie do grupy badawczej małych dzieci, czyli od 0 do 8 lat. W naszych polskich bada-niach staramy się uwzględniać grupy dzieci przedszkolnych, na etapie wczesnej edukacji oraz młodszych nastolatków.

Rozmowa z… dr Anną Wileczek

33Z KLASĄ

Pozwala to na przekrojową, jakościową analizę istotnych kwestii wykorzystania nowych technologii przez dzieci oraz ich edukacji medialnej.

Proszę powiedzieć, czym we-dług Pani jest dzisiaj edukacja medialna?

Edukację medialną można najprościej określić jako „edu-kację do mediów i dla mediów”. Jest to proces nabywania przez dziecko kompetencji cyfrowych niezbędnych w nowoczesnym społeczeństwie. Umiejętności te w sferze informacyjno-ko-munikacyjnej nie powinny się dziś sprowadzać wyłącznie do sprawnego wyszukiwania, odtwarzania i przekazywania informacji. O wiele większym wyzwaniem dla dziecka jest wykorzystanie nowoczesnych

aplikacji do twórczego rozwią-zywania problemów. Nie bez znaczenia jest tu także aspekt społeczny, w tym etyczne wykorzystywanie przez naj-młodszych nowych technologii, zwłaszcza w dobie serwisów społecznościowych.

W publikacji mowa jest m.in. o tym, że tablet jest współcze-śnie jednym z najbardziej przydatnych narzędzi do opa-nowania umiejętności cyfrowych w różnych grupach wiekowych. W jaki sposób uczeń może „mądrze” wykorzy-stać tablet podczas nauki?

Potencjał urządzeń mobilnych jest w szkole niedoceniany i to na każdym etapie. Przeko-nanie, że służą one do celów rozrywkowych (oglądanie i tworzenie filmików, przeglą-

danie treści, podtrzymywanie kontaktu) w środowisku domowym, zwalnia niejako od ich edukacyjnego wyko-rzystania. Tymczasem badania pokazują, że na przykład za-stosowanie aplikacji do jedno-czesnej nauki czytania i pisania, a także wprowadza-nie kreatywnych ćwiczeń w zakresie tworzenia własnych miniaturowych fotohistorii (np. podpisy pod własnoręcz-nie wykonanymi zdjęciami), zwiększa znacznie przyswaja-nie tych umiejętności. Dotyczy to zarówno języka ojczystego, jak i obcego. Wśród niezliczo-nych narzędzi są także takie, które umożliwiają starszym dzieciom tworzenie własnych, ilustrowanych książeczek, kreowanie przestrzeni, rozwią-zywanie logicznych i mate-matycznych quizów i zagadek,

34 Rozmowa z… dr Anną Wileczek

no-informacyjnych. Zatem pora na wykorzystanie tego poten-cjału, ponieważ smartfony czy tablety współczesne dzieci mają prawie zawsze przy sobie.

No właśnie, ale czy nowe tech-nologie nie stanowią dla dzieci zagrożenia?

Oczywiście, popadanie w skrajność jest groźne dla właściwego rozwoju człowieka. Z obserwacji pokolenia „cy-frowych tubylców” wynika, że kształtują się nowe jakości poznawcze, takie jak kom-petencja wielozadaniowości, szybkość percepcji, rozwój kompetencji społecznych. Inne badania pokazują zaś zanikanie koncentracji, niedobór reflek-syjności i syntezowania wiedzy czy „serfowanie” po powierzch-ni zjawisk, bez potrzeby docierania do ich istoty, a w obszarze społecznym – rozwój zachowań ekstre-malnych, w tym agresywnych. Zwróćmy jednak uwagę, że dotyczy to kultury współcze-snej w ogóle, a antidotum na te negatywne skutki nie powinna być rezygnacja z korzystania ze smartfonów, tabletów, kom-puterów czy konsoli. Co zatem? Zrównoważona edukacja, odrzu-cenie nudy, aktywność i mądre przewodnictwo dorosłych.

Dziękuję za rozmowę.

tworzenie „gazetek” zespo-łowych, map myśli, interak-tywnych notatek itp. Sprawia to radość najmłodszym i daje nauczycielom możliwość reali-zacji zagadnień programowych w ciekawy, nowoczesny i pożyteczny sposób.

Ale przecież wykorzystując do nauki i zabawy technologie mobilne, trochę odbieramy dzieciom radość z obcowania z książką, z tradycyjnymi me-todami nauczania i poznawania świata…

„Tabletowe dzieci” już dawno same wybrały, w jaki sposób chcą funkcjonować w rzeczy-wistości. Dla nich nie ma po-działu na to, co tradycyjne i to, co nowoczesne. Tak, jak nie ma podziału na „realność” i „wirtualność”. Obie wzajemnie się dopełniają i przenikają. Tak też powinno być w eduka-cji, zarówno tej domowej, jak i formalnej. Pozostaje py-tanie, czy na przykład metody oparte na słowie podręczniko-wym są lepszym narzędziem

poznania niż nauka przy użyciu nowych technologii? Gdyby lektury podręcznika i mozolne wypełnianie luk w ćwiczeniów-kach oraz rozwiązywanie zadań za pomocą kredy dawało takie dobre rezultaty, to pewnie już Maria Skłodowska-Curie nie zakładałaby swojej domowej „spółdzielni”, dającej dzieciom szanse na dotknięcie, zważenie, zmierzenie, popełnienie błędu, słowem – eksperymentowanie. Współczesne warsztaty popu-laryzujące naukę zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem i to bynajmniej nie z tego powo-du, że wykorzystują „tradycyjne metody nauczania”. Jednym z najbardziej obleganych modu-łów na naszym Uniwersytecie Dziecięcym UJK jest ten doty-czący technologii komunikacyj-

Anna WileczekDoktor nauk humanistycznych. Adiunkt oraz wice-dyrektor Instytutu Edukacji Szkolnej na Uniwersy-tecie Jana Kochanowskiego w Kielcach. Zajmuje się językiem i kulturą dzieci i młodzieży, dyskursem edukacyjnym oraz kompetencjami komunikacyjno--informacyjnymi najmłodszych.

www.mac.pl

W trosce o prawidłowy rozwój młodego człowieka Kompleksowe wsparcie dla żłobków, przedszkoli i szkół

Najwyższej jakości pomoce dydaktyczne i zabawki edukacyjne

Szeroka oferta elementów wyposażenia wnętrz

MAC DydaktykaW trosce o prawidłowy rozwój młodego człowieka• Kompleksowe wsparcie dla żłobków, przedszkoli i szkół• Najwyższej jakości pomoce dydaktyczne i zabawki edukacyjne• Szeroka oferta elementów wyposażenia wnętrz

MAC Dydaktyka

Place zabawi gry podłogoweZabawki

edukacyjne

Aktywnośćruchowa

ZajęciaartystyczneWyposażenie

wnętrz

Pomocedydaktyczne

www.mac.pl

Najciekawsza literatura dla Twojej biblioteki

Tylko teraz rabat na wybrane produkty - 40 %Nasze bestsellery:

Jonathan AuxierRomek PawlakMarcin Pałasz

- 40 - 40 - 40 J o n a t h a n A u x i e rJ o n a t h a n A u x i e rJ o n a t h a n A u x i e rJ o n a t h a n A u x i e rJ o n a t h a n A u x i e rJ o n a t h a n A u x i e r

tel. 41 366 55 55 e-mail: [email protected]

ISSN 2450-2472 Królewska gra dla każdego – zbędne czy ... · programowania. Bez obaw, nauka...

Documents

Transcript of ISSN 2450-2472 Królewska gra dla każdego – zbędne czy ... · programowania. Bez obaw, nauka...