Inwentaryzacja przyrodnicza okolic Leskowca

Pierwszy etap

• Ustalenie na jakie elementy środowiska przyrodniczegomoŜe mieć wpływ realizacja koncepcji zagospodarowanianarciarsko-turystycznego tego obszaru?

• Wybranie do inwentaryzacji reprezentatywnych elementów przyrodniczych pozwalających na:

– scharakteryzowanie uwarunkowań przyrodniczych

– poznanie najcenniejszych walorów przyrodniczych

Drugi etap

• Wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej

Trzeci etap• Określenie potencjalnego wpływu realizacji

koncepcji narciarsko-turystycznego zagospodarowaniatego terenu na rozpoznane walory przyrodnicze

Pierwszy etap

• Istotne elementy środowiska przyrodniczego na któremoŜe mieć wpływ realizacja koncepcji zagospodarowanianarciarsko-turystycznego tego obszaru:

I – krajobraz

II – siedliska

III – cenne gatunki

IV – bioróŜnorodność

Pierwszy etap

• NajwaŜniejsze typy siedlisk występujące na badanymobszarze:

– lasy

– polany, hale

– potoki

– potencjalne korytarze ekologiczne

Co badano ?• zbiorowiska ro ślinne i ro śliny naczyniowe

• herpetofaun ę – ze szczególnym zwróceniem uwagina płazy

• ichtiofaun ę potoków

• waŜki – zasiedlają miejsca rozrodu płazów

• owady charakteryzujące bioróŜnorodność polan– motyle dzienne, kra śniki, prostoskrzydłe

• ptaki – waŜny wskaźnik bioróŜnorodności i wartościsiedlisk

• występowanie wilka i nied źwiedzia

• występowanie korytarzy ekologicznych

Zespół

szata ro ślinna – mgr Jacek Kostuchprof. dr hab. Ryszard Kostuch

ichtiofauna potoków – dr hab. Roman śurek, profesor IOP PAN (+zespół)

herpetofauna – dr Józef Świerad, mgr Maciej Bonkdr Kazimierz Walasz, mgr Jan Zieliński

waŜki – mgr Jan Zieliński

motyle, kra śniki, prostoskrzydłe – dr Łukasz Przybyłowicz

awifauna, korytarze ekologiczne – dr Kazimierz Walasz (+zespół)

wilk, nied źwied ź – dr Witold Frąckowiak, konsultacja dr hab. Roman Gula

Teren bada ń

• tereny Beskidu Małego znajdujący się w obszarzepotencjalnego zainteresowania inwestora, tereny moŜliwego rozwoju infrastruktury narciarsko-turystycznej

• tereny zurbanizowane sąsiadujące od północy z tymi terenami Beskidu Małego

łącznie 26 km2 z całego obszaru Beskidu Małegoliczącego 401 km2

Teren badań na tle Beskidu Małego

Teren badań - 26 km2 z 401 km2

794 mCzarny Gro ń

882 mPotrójna

683 m

Turoń

522 m

Klimaska

798 m

Gancarz

918 m

Leskowiec

Ponikiewka

Rzyczanka

Ryta

Wieprzówka

929 mŁamana Skała

Park Krajobrazowy Beskidu Małego

Obszar Natura 2000Beskid Mały

Rezerwat Madohora

Metody bada ń

- równomierna penetracja terenu z przypisaniemwszystkich stwierdzonych gatunków do ustalonejsieci pól atlasowych o tych samych wymiarach

pola 500x500 m sieci ATPOL130 pól, 75 pełnych 22 niepełne, 33 mniejsze

badania rozmieszczenia metoda atlasow ą

Metody bada ń

badania botaniczne:- wykonanie zdjęć fitosocjologicznych w sieci

wyznaczonych pól atlasowych- przypisanie wszystkich stwierdzonych roślin

naczyniowych do pól sieci atlasowych

badania ichtiofauny potoków- wykonanie odłowów ryb w 10 punktach na badanym terenie

i w następnych 10 miejscach na terenach otaczających

badania herpetofauny- penetracja całego terenu w celu ustalenia miejsc

rozrodu płazów i gatunków przystępujących do rozrodu- penetracja siedlisk przebywania gadów

