Instalacja i wstepna konfiguracjasystemu Debian GNU/Linux

Paweł „azhag” Sadkowski <azhag@fluxboxpl.org>

Wersja 0.0 (10 maj 2009)

Streszczenie

Niniejszy podrecznik ma za zadanie mozliwie dokładnie przeprowadzic uzytkownika przezproces instalacji systemu podstawowego oraz srodowiska graficznego, a nastepnie pomóc wpodstawowej konfiguracji Debiana jako systemu biurkowego.

Prawa autorskie

Copyright © 2009 by Paweł „azhag” Sadkowski

Ten dokument moze zostac uzyty zgodnie z warunkami GNU General Public License w wersji2 lub wyzszej (http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html).

i

Spis tresci

1 Przedsłowie 1

1.1 Wstep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.2 Krótka notka o Debianie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.3 Dodatkowa pomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

1.4 Konwencja w dokumencie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

1.5 O autorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

2 Pobieranie Debiana 5

2.1 Gałezie Debiana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.1.1 Stable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.1.2 Testing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.1.3 Unstable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2.2 Sposoby instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2.2.1 Zwykły instalator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2.2.2 Instalator netinstall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

2.2.3 Debootstrap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2.3 Pobieranie obrazów płyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2.3.1 Stable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.3.2 Testing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.3.3 Unstable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.4 Nagrywanie płyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3 Instalacja systemu bazowego 11

3.1 Przygotowanie do instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

SPIS TRESCI ii

3.2 Ekran powitalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.2.1 Pomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3.2.2 Opcje zaawansowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3.2.3 Tryby instalatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3.3 Ustawienia jezyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.3.1 Jezyk instalatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.3.2 Wariant klawiatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.4 Ładowanie dodatkowych składników instalatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.5 Konfiguracja sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.5.1 Wykrywanie sprzetu sieciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.5.2 Konfiguracja połaczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.5.3 Nazwa komputera i domeny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3.5.4 Ustawianie czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3.6 Partycjonowanie dysku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3.6.1 Główne katalogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3.6.2 Systemy plików . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

3.6.3 Utworzenie nowej partycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.6.4 Zamontowanie istniejacej partycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.6.5 Zapisanie zmian w partycjach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.7 Wstepna instalacja systemu podstawowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.8 Tworzenie kont uzytkowników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.8.1 Konto administratora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3.8.2 Konto uzytkownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.9 Konfiguracja menedzera pakietów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.10 Instalacja systemu podstawowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.10.1 Badanie popularnosci pakietów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.10.2 Wybór zestawów pakietów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.10.3 Instalacja i aktualizacja pakietów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.11 Instalacja programu rozruchowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.11.1 Poszukiwanie innych systemów operacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.11.2 Wybór miejsca instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3.12 Konczenie procesu instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

SPIS TRESCI iii

4 Antrakt 31

5 Srodowisko graficzne 33

5.1 Instalacja serwera graficznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

5.1.1 Instalacja Xorga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

5.1.2 Konfiguracja Xorga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

5.1.3 Opis podstawowych sekcji w pliku konfiguracyjnym X (TODO) . . . . . . 34

5.2 Instalacja srodowiska graficznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

5.2.1 KDE 3.x . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

5.2.2 KDE 4.x . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

5.2.3 GNOME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

5.2.4 Xfce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

5.2.5 LXDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

5.2.6 Lekkie menedzery okien i proste srodowiska graficzne . . . . . . . . . . . 41

6 Instalacja podstawowego oprogramowania 45

6.1 Niezaleznie od uzywanego srodowiska graficznego . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.2 Aplikacje dla srodowiska KDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.3 Aplikacje dla srodowiska GNOME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.4 Aplikacje dla srodowiska Xfce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.5 Aplikacje dla srodowiska LXDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6.6 Aplikacje dla lekkiego srodowiska graficznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

7 Podstawowa konfiguracja Debiana 47

7.1 Repozytoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

7.1.1 Lista repozytoriów dla stable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

7.1.2 Lista repozytoriów dla testing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

7.1.3 Lista repozytoriów dla unstable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

7.1.4 Podpisy cyfrowe repozytoriów (GPG) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

7.2 Zarzadzanie pakietami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7.2.1 aptitude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7.2.2 apt-get i apt-cache . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

SPIS TRESCI iv

7.2.3 apt-file . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7.2.4 dpkg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7.2.5 tasksel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7.2.6 debconf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.3 Zarzadzanie uzytkownikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.4 Montowanie systemów plików, fstab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.5 Skrypty startowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.5.1 sysvconfig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.5.2 rcconf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.5.3 filerc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.6 System alternatyw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.6.1 galternatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

7.7 Antywirus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

7.8 Firewall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

7.9 Cron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

A Pomoce 51

A.1 Oficjalna dokumentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2 Pomoc systemowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2.1 Wbudowana pomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2.2 man i info . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2.3 apropos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2.4 whatis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

A.2.5 Dokumentacja systemowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

A.3 Strony o Debianie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

A.3.1 Pomoce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

A.3.2 Usługi i ciekawostki: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

B Konfiguracja połaczenia z Neostrada i Net24 53

SPIS TRESCI v

C Systemy Live 55

C.1 grml . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

C.2 Knoppix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

C.3 SysRescueCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

C.4 DamnSmallLinux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

C.5 Slax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

C.6 Hag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

SPIS TRESCI vi

1

Rozdział 1

Przedsłowie

1.1 Wstep

Dokument ten ma byc nastepca zdezaktualizowanego juz Bardzo szczegółowego przewodnika poinstalacji Debiana 3.0 Clintona de Younga. W odróznieniu jednak od swojego pierwowzoru,opisuje nie tylko instalacje systemu bazowego i srodowiska graficznego, ale równiez insta-lacje podstawowego dla systemu biurkowego oprogramowania (zaleznie od preferowanegosrodowiska graficznego) oraz podstawowa konfiguracje systemu.

Uzytkownik, który z Debianem — a byc moze w ogóle systemem uniksowym — spotyka sie poraz pierwszy, powinien z pomoca tego tekstu zainstalowac i w podstawowym stopniu skon-figurowac system przeznaczony na biurko.

1.2 Krótka notka o Debianie

Debian powstał 16 sierpnia 1993 r. z inicjatywy Iana Murdocka. Nazwa pochodzi odpołaczenia imion Debry — wówczas dziewczyny, pózniej zony — oraz jego samego.

Obecnie jest jedna z najstarszych wciaz rozwijanych dystrybucji Linuksa (przy czym aktywnierozwijane sa równiez wersje z innymi jadrami). Jedyna starsza dystrybucja — Slackware —powstała zaledwie miesiac wczesniej. Jest najwieksza binarna dystrybucja Linuksa, w oficjal-nym repozytorium stabilnej gałezi znajduje sie blisko 30 000 pakietów. W gałezi rozwojowejjest ich jeszcze wiecej.

System rozwija organizacja Projekt Debian, która niezwiazana z zadna firma ani inna orga-nizacja (choc przez krótki czas powiazana była z Free Software Foundation). Jej strukturawewnetrzna jest bardzo rozbudowana: liderzy wybierani sa w demokratycznych wyborachprzez osoby zaangazowane w projekt, posiada własna konstytucje a takze inne formalne doku-menty — m.in. Umowe Społeczna, Manifest Debiana, własne wytyczne dotyczace WolnegoOprogramowania (zwane popularnie DFSG — Debian Free Software Guidelines).

Deweloperzy Debiana sa ochotnikami z całego swiata, równiez wielu Polaków jest zaan-gazowanych w jego rozwój. Prawdopodobnie jest jedynym systemem operacyjnym rozwi-

Rozdział 1. Przedsłowie 2

janym przez osoby zamieszkałe na Antarktydzie (http://www.debian.org/devel/developers.loc)!

Nazwy kodowe wydan Debiana zaczerpniete sa z filmu Toy Story. Autorem tego pomysłujest Bruce Parens — były przewodniczacy organizacji i pracownik firmy Pixar — producentafilmu. Patronem wersji rozwojowej jest niezmiennie Sid — chłopiec z filmu, którego pasja byłopsucie zabawek.

Debian jest na tyle wszechstronnym i solidnym systemem, ze stanowi podstawe wielu innychdystrybucji. Bazuja na nim m.in. Knoppix, Ubuntu, MEPIS, DamnSmallLinux, grml i blisko130 innych (wg DistroWatch.com).

1.3 Dodatkowa pomoc

Jezeli ten dokument nie jest dla Ciebie wystarczajacy, dodatkowa pomoc (równiez ode mnie)znajdziesz na forum Debian Users Gang (http://forum.dug.net.pl). Uwagi odnosnietego dokumentu najlepiej zgłaszaj własnie na tym forum lub na podany w nagłówku adrese-mail.

Inne miejsca, w których mozesz znalezc pomoc zostały wymienione w dodatku ‘Pomoce’ nastronie 51.

1.4 Konwencja w dokumencie

W dokumencie dla pewnych stałych czynnosci przyjeto nastepujaca konwencje:

# polecenie wykonane z konta administratora (root)$ polecenie wykonane z konta zwykłego uzytkownika

• nazwa programu: xterm

• nazwa pliku: /etc/apt/sources.list

• nazwa pakietu: x-window-system

1.5 O autorze

Nazywam sie Paweł Sadkowski, w sieci jestem lepiej znany pod pseudonimem azhag.

GNU/Linuksa uzywam od konca 2004. roku. Pierwsza dystrybucja jaka uruchomiłem byłKnoppix (jako Live). Na dysku jako pierwszy zagoscił u mnie Mandrake, jednak od samegopoczatku chciałem miec własnie Debiana. O instalacji innego systemu zadecydowała — zperspektywy czasu niesprawiedliwa — zła sława Debiana jako systemu trudnego i wymaga-jacego.

Rozdział 1. Przedsłowie 3

Z innych systemów Linuksowych podoba mi sie PLD. Sympatia darze równiez NetBSD.

Od jakiegos czasu tworze — na bazie grml — własny system Live — Hag GNU/Linux, zwanypotocznie Wiedzma (informacje o obydwu znajdziesz w dodatku ‘Systemy Live’ na stronie 55).

Rozdział 1. Przedsłowie 4

5

Rozdział 2

Pobieranie Debiana

Zanim pobierzesz z sieci instalator Debiana, musisz zdecydowac jaki chcesz pobrac. Istniejebowiem kilka gałezi Debiana oraz sposobów jego instalacji. Najpierw je pokrótce opisze, anastepnie podam miejsca, z których mozna pobrac obrazy ISO.

2.1 Gałezie Debiana

2.1.1 Stable

Stable jest oficjalnym wydaniem Debiana. W tej gałezi znajduja sie dobrze przetestowane paki-ety, bardzo stabilne i bezpieczne. Niestety odbija sie to kosztem ich swiezosci — w stable nieznajdziemy najnowszych wydan programów.

Gałaz ta jest zalecana na produkcyjne systemy o krytycznym znaczeniu (szczególnie produk-cyjne serwery, ale tez bardzo istotne stanowiska biurkowe), gdzie kluczowa role odgrywaniezawodnosc oprogramowania.

Aktualna gałaz stabilna nosi nazwe kodowa Lenny, oznaczona jest numerem 5.01.

2.1.2 Testing

Testing jest gałezia, w której odbywa sie testowanie kolejnego stabilnego wydania. Stanowikompromis miedzy lekko przestarzałym i niezawodnym stable a swiezym i czasem stwarzaja-cym problemy unstable. Znajduja sie tu stosunkowo nowe pakiety, które pomyslnie przeszływstepny sprawdzian w gałezi niestabilnej.

Gałaz ta jest zalecana na systemy domowe. Moze równiez byc uzywana na mniej krytycznychsystemach produkcyjnych.

Aktualna gałaz testowa nosi nazwe kodowa Squeeze.1W istocie numer wydania składa sie z trzech cyfr — dwie pierwsze oznaczaja własciwy numer wydania,

trzecia okresla wersje wydania ze zintegrowanymi poprawkami na co dzien dostepnymi w repozytorium secu-rity.debian.org. I tak, w chwili pisania tego tekstu, wydanie stabilne oznaczone jest jako 5.0.1.

Rozdział 2. Pobieranie Debiana 6

2.1.3 Unstable

Unstable jest gałezia, w której odbywa sie rozwój Debiana. Znajdziemy tutaj najnowsze paki-ety, czasami zawierajace (bywa ze powazne) błedy — zwykle jednak sa one szybko elimi-nowane. Zdarzaja sie tez braki w zaleznosciach, kiedy nie wszystkie pakiety (lub nie dlawszystkich architektur) zostały jeszcze zbudowane.

Gałaz niestabilna przeznaczona jest dla deweloperów oraz raczej doswiadczonych osób, którecenia sobie najswiezsze wersje pakietów na systemie biurkowym i godza sie z ewentualnymiproblemami, które moga wyniknac podczas uzywania tej gałezi. Unstable zdecydowanie NIEnadaje sie na systemy produkcyjne.

Gałaz niestabilna niezmiennie nosi nazwe kodowa Sid.

2.2 Sposoby instalacji

2.2.1 Zwykły instalator

W przypadku tego instalatora mamy do dyspozycji kilkanascie płyt CD lub kilka płyt DVD. Napierwszej płycie umieszczony jest instalator systemu oraz srodowisko graficzne (na pierwszejpłycie CD jest to GNOME, aczkolwiek istnieja alternatywne pierwsze CD zawierajace KDEoraz Xfce z LXDE), na kolejnych pozostałe pakiety, w kolejnosci ich popularnosci. Do instalacjiwystarczy tylko pierwsza płyta, kolejne sa opcjonalne.

Jest to rekomendowany sposób instalacji w przypadku instalacji systemu na komputerzebez połaczenia z internetem (warto wtedy miec wszystkie płyty) oraz w miejscu, w którympołaczenie z siecia jest naprawde bardzo wolne lub nie da sie go w ogóle uzyskac podczaspodczas instalacji (np. karta sieciowa wymagajaca specyficznego sterownika).

Wieksza ilosc płyt opłaca sie pobierac tylko dla wydania stabilnego. W przypadku dynam-icznego testinga pakiety umieszczone na płytach zdezaktualizuja sie bardzo szybko (nawet wciagu kilku dni).

2.2.2 Instalator netinstall

Instalator netinstall rózni sie od zwykłego tylko jedna rzecza — nosnikiem. Dostepna jestjedna mała płyta (o rozmiarze ponizej 200 MB), z której zainstalowac mozna tylko system pod-stawowy, natomiast reszte pakietów instaluje sie juz przez siec (skad nazwa).

Jest to rekomendowana metoda w przypadku, gdy mozemy skonfigurowac połaczenie z sieciapodczas samej instalacji i owe połaczenie nie jest przesadnie wolne.

Bussinesscard

Istnieje jeszcze mniejszy wariant płyty netinstall o rozmiarze ok. 40MB — tzw. bussinesscard.Na płycie tej znajduje sie wyłacznie instalator — równiez system podstawowy nalezy pobrac

Rozdział 2. Pobieranie Debiana 7

z sieci.

2.2.3 Debootstrap

Debootstrap jest specyficzna metoda instalacji, podczas której nie korzystamy z zadnego in-stalatora, tylko za pomoca programu debootstrap pobieramy i instalujemy pakiety wewskazanym miejscu, bezposrednio z innego systemu (zainstalowanego na dysku lub Live’a).

Nie jest to metoda zalecana dla poczatkujacych uzytkowników i w tym dokumencie nie zostałaona omówiona.

2.3 Pobieranie obrazów płyt

Istnieje kilka metod pobierania obrazów płyt:

• HTTP

• BitTorrent

• jigdo

Sugerowanym sposobem pobrania obrazów płyt jest uzycie klienta sieci BitTorrent. Pobierajacw ten sposób nie ma ryzyka błednego pobrania, co czasami zdarza sie przy pobieraniu przezHTTP (po pobraniu przez HTTP dobrze jest samodzielnie zweryfikowac poprawnosc obrazuprzez porównanie sum kontrolnych md52).

Oprócz powyzszych, najbardziej znanych metod, dostepna jest jeszcze jedna, zaprojektowanaspecjalnie dla Debiana — jigdo (Jigsaw Download). W tym przypadku uzytkownik za pomocaodpowiedniego narzedzia pobiera poszczególne pakiety z serwerów lustrzanych Debiana iautomatycznie buduje z nich płyte instalacyjna. Jest to bardzo dobra metoda, pozwalajaca naszybkie pobranie (de facto zbudowanie) płyty instalacyjnej, jednak ze wzgledu na fakt, ze jestona dosc specyficzna, nie jest zalecana dla poczatkujacych uzytkowników. Wiecej informacji ojigdo znajdziesz pod adresem: http://www.debian.org/CD/jigdo-cd/.

Pod podanymi ponizej adresami znajduja sie katalogi o nazwach alpha, amd64, arm, hppa,i386 itd. Sa to architektury procesorów, dla których Debian jest wydawany. Najwazniejszeto:

• i386— dla procesorów 32-bitowych klasy x86 (oraz dla 64-bitowych, jesli decydujesz siena 32-bitowy system3); najprawdopodobniej jest to architektura odpowiednia dla Ciebie

• ia64 — dla 64-bitowych procesorów Intel Itanium (IA-64)

2TODO: dodac przypis jak to własciwie sie robi.3Procesory 64-bitowe sa kompatybilne wstecz.

Rozdział 2. Pobieranie Debiana 8

• amd64 — dla 64-bitowych procesorów AMD oraz 64-bitowych procesorów Intela innychniz Itanium (Intel 64 lub EM64T)

• powerpc — głównie starsze modele Macintoshy

Jest mało prawdopodobne zebys potrzebował inna niz wymienione architekture (a jesli posi-adasz maszyne o innej architekturze, to z pewnoscia sam bedziesz swietnie w architekturachzorientowany).

2.3.1 Stable

Najnowsze obrazy płyt dla stable mozna pobrac ze strony http://cdimage.debian.org/debian-cd/current/. Po wejsciu do katalogu odpowiedniej architektury znajdziesz kole-jne katalogi:

• bt-cd i bt-dvd

• iso-cd i iso-dvd

• jigdo-cd i jigdo-dvd

w których znajduja sie pliki *.torrent i *.jigdo do pobrania CD i DVD przez BitTorrent lub jigdooraz linki do pobrania CD i DVD przez HTTP.

Ponadto w katalogach list-cd i list-dvd znajduja sie listy pakietów dostepnych naposzczególnych obrazach.

2.3.2 Testing

Zwykły instalator

Obrazy ze zwykłym instalatorem generowane sa co tydzien (zwykle w poniedziałki, jednaknie jest to scisła reguła), a mozna je pobrac z http://cdimage.debian.org/cdimage/weekly-builds/.

Podobnie jak w przypadku stable, w katalogu tym znajduja sie poszczególne architektury, wnich z kolei linki do obrazów CD i DVD do pobrania przez HTTP, BitTorrent (moze byc małoudostepniajacych) i jigdo (w poszczególnych katalogach).

Instalator netinstall

Obrazy z instalatorem netinstall generowane sa codziennie. Mozna je pobrac ze strony http://cdimage.debian.org/cdimage/daily-builds/testing/arch-latest/.

I tutaj w katalogach z architekturami znajduja sie (w osobnych podkatalogach) linki do pobra-nia obrazów CD przez HTTP, BitTorrent (moze byc mało udostepniajacych) i jigdo.

Rozdział 2. Pobieranie Debiana 9

2.3.3 Unstable

Obecnie dla unstable dostepne sa tylko instalatory netinstall, generowane codziennie.Mozna je pobrac ze strony http://cdimage.debian.org/cdimage/daily-builds/unstable/arch-latest/.

Podobnie jak dniówki testinga, dniówki unstable pobrac mozna przez HTTP, BitTorrent (mozebyc mało udostepniajacych) i jigdo.

Uwaga! Ze wzgledu na fakt, ze nie ma pewnosci czy instalator na dniówce unstable nie zaw-iera błedów, zalecana jest instalacja testinga i pózniejsza aktualizacja do gałezi niestabilnej.

2.4 Nagrywanie płyt

Czestym błedem (zwłaszcza w Windows po zainstalowaniu popularnego programu WinRAR,kiedy Eksplorator Windows twierdzi, ze pliki *.iso sa archiwami) jest rozpakowanie obrazupłyty i nagranie plików po tym powstałych jako płyty z danymi — tak wypalony instalator niebedzie działał. Aby prawidłowo wypalic płyte nalezy w programie do nagrywania wybrac“Nagraj obraz płyty” i wskazac plik *.iso.

Popularne programy do nagrywania to np.:

• ISO Recorder (http://isorecorder.alexfeinman.com/isorecorder.htm)

• Nero

• K3B

• Brasero

• Gnome Baker

Rozdział 2. Pobieranie Debiana 10

11

Rozdział 3

Instalacja systemu bazowego

W ponizszym rozdziale szczegółowo opisuje proces instalacji Debiana. Robie to w rekomen-dowany sposób, tj. najpierw instaluje sam system bazowy, a nastepnie — juz po uruchomieniusystemu — reszte pakietów.

Opis został wykonany w oparciu o instalator netinstall Debiana 5.0.1 (Lenny). W przypadkuinnych instalatorów oraz nowszych wydan Debiana, wystapic moga drobne róznice.

3.1 Przygotowanie do instalacji

Przed instalacja warto zebrac kilka istotnych informacji:

• dane potrzebne do konfiguracji połaczenia z siecia

• specyfikacja monitora (niekoniecznie)

W kwestii monitora — na wszelki wypadek (prawie na pewno zostanie skonfigurowany au-tomatycznie) dobrze znac odswiezanie pionowe i poziome oraz osiagane rozdzielczosci. In-formacje te powinny znajdowac sie w instrukcji, jesli jej nie posiadasz to zazwyczaj moznaznalezc specyfikacje po wpisaniu modelu i marki w wyszukiwarce internetowej. Jesli niemozesz znalezc tych informacji, to przynajmniej powinienes wiedziec w jakiej rozdzielczosci iprzy jakim odswiezaniu moze pracowac Twój monitor.

Gdy juz zdobedziesz potrzebne informacje, upewnij sie, ze w BIOS-ie bootowanie ustawionejest na naped CD/DVD, włóz płyte z instalatorem i uruchom ponownie komputer. Instalacjeczas zaczac!

3.2 Ekran powitalny

Jesli wszystko poszło jak nalezy i komputer uruchomił sie z płyty, powinienes zobaczyc ekranpowitalny z logo Debiana i menu:

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 12

InstallGraphical installAdvanced options >Help

I w tym miejscu wiekszosc osób popełnia pierwszy bład — wybiera Install (tekstowy in-stalator w trybie zwykłym), wzglednie Graphical install (graficzny instalator w trybiezwykłym). Zanim to zrobimy dobrze jest przejrzec pomoc oraz opcje zaawansowane — czyliwybrac Help i Advanced options. Warto to robic zawsze, zeby wyrobic w sobie nawyk— podobna pomoc bowiem znajdziemy w kazdym instalatorze Debiana i w wiekszosci sys-temów Live, zas w opcjach zaawansowanych mozemy w łatwy sposób dostroic instalator donaszych potrzeb.

W menu, po wcisnieciu Tab, mozemy zmodyfikowac (wg informacji znalezionych w pomocy)polecenie uruchamiajace instalator.

Po wybraniu trybu instalatora w menu lub wpisaniu go recznie w pomocy — o czym za chwile— zostanie uruchomiony instalator.

3.2.1 Pomoc

W pomocy znajdziesz wiele trybów i opcji, które mozesz wybrac. Dostepne sa nastepujacetryby instalatora:

• install — instalator tekstowy w trybie zwykłym (domyslny)

• installgui — instalator graficzny w trybie zwykłym

• expert — instalator tekstowy w trybie zaawansowanym

• expertgui — instalator graficzny w trybie zaawansowanym

• rescue — tekstowy tryb ratunkowy

• rescuegui — graficzny tryb ratunkowy

Najwazniejsze opcje:

• noapic nolapic — wyłacza APIC, przydatne podczas instalacji na niektórych lap-topach, gdy nie działa on prawidłowo

• vga=XXX — ustawia tryb bufora ramki (tu bedzie odnosnik do opisu konfiguracji gruba,gdzie bufory beda opisane)

• fb=false — wyłacza bufor ramki, który w pewnych konfiguracjach sprzetowych mozenie działac prawidłowo

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 13

Po przejrzeniu pomocy (strony zmienia sie za pomoca klawiszy F1-F10) mozna wybrac własneopcje przez wpisanie:

tryb opcja1 opcja2

np.:

install vga=791

lub cofnac sie do menu przez wpisanie menu.

3.2.2 Opcje zaawansowane

W zaawansowanych opcjach mozna w menu znalezc wiecej mozliwosci uruchomienia insta-latora.

• instalacje w trybie zaawansowanym, tekstowo (Expert install) i graficznie(Graphical expert install)

• tryb ratunkowy, tekstowy (Rescue mode) i graficzny (Graphical rescue mode)

• instalacje automatyczna, tekstowo (Automated install) i graficznie (Graphicalautomated install)

• zmienic domyslne srodowisko graficzne (jesli pózniej, podczas instalacji, wybierzemy tegrupe pakietów)

Do podstawowego menu mozna sie cofnac wybierajac Back....

3.2.3 Tryby instalatora

Tryb tekstowy i graficzny

Instalator tekstowy zbudowany jest z uzyciem tekstowych okien dialogowych, zas graficznyposiada interfejs w GTK+. Instalator graficzny rózni sie od tekstowego wyłacznie:

• odrobine wiekszymi wymaganiami sprzetowymi

• mozliwoscia posłuzenia sie myszka

• przyciskiem pozwalajacym na zachowanie zrzutu ekranu (sic!)

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 14

Poza tymi drobnymi róznicami — jest to dokładnie ten sam instalator.

Osobiscie zalecam uzywanie instalatora tekstowego. Z prostego powodu: kazdy uzytkownikpredzej czy pózniej (ze wskazaniem na predzej) zetknie sie z charakterystycznymi niebieskimioknami debconfa — im szybciej sie z nimi oswoi, tym lepiej dla niego. Instalator, któryprowadzi uzytkownika cały czas za reke i — poza jednym krokiem — nie ma mozliwoscinic w komputerze zepsuc, jest najlepsza okazja, aby sie z debconfem zapoznac. Poza tym in-stalator tekstowy wbrew pozorom nie jest wcale straszny — co prawda myszki do niczego nieuzyjemy, ale nawigacja klawiatura jest bardzo intuicyjna:

• strzałki — poruszaja kursorem

• Tabulator — przechodzi do kolejnej linii lub zmienia przyciski

• Spacja — zaznacza podswietlona opcje

• Enter — zatwierdza

• Escape — cofa

Tryb zwykły

W trybie zwykłym instalator zadaje tylko podstawowe pytania, konieczne do zainstalowaniasystemu. Tryb ten jest zalecany dla wiekszosci osób, niniejszy dokument opisuje instalacjewłasnie w tym trybie.

Tryb zaawansowany

Tryb zaawansowany przeznaczony jest dla bardziej zaawansowanych uzytkowników, którzychca miec wieksza kontrole nad tym co i jak instaluja. Instalator w tym trybie zadaje wiecejpytan, ma równiez kilka dodatkowych opcji niedostepnych w zwykłym trybie, np. instalacjezdalna przez SSH.

Tryb automatyczny

Jakas nowosc, tylko podejrzewam co to jest — do zbadania.

Tryb ratunkowy

Tryb ratunkowy słuzy do odzyskiwania programu rozruchowego (grub lub lilo), np. jesliutracimy go w wyniku instalacji innego systemu, który go nadpisze.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 15

3.3 Ustawienia jezyka

3.3.1 Jezyk instalatora

W tym miejscu instalator jeszcze po angielsku prosi o wybranie jezyka. Przewijamy liste w dółdo pozycji:

Polish - Polski

i naciskamy Enter.

Jesli instalator został uruchomiony z wyłaczonym buforem ramki, to jezyk polski bedzieniedostepny.

3.3.2 Wariant klawiatury

Domyslny wybór w tym miejscu powinien byc ustawiony wg jezyka, który wybralismy przedchwila. W naszym przypadku jest to:

polski (pl)

Poniewaz nie mamy powodu zmieniac, zatwierdzamy go Enterem.

3.4 Ładowanie dodatkowych składników instalatora

W tym kroku instalator kolejno:

• wykryje napedy CD/DVD i załaduje moduły do ich obsługi

• sprawdzi zawartosc płyty CD/DVD

• wykryje reszte sprzetu

• załaduje dodatkowe moduły instalatora

Procesy te wykonane zostana automatycznie, nie powinna byc potrzebna zadna interakcja zestrony uzytkownika.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 16

3.5 Konfiguracja sieci

3.5.1 Wykrywanie sprzetu sieciowego

Najpierw instalator spróbuje wykryc karty sieciowe, co powinno mu sie udac. Jesli ta operacjanie powiedzie sie, zostanie wyswietlona lista modułów, które byc moze trzeba załadowac, abywykryc karte sieciowa. Jesli jej nie posiadasz lub na liscie nie ma sterownika dla Twojej kartywybierz pierwsza pozycje:

brak karty Ethernet

Wówczas instalator pominie kolejny punkt dotyczacy konfiguracji połaczenia.

3.5.2 Konfiguracja połaczenia

W pierwszej kolejnosci instalator spróbuje skonfigurowac połaczenie DHCP, jesli mu sie topowiedzie przejdzie do kolejnego punktu.

Jesli próba ta nie zakonczy sie sukcesem, instalator wyswietli ekran z czterema opcjami:

Ponów konfiguracje sieciPonów automatyczna konfiguracje sieci z nazwy hosta DHCPKonfiguruj siec recznie

Nie konfiguruj sieci teraz

Za pomoca których mozemy:

• ponowic automatyczna konfiguracje sieci za pomoca DHCP

• skonfigurowac połaczenie DHCP z podaniem nazwy serwera DHCP, co jest wymaganew niektórych sieciach

• skonfigurowac siec recznie, z podaniem adresu IP, maski sieci, bramy sieciowej i adresówserwerów DNS

• pozostawic siec bez konfiguracji

Zaleznie od tego jak zbudowana jest nasza siec wybieramy odpowiednia opcje. Jesli komputernie jest połaczony z siecia lub nie mozemy w tej chwili skonfigurowac połaczenia wybieramyostatnia opcje.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 17

3.5.3 Nazwa komputera i domeny

W tym punkcie nalezy podac nazwe komputera i domeny.

Nazwa komputera jest nazwa, pod która bedzie identyfikowany w sieci (oraz która bedziewyswietlana w terminalu jako uzytkownik@komputer). Jesli instalujesz system w wiekszejsieci prawdopodobnie nazwa komputera ma znaczenie i powinienes wpisac nazwe podanaprzez administratora sieci. W kazdym innym przypadku mozesz tu wpisac dosłownie cokol-wiek.

Nazwa domeny jest czescia adresu sieciowego podana po prawej stronie hosta. Jesli Twójkomputer nie jest podpiety pod zadna domene (a jezeli jest — wiesz o tym), pozostaw to polepuste.

3.5.4 Ustawianie czasu

Jesli siec została skonfigurowana prawidłowo, instalator zsynchronizuje zegar z serweremczasu.

Proces ten wykonywany jest automatycznie, nie powinna byc potrzebna zadna interakcja zestrony uzytkownika.

3.6 Partycjonowanie dysku

Uwaga! Ponizszy krok jest jedynym, podczas którego mozesz cos realnie zepsuc w komput-erze. Z tego powodu zalecane jest zachowanie szczególnej uwagi.

Najpierw instalator wykryje podłaczone do komputera dyski (jesli to sie nie powiedzie,poprosi o reczne wybranie modułu i ponowi wykrywanie), po czym załaduje dodatkowe mod-uły i uruchomi program partycjonujacy.

Do wyboru jest kilka sposobów partycjonowania:

Przewodnik - cały dyskPrzewodnik - cały dysk i ustawienie LVMPrzewodnik - cały dysk i ustawienie szyfrowanego LVMRecznie

dzieki którym mozemy spartycjonowac dysk recznie lub automatycznie, za pomoca kilkuschematów. Rekomenduje partycjonowanie reczne — lepiej poswiecic kilka dodatkowychminut, zeby spartycjonowac dysk oraz pomontowac partycje dokładnie tak jak chcemy.

Zanim przejde do czesci praktycznej, pokrótce przedstawie teorie na temat partycjonowaniadysku — omówie standard struktury katalogów w systemach uniksowych (FHS, FilesystemHierarchy Standard1) oraz podstawowe systemy plików. Dopiero wtedy pokaze jak utworzycnowa partycje oraz jak zamontowac juz istniejaca.

1Dokładny opis standardu znajdziesz na stronie http://www.pathname.com/fhs/.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 18

3.6.1 Główne katalogi

Absolutnie konieczne jest utworzenie dwóch partycji: / oraz partycji wymiany (swap). Do-brym zwyczajem jest umieszczenie /home/ na oddzielnej partycji. Jezeli chcemy zainstalowackilka systemów linuksowych warto równiez /boot/ umiescic na innej partycji i współdzielicja — łatwiej wtedy skonfigurowac program rozruchowy dla kilku systemów (z drugiej stronymoze sie pojawic problem, gdy jadra dwóch systemów beda posiadały dokładnie taka samanazwe), pamietaj tylko, zeby program rozruchowy zainstalowac tylko w jednym systemie. Wprzypadku niektórych systemów plików na partycji /, na których program rozruchowy niedziała poprawnie, osobna partycja /boot/ z innym systemem plików jest koniecznoscia.

Dodatkowe partycje, inne niz te z uniksowej struktury katalogów (np. partycja z jakimisdanymi, z innym systemem operacyjnym, itd.) nalezy zamontowac w podkatalogu utwor-zonym w /mnt/.

Katalog główny (root, /)

Katalog / lub tzw. root (czyli “korzen” całego drzewa katalogów; nie mylic z kontem adminis-tratora, ani z jego katalogiem domowym /root/) to główny katalog całego systemu — w nimznajduja sie wszystkie inne zasoby, równiez te umieszczone fizycznie na innych nosnikach.

W katalogu tym raczej nie powinny byc przechowywane zadne pliki ani tworzone inne nizokreslone w FHS katalogi. Odejscie od tej zasady wprawdzie nie spowoduje nieprawidłowegodziałania systemu, jednak dla zachowania przejrzystosci zaleca sie jednak do niej stosowac.

Rozmiar partycji, na której zamontowany jest / zalezy od preferencji uzytkownika. Niektórzywyczynowcy potrafia zainstalowac w pełni sprawny system na partycji o rozmiarze ponizej 1GB, z kolei dla osób, które lubia eksperymenty z oprogramowaniem nawet 10 GB moze bycniewystarczajace. Przecietnemu uzytkownikowi powinno wystarczyc na partycje główna ok.5-10 GB miejsca (zakładajac, ze katalog /home/ zostanie umieszczony na oddzielnej partycji).

Katalog /bin/

Katalog /bin/ zawiera podstawowe programy dostepne dla kazdego uzytkownika, np. cp,mount, wiekszosc powłok.

Katalog ten nie powinien byc umieszczany na osobnej partycji.

Katalog /boot/

Katalog /boot/ jest miejscem, w którym znajduja sie pliki potrzebne do zbootowania systemu— jadro, initrd i sam program rozruchowy.

Jezeli chcesz umiescic ten katalog na osobnej partycji, przeznacz na nia ok. 50 MB. Jesli chceszzainstalowac wiecej niz dwa systemy uniksowe dodaj po 25MB dla trzeciego i kazdego z kole-jnych systemów.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 19

Partycja, na której znajduje sie katalog /boot/ powinna miec ustawiona flage uru-chomieniowa (bootflag). Jesli umiesciłes ten katalog na osobnej partycji, to własnie onapowinna miec ja ustawiona. W przeciwnym wypadku powinna byc nia oznaczona partycja/.

Katalog /dev/

W katalogu /dev/ znajduja sie pliki urzadzen (dyski, karty dzwiekowe, itp.) oraz pliki spec-jalne (np. /dev/null, /dev/zero).

Poniewaz katalog ten zawiera pliki wirtualne, umieszczanie go na osobnej partycji mija sie zcelem.

Katalog /etc/

Katalog /etc/ zawiera główne pliki konfiguracyjne systemu. Nikt poza administratorem niepowinien miec prawa do zapisu w tym katalogu.

Jezeli chcesz umiescic /etc/ na osobnej partycji wystarczy, ze przeznaczysz na nia ok. 15-20 MB. W praktyce jednak rzadko /etc/ umieszcza sie na osobnej partycji, wystarczy poprostu regularnie wykonywac kopie zapasowe tego katalogu — archiwum po skompresowa-niu czesto miesci sie nawet na dyskietke.

Katalog /home/

W katalogu /home/ znajduja sie katalogi domowe zwykłych uzytkowników, kazdy w os-obnym podkatalogu (domyslnie /home/nazwa_uzytkownika/). W katalogach domowychuzytkownicy przechowuja swoje dane, osobiste pliki konfiguracyjne.

Zaleca sie umieszczenie tego katalogu na osobnej partycji. Praktycznie nie istnieje pojecie „zbytduzy rozmiar” dla tej partycji — przeznacz na nia tyle miejsca, ile masz do dyspozycji po ut-worzeniu pozostałych partycji.

Katalog /lib/

W katalogu /lib/ znajduja sie podstawowe współdzielone biblioteki oraz moduły jadra sys-temu.

Katalog ten nie powinien byc umieszczany na osobnej partycji.

Katalog /media/

W katalogu /media/ znajduja sie punkty montowania nosników wymiennych — napedy CDi DVD, dyski podłaczane przez USB, dyskietki, itp.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 20

Poniewaz w tym katalogu nie sa przechowywane zadne dane, tylko montowane inne partycje,umieszczanie go na osobnej partycji mija sie z celem.

Katalog /mnt/

W katalogu /mnt/ znajduja sie punkty montowania dla dysków zainstalowanych w komput-erze na stałe. Przy czym czesc uzytkowników montuje w tym katalogu, zamiast w /media,równiez nosniki wymienne.

Poniewaz w tym katalogu nie sa przechowywane zadne dane, tylko montowane inne partycje,umieszczanie go na osobnej partycji mija sie z celem.

Katalog /proc/

W katalogu /proc/ znajduja sie wirtualne pliki, które zawieraja dane o aktualnie uru-chomionych procesach oraz o niektórych urzadzeniach (np. procesorach, pamieci RAM).

Poniewaz katalog ten zawiera pliki wirtualne, umieszczanie go na osobnej partycji mija sie zcelem.

Katalog /root/

Katalog /root/ jest katalogiem domowym administratora systemu.

Katalog ten nie powinien byc umieszczany na osobnej partycji.

Katalog /sbin/

Katalog /sbin/ zawiera podstawowe programy, dostepne tylko dla administratora, o kryty-cznym dla działania systemu znaczeniu.

Katalog ten nie powinien byc umieszczany na osobnej partycji.

Katalog /tmp/

Katalog /tmp/ przeznaczony jest na pliki tymczasowe. Podczas uruchamiania systemu za-wartosc tego katalogu jest usuwana.

W przypadku systemów biurkowych raczej nie ma zwyczaju umieszczania /tmp/ na osobnejpartycji, choc wg niektórych osobna partycja dla tego katalogu jest dobra praktyka — chronikatalog główny przed przypadkowym zapełnieniem w 100%, dzieki odseparowaniu tego kat-alogu mozna równiez ustawic inne opcje montowania.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 21

Katalog /usr/

W katalogu /usr/ znajduja sie dane, do których uzytkownik nie powinien miec prawa dozapisu. Bezposrednio w tym katalogu nie powinny sie znajdowac zadne pliki, jedynie w jegopodkatalogach. Przy czym scisle okreslone jest co w jakich podkatalogach sie znajduje:

• /usr/bin/ — wiekszosc programów dostepnych dla uzytkowników

• /usr/include/ — pliki nagłówkowe programów

• /usr/lib/ — biblioteki programów

• /usr/local/— katalog programów zainstalowanych lokalnie, struktura tego katalogujest podobna do struktury /usr/, znajduja sie w nim katalogi /usr/local/bin/, /usr/local/lib/, itd., które pełnia funkcje analogiczne do katalogów znajdujacych sie w/usr/. Bezposrednio po instalacji systemu katalog ten jest pusty

• /usr/sbin/ — programy dostepne dla roota o niekrytycznym znaczeniu

• /usr/share/ — dane współdzielone niezaleznie od architektury systemu, np. doku-mentacja, przykładowe konfiguracje, ikony, itp.

Raczej nie ma zwyczaju umieszczania tego katalogu na osobnej partycji.

Katalog /var/

W katalogu /var/ znajduja sie czesto zmieniajace sie pliki systemowe, takie jak logi, cache,bazy danych, pliki blokad, itp.

Na systemie biurkowym raczej nie ma zwyczaju umieszczania /var/ na osobnej partycji.

Partycja wymiany (swap)

Partycja wymiany słuzy do tymczasowego przechowywania danych jezeli ich ilosc przekraczailosc dostepnej pamieci RAM lub gdy korzystniej jest przechowywac je na dysku fizycznym.Równiez tutaj umieszczana jest zawartosc pamieci RAM podczas hibernacji systemu.

Dawniej była scisła reguła, okreslajaca rozmiar partycji wymiany na 2×RAM, wciaz czestoprzytaczana. Jednak powstała ona w czasach, gdy komputery wyposazone w 64 MB RAM-u były bardzo dobrymi maszynami, a 128 MB lezało dla wiekszosci osób wyłacznie w sferzemarzen. Obecnie, gdy do dyspozycji mamy setki, a nawet tysiace MB pamieci, reguła ta siezdezaktualizowała. Mozna przyjac nastepujace kryteria (zakładajac, ze nie zamierzamy ko-rzystac z hibernacji):

• ponizej 256 MB — dwukrotnosc RAM-u

• 256-512 MB — tyle samo co RAM-u

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 22

• 0,5-1 GB — połowa RAM-u

• 1-2 GB — nie wiecej jak cwierc RAM-u

• powyzej 2 GB — teoretycznie mozna zrezygnowac, choc na wszelki wypadek dobrze jestutworzyc kilkaset MB swapu (128-256 MB powinno wystarczyc)

Nalezy jednak miec na uwadze, ze zalecenia te obowiazuja tylko jesli nie bedziemywprowadzac systemu w stan hibernacji — w przeciwnym wypadku nalezy stosowac sie dostarej zasady o dwukrotnosci pamieci RAM.

Partycje wymiany mozna współdzielic miedzy kilka systemów, pod warunkiem jednak, ze niekorzystamy z hibernacji — jesli tak, to nalezy utworzyc osobne partycje dla kazdego systemu.

3.6.2 Systemy plików

GNU/Linux obsługuje wiele systemów plików. Podczas instalacji Debiana do wyboru mamy5 z nich:

• Ext2

• Ext3

• XFS

• ReiserFS

• JFS

Maja one rózne charakterystyki, niektóre doskonale sie sprawdzaja przy obsłudze duzej iloscimałych plików, inne swietnie sie sprawuja z duzymi plikami. Niektóre maja niemal idealnewsparcie, niektóre oferuja wiele ciekawych funkcji.

Bardzo dobre porównania systemów plików znajdziesz na stronach http://www.debian-administration.org/articles/388 oraz http://rainbow.mimuw.edu.pl/SO/Projekt03-04/temat5-g2/prezentacjaBlazej/prezentacjaBlazej.htm2. Skrócony opis znajdziesz ponizej.

Ext2 i Ext3

Rodzina systemów plików Ext (w stabilnym wydaniu Debiana dostepne sa wersje 2 i 3), jestnajpopularniejsza. Te systemy plików nie oferuja moze najlepszych osiagów, za to ich obsługauwazana jest za najlepsza. Dostepnych jest wiele narzedzi do ich naprawy oraz obsługi. Z tegopowodu bedzie to najlepszy wybór, jesli nie jestes pewien na jaki system plików powinienessie zdecydowac.

2Drugie porównanie zawiera bład — maksymalny rozmiar pliku w systemie Ext3 wynosi 2 TB, nie 2 GB.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 23

Same Ext2 i Ext3 niewiele sie róznia, dzieki czemu sa w pełni kompatybilne ze soba — moznabez problemu dokonywac konwersji z wersji 2 do wersji 3 i odwrotnie. Najwazniejsza zmianaw Ext3 jest wprowadzenie mechanizmu ksiegowania3.

XFS (TODO)

O XFS

ReiserFS (TODO)

O Reiserze

JFS (TODO)

O JFS

3.6.3 Utworzenie nowej partycji

Najpierw pokaze jak utworzyc nowa partycje — w tym przykładzie bedzie to partycja zamon-towana na /home/ z systemem plików XFS.

Jezeli na dysku nie zakładane były dotad zadne partycje, to nalezy na nim utworzyc nowatablice partycji.

Wybieramy wolna przestrzen (lub istniejaca partycje, która chcemy wykorzystac; w tymwypadku bedzie to jednak wolna przestrzen) i naciskamy Enter. Do wyboru beda trzy opcje:

Utwórz nowa partycjeAutomatycznie partycjonuj wolna przestrzenPokaz informacje o Cylindrach/Głowicach/Sektorach

z których wybieramy te pierwsza — Utwórz nowa partycje. Na nowym ekranie ustalamywielkosc partycji. Mozna to zrobic na dwa sposoby:

• wpisanie rozmiaru w bajtach, np. 500 MB, 2 GB

• wpisanie rozmiaru w procentach dostepnej przestrzeni, np. 50%, 40%

3Ksiegowanie lub kronikowanie (ang. journaling) polega na zapisywaniu zmian nie od razu na dysku, tylkonajpierw w tzw. dzienniku/kronice (ang. journal), a dopiero potem na dysku. Dzieki takiemu działaniu zmniejszasie ryzyko utraty danych: jesli jakas awaria (np. utrata zasilania) wystapi podczas zapisu — zapis zostanie dokonc-zony po jej usunieciu, jesli przed — stracimy tylko ostatnio naniesione poprawki, a oryginalny plik pozostanienieuszkodzony.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 24

Dodatkowo mozna uzyc skrótu max oznaczajacego cała dostepna przestrzen.

Po ustaleniu rozmiaru wybieramy rodzaj nowej partycji (podstawowa lub logiczna) oraz jejumiejscowienie na wolnej przestrzeni (poczatek lub koniec).

Nastepnie przechodzimy do okna z ustawieniami nowej partycji:

Ustawienia partycji:Uzyj jako: System plików Ext3 z ksiegowaniemPunkt montowania: /Opcje montowania: defaultsEtykieta: brakBloki zarezerwowane: 5%Typowe zastosowanie: standardFlaga uruchomieniowa: wyłaczona

gdzie wykonujemy koncowa konfiguracje partycji.

Uzyj jako

W tym miejscu wybieramy system plików, który chcemy załozyc na partycji (lub czy chcemyuzyc dany wolumin jako macierz RAID lub LVM). Mozemy równiez wybrac opcje nieuzywaj tej partycji, gdy nie chcemy (lub z jakis wzgledów nie mozemy) miec do niejdostepu w systemie.

W ponizszym przykładzie zakładamy system plików XFS, wiec wybieramy linijke

System plików XFS z ksiegowaniem

i naciskamy Enter.

Punkt montowania

W tym miejscu ustawiamy punkt montowania danej partycji. Mamy do wyboru kilka pre-definiowanych pozycji (wraz z krótkim opisem) oraz Wprowadz recznie dla innych punk-tów montowania i Nie montuj tego jesli nie chcemy automatycznie montowac tej partycji.

W ponizszym przykładzie konfigurujemy partycje /home/, wiec wybieramy te pozycje naliscie i naciskamy Enter.

Opcje montowania

w tym miejscu mozemy wybrac kilka dodatkowych opcji montowania. Najlepiej jednak w tejchwili zostawic defaults, a ewentualne zmiany wprowadzic w pliku /etc/fstab/ w juzzainstalowanym systemie.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 25

Etykieta

W tym miejscu mozemy nadac partycji etykiete, czyli zrozumiałe dla człowieka oznaczeniepartycji, po którym mozemy ja identyfikowac.

Bloki zarezerwowane

W tym miejscu mozemy okreslic procentowa liczbe miejsca zarezerwowanego tylko dla ad-ministratora systemu. Warto to zrobic praktycznie tylko na partycji zamontowanej na /.Szczególnie nie wato tego robic na partycji /home/, gdzie root nie powinien posiadac w ogóleswoich plików.

Nie dla wszystkich systemów plików ta opcja jest dostepna.

Typowe zastosowanie

W tym miejscu mozemy dostosowac opcje systemu plików do typowego uzycia, zaleznie odtego czy planujemy na nim trzymac duzo plików o niewielkich rozmiarach lub lub mniejszailosc o wiekszym rozmiarze. Jesli nie jestes pewien co powinienes wybrac najlepiej zostawicdomyslne standard.

Nie dla wszystkich systemów plików ta opcja jest dostepna.

Flaga uruchomieniowa

W tym miejscu mozemy oznaczyc lub odznaczyc partycje flaga uruchomieniowa. Powinnaona byc ustawiona na partycji, na której znajduje sie program rozruchowy (grub lub lilo) —czyli /boot/ jesli istnieje, a w pozostałych przypadkach /.

3.6.4 Zamontowanie istniejacej partycji

W tym momencie pokaze jak zamontowac istniejaca juz partycje. W ponizszym przykładziebedzie to partycja /mnt/dane/ z systemem plików ext3.

Wybieramy w programie partycjonujacym odpowiednia partycje i naciskamy Enter. Prze-chodzimy po tym do okna z ustawieniami partycji. W nagłówku mamy informacje o tymjaki system plików znajduje sie na danej partycji, np.:

Ta partycja jest sformatowana z wykorzystaniem System plików ext3z ksiegowaniem.

Ponizej widnieje kilka opcji, w tej chwili interesuje nas tylko pierwsza:

Uzyj jako: nie uzywaj

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 26

gdzie wybieramy system plików taki, jaki jest załozony na partycji.

Po tej operacji dostepnych bedzie wiecej opcji, z których uwage nalezy zwrócic na:

Formatuj partycje: nie, zachowaj istniejace dane

gdzie ustalamy czy dane na partycji maja zostac zachowane. Domyslnym wyborem jest ichpozostawienie, jesli chcemy jednak partycje sformatowac wybieramy te pozycje i naciskamyEnter — instalator poinformuje nas, ze partycja zostanie sformatowana, a dane na niej zostanastracone.

Pozostałe opcje zostały opisane w poprzedniej czesci ‘Utworzenie nowej partycji’ na stronie 23.

3.6.5 Zapisanie zmian w partycjach

Po ustawieniu wszystkich partycji nalezy zapisac zmiany — do tej pory wszystkie edycjewykonywalismy „wirtualnie”. W programie partycjonujacym wybieramy linijke:

Zakoncz partycjonowanie i zapisz zmiany na dysku

i naciskamy Enter. Instalator pokaze jakich operacji dokonalismy — jakie partycje zostały ut-worzone oraz które zostana sformatowane — i poprosi o zatwierdzenie zmian.

3.7 Wstepna instalacja systemu podstawowego

W tym miejscu instalator zainstaluje wstepny system podstawowy.

Proces ten wykonywany jest automatycznie, nie powinna byc potrzebna zadna interakcja zestrony uzytkownika.

3.8 Tworzenie kont uzytkowników

W tym kroku tworzymy dwa konta — roota, czyli administratora systemu, oraz pierwszekonto uzytkownika, z którego bedziemy korzystac podczas codziennej pracy.

3.8.1 Konto administratora

Poniewaz login administratora to zawsze root, instalator prosi tylko o podanie hasła dla niego(z potwierdzeniem). Hasło to nie powinno byc łatwe do odgadniecia. Nie powinienes gozdradzac osobom postronnym.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 27

3.8.2 Konto uzytkownika

W pierwszym oknie podajemy pełna nazwe uzytkownika, np. Jan Kowalski (mozemytez zostawic to pole puste). Nastepnie podajemy login uzytkownika, np. jan oraz hasło (zpotwierdzeniem).

3.9 Konfiguracja menedzera pakietów

Najpierw instalator przeskanuje nosnik instalacyjny w poszukiwaniu pakietów, nastepniepoprosi o wybranie repozytorium sieciowego. W tym celu najpierw zapyta o kraj, w którymsie znajdujemy (lub do którego mamy najblizej), nastepnie poda liste serwerów lustrzanychznajdujacych sie w wybranym kraju.

Nastepnie instalator poprosi o podanie danych serwera posredniczacego (proxy) — jesli ztakowego nie korzystamy, zostawiamy to pole puste — po czym pobierze z serwera dane odostepnych pakietach.

3.10 Instalacja systemu podstawowego

3.10.1 Badanie popularnosci pakietów

W tym miejscu instalator poprosi o wybranie czy chcesz wziac udział w konkursie na najpop-ularniejszy pakiet.

Jesli zdecydujesz sie w nim uczestniczyc, Twój system bedzie raz w tygodniu anonimowowysyłał deweloperom informacje o zainstalowanych pakietach. Zgromadzone w ten sposóbinformacje pomoga w najlepszym rozmieszczeniu pakietów na płytach instalacyjnych.

O ile nie masz powaznych powodów, zeby nie brac udziału w przedsiewzieciu, powinienesodpowiedziec na pytanie twierdzaco.

Wiecej informacji o tej idei oraz zgromadzone statystyki znajdziesz na stronie http://popcon.debian.org.

3.10.2 Wybór zestawów pakietów

Nastepnie instalator poprosi o wybór grup pakietów, które chcemy zainstalowac. Do wyborusa:

Srodowisko graficzneSerwer WWWSerwer drukuSerwer DNSSerwer plików

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 28

Serwer pocztowyBaza danych SQLLaptopSystem podstawowy

Zalecam w tej chwili wybranie tylko systemu podstawowego, ewentualnie równiez zestawudla laptopów jesli instalujemy Debiana na tego typu sprzecie. Reszte pakietów doinstalu-jemy juz po uruchomieniu działajacego systemu (mozemy pózniej do tych zestawów powró-cic, zobacz: ‘tasksel’ na stronie 48, lub wybrac pakiety do instalacji recznie).

3.10.3 Instalacja i aktualizacja pakietów

W tym kroku zostanie zainstalowana reszta pakietów i — jesli w repozytorium sieciowym zna-jduja sie juz jakies aktualizacje — zaktualizowane wczesniej zainstalowane pakiety. Czas tr-wania procesu zalezy od wielu czynników — m.in. rodzaju nosnika instalacyjnego, szybkoscipołaczenia internetowego, szybkosci komputera, liczby wybranych do instalacji pakietów —proces ten moze zajac kilka, kilkanascie albo i kilkadziesiat minut.

Instalacja wykonywana jest automatycznie, nie powinna byc potrzebna zadna interakcja zestrony uzytkownika — mozesz wiec tymczasowo zajac sie czyms innym.

3.11 Instalacja programu rozruchowego

W tym kroku zostanie zainstalowany program rozruchowy — program, który po właczeniukomputera uruchamia wybrany system operacyjny.

Domyslnie instalowany jest grub. Jesli preferujesz lilo (lub nie chcesz instalowac zadnegoprogramu rozruchowego) — przerwij jego instalacje za pomoca przycisku Escape. Bedzieszmógł wtedy zmienic program rozruchowy lub pominac jego instalacje.

3.11.1 Poszukiwanie innych systemów operacyjnych

Instalator wyszuka inne zainstalowane na komputerze systemy operacyjne i — jesli jakies zna-jdzie — doda je do listy wyboru programu rozruchowego.

3.11.2 Wybór miejsca instalacji

Powinienes zdecydowac teraz czy chcesz zainstalowac gruba lub lilo w głównym sektorzerozruchowym (MBR). W wiekszosci przypadków powinienes odpowiedziec twierdzaco.

Uwaga! Jesli instalator nie wykrył innego systemu operacyjnego, instalacja programu rozru-chowego w MBR uniemozliwi jego uruchomienie. Pózniej mozna oczywiscie recznie dopisaców inny system operacyjny do programu rozruchowego.

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 29

3.12 Konczenie procesu instalacji

Nastepnie instalator zacznie wykonywac operacje konieczne do prawidłowego zakonczeniainstalacji systemu, poprosi o wyjecie nosnika instalacyjnego aby system uruchomił sie z dyskutwardego i zrestartuje komputer.

Proces instalacji systemu został ukonczony!

Rozdział 3. Instalacja systemu bazowego 30

31

Rozdział 4

Antrakt

Po ponownym uruchomieniu systemu (zakładajac, ze zainstalowalismy w zalecany sposób, tj.tylko system podstawowy) mamy goły, wyłacznie tekstowy system z niewielka liczba opro-gramowania. Jesli chcemy dokonac jakis podstawowych zmian — jest to najlepszy do tegomoment.

Do przykładowych operacji, które najlepiej wykonac na tym etapie naleza m.in.:

• zmiana priorytetu debconfa

• aktualizacja Debiana do nowszej wersji

• wprowadzenie zmiany w konfiguracji menedzera pakietów

Gdy dokonamy tych zmian, mozemy przystapic do instalacji reszty pakietów.

(Do rozwiniecia. . . )

Rozdział 4. Antrakt 32

33

Rozdział 5

Srodowisko graficzne

5.1 Instalacja serwera graficznego

Zanim zainstalujemy srodowisko graficzne, powinnismy zainstalowac serwer X1, zwanyrówniez X Window System2 lub X11.

Obecnie najpopularniejsza implementacja serwera graficznego jest Xorg (własciwie X.Org).

5.1.1 Instalacja Xorga

Instalacja Xorga i koniecznych do uruchomienia X elementów (np. czcionek) ogranicza sie dowydania jako root polecenia:

aptitude -R install xorg

lub, jesli wolimy korzystac z apt-geta i pokrewnych (zobacz ‘Zarzadzanie pakietami’ nastronie 48):

apt-get install xorg

W rezultacie menedzer pakietów pobierze ok. 38 MB danych, które po rozpakowaniu zajmaok. 84 MB. Po pobraniu i rozpakowaniu, APT przystapi do konfiguracji Xorga.

5.1.2 Konfiguracja Xorga

Podczas instalacji Xorga za pomoca menedzera pakietów, dochodzi do konfiguracji metodadebianowa (czyli poprzez debconfa, zobacz równiez ‘debconf’ na stronie 49). Pózniej moznaponowic te konfiguracje za pomoca polecenia:

1W jezyku polskim zwykło sie błednie mówic nie o X (liczba pojedyncza), a o X-ach (liczba mnoga). Porównajangielskie X Server — nie X-s Server czy X Window System — nie X-s Window System.

2Czasem błednie nazywany X Windows System.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 34

dpkg-reconfigure xserver-xorg

Od kiedy konfiguracja sterownika graficznego, czestotliwosci odswiezania oraz obsługi-wanych rozdzielczosci odbywa sie w Xorgu automatycznie, debconf umozliwia tylko pod-stawowa konfiguracje. Jesli w wyniku takiej automatycznej konfiguracji serwer X nie działatak jak sobie tego zyczysz, uzyj natywnej metody X11.

Metoda debianowa

Najpierw debconf zapyta czy chcesz korzystac z interfejsu bufora ramki (ang. framebuffer).Teoretycznie nie powinno byc z nim zadnego problemu, jednak jesli jego właczenie sprawiajakies kłopoty — mozesz spokojnie go wyłaczyc.

Nastepnie zostaniesz zapytany czy chcesz aby system samodzielnie wykrył układ klaw-iatury. Jesli chcesz zmienic lub skonfigurowac układ po raz pierwszy, odpowiedz na pytanietwierdzaco. Jesli juz wczesniej ustawiłes układ i chcesz go zachowac — wybierz Nie.

W nastepnym kroku debconf poprosi o podanie reguły XKB — w wiekszosci przypadkówpowinienes pozostawic domyslna regułe xorg, po czym zostaniesz poproszony o podanie mod-elu klawiatury — wiekszosc uzytkowników powinna podac pc105.

Metoda natywna

Aby skonfigurowac Xorg metoda natywna nalezy jako root, przy wyłaczonym X, wykonacpolecenie:

X -configure

W efekcie powstanie plik /root/xorg.conf.new, który mozemy przeniesc do /etc/X11/xorg.conf w całosci lub fragmentarycznie.

5.1.3 Opis podstawowych sekcji w pliku konfiguracyjnym X (TODO)

TODO

5.2 Instalacja srodowiska graficznego

5.2.1 KDE 3.x

KDE to kompleksowe srodowisko graficzne, w skład którego — oprócz podstawowych ap-likacji, takich jak menedzer okien czy panel — wchodzi wiele rozmaitych aplikacji, m.in. do

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 35

przegladania stron WWW, komunikacji ze znajomymi, pakiet biurowy, programy do rysowa-nia i składania tekstów, odtwarzacze, organizery i róznorakie narzedzia.

KDE zbudowane jest w sposób monolityczny, tj. aplikacje nalezace do KDE współdzielamiedzy soba biblioteki. O ile dla uzytkowników KDE ma to pewne zalety, o tyle sprawiaproblemy uzytkownikom innych srodowisk, którzy chca skorzystac z jakiejs aplikacji nalezacejdo stajni KDE — instalacja chocby najmniejszego programu bedzie skutkowała instalacja,jako zaleznosci, duzej czesci srodowiska, a pózniej podczas uruchamiania — uruchomieniasrodowiska w tle.

KDE 3.x wykorzystuje do tworzenia interfejsu graficznego biblioteke Qt3.

Ta seria srodowiska dostepna jest w stabilnym wydaniu Debiana.

