Informator - geografia (studiowac.pl)

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE

INFORMATOR O EGZAMINIE MATURALNYM

Z GEOGRAFIIOD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015

Materiay

do InformatDtora opracow

Dziaanie 3.2.Prioryte

Pro

wano w rama. Rozwj syset III Wysokogram Opera

ach projektu Pstemu egzamka jako systacyjny Kapita

Pilota nowyminw zewn

temu owiatya Ludzki.

ych egzamintrznych, y,

w maturalnnych,

INFORMATOR O EGZAMINIE MATURALNYM

Z GEOGRAFIIOD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015

opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn we wsppracy z okrgowymi komisjami egzaminacyjnymi

w Gdasku, Jaworznie, Krakowie, odzi, omy, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Warszawa 2013

Centralna Komisja Egzaminacyjna ul. Jzefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa tel. 22 536 65 00 [email protected] Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdask tel. 58 320 55 90 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie ul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno tel. 32 616 33 99 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie os. Szkolne 37, 31-978 Krakw tel. 12 683 21 01 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy ul. Nowa 2, 18-400 oma tel. 86 216 44 95 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi ul. Ksawerego Praussa 4, 94-203 d tel. 42 634 91 33 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu ul. Gronowa 22, 61-655 Pozna tel. 61 854 01 60 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa tel. 22 457 03 35 [email protected]

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu ul. Tadeusza Zieliskiego 57, 53-533 Wrocaw tel. 71 785 18 94 [email protected]

Spis treci

Wstp .. 7

1. Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym ............ 9

1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie 91.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 .. 91.3. Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym ...... 101.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych .... 11

2.1. Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami ....... 13 2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z geografii dla absolwentw niesyszcych 49 Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych od 2015 roku 55

Wstp 7

Wstp Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 jest podzielony na dwie czci. CZ PIERWSZA (1.1.1.4.) zawiera oglne informacje dotyczce egzaminu maturalnego z geografii, w tym zakres sprawdzanych wiadomoci i umiejtnoci, krtk charakterystyk arkusza egzaminacyjnego oraz sposobu oceniania odpowiedzi w zadaniach zamknitych i otwartych. CZ DRUGA (2.1.2.2.) zawiera przykadowe zadania z geografii, jakie mog pojawi si w arkuszach egzaminacyjnych, w tym w arkuszach dla absolwentw niesyszcych. Do kadego zadania: przypisano najwaniejsze wymagania oglne i szczegowe z podstawy programowej

ksztacenia oglnego, do ktrych to zadanie si odnosi, podano oczekiwane rozwizanie, przedstawiono schemat punktowania oraz przykadowe, rnice si poziomem

wykonania, realizacje zdajcych wraz z punktacj. Zadania w Informatorze: nie wyczerpuj wszystkich typw zada, ktre mog wystpi w arkuszach

egzaminacyjnych, nie ilustruj wszystkich wymaga z zakresu geografii w podstawie programowej, nie zawieraj wszystkich moliwych rodzajw materiaw rdowych, ktre mog

stanowi obudow zada. Informator nie moe by zatem jedyn ani nawet gwn wskazwk do planowania procesu ksztacenia w zakresie geografii w szkole ponadgimnazjalnej. Tylko realizacja wszystkich wymaga z podstawy programowej moe zapewni wszechstronne wyksztacenie uczniw szk ponadgimnazjalnych. Przed przystpieniem do dalszej lektury Informatora warto zapozna si z oglnymi zasadami obowizujcymi na egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015. S one okrelone w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy oraz sposobu przeprowadzania sprawdzianw i egzaminw w szkoach publicznych (Dz.U. nr 83, poz. 562, z pn. zm.), w tym w szczeglnoci w rozporzdzeniu z 25 kwietnia 2013 r. zmieniajcym powysze rozporzdzenie (Dz.U. z 2013 r., poz. 520), oraz w skrconej formie w czci oglnej Informatora o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015, dostpnej na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl) oraz na stronach internetowych okrgowych komisji egzaminacyjnych.

8 Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Opis egzaminu 9

1. Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym 1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie Egzamin maturalny z geografii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spenia wymagania z zakresu geografii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapw wczeniejszych, w tym do etapu III (gimnazjum). Podstawa programowa dzieli wymagania na oglne i szczegowe. Wymagania oglne jako syntetyczne ujcie nadrzdnych celw ksztacenia informuj, jak rozumie podporzdkowane im wymagania szczegowe, ktre odwouj si do cile okrelonych wiadomoci i umiejtnoci. Zadania w arkuszu maturalnym z geografii na poziomie rozszerzonym maj na celu sprawdzenie umiejtnoci: identyfikowania i analizowania problemw wystpujcych w rodowisku geograficznym

w rnych skalach przestrzennych i czasowych, rozumowania, argumentowania i wnioskowania, w tym dostrzegania prawidowoci

dotyczcych rodowiska przyrodniczego, ycia i gospodarki czowieka oraz wzajemnych powiza i zalenoci w systemie czowiek przyroda gospodarka,

wykorzystywania i przetwarzania informacji geograficznych pochodzcych z rnorodnych materiaw rdowych,

wykorzystywania narzdzi matematycznych do opisu oraz analizy zjawisk i procesw, ktre zachodz w rodowisku geograficznym.

1.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 Od roku szkolnego 2014/20151 egzamin maturalny z geografii moe by zdawany wycznie jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym. Egzamin ma form pisemn i trwa 180 minut. Do egzaminu z geografii moe przystpi kady absolwent, niezalenie od typu szkoy, do ktrej uczszcza, oraz od przedmiotw, ktrych uczy si w zakresie rozszerzonym. W czasie trwania egzaminu zdajcy moe korzysta z linijki, lupy i kalkulatora. Wyniki czci pisemnej egzaminu maturalnego s wyraane w procentach i na skali centylowej (por. punkt G. Ocenianie i wyniki egzaminu w CZCI OGLNEJ Informatora o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015). Wyniki uzyskane w czci pisemnej egzaminu maturalnego z geografii podobnie jak z innych przedmiotw dodatkowych nie maj wpywu na zdanie egzaminu maturalnego2.

1 W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016. 2 Z wyjtkiem sytuacji, kiedy egzamin z geografii by jedynym egzaminem z przedmiotu dodatkowego, ktrego zdawanie zadeklarowa zdajcy, po czym nie przystpi do tego egzaminu lub egzamin ten zosta mu uniewaniony.


1.3. Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym Arkusz egzaminacyjny z geografii bdzie zawiera okoo 50 zada. Przy numerze kadego zadania podana zostanie maksymalna liczba punktw, ktr mona uzyska za poprawne jego rozwizanie. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym: bd dobrane w taki sposb, aby reprezentoway rnorodne wymagania oglne

i szczegowe z podstawy programowej, bd sprawdzay przede wszystkim umiejtnoci zoone, w tym np. analizowanie

wspzalenoci elementw lub procesw w rodowisku geograficznym oraz zwizkw przyczynowo-skutkowych i funkcjonalnych,

bd odnosi si do zagadnie w skali od lokalnej do globalnej ze szczeglnym uwzgldnieniem Polski,

bd uwzgldnia informacje o aktualnych wydarzeniach, zjawiskach i procesach, ktre zachodz w rodowisku geograficznym,

bd wymagay ze wzgldu na interdyscyplinarno geografii jako nauki wykorzystania i integrowania wiedzy z rnych dziedzin nauk, np. przyrodniczych, takich jak biologia, chemia, fizyka,

bd zrnicowane pod wzgldem poziomu trudnoci oraz sposobu udzielania odpowiedzi, np. mog polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi, zapisie wypowiedzi, uzupenieniu rysunku lub schematu, wykonaniu oblicze,

bd miay form zamknit lub otwart. W zadaniach zamknitych, np. wyboru wielokrotnego zdajcy wybiera odpowied z podanych opcji, natomiast w zadaniach otwartych tworzy odpowied samodzielnie,

bd wystpoway pojedynczo lub w wizkach tematycznych, bd odnosi si do rnorodnych materiaw rdowych zamieszczonych w arkuszu,

np. barwnej mapy szczegowej, map tematycznych, map przegldowych, wykresw, tabel statystycznych, tekstw rdowych, zdj, w tym lotniczych i satelitarnych oraz schematw, profili i przekrojw. Cz materiaw rdowych zostanie przedstawiona w postaci barwnej jako zacznik do wybranych zada.

W poleceniu do kadego zadania wystpi co najmniej jeden czasownik wskazujcy czynno, jak powinien wykona zdajcy, aby poprawnie wykona dane zadanie. W przypadku zada zamknitych bd to najczciej czasowniki takie jak zaznacz, podkrel, dobierz, przyporzdkuj. W przypadku zada otwartych katalog czasownikw jest duo szerszy, a precyzyjne ich zrozumienie warunkuje poprawn realizacj polecenia. Podany poniej wykaz obejmuje te czynnoci / czasowniki, ktre czsto przysparzaj zdajcym trudnoci.

Czynno Opis czynnoci podaj, wymie Zdajcy zapisuje w odpowiedzi nazw / nazwy np. zjawisk, procesw,

obiektw bez opisu, uzasadnienia, wyjanienia. przedstaw Zdajcy prezentuje fakty, wiadomoci; przedstawiajc argumenty

przekonuje o czym, podaje fakty suce do uzasadnienia jakiego stwierdzenia; argument musi merytorycznie odnosi si do materiau rdowego w zadaniu lub wiedzy zdajcego.

opisz Zdajcy formuuje krtk wypowied pisemn, nie ograniczajc si tylko do podania nazw, faktw, ale rwnie przedstawiajc cechy, np. obiektu lub przebieg procesu, zjawiska bez wyjaniania przyczyn.

porwnaj Zdajcy zestawia obiekty, zjawiska, procesy ze sob, znajduje ich cechy wsplne i rnice, przedstawia, opisuje, odnosi si do cech, waciwoci wszystkich porwnywanych obiektw, zjawisk, procesw.

