INNOWACJA PEDAGOGICZNA ,,EKSPERYMENTOWANIE … · te inteligencje, które są mniej wykształcone....

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

,,EKSPERYMENTOWANIE PRZEZ WZAJEMNE NAUCZANIE”

Opracowały:

Dorota Szewczyk-Bąkowska

Ilona Osińska

Eliza Bukowska

KONIN 2016

2

SPIS TREŚCI

WSTĘP………………………………………………………………………………………...3

INSPIRACJA DO OPRACOWANIA I WDROŻENIA INNOWACJI………………...…5

OPIS INNOWACJI………………………………………………………………………...…5

CELE I ZADANIA INNOWACJI…………………………………………………………...7

OPIS SPOSOBU REALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA I ZADAŃ USTALONYCH

PODSTAWY PROGRAMOWEJ……………………………………………………………8

WARUNKI REALIZACJI INNOWACJI………………………………………………......9

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – FORMY I METODY PRACY………………...9

ZAKRES TREŚCI INNOWACYJNYCH………………………………………...……….10

PRZEWIDYWANE EFEKTY PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ………………………14

EWALUACJA……………………………………………………………………………….15

PRZYKŁADY SCENARIUSZY ZAJĘĆ I KART PRACY……………………………...17

BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………….57

3

WSTĘP

Polska szkoła zmieniła się. Nauczyciele muszą zmieniać metody i form pracy, aby

lekcje były atrakcyjne dla uczniów. Szkoła powinna kształcić osiem kluczowych kompetencji

w procesie uczenia. Obejmują one: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie

się w językach obcych, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-

techniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne

i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość oraz świadomość i ekspresję kulturową.

Wymuszają to na niej dwa ważne dokumenty: „Podstawa programowa kształcenia ogólnego”

(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r.) oraz zalecenia

Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji

kluczowych.

Społeczeństwo Europy odczuwa braki w umiejętnościach w dziedzinie matematyki, nauk

ścisłych i przyrodniczych oraz technologii. Zgodnie z raportem Eurydice Developing Key

Competences at School in Europe: Challenges and Opportunities for Policy włączenie

kompetencji do szkół wymaga od nich przede wszystkim zmiany sposobu nauczania, a także

ustanowienia powszechnie uznawanych efektów uczenia się oraz odpowiednich metod oceny.

Liczba absolwentów w dziedzinie matematyki, nauk ścisłych i przyrodniczych oraz

technologii w ostatnim dziesięcioleciu wzrosła, ale w Europie nadal odczuwa się ich brak.

Biorąc pod uwagę liczbę absolwentów innych kierunków, to nadal jest to o wiele za mało,

szczególnie uwzględniając, że braki w umiejętnościach w dziedzinie MST są postrzegane

jako zagrożenie dla współczesnej, opartej na technologii i nauce, gospodarki. Dlatego dla

krajów europejskich priorytetem jest zwiększanie liczby absolwentów w dziedzinach MST.

Już w szkole podstawowej powinniśmy podejmować działania, które zachęcą uczniów do

wyboru kierunków dalszego kształcenia związanych z MST.

Zwiększając kreatywność na wszystkich poziomach kształcenia i traktując ją jako cel

strategiczny długoterminowy jesteśmy w stanie rozwijać społeczeństwo i kraj. Obecnie

przemiany społeczne i gospodarcze zachodzą w tak szybkim tempie, że trudno za nimi

nadążyć. To co jest nowością dzisiaj, jutro przejdzie do przysłowiowego lamusa. Wiedza

i umiejętności, które posiadamy tu i teraz, niedługo nie będą aktualne. Stąd tak ważne jest

wykształcenie w sobie umiejętności uczenia się przez całe życie, aby umieć dostosować się

do zmieniających się potrzeb rynku pracy. Podstawą rozwoju osobistego, zawodowego

i samorealizacji każdej jednostki jest wiedza. Zdobywamy ją i wykorzystujemy od dziecka.

Jest ona podstawą rozwoju cywilizacji, której kształt zależy od dobrze wykształconego

obywatela. Inwestowanie w edukację to najlepsza lokata, to sukces gospodarczy i społeczny.

Otaczający nas świat, jego piękno, mądrość przyrody poznajemy dzięki nauce fizyki

i chemii. To dziedziny wiedzy wszechobecne i dynamicznie rozwijające się. Specjaliści

w tym zakresie są wysoko cenieni i z łatwością mogą znaleźć pracę w wielu gałęziach

gospodarki - od szkolnictwa i nauki po przemysł i administrację. Żyjemy we wspólnej

Europie, dlatego tak ważne są kompetencje językowe, porozumiewanie się w języku obcym,

4

które umożliwi nam nie tylko podróżowanie, ale i możliwości kształcenia, a później podjęcia

pracy.

Dzisiaj musimy wyposażyć młodego człowieka nie tylko w fachową wiedzę, ale także

w umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji, kreatywność, pewność siebie,

pomysłowość, a także umiejętność pracy w zespole, organizowania sobie pracy i czasu

wolnego. Stąd duży nacisk należy położyć na to, aby przedmiotów przyrodniczych uczyć

przez doświadczanie, prowadzenie samodzielnych obserwacji, wyciąganie wniosków na ich

podstawie, należy również uczyć krytycznej analizy wyniku.

Projekt innowacji pedagogicznej jest propozycją przygotowania dzieci klasy drugiej-

trzeciej szkoły podstawowej do samodzielnego obserwowania przyrody, prowadzenia

prostych i bezpiecznych eksperymentów, poszanowania środowiska przyrodniczego, dbałości

o własne zdrowie i bezpieczeństwo oraz rozwijanie zainteresowań światem przyrodniczym.

Ma on na celu kształtowanie postaw badawczych, wyposażenie dzieci w wiedzę

i umiejętności pozwalające zrozumieć zachodzące procesy w jego otoczeniu, a także

zapoznanie z metodami i formami pracy badawczej. Sześcioro uczniów klasy drugiej-trzeciej

gimnazjum poszerzy dzięki udziałowi w innowacji w/w umiejętności. Ponad to wszyscy

biorący udział w innowacji będą rozwijać swoje umiejętności porozumiewania się w języku

obcym, w szczególności poznają słownictwo związane z eksperymentowaniem

i przedmiotami przyrodniczymi. Uświadomimy uczniom, że nauka języka obcego to ciągłe

poszukiwanie sposobów wymiany myśli w procesie komunikowania się. Uzyskają oni

wiedzę i umiejętności w celu porozumienia się ze społecznościami innych narodów.

Uczniowie klasy drugiej –trzeciej szkoły podstawowej samodzielnie, w parach lub małych

grupach będą prowadzić swoje ,,prace badawcze” pod kierunkiem swoich starszych

koleżanek i kolegów z gimnazjum. Podczas realizacji innowacji szczególny nacisk będzie

położony na kształtowanie umiejętności właściwych postaw w zakresie dbałości o zdrowie

i ochronę środowiska przyrodniczego. Starsi koledzy uświadomią dzieciom, że to nie chemia

truje nasze organizmy i środowisko, ale nieodpowiedzialne wybory i nieodpowiedzialna,

czasami rabunkowa działalność człowieka. Uświadomią również dzieciom, że na ich oczach

odbywa się rozwój nauki i techniki. Postaramy się, aby dzieci i młodzież uświadomiły sobie,

że od tego, co umieją, jaką wiedzą i jakimi umiejętnościami dysponują, jak potrafią radzić

sobie we współczesnym świecie, zależy ich przyszłość.

Każdy uczeń jest zdolny w specyficzny dla niego sposób. Z obserwacji wynika, że

każde dziecko, tak naprawdę każdy z nas, uczy się inaczej. Dlatego postaramy się urozmaicić

zajęcia uwzględniając predyspozycje i preferencje uczniów wynikające z profilu inteligencji.

Niezbędne jest więc uwzględnienie indywidualnego potencjału każdego dziecka

i ukierunkowanie go tak, aby rozwinął zdolności wrodzone, ale również poprzez nie rozwinął

te inteligencje, które są mniej wykształcone. Pozwoli to wykształcić u uczniów wszystkie

kompetencje kluczowe, wyróżnione i zdefiniowane przez Międzynarodową Komisję do

Spraw Edukacji. Proponujemy więc prowadzenie lekcji w różnorodny sposób, zarówno co do

metod, jak i form pracy.

Grupa dzieci i młodzieży, do których skierowana jest innowacja ma duży potencjał

intelektualny. Dzieci samodzielnie formułują pytania i poszukują na nie odpowiedzi,

a właśnie umiejętność formułowania pytań i szukanie odpowiedzi na nie prowadziła do

przełomu w nauce. Młodzież, która będzie uczestniczyć w innowacji interesuje się

przedmiotami przyrodniczymi, nowymi technologiami, lubi eksperymentować, uczyć się

języków obcych. Poprzez proponowane zajęcia pozalekcyjne chcemy rozwijać bardzo ważne

dziś umiejętności takie jak: kreatywność, umiejętność współpracy, myślenie twórcze,

komunikatywność. Rozbudzenie i rozwijanie w dzieciach i młodzieży aktywności badawczej

sprawi, że staną się odpowiedzialnymi obywatelami świata, integralną częścią przyrody.

5

INSPIRACJA DO OPRACOWANIA I WDROŻENIA INNOWACJI

Inspiracją i bazą do napisania innowacji była obserwacja dzieci, ich ciekawości

badawczej w czasie Dni Otwartych 2014 w Gimnazjum nr 4 im. Noblistów Polskich.

Widziałyśmy ogromne zaangażowanie dzieci w zabawę badawczą, ich wielką chęć

eksperymentowania. Uczniowie gimnazjum chcą natomiast rozwinąć swoje umiejętności,

poszerzyć wiadomości, dlatego wyrazili chęć udziału w projekcie, gdzie będą pełnić rolę

opiekunów, a równocześnie sami podejmą trud obserwowania i wnioskowania, tłumaczenia

tekstu z języka angielskiego na polski i odwrotnie.

Naszą innowację wspierają również rodzice. Dzięki ich wsparciu, przy niewielkich

nakładach finansowych, wykorzystaniu substancji używanych powszechnie w domu,

materiałów wtórnych, a także pomocy dydaktycznych naszej szkoły przeprowadzimy cykl

zajęć, w których dzieci i młodzież będą wykonywać samodzielnie eksperymenty fizyczne

i chemiczne, pomoce dydaktyczne, instrumenty, makiety. Wyposażymy je w zasób

wiadomości z tego zakresu, a ponadto wykształcimy system wartości, świadomości i kultury.

Chcemy by nauka zafascynowała dzieci i młodzież tak, jak fascynowała naszą

noblistkę Marię Skłodowską - Curie. Pragniemy, aby nasi uczniowie umieli podejmować

samodzielnie, decyzje, ponosili za nie odpowiedzialność, ukierunkowali swoje

zainteresowania, rozwijali pasję. Chcemy rozbudzić u uczestników innowacji ich naturalną

ciekawość świata, wykształcić postawę pracy badawczej i przedsiębiorczości tak, żeby

w przyszłości wybrali odpowiednią dla siebie szkołę, studia i bez problemu weszli na

wymagający rynek pracy.

OPIS INNOWACJI

Projekt innowacji jest propozycją wzbogacającą ofertę dydaktyczno-wychowawczą

szkoły. Będą to 45-minutowe zajęcia pozalekcyjne, które odbywać się będą w każdym

tygodniu.

Poprzez proponowane zajęcia chcemy rozwijać bardzo ważne dziś umiejętności takie jak:

kreatywność, umiejętność współpracy, myślenie twórcze, komunikatywność, porozumiewanie

się w języku obcym. Wspierając ciekawość, aktywność i samodzielność zapewnimy naszym

dzieciom i młodzieży lepsze szanse edukacyjne. Będziemy kształcić te wiadomości

i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej. Przekażemy wiedzę w sposób przystępny

dla danej grupy wiekowej, czyli dla uczniów szkoły podstawowej w formie zabawy,

a gimnazjalistom stosownie do ich potrzeb i zainteresowań. Zrealizujemy cykl zajęć

pozalekcyjnych, które rozwiną kreatywność dzieci i młodzieży, wesprzemy ich w odkrywaniu

pasji, odkryjemy ciekawy świat nauk ścisłych przez doświadczenie. Samodzielnie wykonane

eksperymenty fizyczne i chemiczne, pomoce dydaktyczne, instrumenty, makiety pozwolą

dzieciom i ich starszym koleżankom i kolegom lepiej zrozumieć otaczający świat.

Samodzielne tłumaczenie słownictwa związanego z naukami przyrodniczymi podniesie

kompetencje porozumiewania się w obcych językach, gdzie wymagana jest znajomość

słownictwa i gramatyki funkcjonalnej oraz świadomość głównych typów interakcji słownej

i rejestrów języka. Język angielski jest w projekcie środkiem, służącym do nauczania

przedmiotów przyrodniczych.

Dzieci, począwszy od klasy trzeciej szkoły podstawowej, tracą dziecięcą pasję

odkrywania świata, zadawania pytań, spada motywacja do nauki. To wtedy po raz pierwszy

mówią, że szkoła jest nudna, nie widzą celu uczenia się. Często sami eliminujemy

6

kreatywność, bo skupiamy się na realizacji Podstawy Programowej, przygotowaniu do

egzaminów zewnętrznych, narzucamy schemat rozwiązania zadań. Jako nauczyciele jesteśmy

zobowiązani prowadzić działania, które ukierunkują dzieci na rozwijanie zainteresowania

naukami matematyczno-przyrodniczymi. Zgodnie z psychologią edukacji i procesem

kształtowania się kompetencji, to właśnie w najmłodszych klasach szkoły podstawowej

kształtują się zainteresowania edukacyjne. Nie należy koncentrować się na przekazywaniu

faktów, ale na rozwijaniu umiejętności logicznego myślenia i badawczego podejścia do

rozwiązywania problemów.

Prezentowany program innowacji proponuje nowatorskie podejście do edukacji,

do nauczania przedmiotów przyrodniczych dzieci w nauczaniu wczesnoszkolnym, a także

w gimnazjum. Zajęcia mają wprowadzić do procesu edukacji radość, a zdobywanie wiedzy

i kształtowanie umiejętności ma być przyjemnością, a nie koniecznym obowiązkiem.