Zobacz równiez:

• http://www.kde.org/

• http://www.kde.org.pl/

• http://forum.kde.org.pl/

• http://pl.wikipedia.org/wiki/KDE

• http://en.wikipedia.org/wiki/KDE

• http://www.kde-look.org/

• ‘KDE 4.x’ na nastepnej stronie

Minimalna instalacja KDE 3.x

Aby zainstalowac KDE 3.x w wersji podstawowej wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install kde-core kde-i18n-pl kdm

lub

apt-get install kde-core kde-i18n-pl kdm

W rezultacie zainstalowane zostana podstawowe elementy KDE, polska wersja jezykowa orazmenedzer logowania. Konieczne bedzie pobranie ok. 80 MB danych, które po rozpakowaniuzajma ok. 210 MB przestrzeni dyskowej.

Jest to zalecana metoda instalacji srodowiska KDE.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 36

Pełna instalacja KDE 3.x

Jesli ktos woli zainstalowac wieksza ilosc programów, moze zainstalowac od razu pełnyzestaw srodowiska. W tym celu wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install kde kde-i18n-pl kdm

lub

apt-get install kde kde-i18n-pl kdm

W efekcie zainstalowane zostana wszystkie oficjalne elementy srodowiska KDE, polska wersjajezykowa oraz menedzer logowania. Konieczne bedzie pobranie ok. 300 MB danych, które porozpakowaniu zajma ok. 790 MB przestrzeni dyskowej.

5.2.2 KDE 4.x

KDE 4.x to nowsza seria tego srodowiska graficznego. Chociaz nie wszystkie aplikacjewczesniejszej serii KDE zostały przeportowane lub nie osiagneły jeszcze pełnej funkcjonal-nosci (aczkolwiek wiekszosc jest juz dostepna), deweloperzy srodowiska zdecydowali, ze jestto obecnie „obowiazujace” wydanie.

Interfejs graficzny KDE 4.x został przepisany w oparciu o biblioteke Qt4.

Ta seria srodowiska dostepna jest w niestabilnej i testowej gałezi Debiana.

Zobacz równiez:

• http://www.kde.org/

• http://www.kde.org.pl/

• http://forum.kde.org.pl/

• http://pl.wikipedia.org/wiki/KDE

• http://en.wikipedia.org/wiki/KDE

• http://www.kde-look.org/

• ‘KDE 3.x’ na stronie 34

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 37

Minimalna instalacja KDE 4.x

Jesli ktos chce zainstalowac tylko podstawowy zestaw KDE 4.x wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install kde-minimal kde-l10n-pl kdm

lub

apt-get install kde-minimal kde-l10n-pl kdm

W rezultacie zainstalowane zostana podstawowe elementy srodowiska KDE, polska wersjajezykowe oraz menedzer logowania. Konieczne bedzie pobranie ok. X MB danych, które porozpakowaniu zajma ok. Y MB przestrzeni dyskowej.

Standardowa instalacja KDE 4.x

Aby zainstalowac standardowy zestaw KDE 4.x wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install kde-standard kde-l10n-pl kdm

lub

apt-get install kde-standard kde-l10n-pl kdm

W rezultacie zainstalowane zostana standardowe elementy srodowiska KDE, polska wersjajezykowe oraz menedzer logowania. Konieczne bedzie pobranie ok. X MB danych, które porozpakowaniu zajma ok. Y MB przestrzeni dyskowej.

Jest to zalecana metoda instalacji srodowiska KDE w wersji 4.x.

Pełna instalacja KDE 4.x

Jesli ktos woli zainstalowac wieksza ilosc programów, moze zainstalowac od razu pełnyzestaw srodowiska. W tym celu wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install kde-full kde-l10n-pl kdm

lub

apt-get install kde-full kde-l10n-pl kdm

W rezultacie zainstalowane zostana wszystkie oficjalne elementy srodowiska KDE, polskawersja jezykowe oraz menedzer logowania. Konieczne bedzie pobranie ok. X MB danych,które po rozpakowaniu zajma ok. Y MB przestrzeni dyskowej.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 38

5.2.3 GNOME

GNOME jest drugim kompleksowym srodowiskiem graficznym, równiez dla niego dostepnesa wszelkie aplikacje, które sa uzywane na przecietnym systemie biurkowym — przegladarki,odtwarzacze, pakiety biurowe, itd.

W odróznieniu od KDE, GNOME zbudowany jest bardziej modułowo. Dzieki temu instalacja iuzywanie aplikacji nalezacych do GNOME w innym srodowisku jest stosunkowo bezbolesne.

GNOME do tworzenia interfejsów graficznych wykorzystuje biblioteke GTK+.

Zobacz równiez:

• http://www.gnome.org/

• http://gnome.jakilinux.org/

• http://pl.wikipedia.org/wiki/GNOME

• http://en.wikipedia.org/wiki/GNOME

• http://www.gnome-look.org/

• http://art.gnome.org/

Minimalna instalacja GNOME

Aby zainstalowac minimalny zestaw programów GNOME wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install gnome-core gdm

lub

apt-get install gnome-core gdm

W rezultacie zainstalowane zostana podstawowe elementy srodowiska GNOME i menedzerlogowania. Konieczne bedzie pobranie ok. 100 MB danych, po rozpakowaniu zajete zostanieok. 340 MB przestrzeni dyskowej.

Jest to zalecana metoda instalacji srodowiska GNOME.

Pełna instalacja GNOME

Jesli ktos woli zainstalowac wieksza ilosc programów, moze zainstalowac od razu pełnyzestaw srodowiska. W tym celu wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install gnome gdm

W rezultacie zainstalowane srodowisko z dodatkowymi komponentami. Konieczne bedzie po-branie ok. 350 MB danych, po rozpakowaniu zajete zostanie ok. 920 MB przestrzeni dyskowej.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 39

5.2.4 Xfce

Xfce w załozeniach jego twórców miał byc lekkim srodowiskiem graficznym. Choc w obec-nych wersjach nieco tej lekkosci uleciało, nadal jest on lzejszy niz KDE czy GNOME. Dla tegosrodowiska powstało mniej dedykowanych programów, jednak bez problemu da sie na nimpracowac — w razie czego mozna sie posiłkowac aplikacjami powstałymi niezaleznie — np.luke w postaci braku dedykowanej przegladarki smiało wypełnia popularny Firefox, pakietubiurowego — OpenOffice, itd.

Podobnie jak GNOME, Xfce zbudowany jest w sposób modularny. Ponadto srodowiskowebiblioteki sa duzo mniejsze, wiec uzywanie programów z Xfce w innych srodowiskach jestniemalze bezbolesne.

Xfce do tworzenia interfejsów graficznych wykorzystuje biblioteke GTK+.

Zobacz równiez:

• http://www.xfce.org/

• http://xfce.jakilinux.org/

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Xfce

• http://en.wikipedia.org/wiki/Xfce

• http://www.xfce-look.org/

Minimalna instalacja Xfce

Aby zainstalowac minimalny zestaw programów Xfce, wystarczy wykonac polecenie:

aptitude -R install xfce4 slim

lub

apt-get install xfce4 slim

W rezultacie zainstalowane zostana podstawowe elementy srodowiska Xfce oraz menedzerlogowania Slim (alternatywnie mozna zainstalowac qingy, XDM lub GDM). Konieczne bedziepobranie ok. 30 MB danych, po rozpakowaniu zajete zostanie ok. 82 MB przestrzeni dyskowej.

Wiecej programów opisałem w czesci ‘Aplikacje dla srodowiska Xfce’ na stronie 45.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 40

Pełna instalacja Xfce

Jesli ktos woli zainstalowac od razu wieksza ilosc programów, moze to zrobic za pomocapolecenia:

aptitude -R install xfce4 xfce4-goodies slim

lub

apt-get install xfce4 xfce4-goodies slim

W rezultacie, oprócz podstawowych elementów srodowiska, zainstalowane zostanadedykowany dla Xfce terminal, mikser dzwieku, tematy menedzera okien, konfiguratordrukarek i aplikacji do graficznych powiadomien o zdarzeniach. Dodatkowo menedzer lo-gowania Slim (alternatywnie mozna zainstalowac qingy, XDM lub GDM). Konieczne bedziepobranie ok. 36 MB danych, po rozpakowaniu zajete zostanie ok. 117 MB przestrzenidyskowej.

5.2.5 LXDE

LXDE jest dosc młodym projektem. Jego twórcy postawili sobie za cel stworzenie bardzolekkiego srodowiska graficznego, które nie bedzie uzywało zadnych srodowiskowych bib-liotek. LXDE oprócz własnych aplikacji, uzywa pewnych programów powstałych nieza-leznie, na długo zanim to srodowisko powstało — np. role menedzera okien pełni Openbox,menedzera plików — PCManFM, przegladarki obrazów — gpicview. Bez problemu mozna teaplikacje wymieniac na inne — np. Fluxbox zamiast Openboksa, Rox-filer zamiast PCManFM,geeqie zamiast gpicview.

LXDE nie posiada zadnych srodowiskowych bibliotek, w zwiazku z czym uzywanie pro-gramów z LXDE w innych srodowiskach jest całkowicie bezbolesne.

LXDE do tworzenia interfejsów graficznych wykorzystuje biblioteke GTK+.

Zobacz równiez:

• http://www.lxde.org/

• http://pl.wikipedia.org/wiki/LXDE

• http://en.wikipedia.org/wiki/LXDE

• http://forum.lxde.org/

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 41

Minimalna instalacja LXDE

Aby zainstalowac minimalny zestaw programów LXDE, wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install lxde-core slim

lub

apt-get install lxde-core slim

W rezultacie zainstalowane zostana podstawowe elementy srodowiska oraz menedzer lo-gowania Slim (alternatywnie mozna zainstalowac qingy, XDM lub GDM, albo w ogóle zrezyg-nowac z menedzera logowania i logowac sie tekstowo). Konieczne bedzie pobranie ok. 22 MBdanych, po rozpakowaniu zajete zostanie ok. 56 MB przestrzeni dyskowej.

Pełna instalacja LXDE

Aby zainstalowac pełny zestaw aplikacji LXDE, wystarczy wydac polecenie:

aptitude -R install lxde slim

lub

apt-get install lxde slim

W rezultacie zainstalowane zostana oficjalne elementy srodowiska oraz menedzer logowaniaSlim (alternatywnie mozna zainstalowac qingy, XDM lub GDM, albo w ogóle zrezygnowac zmenedzera logowania i logowac sie tekstowo). Konieczne bedzie pobranie ok. 24 MB danych,po rozpakowaniu zajete zostanie ok. 62 MB przestrzeni dyskowej.

Jest to zalecana metoda instalacji LXDE.

5.2.6 Lekkie menedzery okien i proste srodowiska graficzne

Niektóre osoby — czesciej bardziej doswiadczone, choc i zdarzaja sie zupełnie nowicjusze wsystemach Uniksowych — buduja swoje srodowiska pracy w oparciu o lekki menedzer ok-ien lub proste srodowisko graficzne3. Zazwyczaj nie posiadaja one własnych dedykowanych

3Wiekszosc osób stosuje tylko okreslenie „(lekkie) menedzery okien”, podział na menedzery okien i prostesrodowiska graficzne jest lansowana przeze mnie teoria, wg której „podmioty słuzace do graficznej wizualizacjisrodowiska pracy” dziela sie na:

• (rozbudowane) srodowiska graficzne — kompleksowe zestawy, w kwestii srodowisk graficznych zgadzam

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 42

programów (lub maja ich niewiele), uzytkownik sam dobiera uzywane aplikacje wg własnychpreferencji.

W niniejszym dokumencie bede opisywał instalacje — a pózniej konfiguracje i uzytkowanie —na przykładzie Fluxboksa, który jest chyba najpopularniejszy, przynajmniej wsród uzytkown-ików Debiana (sam korzystam z Fluxboksa). Inne popularne to m.in.:

• Openbox, dostepny w pakiecie openbox

• IceWM, dostepny w pakietach icewm (pełna wersja) lub icewm-lite (wersja bez ob-sługi paska zadan i wygładzania czcionek)

• WindowMaker, dostepny w pakiecie wmaker

• FVWM, dostepny w pakietach fvwm (standardowa wersja) lub fvwm-crystal (wersjaskonfigurowana w stylu Crystal)

• Awesome, dostepny w pakiecie awesome

• Ion, dostepny w pakietach ion3 (aktualna wersja) lub ion2 (starsza wersja)

• wmii, dostepny w pakietach wmii (aktualna wersja) lub wmii2 (starsza wersja)

• dwm, dostepny w pakiecie dwm

• Enlightenment, dostepny w pakiecie e16 (starsza, aktualnie stabilna wersja) lub e17(nowa, rozwojowa wersja; tylko w repozytorium Experimental)

Zobacz równiez:

• Fluxbox:

– http://www.fluxbox.org

– http://www.fluxbox-wiki.org

– http://www.fluxboxpl.org

– http://forum.fluxboxpl.org

• Openbox:

– http://www.icculus.org/openbox/

sie z dwubiegunowym podziałem, czasami dla podkreslenia róznicy miedzy nimi a prostymi srodowiskami,dodaje okreslenie „rozbudowane”

• menedzery okien — umozliwiajace praktycznie tylko zarzadzanie oknami, opcjonalnie moga miec jedna lubdwie dodatkowe funkcjonalnosci

• proste srodowiska graficzne — oprócz zwykłego zarzadzania oknami, oferuja kilka funkcjonalnosci ty-powych dla srodowisk graficznych, np. menu programów, pasek zadan, tacka systemowa, skróty klaw-iszowe i inne; przykładowe proste srodowiska graficzne: Fluxbox, IceWM, WindowMaker

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 43

Minimalna instalacja

Jak wspomniałem — w przypadku lekkich menedzerów okien oraz prostych srodowiskgraficznych, uzytkownik sam dobiera uzywane aplikacje. Do zestawu minimum zaliczam:

• sam menedzer okien lub proste srodowisko graficzne — najpopularniejsze wymieniłemw poprzedniej czesci

• terminal — najpopularniejsze to: xterm, Rxvt-unicode (urxvt) i roxterm

• menedzer plików — do najpopularniejszych lekkich menedzerów plików naleza:pcmanfm, rox-filer, mc (Midnight Commander), bsc, tuxcmd i bsc; pierwsze dwato tzw. jednopanelowe menedzery, kolejne — dwupanelowe (okno podzielone jest nadwie czesci, w których moga byc otwarte dwa rózne katalogi)

• pasek zadan (nazywany równiez panelem) — niektóre proste srodowiska graficzne(np. Fluxbox) posiadaja wbudowany pasek zadan i nie trzeba instalowac dodatkowego(choc zazwyczaj mozna to zrobic), do najpopularniejszych naleza: pypanel, fbpanel,lxpanel, perlpanel

I tak, przykładowe polecenie, za pomoca którego zainstalujemy lekki menedzer okien lubproste srodowisko graficzne, wyglada nastepujaco:

aptitude -R install fluxbox rxvt-unicode pcmanfm

lub

apt-get install fluxbox rxvt-unicode pcmanfm

Mozna oczywiscie wybrac inne pakiety, np. zamiast Fluxboksa zainstalowac Openboksa, za-miast Rxvt-unicode — roxterma, itd. W przypadku niektórych lekkich menedzerów okien (np.Openboksa) nalezy zainstalowac równiez wybrany pasek zadan.

Wiecej programów opisałem w czesci ‘Aplikacje dla lekkiego srodowiska graficznego’ nastronie 46.

Rozdział 5. Srodowisko graficzne 44

45

Rozdział 6

Instalacja podstawowegooprogramowania

Instalacja podstawowego oprogramowania

6.1 Niezaleznie od uzywanego srodowiska graficznego

Programy przydatne niezaleznie od srodowiska graficznego

6.2 Aplikacje dla srodowiska KDE

Programy przydatne w KDE

6.3 Aplikacje dla srodowiska GNOME

Programy przydatne w GNOME

6.4 Aplikacje dla srodowiska Xfce

Programy przydatne w Xfce

6.5 Aplikacje dla srodowiska LXDE

Programy przydatne w LXDE

Rozdział 6. Instalacja podstawowego oprogramowania 46

6.6 Aplikacje dla lekkiego srodowiska graficznego

Programy przydatne w lekkich srodowiskach graficznych

47

Rozdział 7

Podstawowa konfiguracja Debiana

7.1 Repozytoria

Informacje o repozytoriach

7.1.1 Lista repozytoriów dla stable

Podstawowe i oficjalne

7.1.2 Lista repozytoriów dla testing

Podstawowe i oficjalne

7.1.3 Lista repozytoriów dla unstable

Podstawowe i oficjalne

Experimental

Repozytorium experimental

Incoming

O incoming

7.1.4 Podpisy cyfrowe repozytoriów (GPG)

O podpisach, pobieranie i dodawanie kluczy, skrypt

Rozdział 7. Podstawowa konfiguracja Debiana 48

7.2 Zarzadzanie pakietami

Programy słuzace do zarzadzania pakietami w Debianie, podpisy cyfrowe repozytoriów

7.2.1 aptitude

O aptitude, zalecany

7.2.2 apt-get i apt-cache

Słów kilka o tym duecie

synaptic

O synapticu

adept-manager

O adepcie

aptsh

O aptsh

wajig

O wajig

7.2.3 apt-file

O apt-file

7.2.4 dpkg

O dpkg

7.2.5 tasksel

O taskselu

Rozdział 7. Podstawowa konfiguracja Debiana 49

7.2.6 debconf

O debconfie, priorytety

7.3 Zarzadzanie uzytkownikami

Cos niecos o kontach, grupach, prawach, etc.

7.4 Montowanie systemów plików, fstab

Krótko i fstabie

7.5 Skrypty startowe

O skryptach startowych słów kilka

7.5.1 sysvconfig

O sysvconfig

7.5.2 rcconf

O rcconf

7.5.3 filerc

O alternatywnym modelu skrytpów startowych

7.6 System alternatyw

O systemie alternatyw Debiana

7.6.1 galternatives

O galternatives

Rozdział 7. Podstawowa konfiguracja Debiana 50

7.7 Antywirus

O “koniecznosci” instalacji antywirusa

7.8 Firewall

Iptables i spółka

7.9 Cron

O cronie i implementacjach.

51

Dodatek A

Pomoce

A.1 Oficjalna dokumentacja

Linki do dokumentacji

A.2 Pomoc systemowa

Pomoce dostepne w samym systemie

A.2.1 Wbudowana pomoc

Flagi -h, --help, rzadziej — choc tez sie zdarzaja — -help, -?

A.2.2 man i info

man i info

A.2.3 apropos

apropos

A.2.4 whatis

whatis

Rozdział A. Pomoce 52

A.2.5 Dokumentacja systemowa

Dokumentacja w /usr/share/doc/.

A.3 Strony o Debianie

A.3.1 Pomoce

• Oficjalna strona Debiana: http://www.debian.org/

• Oficjalna dokumentacja Debiana: http://www.debian.org/doc/

• Artykuły i FAQ Debian Users Gang: http://dug.net.pl/

• Forum Debian Users Gang, najstarsze polskie forum Debiana: http://forum.dug.net.pl/

• Debian.Linux.pl, nieco młodsze polskie forum: http://debian.linux.pl/

• Polskie wiki: http://www.debianusers.pl/

• (Pół)oficjalne forum Debiana: http://forums.debian.net/

• Oficjalne wiki Debiana: http://wiki.debian.org/

• Anglojezyczny zbiór artykułów: http://www.debian-administration.org/

• Debian krok po kroku, poradnik Kaki: http://kaka.ovh.org/poradnik-debiana/

A.3.2 Usługi i ciekawostki:

• Pakiety w Debianie: http://packages.debian.org/

• Opisy ciekawych programów: http://debaday.debian.net/

• Zrzuty ekranu: http://screenshots.debian.net/

• Informacje o sprzecie: http://kmuto.jp/debian/hcl/

• Zbiór blogów deweloperów Debiana: http://planet.debian.org/

53

Dodatek B

Konfiguracja połaczenia z Neostrada iNet24

Opis konfiguracji Neostrady i podobnych

Rozdział B. Konfiguracja połaczenia z Neostrada i Net24 54

55

Dodatek C

Systemy Live

Krótko o live’ach. Pierwotnie LiveCD, ale tez DVD, Pendrive’y, a nawet dyskietki 3,5“

C.1 grml

O grml

C.2 Knoppix

O Knoppiksie

C.3 SysRescueCD

O SysRescueCD

C.4 DamnSmallLinux

O DSL

C.5 Slax

O Slaksie

Rozdział C. Systemy Live 56

C.6 Hag

O Wiedzmie, a co! Jak reklamowac, to reklamowac ;)