Metody bada ń

badania wa Ŝek:- penetracja całego terenu w poszukiwaniu miejsc rozrodu,

na ogół w tych samych miejscach co płazy

badania owadów- odławianie owadów, szczególnie na polanach – dotyczyło

motyli dziennych, kraśników i prostoskrzydłych

badania ornitologiczne- liczenia wszystkich ptaków na 9 wyznaczonych transektach- liczenia na 5 głównych potokach- nocne wabienia sów- penetracja metodą atlasową całego terenu

Metody bada ń

badania wyst ępowania wilka i nied źwiedzia:- liczenia śladów na śniegu na transektach obejmujących

szerszy teren

korytarze ekologiczne- analiza na podstawie rozpoznania terenowego

i dostępnych materiałów kartograficznych i ortofotomap

Okres bada ń

Od lutego do września 2012

Badania botaniczne

2. Lasy mieszane zajmują największa powierzchnię3. Wiek drzewostanów jest silnie zróŜnicowany (I-V klasy

wieku), spotyka się teŜ drzewostany starsze główniebukowe i bukowo jodłowe w których niektóre drzewajak jodły, buki, daglezje, sa znacznie starsze – nawetponad 200 lat

Wyniki

1. W ekosystemach leśnych zajmujących największączęść danego terenu stwierdzono występowanienastępujących drzewostanów:

bukowo jodłowychbukowo- świerkowychmieszanych

Badania botaniczne

4. Większość drzewostanów, a szczególnie bukowo-jodłowych jest dobrze dostosowana do siedliskglebowych, nieco gorzej jest ze drzewostanamiświerkowymi, które rosną na nieodpowiednich dla siebiewarunkach (podatność na choroby i szkodniki)

W wyniku wysychania świerków niektóre drzewostanysą przerzedzone

4. Na terenach polan rośnie zdecydowana większośćroślin chronionych szczególnie na silniejuwilgotnionych siedliskach glebowych

Polany i hale1. Do ekosystemów trawiastych na omawianym terenie

naleŜą polany i łąki. Znaczne powierzchnie obszarów trawiastych powstały w procesie samozadarnienia sięodłogowanych gruntów ornych

2. Tylko niewielka część obszarów trawiastych jest kośnie uŜytkowana. Pozostałe ulegają samozalesieniu. Z kaŜdym rokiem zmniejsza się ich powierzchnia.

3. Istniejące powierzchnie trawiaste polan są nadal znacznie bogatsze florystycznie od otaczających terenów leśnych (na ogół ich zbiorowiska tworzy 30-40 gatunków) podczas gdy zbiorowiska leśne (znacznie mniej)

Obszar Natura 2000

Tereny obszaru Natura 2000 nie przedstawia wyŜszej wartości przyrodniczej niŜ sąsiadujące z nim tereny leśne (za wyjątkiem Rezerwatu Madohora)

Flora na terenie Natura 2000 nie jest bogatsza niŜ na terenach poza granicami tego obszaru

Rezerwat Madohora

Rezerwat Madohora utworzono w 1960 celem ochrony:

- doskonale zachowanych drzewostanów świerkowychgórnoreglowych i dolnoreglowych bukowo- jodłowych

- rzadko występujących roślin jak; widłak wroniec, omieggórski, rzeŜucha trójlistkowa, i innych rzadkich roślinzarodnikowych

Niestety stan sanitarny świerków jest obecnie bardzo zły. Większość świerków wysycha i zanika charakter boru górnoreglowego który był ewenementem na tych wysokościach.

Badania botaniczne

Badania botaniczne wykazały na tym terenie419 gatunków roślin naczyniowych, w tym 41 gatunków roślin chronionych

Badania botaniczneCiemi ęŜyca zielona

Badania botaniczneGoryczka toje ściowa

Badania botaniczneSzafran spiski

Ichtiofauna potoków

1. Wokół terenu badanego stwierdzono 15 gatunków ryba na terenie badanym tylko 4 gatunki, tj.- pstrąga potokowego- strzeblę potokową- głowacza białopłetwego- głowacza pręgopłetwego

2. Niewielka liczba gatunków jest związana z tym, Ŝe nabadanym terenie występują siedliska dogodne jedynie dla tych gatunków

3. Liczebność badanych gatunków ryb była stosunkowowysoka, co świadczy o dość dobrym stanie potoków

4. Autor badań proponuje by ze względu na liczne występowanie dwóch chronionych gatunków głowaczyobjąć badany obszar jakąś formą ochrony– włączyć do obszaru Natura 2000 lub utworzyć rezerwat

Ichtiofauna potoków

głowacz pręgopłetwy

Herpetofauna

1. Stwierdzono 8 gatunków płazów i 6 gatunków gadów

2. Wśród płazów najcenniejszymi gatunkami była traszkakarpacka, górska i grzebieniasta oraz salamandra,a wśród gadów gniewosz plamisty i padalec zwyczajny

3. Liczba miejsc rozrodu płazów była wyjątkowo niska.Stwierdzono 15 stałych miejsc rozrodu – z których dwawyschły w czasie sezonu oraz 17 czasowych miejsc(kałuŜ) z których 9 płazy wykorzystywały do rozrodu ale większość z nich wyschła zanim kijanki zdołały przeobrazić się

4. Dobrą sytuacje do rozrodu miała jedynie salamandraplamista, która rozradza się w górskich potokach

Miejsca rozrodu płazów

Salamandra plamista

Traszka karpacka

Kumak górski

Padalec zwyczajny

WaŜki

2. Nie stwierdzono gatunków chronionych, pomimo toze względu na wzbogacanie bioróŜnorodności zasługująna zachowanie ich siedlisk rozrodczych, którymi na ogółsą stawki

1. Stwierdzono 12 gatunków waŜek w obszarze badanym,a w jego bezpośrednim sąsiedztwie dalszych 5 gatunków

Szablak zwyczajny

Motyle dzienne, kra śniki, prostokrzydłe

2. Nie stwierdzono gatunków chronionych.Autor opracowania uwaŜa, Ŝe ze względu na zanikmiejsc występowania górówki boruty gatunek tenzasługuje na ochronę siedlisk występowania

1. Stwierdzono łącznie:

44 gatunki motyli dziennych4 gatunki kraśników

17 gatunków prostoskrzydłych

Górówka boruta

Kraśnik sze ścioplamek

Złotawek złotawiec

Ptaki

1. Stwierdzono 94 gatunki ptaków, w tej liczbie 86 gatunkówto gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe

2. Ogólny skład awifauny nie odbiega od przeciętnejsytuacji w Beskidach, a w przypadku niektórychgatunków jest wyraźnie gorszy

3. Najlepsza sytuacja występuje w tych częściachbadanego terenu gdzie pozostaje najwięcej martwegodrewna lub występują zgrupowania martwych świerczyn

Gatunki z I Zał. Dyrektywy Ptasiej

1 . Jarząbek 2 . Trzmielojad 3 . Derkacz4 . Puszczyk uralski5 . Dzięcioł zielonosiwy6 . Dzięcioł czarny7 . Dzięcioł białogrzbiety8 . Dzięcioł trójpalczasty9 . Jarzębatka

10 . Muchołówka mała11 . Muchołówka białoszyja12 . Gąsiorek

Dzięcioł trójpalczasty 4 – 6 par lęgowych

Dzięcioł białogrzbiety6-8 par lęgowych

nie stwierdzono l ęgowo ści:- kobuza- sóweczki- drozda obroŜnego

Gatunki których brak lub spodziewano si ę

ich wi ększej liczebno ści

bardzo mało:- puszczyka uralskiego- orzechówki- muchołówki białoszyjej- muchołówki małej

Wartość przyrodnicza lasówz uwagi na ornitofaun ę

• najlepsza sytuacja występuje w tych częściachbadanego terenu gdzie pozostaje najwięcej martwegodrewna lub występują zgrupowania martwych świerczyn

• obecnie największe szkody w siedliskach wywołujegospodarka leśna przez całkowite usuwanie stojącychi leŜących martwych drzew oraz selektywne wycinaniedrzew najbardziej wartościowych dla wielu gatunków ptaków, jak brzozy, olchy, w których najczęściejznajdują się dziuple

Wartość przyrodnicza polanz uwagi na ornitofaun ę

• obecnie ze względu na zaprzestanie uŜytkowania większości polan ich awifauna jest bardzo uboga

• sytuacja nadal pogarsza się poprzez szybkie zarastaniepolan

• przywrócenie uŜytkowania polan poprzez regularnekoszenie lub wypas stworzy warunki do powrotu takichgatunków jak gąsiorek, pokląskwa, srokosz, świergotekłąkowy oraz stworzy bazę Ŝerowiskową dla szereguptaków drapieŜnych

Wilk i nied źwied ź

2. Badania tropów wykazały pojawianie się wilków w dwóchodległych od siebie o 10, 12 kilometrów miejscach:- Kocierz – dwukrotne stwierdzenie kilku osobników- Gancarz i dolina Ponikwi – trzykrotne stwierdzenie 7 do 9

1. Badania nie wykazały obecności niedźwiedzia, jednakna podstawie analizy wcześniejszych stwierdzeństwierdzono, ze jest moŜliwe pojawianie się tego gatunku.Badany teren nie zapewnia wystarczającej bazy pokarmowejdla bytowania tego gatunku w tym obszarze.

3. Obserwacje te mogą wskazywać na czasowe lub stałeprzebywanie w tym obszarze watahy wilków

4. Pojawienie się wilków w tym obszarze jest związanez ponad dwukrotnym wzrostem liczby jeleniowatych na tym obszarze oraz ekspansją wilka na nowe terenyzarejestrowaną w skali całej Polski

Korytarze ekologiczne

1. Przeanalizowano połoŜenie Beskidu Małego jako potencjalnego korytarza ekologicznego

1 2

3

SołaSkawa

Wieprzówka

5

4

78

Beskid Mały

6

8

9

2. Izolacja ta nie ma znaczenia dla owadów oraz ptakówale moŜe mieć istotne znaczenie dla płazów, gadów i ssaków

1. Beskid Mały jest masywem górskim prawie całkowicieizolowanym od otaczających terenów przez rzekę Sołęi Skawę do strony zachodniej i wschodniej, a od północyi południa przez szczelną zabudowę ulicową

3. Szczególnie duŜe znaczenie ma w przypadku jeleniowatychi wilka

4. Jedynym istniejącym jeszcze korytarzem łączącym BeskidMały z pozostałymi masywami Beskidów – jest korytarz prowadzący w części południowo-wschodniej w kierunkuBeskidu śywieckiego. Jednak sposób w jaki realizuje sięplanowanie przestrzenne w gminach (niekontrolowanazabudowa), prawdopodobnie doprowadzi do całkowitego odcięcia Beskidu Małego

Korytarze ekologiczne

Trzeci etap• Określenie potencjalnego wpływu realizacji

koncepcji narciarsko-turystycznego zagospodarowaniatego terenu na rozpoznane walory przyrodnicze

Na co mo Ŝe mieć wpływ rozwój inwestycji narciarsko-turystycznych?1. poprzez zaj ęcie terenu mo Ŝe nast ąpić:

- uszczuplenie powierzchni siedlisk- eliminacja miejsc rozrodu pewnych gatunków- tworzenie barier ekologicznych

2. zmiana stosunków wodnych:- pobór wody z potoków- tworzenie barier lub obudowy sztucznej potoków

3. tworzenie barie w migracji zwierz ąt

4. tworzenie pułapek ekologicznych

5. negatywny wpływ aktywno ści ludzi w sąsiedztwieurządzeń sportowych na aktywność zwierząt w otaczających je siedliskach

Wpływ inwestycji narciarsko-turystycznychna przyrod ę badanego obszaru

1. Uszczuplenie powierzchni siedlisk związane z zajęciem części powierzchni polan nie spowoduje istotnegoograniczenia miejsc rozrodu płazów oraz ptaków, natomiastwprowadzenie równolegle wykaszania polan i wypasuistotnie polepszy warunki dla szeregu gatunków

2. W przypadku terenów leśnych wycinki będą wykonanena bardzo niewielkiej powierzchni w stosunku do całej powierzchni leśnej na tym obszarze, mogą mieć korzystnywpływ zwłaszcza dla populacji gadów i ptaków, poprzezzwiększenie powierzchni otwartych

3. Planowane inwestycje nie zakładają poboruwody z potoków czy przegradzania potoków,nie będą więc miały wpływ na występujące w nichchronione głowacze i salamandry

4. Planowane inwestycje nie będą tworzyć barierekologicznych

5. Budowa zbiorników retencjonujących wodędo zaśnieŜania stoków moŜe prowadzić do powstaniapułapek ekologicznych dla płazów jednak jeśli juŜna etapie projektowania zapewni się warunkido wychodzenia płazów ze zbiorników oraz warunkido rozrodu i zimowania, to obecność zbiornikówdo zaśnieŜania w sposób istotny polepszy sytuacjępłazów na badanym terenie


6. Obecność infrastruktury narciarsko-turystycznej i skupionejwokół nich aktywności ludzi nie będzie miała istotnegonegatywnego wpływu na populacje zwierząt. Inwestycjetakie skupione są na niewielkich obszarach, pozostawiającolbrzymie tereny wolne od ingerencji ludzi.


7. Wprowadzenie wypasu będzie miało bardzo pozytywnywpływ na bioróŜnorodność polan. Przy większym rozpowszechnieniu wypasu na tym obszarze moŜe tonawet doprowadzić do stworzenia korzystnej bazypokarmowej dla wilków.

8. Oświetlenie zimowe stoków moŜe mieć wpływ na częściowązmianę aktywności sów, brak badań tego problemu, jednak naleŜy się spodziewać, Ŝe nie będzie to wpływistotnie negatywny wpływający na populacje tych ptaków


9. Tereny planowanych inwestycji znajdują się poza, alew niektórych miejscach – w bezpośrednim sąsiedztwieobszaru Natura 2000 oraz rezerwatu Madohora. Jeśli tylkote inwestycje nie będą powodowały zmiany stosunkówwodnych z duŜym prawdopodobieństwem moŜna juŜ terazstwierdzić, Ŝe inwestycje te nie będą miały istotnegonegatywnego oddziaływania na te tereny chronione.

Potencjalny wpływ rozwoju inwestycji narciarsko-turystycznych na awifaun ę tego terenu

• przedstawione koncepcje rozwoju inwestycji narciarsko--turystycznych na tym terenie zakładają przeprowadzenielinii wyciągów i tras zjazdowych przez istniejące polanyi przecinki, co nie będzie miało negatywnego wpływuna awifaunę, a poprzez oczyszczenie zarastających polanprzyczyni się zapewne do powrotu niektórych gatunkówptaków w te miejsca

Dziękuję za uwagę

Inwentaryzacja przyrodnicza okolic Leskowca

Documents

Transcript of Inwentaryzacja przyrodnicza okolic Leskowca