Opis egzaminu 11

uzasadnij Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje argumenty, czyli fakty przemawiajce za stwierdzeniem, pogldem, stanowiskiem lub przeciwko.

wyjanij Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje przyczyny, zwizki przyczynowo-skutkowe, zalenoci, czyni co jasnym i zrozumiaym.

sformuuj Zdajcy wypowiada si w sposb dokadny, zrozumiay, ujmuje myl czy tez w odpowiedni formu; formuuje np. wniosek, prawidowo.

oce Zdajcy przedstawia sd o czym, dokonuje wartociowania uznaje np. zjawisko, proces, tendencje za korzystne lub niekorzystne.

1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych Odpowiedzi udzielone przez zdajcego s oceniane przez egzaminatorw zgodnie ze schematem punktowania okrelonym dla kadego zadania. W przypadku zada zamknitych zdajcy moe otrzyma najczciej 1 punkt, jeeli udzieli poprawnej odpowiedzi, lub 0 punktw, jeeli udzieli odpowiedzi bdnej lub nie udzieli jej wcale. W przypadku zada otwartych skala oceniania moe by bardziej rozbudowana, np. od 0 do 2 punktw lub od 0 do 3 punktw. Za odpowied egzaminator moe przyzna wycznie pene punkty. Dokonujc oceny odpowiedzi udzielonej przez zdajcego w zadaniu otwartym, egzaminator odwouje si do przykadowego rozwizania opracowanego przez zesp ekspertw Centralnej i okrgowych komisji egzaminacyjnych oraz konsultantw akademickich. Rozwizanie to okrela wycznie zakres merytoryczny odpowiedzi i nie jest cisym wzorcem oczekiwanego sformuowania (za wyjtkiem nazw wasnych itp.). Kada merytorycznie poprawna odpowied, speniajca warunki zadania, zostanie oceniona pozytywnie. SZCZEGOWE ZASADY OCENIANIA ODPOWIEDZI UDZIELONYCH PRZEZ ZDAJCYCH W ZADANIACH OTWARTYCH 1. Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce

poleceniom zawartym w zadaniach. 2. Odpowied oceniana jest na 0 punktw, jeeli podane w odpowiedzi informacje wiadcz

o braku zrozumienia omawianego zagadnienia. 3. Ocenianiu podlegaj tylko te fragmenty odpowiedzi zdajcego, ktre dotycz polecenia.

Odpowiedzi poprawne, wykraczajce poza zakres polecenia nie podlegaj ocenianiu. 4. Jeli w zadaniu otwartym zdajcy w odpowiedzi poda wicej elementw (nazw, cech,

argumentw itd.), ni wynika z treci polecenia, to ocenionych zostanie tyle kolejnych elementw odpowiedzi (liczc od pierwszej), ile wskazano w poleceniu.

5. Jeeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (rwnie dodatkowe, ktre nie wynikaj z treci polecenia) wiadcz o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawidowej odpowiedzi, to za odpowied tak zdajcy otrzyma 0 punktw.

Przykadowe zadania z rozwizaniami 13

2.1. Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami Zadania 14 wykonaj na podstawie barwnej mapy okolic Chcin.


Zadanie 1. (01)

Przyporzdkuj opisom wzniesie ich nazwy wybrane spord podanych poniej.

Grzbiet Bolechowicki, Zelejowa, Grzywy Korzeczkowskie, Pasmo Chciskie Poronite lasami wzniesienia o dugoci okoo 5 km, przez ktre przebiega pieszy szlak turystyczny i szlak dydaktyczny. Od zachodu u podna wzniesie pynie rzeka dopyw Biaej Nidy. ...................................................................... Na stokach wzniesie znajduj si formy krasowe i kamienioom. Cz obszaru objto form ochrony przyrody. U podna wzniesie pynie strumie dopyw Bobrzy. ...................................................................... Wzniesienia o niewielkim zalesieniu pooone na poudnie od Doliny Chciskiej. Na stokach jednego ze wzniesie utworzono rezerwat geologiczno-leny, do ktrego prowadzi szlak dydaktyczny. ...................................................................... Wymagania oglne

IV etap edukacyjny IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji na podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje []. III etap edukacyjny I. Korzystanie z rnych rde informacji geograficznej. Zdajcy [] potrafi korzysta [] z map [] w celu prezentowania informacji geograficznych.

Wymagania szczegowe

IV etap edukacyjny 1.3) Zdajcy odczytuje i opisuje cechy rodowiska przyrodniczego (np. uksztatowanie i rzeb terenu, budow geologiczn) [] na podstawie mapy topograficznej []. III etap edukacyjny 1.8) Zdajcy analizuje [] treci map [] turystycznych.

Rozwizanie

Od gry w kolejnoci: Grzywy Korzeczkowskie Grzbiet Bolechowicki Pasmo Chciskie

Schemat punktowania

1 pkt za trzy poprawne odpowiedzi. 0 pkt za bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


Zadanie 2. (01)

Na podstawie mapy podaj po jednym przykadzie zmian w litosferze i hydrosferze, ktre nastpiy w wyniku dziaalnoci wapienniczych i cementowych zakadw przemysowych w miejscowoci Sitkwka-Nowiny.

Zmiana w litosferze: .....................................................................................................................

Zmiana w hydrosferze: .................................................................................................................

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego []. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z [...] dziaalnoci czowieka w rnorodnych warunkach rodowiska, wskazujc znaczenie rosncej roli czowieka i jego dziaa w rodowisku geograficznym w rnych skalach (lokalnej, regionalnej i globalnej). III etap edukacyjny I. Korzystanie z rnych rde informacji geograficznej. Zdajcy [] potrafi korzysta [] z map [] w celu prezentowania informacji geograficznych.

Wymagania szczegowe

IV etap edukacyjny 5.4) Zdajcy ocenia zmiany rodowiska w holocenie zwizane z dziaalnoci czowieka. III etap edukacyjny 1.8) Zdajcy analizuje [] treci map [].

Rozwizanie

Zmiana w litosferze, np.: - powstay formy wklse (wyrobiska). - powstay urwiska skalne, skarpy. Zmiana w hydrosferze: - powstay sztuczne zbiorniki (np. Zalew Zgrsko).

Schemat punktowania

1 pkt za podanie poprawnej zmiany w litosferze i poprawnej zmiany w hydrosferze. 0 pkt za podanie poprawnej zmiany tylko w jednej sferze ziemskiej lub brak odpowiedzi.

Przykadowe ocenione odpowiedzi

Zmiana w litosferze: - w miejscu wydobycia wapieni powstao zagbienie. Zmiana w hydrosferze: - utworzono zalew w wyrobisku.

1 pkt; zdajcy poda dwie poprawne odpowiedzi.

Zmiana w litosferze: - zmiana struktury gleb podczas wydobywania wapieni. Zmiana w hydrosferze: - zanieczyszczenie wd.

0 pkt; zdajcy poda dwie bdne odpowiedzi; nie uznano podanej zmiany w litosferze, gdy dotyczy pedosfery; podanej zmiany w hydrosferze nie mona odczyta z mapy.

Zmiana w litosferze: - zmiana skadu chemicznego ska.Zmiana w hydrosferze: .........(brak odpowiedzi)...........

0 pkt; zdajcy nie poda poprawnej zmiany, ktra zasza w litosferze oraz nie poda przykadu zmiany w hydrosferze.


Zadanie 3. (02)

Poniej przedstawiono przekrj geologiczny przez okolice Chcin.

1 upki (dolny kambr) 4, 5 utwory grnego dewonu i karbonu 2 dolomity (rodkowy dewon) 6 zlepiece zygmuntowskie (perm) 3 wapienie (rodkowy dewon) 7 utwory triasu uskoki

Na podstawie: J. Kondracki, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 2000. Oce prawdziwo kadej informacji. Wpisz znak X w odpowiednie komrki tabeli.

Nr Informacja Prawda Fasz 1. Dolina Chciska zostaa utworzona w synklinie.

2. Dno Doliny Chciskiej jest wyrzebione w najstarszych skaach spord wystpujcych na powierzchni obszaru przedstawionego na przekroju.

3. Skay oznaczone numerem 3. okazay si mniej odporne na erozj i wietrzenie ni skay oznaczone numerem 1. 4. Obszar pomidzy grami Zelejow a Zamkow jest przykadem inwersji rzeby.

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji na podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].

Wymagania szczegowe

10.1) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Polski i okrela jej zwizek z budow geologiczn [].

Rozwizanie 1. F 2. P 3. F 4. P Schemat punktowania

2 pkt za cztery poprawne odpowiedzi. 1 pkt za trzy poprawne odpowiedzi. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


Zadanie 4. (02)

Oblicz wysoko Soca w momencie growania w najduszym dniu w roku w miejscu, w ktrym znajduje si pomnik lotnikw (B2/C2). Zapisz obliczenia. Obliczenia: Wysoko Soca: ........... Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

2.4) Zdajcy oblicza wysoko growania Soca w dowolnym miejscu na Ziemi w dniach [] przesile.

Rozwizanie

Wzr na obliczenie wysokoci Soca w momencie growania w dniu 22 VI na pkuli pnocnej: h = 90 + 2327 Szeroko geograficzna pomnika lotnikw: = 5049N h = 90 5049 + 2327 h = 6238 Uznajemy rwnie wynik obliczony na podstawie wartoci deklinacji Soca: 2326; 2330; 23,4; 23,5

Schemat punktowania

2 pkt za poprawne: zastosowanie wzoru i szerokoci geograficznej oraz wykonanie oblicze i podanie poprawnej odpowiedzi. 1 pkt za zastosowanie poprawnego wzoru i poprawnej szerokoci geograficznej. 0 pkt za zastosowanie bdnego wzoru lub bdnej szerokoci geograficznej lub brak odpowiedzi.


Wzr przyjty do oblicze: h = 90 + 2327 Obliczenia: h = 90 5049 + 2327 = 6238

2 pkt; zdajcy poprawnie rozwiza zadanie.

Wzr przyjty do oblicze: h = 90 + 2327 Obliczenia: h = 90 5049 + 2327 = 7238

1 pkt; zdajcy zastosowa poprawny wzr, poprawn szeroko geograficzn, ale popeni bd w obliczeniach.

Wzr przyjty do oblicze: h = 90 Obliczenia: h = 90 5049 = 3911

0 pkt; zdajcy zastosowa bdny wzr na obliczenie wysokoci Soca w momencie growania.


Zadanie 5. (01)

Na schematach A, B, C i D przedstawiono wzajemne pooenie Soca, Ziemi i Ksiyca w czasie wystpowania czterech faz Ksiyca.

A B C D

Na poniszym rysunku, ktry naley uzupeni, przedstawiono przebieg amplitudy pyww w wybranym miejscu i czasie na Ziemi.

Na podstawie: W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografw, Warszawa 2002. Uzupenij rysunek, wiedzc, e penia Ksiyca miaa miejsce 8 lutego. W puste pola na rysunku wpisz litery, ktrymi oznaczono poszczeglne schematy, tak aby przedstawione na nich wzajemne pooenie cia niebieskich, w kolejnych fazach Ksiyca, warunkowao wielko amplitudy pyww.

Wymagania oglne


Wymagania szczegowe 4.6) Zdajcy objania mechanizm powstawania [] pyww []. Rozwizanie W kolejnoci od lewej: D, C, A, B. Schemat punktowania

1 pkt za uzupenienie czterech pl na rysunku literami w poprawnej kolejnoci. 0 pkt za wpisanie liter w bdnej kolejnoci lub brak odpowiedzi.


Zadanie 6. (02)

Na wykresach oznaczonych numerami 1 i 2 przedstawiono zmiany wysokoci Soca w cigu doby w dniach przesile i rwnonocy nad dwoma rwnolenikami spord zaznaczonych na Rysunku 1.

Rysunek 1.

Legenda:

Wykres 1. .......

Wykres 2. ...

Na podstawie: Rocznik astronomiczny, Warszawa 2013. Wpisz pod kadym wykresem nazw rwnolenika, nad ktrym wystpuj przedstawione zmiany wysokoci Soca w cigu doby.

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji na podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje do prezentacji wybranych zagadnie.

Wymagania szczegowe 2.3) Zdajcy wskazuje konsekwencje ruchw Ziemi. Rozwizanie

Wykres 1. Zwrotnik Raka. Wykres 2. Koo podbiegunowe poudniowe.

Schemat punktowania

2 pkt za wpisanie nazw dwch waciwych rwnolenikw. 1 pkt za wpisanie nazwy jednego waciwego rwnolenika. 0 pkt za wpisanie nazw niewaciwych rwnolenikw lub brak odpowiedzi.


Zadanie 7. (02)

Na rysunku przedstawiono krenie powietrza na pkuli pnocnej.

Na podstawie: P. Czubla, E. Papiska, Geografia fizyczna, Warszawa 2002. Na podstawie rysunku wyjanij, dlaczego cyrkulacja powietrza w komrce Hadleya przyczynia si do powstawania strefy wysokiego cinienia atmosferycznego w szerokociach zwrotnikowych. ......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego []. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z funkcjonowania sfer ziemskich [].

Wymagania szczegowe

3.1) Zdajcy wyjania mechanizm cyrkulacji powietrza w strefie midzyzwrotnikowej [].

Rozwizanie

Np. Silnie nagrzane powietrze w rejonie rwnika unoszone jest do grnej troposfery. Podczas wznoszenia ulega adiabatycznemu ochodzeniu. W grnej troposferze chodne powietrze przemieszcza si ku zwrotnikom. W szerokociach okoozwrotnikowych wskutek mniejszego obwodu Ziemi (a take staego napywu powietrza znad rwnika) powietrze zagszcza si i jako cisze opada tworzc przy powierzchni Ziemi zwrotnikowe strefy podwyszonego cinienia.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie penego wyjanienia uwzgldniajcego cyrkulacj powietrza w komrce Hadleya, w tym: - zachodzce w trakcie ruchw powietrza zmiany jego temperatury, - opadanie powietrza w szerokociach zwrotnikowych spowodowane wzrostem gstoci na skutek zmniejszenia si obwodu Ziemi. 1 pkt za podanie wyjanienia uwzgldniajcego cyrkulacj powietrza w komrce Hadleya, w tym: - opadanie powietrza w szerokociach zwrotnikowych, ale bez podania przyczyny opadania oraz bez uwzgldnienia zmian temperatury powietrza zachodzcych w trakcie jego ruchu. 0 pkt za bdne wyjanienie lub za brak odpowiedzi.


Gorce powietrze nad rwnikiem unosi si do grnej troposfery, gdzie dochodzi do jego ochodzenia. Chodne powietrze przemieszcza si ku zwrotnikom, coraz bardziej si zagszcza, bo kolejne rwnoleniki s coraz krtsze i w okolicach zwrotnika powietrze grawitacyjnie opada, tworzc wy.

2 pkt; zdajcy uwzgldni wszystkie elementy wyjanienia zawarte w schemacie punktowania.

Powietrze unosi si nad rwnikiem i odpywa ku szerokociom zwrotnikowym, gdzie opada i przyczynia si do powstania wysokiego cinienia przy powierzchni Ziemi.

1 pkt; zdajcy uwzgldni cyrkulacj powietrza i jego opadanie w szerokociach zwrotnikowych, ale nie uwzgldni zmian temperatury powietrza.

Ciepe powietrze znad rwnika unosi si i jako pasaty zmierza w kierunku zwrotnikw. To samo powietrze ozibia si i spra, gdy musi zmieci si na mniejszym obszarze, i tak powstaje strefa wyw w szerokociach zwrotnikowych.

0 pkt; zdajcy popeni bd merytoryczny.


Materia rdowy do zada 89 Na mapach przedstawiono rozkad redniej miesicznej temperatury powietrza w Polsce w styczniu i w lipcu.

rdo: Atlas geograficzny, Warszawa 2012. Zadanie 8. (01)

Zaznacz przy kadej z podanych informacji znakiem X miesic, do ktrego ta informacja si odnosi.

Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

10.3) Zdajcy charakteryzuje klimat Polski na podstawie [] map klimatycznych [].

Rozwizanie 1. lipiec 2. stycze 3. stycze Schemat punktowania

1 pkt za przyporzdkowanie do kadej informacji nazwy waciwego miesica. 0 pkt za bdne przyporzdkowanie lub brak odpowiedzi.

Informacja Stycze Lipiec 1. Nizina Wielkopolska oraz Kotlina Warszawska s jednymi z najcieplejszych regionw Polski.

2. Ukad izoterm jest zbliony do przebiegu rocznych izoamplitud temperatur powietrza w Polsce.

3. Ukad izoterm potwierdza przejciowy charakter klimatu Polski.


Zadanie 9. (01)

Uzupenij ponisze zdania, wpisujc w wyznaczonych miejscach jedno z okrele podanych w nawiasach. W Poznaniu roczne amplitudy temperatury powietrza s (wysze / nisze) ni w Warszawie. Rnice wysokoci Soca nad horyzontem w cigu roku i pasowo uksztatowania powierzchni Polski wpywaj na ukad izoterm . (lipca / stycznia). Wpyw odlegoci od oceanu na obszarze Polski zaznacza si wyranie w rozkadzie redniej miesicznej temperatury powietrza w . (styczniu / lipcu). Wymagania oglne

III etap edukacyjny I. Korzystanie z rnych rde informacji geograficznej. Zdajcy [] potrafi korzysta z [] map [] w celu [] przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymagania szczegowe

1.2) Zdajcy odczytuje z map informacje przedstawione za pomoc rnych metod kartograficznych. 4.4) Zdajcy podaje gwne cechy klimatu Polski [].

Rozwizanie nisze, lipca, styczniu Schemat punktowania

1 pkt za uzupenienie kadego zdania poprawnym okreleniem. 0 pkt za bdn lub niepen odpowied, lub brak odpowiedzi.

Zadanie 10. (03)

Na mapie przedstawiono roczne sumy opadw atmosferycznych na kuli ziemskiej. Literami od A do C oznaczono na mapie wybrane obszary na Ziemi.

Na podstawie: Z. Podgrski, W. Marszelewski, K. Becmer, Geografia. Zarys wiedzy o Ziemi, Warszawa 2002.

A

C

B


Przyporzdkuj do kadego obszaru wskazanego na mapie i oznaczonego liter od A do C odpowiedni nazw regionu geograficznego, wybierajc z podanych poniej. Podaj gwn przyczyn wielkoci opadw atmosferycznych dla kadego z regionw A, B i C.

Kotlina Kaszgarska Pustynia Atakama Nizina Gangesu

Nizina Indusu Nizina Turaska Pustynia Namib

A. Nazwa regionu: .......

Gwna przyczyna opadw atmosferycznych: ........ ..

B. Nazwa regionu: ...


C. Nazwa regionu: ...


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego []. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z [...] funkcjonowania sfer ziemskich [].

Wymagania szczegowe

3.2) Zdajcy wskazuje przyczyny nierwnomiernego rozkadu [...] opadw.

