III. Odpady - krakow.pios.gov.pl · niebezpiecznych), przy czym w Krakowie wytworzono 84,2% ilości...

96

01 odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin

0103 – odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki rud metali (odpady z poflotacyjnego wzbogacania rud metali ) 0104 – odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki kopalin innych niż rudy metali (odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin)

45,1

10 odpady z procesów termicznych

1001 – odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych popioły lotne z węgla, żużle) 1002 – odpady z hutnictwa żelaza i stali (żużle z procesów wytapiania – wielkopiecowe, stalownicze)

28,8

15 odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach

1501 – odpady opakowaniowe 9,7

III. Odpady Województwo małopolskie od lat zajmuje czołowe miejsce w kraju ze względu na ilość wytwarzanych na jego obszarze odpadów. Według danych statystycznych GUS za rok 2004 województwo małopolskie zajmowało: - trzecie miejsce w Polsce (po śląskim i dolnośląskim) pod względem ilości wytworzonych

odpadów, z udziałem 8,1% ogółem wytworzonej ilości odpadów, - pierwsze miejsce pod względem ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych, które

stanowiły 35,1% wszystkich odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Polsce.

Wśród 47 miast Polski o największej ilości wytworzonych odpadów znajduje się 7 miast województwa małopolskiego: Kraków, Oświęcim, Trzebinia, Bukowno, Libiąż, Brzeszcze i Skawina.

W roku 2005 w województwie małopolskim powstało łącznie 10 956,6 tys. Mg odpadów, z czego: - 94,9 % to odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, - 5,1% stanowiły odpady komunalne z gospodarstw domowych

1. Odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej.

W roku 2005 w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej powstało łącznie ok. 10 394,4 tys.Mg odpadów , z czego: • odpady niebezpieczne - stanowiły 7,0% tj. 729,8 tys. Mg, • inne niż niebezpieczne - 93,0 % tj. 9 664,6 tys. Mg.

W ogólnej masie odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, w roku 2005 największy udział miały: odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin, odpady z procesów termicznych, odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach, odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej , odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności. Udziały poszczególnych grup odpadów w ogólnej masie odpadów zestawiono w tabeli nr 1.

Tabela 1. Odpady wytworzone w roku 2005 w największych ilościach

Grupa Podgrupa Udział grupy w ilości odpadów wytworzonych

ogółem

97

05 odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla

0506 – odpady z procesów termicznej przeróbki węgla (odpady z pirolitycznej przeróbki węgla, odpady ciekłe zawierające fenole) 0501 – odpady z przeróbki (np.rafinacji) ropy naftowej (osady z zakładowych oczyszczalni ścieków zawierające substancje niebezpieczne)

5,1

19

odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej

1912 – odpady z mechanicznej obróbki odpadów (metale żelazne) 1908 – odpady z oczyszczalni ścieków (ustabilizowane komunalne osady ściekowe)

3,2

02 odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności

0206 – odpady z przemysłu piekarniczego i cukierniczego 0207 – odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych (wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary)

2,5

17 odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

1704 – odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali (żelazo i stal) 1701 – odpady materiałów i elementów budowlanych oraz drogowych (odpady betonu i gruz betonowy)

1,8

11

odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych

1101 – odpady z obróbki i powlekania metali oraz innych materiałów (wody popłuczne zawierające substancje niebezpieczne) 1102 – odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych

1,6

Razem: 97,2 Głównymi źródłami odpadów w województwie małopolskim były: przemysł wydobywczy, energetyka, hutnictwo, przemysł spożywczy, przemysł petrochemiczny, sektor komunalny.

Na wielkość i strukturę strumienia odpadów decydujący wpływ miała grupa podmiotów wytwarzających powyżej 100 tys. Mg odpadów rocznie. Grupa ta, stanowiąca 2,7% wszystkich wytwórców, w roku 2005 wytworzyła 91,0% ogólnej ilości odpadów. Jednostki wytwarzające największe ilości odpadów wraz z ich udziałem w strumieniu wytwarzanych odpadów zawiera tabela 2. Tabela 2. Wytwórcy największych ilości odpadów Powiat Nazwa jednostki Udział w ilości

odpadów wytworzonych

w 2005 r. [%]

m.Kraków Mittal Steel Poland S.A. – O/Huta im.Sendzimira w Krakowie 16,7 olkuski Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” w Bukownie 15,9 chrzanowski Zakład Górniczy „Janina” w Libiążu – Południowy Koncern Węglowy S.A. 11,7 chrzanowski „Trzebionka” Zakłady Górnicze S.A. w Trzebini 10,8 krakowski LAJKONIK SNACK GmbH Sp.K. w Skawiniw\e 10,6 oświecimski Energetyka „Dwory” Sp. z o.o. w Oświęcimiu 6,8 oświęcimski Kompania Węglowa S.A.- Kopalnia Węgla Kamiennego „Brzeszcze-

Silesia” w Brzeszczach 6,5

chrzanowski Elektrownia „Siersza” S.A. – Południowy Koncern Energetyczny S.A.w Jaworznie

3,8

krakowski Elektrownia „Skawina” S.A. w Skawinie 3,0 m.Kraków Elektrociepłownia „Kraków” S.A. 2,5 m.Tarnów Zakłady Azotowe „Tarnów” S.A. w Tarnowie-Mościcach 1,4 m.Kraków „Złomex” Zakład Przerobu Złomu S.A. w Krakowie 1,3

Udział łączny 91,0

Odpady niebezpieczne W roku 2005, w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, powstało łącznie 729,8 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. W strumieniu odpadów niebezpiecznych dominują odpady pochodzące

98

z hutnictwa żelaza, hydrometalurgii metali nieżelaznych, przemysłu chemicznego, unieszkodliwiania odpadów. Udziały dominujących grup odpadów w masie odpadów niebezpiecznych zawiera tabela 3. Tabela 3. Odpady niebezpieczne wytworzone w największych ilościach

Grupa Podgrupa Udział grupy w ilości odpadów

niebezpiecznych wytworzonych

ogółem [%] 05 odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla

0506 – odpady z procesów termicznej przeróbki węgla

68,6

11 odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych

1101 – odpady z obróbki i powlekania metali oraz innych materiałów (kwasy trawiące, wody popłuczne) 1102 – odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych (szlamy z hydrometalurgii cynku)

22,5

07 odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej

0701 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania podstawowych produktów przemysłu chemii organicznej (pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne)

4,2

17 odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej

1705 – gleba i ziemia zawierająca substancje niebezpieczne, 1706 – materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest

1,6

19 odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej

1912- odpady z mechanicznej obróbki odpadów nieujęte w innych grupach 1908 – odpady z oczyszczalni ścieków nieujęte w innych grupach

1,3

13 oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw

1305 – odpady z odwadniana olejów w separatorach 1302 – odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe

0,5

Razem: 98,7

O wielkości i strukturze strumienia odpadów decyduje grupa wytwórców, z których każdy wytwa-

rza rocznie powyżej 1000 Mg odpadów niebezpiecznych. Łączny udział tej grupy w wytworzonej

masie odpadów niebezpiecznych w roku 2005 wynosił 98,0%. W tabeli poniżej podano najwięk-

szych wytwórców odpadów niebezpiecznych.

Tabela 4. Wytwórcy największej ilości odpadów niebezpiecznych Powiat Nazwa wytwórcy odpadów niebezpiecznych Udział w ilości odpadów

wytworzonych w 2005 r.

[%] m.Kraków Mittal Steel Poland S.A. – O/ Huta im.Sendzimira w Krakowie 82,8 olkuski Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” w Bukownie 8,1 m.Tarnów Zakłady Azotowe „Tarnów” S.A. w Tarnowie-Mościcach 4,1 chrzanowski Rafineria Trzebinia S.A. w Trzebini 1,3 m.Kraków Klinkmar Sp. z o.o. w Krakowie 1,0 wadowicki Unimark Sp. z o.o. w Wadowicach 0,2 bocheński Stalprodukt S.A. w Bochni 0,2 chrzanowski EkoNaft Sp. z o.o. w Trzebini 0,2 chrzanowski Ocynkownia Śląsk Sp. z o.o. w Chrzanowie 0,1

Udział łączny 98,0

99

Postępowanie z odpadami powstającymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej. Działania podejmowane przez podmioty w zakresie gospodarki odpadami określają przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz.U. Nr 62/2001 poz.628 zpz) oraz akty wykonawcze do niej, które nakazują: - w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich

negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

- zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

- zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Procesy odzysku i unieszkodliwiania winny być prowadzone w miejscu powstawania odpadów. Jeżeli nie jest to możliwe, odpady powinny być przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione w oparciu o najlepszą dostępną technikę lub technologię. Ostatecznością winno być unieszkodliwianie poprzez składowanie odpadów na składowiskach. W województwie małopolskim w roku 2005, z ilości odpadów wytworzonych ogółem: - poddano odzyskowi 77,2% tj. 8025,5 tys.Mg, - unieszkodliwiono poza składowaniem 6,4% tj. 663,5 tys. Mg, - magazynowano 9,6% tj.996,9 tys.Mg, - składowano na składowiskach 6,8% tj. 708,5 tys. Mg. Sposób postępowania z odpadami w województwie przedstawiono w tabeli 5 .

Tabela 5. Postępowanie z odpadami powstałymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej

Odpady Sposób postępowania Ilość

wytworzona

Poddane odzyskowi

Unieszkodliwione poza składowaniem

Magazynowane Unieszkodliwione przez składowanie na składowiskach

[tys.Mg] Wytworzone ogółem

10 394,4 8025,5 77,2%

663,5 6,4%

996,9 9,6%

708,5 6,8%

Niebezpieczne 729,8 147,6 20,2%

578,2 79,3%

1,0 0,1%

3,0 0,4%

Inne Niż niebezpieczne

9664,6 7877,9 81,5%

85,3 0,9%

995,9 10,3%

705,5 7,3%

Z ilości odpadów poddanych procesom odzysku i unieszkodliwiania, bezpośrednio u wytwórców - unieszkodliwiono 89,2%, - poddano odzyskowi 31,8%. Najczęściej stosowanymi metodami odzysku były: - wykorzystywanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii, - recykling lub regeneracja metali i związków metali, - recykling lub regeneracja innych materiałów nieorganicznych. Wśród procesów unieszkodliwiania, poza składowaniem odpadów na składowiskach, dominują: - obróbka fizyczno-chemiczna, w wyniku której powstają odpady unieszkodliwiane za pomocą

innych procesów unieszkodliwiania (np. parowanie, suszenie, strącanie) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie, - obróbka w glebie i ziemi. Pozostałe ilości przekazywano odbiorcom zewnętrznym, przy czym o wyborze odbiorcy odpadów w minimalnym stopniu decydowała zasada bliskości miejsca odzysku lub unieszkodliwiania, a najczęściej względy ekonomiczne.

100

Jednostki wytwarzające odpady składowały łącznie 708,5 tys.Mg, w tym 3,0 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Odpady składowano zarówno na terenie województwa małopolskiego, jak i poza jego terenem, głównie w województwach: śląskim, wielkopolskim i dolnośląskim.

Tabela 6. Odpady składowane w największych ilościach.

Odpady składowane w roku 2005 w największych ilościach

Grupa Rodzaj odpadu

Udział w ilości odpadów składowanych w roku

2005 [%]

01 Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych 42,7 10 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów

paleniskowych 39,4

19 Odpady z oczyszczalni ścieków Odpady z oczyszczania gleby, ziemi i wód podziemnych

10,6

Razem: 92,7 Odpady niebezpieczne składowane w największych ilościach Udział w ilości odpadów

niebezpiecznych składowanych w roku 2005 [%]

17 Materiały izolacyjne i konstrukcyjne zawierające azbest 52,7 19 Szlamy zawierające substancje niebezpieczne z fizykochemicznej

przeróbki odpadów oraz z innego niż biologiczna oczyszczanie ścieków

30,1

82,8 Postępowanie z odpadami w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego

Ilość wytwarzanych odpadów jest ściśle związana z gospodarczym charakterem poszczególnych obszarów oraz lokalizacją największych wytwórców odpadów w województwie, stąd też wśród 22 powiatów województwa widoczne jest bardzo duże zróżnicowanie pod względem masy i struktury strumienia odpadów. