• AMNESTYINTERNATIONALNEWSLETTER

EGIPT

Gwaft na prawach czlowieka

• •

TOGO

Egzekucje bezwyrokOw sudowych

Wcinu ostatnich 12 mie-sigcy sytuacja praw czlo-wieka w Egipcie ulegla znacz-nemu pogorszeniu.

Najgwieiszy raport Alpogwicconysytuacji prawczlowi e-ka w tym kraju* mewl o eskalacjiprzemocy politycznej, ktárejtowarzysz4 masowe samowolnearesztowani a, tortury, dlugotrwa-le przetrzymywanie ludzi w trybieadministracyjnym, nierzetelneprocesy polityczne prowadzoneprzez s4dy wojskowe, które kori-cz4 sic orzeczeniami kary gmiercioraz liczne zab6jstwa dokonywa-ne przez poi*, w tym pozas4-dowe egzekucje.

Rz4c1 podj41 radykalne kroki- czesto z pogwalceniem migdzy-n arodowych norm przestrzegan i apraw czlowieka - w sferze us-tawodawstwa i w stosowanejpraktyce. Kroki te maj4 na celutawienie czola bojówkom is-

lamskim, z których wide dopu-szczalo sic powainych gwalt6wn a prawach czlowieka wl4cznie zrozmyglnym i samowolnyrn zabi-janiem, co Al konsekwentniepotcpiala.

PODANO do publicznej wiado-moki szczegolowo sformulowaneoskarienia pod adresem armiigwaternalskiej o lamanie prawczlowieka. Ofiarami byli Zolnie-rze - ranni lub ci, którzy zloiylibroil oraz wigzione w odosobnie-niu osoby cywilne.

Oskarienia sformulowane zo-staly w marcu, przed Komisj4Praw Czlowieka ONZ, przezdwoch bylych czlonkOw zbrojnejgrupy opozycyjnej - Gwatemal-skiej Jednoki Narodowo-Rewo-lucyjnej.

Santiago Cabrera Lopez iJaime Adalberto Agustin Re-cinos zeznali, e armia stosujemetody zastraszania i dokonujeinnych naduiy6, aby zmusi6 ludzipotajemnie przetrzymywanych doidentyfikowania innych os6b po-dejrzanych o opozycyjnok. Obajtwierdzili, ie podczas tajnegouwigzienia byli torturowani i iegrotono im gmierci4 i przekazaliinformacje o 31 innych wici-niach, o 7 osobach "zaginionych"po zatrzymaniu i o jednej osobieprawdopodobnie straconej bezwyroku s4dowego, poniewai od-mdwila wspOlpracy z wojskiem.

Nowe przepisy prawne znacz-nie rozszerzj4 katalog powainychprzestepstw podci4gnictych dokategorii aktów "terrorystycz-nych", a takie wydluiaj4 doz-wolony czas przetrzymywania wodosobni en i u. Rownoczeiepra-ktykuje sic wielomiesicczne prze-trzymywanie w aresztach zewzglcd6w politycznych, bez sfor-mulowania aktu oskarienia i bezrozprawy, mimo s4clowego naka-zu zwolnienia; doniesienia m6-wi4, ieludzie bywaj4 przetrzymy-wani w trybie administracyjnymprzez dwa i trzy lata, co znaczniewykracza poza dozwolone grani-ce. Do kwietnia 1993 do s4ciciyvwojskowych wplynclo okolo 30spraw o charakterze politycznymi orzeczono 16 wyrok6w gmierci.

Gwaltownie rognie takleliczba zab6jstw dokonywanychprzez policjg na domniemanych1.)oj owirik ach isamskc. Tyl k %.4,marcu 1993 popelniono co naj-mniej 29 takich morderstw.Takie w marcu Al wzywala dopilnejweryfikacji metod stosowa-nia przemocy ai do zadawaniagmierd przez egipskie sily po-

W niektórych przypadkach skla-daj4cy zeznani a podali nazwiskaosób prawdopodobnie odpowie-dzialnych za akty bezprawia inazwy jednostek, w których

AI nie jest w stanie potwier-dziC konkretnych zarzutów, nato-miastpotwierdza, ie odpowiadaj4one otrzymywanym wczegniejinformacjom. AI wezwala wladzeGwatemali do ujawnienia wszy-stkich wiginil5w, do zbadaniawysunigtycb oskarimi oraz dopostawienia osdb odpowiedzial-nych za przestgpstwa przed or-

AfeAc"

rz4dku publicznego doclaj4c, iedop6ki obowi4zuj4ce prawa niezost an podporz4dkowane stan-dardom miedzynarodowym, spi-rala przemocy bgdzie wzrastaé.Ponadto Al apelowala o wdroie-nie szczegOlowych i niezaleinychdochodzeri na okolicznok kai-dego morderstwa i o ujawnienieich wynikOw.

Rz4d Egiptu nie pozostawiabez odpowiedzi Iicznych, for-mulowanych przez AI, apelipytari, jednakie odnotowanietego faktu nie zmniejsza zatros-kania powodowanego ci4glymlarnaniem w tym kraju, n a wie1k4skale, praw czlowieka.

Nie podjete zostaly iadnekroki zmierzaj4ce do ochronypodstawowych praw ludzi zatrzy-.nrywanych przez shy bezpie-czeristwa a istniej4 obawy, iesytuacja moie sic pogorszyé wwyniku nowego ustnv.:od awslwarozszerzaj4cego uprawnieniapolicji. .* Egipt: Powa±ne naruszanie prawczlowieka dementem przemocypolitycznej (Indeks AI: MDE

12/03/93).

ganami sprawiedliwoki.AI nalega takie na wladze,

aby zapewnity ochrone 24 oso-born, w tym dziennikarzom,dzialaczom zwi4zkowym, przy-wódcom stu de ncki m I dzialaczomruchu na rzecz praw czlowiekawymienionym na likie tych,którym grozi sig Smierci4; listataka kr4iyla w marcu po Gwate-mali (stolicy kraju). Ludzie,ktOrzy znajdowali sic wprzeszlog-ci na podobnych listach, bylinapadani i bid a kilka os6bzamordowano.

25 MARCA ioinierze togijscyrozstrzelah bez wyroku s4dowegoco najmniej 20 osób. By! to od-wet za atak n a siedzibg prezyden-ta Gnassingbe Eyadema, na tere-

nie koszar wojskowych w Lomé,stolicy kraju. Zamachowcy, któ-rych toisamok w dalszym ci4gujest nieznana, po dokonaniuataku zbiegli.

Rozstrzelani naleteli w wick-szogd do personelu wojskowego.Znajdowalo sic wgrerd nich przy-

najmniej trzech krewnych pulko-wnika Eugene Koffi Tepe, którywczegniej zostal pobity i zasztyle-towany przez oficerow lojalnych

wobec Prezydenta, poniewai 130-dejrzany byl o udzial w zamachu.

Wladze przyznaly, ie egzeku-cji dokonywali lojalni iolnierzeprzy czym nie podjcte zosralyiadne kroki zmierzajace dO pos-t awienia osOh odpowiedzi Jnvch

za dokonane morderstwa przedorganami sprawiedliwoki. Po-dobnie jak w poprzedmch przy-padkach -takich jak rozstrzelaniew styczniu, w Lomé, bez wyroku

s4du, 19 pokojowych demon-strant6w - sily bezpieczeristwa

pozostaj4 bezkame.Po wydarzeniach w dniu 25

nr arca aresztowano dziesi4tkiwojskowych, chociai dokladnaich liczba nie zostala ujawniona.Wydaje sic, e aresztowari doko-nywano kierujgc sic kryteriumprzynaleinoki etnicznej b4c12podejrzeniem o udzial w ataku

lub o czlonkostwo w Stowarzy-

szeniu Zolnierzy Demokratycz-nych - tajnej organizadi wzywaj4-

cej do przeprowadzenia reform.

Przypuszcza sic, ie aresztowani

przetrzymywani s4 w koszarach

wojskowych w Lomé. Niektórzy znich "zagincli" i s4 obawy, ierOwniei zostali straceni bez wyro-ku s4clowego.

Ponadto aresztowano co naj-mniej 20 os613 cywilnych podczassamowolnej oblawy na podejrza-

nych o opozycyjnok w stosunkudo rz4du. Zatrzymani wiezieni 54w kwaterze glOwnej iandarmerii

w Loll* gdzie podobno byli tor-turowani.

Al nieustannie nalega na

wladze Togo, aby zaprzestaly

pozas4dowych egzekucji i aby

polo±yly kres bezkamoki wobecwinnych lamani a praw czlowieka.

GWATEMALA

Arm oskarzona o torturowanie potajemme wiezionych

Usuwanie dial partyzantów zabityeb przez wojsko

2 CZERWIEC 1993

II I I I ITwoje sfowa adresowane do polityków mogq porn& ofiarom famania praw czfowieka,których iosy opisane sq poniiej.Moiesz przyczynió sic do uwolnienia wiciniów sumienia bqdt do zaprzestania stosowaniatortur. Twoje przeslanie moie przywróció woinotó tym, którzy „znikncil". Moiesz zapobiecegzekucjom.Ofiar jest wiele, prawa czlowleka famane sq prawie wszcdzie. Liczy sic kaidy glos.

IRAKAl-Sayyid 'Ala'uddin 'Ali Bahr cil-'Ulum: szyicki muzubnanin, zostal aresztowany przez irackie sily bezpieczeristwa w koricu marca 1991 w po-

loionej na poludniu Iraku miejscowoki al-Nstaf i od kj pory "zaginqr.

CHINY (TYBET)Jigme Sangpo: 65-letni byly nauczyciel szkoly podstawowel jest wigniemsumienia od ponad 23 lat jedynie dlaiego, e wypowiadal sic na rzeczniepodlegloki Tybetu.

Al-Sayyid 'Ali Bahr al'Ulumjest jednym z 22 czionk6w znanejrodziny Bahr al-'Ulum, ktorzy„zagingli" po ich zatrzymaniu wmarcu 1991. Kiedy by! areszto-wany mial 58 lat, byl uczonym wmeczecie al-Tusi w al-Najaf iprzewodzif modlitwomwgwi4tyniImam 'Ali. Jego trzej synowiezostali aresztowani w tym samymczasie.

22 czlonk6w rodziny Bahr al-'Ulum stanowilo czcgd szacowa-nej na 107 os6b grupy muzul-mafiskich duchownych i studen-tow, ktOrzy byli zatrzymani wkoricu marca 1991. Przypadekten opisany byl szczegOlowo wopublikowanym w kwietniu ra-porcie AI: Irak: „zaginifcie" du-chownych i studentow szyickich(AI Index: MDE 14/02/93).

Aresztowari dokonywanopodczas brutalnego tiumieniaprzez sily irackie powstania,ktOre ogamglo kraj po klgscearmii irackiej w Wojnie w Zato-ce. Jeden z zatrzymanych, Pakis-tariczyk, zwolniony zostal z po-czatkiem 1992. Nie ma iadnychwiadomogd o losach pozostalych106 ofiar. Fakt, ie wladze irackie

M-Sayyid 'Mi Bahr al'Ulum

uparcie odmawiaj4jakichkolwiekkomentarzy w ich sprawie, budziobawy, ze „zaginigci" pod1egaj4torturom lub pozas4dowym eg-zekucjom.

Ze wzglcdu na pozostajace wmocy sankcje ONZ wobec Irakuprosimy o kierowanie listOwapelujacych o wyjagnienie losOwi statusu prawnego AyatollahaAl-Sayyida 'Ali'uddin 'Ali Bahral-'Ulum i pozostalych zatrzyma-nych na adres placowki dyploma-tycznej Iraku w Polsce - na NeeAmbasadora Republiki Iraku /ul. D4browiecka 9a / 03-932Warszawa.

Jigme Sangpo byl po razpierwszy aresztowany w 1964.Przez trzy lata przebywal w6w-czas w wigzieniu, jakoby zaprzeciwstawianie sic oficjalnejkrytyce nietyj4cego jui Pan-chen Lamy - dostojnika religij-nego i osobistogci politycznejTybetu. W 1970 zostal ponow-rue aresztowany i oskariony ozachccanie swojej siostrzenicydo opuszczenia Tybetu i wyjaz-du do Indii. Skazano go wow-czas na 10 lat wiezienia i wy-slano do obozu pracy w wiosceNyethang w poblitu Lhasy,stolicy Autonomicznego Re-giou Tybetu. Pod koniec od-bywania katy, w 1980, przenie-siony zostal do obozu pracy dlabytych wiciniów w Nyethang.

We wrzegniu 1983 JigmeSangpo zostal zno6w areszto-wany, tym razem za napisaniewierszazatytulowanego "WalkaNarodu Tybetanskiego". Sw6jwiersz, w formie plakatu, roz-lepial na ulicach Lhasy.

W 1984 skazany zostal na15 lat "reedukacji przez pracc",prawdopodobnie na podstawieoskartenia o dzialalnok"kontrrewolucyjn4". Wedlug

doniesien, otrzymal on wyjqt-kowo surowy wyrok ze wzglgduna to, ie czelcajqc w wigzieniuna rozprawe wykrzykiwal haslan a rzecz niepodlegloki Tybetu.We wrzegniu 1987 wyrok zostalprzedfutony o kolejne pigé latza ponowne wznoszenie okrzy-k6w.

6 grudnia 1991, podczswizyty ambasadora Szwajcariiw wiezieniu Drapchi w Lhasa,Jigme Sangpo znOw wznosilokrzyki popterajqce niepo-dleglok T'ybetu.

Wedlug doniesieri, JigmeSangpo by1 bity i przez conajmniej szek tygodni prze-trzymywany w odosobnieniu, wwarunkach dotkliwego zimna,bez cieplej odzieiy. Wyrokznów zostal zwigkszony - tyrnrazem o osiem lat.

Prosimy o wysylanie list6w zapelami o natychmiastowe ibezwarunkowe uwolnienieJi&nre Sangpo na adres: Gian-cam Norbu / Chairman of thePeople's Government / TibetAutonomous Region /Kang'andonglu / Lasashi850000 / Tibet / People'sRepublic of China.

MRCJAMetin Can i dr Hasan Kaya: ciala Melina Can, prawnika i dzialaczana rzecz praw czlowieka i jego przyjaciela, dr Hasana Kaya, znalezionow tydzieri po tym, jak znikngli w dniu 21 lutego 1993. Ciala nosily iladytortur.

Metin Can - prezes oddzialuStowarzyszenia Praw Czlowiekaw Elazig oraz dr Hasan Kayawyszli ze swoich domOw w Elazig21 lutego po tym, jak odebralijakieg informacjie telefoniczne.Obaj powiedzieli rodzinom, iewkrOtce wr6c4.

Tego samego dni a znalezionoporzucony samoch6d dr Kaya.ROwnoczegnie obie rodzinyotrzymywaly niepokojqce telefo-ny, kteire ustaly po zaloieniuprzez policjg podsluchu u Metin aCan. Pierwszy rozmOwca

"Zabiligmy Metina i Hasa-na. Nasze kondolende."

Na drodze f4cz4cej miasta

Elazig i Tunceli, przy kt6rejznaleziono ciala obu mgiczyzn,znajduje sig 8 punktOw kontrolibezpieczeristwa. 0 tej pone ro-ku, z powodu gniegu, korzystaniez innych dr6g lacz4cych te miastajest praktycznie

W zasie, kiedy dokonanozbrodni, w tym regionie obowi4-zywal stan wyj4tkowy ze wzglgduna walki toczqce sic migdzyoddzialami partyzanckimi Kur-dyjskiej Partii Robotniczej(PKK) i silami bezpieczeristwa.Doniesienia mOwi4, ie jeden zbrad Metina Can wst4pil przedkilku laty do partyzantki PICK.Okolicznoki gmierci obu

Metin Can and Dr Hasan Kaya

czyzn wskazuj4 na to, te zostalioni porwani i straceni bez wy-roku sqdowego.

Prosimy o kierowanie apelinalegaj4cych na wdrotenie pet-nego i niezaletnego gledztwa

na okolicznog4 porwania, tor-tu rowan ia i zamordowan ia Me-tina Can i dr Hasana Kaya naNee: Prime Minister /man Demirel / Babakanlk /Ankara / Turkey.

CZERWIEC 1993 3

GRECJA KUWEJT

Brazylia, 1992: ci, którzy ocalell, wynosza data 111 oflar ma sakry wigzienneJ.W maju AI opublikowata raport w teJ sprawie, Brazylia: "Nadeszlamasakra w wiezieniu Casa de Detencdo, Silo Paulo (AI I ndelc AMR 19/08/93)

Represje w Kamerunie

Krytykom rnidugrozi wiczienieOBAWA przed skutkami w tymregionie rozpadu bylej Jugoslawiidoprowadzila do ograniczeniaprawa do wolnoki wypowiedzi.Od poczatku roku 1992 conajmniej 20 os6b zostaloskazanych na karc wigzienia zaprzciwstawianie sig politycezagranicznej rz4du i jegopostawie wobec mniejszokinarodowych.

Christos Sideropoulos i TasosBoulis, na1ei4cy do zamieszkalejw Macedonii mniejszoki po-shiguj4cej sic jczykami slowiaiI-skimi, zostali skazani w kwietniu1993 na pied lat wiezienia i karcgrzywny. Skazano ith pod za-rzutem rozglaszania falszywychinformacji o istnieniu w Grecjiinie uznanej oficjalnie mniejszokimacedoriskiej i szerzenia niepo-kojetwwgred ludnoki greckiej. S4oni autorami arykulu wzywaj4-cego do formalnego uznaniaslowiariskiej mniejszoki etnicznejw Macedonii. Aktualnie pozos-taj4 na wolnoki w oczekiwaniuna rozprawe apelacyjn4.

W maju 1992 czterech czlon-keow Ruchu Przeciwko Wojnie iPodzialom Narodowym zostaloskazanych na 19 miesiecy wiezie-nia po tym, jak rozrzucali ulotkiwzywaj4ce do pokoju na Balka-nach i krytykujace rz4dow4 poll-tyke zagraniczn4 i postawe rz4duwobec mniejszoki etnicznych.Zas4dzone wyroki pozostaj4 wzawieszeniu do czasu rozprawyapelacyjnej.

Picciu czlonkom Organizacjina rzecz Sod alistycznej Rewolu-cji grozi kara wiczienia za napisa-nie i rozpowszechnianie ksiatkina temat kwestii macedoriskiej;rozprawa miala sig odbyé w maju1933. W przypadku potwier-dzenia wyrokeow skazuj4cychwszyscy ci ludzie stan4 sig wici-niami sumienia. AI apeluje ouchylenie dotychczasowych wyro-k6w badi o oddalenie wysuwa-nych wobec nich zarzut6w. AIwzywa równoczegnie mad greckido zagwarantowania prawa dowolnoki wypowiedzi.

AFRYKA POW DNIOWA

PONAD 100 osob zostalo wmarcu aresztowanych w Ya-ounde podczas oblawy zor-ganizowanej przez slutbybezpieczeristwa na uczest-ników zebrania opozycyjnejUnii Demokratycznych SilKamerunu (UFDC). Wgr6daresztowanych znaleli sicprzewodniczacy Unii,dr Victorin Francois HameniBieleu i jej sekretarz general-ny, dr Andre K4tuine. We-dlug don iesieri niektórzy zzatrzymanych byli bici wczasie aresztowania i podczasprzetrzymywania w koszarachwojskowych. Wiginiom unie-rnoiliwiono kontakt z prawni-kami i z rodzinami. Zostalizwolnieni 8 kwietnia bezuprzedniego sformulowaniazarzutenv.

Rz4c1 twierdzil, te UFDCplanowalo demonstracjc zuiyciem say, natomiast wszy-stko przemawia za tym, teludzi aresztowano za ichpokojow4 opozycyjnok wo-bec rz4clu. AI domagalo sic

ich uwolnienia.UFDC i inne partie opozy-

cyjne, w tym Front Socjal-demokratyczny (SDF), wzy-waly w marcu do kilku poko-jowych demonstracji celemwyraienia protestu przeciwkorz4dowi prezydenta PaulBiya. W paidzierniku 1992, wpowszechnie falszowanychwyborach prezydenckich, PaulBiya niewielk4 wigkszoki4glosów pnkonal Johna FruNdi z SDF. Setki os6b areszt-owano w czasie protest6w,jakie mialy miejsce wkr6tcepo wyborach.

W drugiej polowie marcawiele os6b na kr6tko zatrzy-mywano po demonstracjach wYaounde, Douala oraz Ba-foussam. 25 marca sluZlnybezpieczenstwa otworzy1yogien do uczestników pokojo-wej demonstracji w Bamendazabijaj4c trzy osoby i rani qcponad 20. 60 os6b zostaloaresztowanych; zostali zwol-nien i bez przedstawieniazatzutów.

Wyroki Smierciw nierzetelnychprocesachPODCZAS procesow przed ku-wejckim Sqdem BezpieczaistwaPafistwa, zapoczqtkowanych wkwietniu 1992, osiem osób zos-tato skazanych na gmieré za„wspotpracg" z sitami irackhnipodczas Wojny w Zatoce. Naleiqoni do grupy okolo 150 oskar-thnych, którzy stawati do tejpory przed tym sadem.

Wszystkim oskarionym za-rzucano „wspolprace" z silamiirackimi podczas okupacji Ku-wejtu. Wickszok z nich stanowi4Irakijczycy i Palestyriczycynarodowogci jordariskiej. Jestrówniei wgrifid nich kilkuKuwejtczyków, Syryjczykow,Libariczyków i czlonków spolecz-noki bidun (bezparistwowiArabowie). Do korica kwietni a 32oskarionych zostalo skazanych n akary wigzienia - od trzech lat dodoiywocia. Dwudziestu innychuniewinniono. Procesy sadowepozostalych oskarionych sa wtoku.

Procesy, o ktorych mowa,prowadzone sa w trybie znacznieodbiegaj4cym od standard6wmigdzynarodowych. Chociaiuzupelniona Ustawa o Bezpie-czeristwie Paristwa przyznajeoskarionym pewne prawa,których poprzednio im od-mawiano, w tym prawo doapelacji pried sadem kasacyjnym,w postepowaniu s4dowym s4liczue uthpicnia. W grudniu1992 s4d kasacyjny zmienil jedenz ogmiu wyrok6w gmierci nawyrok dokywotniego wigzienia,jednakle wiadomo, te conajmniej jeden z wyrok6wgmierci zostal utrzymany w mocyi oczekuje n a zatwierdzenie przezEmirs Kuwejtu. Al wystapila zapelem o zlagodzenie wszystkichwyrok6w gmierci.

W maju i czerwcu 1991, 101innych oskarionych o „wspolpra-cc" skazanych zostalo przez s4dywojenne w raiaco nierzetelnychprocesach. AI wielokrotnie nale-gala, aby wladze zarz4dzily prze-prowadzenie rewizji wyroków,jakie zapadly we wszystloch tychprzypadkach.

Samowolne aresztowanie przyczynastrajiw strainikOw wieziennychDZIEWI4CIU przedstawicieli iczlonk6w Zwiizku Funkcjona-riuszy Policji i Wieziennictwa(POPCRU) zostalo w marcusamowolnie osadzonych w wig-zieniu po tym, jak ProkuratorGeneralny Poludniowej Afrykiposlutyl sic w Natal nowymispecjalnymi uprawnieniami zmocy ustawy z 1992 odmawiajaczatrzymanym, przez pierwszych120 dni aresztu, prawa do zloie-nia wstcpnych zeznari, kt6redecyduj4 o tym, czy aresztowanymoie bye zwolniony za kaucj4 iodpowiadae z wolnej stopy.POPCRU powolane zostalo w1989 przez rozgoryczonych fun-kcjonariuszy policji i wigzien-nictwa z myg14 o dzialaniachprzeciwko dyskryminujacej pro-

cedurze zatrudniania i przeciwkonaruszaniu praw czlowieka.

Policja aresztowala ZwiMdletshe, zastcpcg sekretarzageneralnego POPCRU, i trzechregionalnych przedstawicieliZwi4zku 10 marca, zaledwiekilka dni przed ich planowanymspotkaniem z Mthistrem d/sWigziennictwa; celem spotkaniamialo bye rozstrzygniccie sporumiedzy czlonkami POPCRU inaczelnictwem wigzienia w Pie-termaritzburg.

W lutym 100 zatrudnionych wtym wiczieniu stratników zostalozwolnionych w trybie dorainym a200 innych podjclo strajk solidar-nokiowy. Policja i biali strainicydokonali w nocy napadu na

domy czlonkOw POPCRU. Bialistrainicy, niew4tpliwie w obec-noki policji, zniewaiali czlonk6wPOPCRU, ktorzy nastgpniezostali zatrzymani i zwolnienidopiero po kilku dniach.

Zwi Mdletshe, trzech regio-nalnych przedstawidell POPCRUi 15 innych, aresztowanych ped-niej, dzialaczy Zwigku oskar-iono w s4dzie grodzkim Pieter-maritzburga o "zastraszanie".Wedlug Rozporz4dzenia Wew-ngtrznego w Sprawie Bezpie-czefistwa i Zastraszania z 1991roku, "zastraszanie" jest przes-tgpstwem o bardzo szerokiejdefmicji i obejmuje dzialania -niekoniecznie poduajge zasob4 utyde sily - zwivane ze

strajkiem, ktory zostanie uznanyprzez wladze jako nielegalny.Prokurator Generalny wydalzarz4dzenie odmawiaj4ce ZwiMdletshe i ogmiu innym spogr6daresztowanych, przez pienvsze120 dni aresztu, prawa do zloie-nia wstgpnych zeznari i ubieganiasig o zwolnenie za kaucj4. Wysu-nigto przeciwko nim zarzut odokonanie przestcpstwa a dzi ala-nia Prokuratora Generalnegopozbawily ich moiliwoki odpar-cia zarzut6w stanowi4cych for-malny pow6d ith aresztowania.Dziewigdu spogreid dziesieciupozostalyc.h zatrzymanych dzi ala-czy POPCRU zostalo zwol-nionych za kaucj4 po wstcpnymprzesluchaniu w s4dzie grodzkim.

4 CZERWIEC 1993

BRAZYLIA

Miejscowy polityk uprowadzonyi zamordowany

TURCJA

JmNij kaput cieka"

1:1

, ENILDO Jose dos Santos,radny z Coqueiro Seco w

a nie Alagoas w panocno-wschodniej Brazylii, homo-seksualista, zostal 14 marca1993 uprowadzony i zamordowa-ny.

Wedlug doniesien, jakie na-plyncly do AI, Renildo José dosSantos zostal porwany z domu wCoqueiro Seco przez trzech uz-brojonych meiczyzn zidentyfiko-wanych p6iniej jako czlonkowieiandarmerii wojskowej. Cialo je-go, bez glowy i nosz4ce gladytortur, znaleziono trzy dni p6i-niej na gmietnisku.

Renildo José dos Santos wie-lokrotnie ujawnial, ie groionomu gmierci4. Groiby, powtarza-j4ce sic od roku 1989, inspiro-wane byly przypuszczalnie przezmiejscowego burmistrza i jegoojca, równiei miejscowego dzia-

lacza politycznego. Mimo otrzy-mywanych sygnalow nie podjgtoiadnych krok6w zapewniaj4cychmu ochrong. Zamordowanypriy-pisywal przyczyne grikb r6i-nicom politycznym i swemu ho-moseksualizmowi, kt6rego nieukrywal.

Burmistrz, jego ojciec i trzejoficerowie Zandarmerii zostalizatrzymani i oskarieni o upro-wadzenie i zamordowanie Renil-do José dos Santos. Po picciudniach spedzonych w areszcieprewencyjnym oskarieni zostalizwolnieni do czasu podjgciadecyzji przez wladze s4dowe.

AI zwr6cila sic do wladz sta-n u Alagoas domagaj4c sig wnikli-wego i bezstronnego zbadaniasprawy uprowadzenia, torturo-wania i zaniordowania RenildoJosé dos Santos a nastcpnie po-stawienia sprawców zbrodniprzed organ ami sprawiedliwogci.

u, calm Hikmetcanakkak. Unturbcy kiliiiphaneserode

sizi beldiyor

< rtle AAAAAAAA

W SWIETLE przytoczonych niiej zdarzen postcp w przywracaniuwolnogci slowa jest we* nierównomiemy.

30 marca w dzienniku Cuinhuriyet (Republika) zamieszczone zos-tab° przez tureckiego ministra kultury powyksze ogloszenie..

Ogloszenie brzmi nastcpujgco: "Nazim I likrnet czeka na ciebiew Bibliotece (canakkale)!...". Nazim Hikmet, znany lewicuj4cypoeta, spedzil wiele lat w tureckich wiczieniach z powodu swojejtwórczoki a przed gmierd4 na wygnaniu w Zwiqzku Radzieckim, wroku 1963, pozbawiony zostal tureckiego obywatelstwa.

Nastcpnego dnia w tym samym dzienniku ukazala sic taka, jakniiej, karykatura. Towarzysz4cy jej tekst brzmi: "Huseyin, twójkapug, czeka na ciebie przed bibliotek4!... Co knujesz czytaj4cNazima llikmeta i jemu podobnych?... Demokracja mole bye., alenie do tego stopnia... chcielibygmy sic dowiedzieé, czy jestegterrorys4 czy anarchist4?... Muszg cic poprosié, abyg mi towarzyszylna posterunek policji... no chodlie, nie zmuszaj mnie do uZycia sily!"

Tydzieri p6iniej Cutnhuriyet donióslo zatrzymaniu w dniu 2 kwiet-nia, w rniegcie Rize w polnocno-wschodniej Turcji, szegciorga stu-dent6w. Przez picá dni przetrzymywani byli w areszcie policyjnym Potym, jak zbierali podpisy pod petycj4 w ramach kampanii opogmiertne przywnicenie Nazimowi I iiknietowi obywatelstwa.Dw6ch student6w zostalo odeslanych do wiezienia pod zarzutemczlonkostwa w nielegalnej organizacji. Czworo zwolnionych skarZylosic, ie podczas przeshichari stosowano wobec nich tortury.

Kim Dea-jung, do niedawna wiczieti sumienia w Korei Pohidniowej, podczas

pobytu w Londynie spotkal sic z Sekretarzem Generalnyin AI, Pierre Sane.

AMNESTY INTERNATIONAL NEWSLETTER

biuletyn Miecizynarodowego Sekretariatru Al

oryginalnie drukowany w czterech jezykach,

co miesivinformuje o najbardziej

drastycznych przypadkach tarnania

.praw cztowieka na calym Swrecie

stanowirkcych przedmlot troski

Amnesty International,

o podejrnowanych przez Al

na calym éwiecie karnpaniach

i misjach. Staraniem

polskiej Grupy Al 2 (Warszawa)

od paidziernika 1991

ukazywat sic regulamie

polski przektad

skróconej wersji biuletynu.

Od stycznia 1993 biuletyn jest

publtkowany w petnej wersjl

(bez wktadki ternatycznej)

pod me zmientonek redakcjr% Grupy Al 2

pod auspcjami Stowarzyszenia Al.

Jest do otrzymania we wszystkich polskich

irodowiskach Al i w prenurneracie

za zwrotem kosztów druku i optaty pocztowej.

Atu•ft--tnst„,„kr.,4•••=rt4

2 z

k>

jk<4.4 • t..4.Jf

1.4•Z:441,444 1.444

Shed Ponainiagiice,g111, Kot.:F>liane cikisinciaSizj MicriyoR.,YaiAiz0 r.o4?o.lt Nrizte, Vonc,t't,fc..Sar.e.i,ato, A. Le4,

etoy,p cIA ri*Se 3,cky*RS.01' tirp 631c.Non,

ots,..1s. dencilic d. o

cliyrii.? At 1:-/tceing , nt .% otA,A, ,eij,v jc Ix davadavx q.eA.p

t, subey. Odds,

con" Tod. be" 2..R

Ko(lanwioja pileet*K el.„;

Japonia wznawia kare grillersl przez powieszenieW JAPONII trzej mgiczyini,skazani za morderstwa, zostallw dniach 25 I 26 marca br. po-wieszeni. Byty to pierwsze odtrzech tat wykonane egzekucje.Ponad dziewigedziesigciu ska-zanych pozostaje w celach gmier-ci. Niekt6rzy iyjq w oczeidwaniuegzekucji przez kilka lat. Alobawia sig, ie moie bye zarzq-dzone dalsze wykonywanie wy-roków gmierci.

Mianowany niedawno minis-ter sprawiedliwoki, GotodaMasaharu, wyrazil sig, ie Ja-ponia "nie Jest przygotowana"do zniesienia kary gmierci. Jegopoprzednicy wprowadzill de fac-

to moratorium na wykonywaniewyrok6w gmlerci wstrzymujqcsig od listopada 1989 od pod-pisywania zarzqdzefi wykonaw-czych. Wkr6tce po objgciu urzg-du Gotoda Masaharu podpisalwykonanie wyroku na KondoSeikichi, straconym 25 marca wSendai a takie na TachikawaShujiro i Kawanaka Tetsuo,straconych 26 marca w wig-zieniu w Osaka.

Wladze japonskie nie po-twierdzajq doniesiell o egzeku-cjach ant im nie zaprzeczajq.Rodziny wiginidw nie sa uprze-dnio powiadamiane o wykony-waniu wyrok6w.

Migdzynarodowy Sekretariat AI, 1 Easton Street, WC1X 8DJ Londyn, tel /+44 71/ 413 5500, 0g6Inopolskie Stowarzyszenie AI, Jagkowa Dolina 4,80-246 Gdansk, tel /+058/ 41 57 92, Redaguje i wydaje: Grupa Al 2, Bagatela 10 m.8, 00-585 Warszawa, tel (dom) /+2/ 633-03-41

Jeili

pod

ziel

asz

pogi

qd,

ie

brak

wol

noic

i gd

ziek

olw

iek

na

wie

cie

psuj

e sm

ak w

olno

ici,

z kt

órej

Ty

korz

ysta

sz

i st

anow

i dl

a ni

ej z

agro

ieni

e,

ie

Tw

oja

saty

sfak

cja

z

korz

ysta

nia

z pr

aw n

alei

nych

ka

idem

u cz

low

ieko

wi

przy

Cm

iona

jest

gw

iado

mog

cig

ich

brut

alne

go

gwal

ceni

a w

sto

sunk

u do

mili

onów

lu

dzi

- za

czni

j dz

iala

C. D

akcz

do „

spis

ku n

a rz

ecz

nadz

iei"