Rozwizanie

A. Pustynia Namib Gwna przyczyna opadw, np.: - oddziaywanie pyncego u wybrzey kontynentu zimnego prdu morskiego, - wystpowanie strefy wyw zwrotnikowych, w ktrych nie dochodzi do konwekcji mas powietrza doprowadzajcej do powstawania chmur dajcych opady. B. Nizina Gangesu Gwna przyczyna opadw, np.: - oddziaywanie monsunu letniego, ktry napywajc znad oceanu przynosi due opady atmosferyczne, - przesuwanie si latem Midzyzwrotnikowej Strefy Zbienoci na pnoc od rwnika, w tym w rejon Niziny Gangesu, - unoszenie si latem ciepego powietrze nad Azj, powstawanie niu, ktry zasysa wilgotne powietrze znad oceanu przynoszce due opady. C. Kotlina Kaszgarska Gwna przyczyna opadw, np.: - pooenie kotliny w duej odlegoci od oceanu i zwizana z tym niska wilgotno powietrza, - pooenie kotliny w cieniu opadowym wysokich gr.


Schemat punktowania

3 pkt za poprawne przyporzdkowanie trzech regionw i podanie poprawnej przyczyny opadw dla kadego z zaznaczonych na mapie regionw. 2 pkt za poprawne przyporzdkowanie dwch regionw i podanie poprawnej przyczyny opadw dla kadego z nich. 1 pkt za poprawne przyporzdkowanie jednego regionu i podanie poprawnej przyczyny opadw. 0 pkt za podanie bdnych odpowiedzi dla trzech regionw lub brak odpowiedzi.


A. Pustynia Namib. Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest wystpowanie zimnego Prdu Benguelskiego. B. Nizina Gangesu. Gwn przyczyn opadw atmosferycznych jest tu wystpowanie monsunu letniego, ktry przynosi znad oceanu due opady atmosferyczne. C. Kotlina Kaszgarska. Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest cie opadowy wysokich gr.

3 pkt; zdajcy poda poprawne odpowiedzi dla trzech regionw.

A. Pustynia Namib Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest zimny prd morski. B. Nizina Gangesu Gwn przyczyn wysokich opadw atmosferycznych jest blisko Oceanu Spokojnego. C. Kotlina Kaszgarska Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest utrudniony dostp wilgotnych mas powietrza znad oceanu przez barier orograficzn.

2 pkt; zdajcy poda odpowiedzi poprawne tylko dla regionw A i C.

A. Pustynia Namib Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest suchy klimat oraz ciepy prd morski. B. Nizina Indusu Gwn przyczyn wysokich opadw atmosferycznych jest klimat. C. Kotlina Kaszgarska Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest cie opadowy, tzn. e z kadej strony obszar ten otaczaj gry i brak jest wilgotnych mas powietrza.

1 pkt; zdajcy poda odpowied poprawn tylko dla regionu C.

A. Atakama Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest pooenie w strefie zwrotnikowej. B. Nizina Indusu Gwn przyczyn wysokich opadw atmosferycznych jest pooenie w klimacie typu monsunowego. C. Nizina Turaska Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych jest obecno pustyni.

0 pkt; zdajcy poda bdne odpowiedzi.


Materia rdowy do zada 1112 Na mapach oznaczonych literami A i B przedstawiono dwa typy wybrzey morskich.

rdo: Atlas geograficzny. Polska, kontynenty, wiat, Wrocaw 2012. Zadanie 11. (02)

Podaj trzy rnice midzy typami wybrzey przedstawionymi na mapach A i B. 1. ..................................................................................................................................................

2. ..................................................................................................................................................

3. ..................................................................................................................................................

Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

1.3) Zdajcy odczytuje i opisuje cechy rodowiska przyrodniczego (np. uksztatowanie i rzeb terenu, budow geologiczn) [...] na podstawie map [] hipsometrycznych []. 5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi [...].

Rozwizanie

Np. Wybrzee A od wybrzea B rni si: - wiksz krtoci zatok, - wiksz dugoci zatok (gbszym wciciem zatok w ld), - wiksz gbokoci zatok. Zatoki wybrzea A w porwnaniu z zatokami wybrzea B maj bardziej strome ciany.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie trzech poprawnych rnic midzy typami wybrzey. 1 pkt za podanie dwch poprawnych rnic midzy typami wybrzey. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych rnic lub brak odpowiedzi.


1. Wybrzee A ma bardziej rozwinit lini brzegow od wybrzea B. 2. Zatoki wybrzea A s gbsze od wd wybrzea B. 3. Zatoki wybrzea A s dusze i gbiej wchodz w ld.

2 pkt; zdajcy poda trzy poprawne rnice.


Zadanie 12. (01)

Zaznacz opis, ktry charakteryzuje wybrzee przedstawione na mapie A. A. Utworzone w wyniku czciowego zatopienia dolin rdgrskich uoonych prostopadle do linii brzegowej.

B. Powstao w wyniku zalania przez morze dolin rzecznych rozcinajcych gbokimi jarami przybrzeny obszar o budowie pytowej. C. Powstao w wyniku zalania obszaru grskiego. Wystpuj na nim wyduone cigi wysp, wskich pwyspw i zatok rwnolegych do linii wybrzea. D. Utworzone w wyniku zalania przez morze U-ksztatnych dolin polodowcowych. Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi jako efekt oddziaywania procesw [...] zewntrznych dla wybranego regionu.

Rozwizanie D. Schemat punktowania

1 pkt za poprawn odpowied. 0 pkt za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.

1. Wybrzee A gboko zatok jest wiksza w porwnaniu z wybrzeem B. 2. Wybrzee A jest bardziej strome, natomiast wybrzee B bardziej agodne. 3. Wybrzee A zatoki s bezporednio poczone z morzem, a zatoki wybrzea B nie.

1 pkt; zdajcy poda poprawne rnice tylko w punktach 1. i 2.

1. Wybrzee A ma wiksz liczb maych wysepek. 2. Wybrzee B gbiej wdziera si w ld. 3. Gboko.

0 pkt; zdajcy poda poprawn odpowied tylko w 1. punkcie; w punkcie 3. zamiast rnicy zdajcy poda jedno z kryteriw, wedug ktrego mona porwna wybrzea A i B.


Materia rdowy do zada 1314 Na fotografiach przedstawiono trzy rne odcinki doliny rzecznej.

Fot. 1 Fot. 2 Fot. 3

rdo: wikimedia commons [dostp z dnia 28.02.2013] Zadanie 13. (02)

Wpisz obok kadej z podanych informacji numer fotografii przedstawiajcej odcinek doliny rzecznej, do ktrego ta informacja si odnosi.

Informacje Odcinek doliny

rzecznej (nr fotografii)

Dno rzeki znajduje si na poziomie podstawy erozyjnej. Dziaalno rzeki czsto przejawia si wystpowaniem erozji wstecznej.

Dominuje proces erozji bocznej.

Brak wyranych zboczy dolinnych, dominuje proces akumulacji rzecznej.

Wymagania oglne

I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego []. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z [...] funkcjonowania sfer ziemskich [].

Wymagania szczegowe

5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi jako efekt oddziaywania procesw [...] zewntrznych dla wybranego regionu.

Rozwizanie Od gry w kolejnoci: 3, 1, 2, 3 Schemat punktowania

2 pkt za przyporzdkowanie do czterech opisw numerw odpowiednich fotografii. 1 pkt za przyporzdkowanie do trzech opisw numerw odpowiednich fotografii. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


Zadanie 14. (02)

Wyjanij, dlaczego koryto rzeki na odcinku doliny przedstawionym na fotografii 2. ma jeden brzeg stromy a przeciwlegy agodnie nachylony. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego []. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z [...] funkcjonowania sfer ziemskich [].

Wymagania szczegowe

5.7) Zdajcy opisuje przebieg oraz efekty erozji i akumulacji wodnej [].

Rozwizanie

Np. - Nurt rzeki przemieszcza si od jednego brzegu do drugiego, uderzajc w brzeg podcina go, a brzeg si cofa. W przeciwlegej, pytszej czci koryta osadza si materia, koryto wypenia si aluwiami, a brzeg narasta. - Nurt rzeki przerzuca si od jednego brzegu do drugiego. Uderzajc w jeden z brzegw, podmywa go, a materia z niszczonego brzegu zostaje osadzony w miejscu, gdzie woda ma mniejsz prdko i nie jest w stanie go unie. Ten brzeg jest nadbudowywany i narasta w wyniku akumulacji.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu stromego w wyniku procesu erozji bocznej i brzegu agodnego w wyniku akumulacji. 1 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu stromego w wyniku procesu erozji bocznej. 1 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu agodnego w wyniku procesu akumulacji. 0 pkt za bdne wyjanienia lub brak odpowiedzi.


Jest to z jednej strony wynikiem erozji bocznej, a z drugiej akumulacji. Rzeka, meandrujc, powoduje, e po zewntrznej stronie zakrtu nurt jest silniejszy i podcina brzeg. Natomiast przeciwna strona zakrtu jest miejscem gromadzenia osadw przez wolniej pync wod.

2 pkt; zdajcy poprawnie wyjani powstawanie stromego i agodnego brzegu w korycie rzeki.

Jest to wynikiem erozji bocznej. Rzeka zakrca, tworzy meandry, po zewntrznej stronie prd jest silniejszy i podcina brzeg.

1 pkt; zdajcy wyjani powstawanie tylko stromego brzegu w korycie rzeki.

Na jednym brzegu zachodzi erozja boczna, a na drugim akumulacja.

0 pkt; zdajcy nie wyjani, w jaki sposb erozja boczna i akumulacja doprowadzaj do powstania stromego i agodnego brzegu.

Zada Na mobsza

Zada

Wym400 o

1. ...

2. ...

3. ...

ania 1516 r

mapie przeary tego kon

anie 15. (0

mie trzy posb na km

..................

..................

..................

rozwi na edstawiono ntynentu.

2)

przyrodniczm2, decyduj

..................

..................

..................

podstawie b

gsto za

ze cechy obce o tak d..................

..................

..................

barwnego m

aludnienia A

rdo: Atlas g

bszarw Induym zalu...................

...................

...................