W innowacji zdobywanie wiedzy łączymy z kształceniem umiejętności, a także

pobudzaniem ucznia do aktywności, samodzielnego, kreatywnego myślenia i rozwijaniem

postaw badawczych. Zakładamy prymat myślenia nad wiedzą. Myślenie jest niezbędnym

składnikiem wszystkich kluczowych kompetencji, pozwala kształcić i doskonalić

umiejętność selekcjonowania informacji, dostrzegania związków przyczynowo- skutkowych,

wykorzystywania nowoczesnych technik i narzędzi informacyjno- komunikacyjnych oraz

stosowania posiadanej wiedzy.

Dlaczego proponujemy dzieciom doświadczenia i eksperymenty, równocześnie

rozwijając kompetencje językowe?

Mamy nadzieję, że nasza propozycja zajęć pozalekcyjnych rozbudzi zainteresowania

zjawiskami fizycznymi, chemicznymi i przyrodniczymi, rozbudzi zamiłowanie do nauki

języków obcych. Wyposażymy dzieci i młodzież w wiedzę i umiejętności pozwalające im

zrozumieć zachodzące procesy. Zapoznamy z metodami i formami pracy badawczej.

Stworzymy sytuacje edukacyjne umożliwiające rozwijanie twórczej postawy. Będziemy

prowokować do samodzielnego podejmowania działań, prowadzenia obserwacji

i eksperymentów oraz wyciągania wniosków, do konwersacji. Poszerzymy zakres

zdobywanej wiedzy i postaramy się zaspokoić naturalną potrzebę poznawczą i językową

dzieci i młodzieży.

Rozbudzimy motywację do podejmowania i rozwiązywania innych, trudniejszych zadań.

Dzięki nabytemu doświadczeniu, rozwinięciu kompetencji kluczowych uczestnicy innowacji

poszerzą swoją wiedzę i wykorzystają ją w dalszej edukacji.

Realizując innowację jesteśmy otwarte na pomysły uczestników i będziemy podążać

za potrzebami zarówno grupy jak i indywidualnymi. Będziemy kształcić umiejętności

funkcjonowania w grupie, uczyć odpowiedzialności za powierzone zadanie, rozwijać

kreatywność ucznia.

Przedstawiony program innowacji zawiera 18 scenariuszy zajęć, które odbędą się

w czasie 36 spotkań pozalekcyjnych i karty pracy. Pierwsze zajęcia dotyczą zasad

bezpieczeństwa, które każdy uczeń musi poznać i zachować wykonując doświadczenia.

Uczniowie gimnazjum opowiedzą młodszym koleżankom i kolegom, czym zajmuje się

chemia i fizyka. Następnie wspólnie odkryją świat fizyki i chemii samodzielnie

eksperymentując. Gimnazjaliści przybliżą dzieciom postać naszej wybitnej rodaczki,

dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla. Uczestnicy innowacji wezmą udział w wycieczkach

edukacyjnych np. planujemy wycieczkę do Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy

w Toruniu.

W planowaniu rozwoju ucznia uwzględniłyśmy jego zdolności, naturalną ciekawość

świata i wrodzone predyspozycje, aby móc w nim rozwijać kreatywność, samodzielne

myślenie i umiejętność pracy w grupie. Dlatego też proponowane zajęcia są różnorodne

i ciekawe zarówno dla dzieci jak i młodzieży gimnazjalnej.

7

CELE I ZADANIA INNOWACJI

Cel ogólny:

Rozwijanie aktywności badawczej uczestników. Poznawanie otaczającej rzeczywistości,

wnikanie w głąb rzeczy i zjawisk poprzez bezpośredni kontakt i doświadczenie. Szukanie

odpowiedzi na postawione sobie pytania, dlaczego, po co, w jaki sposób, itd.

Stymulowanie kreatywności i rozwoju intelektualnego, rozwijanie umiejętności

porozumiewania się w języku angielskim.

Cele szczegółowe:

W zakresie umiejętności:

Rozwijanie umiejętności pracy w grupie.

Rozwijanie umiejętności stosowania eksperymentu jako narzędzia umożliwiającego

podnoszenie kompetencji kluczowych uczniów poprzez angażowanie ich

w przewidywanie efektów eksperymentów, dyskusję, samodzielne myślenie

i eksperymentalną weryfikację stawianych hipotez.

Kształcenie umiejętności wyznaczania sobie celów i planowania sposobów ich realizacji.

Kształcenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, ich selekcjonowanie

i przetwarzanie.

Kształtowanie umiejętności racjonalnego wykorzystania czasu oraz planowania działań.

Kształtowanie umiejętności płynnej wypowiedzi, prezentowania własnego zdania,

autoprezentacji oraz prezentacji pracy grupy.

Rozwijanie umiejętności językowych.

W zakresie wychowania:

Rozwijanie kreatywnej i badawczej postawy.

Kształtowanie poczucia własnej wartości.

Ukazanie ważności kształtowania postaw badawczych.

Rozwijanie pozytywnej motywacji do podejmowania działań i realizacji postawionych

sobie celów.

Wdrażanie umiejętności podejmowania decyzji oraz przewidywania ich konsekwencji.

Kształtowanie postawy odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

Wspieranie „nauki języków przez całe życie” i dbanie o jej jakość.

Zadania innowacji

1. Kształtowanie postaw badawczych.

2. Rozwijanie zainteresowań i zdolności.

3. Uświadomienie posiadanych predyspozycji i możliwości twórczych uczniów.

4. Zwiększenie atrakcyjności metod i form pracy wychowawczo – dydaktycznej.

5. Kształtowanie umiejętności porozumiewania się w języku angielskim

8

OPIS SPOSOBU REALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA I ZADAŃ USTALONYCH

PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Z dniem 30 stycznia 2009 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji

Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania

przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Nowy akt prawny

wydany na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 roku

o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) określający nową

podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego

w poszczególnych typach szkół został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2009 roku Nr 4,

poz. 17. Nowe rozporządzenie w sprawie podstawy programowej zastępuje dotychczas

obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002

roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia

ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458 z późn. zm.).

Zakres treści przewidzianych do realizacji w tej innowacji pedagogicznej jest zgodny

z wyżej cytowanym dokumentem. Nowa podstawa programowa kładzie nacisk na rozwijanie

kompetencji kluczowych, które traktujemy jako podstawę wszelkich działań. Są to

następujące kompetencje:

1. Porozumiewanie się w języku ojczystym.

2. Porozumiewanie się w językach obcych.

3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne.

4. Kompetencje informatyczne.

5. Umiejętność uczenia się.

6. Kompetencje społeczne i obywatelskie.

7. Inicjatywność i przedsiębiorczość.

8. Świadomość i ekspresja kulturalna.

Kompetencje kluczowe przekładają się na umiejętności podstawowe, które powinny

być rozwijane podczas każdych zajęć, na każdym etapie kształcenia. Są to:

czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania

tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju

osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa;

myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu

codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym;

myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym

do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków

opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno

w mowie, jak i w piśmie;

umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-

komunikacyjnymi;

umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;

umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się;

umiejętność pracy zespołowej.

Proponowana innowacja pozwoli w dużym zakresie na rozwijanie wszystkich umiejętności

podstawowych z naciskiem na umiejętności myślenia naukowego i pracę zespołową,

a także umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno

w mowie, jak i w piśmie.

9

WARUNKI REALIZACJI

Innowacja poszerza program dydaktyczno-wychowawczy szkoły, realizowana jest

w ramach zajęć pozalekcyjnych z art.42 ust.2 pkt2 ustawy KN. Zajęcia odbywają się raz

w tygodniu, w czwartki i trwają 45 minut. Innowacja realizuje nauczyciel wychowawca wraz

z nauczycielem fizyki i chemii i nauczycielem języka angielskiego Zespołu Szkół nr 1

w Koninie. Uczniowie mają do dyspozycji klasopracownię fizyczno-chemiczną, pomoce

dydaktyczne, które umożliwią realizacje innowacji. Będą mogli również korzystać

z komputerów z dostępem do Internetu, darmowych platform e-learingowych. Innowacja

przewiduje zorganizowanie wycieczek: na Wydział Chemii Zakładu Dydaktyki Uniwersytetu

im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, do Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy w Toruniu,

do Centrum Chemii w Małej Skali w Toruniu, do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony

Środowiska w Poznaniu, Delegatura w Koninie, do Miejskiego Zakładu Gospodarki

Odpadami w Koninie, do Zakładu Utylizacji Odpadów w Koninie, do Zespołu Elektrowni

Pątnów-Adamów-Konin SA. Dzięki wycieczkom do Poznania i Torunia umożliwimy

dzieciom bezpośredni kontakt z naukowcami, z obserwacją prac przez nich prowadzonych,

z szeroko rozumianym światem nauki i techniki.

Programem innowacyjnym objęci są uczniowie klasy drugiej szkoły podstawowej, których

rodzice wyrazili zgodę na udział w innowacji oraz sześcioro uczniów klasy drugiej

gimnazjum. W zajęciach będą brali udział uczniowie o zróżnicowanym poziomie

i predyspozycjach. W naszej innowacji uczeń jest nie tylko odbiorcą stosowanych przez nas

metod, ale poznaje również swoje możliwości, style uczenia, przez co świadomie zacznie

uczestniczyć w procesie uczenia. Ważnym aspektem innowacji jest też motywowanie do

pracy w zespole, kształtowanie postawy współdziałania zespołowego i wzajemnej

odpowiedzialności za wykonywane zadanie. Zależy nam na tworzeniu atmosfery

wzajemnej życzliwości między uczniami klasy drugiej szkoły podstawowej i klasy drugiej

gimnazjum.

Do działań uczniów i nauczycieli są aktywnie włączeni rodzice dzieci, którzy angażują

się do działań mających na celu wspieranie i pomoc przy realizacji większych projektów

(wycieczki).

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW – FORMY I METODY PRACY

Realizując niniejszy program przekazujemy uczniom nie tylko określoną wiedzę

merytoryczną, ale także przekazujemy ją w sposób atrakcyjny dla ucznia, dobierając metody

i formy pracy do potrzeb i oczekiwań uczniów. Z obserwacji widzimy, że każdy z nas uczy

się w inny sposób. Garden zidentyfikował osiem rodzajów inteligencji człowieka: inteligencja

lingwistyczna, logiczna, muzyczna, przestrzenna, kinestetyczna, interpersonalna,

intrapersonalna oraz naturalistyczna. Większość ludzi ma różne typy inteligencji. Rozmiar,

w jakim dana inteligencja się rozwinie u danej osoby, jest w dużym stopniu zależny od

edukacji oraz kultury, w której się ta osoba się wychowała.

Podczas realizacji programu będą przeważać metody aktywizujące, takie jak:

eksperyment uczniowski, burza mózgów, debata, dyskusja, projekt, gry dydaktyczne,

wywiad, mapa myślowa i inne. Warto zwrócić uwagę na to, że dyskusja, praca w małych

grupach, metaplan, zabawy i gry dydaktyczne sprzyjają wzajemnemu poznaniu się,

10

zaangażowaniu w pracę grupy, swobodnemu wypowiadaniu się, budowaniu bezpieczeństwa,

kreatywność.

Warto zauważyć, że stosując na zajęciach jedną z proponowanych metod, wpływamy

na rozwój jednocześnie kilku inteligencji ucznia, tym samym umożliwiając rozwój

inteligencji dominującej ucznia oraz przyczyniając się do ewolucji jego pozostałych

inteligencji.

Włączenie dzieci i młodzieży do udziału w procesie ich kształcenia wyzwala ich

aktywność, rozbudza i poszerza zainteresowania, rozwija zdolności, uczy trudnej sztuki

komunikowania się w grupie, kształtuje atmosferę wzajemnej współpracy

i odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności za młodsze koleżanki i kolegów. W swojej

innowacji chcemy kierować się słowami Konfucjusza ,,Usłyszałem i zapomniałem.

Zobaczyłem i zapamiętałem. Zrobiłem i zrozumiałem”.

Mamy nadzieję, że wspólnie rozwiniemy jeszcze bardziej możliwości intelektualne

dzieci i młodzieży, ich predyspozycje, naturalną ciekawość odkrywania świata, by jak

powiedział Kartezjusz ,,Nie wystarczy mieć sprawny umysł, trzeba go jeszcze dobrze

używać”.

Termin i miejsce realizacji innowacji.

luty 2016 r. - marzec 2017 r.,

Zespół Szkół nr 1 w Koninie, ul. L.Staffa 5, 62-505 Konin

Rodzaj innowacji.

Innowacja metodyczna.

Źródła finansowania innowacji:

Innowacja będzie finansowana z własnych środków placówki.

Dokumentacja:

1. Przebieg innowacji zostanie zapisany w e-dzienniku zajęć pozalekcyjnych.

2. Zebrane i opracowane materiały zostaną zapisane na nośnikach elektronicznych.

3. Na Radzie Pedagogicznej w marcu 2017 r. zostanie dokonana ocena realizacji założeń

innowacji.

ZAKRES TREŚCI INNOWACYJNYCH.

TEMAT ZAKRES TREŚCI

Czym zajmuje się fizyka

i chemia? Zasady

bezpieczeństwa w czasie

wykonywania

eksperymentów (1h)

Organizacja pracy. Zasady funkcjonowania grup. Zasady

bezpieczeństwa przy wykonywaniu eksperymentów.

Piktogramy. Znaczenie wiedzy chemicznej i fizycznej

w życiu codziennym.

Poznajemy słownictwo: bezpieczeństwo, eksperyment,

11

doświadczenie, fizyka, chemia (safety, experiment,

experience, physics, chemistry)

Badamy właściwości

fizyczne różnych

substancji (2h)

Podział substancji ze względu na stan skupienia na: stałe, ciekłe i gazowe. Fizyczne i chemiczne właściwości substancji. Rozszerzalność temperaturowa ciał. Poznajemy słownictwo: substancja, stan skupienia: stały, ciekły i gazowy, właściwości substancji, rozszerzalność temperaturowa ciał (substance, the state of matter: solid, liquid and gas, the material, temperature expansion of bodies)

Powietrze - mieszanina

gazów (3h)

Powietrze mieszanina jednorodna gazów. Skład powietrza.

Znaczenie tlenu dla organizmów. Otrzymywanie

i właściwości tlenu i tlenku węgla (IV). Obieg tlenu

i dwutlenku węgla w przyrodzie. Zastosowanie dwutlenku

węgla i tlenu.

Poznajemy słownictwo: powietrze, mieszanina jednorodna

gazów, skład powietrza, znaczenie tlenu dla organizmów,

otrzymywanie i właściwości tlenu i tlenku węgla (IV), obieg

tlenu i dwutlenku węgla w przyrodzie, zastosowanie

dwutlenku węgla i tlenu (air, intimate mixture of gases, air

composition, the importance of oxygen to the organisms

preparation and properties of oxygen and carbon monoxide (IV),

the circulation of oxygen and carbon dioxide in nature, the use of

carbon dioxide and oxygen)

Ciśnienie atmosferyczne

i hydrostatyczne (3h)

Atmosfera. Ciśnienie atmosferyczne. Ciśnienie

hydrostatyczne. Warunki pływania ciał. Praktyczne

wykorzystanie różnicy ciśnień. Naczynia połączone.

Poznajemy słownictwo: atmosfera, ciśnienie atmosferyczne,

ciśnienie hydrostatyczne, warunki pływania ciał,

wykorzystanie różnicy ciśnień, naczynia połączone.

(atmosphere, atmospheric pressure, hydrostatic pressure, the

conditions of floating bodies, the use of differential pressure,

connected vessels).

Czy można żyć bez wody?

(1h)

Obieg wody w przyrodzie. Właściwości wody. Woda w organizmach żywych. Znaczenie wody w gospodarce człowieka. Poznajemy słownictwo: obieg wody w przyrodzie, właściwości wody: bezbarwna, bez smaku, bez zapachu, parowanie, skraplanie, wrzenie, krzepnięcie; woda w organizmach żywych, znaczenie wody w gospodarce człowieka (water circulation, water properties: colorless, tasteless, odorless, evaporation, condensation, boiling, solidification; Water in living organisms, the importance of water in human economy).

Czy wszystkie substancje

można rozpuścić

w wodzie? (2h)

Woda jako rozpuszczalnik. Mieszaniny jednorodne i niejednorodne substancji. Zawiesiny i roztwory. Roztwory nasycone i nienasycone. Czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się ciał stałych i gazów w wodzie. Poznajemy słownictwo: woda, rozpuszczalnik, mieszaniny jednorodne i niejednorodne substancji, zawiesiny i roztwory, roztwory nasycone i nienasycone, czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się ciał stałych i gazów w wodzie: temperatura, mieszanie, rozdrobnienie substancji, ciśnienie (water, a solvent, a mixture of homogenous and heterogeneous substances, suspensions and solutions, saturated and unsaturated

12

solutions, factors affecting the rate of dissolution of solids and gases in the water temperature, mixing, grinding the substance, the pressure)

Dlaczego musimy dbać

o czystość powietrza

i wody? (2h)

Przyczyny zanieczyszczeń powietrza. Skutki zanieczyszczenia powietrza: smog, wzrost efektu cieplarnianego, dziura ozonowa i inne. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami. Badanie zjawiska efektu cieplarnianego. Badanie wpływu zanieczyszczeń powietrza na rozwój roślin. Powstawanie kwaśnych opadów. Skutki kwaśnych opadów dla środowiska Źródła zanieczyszczeń wód. Wpływ zanieczyszczeń wód na środowisko. Usuwanie zanieczyszczeń: oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody. Zapobieganie zanieczyszczeniom wód. Poznajemy słownictwo: zanieczyszczenia powietrza, skutki zanieczyszczenia powietrza: smog, efekt cieplarniany, dziura ozonowa, ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, badanie wpływu zanieczyszczeń powietrza na rozwój roślin, kwaśne opady, źródła zanieczyszczeń wód, usuwanie zanieczyszczeń: oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody(air pollution, the effects of air pollution: smog, greenhouse effect, ozone depletion, air protection against pollution, study of the effects of air pollutants on the growth of plants, acid rain, pollution of water sources, removing pollutants: wastewater treatment plants, water treatment plants)

Rodzaje i skutki

oddziaływań (2h)

Oddziaływania bezpośrednie. Oddziaływania na odległość:

grawitacyjne, elektrostatyczne, elektromagnetyczne,

magnetyczne. Skutki statyczne i dynamiczne oddziaływań.

Poznajemy słownictwo: oddziaływania bezpośrednie,

oddziaływania na odległość: oddziaływanie grawitacyjne,

oddziaływanie elektrostatyczne, oddziaływanie

elektromagnetyczne, oddziaływanie magnetyczne, skutki

statyczne i dynamiczne oddziaływań (direct, action at a

distance: the gravitational, electrostatic interaction,

electromagnetic interaction, magnetic interaction, the effects

of static and dynamic interactions)

Cząsteczkowa budowa

ciał (2h)

Zjawisko dyfuzji. Siły spójności, przylegania i napięcia powierzchniowego. Pojęcie atomu i cząsteczki. Poznajemy słownictwo: zjawisko dyfuzji, siły spójności, siły przylegania i siły napięcia powierzchniowego, atom i cząsteczka (diffusion phenomena, the forces of cohesion, adhesion and surface tension forces, atom and molecule).

Metale wokół nas (2h) Znaczenie metali w rozwoju cywilizacji. Właściwości wybranych metali i ich stopów. Zastosowanie metali i ich stopów. Przewodzenia ciepła i prądu elektrycznego przez metale. Praktyczne zastosowanie metali i ich stopów. Czynniki powodujące niszczenie metali. Korozja metali i sposoby jej zapobiegania. Poznajemy słownictwo: metal, rozwój cywilizacji, właściwości metali i stopów metali: połysk, przewodnictwo cieplne, przewodnictwo elektryczne, zastosowanie metali i ich stopów, zastosowanie metali i ich stopów, korozja metali i sposoby jej zapobiegania (metal, the development of civilization, the properties of metals and alloys: gloss, thermal conductivity, electrical conductivity, the use of metals and their alloys, corrosion of metals and methods of its prevention).

13

Cieplny przepływ energii

(1h)

Energia wewnętrzna. Sposoby przekazywania energii.

Izolatory i przewodniki ciepła. Konwekcja. Wykorzystanie

ciepła w gospodarce.

Poznajemy słownictwo: energia wewnętrzna. sposoby

przekazywania energii, izolatory i przewodniki ciepła,

konwekcja, wykorzystanie ciepła w gospodarce(internal

energy. ways of transmitting energy, heat conductors and

insulators, convection, heat utilization in the economy).

Jak powstają dźwięki?

(3h) Dźwięk-fala mechaniczna. Dźwięki o małej i dużej

częstotliwości. Wysokość i głośność dźwięku. Ultradźwięki

i infradźwięki. Mechanizm wytwarzania dźwięku

w instrumentach muzycznych.

Poznajemy słownictwo: dźwięk, fala mechaniczna, dźwięki

o małej i dużej częstotliwości, wysokość dźwięku, głośność

dźwięku, ultradźwięki, infradźwięki, mechanizm

wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych(sound

wave mechanical sounds of low and high frequency, pitch,

sound volume, ultrasound, infrasound, sound production

mechanism in musical instruments).

Dlaczego cytryna jest

kwaśna? (2h)

Wskaźniki kwasowo-zasadowe i ich rodzaje. Elektrolity

i nieelektrolity. Zmiany zabarwienia wskaźników

w roztworach kwasów i zasad. Kwasy i zasady w naszym

otoczeniu.

Poznajemy słownictwo: wskaźniki kwasowo-zasadowe:

oranż metylowy, fenoloftaleina, wywar zczerwonej kapusty,

lakmus, elektrolity i nieelektrolity, zmiany zabarwienia

wskaźników w roztworach kwasów i zasad, kwasy i zasady

w naszym otoczeniu (acid-base indicators: methyl orange,

phenolphthalein, a decoction of red cabbage, litmus,

electrolytes and non-electrolytes color change indicators in

solutions of acids and alkalis, acids and bases in our

environment).

Poznajemy cukry i ich

właściwości (2h)

Cukry proste: glukoza i fruktoza. Dwucukier-sacharoza.

Wielocukier-skrobia. Właściwości cukrów. Rozpuszczalność

cukrów w różnych rozpuszczalnikach. Proces fotosyntezy.

Znaczenie cukrów dla organizmu.

Poznajemy słownictwo: cukry proste: glukoza, fruktoza,

dwucukier-sacharoza, wielocukier-skrobia, właściwości

cukrów, fotosynteza, materiał zapasowy roślin (sugars:

glucose, fructose, disaccharide-sucrose-starch polysaccharide

properties of sugars, photosynthesis, reserve material of

plants).

Białka – podstawowy

składnik budulcowy

naszego organizmu (1h)

Występowanie i rola biologiczna białek. Normy spożycia białek Badanie właściwości fizycznych i chemicznych białek. Denaturacja białek. Wykrywanie białek w różnych pokarmach. Poznajemy słownictwo: białka roślinne, białka zwierzęce, peptydy, aminokwasy, występowanie i rola biologiczna białek, normy spożycia białek, badanie właściwości fizycznych i chemicznych białek, denaturacja białek (vegetable proteins, animal proteins, peptides, amino acids,

14

occurrence and biological role of proteins, the standard amount of proteins, examination of physical and chemical properties of proteins, protein denaturation

Dlaczego powinniśmy

ograniczyć spożycie

tłuszczów pochodzenia

zwierzęcego? (2h)

Podział tłuszczów ze względu na pochodzenie i na stan skupienia. Właściwości fizyczne i chemiczne tłuszczów. Rola tłuszczów w odżywianiu. Witaminy rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Poznajemy słownictwo: tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, tłuszcze pochodzenia roślinnego, tłuszcze stałe, tłuszcze płynne, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach ( animal fats, vegetable fats, solid fats, liquid fats, unsaturated fatty acids, water soluble vitamins and fats).

Jak powstaje tęcza i inne

zjawiska optyczne? (3h)

Źródła światła. Zwierciadła płaskie i kuliste. Soczewki.

Obrazy otrzymywane za pomocą zwierciadeł i soczewek.

Zjawisko załamania i rozszczepienia światła. Wady wzroku.

Krótkowzroczność i dalekowzroczność. Budowa i zasada

działania: lornetki, peryskopu, aparatu fotograficznego,

rzutnika, kalejdoskopu itp.

Poznajemy słownictwo: źródła światła, zwierciadło płaskie,

zwierciadło kuliste, soczewki, zjawisko załamania światła,

zjawisko rozszczepienia światła, wady wzroku,

krótkowzroczność, dalekowzroczność, budowa i zasada

działania: lornetki, peryskopu, aparatu fotograficznego,

rzutnika, kalejdoskopu (light sources, flat mirror, mirror

spherical lenses, the phenomenon of refraction, the

phenomenon of splitting of light, visual impairment, myopia,

hyperopia, construction and operation: binoculars, periscope,

camera, projector, kaleidoscope).

Geniusz Marii

Skłodowskiej- Curie (2h)

Życie i osiągnięcia naukowe Marii Skłodowskiej- Curie.

Poznajemy słownictwo: życie i osiągnięcia naukowe Marii

Skłodowskiej- Curie, nagroda Nobla, promieniotwórczość,

patron szkoły, polscy nobliści (life and scientific

achievements of Maria Sklodowska-Curie, the Nobel Prize,

radioactivity, patron of the school, Polish Nobel Prize

winners).

PRZEWIDYWANE EFEKTY PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ

Realizacja innowacji wzbogaci wiedzę i umiejętności uczniów.

Uczniowie:

• Rozwiną swoje zainteresowania i uzdolnienia.

• Nabędą umiejętności wykonywania prostych doświadczeń fizycznych, formułowania

wniosków na podstawie obserwacji doświadczeń przy stosowaniu zabaw badawczych.

• Zachowają zasady bezpieczeństwa podczas wykonywania doświadczeń.

• Poszerzą zakres umiejętności i wiadomości o otaczającym świecie ze szczególnym

uwzględnieniem nauk przyrodniczych.

15

• Będą posługiwać się poprawną nomenklaturą fizyczną i chemiczną.

• Poznają znaczenie wiedzy fizycznej i chemicznej w życiu codziennym.

• Nabędą umiejętność demonstrowanie zjawisk i zasad fizycznych w zabawkach

edukacyjnych.

• Poznają sposoby przygotowania i demonstrowania prostych doświadczeń

z wykorzystaniem ogólnodostępnych materiałów.

• Pogłębią wiedzę o świecie przyrodniczym, która stanowi podstawę do kształcenia

w następnych etapach edukacji.

• Poszerzą umiejętności kształtowania właściwych postaw w zakresie dbałości

o zdrowie i ochronę środowiska przyrodniczego.

• Rozwiną swoją kreatywność i twórcze myślenie.

• Poznają metody umiejętnego komunikowania się i pracy w grupie.

• Wzmocnią swoją wiarę we własne siły.

• Wykształcą w sobie postawę współdziałania zespołowego i wzajemnej

odpowiedzialności za wykonywane zadanie.

• Nabędą umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym,

zarówno w mowie, jak i w piśmie: poznają nazwy prostych związków chemicznych,

wielkości fizycznych w języku polskim i w języku angielskim.

• Poznają słownictwo w języku angielskim.

• Poszerzają swoją wiedzę i umiejętności w zakresie języka angielskiego.

• Nabywają pewności w porozumiewaniu się w języku obcym.

• Aktywnie będą uczestniczyć w promowaniu szkoły.

Oczekujemy, że rozbudzone dzisiaj zainteresowania będą kontynuowane w kolejnych

latach, a zdobywanie wiedzy nie będzie nudne. Działania podjęte w tym kierunku sprawią,

iż rozbudzą się u dzieci i młodzieży zainteresowania dorobkiem kultury, a równocześnie

ukształtuje się w nich świadomość ogromnego wpływu nauki na rozwój kultury, sztuki,

na działania współczesnego człowieka. Świat nauk ścisłych będzie dla nich zachęcający,

a nie przerażający. Zbudowana dziecięca i młodzieńcza wiedza o świecie społecznym,

przyrodniczym, technicznym i kulturalnym umożliwi i rozwinie umiejętności

prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych.

EWALUACJA

Ocenę wdrażania programu innowacji dokonujemy przed, w trakcie, jak i po jego

zakończeniu. Główny cel ewaluacji to uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy założenia i cele

programu zostały osiągnięte i czy może być on kontynuowany. Dzięki ewaluacji nie tylko

oceniamy, kontrolujemy czy zbieramy dane, ale także dowiadujemy się, jakie potrzeby

i oczekiwania mają uczniowie odnośnie proponowanych zajęć. Po każdych zajęciach

sprawdzamy, co uczniowie zapamiętali, co im się podobało, a co im przeszkadzało.

Uczniowie dokonują też samooceny swoich postępów.

Ewaluacji dokonujemy stosując następujące techniki:

- samooceny - co wiem, a czego jeszcze nie wiem?

Przed przystąpieniem do nowego tematu uczniowie odpowiadają na pytania: Co już na dany

temat wiem? Czego chciałabym/chciałbym się dowiedzieć? Pod koniec lekcji uczniowie

odpowiadają na pytania: Czego się nauczyłam/nauczyłem? Co było w danym temacie trudne?

- samooceny – kosz i walizka

16

Stawiamy w klasie kosz i walizkę. Uczniowie otrzymują karteczki, na jednej wpisują, to co

chcieliby z zajęć zapamiętać, a na drugiej to, co wydaje im się zbędne. Wychodząc z klasy,

wrzucają karteczki do walizki i kosza. Dzięki tej technice nauczyciel dowiaduje się,

co uczniowie wynieśli z zajęć i czy sposób przedstawienia tematu był dla nich zrozumiały.

- obserwację sposobów pracy ucznia podczas realizacji powierzonego zadania

- zadanie pytań.

Lista pytań do uczniów

dotycząca innowacji pedagogicznej

„Eksperymentowanie przez wzajemne nauczanie”

1. Co najbardziej podobało się Tobie podczas zajęć pozalekcyjnych?

2. Czy w pierwszej klasie interesowałeś się przedmiotami przyrodniczymi?

3. Czy w przedszkolu/szkole podstawowej interesowały Cię przedmioty przyrodnicze?

4. Czy teraz interesują Cię przedmioty przyrodnicze?

5. Czy lubiłeś pracować z innymi?

6. Czy prowadzisz samodzielnie obserwacje przyrody?

7. Czy potrafisz odróżnić obserwacje od wniosków z doświadczenia?

8. Czego nauczyłeś się podczas naszych zajęć?

Ankieta dla rodziców uczniów klasy drugie szkoły podstawowej

dotycząca innowacji pedagogicznej

„Eksperymentowanie przez wzajemne nauczanie”

Drodzy Rodzice!

Prosimy Was o rzetelne wypełnienie ankiety. Pomoże nam ona opracować ewaluację dotyczącą

wprowadzanej innowacji pedagogicznej.

1. Czy jesteście Państwo zadowoleni z uczestnictwa dziecka w innowacji pedagogicznej?

o Tak

o Nie

o Nie mam zdania

2. Jakie dostrzegliście Państwo zmiany w rozwoju Waszego dziecka?

o Zainteresowało się przedmiotami przyrodniczymi

17

o Potrafi prowadzić obserwacje

o Potrafi zorganizować sobie wolny czas

o Umie pokonywać trudności

o Nie zauważam zmian

o Inne …………………………………………………………………………………..

3. Czy dziecko opowiadało w domu o tym, co dzieje się na zajęciach?

o Tak

o Nie

4. Na ile wprowadzanie innowacji spełniło Państwa oczekiwania?

o W dużym stopniu

o W niewielkim stopniu

o Wcale

5. Czy Państwa zdaniem innowację należałoby kontynuować? Jeśli tak, to dlaczego?

o Tak

o Nie

o Nie wiem

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

Dziękujemy!

PRZYKŁADY SCENARIUSZY ZAJĘĆ

TAEMAT: Czym zajmuje się chemia i fizyka? Zasady bezpieczeństwa w czasie

wykonywania eksperymentów (1 godzina lekcyjna).

Cel ogólny zajęć:

Zainteresowanie dzieci ośmioletnich, dziewięcioletnich, naukami przyrodniczymi

i zachęcenie do obserwowania zjawisk fizycznych i przemian chemicznych w otaczającym

nas świecie. Rozwijanie zainteresowań gimnazjalistów naukami przyrodniczymi. Wykazanie,

że z chemią, fizyką i naukami pokrewnymi spotykamy się nieświadomie każdego dnia.

Zwrócenie szczególnej uwagi na obowiązujące zasady bezpieczeństwa w czasie

wykonywania nawet najprostszych eksperymentów. Poznanie słownictwa w języku

angielskim związanego z tematyką lekcji.

Cele poznawcze i kształcące:

Uczeń wie:

- czym zajmuje się chemia i fizyka,

- czym jest substancja chemiczna i ciało fizyczne,

18

- że, chemia i fizyka ma duży wkład w rozwój cywilizacji,

- że, nie wolno próbować i dotykać substancji chemicznych, które są niebezpieczne np.

substancji do udrażniania rur, kwasu akumulatorowego itp..

Uczeń umie:

- wymienić trzy substancje chemiczne, które spotyka w kuchni, w łazience,

- wymienić trzy urządzenia, osiągnięcia myśli technicznej, dzięki którym nasze życie jest

łatwiejsze, - wymienić gałęzie przemysłu związane z chemią i fizyką, - powiedzieć, co oznaczają niektóre piktogramy na substancjach chemicznych spotykanych

w domu.

Uczeń zna słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką lekcji:

- bezpieczeństwo, eksperyment, doświadczenie, fizyka, chemia (safety, experiment,

experience, physics, chemistry)

Cele wychowawcze: - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą w odniesieniu do obserwowanych

zjawisk fizycznych,

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne,

- uważne wykonywanie poleconych czynności,

- rozbudzanie twórczości i pomysłowości,

- budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną,

- wpieranie „nauki języków przez całe życie” i dbanie o jej jakość.

Metody nauczania: Wiodąca:

- problemowa: aktywizująca (dyskusja aktywna),

- praktyczna – przyporządkowanie piktogramów do wybranych substancji, rozpoznawanie

piktogramów na substancjach dostępnych w domu.

Wspomagająca:

- słowna – pogadanka.

Formy pracy: Wiodąca:

- równym frontem,

- praca w grupach.

Uzupełniająca:

- pokaz eksperymentu w wykonaniu nauczyciela i gimnazjalistów.

Środki dydaktyczne: - plansza z piktogramami,

- różne substancje dostępne w domu, na których są piktogramy,

- różne modele telefonów komórkowych np. NOKIA 440 (THF-8P), rok produkcji 1996,

- domino z nazwami substancji i piktogramami.

Plan zajęć z bilansem czasowym:

Część nawiązująca (10 minut):

- organizacja zajęć (dzieci siadają w półkolu),

- przedstawienie celu głównego zajęć,

- przedstawienie planu zajęć.

Część postępująca (30 minut):

19

- wyjaśnienie dzieciom przez gimnazjalistów, czym zajmuje się fizyka i fizycy,

- podanie uproszczonej definicji ciała fizycznego,

- wyjaśnienie dzieciom przez gimnazjalistów, czym zajmuje się chemia i chemicy,

- podanie uproszczonej definicji substancji chemicznej,

- wymienienie przez dzieci trzech substancji chemicznych, które spotyka w kuchni,

w łazience,

- wymienienie przez dzieci trzech urządzeń, osiągnięć myśli technicznej, dzięki którym

nasze życie jest łatwiejsze,

- omówienie podstawowych zasad bezpieczeństwa, które obowiązują przy wykonywaniu

nawet najprostszych eksperymentów,

- wprowadzenie słownictwa: bezpieczeństwo, eksperyment, doświadczenie, fizyka, chemia

(safety, experiment, experience, physics, chemistry),

- pokazanie uczniom piktogramów na substancjach znajdujących się w naszym otoczeniu,

- ułożenie domina z piktogramów,

- wykonanie eksperymentu w formie pokazu przez nauczyciela.

Część podsumowująca (5 minut):

- podsumowanie zajęć.

Uwagi o przebiegu zajęć:

Załącznik nr 1

20

SUBSTANCJE

RADIOAKTYWNE

21

SUBSTANCJE

KARCENOGENNE

Załącznik nr 2

Przyporządkuj podane nazwy produktów do odpowiednich nazw gałęzi

przemysłu.

Przemysł kosmetyczny

Przemysł środków piorących

Przemysł farmaceutyczny

Przemysł spożywczy

Przemysł tworzyw sztucznych

Petrochemia

Chemia budowlana

Metalurgia

Cement

Krople do oczu

Stopy metali

Dezodorant

Butelki plastikowe

Zupy w proszku

Gips

Benzyna

Proszek do prania

Aspiryna

Żelatyna

Blacha stalowa

Lakier do włosów

Płyn do naczyń

Szampon do włosów

Worki foliowe

Olej napędowy

Kisiel

22

TAEMAT: Powietrze - mieszanina gazów (3 godziny lekcyjne).


Przedstawienie dowodu na istnienie powietrza. Wykazanie, że powietrze jest mieszaniną

jednorodną gazów. Badanie właściwości tlenu i tlenku węgla (IV). Poznanie słownictwa

w języku angielskim związanego z tematyką lekcji.

Cele poznawcze i kształcące:

Uczeń wie:

- co to jest mieszanina jednorodna,

- że, powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów,

- które gazy stanowią stałe składniki, a które zmienne składniki powietrza,

- dlaczego zmienia się naturalny skład powietrza,

- czym jest ozon i kiedy naturalnie występuje w atmosferze,

- że, tlenek węgla (IV) należy do gazów cieplarnianych.

Uczeń umie:

- zbadać skład oraz podstawowe właściwości powietrza,

- skonstruować proste przyrządy do badania następujących zjawisk atmosferycznych

i właściwości powietrza: wykrywanie powietrza w „pustym" naczyniu, badanie składu

powietrza, badanie udziału powietrza w paleniu się świecy,

- opisać na schemacie obieg tlenu w przyrodzie,

- podać, jakie są zastosowania tlenu,

- powiedzieć, dlaczego bez tlenu nie byłoby życia na Ziemi,

- określić na podstawie obserwacji podstawowe właściwości tlenu: stan skupienia, barwę,

zapach, rozpuszczalność w wodzie,

- wymienić podstawowe zastosowania tlenku węgla (IV),

- wymienić źródła tlenku węgla (IV),

- wyjaśnić znaczenie tlenku węgla (IV) dla organizmów,

- opisać na schemacie obieg tlenku węgla (IV) w przyrodzie,

- przeprowadzić i opisać doświadczalne otrzymywanie tlenku węgla (IV),

- badać doświadczalnie właściwości fizyczne tlenku węgla (IV),

- uzasadnić konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej w gaśnice

pianowe lub proszkowe,

- podać przyczynę, dla której wzrost tlenku węgla (IV) w atmosferze jest niekorzystny.


- powietrze, mieszanina jednorodna gazów, skład powietrza, znaczenie tlenu dla

organizmów, otrzymywanie i właściwości tlenu i tlenku węgla (IV), obieg tlenu

i dwutlenku węgla w przyrodzie, zastosowanie dwutlenku węgla i tlenu (air, intimate mixture

of gases, air composition, the importance of oxygen to the organisms preparation and properties

of oxygen and carbon monoxide (IV), the circulation of oxygen and carbon dioxide in nature,

the use of carbon dioxide and oxygen)

Cele wychowawcze: - omówienie zasad bezpieczeństwa na wypadek pożaru,

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne, - uważne wykonywanie poleconych czynności, - rozbudzanie twórczości i pomysłowości,

- budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,

23


Metody nauczania: Wiodąca:


- praktyczna – otrzymywanie tlenu, tlenku węgla (IV) i badanie ich właściwości .

Wspomagająca:


Formy pracy: Wiodąca:

- równym frontem,

- praca w grupach.

Uzupełniająca:

- - pokaz eksperymentu w wykonaniu nauczyciela- otrzymywanie tlenu podczas reakcji

termicznego rozkładu manganianu (VII) potasu,

Środki dydaktyczne: - plansza-obieg tlenu i tlenku węgla (IV),

- butelka, duże naczynie, woda,

- cylinder miarowy, świeczka,

- manganian (VII)potasu, perhydrol, kolba stożkowa, łyżka,

- balon, soda oczyszczona, lejek, ocet,

- zlewka lub szklanka,

- zapałki.



- organizacja zajęć,


- przedstawienie planu zajęć.


- wyjaśnienie, czym jest mieszanina jednorodna,

- podanie przykładów mieszanin jednorodnych np. woda z cukrem, woda z solą, powietrze,

- podział składników powietrza na: stałe i zmienne,

- omówienie obiegu tlenu i tlenku (IV) w przyrodzie i znaczenia tych gazów dla życia na

Ziemi,

- wyjaśnienie, że ozon jest odmianą tlenu,

- wykonanie eksperymentów według załączonych kart pracy,

- wykonanie eksperymentu w formie pokazu przez nauczyciela - otrzymywanie tlenu

podczas reakcji termicznego rozkładu manganianu(VII) potasu,

- wprowadzenie słownictwa: powietrze, mieszanina jednorodna gazów, skład powietrza,

znaczenie tlenu dla organizmów, otrzymywanie i właściwości tlenu i tlenku węgla (IV),

obieg tlenu i dwutlenku węgla w przyrodzie, zastosowanie dwutlenku węgla i tlenu (air,

intimate mixture of gases, air composition, the importance of oxygen to the organisms

preparation and properties of oxygen and carbon monoxide (IV), the circulation of oxygen and

carbon dioxide in nature, the use of carbon dioxide and oxygen)


24

- podsumowanie zajęć.


Przykłady kart pracy

DOŚWIADCZENIE 1. Cel doświadczenia: OTRZYMYWANIE TLENKU WĘGLA (IV)

Potrzebne przedmioty i substancje: szklana lub plastikowa butelka po napoju, balon, soda oczyszczona (wodorowęglan sodu), ocet.

Kolejne czynności: Do butelki po napoju wsypujemy łyżeczkę sody oczyszczonej, następnie nalewamy ok. 50 ml octu i szybkim ruchem zakładamy na szyjkę butelki balon.

Obserwacje: …………………………………………………………..………………………

………………………………………………………………………………….……….………

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

…………………………..…………………………………………………………..…………..

……………………………………………………………………………………..……………

DOŚWIADCZENIE 2.

Cel doświadczenia: CZY DWUTLENEK WĘGLA PODTRZYMUJE PALENIE?

Potrzebne przedmioty: świeczka, szklanka, dwutlenek węgla otrzymany tak jak w doświadczeniu nr 1.

Kolejne czynności: Dwutlenek węgla ,,przelewamy” do szklanki. Odwracamy szklankę i umieszczamy nad płomieniem.

Obserwacje:……………..………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..………

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

…………………………..………………………………………………………..……………..

………………………………………………………………………………..…………………

DOŚWIADCZENIE 3.

Cel doświadczenia: KTÓRY GAZ PODTRZYMUJE PALENIE?

25

Potrzebne przedmioty: duże naczynie z wodą, butelka szklana, której średnica szyjki jest nieco większa od średnicy podgrzewacza, podgrzewacz (świeczka).

Kolejne czynności: Do dużego naczynia nalewamy wodę. Na wodzie umieszczamy zapalony podgrzewacz (świeczkę). Następnie przykrywamy świeczkę butelką.

Obserwacje:…………....………….………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

……………………………..…………………………………………..………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 4. Cel doświadczenia: ZACZAROWANA ŚWIECZKA, CZYLI CO SIĘ PALI?

Potrzebne przedmioty i substancje: świeczka, zapałki.

Kolejne czynności: Zapalamy świeczkę, następnie ją gasimy i zapalamy pary nie dotykając knota.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………..………………

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

……………………………………………………..……………………………………………

TAEMAT: Ciśnienie atmosferyczne i hydrostatyczne (3 godziny lekcyjne).


Zademonstrowanie występowania ciśnienia atmosferycznego i ciśnienia hydrostatycznego.

Wykonywanie doświadczeń, opisanie obserwacji i wniosków. Poznanie słownictwa w języku


Cele poznawcze:

Uczeń wie:

- że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów, która wywiera nacisk na Ziemię i każde

znajdujące się na niej ciało,

- czym jest ciśnienie atmosferyczne i hydrostatyczne,

- od czego zależy wartość ciśnienia atmosferycznego.

Uczeń umie:

- rozbudzić w sobie twórczość i pomysłowość,

- zademonstrować istnienie ciśnienia atmosferycznego i hydrostatycznego,

- wskazać w swoim otoczeniu naczynia połączone,

26

- umie wskazać przykłady urządzeń w swoim otoczeniu, które wykorzystują różnice

ciśnień.


- atmosfera, ciśnienie atmosferyczne, ciśnienie hydrostatyczne, warunki pływania ciał,

wykorzystanie różnicy ciśnień, naczynia połączone. (atmosphere, atmospheric pressure,

hydrostatic pressure, the conditions of floating bodies, the use of differential pressure,

connected vessels).

Cele wychowawcze:

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne, - uważne wykonywanie poleconych czynności, - rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,


Metody pracy: Wiodąca:


- praktyczna – ćwiczenia w grupach, pokazy, demonstracje.

Wspomagająca:


Formy pracy: Praca równym frontem i praca w grupach zadaniowych.

Środki dydaktyczne: - półkule magdeburskie, przyssawki do mebli,

- plastikowa butelka, gaza,

- szklanka z wodą, opakowanie po płycie,

- czajnik elektryczny, woda, szklanka, naczynie próżniowe,

- dwie kolby, dwa balony, czajnik elektryczny naczynie z gorącą wodą,

- pojemnik próżniowy, pianka do włosów,

- wazon (lub butelka po Kubusiu), jajko ugotowane na twardo, papier, zapałki,

- wazon (lub butelka po Kubusiu), surowe jajko, ocet, szklanka, zapałki,

- lejek, piłeczka pingpongowa,

- kula z otworami,

- naczynia połączone,

- trzy buteleczki, naczynie z wodą,

- deseczka z gwoździami, balon,

- strzykawka, słomki, plastelina.



- organizacja zajęć (dzielenie losowe np. odliczamy do czterech),

- przedstawienie celu głównego tego modułu,

- przedstawienie planu pracy grup.


27

- wyjaśnienie, że wokół nas znajduje się mieszanina jednorodna gazów, której nie widzimy,

a którą możemy odczuwać, gdy np. gdy jedziemy szybko rowerem lub biegniemy,

- podanie uproszczonej definicji ciśnienia atmosferycznego,

- rozdanie w grupach zestawów do wykonania ćwiczeń.

- wykonanie doświadczeń, które pozwolą zrozumieć, czym jest ciśnienie i od czego zależy

jego wartość,

- próba podania obserwacji do wykonanych doświadczeń i wniosków z nich płynących,

- demonstracja praktycznego wykorzystania różnicy ciśnień,

- podanie uproszczonej definicji ciśnienia hydrostatycznego,

- wykonanie doświadczeń, które pozwolą zrozumieć, czym jest ciśnienie hydrostatyczne

i od czego zależy jego wartość (wysokość słupa cieczy i gęstość cieczy),

- demonstracja naczyń połączonych,

- demonstracja praktycznego wykorzystania ciśnienia hydrostatycznego,

- wprowadzenie słownictwa: atmosfera, ciśnienie atmosferyczne, ciśnienie hydrostatyczne,

warunki pływania ciał, wykorzystanie różnicy ciśnień, naczynia połączone. (atmosphere,

atmospheric pressure, hydrostatic pressure, the conditions of floating bodies, the use of

differential pressure, connected vessels).


- podsumowanie pracy grup.


Przykładowe karty pracy

DOŚWIADCZENIE 1. Cel doświadczenia: SPRAWDZAMY ISTNIENIE CIŚNIENIA ATMOSFERYCZNEGO

Potrzebne przedmioty: dwie przyssawki zastępujące półkule magdeburskie (doświadczenie Otto von Guericke).

Kolejne czynności: Przykładamy do siebie dwie przyssawki, uchwyty łączymy ze sobą. Ciągnąc próbujemy rozdzielić przyssawki.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………….……………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 2.

Cel doświadczenia: DLACZEGO Z BUTELKI NIE LECI WODA?

28

Potrzebne przedmioty: butelka i gaza.

Kolejne czynności: Napełniamy butelkę wodą, zakrywamy ściśle gazą, obracamy butelkę do góry dnem.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 3.

Cel doświadczenia: OBSERWUJEMY WRZENIE WODY W TEMPERATURZE 100ºC I POD ZMNIEJSZONYM CIŚNIENIEM.

Potrzebne przedmioty: czajnik elektryczny, woda, szklanka, naczynie próżniowe.

Kolejne czynności: W naczyniu umieszczamy szklankę z gorącą wodą. Intensywnie wypompowujemy powietrze.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 4. Cel doświadczenia: OBSERWUJEMY ZMIANĘ WYGLĄDU PIANKI W NACZYNIU PRÓŻNIOWYM.

Potrzebne przedmioty: pojemnik próżniowy, pianka do włosów.

Kolejne czynności: Do naczynia wkładamy odrobinę pianki do włosów, naczynie zamykamy i wypompowujemy powietrze.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

29

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 5.

Cel doświadczenia: OBSERWUJEMY ZACHOWANIE PIŁECZKI PINPOGOWEJ W LEJKU.

Potrzebne przedmioty: lejek, piłeczka pingpongowa.

Kolejne czynności: Dmuchamy w nóżkę lejka, w którym umieszczamy piłeczkę pingpongową.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 6.

Cel doświadczenia: PRZYKLEJAMY OPAKOWANIE PO PŁYCIE DO SZKLANKI WYPEŁNIONEJ WODĄ BEZ UŻYCIA KLEJU.

Potrzebne przedmioty: szklanka, woda, opakowanie po płycie.

Kolejne czynności: Szklankę po brzegi wypełniamy wodą i zakrywamy opakowaniem. Szybkim ruchem obracamy szklankę do góry dnem.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 7.

Cel doświadczenia: SPRAWDZAMY PRAWO PASCALA.

Potrzebne przedmioty: szklana kula z otworami lub butelka plastikowa, w której wcześniej zrobiliśmy otwory, woda miska, balon.

Kolejne czynności: Nalewamy wody do kuli i naciskamy tłok, dmuchamy balon.

30

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 8.

Cel doświadczenia: OBSERWUJEMY POZIOM CIECZY W NACZYNIACH POŁĄCZONYCH.

Potrzebne przedmioty: naczynia połączone, kolorowa ciecz np. sok.

Kolejne czynności: Nalewamy cieczy do naczynia połączonego.

Obserwacje:…………...………….…………………………………..………………………

……………………………………………………………………..……………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….……………………..……………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 9.

Cel doświadczenia: MODELUJEMY ZANURZENIE OKRĘTU PODWODNEGO.

Potrzebne przedmioty: trzy buteleczki, wanienka z wodą.

Kolejne czynności: wkładamy pustą butelkę do wody, następnie do drugiej nalewamy do połowy wodę a trzecią całkowicie napełniamy wodą.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 10.

31

Cel doświadczenia: UMIESZCZAMY JAJKO UGOTOWANE NA TWARDO W BUTELCE.

Potrzebne przedmioty: wazon lub butelka, jajko ugotowane na twardo, papier, zapałki.

Kolejne czynności: Do wazonu wrzucamy kawałek zapalonego papieru i natychmiast kładziemy na wylot wazonu jajko.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 11.

Cel doświadczenia: UMIESZCZAMY SUROWE JAJKO W BUTELCE.

Potrzebne przedmioty: wazon lub butelka, jajko ugotowane na twardo, papier, zapałki.

Kolejne czynności: Do wazonu wrzucamy kawałek zapalonego papieru i natychmiast kładziemy na wylot wazonu jajko, które wcześniej moczyliśmy w occie.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 12.

Cel doświadczenia: PRÓBA PRZEBICIA BALONA GWOŹDZIAMI.

Potrzebne przedmioty: Deseczka, 50 gwoździ, balon, książka w twardej oprawie.

Kolejne czynności: W deseczkę wbij ok. 50 gwoździ, nadmuchaj i zawiąż balon. Nadmuchany balon połóż delikatnie na gwoździach, a następnie połóż na balonie książkę. Zdejmij książkę i dotknij balon gwoździem

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

32

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 13.

Cel doświadczenia: SPRAWDZAMY ISTNIENIE CIŚNIENIA.

Potrzebne przedmioty: strzykawka do nabierania syropu, wodę.

Kolejne czynności: Zakryj wylot strzykawki palcem i napełnij ją wodą, górną część strzykawki zakryj kciukiem. Szybkim ruchem oderwij kciuk od strzykawki i równie szybkim zakryj górną część kciukiem. Czynność powtarzaj do opróżnienia strzykawki.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 14. Cel doświadczenia: MONTUJEMY FONTANNĘ HERONA

Potrzebne przedmioty: Dwie butelki o pojemności 2 litry z korkami, klej, słomki, plastelina, kombinerki, gwóźdź.

Kolejne czynności: Naklejki sklej ze sobą denkami. Zachowując ostrożność chwyć kombinerkami gwóźdź i umieść go w płomieniu palnika. Rozgrzanym gwoździem zrób w denkach dwie dziurki obok siebie. Przez dziurki przełóż słomki. Słomki muszą być na tyle długie, by sięgały jak najbliżej dnia. Obie słomki podziuraw igłą przy korku. Do jednaj z butelek nalej wody i zakręć ją korkami ze słomkami. Do górnego korka dokręć pustą butelkę. Postaw butelkę ta, by woda znajdowała się w dolnej butelce.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

33

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 15.

Cel doświadczenia: BADAMY ZALEŻNOŚĆ CIŚNIENIA HYDROSTATYCZNEGO OD GŁĘBOKOŚCI.

Potrzebne przedmioty: Dwa lejki, wężyk gumowy, dwa balony, taśma klejąca, głębokie naczynie z wodą.

Kolejne czynności: Nóżki lejków połącz wężykiem gumowym. Lejki zamykamy balonami gumowymi. Uszczelnij lejki taśmą klejącą. Zanurz jeden z lejków w naczyniu z wodą.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 16. Cel doświadczenia: BUDUJEMY HYDROMETR

Potrzebne przedmioty: 2 szklanki, sól, łyżeczkę, dwie słomki, plastelinę, wodę.

Kolejne czynności: Napełnij szklanki taką samą ilością wody. Do jednej z nich nasyp tyle soli, by powstała mieszanina jednorodna. Słomkę przetnij na dwie równe części, jeden koniec zaklej plasteliną. Pamiętaj, aby zaklejając koniec drugiej słomki użyć takiej samej ilości plasteliny. Umieść słomki w szklankach. Co obserwujesz?

W której szklance i dlaczego hydrometr jest bardziej zanurzony? Doświadczenie możesz powtórzyć używając oleju jadalnego.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

34

TAEMAT: Rodzaje i skutki oddziaływań (2 godziny lekcyjne).


Zademonstrowanie oddziaływań występujących w przyrodzie. Wykonywanie doświadczeń,

opisanie obserwacji i wniosków. Poznanie słownictwa w języku angielskim związanego

z tematyką lekcji.

Cele poznawcze:

Uczeń wie:

- czym jest ciało fizyczne,

- że, oddziaływania ciał fizycznych są wzajemne.

Uczeń umie:

- rozbudzić w sobie twórczość i pomysłowość,

- wymienić rodzaje oddziaływań,

- zademonstrować oddziaływania bezpośrednie i na odległość (grawitacyjne, magnetyczne,

elektrostatyczne, elektromagnetyczne).


- oddziaływania bezpośrednie, oddziaływania na odległość: oddziaływanie grawitacyjne,

oddziaływanie elektrostatyczne, oddziaływanie elektromagnetyczne, oddziaływanie

magnetyczne, skutki statyczne i dynamiczne oddziaływań (direct, action at a distance: the

gravitational, electrostatic interaction, electromagnetic interaction, magnetic interaction,

the effects of static and dynamic interactions).

Cele wychowawcze:

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne, - uważne wykonywanie poleconych czynności,

- rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,





Wspomagająca:



Środki dydaktyczne: - magnesy, kompas, spinacze, różne metale np. złoto, srebro, miedź, aluminium, żelazo,

cyna, cynk, ołów, stopy metali np. stal, brąz, mosiądz, magnesy neodymowe, kartka

papieru i opiłki żelaza,

- plastikowa linijka, skrawki papieru, balony, metalowa puszka, dwie kartki papieru,

- kołyska Newtona,

- bateria 4,5V, drut miedziany, igła magnetyczna,

- zabawki z magnesami np. pociąg i szlaban, magnesy na lodówkę, literki i tablica

magnetyczna, gra piłkarzyki, książeczka z magnesami.

35







- podanie uproszczonej definicji ciała fizycznego,

- wykonanie doświadczeń w grupach zadaniowych, które pozwolą zrozumieć, że

oddziaływania w przyrodzie są wzajemne,

- próba podania i zapisania obserwacji do wykonanych doświadczeń i wniosków z nich

płynących,

- demonstracja praktycznego wykorzystania oddziaływań w zabawkach, którymi bawią się

dzieci,

- rozdanie w grupach zestawów do wykonania doświadczeń,

- wprowadzenie słownictwa: oddziaływania bezpośrednie, oddziaływania na odległość:

oddziaływanie grawitacyjne, oddziaływanie elektrostatyczne, oddziaływanie

elektromagnetyczne, oddziaływanie magnetyczne, skutki statyczne i dynamiczne

oddziaływań (direct, action at a distance: the gravitational, electrostatic interaction,

electromagnetic interaction, magnetic interaction, the effects of static and dynamic

interactions).




Przykładowe kart pracy

DOŚWIADCZENIE 1.

Cel doświadczenia: OBSERWACJA ODDZIAŁYWANIA GRAWITACYJNEGO.

Potrzebne przedmioty: dwie kartki papieru, piłeczka, klucze.

Kolejne czynności: Upuść z tej samej wysokości dwie kartki, następnie z tej samej wysokości upuść klucze. Teraz jedną z kartek zgnieć tak, by powstała papierowa kulka. Kartkę i papierową kulkę upuść z tej samej wysokości.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

36

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 2.

Cel doświadczenia: OBSERWACJA ODDZIAŁYWANIA ELEKTRYCZNEGO.

Potrzebne przedmioty: dwa balony, nitki, kij np. od szczotki, dwa krzesła, gazeta, plastikowa linijka, skrawki papieru, plastikowy grzebień.

Kolejne czynności: 1. Nadmuchaj dwa balony i zawiąż je nitkami. Kij połóż na dwóch krzesłach. Balony zamocuj na kiju np. od szczotki w niewielkiej odległości od siebie. Kij połóż na dwóch krzesłach. Potrzyj oba balony gazetą. 2. Potrzyj plastikową linijkę o świeżo umyte włosy. Następnie zbliż linijkę do skrawków papieru. 3. Uczesz plastikowym grzebieniem świeżo umyte włosy.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 3.


Potrzebne przedmioty: puszka po napoju, stylonowy materiał, plastikowa linijka lub rurka. Kolejne czynności: Ustaw puszkę na stole. Następnie potrzyj materiałem linijkę i zbliż ją do puszki.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 4.


37

Potrzebne przedmioty: rolka po ręczniku papierowym, aluminiowa folia spożywcza, nitka, igła, kij od szczotki, dwa krzesła, plastikowa rurka lub linijka, stylonowy materiał.

Kolejne czynności: Rolkę po ręczniku papierowym owiń folią aluminiową, przewlecz przez górny koniec nitkę. Tak przygotowaną rurkę zawieś np. na kiju od szczotki umieszczonym między dwoma krzesłami. Potrzyj materiałem linijkę i zbliż ją do rurki.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 5.

Cel doświadczenia: OBSERWACJA ODDZIAŁYWANIA MAGNETYCZNEGO.

Potrzebne przedmioty: magnesy, kompas, spinacze, różne metale np. złoto, srebro, miedź, aluminium, żelazo, cyna, cynk, ołów, stopy metali np. stal, brąz, mosiądz, magnesy neodymowe, kartka papieru i opiłki żelaza.

Kolejne czynności: Dwa magnesy zbliż do siebie tymi samymi i różnymi biegunami. Do różnych metali i stopów metali zbliż magnes.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 6.

Cel doświadczenia: OBSERWACJA ODDZIAŁYWANIA

ELEKTROMAGNETYCZNEGO.

Potrzebne przedmioty: kompas, drut miedziany, bateria 4,5 V.

Kolejne czynności: Z miedzianego drutu wykonaj ramkę i połącz z baterią. Drut miedziany do baterii przyłączamy tylko na chwilę, by bateria się nie rozładowała. Pod drutem umieszczamy igłę kompasu.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

38

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 7.

Cel doświadczenia: BADAMY WŁAŚCIWOŚCI MAGNETYCZNE GRAFITU.

Potrzebne przedmioty: dwa ołówki: okrągły i ,,kanciasty”, magnes.

Kolejne czynności: Połóż kanciasty ołówek na stole, a na nim ołówek okrągły (tak, by otrzymać krzyż). Zbliż magnes do ostrza okrągłego ołówka.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

TAEMAT: Cząsteczkowa budowa ciał (2 godziny lekcyjne).


Zademonstrowanie występowania zjawiska dyfuzji. Opisanie sił spójności, przylegania

i napięcia powierzchniowego na podstawie eksperymentu. Poznanie słownictwa w języku


Cele poznawcze:

Uczeń wie:

- że wszystkie ciała są zbudowane z atomów lub cząsteczek,

- że atomy i cząsteczki oddziałują ze sobą.

Uczeń umie:

- podać przykłady świadczące o ruchu cząsteczek,

- wyjaśnić mechanizm zjawiska dyfuzji,

- podać przykłady dyfuzji,

- nazywać stany skupienia materii,

- podać przykłady świadczące o przyciąganiu się cząsteczek,

- opisać zjawisko napięcia powierzchniowego,

- opisać doświadczenie ilustrujące zjawisko napięcia powierzchniowego,

- wyjaśnić przyczynę występowania zjawiska napięcia powierzchniowego,

- wyjaśnić rolę mydła i detergentów,

- rozbudzić w sobie twórczość i pomysłowość.

39


- zjawisko dyfuzji, siły spójności, siły przylegania i siły napięcia powierzchniowego, atom

i cząsteczka (diffusion phenomena, the forces of cohesion, adhesion and surface tension

forces, atom and molecule).

Cele wychowawcze:

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne, - uważne wykonywanie poleconych czynności, - rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,





Wspomagająca:



Środki dydaktyczne: - cylindry miarowe lub wysokie szklanki, kasza, groch,

- szklanka z wodą, opakowanie po płycie,

- balony, szklane butelki, naczynie z ciepłą wodą,

- czajnik elektryczny,

- fiolki po kwiatach,

- balon, patyk do szaszłyków,

- woreczki strunowe, ołówki,

- szklane szybki lub lusterka,

- przyrządy do robienia baniek, nitka,

- moneta, zakraplacz, woda,

- talerz, woda pieprz, płyn do mycia naczyń,

- piłeczka pingpongowa, szklanka, ciepła woda.







- wyjaśnienie, że substancje zbudowane są z atomów i cząsteczek, które oddziałują ze sobą,

- podanie przykładów świadczących o ruchu cząsteczek,

- wyjaśnienie mechanizmu zjawiska dyfuzji,

- podanie przykładów dyfuzji,

- nazywanie stanów skupienia materii,

- opisanie zjawiska napięcia powierzchniowego,

40

- wykonanie doświadczenia ilustrującego zjawisko napięcia powierzchniowego,

- wyjaśnienie roli mydła i detergentów,

- rozdanie w grupach zestawów do wykonania ćwiczeń.

- wykonanie doświadczeń, które pozwolą zrozumieć, czym jest dyfuzja, napięcie

powierzchniowe, siły przylegania i spójności,

- wprowadzenie słownictwa: zjawisko dyfuzji, siły spójności, siły przylegania i siły napięcia

powierzchniowego, atom i cząsteczka (diffusion phenomena, the forces of cohesion,

adhesion and surface tension forces, atom and molecule).



Uwagi prowadzącej:


DOŚWIADCZENIE 1. Cel doświadczenia: NAPEŁNIAMY BALON OGRZANYM POWIETRZEM

Potrzebne przedmioty: dwie kolby lub szklane butelki, dwa balony, czajnik elektryczny naczynie z gorącą wodą.

Kolejne czynności: Na kolbę nakładamy balon. Kolbę wkładamy do gorącej wody. Do drugiej kolby wkładamy zapalone zapałki i szybko zakładamy balon.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 2. Cel doświadczenia: OBSERWUJEMY WYSTĘPOWANIE SIŁ MIĘDZYCZĄSTECZKOWYCH

Potrzebne przedmioty: Dwie probówki lub fiolki do kwiatów. Średnice muszą być tak dobrane, aby jedna probówka weszła w drugą (lub fiolka), wodę, niewielką ilość barwnika spożywczego

Kolejne czynności: Napełnij większą probówkę(fiolkę) wodą z barwnikiem spożywczym. Następnie wsuń mniejszą probówkę (fiolkę) do większej i obróć do góry dnem.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

41

………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….……………………………………..……………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 3.

Cel doświadczenia: PRZEKŁUWAMY BALON DRUTEM NA WYLOT

Potrzebne przedmioty: Balon, długi sztywny drut lub długi patyk do szaszłyków

Kolejne czynności: Nadmuchaj balon, następnie wbij ostry koniec drutu koło miejsca zawiązania balonu. Powoli prowadź drut przez balon, aż do miejsca po przeciwnej stronie wkłucia.

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 4.

Cel doświadczenia: PRZEKŁUWAMY NA WYLOT WORECZEK STRUNOWY NAPEŁNIONY WODĄ

Potrzebne przedmioty: woreczek strunowy, ołówek, wodę.

Kolejne czynności: Napełnij woreczek strunowy wodą i zamknij go. Następnie przebij na wylot woreczek ołówkiem

Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

42

DOŚWIADCZENIE 5. Cel doświadczenia: MODELUJEMY DOŚWIADCZENIE UZASADNIAJĄCE ZIARNISTĄ BUDOWĘ MATERII

Potrzebne przedmioty: naczynie z miarką, woreczek kaszy i taka sama ilość grochu.

Kolejne czynności: Do naczynia wsypujemy kaszę, następnie groch. Zaznaczamy poziom pisakiem lub gumką recepturką. Zakrywamy dłonią naczynie i mieszamy.

Obserwacje:…………...………….……………………………………………….…………

………………………………………………………………………………………..…………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….……………………………………………………..……

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 6. Cel doświadczenia: BADAMY WYSTĘPOWANIA SIŁ MIĘDZYCZĄSTECZKOWYCH

Potrzebne przedmioty: dwa lusterka lub szybki, woda.

Kolejne czynności: Szkiełka nakładamy na siebie. Następnie jedno z nich zwilżamy wodą i nakładamy na drugie. Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 7.

Cel doświadczenia: BADAMY SIŁY NAPIĘCIA POWIERZCHNIOWEGO

Potrzebne przedmioty: przyrząd do robienia baniek, plastikowy kubek, nitka, mydliny.

Kolejne czynności: robimy bańki mydlane. Nitkę moczymy w mydlinach i naciągamy na plastikowy kubek tak, by powstała na powierzchni błonka zamykająca kubek. Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

43

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 8.


Potrzebne przedmioty: moneta np. dwugroszówka, zakraplacz, woda.

Kolejne czynności: Na monetę nanosimy zakraplaczem wodę. Liczymy ilość umieszczonych kropel. Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 9.


Potrzebne przedmioty: talerz deserowy, pieprz, wykałaczka, płyn do mycia naczyń, woda.

Kolejne czynności: Na talerzyk nalewamy wodę z płynem, następnie nasypujemy pieprzu. Wykałaczką dotykamy powierzchni wody, po której pływa pieprz. Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

44

DOŚWIADCZENIE 10. Cel doświadczenia: NAPRAWIMY PIŁECZKĘ PINPONGOWĄ

Potrzebne przedmioty: piłeczka pingpongowa, szklanka, czajnik, woda.

Kolejne czynności: W szklance umieszczamy wgniecioną (ale nie pękniętą) piłeczkę pingpongową. Ostrożnie nalewamy ciepłej wody. Obserwacje:…………...………….…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

TEMAT: Czy wszystkie substancje można rozpuścić we wodzie?(2 godziny lekcyjne) Cel ogólny zajęć:

Omówienie: obiegu wody w przyrodzie, właściwości wody, występowania wody

w organizmach żywych, znaczenia wody w gospodarce człowieka. Poznanie słownictwa


Cele poznawcze:

Uczeń wie: - na czym polega proces rozpuszczania, - co to jest roztwór właściwy, zawiesina, roztwór koloidalny, - że budowa cząsteczki wody ma wpływ na proces rozpuszczania, - od czego zależy rozpuszczalność gazów w wodzie, - co to jest rozcieńczanie roztworu; - co to jest zatężanie roztworu.

Uczeń umie: - identyfikować roztwór właściwy, roztwór koloidalny i zawiesinę, - wskazać znane z życia codziennego przykłady roztworów właściwych, roztworów koloidalnych i zawiesin, - wymienić czynniki przyspieszające rozpuszczanie się ciał stałych w wodzie, - podać czynniki wpływające na rozpuszczalność gazów w wodzie, - wyjaśnić różnicę między roztworem stężonym i rozcieńczonym, - wyjaśnić różnicę między roztworem nasyconym i nienasyconym, - przygotować roztwór nasycony, - badać rozpuszczanie się substancji stałych i ciekłych w wodzie, - badać szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie, - omówić znaczenie rozpuszczania się gazów w wodzie dla organizmów. Uczeń zna słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką lekcji:

- woda, rozpuszczalnik, mieszaniny jednorodne i niejednorodne substancji, zawiesiny i roztwory, roztwory nasycone i nienasycone, czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się ciał stałych i gazów w wodzie: temperatura, mieszanie, rozdrobnienie substancji, ciśnienie (water, a solvent, a mixture of homogenous and heterogeneous substances, suspensions and solutions, saturated and unsaturated solutions, factors affecting the rate of

45

dissolution of solids and gases in the water temperature, mixing, grinding the substance, the pressure).

Cele wychowawcze:


- uważne wykonywanie poleconych czynności, - rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,





Wspomagająca:



Środki dydaktyczne: - szklanki,

- czajnik,

- łyżka,

- fiolki po lekarstwach,

- substancje: woda, cukier, sól, skrobia ziemniaczana, mąka, olej, zmywacz do paznokci,

mleko, sok, ocet, benzyna, nafta, witamina D i witamina C w kropelkach, etanol,

atrament,

- inne: marchewka







- omówienie procesu rozpuszczania,

- podanie uproszczonej definicji roztworu właściwego, zawiesiny, roztworu koloidalnego,

- sformułowanie problemu: Od czego zależy szybkość rozpuszczania się substancji w

wodzie?

- rozdanie w grupach zestawów do wykonania ćwiczeń,

- wykonanie doświadczeń, które pozwolą zrozumieć, od jakich czynników zależy szybkość

rozpuszczania się substancji, a także obrazujących, że nie wszystkie substancje

rozpuszczają się w wodzie,

- wprowadzenie słownictwa: woda, rozpuszczalnik, mieszaniny jednorodne i niejednorodne

substancji, zawiesiny i roztwory, roztwory nasycone i nienasycone, czynniki wpływające

na szybkość rozpuszczania się ciał stałych i gazów w wodzie: temperatura, mieszanie,

rozdrobnienie substancji, ciśnienie (water, a solvent, a mixture of homogenous and

46

heterogeneous substances, suspensions and solutions, saturated and unsaturated solutions,

factors affecting the rate of dissolution of solids and gases in the water temperature, mixing,

grinding the substance, the pressure).



Uwagi prowadzącej:


DOŚWIADCZENIE 1. Cel doświadczenia: BADAMY RPZPUSZCZALNOŚĆ CUKRU, SOLI, SKROBI ZIEMNIACZANEJ I MĄKI W WODZIE

Potrzebne przedmioty i substancje: cztery szklanki, woda, cukier, sól, skrobia ziemniaczana, mąka, łyżeczka.

Kolejne czynności: Do czterech szklanek nalewamy taką samą ilość wody. Do jednej szklanki wsypujemy łyżeczkę cukru, do drugiej łyżeczkę soli, do trzeciej łyżeczkę skrobi ziemniaczanej, do czwartej mąki. Zawartość w każdej szklance mieszamy.

Obserwacje i wniosek uzupełnij słowami z ramki:

rozpuszczalność nie rozpuściły się rozpuściły się

Obserwacje: Cukier i sól ……………………………………………….. w wodzie.

Skrobia ziemniaczana i mąka …………………………………………... w wodzie.

Wnioski: Substancje różnią się ……………………………………… we wodzie.

DOŚWIADCZENIE 2. Cel doświadczenia: CZY WSZYSTKIE CIECZE MIESZAJĄ SIĘ ZE SOBĄ?

Potrzebne przedmioty i substancje: 6 szklanek, woda, olej, zmywacz do paznokci, mleko, sok, ocet, benzyna.

Kolejne czynności: Do szklanek nalewamy takie same ilości: oleju, zmywacza do paznokci, mleka, soku, octu i benzyny. Następnie dolewamy do każdej szklanki taką samą ilość wody. Próbę powtarzamy mieszając ze sobą np. benzynę i ocet, olej i benzynę itd.

Obserwacje: Woda miesza się z mlekiem, sokiem, octem, zmywaczem do paznokci. Woda nie miesza się z olejem i benzyną. Benzyna i olej mieszają się ze sobą.

Wniosek ułóż z rozsypanki wyrazowej.

47

o podobnej budowie ,,podobne Substancje ze sobą mieszają się według zasady w podobnym”. rozpuszcza się Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………

…………………………..………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………..……………………

…………………………..………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………..……………………

DOŚWIADCZENIE 3. Cel doświadczenia: BADANIE WPŁYWU RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA SZYBKOŚĆ ROZPUSZCZANIA SIĘ SUBSTANCJI STAŁEJ W WODZIE.

Potrzebne przedmioty i substancje: sześć szklanek, cukier, łyżeczka, gorąca woda, zimna woda.

Kolejne czynności: Do czterech szklanek wsypujemy taką samą ilość cukru np. trzy łyżeczki, do piątej taką samą ilość rozdrobnionego cukru, do szóstej porównywalną ilość cukru, ale zbrylonego. Następnie do pierwszej szklanki wlewamy 200 cm3 zimnej wody, do drugiej 200 cm3 gorącej wody, do trzeciej 200 cm3 wody o temperaturze pokojowej, a zawartość mieszamy, do czwartej 200 cm3 wody o temperaturze pokojowej, do piątej i szóstej 200 cm3 wody o temperaturze pokojowej.

Obserwacje:…………….…...………….……………………………..……………………...

…………………………………………………………..……..………………………………..

………………………………………………………………………..…………………………

…………………………………………………………..……..………………………………..

………………………………………………………………………..…………………………

Wnioski: Mieszanie, temperatura rozpuszczalnika, rozdrobnienie substancji przyspieszają szybkość rozpuszczania cukru.

DOŚWIADCZENIE 4. Cel doświadczenia: BADANIE ROZPUSCZALNOŚCI BENZYNY W WODZIE I NAFCIE.

Potrzebne przedmioty i substancje: dwie szklanki, 20 cm3 benzyny, 10 cm3 wody, 10 cm3 nafty.

Kolejne czynności: Do każdej szklanki nalej 10 cm3 benzyny, następnie do jednej nalej 10 cm3 wody, a do drugiej 10 cm3 nafty.

48

Podkreśl właściwą odpowiedź. Obserwacje: Woda i benzyna mieszają się /nie mieszają się ze sobą. Benzyna i nafta utworzyły mieszaninę jednorodną/ mieszaninę niejednorodną. Benzyna jest na powierzchni wody.

Wnioski: Benzyna ma mniejszą/ większą gęstość od wody i utrzymuje się na jej powierzchni, z wodą tworzą mieszaninę jednorodną/mieszaninę niejednorodną. Benzyna z naftą worzą mieszaninę jednorodną/ mieszaninę niejednorodną.

DOŚWIADCZENIE 5. Cel doświadczenia: BADANIE ROZPUSZCZALNOŚCI BARWNIKÓW MARCHEWKI W WODZIE I BENZYNIE APTECZNEJ.

Potrzebne przedmioty i substancje: marchewka pokrojona w kostkę, dwie fiolki po lekarstwach, woda, benzyna apteczna.

Kolejne czynności: W dwóch fiolkach umieszczamy taką samą ilość drobno pokrojonej marchewki. Następnie do jednej fiolki nalewamy wody, a do drugie taką samą ilość benzyny. Obie fiolki energicznie wstrząsamy.

Obserwacje: Woda i benzyna zabarwiły się na pomarańczowo, ale benzyna zabarwiła się intensywniej.

Uzupełnij luki podanymi wyrazami: lepiej, w benzynie, w wodzie

Wnioski: Barwniki zawarte w marchewce …………………………… rozpuszczają się

………………………………………….. niż…………………………………………………..

DOŚWIADCZENIE 6. Cel doświadczenia: BADANIE ROZPUSZCZALNOŚCI ETANOLU W WODZIE I NAFCIE

Potrzebne przedmioty i substancje: cztery fiolki po lekarstwach, etanol, nafta kosmetyczna, atrament, woda, strzykawka.

Kolejne czynności: Do dwóch fiolek nalewamy po 5 cm3 etanolu, który zabarwiamy kroplą atramentu. Do trzeciej fiolki nalewamy 5 cm3 wody, a do czwartej 5 cm3 nafty kosmetycznej. Do trzeciej i czwartej fiolki dodajemy uprzednio odmierzony etanol (fiolka jeden i dwa).

Podkreśl właściwą odpowiedź.

Obserwacje: Etanol rozpuścił się/ nie rozpuścił się w wodzie, ale rozpuścił się nie rozpuścił się w nafcie. Objętość etanolu i wody zmniejszyła się. Nie wynosi 10 cm 3. Objętość etanolu i nafty wynosi 10 cm 3

Wnioski: Etanol z wodą tworzy mieszaninę jednorodną/ mieszaninę niejednorodną, a z naftą mieszaninę jednorodną/ mieszaninę niejednorodną. W zależności od stężenia alkoholu (gęstość czystego etanolu 0,79 g/cm3) może on unosić się na powierzchni nafty (gęstość nafty 0,78 g/cm3-0,83 g/cm3 lub opadać na

49

dno. Zmniejszenie objętości mieszaniny wody i etanolu (kontrakcja) jest spowodowane oddziaływaniem między cząsteczkami obu tych związków.

DOŚWIADCZENIE 7. Cel doświadczenia: BADANIE ROZPUSZCZALNOŚCI WITAMINY D W WODZIE I OLEJU JADALNYM

Potrzebne przedmioty i substancje: witamina D w kropelkach, witamina C w tabletkach lub kroplach, woda, olej jadalny, cztery fiolki po lekarstwach.

Kolejne czynności: Do dwóch fiolek nalewamy 2 cm3 wody, a do kolejnych dwóch 2 cm3 oleju jadalnego. Następnie do dwóch wkraplamy po trzy krople witaminy D, a do kolejnych dwóch witaminę C.

Obserwacje:…………….…...………….……………………………..……………………

…………………………………………………………..……..………………………………

………………………………………………………………………..…………………………

W lukę wstaw odpowiednie słowo: woda, tłuszcz

Wnioski: Są witaminy, które rozpuszczają się w………………………………….i takie,

które rozpuszczają się w………………………………………..

TEMAT: Czy można żyć bez wody?(1 godzina lekcyjna) Cel ogólny zajęć:

Omówienie: obiegu wody w przyrodzie, właściwości wody, występowania wody

w organizmach żywych, znaczenia wody w gospodarce człowieka. Poznanie słownictwa


Cele poznawcze:

Uczeń wie:

- że woda występuje w trzech stanach skupienia,

- że bez wody nie byłoby życia na Ziemi,

- jaką funkcję w organizmie człowieka pełni woda.

Uczeń umie: - wymienić rodzaje wód, - opisać obieg wody w przyrodzie, - wyjaśnić znaczenie wody w gospodarce człowieka, - wyjaśnić, jakie znaczenie dla przyrody ma nietypowa gęstość wody, - wykryć wodę w produktach pochodzenia roślinnego i w niektórych minerałach, - uzasadnić potrzebę oszczędnego gospodarowania wodą i proponuje sposoby jej oszczędzania. Uczeń zna słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką lekcji:

- obieg wody w przyrodzie, właściwości wody: bezbarwna, bez smaku, bez zapachu, parowanie, skraplanie, wrzenie, krzepnięcie; woda w organizmach żywych, znaczenie wody w gospodarce człowieka (water circulation, water properties: colorless, tasteless, odorless, evaporation, condensation, boiling, solidification; Water in living organisms, the importance of water in human economy).

50

Cele wychowawcze:


- uważne wykonywanie poleconych czynności, - rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - dbanie o środowisko przyrodnicze, - rozwijanie umiejętności językowych,





Wspomagająca:




- czajnik,

- termometr o szerokim zakresie pomiarowym,

- kostki lodu,

- balon,

- palnik spirytusowy,

- waga,

- jabłko.




- przedstawienie celu głównego tego zajęć,



- analiza schematu obiegu wody w przyrodzie,

- omówienie funkcji wody w organizmach żywych,

- sformułowanie problemu: Czy można żyć bez wody? - rozdanie w grupach zestawów do wykonania ćwiczeń,

- wykonanie doświadczeń, które pozwolą zrozumieć, dlaczego lód pływa po powierzchni

wody i dlaczego oparzone miejsce schładzamy wodą,

- próba podania obserwacji do wykonanych doświadczeń i wniosków z nich płynących. - analiza rysunku przedstawiającego ułożenie cząsteczek wody w zależności od jej stanu

skupienia, - analiza diagramów przedstawiających zużycie wody, - wprowadzenie słownictwa: obieg wody w przyrodzie, właściwości wody: bezbarwna, bez

smaku, bez zapachu, parowanie, skraplanie, wrzenie, krzepnięcie; woda w organizmach żywych, znaczenie wody w gospodarce człowieka (water circulation, water properties:

51

colorless, tasteless, odorless, evaporation, condensation, boiling, solidification; Water in living organisms, the importance of water in human economy).


Pogadanka- nauczyciel cytuje A. de Sain-Exupery: ,,Wodo (...) Jesteś największym

bogactwem jakie istnieje na świecie (...) Nie masz ani smaku, ani koloru, ani zapachu, nie

można ciebie opisać, pije się ciebie nie znając ciebie. Nie jesteś niezbędna do życia –jesteś

samym życiem.” - podsumowanie pracy grup.

Uwagi prowadzącej:


DOŚWIADCZENIE 1.

Cel doświadczenia: BADANIE GĘSTOŚCI LODU I WODY

Potrzebne przedmioty i substancje: szklanka, woda, kostki lodu.

Kolejne czynności: Do szklanki nalewamy ok. 200 cm3 wody. Do szklanki z wodą wkładamy tyle kostek lodu, aby szklanka była wypełniona po brzegi.

Obserwacje:…………….…...………….……………………………..……………………...

…………………………………………………………..……..………………………………..

………………………………………………………………………..…………………………

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

…………………………..………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………..……………………

DOŚWIADCZENIE 2.

Cel doświadczenia: OGRZEWAMY BALON NAPEŁNIONY WODĄ

Potrzebne przedmioty i substancje: balon, zimna woda, palnik spirytusowy lub świeczka.

Kolejne czynności: Do balonu nalewamy zimną wodę. Napełniony wodą balon umieszczamy nad płomieniem.

Obserwacje:…………….…...………….……………………………..……………………...

…………………………………………………………..……..………………………………..

………………………………………………………………………..…………………………

Wnioski:……...………...………….…………………………………………………………..

…………………………..………………………………………………………………………

52

……………………………………………………………………………..……………………

TAEMAT: Dlaczego cytryna jest kwaśna? (2 godziny lekcyjne)


Zademonstrowanie zmiany zabarwienia wskaźników w roztworach kwasów i zasad. Kwasy

i zasady w naszym otoczeniu. Wykonywanie doświadczeń, opisanie obserwacji i wniosków.

Poznanie słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką lekcji.

Cele poznawcze:

Dziecko wie:

- co to są kwasy, zasady, wskaźniki, - jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują, gdy mamy do czynienia z takim substancjami

jak np.: ,,Kret” do udrażniania rur, kwas akumulatorowy, ACE do wybielania, - co oznacza pojęcie: odczyn roztworu, - jakie wartości pH oznaczają, że rozwór ma odczyn kwasowy, obojętny lub zasadowy, - jaki jest sens i zastosowanie skali pH.

Uczeń umie: - wskazać kwasy obecne w produktach spożywczych i środkach czystości w swoim domu, - wytłumaczyć potrzebę spożywania naturalnych produktów zawierających kwasy

o właściwościach zdrowotnych (kwasy: jabłkowy, mlekowy i askorbinowy), - wymienić nazwy zwyczajowe kilku kwasów organicznych, które może znaleźć w kuchni

i w domowej apteczce, - sporządzić listę produktów spożywczych będących naturalnym źródłem witaminy C, - wymienić kilka wskaźników kwasowo-zasadowych, które możemy znaleźć np. w kuchni,

- podać, jakie barwy przyjmują wskaźniki w roztworach zasad i kwasów, - sprawdzić doświadczalnie zachowanie się wskaźników w rozcieńczonym roztworze kwasu

octowego i mydła, - zbadać zachowanie się wskaźników w roztworach kwasów ze swojego otoczenia, - badać odczyn (lub określić pH) różnych substancji stosowanych w życiu codziennym, - rozbudzić w sobie twórczość i pomysłowość. Uczeń zna słownictwa w języku angielskim związanego z tematyką lekcji:

- wskaźniki kwasowo-zasadowe: oranż metylowy, fenoloftaleina, wywar zczerwonej kapusty, lakmus, elektrolity i nieelektrolity, zmiany zabarwienia wskaźników w roztworach kwasów i zasad, kwasy i zasady w naszym otoczeniu (acid-base indicators: methyl orange, phenolphthalein, a decoction of red cabbage, litmus, electrolytes and non-electrolytes color change indicators in solutions of acids and alkalis, acids and bases in our environment).

Cele wychowawcze:

- wykazanie, że zdobywanie wiedzy ma znaczenie praktyczne, - uważne wykonywanie poleconych czynności,

- rozbudzanie twórczości i pomysłowości, - budzenie u dzieci i młodzieży zainteresowań wiedzą chemiczną i fizyczną, - rozwijanie umiejętności językowych,





Wspomagająca:


53



ocet, muszle,

- wywar z czerwonej kapusty, esencja herbaciana, ocet, sok z kapusty, woda z ogórków,

sok z jagód, roztwór mydła, granulki ,,Kreta”, kawałek białego bawełnianego materiału,

mydło,

- zestaw do przewodnictwa elektrycznego, roztwór cukru, roztwór soli kuchennej, cytryna,

ogórek kwaszony.

- jabłko, cytryna lub kwasek cytrynowy,

- czajnik elektryczny z grzałką, na której jest kamień kotłowy, kwasek cytrynowy.

- kieliszki z cienkiego szkła na nóżkach, szklane butelki,

- piłeczka pingpongowa, balony, podkładki i nakrętki.







- wyjaśnienie, czym są kwasy, zasady, wskaźniki, - omówienie zasad bezpieczeństwa, które obowiązują, gdy mamy do czynienia z takim

substancjami jak np.: ,,Kret” do udrażniania rur, kwas akumulatorowy, ACE do wybielania,

- wyjaśnienie, co oznacza pojęcie: odczyn roztworu, pH, - wskazanie kwasów obecnych w produktach spożywczych i środkach czystości w swoim

domu, - uzasadnienie potrzeby spożywania naturalnych produktów zawierających kwasy

o właściwościach zdrowotnych, - wymienienie nazw zwyczajowych kilku kwasów organicznych, które może znaleźć

w kuchni i w domowej apteczce, - sporządzenie listy produktów spożywczych będących naturalnym źródłem witaminy C, - wymienienie kilku wskaźników kwasowo-zasadowych, które możemy znaleźć np.

w kuchni,

- rozdanie w grupach zestawów do wykonania ćwiczeń, - sprawdzenie doświadczalnie zachowania się wskaźników (wywaru z czerwonej kapusty,

soku z jagód, esencji herbacianej) w rozcieńczonym roztworze kwasu octowego i mydła, - zbadanie zachowania się wskaźników w roztworach kwasów ze swojego otoczenia, - badanie odczynu różnych substancji stosowanych w życiu codziennym, - próba podania obserwacji do wykonanych doświadczeń i wniosków z nich płynących,

- wprowadzenie słownictwa: wskaźniki kwasowo-zasadowe: oranż metylowy,

fenoloftaleina, wywar zczerwonej kapusty, lakmus, elektrolity i nieelektrolity, zmiany

zabarwienia wskaźników w roztworach kwasów i zasad, kwasy i zasady w naszym

otoczeniu (acid-base indicators: methyl orange, phenolphthalein, a decoction of red

cabbage, litmus, electrolytes and non-electrolytes color change indicators in solutions of

acids and alkalis, acids and bases in our environment).


54


Uwagi prowadzącej:


DOŚWIADCZENIE 1. Cel doświadczenia: CO SIĘ STANIE Z MUSZLĄ UMIESZCZONĄ W OCCIE?

Potrzebne przedmioty i substancje: 2 szklanki, ocet 10% i 25%, muszle.

Kolejne czynności: Wkładamy muszlę do szklanki, następnie nalewamy ok. 100 ml octu 10%. Czynność powtarzamy dla octu 25%.

Obserwacje: …………………………………………………………………………………..

……...........………………………………………………………………...............................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Wnioski: Muszle podobnie jak nasze kości zawierają węglan wapnia CaCO3 .

Wchodzi on w reakcję z octem. W wyniku czego powstaje sól kwasu octowego - octan wapnia i kwas węglowy. Kwas węglowy jest bardzo słabym kwasem i nawet w temperaturze pokojowej rozkłada się do dwutlenku węgla i wody. Szybciej reakcja zaszła w szklance, w której był ocet 25%.

DOŚWIADCZENIE 2.

Cel doświadczenia: BADANIE ZMIANY BARWY WSKAŹNIKÓW WOBEC ZASAD I KWASÓW

Potrzebne przedmioty i substancje: pięć szklanek, wywar z czerwonej kapusty, esencja herbaciana, ocet, sok z kapusty, woda z ogórków, sok z jagód, roztwór mydła, granulki ,,Kreta”-substancji do udrażniania rur (zachowując szczególną ostrożność), kawałek białego bawełnianego materiału, mydło.

Kolejne czynności: Do szklanek nalewamy niewielką ilość: octu, soku z kapusty, wody z ogórków kwaszonych, mydlin, rozpuszczone granulki ,,Kreta”. Następnie do każdej szklanki dodajemy kroplami wywar z czerwonej kapusty. Czynność powtarzamy z esencją herbacianą. Białą szmatkę bawełnianą plamimy sokiem z jagód. Następnie pocieramy ją mydłem.

Uzupełnij.

Obserwacje: Wywar z czerwonej kapusty w roztworze octu, soku z kapusty, wody

z ogórków kwaszonych zmienia zabarwienie z ……………………………………..……

na …………………………………………, a w roztworze mydlin i substancji do

55

udrażniania rur z ………………………………………. na ………………………………..

Plama z jagód potarta mydłem zmienia zabarwienie na zielonkawe.

Wnioski: W naszym domu występują naturalne wskaźniki kwasowo-zasadowe. Wskaźniki te zmieniają zabarwienie w roztworach kwasów i zasad.

DOŚWIADCZENIE 3. Cel doświadczenia: BADANIE PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO PRZEZ ROZTWORY NIEKTÓRYCH SUBSTANCJI

Potrzebne przedmioty i substancje: cztery szklanki, zestaw do przewodnictwa elektrycznego (rysiki z ołówków połączone przewodami z baterią i żarówką), ocet, roztwór cukru, roztwór mydlin, roztwór soli kuchennej, cytryna, ogórek kwaszony.

Kolejne czynności: Elektrody zanurzamy kolejno w roztworach, w wodzie destylowanej, umieszczamy w cytrynie i w ogórku kwaszonym.

Podkreśl prawidłową odpowiedź

Obserwacje: W roztworze kwasu octowego, roztworze mydlin, roztworze soli kuchennej, w cytrynie i ogórku kwaszonym po zanurzeniu elektrod

zaświeciła się/nie zaświeciła się żaróweczka. W roztworze cukru

nie obserwujemy/obserwujemy świecenia się żaróweczki.

Wnioski: Roztwór kwasu octowego, roztwór mydlin, roztwór soli kuchennej, cytryna,

ogórek kwaszony przewodzą/ nie przewodzą prąd elektryczny. Roztwór cukru i

woda destylowana prądu przewodzą/nie przewodzą.

DOŚWIADCZENIE 4. Cel doświadczenia: CO TO SĄ ANTYUTLENIACZE?

Potrzebne przedmioty i substancje: jabłko, cytryna lub kwasek cytrynowy.

Kolejne czynności: Jabłko rozcinamy na pół. Jedną część skrapiamy obficie sokiem z cytryny lub posypujemy kwaskiem cytrynowym, drugą pozostawiamy nietkniętą. Obydwie cząstki odkładamy na ok. pół godziny.

Obserwacje: …………………………………………………………………………………..

……...........………………………………………………………………...............................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Wnioski: Sok z cytryny to naturalny antyutleniacz- środek chemiczny, które nawet w niewielkiej ilości znacznie opóźnia proces utleniania, a tym samym np. proces psucia się jedzenia.

56

DOŚWIADCZENIE 5. Cel doświadczenia: USUWAMY KAMIEŃ KOTŁOWY Z GRZAŁKI CZAJNIKA ELEKTRYCZNEGO

Potrzebne przedmioty i substancje: czajnik elektryczny z grzałką, na której jest kamień kotłowy, kwasek cytrynowy.

Kolejne czynności: Do czajnika nalewamy tyle wody, by grzałka była zanurzona. Wodę podgrzewamy. Następnie wsypujemy dwie łyżeczki kwasku cytrynowego.

Obserwacje: …………………………………………………………………………………..

……...........………………………………………………………………...............................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Wnioski: Woda wodociągowa, to woda twarda, która zawiera wiele substancji nierozpuszczalnych w wodzie. Kwasek cytrynowy wchodzi w reakcje z kamieniem kotłowym i go usuwa.

57

BIBLIOGRAFIA

Beata Płatos, ,,Najważniejsze kompetencje uczniów i ich miejsce w systemach edukacji.

Wnioski z raportu: ,,Rozwijanie kompetencji kluczowych w szkołach w Europie”

Komisja Europejska/EACEA/Eurydice, 2012. Developing Key Competences at

School in Europe: Challenges and Opportunities for Policy. (Rozwijanie kompetencji

kluczowych w szkołach w Europie. Wyzwania i możliwości tworzenia polityki

edukacyjnej) Raport Eurydice. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej

Bożena Żurawska Kompetencje kluczowe. Informator dla rodziców i opiekunów,

Olsztyn 2010 r.

Aleksandra Kuźniak, Rafał Kufel, ,,Teoria inteligencji wielorakich dr Howarda

Gardnera”, Poznań 2012r.

Cz. Kupisiewicz ,,Podstawy dydaktyki ogólnej” Warszawa 1973

K. Rau, E. Ziętkiewicz ,,Jak aktywizować uczniów: burza mózgów i inne techniki w

edukacji”. Poznań 2003

Praca zbiorowa ,,Nauczanie przedmiotów przyrodniczych kształtujące podstawy i

umiejętności badawcze uczniów” Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Kraków 2012

Antonella Meiani ,,Wielka księga eksperymentów” , Wydawnictwo Elżbieta

Jarmołkiewicz Sp. z o.o. Zielona Góra 2010

,,Encyklopedia doświadczeń” , Wydawnictwo Larousse Polska, Wrocław 2006

Anita von Saan ,,365 eksperymentów na każdy dzień roku” Wydawnictwo Rea 2005

Czesław Kuś, Barbara Garbarz-Glos ,,Propozycje doświadczeń fizycznych na lekcjach

przyrody” Wydawnictwo Naukowe NOVUM Płock 2004

,,Zrób to sam”, NOT-SIGMA, Warszawa 1984

Ryszard Błażejewski ,,100 prostych doświadczeń z wodą i powietrzem”

Wydawnictwo Naukowo-Techniczne Warszawa 1991

Antonina Wiesława Noweta ,,Zestaw prostych doświadczeń z fizyki dla szkół

podstawowych i ponadpodstawowych” Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia

Nauczycieli w Łodzi, Łódź 1997

Jerzy Kunicki ,,Poznajmy zagadki fizyczne” DEMART Warszawa 2012

Steve Parker Młody Naukowiec części ,,Siły”, ,,Powietrze”, ,,Elektryczność i

magnetyzm”, ,,Woda”, ,,Światło”, ,,Dźwięk” ARTI Warszawa 2006

Barbara Sagnowska ,,Świat fizyki” (część 1)Wydawnictwo ZamKor Kraków 2009



Jadwiga Poznańska, Maria Rowińska, Elżbieta Zając ,,Ciekawa fizyka” (część 1)

Wydawnictwo WSiP Warszawa 2002

Zasoby Internetu

www.iw.org.pl/kreatywnyuczen

http://www.1000extrarzeczywszkole.pl/?p=417

http://www.sce.pl/upload/File/Renata%20Such%20-

%20Innowacje%20pedagogiczne.pdf

http://www.iw.org.pl/kreatywnyuczen

http://www.1000extrarzeczywszkole.pl/?p=417

http://www.sce.pl/upload/File/Renata%20Such%20-%20Innowacje%20pedagogiczne.pdf

http://www.sce.pl/upload/File/Renata%20Such%20-%20Innowacje%20pedagogiczne.pdf

INNOWACJA PEDAGOGICZNA ,,EKSPERYMENTOWANIE … · te inteligencje, które są mniej wykształcone....

Documents

Transcript of INNOWACJA PEDAGOGICZNA ,,EKSPERYMENTOWANIE … · te inteligencje, które są mniej wykształcone....