Instrukcja eksploatacyjno ruchowa rozdzielnicy nn RGnn€¦ · 5.3.1. Przygotowanie miejsca pracy...

Pracownia Projektowa Enspro sp. z o. o.

16 - 070 Choroszcz, Łyski 1 A

tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18

[email protected]; www.enspro.pl

Projekt wykonawczy Białystok 2013 r. EP-62/13

Strona 1 z 41

Instrukcja eksploatacyjno ruchowa rozdzielnicy nn RGnn

Temat: Dokumentacja techniczna projektowo – kosztorysowa na przebudowę i modernizację rozdzielnicy głównej nn

Inwestor: Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/21 00-919 Warszawa Reprezentowany: Oddział Okręgowy Narodowego Banku

Polskiego ul. Piękna 1 15-282 Białystok

Wykonawca: Pracownia Projektowa Enspro sp. z o. o. Łyski 1A 16-070 Choroszcz

Projektant: mgr inż. Romuald Osiak upr. nr PDL/0102/POOE/06

Asystent: mgr inż. Piotr Antoniuk



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 2 z 41

Karta aktualizacji nr ……. instrukcji eksploatacyjno ruchowej rozdzielnicy niskiego napięcia RG

Data przygotowania: …………………. Data wejścia w życie: …………………. Przedmiot zmian: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ZAKRES ZMIAN:

Lp. Rozdział Instrukcji Specyfikacja zmiany / Zmianie ulega str. nr: 1

UZASADNIENIE:



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 3 z 41

Spis treści Spis treści ................................................................................................................................... 3 1. Wstęp .................................................................................................................................... 5

1.1. Przedmiot instrukcji ....................................................................................................... 5 1.2. Podstawa opracowania ................................................................................................... 5 1.3. Zakres stosowania instrukcji .......................................................................................... 5 1.4. Przeznaczenie instrukcji ................................................................................................. 5 1.5. Definicje i skróty ............................................................................................................ 5 1.6. Normy i przepisy ............................................................................................................ 7 1.7. Obowiązki pracodawcy .................................................................................................. 9 1.8. Obowiązki osób kierujących pracownikami .................................................................. 9 1.9. Prawa i obowiązki pracowników ................................................................................. 10

1.9.1. Prawa pracownika .................................................................................................. 10 1.9.2. Obowiązki pracownika ........................................................................................... 10

1.10. Szkolenie pracowników ............................................................................................ 11 1.11. Kwalifikacje pracowników ....................................................................................... 11 1.12. Lekarskie badania profilaktyczne pracowników ....................................................... 11

2. Przepisy i zasady ogólne .................................................................................................... 13 3. Kwalifikacje, uprawnienia obowiązki pracowników upoważnionych do obsługi i kierowania ruchem ................................................................................................................... 16

3.1. Poleceniodawca ............................................................................................................ 16 3.2. Kierujący zespołem pracowników ............................................................................... 16 3.3. Nadzorujący ................................................................................................................. 17 3.4. Dopuszczający .............................................................................................................. 18 3.5. Koordynujący ............................................................................................................... 18 3.6. Kierownik robót ........................................................................................................... 19 3.7. Członkowie zespołu pracowników ............................................................................... 19

4. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych ................... 20 4.1. Rodzaje prac ................................................................................................................. 20 4.2. Prace w pobliżu napięcia .............................................................................................. 20 4.3. Prace pod napięciem ..................................................................................................... 20 4.4. Prace przy całkowicie wyłączonym napięciu ............................................................... 20 4.5. Zasady uziemienia urządzeń ........................................................................................ 21

4.5.1. Zasady ogólne ........................................................................................................ 21 4.5.2. Stosowanie uziemiaczy w urządzeniach stacyjnych .............................................. 21

4.6. Załączanie nowych urządzeń elektroenergetycznych pod napięcie ............................. 22 5. Organizacja bezpiecznej pracy ........................................................................................... 23

5.1. Zasady ogólne .............................................................................................................. 23 5.2. Zasady wydawania i ewidencji poleceń wykonania pracy ........................................... 24 5.3. Organizacja pracy na polecenie .................................................................................... 25

5.3.1. Przygotowanie miejsca pracy ................................................................................. 25 5.3.2. Dopuszczenie do pracy ........................................................................................... 26 5.3.3. Wykonywanie pracy ............................................................................................... 26 5.3.4. Przerwy w pracy ..................................................................................................... 27 5.3.5. Zakończenie pracy .................................................................................................. 28

6. Podstawowe zasady użytkowania sprzętu ochronnego ...................................................... 29 6.1. Zasady ogólne .............................................................................................................. 29



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 4 z 41

6.2. Ewidencja sprzętu ochronnego ..................................................................................... 30 6.3. Rola i podział sprzętu ochronnego ............................................................................... 30

6.3.1. Podział sprzętu ochronnego ................................................................................... 30 6.3.2. Sprzęt izolacyjny .................................................................................................... 31 6.3.3. Sprzęt wskazujący obecność napięcia .................................................................... 31 6.3.4. Sprzęt zabezpieczający i ostrzegawczy .................................................................. 31

6.4. Stosowanie sprzętu ochronnego ................................................................................... 31 6.4.1. Posługiwanie się drążkami izolacyjnymi ............................................................... 31 6.4.2. Wykonanie czynności łączeniowych ..................................................................... 32 6.4.3. Sprawdzanie obecności napięcia ............................................................................ 32 6.4.4. Pomiar amperomierz cęgowym .............................................................................. 32 6.4.5. Uziemienie urządzeń niewyposażonych w uziemniki ........................................... 32 6.4.6. Montowanie i wyjmowanie zabezpieczeń .............................................................. 33 6.4.7. Praca w miejscach o przekroczonych napięciach rażenia ...................................... 33 6.4.8. Ogradzanie i osłanianie miejsca pracy i części znajdujących się pod napięciem .. 33

7. Czynności eksploatacyjne i bezpieczeństwo obsługi ......................................................... 35 7.1. Czynności łączeniowe .................................................................................................. 35 7.2. Obsługa rozdzielnicy RG ............................................................................................. 35 7.3. Okresowe pomiary ochronne........................................................................................ 36 7.4. Czasookresy pomiarów ochronnych ............................................................................ 37

8. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych ............................................................................ 38 8.1. Postępowanie przy wykonywaniu pomiarów ............................................................... 38 8.2. Postępowanie w przypadku pożaru spowodowanego przez instalację lub urządzenie elektryczne ........................................................................................................................... 38 8.3. Postępowanie w przypadku porażenia prądem ............................................................ 38 8.4. Awaryjne wyłączenie rozdzielnicy RG ........................................................................ 39

9. Recykling elementów i ochrona środowiska ...................................................................... 40 10. Załączniki ........................................................................................................................... 41



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 5 z 41

1. Wstęp

1.1. Przedmiot instrukcji

Dokument dotyczy instalacji elektrycznej w budynku Narodowego Banku Polskiego, zlokalizowanym w Białymstoku, ulica Piękna 1. Instrukcja określa procedury i zasady wykonywanych czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych wykonanych w pomieszczeniu rozdzielni nn.

1.2. Podstawa opracowania

Podstawę opracowania stanowią następujące dokumenty: 1) Projekt techniczny rozdzielnicy RG; 2) Obowiązujące w dniu sporządzenia Instrukcji przepisy prawa.

1.3. Zakres stosowania instrukcji

Postanowienia instrukcji mają zastosowanie przy wykonywaniu prac na urządzeniach elektroenergetycznych lub w ich pobliżu.

Przepisy instrukcji nie mają zastosowania do prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu bezpiecznym określonych w przepisach o ochronie przeciwporażeniowej oraz przy urządzeniach elektroenergetycznych powszechnego użytku.

1.4. Przeznaczenie instrukcji

Instrukcja przeznaczona jest dla osób zatrudnionych na stanowiskach: Dozoru - do których zalicza się pracowników technicznych i inne osoby kierujące

czynnościami osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym i montażu oraz osoby sprawujące nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznej.

Eksploatacji - do których zalicza się osoby wykonujące prace w zakresie obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym i montażu urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznej.

1.5. Definicje i skróty

1) Urządzenie elektroenergetyczne - urządzenie techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, oraz użytkowania energii elektrycznej.

2) Instalacja elektroenergetyczna - urządzenia elektroenergetyczne z układami połączeń miedzy nimi.

3) Czynne urządzenie elektroenergetyczne - urządzenie będące w eksploatacji, przyłączone do układu zasilającego, które pozostaje pod napięciem, względnie zostało czasowo wyłączone w taki sposób, że napięcie na urządzenie może zostać podane od strony zasilania przez zamknięcie łączników.

4) Urządzenie elektroenergetyczne będące pod napięciem - czynne urządzenie niewyłączone, którego elementy wykazują różnicę potencjałów względem ziemi lub innych urządzeń, jak również te urządzenie czynne, które zostało wyłączone lub wyłączone i odłączone przez aparaturę łączeniową, bezpieczniki lub przewody mostkujące, ale przed możliwością pojawienia się napięcia, nie zostało skutecznie



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 6 z 41

zabezpieczone przez uziemienie obwodu wyłączonego w sposób widoczny z miejsca pracy.

5) Urządzenie elektroenergetyczne całkowicie wyłączone spod napięcia - urządzenie wyłączone przez łączniki zablokowane w pozycji wyłączenia, w którego obwodach zasilających stworzona została przerwa izolacyjna i zabezpieczone w sposób widoczny z miejsca pracy przed możliwością podania napięcia przez zwarcie i uziemienie obwodu wyłączonego.

6) Urządzenie trwale rozłączone - urządzenie, w którym zostały zdemontowane odcinki obwodów zasilających (zdemontowane przęsło linii napowietrznej, szyny zbiorcze w rozdzielnicy, głowica kablowa itp.).

7) Urządzenia i instalacje nieczynne - należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje elektroenergetyczne, do których za pomocą istniejących łączników nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie.

8) Pomieszczenie lub teren ruchu elektroenergetycznego - odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób.

9) Miejsce pracy - odpowiednio przygotowane stanowisko pracy lub określona strefa pracy w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.

10) Praca na wysokości - praca na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi (do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od

wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta osłonięta jest ze wszystkich

stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami

oszklonymi lub wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące

pracownika przed upadkiem z wysokości). 11) Praca pod napięciem - praca w „strefie prac pod napięciem" wykonywana przez

upoważnionych pracowników w oparciu o właściwą technologię pracy i przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych określonych w instrukcji wykonywania tych prac.

12) Praca w pobliżu napięcia - praca wykonywana w strefie prac w pobliżu napięcia oraz praca w pomieszczeniu lub na terenie ruchu elektroenergetycznego, jeżeli są dostępne części urządzeń będących pod napięciem, tzn., że za pomocą posiadanego sprzętu i narzędzi możemy się do nich zbliżyć na określoną odległość strefy danego napięcia, oraz że urządzenia te nie są odgrodzone i zabezpieczone przed przypadkowym dotknięciem.

13) Strefa prac pod napięciem i w pobliżu napięcia - granice stref prac pod napięciem i w pobliżu napięcia wyznaczają odległości wokół nieosłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem.

14) Strefa działania urządzenia - przestrzeń wyznaczona skrajnymi położeniami elementów urządzenia łącznie z ładunkiem, z uwzględnieniem możliwości rozkołysania się ładunku.

15) Instrukcja eksploatacji - zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 7 z 41

16) Instrukcja szczegółowa - instrukcja określająca zakres działania i zasady organizacji bezpiecznej pracy na określonym stanowisku, grupie stanowisk lub przy określonych czynnościach (instrukcja powinna, między innymi, określać technologie oraz organizacyjne i techniczne warunki bezpiecznego wykonania prac).

17) Świadectwo kwalifikacyjne - świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odpowiednich przepisach.

18) Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych - osoba reprezentująca Zarząd Zakładu, eksploatującego urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne na terenie swego działania.

19) Pracownik uprawniony - pracownik posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym.

20) Pracownik upoważniony - pracownik, który w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonuje określone prace.

21) Zespół pracowników - grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę.

22) Zespół pracowników kwalifikowanych - grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne.

23) Pracownik pomocniczy - pracownik nieposiadający świadectwa kwalifikacyjnego włączony do zespołu dla wykonania określonych prac.

24) Osoba postronna - osoba niewchodząca w skład zespołu wykonującego prace i niebędąca funkcyjnie związana z organizacją wykonywanej pracy.

25) Urządzenie powszechnego użytku - urządzenie elektroenergetyczne przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych.

26) Sprzęt ochronny i narzędzia pracy - przenośne przyrządy i narzędzia chroniące osoby wykonujące pracę przy urządzeniach elektroenergetycznych przed porażeniem prądem, działaniem łuku elektrycznego, poparzeniem, obrażeniami mechanicznymi, przed oddziaływaniem nadmiernego hałasu, wibracji, zapylenia i toksyczności, przed upadkiem z wysokości i w zagłębienia oraz przed innymi zagrożeniami.

27) Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierania (uziemiacz, zwieracz) - sprzęt nakładany i przyłączany ręcznie do części składowych instalacji elektrycznych w celu ich uziemiania lub uziemiania i zwierania, wyposażony w części izolacyjne. Składa się z elementów uziemiających, elementów zwierających i jednego lub więcej elementów izolacyjnych, np. drążka uziemiającego. Jest dostosowany do maksymalnego prądu zwarcia. Przy braku stałych elementów izolacyjnych, funkcję tę spełnia oddzielny uniwersalny drążek izolacyjny.

1.6. Normy i przepisy

1) Ustawa z 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r. Nr 243, poz. 1623 z

późn. zm.).

2) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881

z późn. zm.).

3) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2.09.2004r. w sprawie szczegółowego



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 8 z 41

zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i

odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. z

2004r. Nr 202, poz. 2072).

4) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3.07.2003r. w sprawie szczegółowego

zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z 2003r. Nr 120, poz. 1133).

5) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22.06.2010r.

w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i

terenów (Dz. U. z 2010r. Nr 109, poz. 719).

6) Przepisy Budowy Urządzeń Elektroenergetycznych. 7) Warunki techniczne wykonania i odbioru robót elektrycznych.

8) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23.06.2003r. w sprawie informacji

dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. z 2003r. Nr 120, poz. 1126).

9) PN-IEC 60364-4-41 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona

zapewniająca bezpieczeństwo. Ochrona przeciwporażeniowa”.


zapewniająca bezpieczeństwo. Ochrona przed prądem przetężeniowym”.

11) PN-IEC 60364-5-523 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i

montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalności prądowe długotrwałe

przewodów”.


montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacja bezpieczeństwa”.


montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienie i przewody ochronne”.


dla zapewnienia bezpieczeństwa. Dobór środków ochrony w zależności od wpływów

zewnętrznych. Ochrona przeciwpożarowa”.

15) Pozostałe arkusze normy PN-IEC 60364 dotyczące instalacji elektrycznych w

obiektach budowlanych.

16) PN-B-02876:1998 „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Badania odporności

ogniowej systemów uszczelniania przejść instalacyjnych”.

17) PN-B-02851:1997 „Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badań

odporności ogniowej elementów budynków. Wymagania ogólne i klasyfikacja”.

18) PN-88/E-04300 „Instalacje elektryczne na napięcie nieprzekraczające 1000 V w

obiektach budowlanych”.

19) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tj. Dz.U.98.21.94 z późniejszymi

zmianami).

20) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. - Prawo energetyczne (tj. Dz.U.03.153.1504 z

późniejszymi zmianami).

21) Prawo Budowlane Dz.U. nr 89 poz. 414 z 07.07.1994r. z późniejszymi zmianami.

22) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w

sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz.U.03.169.1650).

23) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.

U. 99.80.912).

24) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

(Dz.U.03.47.401).



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 9 z 41

25) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia

2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez

osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U.03.89.828,

sprost. Dz.U.03.129.1184z późniejszymi zmianami).

26) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie

rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, Dz.

U. 96.62.288 z późniejszymi zmianami.

27) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie

rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej

(Dz.U.96.62.287).

28) PN-EN 61230 Prace pod napięciem. Przenośny sprzęt do uziemiania lub uziemiania

i zwierania.

29) Warunki techniczne dozoru technicznego "Dźwignice i podnośniki" - Wymagania

ogólne DT-DE-90/WO.

30) Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (jt.

Dz.U.04.204.2087).

1.7. Obowiązki pracodawcy

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

W szczególności pracodawca jest obowiązany: 1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy; 2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy; 3) wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie

tych poleceń; 4) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez

organy nadzoru nad warunkami pracy, zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są zobowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

W razie, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek: współpracować ze sobą, wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników. Wyznaczenie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.

1.8. Obowiązki osób kierujących pracownikami

Osoba upoważniona do kierowania pracownikami jest obowiązana: 1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 10 z 41

higieny pracy; 2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z

przeznaczeniem; 3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie

pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

1.9. Prawa i obowiązki pracowników

1.9.1. Prawa pracownika 1) W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny

pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

2) Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w punkcie 1), pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

3) Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w punktach 1) i 2), pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

4) Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewni bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

5) Rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. (Dz. U. z dnia 1 czerwca 1996r. nr 62, poz. 287). Przepisy punktów 1), 2), 3) nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia.

1.9.2. Obowiązki pracownika Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest

podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: 1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i

instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;

2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 11 z 41

3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;

4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;

5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;

6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku, zdarzeniu potencjalnie wypadkowym albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie, współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

1.10. Szkolenie pracowników

1) Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

2) Obowiązkowi szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podlegają wszyscy pracownicy.

3) Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie.

4) Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z ryzykiem zawodowym oraz przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

5) Szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. 6) Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz

zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

1.11. Kwalifikacje pracowników

1) Wymagania w zakresie poziomu i kierunku wykształcenia oraz stażu zawodowego określa taryfikator stanowiskowy stanowiący załącznik do obowiązującego w zakładzie Układu Zbiorowego Pracy.

2) Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych mogą zajmować się w ramach obowiązków służbowych pracownicy posiadający odpowiednie do zakresu prac świadectwo kwalifikacyjne i upoważnienie (jeżeli jest wymagane).

3) Pracownicy pomocniczy oraz nowozatrudnieni do czasu spełnienia wymagań kwalifikacyjnych mogą wykonywać prace przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych wyłącznie pod nadzorem pracowników kwalifikowanych.

1.12. Lekarskie badania profilaktyczne pracowników

1) Osoba przyjmowana do pracy podlega wstępnym badaniom lekarskim oraz w przypadku przeniesienia na stanowisko pracy, na którym występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe.

2) W czasie zatrudnienia pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim w terminach określonych przez lekarza medycyny pracy prowadzącego badanie.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 12 z 41

3) W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

4) Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy.

5) Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługuje mu zwrot kosztów podróży według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 13 z 41

2. Przepisy i zasady ogólne

1) Każde urządzenie i instalacja elektroenergetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny spełniać wymagania przepisów dotyczących systemu oceny zgodności.

2) Wykonywanie prac może być powierzone pracownikom, którzy posiadają wymagane umiejętności i kwalifikacje zawodowe do ich wykonywania, zostali przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz poddali się profilaktycznym badaniom lekarskim zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie.

3) Zabronione jest: • eksploatowanie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych bez przewidzianych

dla tych urządzeń i instalacji środków ochrony i zabezpieczeń, • dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby

nieupoważnione. 4) Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i

instalacjach elektroenergetycznych na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne.

5) Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami elektroenergetycznymi oraz urządzenia i instalacje energetyczne powinny być oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami.

6) Pomieszczenia lub teren ruchu elektroenergetycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.

7) Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych.

8) Uruchamianie, załączanie i wyłączanie urządzeń elektroenergetycznych należy wykonywać zgodnie z instrukcjami eksploatacji z zachowaniem odpowiedniej kolejności (np. wyłączenie, odłączenie, sprawdzenie braku napięcia i uziemienie).

9) Obecność innych osób niż wykonujący czynności łączeniowe powinna być ograniczona. Przy wykonywaniu czynności łączeniowych nie powinno być więcej niż trzy osoby.

10) Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji.

11) Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji elektroenergetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem.

12) Miejsce pracy powinno być ściśle określone, właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników i otoczenia.

13) Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, winny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.

Rodzaje prac, które powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, określa



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 14 z 41

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996r. (Dz. U. z dn. 1 czerwca 1996r. nr 62, poz. 288). Co najmniej dwuosobowo należy wykonywać w szczególności:

• prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia określone w rozdziale 5 instrukcji,

• prace na wysokości powyżej 2 m, • prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m, • zakładanie uziemiaczy przenośnych i zwieraczy, • inne prace określone w szczegółowych instrukcjach.

14) W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem.

15) Urządzania, instalacje energetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania prac, lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń i instalacji elektroenergetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników, to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu. W uzasadnionych przypadkach wykonywanie prac konserwacyjnych i remontowych lub przy instalowaniu nowych urządzeń może być zabezpieczone w inny sposób niż określony wyżej (np. ogrodzenia, osłony, płyty izolacyjne itp.), przy zachowaniu trybu postępowania dla prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego. Wymagania te nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje włączeń urządzeń z ruchu.

16) Osoby kierownictwa i dozoru są obowiązane wstrzymać pracę, jeżeli stwierdzą, że w miejscu pracy nie są zachowane warunki bezpieczeństwa pracy.

17) Podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych zabrania się wykonywania jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nieosłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem, na odległość mniejszą niż odległości określone jako strefa prac w pobliżu napięcia.

18) Zabrania się wykonywania prac na napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowań atmosferycznych.

19) Przy wykonywaniu czynności obsługi jak również wszystkich prac eksploatacyjnych konserwacyjno-remontowych i montażowych na urządzeniach elektroenergetycz-nych obowiązuje stosowanie:

• elektroizolacyjnych hełmów ochronnych, • ubrań roboczych, • dodatkowo, o ile zachodzi taka potrzeba - kamizelki o zwiększonej

widoczności z elementami odblaskowymi. Przy czynnościach kontrolnych, nadzoru oraz czynnościach na terenie ruchu energetycznego oraz przy i w pobliżu urządzeń energetycznych wszystkich pracowników obowiązuje stosowanie hełmów ochronnych.