P

materiau rAzji. Litera

geograficzny. P

ndii i Chin dnieniu tyc

...................

...................

...................

Przykadowe za

dowego. ami A i B

Polska, kontyn

o gstoci ch obszarw

...................

...................

...................

adania z rozwi

B oznaczon

ynenty, wiat, W

zaludnienw.

..................

..................

..................

zaniami 31

no wybrane

Wrocaw 2012

ia powyej

..................

..................

..................

e

2.

j


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw. Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym; wykorzystuje do analiz informacje o aktualnych wydarzeniach na wiecie.

Wymagania szczegowe

8.1) Zdajcy analizuje, wyjania [] warunki przyrodnicze dla osiedlania si ludzi (na przykadach rnych regionw wiata).

Rozwizanie

Np. - S to niziny sprzyjajce pod wzgldem uksztatowania powierzchni gospodarce czowieka. - Obszary te pooone s w klimacie monsunowym dogodnym do upraw ryu i wielu innych rolin. - Cz tych obszarw pooona jest nad morzem. - Wystpuj tu doliny rzek sprzyjajce powstawaniu yznych gleb, np. mad.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie trzech poprawnych cech przyrodniczych. 1 pkt za podanie dwch poprawnych cech przyrodniczych. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


1. Wikszo obszarw o takiej gstoci zaludnienia ma dostp do sodkiej wody w postaci duych zasobnych w wod rzek. 2. yzne gleby sprzyjajce rolnictwu. 3. Nizinne tereny sprzyjajce rolnictwu i osadnictwu.

2 pkt; zdajcy poda trzy poprawne cechy rodowiska przyrodniczego.

1. Tereny te znajduj si przewanie w pobliu wielkich rzek. 2. Tereny te obejmuj obszary nizinne, dogodne dla gospodarki. 3. Na terenach tych znajduj si due miasta, nie tylko obszary rolnicze.

1 pkt; zdajcy poda dwie cechy poprawne, trzecia cecha nie jest cech rodowiska przyrodniczego.

1. Dobre gleby. 2. Wystpuj optymalne warunki klimatyczne. 3. Korzystne uksztatowanie powierzchni.

0 pkt; cechy podane przez zdajcego s oglnikowe i niejednoznaczne.

Zadanie 16. (01)

Zaznacz tak sam dla obszaru A i obszaru B przyczyn maej gstoci zaludnienia. A. Mrone i dugie zimy. B. Wystpowanie zwartej tajgi. C. Dua wysoko bezwzgldna. D. Sabo rozwinita sie rzeczna.


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego, ycia i gospodarki czowieka []. Zdajcy [...] wskazuje i analizuje [...] zalenoci wynikajce z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka w rnorodnych warunkach rodowiska.

Wymagania szczegowe

8.1) Zdajcy analizuje, wyjania [...] warunki przyrodnicze dla osiedlania si ludzi (na przykadach rnych regionw wiata).

Rozwizanie A. Schemat punktowania

1 pkt za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi. 0 pkt za zaznaczenie bdnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi.

Zadania 1718 rozwi na podstawie barwnego materiau rdowego. Na zdjciu satelitarnym wykonanym w 2010 r. strzakami wskazano sztuczne wyspy w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich nad Zatok Persk. Obszary pokryte rolinnoci oznaczono kolorem czerwonym, a wody niebieskim i czarnym. Liter A oznaczono na fotografii sztuczne wyspy, a liter B wybrany fragment obszaru ldowego.

Na podstawie: www.citizenfable.files.wordpress.com [dostp z dnia 28.02.2013]

A

B


Zadanie 17. (01)

W tabeli przedstawiono rednie miesiczne temperatury powietrza i sumy opadw atmosferycznych w Dubaju.

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII RokT 18,7 19,3 22,3 26,1 29,9 32,2 34,4 34,4 32,1 28,7 24,3 20,6 26,9

O 11 36 22 8 1 0 0 0 0 0 2 14 94 T rednia temperatura powietrza w C O suma opadw atmosferycznych w mm

Na podstawie: www.klimadiagramme.de [dostp z dnia 28.02.2013] Oce prawdziwo zda na podstawie materiau rdowego i wasnej wiedzy. Wpisz znak X w odpowiednie komrki tabeli.

Nr Informacja Prawda Fasz 1. Dubaj jest pooony w klimacie rdziemnomorskim w strefie klimatw podzwrotnikowych.

2. Obszar, na ktrym pooone s sztuczne wyspy, charakteryzuje si niszymi dobowymi amplitudami temperatur powietrza ni zaznaczony na fotografii obszar B.

3. Budowie obiektw oznaczonych liter A sprzyjaa dominacja przemysu zaawansowanych technologii w strukturze PKB Zjednoczonych Emiratw Arabskich.

Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

1.8) Zdajcy korzysta z technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu pozyskiwania [...] i prezentacji informacji geograficznych. 3.5) Zdajcy rozpoznaje stref klimatyczn i typ klimatu na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadw.

Rozwizanie 1. F 2. P 3. F Schemat punktowania

1 pkt za trzy poprawne odpowiedzi. 0 pkt za podanie jednej lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.

Zadanie 18. (02)

Wymie dwie cechy rodowiska geograficznego obszaru Zjednoczonych Emiratw Arabskich przedstawionego na zdjciu satelitarnym, ktre s skutkiem panujcych tam warunkw klimatycznych. 1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego, ycia i gospodarki czowieka oraz wzajemnych powiza i zalenoci w systemie czowiek-przyroda-gospodarka. Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka w rnorodnych warunkach rodowiska [].

Wymagania szczegowe

1.5) Zdajcy formuuje zalenoci przyczynowo-skutkowe [] midzy wybranymi elementami rodowiska przyrodniczego i spoeczno-gospodarczego oraz dokonuje ich weryfikacji [].

Rozwizanie

Np.: - wystpowanie pustyni, - ubogie zasoby wd powierzchniowych, - skpa rolinno, - zasolenie gleb, - wysokie zasolenie wd morskich, - koncentracja osadnictwa na wybrzeu, - wybudowanie sztucznego kanau.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie dwch poprawnych cech rodowiska geograficznego wynikajcych z warunkw klimatycznych panujcych na podanym obszarze. 1 pkt za podanie jednej poprawnej cechy rodowiska geograficznego wynikajcej z warunkw klimatycznych panujcych na podanym obszarze. 0 pkt za dwie bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


1. Osadnictwo koncentruje si bliej wybrzea, poniewa w gbi ldu jest zbyt sucho. 2. Wystpuje tam bardzo mao rolinnoci, co jest spowodowane zbyt ma sum opadw.

2 pkt; zdajcy poda dwie poprawne cechy rodowiska geograficznego.

1. Na przedstawionym terenie nie wystpuj rzeki stae z powodu skrajnie niskich opadw i bardzo wysokich temperatur. 2. Wystpowanie obszarw pustynnych.

2 pkt; zdajcy poda dwie poprawne cechy rodowiska geograficznego.

1. Wystpuje mao rolinnoci ze wzgldu na niewielk wilgotno powietrza oraz bardzo nisk sum opadw atmosferycznych. 2. Pooenie przy Zwrotniku Raka, gdzie wystpuje strefa wysokiego cinienia.

1 pkt; zdajcy poda poprawn cech w punkcie 1.; w punkcie 2. nie poda cechy rodowiska geograficznego wynikajcej z warunkw klimatycznych.

1. Wysoka rednia temperatura powietrza. 2. Bardzo niska suma opadw w cigu roku.

0 pkt; zdajcy poda cechy klimatu zamiast cech rodowiska geograficznego wynikajcych z warunkw klimatycznych panujcych na podanym obszarze.


Zadania 1920 rozwi na podstawie barwnego materiau rdowego. Na zdjciach przedstawiono obszar pooony w okolicach miejscowoci Ronneburg w Turyngii w Niemczech, sfotografowany w latach 1991 i 2012.

Fot. 1. Kopalnia uranu Fot. 2. Park rdo: http://www.mdr.de/damals/archiv/ronneburg100.html [dostp z dnia 10.02.2013],

http://www.panoramio.com/photo/2681784 [dostp z dnia 10.02.2013] Zadanie 19. (01)

W tekcie opisano zmiany, ktre zaszy na obszarze dawnej odkrywkowej kopalni rud uranu w Turyngii w Niemczech. Od 1950 r. w okolicach Ronneburga wydobywano rudy uranu przeznaczone dla przemysu nuklearnego. Do 1990 r. byy one wykorzystywane przez niemieck spk grnicz. Po zamkniciu kopalni grniczy obszar poddano rekultywacji. Na obszarze dawnej kopalni w 2007 r. zosta udostpniony mieszkacom i turystom rozlegy park, a w jego pobliu powstaa elektrownia fotowoltaiczna wykorzystujca energi soneczn i produkujca energi elektryczn dla okoo 5600 gospodarstw domowych.

Na podstawie: http://www.juwi.com/press_events/press/detail/thuringia_ronneburg.html [dostp z dnia 22.02.2013]

Na fotografiach i w tekcie przedstawiono przykady zmian zachodzcych na obszarach grniczych w krajach wysoko rozwinitych. Podaj przyczyn rekultywacji obszarw grniczych w krajach wysoko rozwinitych. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny zakres podstawowy I. Rozumienie relacji czowiek-przyroda-spoeczestwo w skali [] regionalnej.

Wymagania szczegowe

3.1) Zdajcy formuuje problemy wynikajce z eksploatowania zasobw [] nieodnawialnych [].

Rozwizanie

Np.: - wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestw, - zagospodarowywanie obszarw zgodnie z ide rozwoju zrwnowaonego, - due moliwoci finansowe krajw wysoko rozwinitych, - wzrost zapotrzebowania na obszary rekreacyjne, - moliwo pozyskania na cele inwestycyjne terenw, ktre nie maj wartoci przyrodniczych godnych ochrony, - zmniejszanie si obszarw nadajcych si pod inwestycje.

Schemat punktowania

1 pkt za podanie poprawnej przyczyny rekultywacji. 0 pkt za podanie bdnej przyczyny lub brak odpowiedzi.


Tworzenie obszarw wypoczynkowych i rekreacyjnych dla miejscowej ludnoci.

1 pkt; zdajcy poda poprawn przyczyn rekultywacji.

Spadek znaczenia wydobycia prowadzcy do zamykania kopal.

0 pkt; zdajcy poda bdn przyczyn rekultywacji.

Zmiana charakteru dawnych obszarw przemysu z grniczego na nowoczesny.

0 pkt; zdajcy poda bdn przyczyn rekultywacji.

Zadanie 20. (01)

Podaj dwie przyczyny zamykania kopal surowcw mineralnych w krajach wysoko rozwinitych. 1. ..................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. ..................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny - zakres podstawowy III. Rozumienie relacji czowiek-przyroda-spoeczestwo w skali globalnej i regionalnej.

Wymagania szczegowe

3.5) Zdajcy wykazuje na przykadach pozaprzyrodnicze czynniki zmieniajce relacje czowiek-rodowisko przyrodnicze (rozszerzenie udziau technologii energooszczdnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany pogldw dotyczcych ochrony rodowiska).

Rozwizanie

Np. - wyczerpywanie si z, - wzrost kosztw eksploatacji surowcw, - postp technologiczny i upowszechnianie si technologii o niskim zuyciu surowcw, - zastpowanie konwencjonalnych surowcw energetycznych, np. wgla kamiennego surowcami odnawialnymi, np. biomas, - wprowadzanie nowych surowych norm ochrony rodowiska, - restrukturyzacja przemysu i spadek popytu na surowce.

Schemat punktowania

1 pkt za podanie dwch poprawnych przyczyn zamykania kopal. 0 pkt za podanie jednej poprawnej przyczyny lub bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


1. Kopalnie stay si nierentowne i naley w zwizku z tym inwestowa w nowe technologie pozyskiwania surowcw. 2. Pastwa wysoko rozwinite mog importowa te surowce z krajw sabiej rozwinitych, co czsto jest bardziej dla nich opacalne.

1 pkt; zdajcy poda dwie poprawne przyczyny zamykania kopal.

1. Odejcie w gospodarce od surowcw mineralnych. 2. Surowe normy ochrony rodowiska.

0 pkt; pierwsza odpowied zdajcego jest bdna a druga poprawna.


Materia rdowy do zada 2122 Na wykresach przedstawiono zmiany w wydobyciu czterech wybranych surowcw mineralnych w Polsce w latach 19902010.

1 2

3 4

Na podstawie: May Rocznik Statystyczny, GUS 2000; May Rocznik Statystyczny, GUS 2010. Na mapie Polski przedstawiono wybrane obszary wystpowania wgla kamiennego, wgla brunatnego, siarki i rud miedzi.

Na podstawie: J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurat, Geografia, Warszawa 2007.


Zadanie 21. (03)

Uzupenij tabel, wpisujc obok nazwy kadego surowca mineralnego liter, ktr oznaczono na mapie obszar jego wystpowania i numer wykresu, na ktrym przedstawiono zmiany w jego wydobyciu.

Surowiec mineralny

Zmiany w wielkoci wydobycia (wpisz numer wykresu)

Obszar wystpowania (wpisz liter)

Siarka

Wgiel brunatny Wgiel kamienny

Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

12.3) Zdajcy wskazuje obszary wystpowania podstawowych zasobw naturalnych i analizuje zmiany wielkoci ich eksploatacji.

Rozwizanie

Surowiec mineralny

Zmiany w wielkoci wydobycia

(wpisz numer wykresu)

Obszar wystpowania (wpisz liter)

Siarka 2 B

Wgiel brunatny 4 C Wgiel kamienny 1 A

Schemat punktowania

3 pkt za poprawne odpowiedzi w trzech wierszach tabeli. 2 pkt za poprawne odpowiedzi w dwch wierszach tabeli. 1 pkt za poprawne odpowiedzi w jednym wierszu tabeli. 0 pkt za bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.

Zadanie 22. (01)

Tekst dotyczy surowca mineralnego, ktrego zmiany w wydobyciu przedstawiono na jednym z wykresw. W latach 80. i 90. ubiegego stulecia Polska bya czoowym eksporterem tego surowca. Jednak z powodu moliwoci taszego pozyskiwania surowca jako produktu ubocznego niektrych procesw przemysowych, zamknito wikszo kopal, a wydobycie ulego znacznemu zmniejszeniu. Zaznacz poprawne dokoczenie zdania. W tekcie wyjaniono zmiany wydobycia

A. rud miedzi. B. siarki. C. wgla kamiennego. D. gazu ziemnego.

Wyog

WyszczRozSchpun

Zada

Na ry

Uzasopal

1.

2.

3.

ymagania lne

ymagania zegowe zwizanie hemat nktowania

anie 23. (0

ysunku prze

sadnij, podanych wgl

IV etap eIV. Pozysna podstaZdajcy [12.3) ZdanaturalnyB. 1 pkt za0 pkt za

2)

edstawiono

dajc trzylem kamien

edukacyjnyskiwanie, prawie rnyc[] potrafiajcy wskazych i analiz

a poprawna bdn od

rozmieszcz

argumentnnym.

rzetwarzanich rde infi selekcjonozuje obszaryzuje zmiany

odpowieddpowied lub

zenie rnyc

Na p

ty, rozmie

P

ie oraz prezformacji ge

owa i przetwy wystpowawielkoci ic

. b brak odpo

ch typw el

podstawie: Atl

eszczenie w

Przykadowe za

zentowanie ieograficznejwarza infoania podstach eksploata

owiedzi.

lektrowni w

as geograficzn

w Polsce e

adania z rozwi

informacji j []. ormacje []awowych zaacji.

w Polsce.

zny Polski, Wa

elektrowni

zaniami 41

]. sobw

arszawa 2003.

cieplnych

..

..

..

..

..

..

.

h


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych [] wzajemnych powiza i zalenoci w systemie czowiek-przyroda-gospodarka. Zdajcy wskazuje [] prawidowoci i zalenoci wynikajce z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka [].

Wymagania szczegowe

IV etap edukacyjny 9.8) Zdajcy wskazuje wpyw czynnikw lokalizacji przemysu na rozmieszczenie i rozwj wybranych bran.

Rozwizanie Np. - Najwicej elektrowni cieplnych opalanych wglem kamiennym, znajduje si na Grnym lsku w zwizku z wystpowaniem zasobnych z wgla kamiennego. - Wystpowanie wielu elektrowni w GOP-ie wynika z duego chonnego rynku zbytu na energi elektryczn. - Poza GOP-em wielkie elektrownie opalane wglem kamiennym rozmieszczone s nad duymi rzekami, co zapewnia im niezbdn do chodzenia wod. - O rozmieszczeniu elektrowni cieplnych opalanych wglem kamiennym i pooonych z dala od z tego surowca, decyduje te chonny rynek zbytu, np. w Warszawie, odzi, Poznaniu, Biaymstoku.

Schemat punktowania

2 pkt za uzasadnienie z podaniem trzech poprawnych argumentw. 1 pkt za uzasadnienie z podaniem dwch poprawnych argumentw. 0 pkt za uzasadnienie z podaniem dwch lub wicej bdnych argumentw lub brak odpowiedzi.


1. Najwicej elektrowni opalanych wglemkamiennym znajduje si w rejonie duych z wgla kamiennego na Grnym lsku. 2. Elektrownie cieplne opalane wglemkamiennym znajduj si nad rzekami, co moe mie zwizek z dostpem do wody, gdy s to due elektrownie i wymagaj chodzenia (Kozienice, Dolna Odra, Poaniec). 3. Wgiel kamienny wykorzystuj te elektrowniepooone z dala od surowca (w Warszawie, odzi, Poznaniu), bo tam jest due zapotrzebowanie na energi, a wgiel opaca si dowozi.

2 pkt; zdajcy poda w uzasadnieniu trzy poprawne argumenty.

1. Elektrownie cieplne bazujce na wglukamiennym skoncentrowane s w Polsce poudniowej, gdzie wystpuj najwiksze zoa tego surowca i jest najwiksze zapotrzebowanie na energi przez rozwinity przemys. 2. Niektre elektrownie na wgiel kamiennyznajduj si w Polsce pnocnej, cho nie ma tam wgla, ale brak te innych elektrowni i jest zapotrzebowanie na energi. 3. Elektrownie na wgiel kamienny majlokalizacj swobodn, s rozmieszczone tam, gdzie jest na nie zapotrzebowanie.

1 pkt; zdajcy poda w uzasadnieniu dwa poprawne argumenty; w punkcie 3. poda bdn odpowied.

Mate

Na w

Zada

Zazn

Na p

A. zm

B. zw

C. zw

D. zw

eria rdowwykresach p

anie 24. (0

nacz popra

podstawie an

mniejszya swikszya siwikszy siwikszy si

MMCZYNI

1. W Polswglem k2. Im wic3. Im mnitym elektr

wy do zadaprzedstawion

1990 r.

1)

wne dokonalizy wykr

si liczba lui liczba lud udzia kob udzia m

ce jest najwkamiennym.cej ludnociiejsze zapotrrownie maj

2425 no struktur

czenie zdaresw monudnoci w wdnoci w wibiet w roczn

czyzn w ro

KOBI

wicej elektr i tym wiks

trzebowanie mniejsz m

wieku i p

ania.

na stwierdzi

wieku popro

ieku przedp

nikach naleocznikach n

I

P

rowni opala

sze s elektre na energimoc.

ci ludnoci

, e w 201odukcyjnym

produkcyjny

cych do wnalecych d

Przykadowe za

anych

rownie.

0 trodz stroelw

Polski w 19

2012

2 r. w porw

m.

ym.

wyu powojedo echa w

adania z rozwi

pkt; zdajcrzy bdne dpowiedzi; odpowiedzi

tanowi uzasozmieszczenlektrowni op

wglem kam

990 r. i 201

2 r.

wnaniu do

ennego.

wyu powoj

zaniami 43

cy poda

adna i nie sadnienia nia palanych iennym.

2 r.

1990 r.

ennego.

KOBIETY

3

MCZYNI KOBIETY MCZYNI KOBIETY

Na podstawie: www.census.gov.pl/population/international/data/idb/region.php [dostp z dnia 14.06.2013]


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw. Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym []. IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji na podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].

Wymagania szczegowe

11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski w wybranych okresach [] i wyjania zmiany ksztatu piramidy wieku i pci ludnoci Polski wraz z rozwojem gospodarczym [].

Rozwizanie C. Schemat punktowania


Zadanie 25. (01)

Uzasadnij, czy zmiany liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, ktre nastpiy midzy rokiem 1990 a 2012, s korzystne czy niekorzystne z punktu widzenia rynku pracy lub budetu pastwa.

Zmiany s ..................................................................................................................................... (Wpisz korzystne lub niekorzystne)

Uzasadnienie ................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw. Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym; wykorzystuje do analiz informacje o aktualnych wydarzeniach na wiecie.

Wymagania szczegowe

11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski [] wraz z rozwojem gospodarczym [].

Rozwizanie

Np. Zmiany s niekorzystne. Uzasadnienie, np.: - na skutek wzrostu liczby ludnoci w wieku produkcyjnym przy zmniejszajcej si liczbie miejsc pracy nastpuje wzrost odsetka bezrobotnych, - cz osb w wieku produkcyjnym zmuszona jest szuka pracy za granic. Lub Zmiany s korzystne. Uzasadnienie, np.: - wiksza konkurencja na rynku pracy sprzyja podnoszeniu jakoci pracy, skania do podnoszenia kwalifikacji pracownikw, - dua liczba pracujcych przysparza budetowi pastwa wikszych dochodw z podatkw, - pracodawcy maj moliwo wyboru na rynku pracy najlepiej wykwalifikowanej kadry, - dua liczba ludnoci w wieku produkcyjnym przyciga zagranicznych inwestorw.

Schemat punktowania

1 pkt za poprawne uzasadnienie dokonanej oceny zmian. 0 pkt za bdne uzasadnienie oceny zmian lub brak odpowiedzi.


Zmiany s korzystne. Uzasadnienie: poniewa jest wicej osb mogcych podj prac. Na rynku pracy zwiksza to konkurencj. Do budetu pastwa wpynie wicej pienidzy z podatkw.

1 pkt; zdajcy poda poprawne uzasadnienie dla dokonanej oceny zmian.

Zmiany s niekorzystne. Uzasadnienie: poniewa moe wzrosn bezrobocie, a tym samym wzrosn wydatki pastwa na wypaty zasikw.


Zmiany s korzystne. Uzasadnienie: Najbardziej korzystn dla budetu pastwa jest sytuacja, w ktrej ludno w wieku produkcyjnym utrzymywaaby si na wzgldnie staym poziomie, gdy wtedy utrzymywaaby si rwnowaga pomidzy ludmi pracujcymi a tymi w wieku przed- i poprodukcyjnym.

0 pkt; zdajcy poda bdne uzasadnienie dla dokonanej oceny zmian.


Zadanie 26. (02)

W tabeli przedstawiono zmiany udziau uytkw rolnych, lasw i pozostaych gruntw w oglnej powierzchni Polski w latach 1980-2009.

Lata

Uytki rolne w % oglnej powierzchni kraju Lasy i zadrzewienia

%

Pozostae grunty

% razem w tym grunty orne 1980 60,3 46,7 27,7 12,0 1990 59,3 45,7 28,0 12,7 2000 57,0 43,8 28,8 14,2 2009 51,6 38,7 29,7 18,7

Na podstawie: Ochrona rodowiska, GUS 2011. Podaj trzy przyczyny zmian w strukturze uytkowania gruntw w Polsce w latach 1980-2009. 1. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

3. ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................


Wymagania oglne


Wymagania szczegowe

12.2) Zdajcy wskazuje zmiany strukturalne zachodzce w polskim rolnictwie.

Rozwizanie

Do zmian w strukturze uytkowania grunw przyczyniy si: - wzrost wydajnoci pracy w rolnictwie, - spadek zatrudnienia w rolnictwie, - okresowe spadki opacalnoci produkcji rolnej, - polityka proekologiczna generujca wzrost zalesie i zadrzewie, - rozwj terytorialny miast, - rozwj sieci transportu, - wzrost powierzchni zajmowanej przez budownictwo jednorodzinne w strefach podmiejskich, - zaprzestanie uytkowania pl uprawnych na sabych glebach, ktre czsto s zalesiane, - zmiany wynikajce z przystpienia Polski do Unii Europejskiej, np. dopaty na zalesianie gruntw rolnych.

Schemat punktowania

2 pkt za podanie trzech poprawnych przyczyn zmian w strukturze uytkowania gruntw. 1 pkt za podanie dwch poprawnych przyczyn zmian w strukturze uytkowania gruntw. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.


1. Zadrzewianie terenw w wyniku proekologicznej polityki pastwa i unijnych dopat. 2. Nastpuje rozwj miast zwiksza si ich powierzchnia kosztem gruntw ornych. 3. Niech modych do pracy na roli i starzenie si spoeczestwa na wsiach.

2 pkt; zdajcy poda trzy poprawne przyczyny zmian w strukturze uytkowania gruntw.

1. Zmiana gospodarki na wolnorynkow. 2. Nowe technologie w rolnictwie pozwalaj na zwikszenie produktywnoci gleby i osiganie wyszych zbiorw z mniejszego obszaru. 3. Rozwijajce si miasta zajmuj kolejne tereny, np. rolnicze, ktre zaliczane s teraz do pozostaych gruntw.

1 pkt; zdajcy poda w punktach 2. i 3. przyczyny poprawne, przyczyna 1. jest niepoprawna sformuowana oglnikowo i niejednoznacznie.

1. Zmniejszy si udzia uytkw rolnych w oglnej powierzchni kraju. 2. Wzrs poziom zalesienia (o 2%). 3. Zwikszya si powierzchnia pozostaych gruntw.

0 pkt; zdajcy zawar w odpowiedzi informacje odczytane z tabeli zamiast przyczyn zmian w strukturze uytkowania gruntw.

1. Odejcie od uytkowania ziemi. 2. Saba jako gleb w Polsce. 3. Mao obszarw do zagospodarowania rolniczego w Polsce.

0 pkt; zdajcy poda trzy przyczyny bdne, zbyt oglne i wieloznaczne.


Zadanie 27. (02)

Poniej wymieniono cztery sposoby lub okolicznoci, w wyniku ktrych mog powstawa nowe pastwa. A. Wyodrbnienie si nowego pastwa bez upadku dotychczasowego (secesja). B. Uzyskanie niezalenoci pastwowej przez terytoria bdce koloniami. C. Zjednoczenie, przyczenie terytoriw. D. Rozpad pastw federacyjnych. Dobierz do kadej podanej w tabeli grupy pastw sposb, w jaki powstay wymienione pastwa, i zaznacz waciw liter, ktr sposb ten oznaczono.

Sudan Poudniowy i Erytrea A B C D Sowenia i Litwa A B C D Angola i Algieria A B C D

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny zakres podstawowy II. Formuowanie i weryfikowanie hipotez dotyczcych problemw wspczesnego wiata.

Wymagania szczegowe

2.15) Zdajcy wyjania wspczesne zmiany na mapie politycznej wiata.

Rozwizanie

Sudan Poudniowy i Erytrea A Sowenia i Litwa D Angola i Algieria B

Schemat punktowania

2 pkt za trzy poprawne odpowiedzi. 1 pkt za dwie poprawne odpowiedzi. 0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi.

Informacja dla absolwentw niesyszcych 49

2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z geografii dla absolwentw niesyszcych Egzamin maturalny z geografii dla absolwentw niesyszcych sprawdza podobnie jak w przypadku arkusza standardowego w jakim stopniu absolwent spenia wymagania z zakresu geografii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapw wczeniejszych. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015, krtka charakterystyka arkusza egzaminacyjnego oraz najwaniejsze zasady dotyczce oceniania wypowiedzi zdajcych, przedstawione w czci 1. Informatora, dotycz rwnie arkuszy dla absolwentw niesyszcych. Jednak zgodnie z zapisami odpowiedniego rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej3, absolwenci niepenosprawni przystpuj do egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju ich niepenosprawnoci. Dostosowania obejmuj: w odniesieniu do formy egzaminu maturalnego m.in.

zmian sposobu sformuowania niektrych zada (zamiana sw, zwrotw lub caych zda), jeeli mogyby one by niezrozumiae lub bdnie zrozumiane przez osoby niesyszce (nie dotyczy to terminw typowych dla danej dziedziny wiedzy),

zmian schematu punktowania niektrych zada, w odniesieniu do warunkw przeprowadzania egzaminu maturalnego m.in.

przeduenie czasu przewidzianego na przeprowadzenie egzaminu, moliwo korzystania ze sownikw jzykowych.

Poniej przedstawione zostay przykadowe zadania ilustrujce dostosowania dla absolwentw niesyszcych. Numeracja zada odpowiada numeracji zada w czci 2.1. Jeeli zadanie nie zostao przedstawione poniej, oznacza to, e wersja dla niesyszcych nie rni si niczym od wersji przedstawionej w czci 2.1. Szczegowa informacja na temat zakresu dostosowania warunkw przeprowadzania egzaminu maturalnego dla absolwentw niesyszcych ogaszana jest w komunikacie Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sierpniu poprzedzajcym rok szkolny, w ktrym jest przeprowadzany egzamin maturalny, na stronie internetowej CKE.