. W

yilij

lis

ty d

o od

nogn

ych

wla

dz p

rote

stuj

gc

prze

ciw

ko

lam

aniu

pra

w c

zlow

ieka

w

spr

awac

h op

isan

ych

w m

icdz

ynar

odow

ym

biul

etyn

ieA

mne

sty

Inte

rnat

iona

l.U

pom

nij

sic

o lu

dzi

prze

ilado

wan

ych,

za

i4da

j be

zwar

unko

weg

o uw

olni

enia

w

icin

iów

su

mie

nia

i ty

ch,

któr

zy „

znik

ncli"

, rz

etel

nych

pro

cesó

w

dla

wic

inió

w

polit

yczn

ych,

za

doge

uczy

nien

ia

wyr

z*iz

onym

pr

zez

rz4d

y kr

zyw

dom

. O

dwol

aj s

ic d

o do

brej

wol

i ad

resa

ta.

Zaa

kcen

tuj,

ie

Tw

oja

tros

ka o

pra

wa

czlo

wie

kaw

olna

jes

t od

opc

ji p

olit

yczn

ych.

Zap

ozna

j si

c z

nasz

4 pr

opoz

ycj4

lis

tów

, po

dpis

z je

- l

ub n

apis

z w

iasn

e,

wyg

lij p

oczt

4 lo

tnic

za.

Zac

znij

dzi

alat

w

obr

onie

lu

dzki

ej

godn

o§ci

i

praw

czl

owie

ka!

AM

NE

ST

Y I

NT

ER

NA

TIO

NA

LG

RU

PA

2 (

WA

RS

ZA

WA

)

Your Excellency,I am writing this letter, with deep concern about violations of Human Rights, to appeal to you in the

:-S'o ;,..o*V au

case of AI-Sayyid 'Ala'uddin 'Ali Bahr al-Ulum - the 60-year-old Shi'a Muslim and religious scholar at al-Tusi r.POa

mosque in al-Najaf, of his three sons and other members of his numerous family and of dozens of Shi'a clerics -

107 altogether - who were arrested by Iraqi security forces in al-Najaf in late March 1991. Since then only *E 4 v) -o ..c 44Ci.

cr coone person out of this group was released and all the others have "disappeared".As there is no news about bo

them for such a long time there is much fear that they might be subjects to torture or extrajudicial executions.25et .MI E.' cS'

I urge the highest Iraqi authorities, through your Good Office, to look immediately into that case and ..)c r..1 "co

a, = ii = lqno tn dto clarifr the whereabouts and legal status of Ayatollah Al-Sayyid 'Ala'uddin 'Ali Bahr and those detained with • g ,„ ..° .._, ;,..,him, to release them unconditionally or give them fair trial open to international observers. 1

o ),..) ..-, ....)1 o. C3 (LI tE

Yours respectfully = -ou o ,-. •N ..17

E .4I' fts '4.-+,

(Piste ten list. giclooko zatroskany tamaniem Praw Cztowieka, apelujqc w spmwie M-Saiyid 'Ma'uddin 'Mi Bahr al-Illum - It 0. EZ‘ E

,.,or60-letniego szyity. teologa w meczecie al-Tusi w al-Najaf jego trzech synOw, pozostafrch cztonków licznej rodziny i wielu innych - w to • ,,, ... „

0.) Cl. • ••• .;

sumie 107 - duchownych muzutmariskich i wyznawców Shi. Wszyscy oni aresztowani byli przez irackie stuiby bezpiec-zeristwa w koricu Li

marca 1991. Od tego czasu tylko jedna osoba z tej grupy zostata zwolniona a wszystkie pozostate"zaginely'. Poniewat od tak downaC .0 E T.; nie dochodzq o nich tadne wiadomoki. istnieje obawo. je podlegajq torturom lub pozascidowym egzekucjom. 6. co g = 40

4i.c.• uZa pokednictwem Pana Wysokiego Urzedu usilnie prosze najwytsze wtadze Iraku o niezwtoczne posiviecenie tej sprawie uwagi i o .12.t .-

'0t..

C C Chyjagnienie losow i statusu prawnego Ayatollaha Al-Sayyid 'Ala'uddin 'Ah Bahr al-Ulum i pozostafr

& 0 Nch osOb razem z nim aresztowanych.0 '-• re 0 „

o bezwarunkowe ich uwolnienie badi postawienie ich przed niezawislym sqdem z udziatem zagranicznych obserwatorów. Z powataniem) • ::-.: ci) 1,•,45gsr t..•id E U o *D3 :sc-

Full name (Imig i nazwisko)-54 tz-cu ocL at

N'0

N c -5, 1:7 sg 0....gt.t41 N >, c

Address (Dokladny adres) in 'c re 'CI Ecm iv w,ure- .er

.-' N

v.... . 0.0 -Ng co= c . — 'E • c(..4 a. 0.to . T2 3 >, N 17

tu u co 7, 4,I: cu .... — .c,Dear Sir, 3 ....' ,..,?..CI. 7... = Cid

This time I urge you, deeply worrying about violations of Human Rights in Tibet, to release 6 ...9.0= c a.,-

--- C •,-. aimmediately figme Sangpo, the 65-year-old school teacher. His fate is exceptionally cruel: in 1984 he was

sentenced to 15 years' "reform through labour" on charges of "counter-revolutionary" crimes for composing .0 0 c 's• et 0 re.4+ 1

and spreading a poem which expressed his political views. Since then his sentence has been increased twice,-11

E., '

by five and by eight years, and again for loud and public expressing his views while in detention. He was . r4 =3 ,a 4 L.. v, a,

reportedly beaten and extremely ill-treated. 00 ...Nc3 15' 3 2

...

He was previously in prison for over 10 years on similar charges. He aspired to exercise his„,...r 0 N. L:

fundamental human right of expressing one's own opinion. He has never used violence. He is a prisoner of '5' 2 d, ta. .- it 'C.;c

-0 0. • z•-• v- L. L. a)conscience. I do hope, Excellency, you will personally look into his case and make the old, courageous and re ..e 3 •;,- si A. ,.

a)innocent person to regain his freedom. Ja›.-,

0 = 0Yours respectfully >), ,-; Lo bo fn 0 Y

re 0 10 3 -,5(Fym razem usilnie prosze Pana. niezwykle zaniepokojony tamaniem Prow Cztowieka w Tybecie. o niezwioczne uwolnienie figme t1Je

= N_ 0 .0

-.t

..-- ” C., 1•11 tgSangpo, 65-letniego nauczyciela. Los jego jest wyjqtkowo okrutny: w roku 1984 skazony zostat no 15 lat "zmiany przez prace" no •0 eo

'CS 'V podstawie oskartenia o dziatalnok kontrrewolucyjnq hyraiajacq sic napiseniem i rozpowszechnioniem wiersza, w którym wyratat swoje 0 ...)c "0 A.

Cif a , •0 .... ." 0 0 =przekonania polityczne. Od tego czasu wyrok dwarotnie mu przedtutano - kolejno o piee i osiem lat - znów za gloine i publiczne u a .0 -0 c. 0.hyraianie wtasnych przekonari w miejscu internowania. Wedlug doniesieri Jigme Sangpo byt bity i maltretowany. Poprzednio spedzit 0 .. — ..c —

u ..%

w wiezieniu ponad 10 lot w oparciu o podobne zarzuty. Oirnielat sic korzystat ze swego fundarnentalnego prawa - prawa cztowiaka - N1:1do wyraionia wtosnych opinii. Nigdy nie uciekal sic do przemocy.Jest wieiniem sumienia. Jestem przekonany. Ekscelencjo. ie zainteresuje - rj >,-, C •-• iti — 'rei "ct.i "0 et E ,96

-.. g'S -', 0 Esic Pan osobikie jego przypadkiem i te doprowadzi Pan do uwolnienia starego. odwainego i niewinnego cztowiek. Z powataniem) N 0 = „V 8

re 5 103 Ty 1.° ' 0 IfS f,4.. re --,

Full name (In* *;i nazwisko)ul .... rto

"0•›.

ti; r C

Address (Doktadny adres) 0.0 117 41":1 er t'

0 a., 0=N -- E

, 0 0

7.1 V . C 0..m

"5 eg

f, '0

Dear Sir,iv N 0 CV1 >,

g,`,1 a,I am writing this letter deeply concerned about continuous violations of Human Rights in your country. gj 2 .- 6 0 c Eti a. N

Metin Can, a lawyer and Human Rights activist in Elazig, and his friend dr Hasan Kayo, were found I- reI .... ..00 1 re ..X = ''0LI o

dead a week after they disappeared on 21 February 1993, at the time when the region was under a state ..Y. o .-o. E .4,4 -„, •I! c 4.,

of emergency because of fighting between the Kurdish guerilla troops and the security forces. Their bodies .-.:. qj E .-,4' o B = 6' 1-•4.4 0.bore marks of torture. The reported circumstances of their deaths suggest that they were abducted ando ... ...,= -% a IA N

b'0°u,

extrajudicially executed. Their fate is similar to that of many others who "disappeared" and were found dead.

'-o To stop abuses, cruelty and killing I urge you, Sir, to look personally into that case, to launch a full o cur. 1'3E ti- r•-.

eg et0

7 tj:and impartial investigation into the abduction, torture and murder of Metin Can and dr Hasan Kaya and ,7; ' E N 2 .v-

g;c

to bring those guilty into justice...9., fe .0 re '''

4) .... .1:3 10 171 N

Yours respectfully .l.v, '14'V ..0 re 1- eg g,

tn t/t 0 •I'l N 13e0 tg o0.) C a tO ft,= .0 • Le) C E " cc

(Piste ten list gleboko poruszony nieustannym lamaniem Prow Cztowieka w Pana kraju. Main Can,prawnik i dziatacz na rzecz >(.4 0E , --t •4.7.ad 1-4›,

obrony Prow Cztowiaka w Elazig i jego przyjaciel dr Hasan Kaya"zagincli" 21 lutego 1993. w czasie kiedy obowiqzywat w tym regionie -ao ...‹ c

> -, 0 0 " 04.0 stan wyjqtkowy ze wzgledu na walki miedzy kurdyjskimi oddziatami partyzanckimi i sitami bezpieczeristwa. a w tydzieri pciiniej c hi O. , I- ,

C4 M = 0znaleziono ich ciata noszqce ilady tortur. Wedhig doniesied. okolicznoki ich gmierci sugenljq, it zostali oni porwani i straceni bez Te. ‘cr) 4 -6 :Ci 'w 0 a._

wyroku sqdowego. Los ich podobny jest do losu wielu innych. którzy "zagineli" i których odnajdywano martwych. Aby powstrzyma gj a 4- • tn C 41,bezprawie, okruciefistwo i zabijanie prosze Pana usilnie o osobiste zajccie si c tq sprawq. o wdroienie petnego i niezaleinego iledztwa c "C .e >., •-• .c E cci) a+ fel .na okolicznok porwania. zadawania tortur i zabojstwo Metina Can i dr Hasana Kaya i o postawienie winnych przed organami (..7 i..,7 sc c P. cub°4 ....,.N

.o.sprawiedliwoki. Z powataniem) U t :34 -4) N

,.. o›,

44 -a AL' s N fn gdcfh z

L. 0 au cFull name (Irnic i nazwisko) ...N, ... N 0` ..4 '2 • N

4) il 4, re eg E to N. N re 1:10

Address (Doktadny adres)