20) Prace na wysokości powinny być wykonywane zgodnie ze szczegółową instrukcją. 21) Prace wewnątrz kanałów, tuneli, zbiorników, studzienek, do których wejście odbywa

się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach, mogą być wykonywane po



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 15 z 41

usunięciu znajdujących się w nich czynników stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników oraz w asyście osoby asekurującej. Przed przystąpieniem do tych prac należy sprawdzić czy nie występuje czynnik stwarzający zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników i czy zapewniona jest dostateczna zawartość tlenu. Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz kanałów, tuneli, zbiorników, studzienek, butle z acetylenem i tlenem nie mogą znajdować się w ich wnętrzach. W czasie spawania wnętrza te powinny być oświetlone i skutecznie wentylowane. Powyższe prace powinny być wykonywane na polecenie pisemne.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 16 z 41

3. Kwalifikacje, uprawnienia obowiązki pracowników upoważnionych do obsługi i kierowania ruchem

3.1. Poleceniodawca

Poleceniodawca jest to pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy, posiadający świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. Poleceniodawca jest odpowiedzialny za prawidłowe zorganizowanie pracy - tak, aby umożliwić jej sprawny przebieg zgodny z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy. Poleceniodawca w szczególności obowiązany jest: 1) określić miejsce wykonania pracy, w uzgodnieniu z komórkami odpowiedzialnymi za

ruch urządzeń określić zakres i termin wykonania pracy (w tym również planowane przerwy w pracy);

2) określić podstawowe wymagania dotyczące środków i warunków bezpiecznego wykonania pracy (zarówno w miejscu pracy, jak i bezpośrednim sąsiedztwie);

3) wyznaczyć pracowników odpowiedzialnych za organizację pracy i jej wykonanie:

a) kierującego zespołem, a w razie potrzeby nadzorującego – imiennie. Nadzorującego

należy wyznaczyć, jeżeli pracę wykonywać będzie zespół niebędący zespołem

pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa

kwalifikacyjnego oraz jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne. b) kierownika robót - imiennie, w razie konieczności,

Kierownika robót wyznacza się w sytuacji, gdy na jednym obiekcie energetycznym

wykonuje prace więcej niż jeden zespół pracowników, jeżeli poleceniodawca uzna to

za konieczne. Fakt wyznaczenia kierownika robót odnotowuje się wpisem, c) dopuszczającego – stanowiskiem służbowym lub imiennie, d) koordynującego – stanowiskiem służbowym lub imiennie, o ile zachodzi potrzeba,

Nie wymaga się wyznaczenia koordynującego w przypadku prac w pomieszczeniu lub

na terenie ruchu elektroenergetycznego niewymagających wykonania czynności

łączeniowych, e) liczbę pracowników niezbędnych do wykonania pracy, 4) w warunkach szczególnych, gdy prace mają być wykonywane na kilku

urządzeniach równocześnie lub gdy poleceniodawca uzna to za stosowne, wyłączyć kierującego zespołem z bezpośredniego udziału w pracach, a fakt ten odnotować w poleceniu na pracę;

5) prowadzić ewidencję poleceń pisemnych i przechowywać ją przez okres jednego roku od daty wypisania ostatniego polecenia;

6) kontrolować i analizować prawidłowość realizacji poleceń, przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy przechowywać oryginały poleceń pisemnych.

3.2. Kierujący zespołem pracowników

Kierujący zespołem pracowników jest to pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, wyznaczony imiennie przez bezpośredniego przełożonego do kierowania zespołem pracowników realizujących poleconą pracę.

Kierujący zespołem pracowników ma prawo: 1) odmówić przyjęcia realizacji polecenia, o ile nie zostały spełnione warunki

zapewniające bezpieczeństwo poleconych prac. O fakcie odmowy z



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 17 z 41

wyszczególnieniem przyczyn uzasadniających odmowę, kierujący zespołem obowiązany jest niezwłocznie powiadomić bezpośredniego przełożonego osoby wydającej polecenie;

2) wyłączyć się z bezpośredniego udziału w wykonywaniu prac zespołu dla sprawowania funkcji nadzoru i kontroli, jeżeli zaistnieją szczególne warunki związane z zachowaniem bezpieczeństwa pracy.

Kierujący zespołem obowiązany jest przerwać pracę i usunąć pracowników z miejsca pracy, jeżeli zaistniały warunki stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. O przerwie w pracy obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić dopuszczającego lub koordynującego - w przypadku prac na polecenie pisemne, w innych przypadkach przełożonego.

Kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych odpowiedzialny jest za: 1) dobór pracowników o kwalifikacjach i umiejętnościach zawodowych odpowiednich

do wykonania poszczególnych czynności w ramach poleconej pracy; 2) stwierdzenie posiadania przez podległych pracowników wymaganych świadectw

kwalifikacyjnych w zakresie uprawniającym do wykonania poleconej pracy; 3) sprawdzenie przygotowania miejsca pracy i przyjęcie go od dopuszczającego (przy

pracach na polecenie pisemne), jeżeli zostało przygotowane właściwie; 4) zaznajomienie wszystkich zatrudnionych w zespole pracowników ze sposobem

przygotowania miejsca pracy występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i jego bezpośrednim sąsiedztwie oraz technologią, metodami i warunkami bezpiecznego wykonania pracy;

5) prowadzenie pracy w sposób bezpieczny poprzez właściwą organizację prac objętych poleceniem lub zleceniem służbowym, a w przypadku gdy w skład brygady wchodzą pracownicy nieposiadający świadectwa kwalifikacyjnego lub posiadających świadectwo o zakresie uprawnień nieodpowiadającym poleconym czynnościom - udzielenie im szczegółowego instruktażu i przydzielenie nadzoru przez imiennie wyznaczonych pracowników kwalifikowanych;

6) nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników stosowania właściwych technologii oraz przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

7) egzekwowanie stosowania właściwego sprzętu ochronnego i zabezpieczającego, odzieży roboczej i ochronnej oraz właściwych i sprawnych narzędzi i urządzeń w czasie wykonywania pracy;

8) powiadomienie przełożonego o wszelkich okolicznościach wymagających przerwania prac.

3.3. Nadzorujący

Nadzorujący jest to pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę do wykonywania wyłącznie czynności nadzoru.

Nadzorujący w czasie realizacji polecenia nie może wykonywać innych czynności poza nadzorowaniem bezpieczeństwa pracy zespołu. Nadzorujący obowiązany jest do: 1) sprawdzenia przygotowania miejsca pracy i przyjęcie go od dopuszczającego, jeżeli

zostało przygotowane właściwie; 2) zaznajomienia nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego

wykonywania pracy; 3) sprawowania ciągłego nadzoru nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy

wyznaczonego miejsca pracy powiadomienia dopuszczającego lub koordynującego, o



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 18 z 41

zakończeniu prac, po uprzednim upewnieniu się, że nadzorowani pracownicy zostali wyprowadzeni ze strefy wydzielonej do prac w miejsce bezpieczne, a miejsce pracy uporządkowano.

3.4. Dopuszczający

Dopuszczający jest to wyznaczony imiennie lub stanowiskiem przez poleceniodawcę pracownik, posiadający świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy.

Dopuszczający odpowiedzialny jest za prawidłowe przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie brygady do pracy w sposób zapewniający bezpieczne jej wykonanie. Dopuszczający obowiązany jest: 1) uzgodnić z koordynującym (o ile został on wyznaczony) niezbędne wyłączenia

urządzeń, które zostały ujęte w poleceniu na pracę; 2) uzyskać od koordynującego (o ile został on wyznaczony) potwierdzenie wykonanych

przełączeń i zastosowanych zabezpieczeń poza miejscem pracy, 3) uzyskać zezwolenie koordynującego (o ile został on wyznaczony) na dokonanie

przełączeń określonych dla dopuszczającego oraz na przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy. W przypadku braku łączności zezwolenie na rozpoczęcie pracy i załączenie urządzenia pod napięcie po zakończeniu pracy, dopuszczający może otrzymać od koordynującego przed udaniem się do miejsca pracy, bezpośrednio lub środkami łączności w miejscu, gdzie łączność jest skuteczna;

4) wykonać czynności zawiązane z przygotowaniem miejsca pracy i zastosowaniem środków technicznych dla bezpiecznego wykonania pracy;

5) zapoznać kierującego zespołem (nadzorującego) ze sposobem przygotowania miejsca pracy, sprawdzić w jego obecności miejsce pracy i udowodnić, że w miejscu pracy usunięte zostały zagrożenia (np. napięcie, ciśnienie, temperatura, gaz itp.);

6) wskazać miejsce pracy i pouczyć kierującego zespołem, (nadzorującego) o warunkach pracy i występujących zagrożeniach;

7) przekazać miejsce pracy kierującemu zespołem, (nadzorującemu) i dopuścić do wykonania pracy;

8) po otrzymaniu zawiadomienia o zakończeniu prac sprawdzić ich wykonanie pod względem zgodności z poleceniem,

9) po uzyskaniu zgody koordynującego zlikwidować miejsce pracy i meldunek o tym złożyć koordynującemu (w przypadku pracy bez wyznaczonego koordynującego, o zakończeniu pracy i załączeniu urządzeń powiadomić odpowiednią służbę ruchu).

3.5. Koordynujący

Koordynujący jest to pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad ruchem urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, wyznaczony stanowiskiem lub imiennie przez poleceniodawcę.

Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji elektroenergetycznych, przy których będzie wykonywana praca będzie sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym może być poleceniodawca. Koordynujący obowiązany jest: 1) skoordynować wykonawstwo poleconych prac z ruchem urządzeń;



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 19 z 41

2) określić czynności łączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy (a w szczególności wyłączeniem urządzeń lub zmianą układu energetycznego) i wydać dyspozycje ich wykonania przez odpowiednie służby (pogotowie energetyczne, obsługę stacji elektroenergetycznej itp.);

3) po wykonaniu zadysponowanych przełączeń wydać dopuszczającemu zezwolenie na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsca pracy;

4) podjąć decyzję o uruchomieniu urządzeń, przy których była wykonywana praca; 5) ustalenia wynikające z punktów 1), 2) i 3) zanotować w dokumentacji eksploatacji

(dzienniku operacyjnym lub poleceniu na pracę).

3.6. Kierownik robót

Funkcję kierownika robót może pełnić pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie.

3.7. Członkowie zespołu pracowników

Członkowie zespołu pracowników są to osoby podległe kierującemu zespołem dla wykonania poleconej pracy.

Członkowie zespołu powinni być przeszkoleni w zakresie bhp i posiadać kwalifikacje i umiejętności zawodowe stosowne do wykonywanej pracy. Członkowie zespołu odpowiadają za: 1) wykonywanie pracy zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,

przepisami ochrony przeciwpożarowej, przepisami i normami technicznymi oraz poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem;

2) stosowanie odzieży roboczej, ochronnej i ochron osobistych oraz sprzętu ochronnego i urządzeń wymaganych przy wykonywaniu danego rodzaju prac;

3) powiadomienie kierującego zespołem o konieczności przerwania pracy w razie braku możliwości jej wykonania zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisami zawartymi w Polskich Normach i przepisach budowy urządzeń elektrycznych;

4) posiadanie w miejscu pracy przez pracowników kwalifikowanych świadectwa kwalifikacyjnego.

Opuszczenie miejsca pracy wymaga zgody kierującego zespołem. Członek zespołu ma obowiązek przerwać pracę, jeżeli stwierdzi, że zaistniały warunki stwarzające zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Obowiązany jest o tym bezzwłocznie powiadomić kierującego zespołem.

Członek zespołu ma obowiązek odmowy wykonania poleconych mu czynności, jeżeli ich wykonanie w danych warunkach może stworzyć zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, uszkodzenia urządzeń lub bezpieczeństwa środowiska naturalnego.

O odmowie wykonania poleconych czynności i przyczynach tej odmowy jest on obowiązany powiadomić bezpośredniego przełożonego kierującego zespołem lub koordynującego.

Wykaz osób upoważnionych do obsługi rozdzielnicy RGT zamieszczony jest w załączniku 10.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 20 z 41

4. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych

4.1. Rodzaje prac

Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane: • w pobliżu napięcia, • pod napięciem, • przy całkowicie wyłączonym napięciu.

4.2. Prace w pobliżu napięcia

Prace w pobliżu napięcia powinny być wykonywane przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy i zagrożeń.

4.3. Prace pod napięciem

Prace pod napięciem mogą być wykonywane przez upoważnionych pracowników według instrukcji prac pod napięciem, przy zastosowaniu określonych w nich technologii i organizacji pracy, wymaganych narzędzi i środków ochronnych, zapewniających bezpieczeństwo wykonywania tych prac.

4.4. Prace przy całkowicie wyłączonym napięciu

Prace przy całkowicie wyłączonym napięciu prowadzi się po wyłączeniu urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje. Jeżeli istnieje taka możliwość należy stworzyć widoczną przerwę izolacyjną.

Za przerwę izolacyjną, uważa się: 1) widoczne otwarte styki łącznika, 2) wyjęte wkładki bezpiecznikowe, 3) zdemontowanie części obwodu zasilającego.

Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych wyłączonych spod napięcia należy: 1) zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia,

w miejscu wyłączenia obwodu umieścić tablicę ostrzegawczą o treści: "NIE ZAŁĄCZAĆ";

2) sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie i uziemić go (jeżeli istnieje taka możliwość), w miejscu wyłączenia wywiesić tablicę „UZIEMIONO",

3) w miejscu pracy sprawdzić brak napięcia i uziemić obustronnie miejsce pracy, 4) zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami

ostrzegawczymi. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia, jest: 1) w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1 kV:

• zablokowanie napędu otwartego łącznika przez zastosowanie fabrycznych blokad i rozwiązań lub o ile jest to możliwe, poprzez zdemontowanie dźwigni łącznika lub zamknięcie drzwiczek szafki rozdzielni nn na kłódkę nietypową,

• wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym lub otwarcie



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 21 z 41

wyłącznika samoczynnego, zablokowanie jego w pozycji wyłączonej i umieszczenie tabliczki ostrzegawczej,

• uziemienie wyłączonego obwodu (o ile jest to możliwe), • zabezpieczenie przed dostępem osób nieupoważnionych;

2) w obwodach automatyki, zabezpieczeń i sterowania, wyjęcie wkładek bezpiecznikowych lub otwarcie wyłącznika samoczynnego, zablokowanie jego w pozycji wyłączonej i w miejscu wyłączenia umieszczenie tablicy ostrzegawczej.

W przypadku prac na lub w pobliżu izolowanych linii o napięciu do 1 kV obowiązują następujące zasady:

• przy nienaruszaniu izolacji linii nie obowiązują strefy prac pod napięciem i w pobliżu napięcia,

• przy naruszeniu izolacji należy pracę wykonywać w technologii PPN lub zgodnie z zasadami wykonywania prac dla linii nieizolowanej.

4.5. Zasady uziemienia urządzeń

4.5.1. Zasady ogólne 1) Uziemienia należy założyć tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie

ograniczonej uziemieniami. Miejsce pracy powinno być uziemiane obustronnie, jeżeli to możliwe, przy czym przynajmniej jeden z uziemiaczy musi być widoczny z miejsca pracy.

2) W przypadku braku możliwości uziemienia urządzenia w sposób widoczny z miejsca pracy należy stosować inne skuteczne środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym określone w pisemnym poleceniu wykonania pracy.

3) Przy zasilaniu wielostronnym, uziemienia powinny być zastosowane na każdym obwodzie zasilającym urządzenie (zasilacz drugostronny, rezerwowy itp.).

4) Należy uziemiać wszystkie przewody urządzenia, nawet wtedy, gdy praca ma być wykonywana tylko na jednym przewodzie.

5) Przy uziemianiu urządzeń należy wszędzie tam, gdzie jest to możliwe wykorzystywać uziemniki stałe, a dla zakładania uziemiaczy przenośnych:

• w obiektach stacyjnych miejsca wyznaczone, • w obiektach liniowych punkty dogodne z uwagi na miejsce pracy i możliwość

założenia oraz uziomy naturalne lub fundamentowe. Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo

rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w wyżej określony sposób dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy określonych w pisemnym poleceniu wykonania pracy. Takim innym skutecznym środkiem ochrony od porażeń będzie praca w technologii PPN, praca z wykorzystaniem sprzętu ochrony indywidualnej, osłonięcie urządzeń pozostających pod napięciem, itp. 6) Częściowe lub całkowite zdjęcie uziemiaczy (otwarcie uziemników), zabezpieczających miejsce pracy jest dopuszczalne dla wykonania prób i pomiarów pod warunkiem, że określono to w pisemnym poleceniu wykonania pracy

4.5.2. Stosowanie uziemiaczy w urządzeniach stacyjnych 1) Uziemiacze przenośne należy zakładać tylko w miejscach do tego wyznaczonych, tj.

oznakowanych i posiadających uchwyty uziemiające, a w przypadku braku takich



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 22 z 41

miejsc, uziemiacze przenośne należy zakładać na gołe, nieizolowane i niemalowane części urządzeń, torów prądowych zapewniających pewny styk.

2) Jeżeli miejsce pracy obejmuje oddzielne sekcje szyn zbiorczych z otwartymi odłącznikami sekcyjnymi, to po sprawdzeniu braku napięcia w każdej sekcji z osobna, należy je uziemić.

4.6. Załączanie nowych urządzeń elektroenergetycznych pod napięcie

1) Załączanie nowych urządzeń pod napięcie może odbywać się tylko po dokonaniu odbioru technicznego na podstawie zgłoszenia gotowości ruchowej tych urządzeń.

2) Dopuszcza się załączanie w trakcie remontu lub przebudowy linii elektroenergetycznych i stacji transformatorowych na podstawie pisemnego oświadczenia wykonawcy o zakończeniu etapu prac, wyprowadzeniu pracowników, zdjęciu uziemiaczy, usunięciu materiałów i narzędzi oraz stwierdzeniu, że urządzenie może być załączone pod napięcie. Upoważniony pracownik jednostki prowadzącej eksploatację urządzeń, musi potwierdzić na tym oświadczeniu brak usterek limitujących załączenie urządzenia.

3) Nie zwalnia to jednak z obowiązku dokonania odbioru technicznego po całkowitym zakończeniu robót.

4) Wzór oświadczenia stanowi załącznik 2. 5) Oświadczenie to winno być przechowywane w odpowiedniej służbie ruchu do czasu

następnego dopuszczenia do pracy na urządzeniu lub do odbioru technicznego po całkowitym zakończeniu prac.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 23 z 41

5. Organizacja bezpiecznej pracy

5.1. Zasady ogólne

1) Prace przy urządzeniach elektroenergetycznych i inne związane z eksploatacją urządzeń i instalacji elektroenergetycznych w tym usuwaniem awarii mogą być wykonywane: a) bez polecenia, b) na polecenie pisemne, c) bez polecenia pisemnego, w tym:

• na dyspozycję, • na zlecenie służbowe przełożonego.

2) Bez polecenia wykonuje się czynności związane z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego oraz zabezpieczeniem urządzeń i instalacji przed zniszczeniem.

3) Na podstawie polecenia pisemnego na druku stanowiącym załącznik 1 należy wykonywać prace:

a) w warunkach szczególnego zagrożenia (szczególnie niebezpieczne) dla zdrowia i życia, a w szczególności:

- konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem,

- wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem,

- przy urządzeniach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia, lecz nieuziemionych, lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień (uziemiaczy) nie jest widoczne z miejsca pracy,

- związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych, - przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale

przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach, b) konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach

elektroenergetycznych dla wykonania których, trzeba całkowicie wyłączyć urządzenia spod napięcia. Prace te powinny być wykonywane pod nadzorem pracownika kwalifikowanego, bez

naruszania strefy prac w pobliżu napięcia. W strefie w pobliżu napięcia i pod napięciem mogą pracować jedynie podnośniki przystosowane do prac w technologii PPN, obsługiwane przez osoby upoważnione do prac w technologii PPN. 4) Bez poleceń pisemnych dozwolone jest wykonywanie prac:

a) na dyspozycję - przez zespoły pogotowia elektroenergetycznego i dyżurnych stacji (są to prace

związane z prowadzeniem ruchu urządzeń, kontrolne, naprawcze związane z likwidacją awarii lub niedopuszczeniem do nieuzasadnionych przerw w dostawie energii elektrycznej odbiorcom oraz prace określone w szczegółowych instrukcjach. Zasady postępowania w przypadku wykonywania prac na dyspozycję określa Szczegółowa Instrukcja Prowadzenia

Ruchu Sieci Elektroenergetycznej obowiązująca w PGE Dystrybucja S.A

Oddział Białystok,

b) na zlecenie służbowe przełożonego - przez uprawnione i upoważnione osoby prace eksploatacyjne określone w

instrukcjach szczegółowych.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 24 z 41

- innych niż określone w punkcie 5.1. p-pkt. 3).

5.2. Zasady wydawania i ewidencji poleceń wykonania pracy

1) Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy których ma być prowadzona praca. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązek ten spoczywa na wykonawcy rozruchu lub przyszłym użytkowniku, jeżeli zostało zawarte między nimi odpowiednie pisemne porozumienie. W uzasadnionych przypadkach upoważnieni pracownicy PGE Dystrybucja S.A Oddział Białystok mogą wydawać polecenia wykonania pracy na urządzeniach będących w eksploatacji innych użytkowników.

2) Polecenie wykonania pracy wydaje zawsze poleceniodawca jednostki organizacyjnej zakładu, która prowadzi eksploatację urządzeń elektroenergetycznych objętych pracami. W sytuacjach wyjątkowych dopuszcza się wystawienie pisemnego polecenia na pracę przez upoważnionego do wydawania poleceń dyspozytora służby ruchu w zakresie jego kompetencji.

3) Poleceniodawca obowiązany jest: • prowadzić ewidencję poleceń i przechowywać ją przez okres jednego roku od

daty wypisania ostatniego polecenia, • przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy przechowywać oryginały

poleceń (kopie nie podlegają archiwizacji). 4) Polecenie winno być wydane na pracę wykonywaną przez jeden zespół pracowników

w jednym miejscu pracy. Dozwolone jest wydanie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki pracy są takie same we wszystkich miejscach (wszystkie czynności przygotowania miejsca pracy wykonywane przez tą samą osobę pełniącą funkcję dopuszczającego będą identyczne, a zakres prac w kolejnych miejscach taki sam).

5) Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu. Poleceniodawca może zezwolić na wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, o ile istnieje możliwość przygotowania miejsca pracy w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników (widoczne uziemienie w każdym z pomieszczeń). Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach winni posiadać ważne świadectwo kwalifikacyjne. Pracownik bez ważnego zaświadczenia może pracować wyłącznie pod nadzorem pracownika kwalifikowanego.

6) Polecenie pisemne wykonania pracy w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach powinno być wystawione kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu.

7) Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności. W tym przypadku poleceniodawca wypełnia druk polecenia w jednym egzemplarzu i przekazuje go w formie faxu, a odbierający sporządza dwa egzemplarze uwierzytelnione pod względem zgodności z oryginałem i przekazuje je dopuszczającemu.

8) Polecenie wykonania pracy jest ważne na okres określony przez poleceniodawcę. W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu. W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 25 z 41

pracowników powinny być odnotowane przez poleceniodawcę w odpowiedniej rubryce polecenia

5.3. Organizacja pracy na polecenie

5.3.1. Przygotowanie miejsca pracy 1) Przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenia do pracy dokonuje osoba pełniąca

funkcję dopuszczającego (nie dotyczy to prac wykonywanych w technologii "PPN", których organizację określają odrębne instrukcje).

2) Czynności przygotowania miejsca pracy muszą być wykonywane z asekuracją przez drugą osobę. Jeżeli do przygotowania miejsca pracy należy dokonać łączeń w sieci elektroenergetycznej to asekurujący musi być osobą uprawnioną i upoważnioną do wykonywania czynności łączeniowych na określonym poziomie napięcia. Zadaniem osoby asekurującej jest bezpośredni nadzór nad prawidłowym wykonywaniem czynności łączeniowych, stosowaniem odpowiednich zabezpieczeń, sprzętu i ochron osobistych w sposób zapewniający pełne bezpieczeństwo wykonującemu te czynności.

3) Przed przystąpieniem do przygotowania miejsca pracy należy dokonać rozeznania miejsca pracy. Rozeznanie miejsca pracy jest zbiorem określonych czynności wykonywanych w miejscu pracy przez zespół przed podjęciem pracy, którego celem jest sprawdzenie możliwości bezpiecznego wykonania pracy. Rozeznanie miejsca pracy obejmuje:

a) identyfikację miejsca pracy - lokalizacja miejsca pracy określonego w poleceniu (dokładny adres, stacja,

obwód), - identyfikacja linii podłączonych do urządzenia rozdzielczego (schemat, opisy

adresowe), - wyposażenie urządzenia w aparaturę rozdzielczą,

b) rozpoznanie stanu technicznego urządzenia: - stan elementów konstrukcyjnych (drzwi, zamki, zawiasy, połączenia śrubowe i

spawane, drożność przepustów, stan skorodowania konstrukcji, ubytki tynków i betonu, inne zanieczyszczenia),

- stan połączeń przewodów uziemiających i ochronnych, - stan izolacji żył kabli, ułożenie żył i przewodów wewnątrz urządzenia

rozdzielczego, - stan aparatury łączeniowej i zabezpieczającej, - stan torów prądowych, ślady nagrzewania, - odległości fazowe i międzyfazowe, - możliwość przemieszczania elementów będących pod napięciem,

c) rozpoznanie warunków środowiskowych - sprawdzenie łączności z koordynującym, - warunki atmosferyczne (burze, opady), - widoczność w miejscu pracy, możliwość dodatkowego oświetlenia miejsca pracy, - usytuowanie miejsca pracy (teren stacji, miejsce ogólnodostępne, teren

prywatny), stan podłoża (wykopy, przeszkody terenowe w miejscu pracy), - inne czynniki zagrożeń (wzmożony ruch kołowy i pieszy, nadmierny hałas,

zapylenie, wysokość, możliwość spadania przedmiotów do miejsca pracy), d) rozpoznanie zagrożeń elektrycznych



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 26 z 41

- zagrożenie zwarcia, - zagrożenie rozwarcia obwodów obciążonych.

4) Przygotowanie miejsca pracy polega na: - uzyskaniu zezwolenia na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy od

koordynującego lub powiadomienie odpowiedniej służby ruchu o zamiarze wykonywania prac oraz uzyskanie potwierdzenia możliwości rozpoczęcia pracy jeżeli poleceniodawca nie wyznaczył koordynującego;

- uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych przełączeń oraz zezwolenia na dokonanie przełączeń i założenia odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego;

- wyłączeniu urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym;

- zablokowaniu napędów łączników, zaworów, zasuw w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika stwarzającego zagrożenie (napięcia, wody, gazu itp.);

- sprawdzeniu, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie (napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, gaz);

- zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach -uziemienia, zaślepki (w rurociągach);

- założeniu ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb; - oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w tym również w

miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń. 5) Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może

brać udział pod nadzorem dopuszczającego, uprawniony członek zespołu, który będzie wykonywał pracę. W takim przypadku dopuszczający pełni również funkcję asekurującego. Jeżeli dany członek zespołu nie posiada upoważnienia w zakresie wykonywanych prac, dopuszczający zobowiązany jest udzielić mu instruktażu z wpisem do małego dziennika operacyjnego.

5.3.2. Dopuszczenie do pracy 1) Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy oraz

dopuszczeniu do pracy, polegającym na: - sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i kierującego

zespołem pracowników lub nadzorującego; - wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy; - pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń

występujących w sąsiedztwie miejsca pracy; - udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje, potwierdzeniu

dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego.

2) Po dopuszczeniu do pracy oryginał (pierwszy egzemplarz) polecenia pisemnego powinien być przekazany kierującemu zespołem pracowników lub nadzorującemu, a kopia (drugi egzemplarz) polecenia powinna zostać u dopuszczającego.

5.3.3. Wykonywanie pracy 1) Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane

tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii, lub w oparciu o specjalnie opracowane dla tego celu instrukcje.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 27 z 41

2) Po dopuszczeniu do pracy kierujący zespołem, obowiązany jest udzielić instruktażu stanowiskowego członkom zespołu polegającym na omówieniu poleconej pracy i sposobu bezpiecznej jej realizacji, przydzieleniu zadań poszczególnym członkom zespołu, a w przypadku, gdy w składzie zespołu mają pracować pracownicy niekwalifikowani (pomocniczy) wyznaczyć imiennie pracowników zobowiązanych do stałego skutecznego nadzoru nad ich bezpieczeństwem.

3) W miejscu pracy oprócz zabezpieczeń zastosowanych przez dopuszczającego, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na poprawę bezpieczeństwa pracy, kierujący zespołem może zastosować dodatkowe zabezpieczenia (np. uziemiacze, czy zwieracze, osłony, ogrodzenia, itp.).

4) Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników - ma prawo wyłączenia się z bezpośredniego udziału w pracy w celu sprawowania skutecznego nadzoru nad bezpieczeństwem pracy.

5) Przy wykonywaniu prac na polecenie zabronione jest:

- rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu; - dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej

do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu.

5.3.4. Przerwy w pracy 1) W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem

pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno być przerwane, zespół pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

2) Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie, jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy.

3) Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy lub miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie niewymagającej ponownego dopuszczenia, jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy. Jeżeli podczas sprawdzenia zostanie stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone.

4) O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy.

5) O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu.

6) Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 28 z 41

zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego lub koordynującego.

7) Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu.

8) Na wniosek koordynującego dopuszcza się przerwy w pracy z likwidacją miejsca pracy, związane z koniecznością awaryjnego załączenia urządzeń. Ponowne rozpoczęcie pracy powinno zostać uzgodnione pomiędzy poleceniodawcą, koordynującym i dopuszczającym.

9) Zabrania się samowolnie zmieniać miejsce pracy.

5.3.5. Zakończenie pracy 1) Zakończenie pracy na polecenie następuje, jeżeli cały zakres prac przewidziany

poleceniem został w pełni wykonany. 2) Po zakończeniu pracy: a) kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany:

- zapewnić usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu (dopuszcza się zdjęcie uziemień w miejscu pracy przez kierującego zespołem lub członka zespołu, o ile znalazło się to w treści pisemnego polecenia na pracę),

- wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy, - podpisać polecenie pisemne, - powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy;

b) dopuszczający jest obowiązany: - sprawdzić i potwierdzić zakończenie pracy, - po uzyskaniu zgody koordynującego zlikwidować miejsce pracy przez usunięcie

technicznych środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania (w czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu, w takim przypadku dopuszczający nadzoruje i asekuruje pracownika wykonującego czynności likwidacji miejsca pracy),

- podpisać polecenie pisemne, - przygotować urządzenia do ruchu i powiadomić o tym koordynującego (w

przypadku pracy bez koordynującego, o zakończeniu pracy i załączeniu urządzeń, powiadomić odpowiednią służbę ruchu);

c) koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej, przy których była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu (jeśli na tym samym urządzeniu elektroenergetycznym praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej koordynujący może podjąć po otrzymaniu informacji o gotowości urządzenia do ruchu od wszystkich dopuszczających).



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 29 z 41

6. Podstawowe zasady użytkowania sprzętu ochronnego

6.1. Zasady ogólne

1) Pracodawca powinien wyposażyć pracowników w niezbędne narzędzia pracy i sprzęt ochronny dostosowane do warunków i rodzaju wykonywanych prac.

2) Sprzęt ochronny i narzędzia powinny spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących systemu oceny zgodności.

3) Stan techniczny i przeznaczenie narządzi i sprzętu ochronnego należy sprawdzać przy jego wydawaniu i bezpośrednio przed użyciem.

4) Osoby kierownictwa i dozoru obowiązane są sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję sprzętu ochronnego. W szczególności obowiązek ten spoczywa na kierownikach komórek organizacyjnych zatrudniających pracowników eksploatujących urządzenia elektroenergetyczne oraz brygadzistach posterunków energetycznych.

5) Sprawdzenia należy dokonać zgodnie z zaleceniami producenta podanymi w instrukcji dołączonej do tego sprzętu. W szczególności należy sprawdzić:

• czy sprzęt nie jest uszkodzony mechanicznie lub zabrudzony; • czy posiada aktualne badania dielektryczne (jeżeli badaniom podlega); • czy nie jest przekroczony czasookres użytkowania (jeżeli jest określony); • szczelność rękawic dielektrycznych; • sprawność sprzętu przyciskiem testującym w przypadku urządzeń z

samokontrolą; • stan zacisków i osłon izolacyjnych uziemiaczy.

6) Narzędzia pracy i sprzęt ochronny podlegający ewidencji powinny być oznakowane w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej, jeżeli urządzenie podlega okresowym próbom oraz cechy przeznaczenia (np. napięcie na jakie jest przeznaczony).

7) Zabrania się używać narzędzi i sprzętu ochronnego niespełniającego wymogów producenta a w szczególności niemającego oznakowania, uszkodzonego (zarysowania, trwałe zabrudzenia), niesprawnego lub który utracił ważność (brak daty, data nieczytelna). Taki sprzęt musi być niezwłocznie wycofany z użycia i przechowywany oddzielnie w sposób uniemożliwiający użycie.

8) Jeżeli przez uziemiacz (zwieracz, przedłużacz), płynął prąd zwarcia, została uszkodzona izolacja przewodu, powierzchnia styku zacisku jest uszkodzona lub uziemiacz (zwieracz, przedłużacz) nie zapewnia wymaganej wytrzymałości mechanicznej lub siły docisku, należy go wycofać z eksploatacji.

9) Przenośny sprzęt do uziemiania i zwierania należy poddawać okresowym specjalistycznym sprawdzeniom nie rzadziej niż co 10 lat.

10) Narzędzia ręczne z napędem elektrycznym należy kontrolować zgodnie z instrukcją producenta. Wyniki kontroli powinny być przechowywane przez użytkownika. Jeżeli instrukcja producenta nie podaje inaczej, kontrole należy prowadzić nie rzadziej niż raz w roku.

11) Narzędzia pracy i sprzęt ochrony osobistej należy przechowywać w wyznaczonych do tego celu miejscach, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 30 z 41

6.2. Ewidencja sprzętu ochronnego

1) Wykaz sprzętu ochronnego i narzędzi pracy podlegających ewidencji i okresowym badaniom: − Chodnik elektroizolacyjny 15 kV/mm, 1,1m x 6 m – 1 szt. − Kalosze elektroizolacyjne 2,5 kV– 2 pary − Rękawice elektroizolacyjne 2,5 kV – 2 pary − Hełm ochronny ze zintegrowaną osłoną twarzy – 2 szt. − Gaśnica proszkowa 5 kg – 1 szt. − Apteczka przemysłowa szafkowa z wyposażeniem – 1 szt. − Wieszak na tabliczki – 1 szt. − Koc gaśniczy 2x1,5m (z futerałem) – 1 szt. − Szafka na sprzęt elektroizolacyjny– 1 szt. − Uziemiacz przenośny trójfazowy 31,5 kA – 2 szt. − Uniwersalny drążek izolacyjny 1 kV – 1 szt. − Akustyczno – optyczny wskaźnik napięcia – 1 szt. − Wieszak na uziemiacz i drążek – 1 szt. − Instrukcja postępowania w przypadku porażenia prądem elektr. – 1 szt. − Instrukcja postępowania na wypadek pożaru – 1 szt. − Instrukcja przeciwpożarowa ogólna – 1 szt. − Tabliczka informacyjna "Gaśnica" 150x150 – 1 szt. − Tabliczka ostrzegawcza "Nie załączać" 210x297 – 4 szt. − Tabliczka ostrzegawcza "Uziemiono" 210x297 – 4 szt. − Tabliczka ostrzegawcza "Miejsce pracy" 210x297 – 4 szt. − Tabliczka ostrzegawcza "Pod napięciem" 210x297 – 4 szt.

Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w normach lub dokumentacji fabrycznej, przy czym próbie wytrzymałości dielektrycznej powinny być poddawane: − drążki izolacyjne, drążki pomiarowe, półbuty, kalosze i rękawice

elektroizolacyjne na napięcie do 110 kV, wskaźniki napięcia i uzgadniacze faz na napięcie powyżej 1 kV do 110 kV - nie rzadziej niż co 12 miesięcy;

− drążki izolacyjne i wskaźniki napięcia na napięcie 220, 400 kV - nie rzadziej niż co 24 miesiące.

2) Ewidencja polega na założeniu rejestru dla poszczególnych komórek organizacyjnych. Za prowadzenie rejestrów odpowiadają kierownicy komórek organizacyjnych. Rejestr może składać się z kilku rejestrów cząstkowych. 3) Zestawienie sprzętu BHP zamieszczono w załączniku 3. Dla wyszczególnionego sprzętu należy przeprowadzać przeglądy w określonych terminach i odnotowywać w tabeli.

6.3. Rola i podział sprzętu ochronnego

6.3.1. Podział sprzętu ochronnego W zależności od przeznaczenia sprzęt ochronny dzielimy na:

• izolacyjny, • wskazujący obecność napięcia, • zabezpieczający i ostrzegawczy.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 31 z 41

6.3.2. Sprzęt izolacyjny

1) Zadaniem sprzętu izolacyjnego jest odizolowanie pracowników od części urządzeń elektroenergetycznych, które są lub mogą znaleźć się pod napięciem.

2) Do sprzętu izolacyjnego zalicza się: • drążki izolacyjne o różnym przeznaczeniu, • kleszcze, chwytaki i uchwyty do bezpieczników, • rękawice elektroizolacyjne, • obuwie elektroizolacyjne, • hełmy elektroizolacyjne, • izolowane narzędzia monterskie.

3) Sprzęt izolacyjny dzielimy na: • sprzęt zasadniczy, którym dotyka się urządzeń znajdujących się pod napięciem w

sposób bezpieczny; • sprzęt dodatkowy, który użyty łącznie ze sprzętem zasadniczym zwiększa

bezpieczeństwo pracowników przy wykonywaniu pracy. 4) W urządzeniach o napięciu do 1 kV sprzętem zasadniczym są:

• rękawice elektroizolacyjne, • izolowane narzędzia monterskie, • uchwyty do wymiany bezpieczników mocy, • hełmy elektroizolacyjne.

6.3.3. Sprzęt wskazujący obecność napięcia

Do sprzętu wskazującego obecność napięcia zalicza się wskaźniki obecności napięcia oraz uzgadniacze faz.

6.3.4. Sprzęt zabezpieczający i ostrzegawczy

Sprzęt zabezpieczający i ostrzegawczy służy do zabezpieczania osób pracujących przy urządzeniach elektroenergetycznych przed występującymi lub mogącymi wystąpić zagrożeniami:

• sprzęt zabezpieczający przed oddziaływaniem łuku elektrycznego i wysokich temperatur,

• sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości, • sprzęt zabezpieczający przed urazami mechanicznymi, • sprzęt chroniący przed nadmiernym hałasem, zapyleniem, wibracją i

toksycznością, • sprzęt służący do wygrodzenia i oznakowania miejsca pracy, • tabliczki informacyjne i ostrzegawcze, • inny sprzęt niezbędny do zabezpieczenia pracowników w miejscu pracy.

6.4. Stosowanie sprzętu ochronnego

6.4.1. Posługiwanie się drążkami izolacyjnymi 1) Przed użyciem sprawdzić stan techniczny drążka oraz czy jest na ustawiony

odpowiednie napięcie. 2) Sprawdzić i założyć sprzęt ochronny (hełm elektroizolacyjny i okulary ochronne lub

hełm z przyłbicą ochronną oraz rękawice elektroizolacyjne) a przy posługiwaniu się drążkiem z poziomu gruntu - dodatkowo obuwie elektroizolacyjne.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 32 z 41

3) Drążek należy ująć za rękojeść poniżej ogranicznika (nie wolno ujmować drążka powyżej ogranicznika uchwytu.

4) Przyrządem pomiarowym instalowanym na drążku należy posługiwać się zgodnie z instrukcją producenta.

6.4.2. Wykonanie czynności łączeniowych 1) Przy czynnościach łączeniowych należy stosować hełm elektroizolacyjny i okulary

ochronne (lub hełm z przyłbicą). Nie dotyczy to czynności łączeniowych wykonywanych zdalnie.

2) Przy manipulacjach nieizolowanymi napędami łączników należy stosować rękawice i obuwie elektroizolacyjne.

3) Przy czynnościach wykonywanych na wysokości należy stosować odpowiedni sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości.

6.4.3. Sprawdzanie obecności napięcia 1) Przy urządzeniach elektroenergetycznych nakazuje się stosować akustyczne lub

akustyczno-optyczne wskaźniki napięcia z samokontrolą działania. 2) Posługiwanie się wskaźnikiem powinno odbywać się zgodnie z instrukcją obsługi

wskaźnika. 3) Wskaźniki powinny być używane tylko przy urządzeniach, których napięcie

znamionowe odpowiada znamionowemu zakresowi napięcia wskaźnika. 4) Przy sprawdzaniu napięcia należy stosować hełm elektroizolacyjny i okulary ochronne

lub hełm z przyłbicą (dotyczy przyrządów dwubiegunowych). Przy manipulacjach wskaźnikiem obecności napięcia mocowanym na drążku izolacyjnym - dodatkowo rękawice i półbuty elektroizolacyjne.

5) Przed i po sprawdzeniu braku napięcia należy sprawdzić działanie wskaźnika na czynnych urządzeniach lub przyciskiem testującym w przypadku wskaźnika z samokontrolą.

6) Wskaźników instalacyjnych nie należy trzymać poza ogranicznikiem uchwytu. 7) Brak napięcia należy sprawdzać we wszystkich fazach.

6.4.4. Pomiar amperomierz cęgowym 1) Przyrządy pomiarowe powinny być umieszczone na uchwytach izolacyjnych

dostosowanych do napięcia znamionowego urządzeń. 2) Przy wykonywaniu pomiaru należy stosować rękawice elektroizolacyjne, hełm

elektroizolacyjny lub hełm z przyłbicą ochronną, a w przypadku dokonywania czynności z poziomu ziemi również obuwie elektroizolacyjne.

3) Sposób postępowania podczas wykonania pomiaru winien być zgodny z instrukcją posługiwania się miernikiem.

6.4.5. Uziemienie urządzeń niewyposażonych w uziemniki 1) Uziemianie i zwieranie powinno być dokonane bezpośrednio po sprawdzeniu braku

napięcia. 2) Przed każdym użyciem sprzętu uziemiającego należy dokonać jego oceny. Uziemiacz,

przedłużacz, zwieracz, który nie zapewnia wymaganej siły docisku lub ma uszkodzone zaciski należy wycofać z eksploatacji.

3) Przy zakładaniu uziemiaczy należy stosować rękawice elektroizolacyjne, okulary i



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 33 z 41

hełm elektroizolacyjny lub hełm z przyłbicą ochronną. 4) Przy zakładaniu uziemiaczy z poziomu gruntu należy dodatkowo stosować obuwie

elektroizolacyjne. 5) Zaciski uziemiaczy i zwieraczy powinny być dostosowane do kształtu i przekroju

uziemianych lub zwieranych przewodów (urządzeń). 6) Uziemiacze mogą wykonywać gwałtowne ruchy i silnie nagrzewać się podczas

przepływu prądu zwarcia. Dlatego należy unikać umieszczania uziemiacza w pobliżu miejsca pracy oraz blokowania nim dróg ewakuacji.

7) Nie wolno uziemiać miejsca pracy poprzez wyłączniki, rozłączniki, odłączniki, styczniki i bezpieczniki.

8) Do zakładania uziemień i zwieraczy należy wykorzystywać istniejące uziomy naturalne, uziemienia, uziomy fundamentowe, zbrojenia lub konstrukcje słupów.

9) W razie konieczności stosować sondy uziemiające, przy czym sondę należy wbijać na głębokość co najmniej 1 m, w odległości większej niż 2 m od miejsca pracy (obszar o promieniu 2 m od sondy stanowi strefę szczególnego zagrożenia, wewnątrz której nie mogą przebywać pracownicy do czasu zdjęcia ostatniego zacisku fazowego).

10) Przy zakładaniu uziemiaczy należy w pierwszej kolejności dokręcić zacisk uziemiający do uziomu (zbrojenie słupa, sonda lub taśma uziemiająca), a następnie przy pomocy drążka izolacyjnego lub elementu izolacyjnego uziemiacza, założyć zaciski fazowe na szyny lub przewody (w kolejności od najbliższego do najdalszego), zapewniając pewny styk. Dopuszcza się zakładanie zacisków fazowych na przewody w inny sposób niż przy pomocy elementów izolacyjnych, jeśli zastosowana technologia zapewnia bezpieczeństwo pracy.

11) Na urządzenia nie wolno zakładać i przykręcać zacisków fazowych bezpośrednio gołymi rękami.

12) Po założeniu jednego zacisku fazowego nie wolno gołymi rękami dotykać pozostałych zacisków uziemiacza.

13) Przy zdejmowaniu uziemiaczy należy stosować sprzęt ochronny taki jak przy zakładaniu oraz zachować kolejność odwrotną do zakładania, tj. najpierw przy pomocy drążka izolacyjnego odkręcić i zdjąć zaciski fazowe, a następnie odkręcić zacisk uziomowy.

14) Dopuszcza się stosowanie dwóch uziemiaczy równolegle, jeżeli są to uziemiacze tego samego rodzaju, a odległość między nimi nie przekroczy 0,5 m.

6.4.6. Montowanie i wyjmowanie zabezpieczeń 1) Wymianę bezpieczników instalacyjnych (Bi), można przeprowadzać bez użycia

sprzętu ochronnego pod warunkiem, że ich obudowy zewnętrzne nie są uszkodzone. 2) W obwodach automatyki, sterowania i sygnalizacji do wymiany bezpieczników Bi o

prądzie znamionowym do 10A nie wymaga się wyłączenia zasilania obwodu.

6.4.7. Praca w miejscach o przekroczonych napięciach rażenia Na terenach obiektów elektroenergetycznych, na których występują przekroczenia

dopuszczalnych napięć krokowych i dotykowych, należy stosować przy wszystkich czynnościach półbuty i rękawice elektroizolacyjne.

6.4.8. Ogradzanie i osłanianie miejsca pracy i części znajdujących się pod napięciem

1) Miejsce pracy powinno być wygrodzone i wyraźnie oznakowane.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 34 z 41

2) Przy pracach w pasie drogowym należy postępować zgodnie z instrukcją szczegółową.

3) Urządzenia elektroenergetyczne lub ich części pozostające pod napięciem i znajdujące się w pobliżu miejsca pracy należy wygrodzić lub osłonić oraz zaopatrzyć w tablice ostrzegawcze.

4) Ogrodzenia zaleca się umieszczać poza strefą prac w pobliżu napięcia. Dopuszcza się umieszczanie ogrodzeń w strefie prac w pobliżu napięcia z zachowaniem szczególnej ostrożności. Ogrodzenia i przegrody nie powinny utrudniać szybkiego opuszczenia pomieszczenia w razie niebezpieczeństwa.

5) Sprzęt służący do osłaniania części urządzeń pozostających pod napięciem powinien posiadać wytrzymałość dielektryczną i mechaniczną odpowiadającą warunkom w miejscu jego użycia.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 35 z 41

7. Czynności eksploatacyjne i bezpieczeństwo obsługi

7.1. Czynności łączeniowe

Załączenie rozdzielnicy RG do pracy odbywa się przez załączenie automatyki SZR przełącznikiem trybu pracy, po uprzednim sprawdzeniu możliwości jej załączenia.

Klucze umożliwiające otwarcie pomieszczenia rozdzielni nn posiada Dyżurny Utrzymania Ruch.

Załączanie i wyłączanie rozdzielnicy odbywać się może ręcznie bądź automatycznie z wykorzystaniem sterownika SZR:

Załączanie: Po otrzymaniu dyspozycji od Osoby upoważnionej i wpisaniu jej do dziennika

operacyjnego należy: 1) dokonać oględzin urządzeń stacji i transformatora; 2) potwierdzić podanie napięcia na transformator SN/nn; 3) założyć sprzęt ochronny, zdjąć uziemnik; 4) sprawdzić wzrokowo poprawność zdjęcia uziemnika; 5) wjechać wózkiem wyłączników w pole z pozycji „test” do pozycji „praca”; 6) uruchomić sterownik automatyki SZR przełącznikiem trybu pracy; 7) zapisać w dzienniku operacyjnym wykonanie czynności.

Wyłączanie: Po otrzymaniu dyspozycji od Osoby upoważnionej i wpisaniu do dziennika

operacyjnego należy: 1) założyć sprzęt ochronny; 2) zdjąć obciążenie pola poprzez wyłączenie odbiorów; 3) ustawić przełącznik trybu pracy w pozycji „ręczna”; 4) za pomocą odpowiednich przycisków otworzyć wyłączniki; 5) wyjechać wózkiem wyłączników z pozycji „praca” do pozycji „test”; 6) sprawdzić wzrokowo poprawność otwarcia łącznika; 7) jeżeli jest potrzeba – założyć uziemnik; 8) zapisać w dzienniku operacyjnym wykonane czynności.

Wyłączenie stacji do remontu lub dłuższego postoju. Kolejność czynności: 1) dokonać czynności wyłączenia rozdzielnicy; 2) założyć uziemienia przenośne po obu stronach miejsca pracy; 3) Oznaczyć odpowiednio miejsce pracy/dalszych czynności.

7.2. Obsługa rozdzielnicy RG

Wszelkie czynności związane z obsługą i konserwacją rozdzielnicy mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie świadectwo kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji oraz zapoznały się dokumentacją instalacji elektrycznej. Do zakresu podstawowych czynności i obowiązków osób obsługujących rozdzielnicę RG oraz instalację elektryczną należy m.in.:

• obserwacja i sprawdzanie działania aparatury kontrolno – pomiarowej; • dokonywanie odczytów wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej; • zgłaszanie zakłóceń i nieprawidłowości w pracy instalacji elektrycznej; • sprawdzanie stanu zewnętrznego aparatury; • sprawdzanie stanu odbiorników (czy są prawidłowo zasilane i nie posiadają

uszkodzeń mechanicznych);



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 36 z 41

• sprawdzanie stanu sprawności źródeł światła w pomieszczeniu rozdzielni; • uruchamianie i zatrzymywanie urządzeń; • nadzór urządzeń w czasie ich pracy; • oględziny i przeglądy urządzeń niewymagające ich demontażu; • prace porządkowe w pomieszczeniu rozdzielni.

7.3. Okresowe pomiary ochronne

Badania eksploatacyjne okresowe mają na celu sprawdzenie aktualnego stanu instalacji, czy nie uległ on pogorszeniu w stopniu zagrażającym bezpiecznemu ich użytkowaniu.

W ramach badań rozdzielnicy oraz instalacji elektrycznej należy wykonać następujące czynności:

• sprawdzenie dokumentacji; • oględziny stanu instalacji; • sprawdzenie stanu połączeń mechanicznych; • oględziny dotyczące ochrony przed dotykiem bezpośrednim; • pomiary rezystancji izolacji; • badania ciągłości przewodów ochronnych; • badania ochrony przed dotykiem pośrednim; • badania wyłączników różnicowoprądowych; • pomiar natężenia oświetlenia w rozdzielni; • pomiar natężenia oświetlenia awaryjnego w rozdzielni.

Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje. Za przerwę izolacyjną uważa się:

• otwarte zestyki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta;

• wyjęte wkładki bezpiecznikowe; • zdemontowanie części obwodu zasilającego; • przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o obudowie

zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznika.

Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy:

• zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia;

• wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: „Nie załączać”;

• sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie; • uziemić wyłączone urządzenia; • zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami

ostrzegawczymi. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone

w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 37 z 41

o napięciu znamionowym do 1 kV. Prace muszą być wykonywane przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.

Przeprowadzone badania powinny zostać potwierdzone protokołem z pomiarów.

7.4. Czasookresy pomiarów ochronnych

Konieczność przeprowadzania badań w odpowiednich odstępach definiuje ustawa Prawo Budowlane. Zgodnie z powyższym przeglądy, badania i pomiary eksploatacyjne należy wykonywać nie rzadziej niż co 1 rok, natomiast oględziny nie rzadziej niż 3 razy w roku.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 38 z 41

8. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych

8.1. Postępowanie przy wykonywaniu pomiarów

Wszelkie czynności związane z obsługą i konserwacją instalacji elektrycznej mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie świadectwo kwalifikacyjne w zakresie kontrolno-pomiarowym. Osobie takiej powinien towarzyszyć pracownik bez świadectwa kwalifikacyjnego, przeszkolony w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

8.2. Postępowanie w przypadku pożaru spowodowanego przez instalację

lub urządzenie elektryczne

W przypadku wystąpienia pożaru należy pamiętać, że: • w pierwszej kolejności ratuje się ludzkie życie; • nigdy nie używa się wody do gaszenia urządzeń elektrycznych, gdyż mogą

znajdować się one pod napięciem. Stosuje się gaśnice przeznaczone do gaszenia instalacji elektrycznych, np. proszkowe, śniegowe.

Pracownik, który pierwszy zauważył pożar obowiązany jest zachować spokój, nie wywoływać paniki, zaalarmować głośnym wołaniem „pożar, pali się" pozostałych pracowników, wyłączyć zasilanie obiektu poprzez wciśnięcie przycisku zamontowanego w obudowie z napisem „Główny przeciwpożarowy wyłącznik prądu”. Następnie należy wezwać straż pożarną przy pomocy dostępnych środków łączności. Przy alarmowaniu Straży Pożarnej należy dokładnie podać:

• Dokładny adres gdzie się pali. • Co się pali. • Rodzaj pożaru. • Czy jest zagrożone ludzkie życie. • Nazwisko i imię żądającego pomocy oraz nr telefonu, z którego wzywa się

pomocy. Słuchawki nie należy odkładać dotąd, aż dyżurny Straży Pożarnej nie potwierdzi

przyjęcia meldunku „Przyjąłem". Urządzeń pod napięciem nie wolno gasić wodą ani innymi środkami gaśniczymi, w

których skład wchodzi woda. Należy do tego celu używać agregaty i gaśnice śniegowe i proszkowe. Usunąć z zasięgu ognia wszystkie materiały palne.

Dowódca straży pożarnej przed przyjęciem dowodzenia musi być zapoznany z aktualną sytuacją pożarową i energetyczną przez dotychczasowego kierownika akcji. Pracownik dozoru lub obsługi stacji po przystąpieniu Straży Pożarnej do gaszenia pożaru obowiązany jest nadzorować jej prace.

Nie wolno dotykać urządzeń elektrycznych pod napięciem, gdy są wilgotne lub stoją w wodzie. W czasie pożaru należy bezwzględnie przestrzegać poleceń wydawanych przez kierującego akcją gaszenia. Po ugaszeniu pożaru nie włączać instalacji elektrycznej w budynku (pomieszczeniu) przed jej uprzednim sprawdzeniem pod kątem przydatności do eksploatacji przez wykwalifikowany personel.

8.3. Postępowanie w przypadku porażenia prądem

W przypadku porażenia osób prądem elektrycznym należy natychmiast podjąć działanie mające na celu udzielenie pomocy poszkodowanemu. W czasie ratowania należy



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 39 z 41

działać bez straty czasu na poszukiwanie osób mogących udzielić pomocy i przyglądanie się porażonemu, sprawnie wykonywać czynności zamierzone i celowe, bez wpadania w panikę.

1) Porażonego trzeba natychmiast uwolnić spod działania prądu elektrycznego zachowując środki ostrożności dla własnego bezpieczeństwa:

• wyłączyć wyłącznikiem napięcie na stanowisku pracy, • w razie potrzeby zdjąć napięcie w rozdzielnicy RG poprzez włączenie przycisku

bezpieczeństwa. 2) Jeśli wyłączenie napięcia podanymi sposobami trwałoby zbyt długo, względnie

byłoby trudniejsze i niebezpieczniejsze wówczas zachowując środki ostrożności dla własnego bezpieczeństwa trzeba izolować porażonego spod działania prądu elektrycznego przez: podsunięcie pod nogi porażonego materiału izolacyjnego w przypadku przepływu prądu przez ciało porażonego od ręki do nóg z jednoczesnym zaciśnięciem dłoni na urządzeniu będącym pod napięciem lub podkładanie materiału izolacyjnego pod kolejno odginane palce jednej dłoni w przypadku przepływu prądu od jednej ręki do drugiej (podłoże izolowane).

3) Przy uwalnianiu osób porażonych spod działania prądu elektrycznego należy stosować dla własnej ochrony podstawowe materiały izolacyjne, którymi są rękawice gumowe, buty, dywanik, drążki itp. Można również stosować materiały izolacyjne zastępcze jak suche drewno, tworzywa, suche materiały tekstylne itp.

4) Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia sprawdzić czy u porażonego występuje krwawienie (jeśli tak, to wykonać czynności dla jego zatrzymania) oraz czy nie ma w jamie ustnej obcych ciał (jeśli tak, to usunąć je za pomocą chustki).

5) Porażony powinien otrzymać pomoc przedlekarską. Jeśli: • porażony jest przytomny - rozluźnić ubranie w okolicach szyi, klatki piersiowej i

brzucha oraz ułożyć wygodnie porażonego, odnieść porażonego do lekarza lub wezwać lekarza na miejsce wypadku, do chwili zabrania porażonego przez lekarza porażony powinien leżeć;

• porażony jest nieprzytomny, ale oddycha – nie wolno nieprzytomnego zostawić ani na chwilę w pozycji na wznak, należy ułożyć go na boku, rozluźnić ubranie, nie wolno odstępować porażonego, albowiem może nastąpić zatrzymanie oddechu, natychmiast wezwać lekarza;

• porażony jest nieprzytomny, nie oddycha – należy przystąpić natychmiast do stosowania sztucznego oddychania, w przypadku zatrzymania krążenia stosować masaż serca. Natychmiast wezwać lekarza.

8.4. Awaryjne wyłączenie rozdzielnicy RG

W sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, wystąpienia pożaru należy bezzwłocznie wyłączyć z pracy rozdzielnicę RG zatrzaskowym przyciskiem wyłączenia awaryjnego zamontowanym na elewacji rozdzielnicy RG bądź przyciskami oznaczonym jako „Główny przeciwpożarowy wyłącznik prądu”, znajdującymi się na terenie obiektu.

W przypadku awaryjnego wyłączenia instalacji elektrycznej należy powiadomić osoby wymienione w załączniku 4 dołączonym do niniejszej instrukcji.

UWAGA: a) Wyłączenie awaryjne może wykonać każda osoba. b) Ponowne włączenie instalacji elektrycznej może być wykonane tylko przez osoby posiadające odpowiednie świadectwo kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji instalacji elektrycznych po uprzednim przeprowadzeniu badań instalacji elektrycznej.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 40 z 41

9. Recykling elementów i ochrona środowiska Przy wymianie elementów rozdzielni w trakcie jej eksploatacji należy używać

urządzeń o parametrach identycznych jak urządzenia pierwotnie zamontowane. Urządzenia i aparaty zastosowane w projekcie rozdzielnicy nie stwarzają zagrożenia

zanieczyszczenia środowiska. Po zakończeniu okresu eksploatacji wszystkie elementy rozdzielnicy RG mogą zostać poddane recyklingowi. Nie należy stosować żadnych szkodliwych materiałów. Materiały izolacyjne powinny być oznaczone międzynarodowymi symbolami recyklingu, ułatwiającymi identyfikację.



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 41 z 41

10. Załączniki 1. Wzór polecenia wykonania pracy 2. Wzór oświadczenia o zakończeniu prac na urządzeniach elektroenergetycznych / w

pobliżu urządzeń elektroenergetycznych 3. Zestawienie sprzętu BHP 4. Wykaz osób i instytucji



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 1 z 1

Załącznik 1. Wzór polecenia wykonania pracy

Nazwisko i imię poleceniodawcy

POLECENIE WYKONANIA PRACY nr ........................ (Polecenie wypełniać czytelnie, poprawki w tekście są niedozwolone)

z dnia .................................. 20 ...... r. (miesiąc słownie)

1, Kierującemu zespołem/Nadzorującemu* ...................................................................... (nazwisko i imię)

wraz z zespołem w składzie: ....................... osób, polecam wykonać następujące prace: (łączna ilość osób)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… w obiekcie, przy urządzeniach

2. Planowany termin rozpoczęcia pracy .................................... 20 ....... r. godz. 3. Planowany termin zakończenia pracy .................................... 20 ....... r. godz.

4. Koordynujący .................................................... (stanowisko lub nazwisko i imię)

5. Dopuszczający .................................................. (stanowisko lub nazwisko i imię)

a/po dopuszczeniu wchodzi w skład zespołu*

6. Środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy:

7. Numery lub oznaczenia załączników

8. Planowane przerwy w czasie pracy ................................................

(planowany czas przerwy, warunki do spełnienia w czasie przerwy)

(podpis poleceniodawcy) 9. Zmiany w poleceniu ......................................................................................................... (data i podpis poleceniodawcy)



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 1 z 1

Załącznik 2. Wzór oświadczenia o zakończeniu prac na urządzeniach elektroenergetycznych / w pobliżu urządzeń elektroenergetycznych*

OŚWIADCZENIE O ZAKOŃCZENIU/PRZERWANIU PRAC

na urządzeniach elektroenergetycznych / w pobliżu urządzeń elektroenergetycznych"

Oświadczam, że prace na urządzeniach elektrycznych / w pobliżu urządzeń elektroenergetycznych*

(wymienić nazwę urządzenia lub odcinek linii)

zostały zakończone /przerwane* , ludzie wyprowadzeni, sprzęt budowlany usunięty, uziemiania

dodatkowe przeze mnie założone / zdjęto*. Urządzenia, na których / w pobliżu których pracował kierowany przeze mnie zespół pracowników

mogą być załączone pod napięcie.

godz. ............................................. data ....................................................

(Podpis kierownika budowy, brygadzisty lub kierującego zespołem)

Nie stwierdzono usterek limitujących załączenie w/w urządzenia.

godz. ..................................................... data ............................................

(Podpis pracownika o kwalifikacjach „E" z uprawnieniami do przełączeń lub :D")

UWAGA: jeden egzemplarz należy dostarczyć do dyżurnego służby ruchu do czasu następnego

dopuszczenia tej brygady do pracy na tym urządzeniu lub do daty odbioru / załączenia*, drugi

egzemplarz - kopia pozostaje u wydającego oświadczenie wykonawcy.

* niepotrzebne skreślić



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 1 z 1

Załącznik 3. Zestawienie sprzętu BHP

L.p. Nazwa sprzętu BHP Ilość Data

produkcji

Termin

ważności Termin następnego

badania

Termin następnego

badania

Termin następnego

badania

Termin następnego

badania

1 Chodnik elektroizolacyjny 15

kV/mm, 1,1m x 6 m 1 1 rok

2 Kalosze elektroizolacyjne 2,5

kV 2 1 rok

3 Rękawice elektroizolacyjne 2,5

kV 2 1 rok

4 Hełm ochronny ze zintegrowaną

osłoną twarzy 2 1 rok

5 Gaśnica proszkowa 5 kg 1 1 rok

6 Wieszak dla sprzętu 1 1 rok

7 Apteczka z wyposażeniem 1 0,5 roku

8 Koc gaśniczy 2x1,5m (z

futerałem) 1 1 rok

9 Uziemiacz przenośny

trójfazowy 31,5 kA 2 1 rok

10 Uniwersalny drążek izolacyjny

1 kV 1 1 rok

11 Akustyczno – optyczny

wskaźnik napięcia 1 1 rok

12 Komplet tablic ostrzegawczych 4 1 rok

13 Komplet instrukcji 1 1 rok



tel. (85) 717 17 19, fax (85) 717 17 18



Strona 1 z 1

Załącznik 4. Wykaz instytucji i osób (adresy i telefony) Rejon Energetyczny Białystok Miasto ul.Elektryczna 13, 15-950 Białystok tel. +48 85 676 6100

Pogotowie energetyczne Tel. 991

Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej ul. Warszawska 3, 15- 062 Białystok tel. +48 85 653 74 53 lub tel. alarmowy 998

Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego ul. Poleska 89, 15-874 Białystok tel. +48 85 663 73 00 lub tel. alarmowy 999

Komenda Wojewódzka Policji ul. Sienkiewicza 65, 15-003 Białystok tel. +48 85 675 40 11 lub tel. alarmowy 997

Dyżurny Inżynier Ruchu Piotr Komorowski tel. +48 85 747 98 75 Wykaz osób do kontaktu ze strony Odbiorcy w przypadku

wystąpienia awarii

1. ……………………………………………………………

2. ……………………………………………………………

Wykaz osób upoważnionych do obsługi:

1. ……………………………………………………………

2. ……………………………………………………………

3. ……………………………………………………………

Instrukcja eksploatacyjno ruchowa rozdzielnicy nn RGnn€¦ · 5.3.1. Przygotowanie miejsca pracy...

Documents

Transcript of Instrukcja eksploatacyjno ruchowa rozdzielnicy nn RGnn€¦ · 5.3.1. Przygotowanie miejsca pracy...