3 Tj. 7 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunkw organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych (Dz.U. Nr 228, poz. 1490, z pn. zm.).


Zadanie 5. (01)

Na schematach A, B, C i D przedstawiono wzajemne pooenie Soca, Ziemi i Ksiyca w czasie wystpowania czterech faz Ksiyca.

A B C D

Na poniszym rysunku, ktry naley uzupeni, przedstawiono przebieg amplitudy pyww w wybranym miejscu i czasie na Ziemi.

Na podstawie: W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografw, Warszawa 2002.

Uzupenij rysunek, wiedzc, e penia Ksiyca miaa miejsce 8 lutego. W puste prostokty nad rysunkiem wpisz oznaczenia schematw (od A do D) w taki sposb, aby przedstawione na nich wzajemne pooenie cia niebieskich w kolejnych fazach Ksiyca odpowiadao wielkociom pyww.

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacjina podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].

Wymaganiaszczegowe 4.6) Zdajcy objania mechanizm powstawania [] pyww [].Rozwizanie W kolejnoci od lewej: D, C, A, B.Schemat punktowania

1 pkt za uzupenienie czterech pl na rysunku literami w poprawnej kolejnoci. 0 pkt za wpisanie liter w bdnej kolejnoci lub brak odpowiedzi.


Materia rdowy do zada 89 Na mapach przedstawiono rozkad redniej miesicznej temperatury powietrza w Polsce w styczniu i w lipcu.

rdo: Atlas geograficzny, Warszawa 2012.

Zadanie 8. (01)

Poniej podano informacje dotyczce rozkadu rednich temperatur powietrza w lipcu lub w styczniu. Zaznacz znakiem X, do ktrego miesica odnosi si kada informacja.

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacjina podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].

Wymagania szczegowe

10.3) Zdajcy charakteryzuje klimat Polski na podstawie [] map klimatycznych [].

Rozwizanie 1. lipiec 2. stycze 3. stycze Schemat punktowania

1 pkt za przyporzdkowanie do kadej informacji nazwy waciwego miesica. 0 pkt za bdne przyporzdkowanie lub brak odpowiedzi.

Informacja Stycze Lipiec 1. Nizina Wielkopolska oraz Kotlina Warszawska s jednymi z najcieplejszych regionw Polski. 2. Ukad izoterm jest zbliony do przebiegu rocznych izoamplitud temperatur powietrza w Polsce. 3. Ukad izoterm potwierdza przejciowy charakter klimatu Polski.

Zadanie 9

Uzupenij podanych

W Poznanni w WarsRnice wpowierzchn

Wpyw odmiesiczne

Wymaganoglne

WymaganszczegoRozwizaSchemat punktowa

Materia rNa wykres

Na p

52

. (01)

ponisze w nawiasa

iu roczne aszawie.

wysokoci ni Polski wp

dlegoci od ej temperatu

nia III etI. KoZdaji prez

nia owe

1.2) Zmeto4.4) Z

anie niszania

1 pkt0 pkt

rdowy do sach przedst

19

podstawie: ww

zdania, wach.

amplitudy te

Soca nadpywaj na oceanu na

ury powietrz

tap edukacyjorzystanie z cy [] pozentowaniaZdajcy odc

od kartografZdajcy podze, lipca, stt za uzupet za bdn

zada 242tawiono stru

990 r.

ww.census.go

wpisujc w

emperatury

d horyzontukad izoteobszarze Poza w

yjny rnych rtrafi korzys

a informacji czytuje z maficznych. daje gwnetyczniu enienie kan lub niepe

25

uktur wiek

ov/population/

w wyznaczo

powietrza

tem w cierm

olski zazna. (s

de informsta z [] mi geograficzap informac

e cechy klim

dego zdanin odpowie

ku i pci ludn

/international/

onych mie

s

gu roku i . (lip

acza si wyrstyczniu / li

acji geografmap [] w cznych. cje przedsta

matu Polski

a poprawnyed, lub bra

noci Polsk

/data/idb/regio

ejscach jed

(w

pasowopca / styczn

ranie w rozipcu).

aficznej. celu [] pr

awione za po

[].

ym okrelenak odpowied

ki w 1990 r.

2012 r.

on.php [dostp

dno z okr

wysze / ni

uksztatownia).

zkadzie re

rzetwarzani

omoc rn

niem. dzi.

i 2012 r.

p z dnia 14.06

rele

isze)

wania

edniej

ia

nych

6.2013]

MCZYNI KOBIETY MCZYNI KOBIETY

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015


Zadanie 24. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania. Na podstawie analizy wykresw mona stwierdzi, e w 2012 r. w porwnaniu do 1990 r. A. zmniejszya si liczba ludnoci w wieku poprodukcyjnym. B. zwikszya si liczba ludnoci w wieku przedprodukcyjnym. C. zwikszy si udzia kobiet w rocznikach nalecych do wyu powojennego. D. zwikszy si udzia mczyzn w rocznikach nalecych do echa wyu powojennego.

Wymagania oglne

IV etap edukacyjny II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw.Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym []. IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacjina podstawie rnych rde informacji geograficznej []. Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].

Wymagania szczegowe

11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski w wybranych okresach [] i wyjania zmiany ksztatu piramidy wieku i pci ludnoci Polski wraz z rozwojem gospodarczym [].

Rozwizanie C. Schemat punktowania


Zadanie 25. (01)

Czy zmiany liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, ktre nastpiy midzy rokiem 1990 a 2012, s korzystne czy niekorzystne z punktu widzenia rynku pracy lub budetu pastwa? Uzasadnij odpowied.

Zmiany s .................................................................................................................................... (Wpisz korzystne lub niekorzystne)

Uzasadnienie ................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................


Wymagania oglne

IV etap edukacyjny II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw.Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym; wykorzystuje do analiz informacje o aktualnych wydarzeniach na wiecie.

Wymagania szczegowe

11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski [] wraz z rozwojem gospodarczym [].

Rozwizanie Np. Zmiany s niekorzystne. Uzasadnienie, np.: - na skutek wzrostu liczby ludnoci w wieku produkcyjnym przy

zmniejszajcej si liczbie miejsc pracy nastpuje wzrost odsetka bezrobotnych,

- cz osb w wieku produkcyjnym zmuszona jest szuka pracy za granic. Lub Zmiany s korzystne. Uzasadnienie, np.: - wiksza konkurencja na rynku pracy sprzyja podnoszeniu jakoci pracy, skania do podnoszenia kwalifikacji pracownikw, - dua liczba pracujcych przysparza budetowi pastwa wikszych dochodw z podatkw, - pracodawcy maj moliwo wyboru na rynku pracy najlepiej wykwalifikowanej kadry, - dua liczba ludnoci w wieku produkcyjnym przyciga zagranicznych inwestorw.

Schemat punktowania

1 pkt za poprawne uzasadnienie dokonanej oceny zmian. 0 pkt za bdne uzasadnienie oceny zmian lub brak odpowiedzi.


Zmiany s korzystne. Uzasadnienie: poniewa jest wicej osb mogcych podj prac. Na rynku pracy zwiksza to konkurencj. Do budetu pastwa wpynie wicej pienidzy z podatkw.


Zmiany s niekorzystne. Uzasadnienie: poniewa moe wzrosn bezrobocie, a tym samym wzrosn wydatki pastwa na wypaty zasikw.


Zmiany s korzystne. Uzasadnienie: Najbardziej korzystn dla budetu pastwa jest sytuacja, w ktrej ludno w wieku produkcyjnym utrzymywaaby si na wzgldnie staym poziomie, gdy wtedy utrzymywaaby si rwnowaga pomidzy ludmi pracujcymi a tymi w wieku przed- i poprodukcyjnym.

0 pkt; zdajcy poda bdne uzasadnienie dla dokonanej oceny zmian.

Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku 55

Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych od 2015 roku

Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z wielk satysfakcj odnotowuje konsekwentne denie systemu owiaty do poprawy jakoci wyksztacenia absolwentw szk rednich. Konferencja z uwag obserwuje kolejne dziaania Ministerstwa Edukacji Narodowej w tym zakresie, zdajc sobie spraw, e od skutecznoci tych dziaa w duym stopniu zale take efekty ksztacenia osigane w systemie szkolnictwa wyszego. W szczeglnoci dotyczy to kwestii waciwego przygotowania modziey do studiw realizowanych z uwzgldnieniem nowych form prowadzenia procesu ksztacenia. Podobnie jak w przeszoci, Konferencja konsekwentnie wspiera wszystkie dziaania zmierzajce do tego, by na uczelnie trafiali coraz lepiej przygotowani kandydaci na studia. Temu celowi suya w szczeglnoci pozytywna opinia Komisji Edukacji KRASP z 2008 roku w sprawie nowej podstawy programowej oraz uchwaa Zgromadzenia Plenarnego KRASP z dn. 6 maja 2011 r. w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego.

Z satysfakcj dostrzegamy, e wane zmiany w egzaminie maturalnym, postulowane w cytowanej wyej uchwale zostay praktycznie wdroone przez MEN poprzez zmian odpowiednich rozporzdze. Przedoone do zaopiniowania informatory o egzaminach maturalnych opisuj form poszczeglnych egzaminw maturalnych, przeprowadzanych na podstawie wymaga okrelonych w nowej podstawie programowej, a take ilustruj te wymagania wieloma przykadowymi zadaniami egzaminacyjnymi. Po zapoznaniu si z przedoonymi materiaami, KRASP z satysfakcj odnotowuje: w zakresie j

Informator - geografia (studiowac.pl)

Documents

Transcript of Informator - geografia (studiowac.pl)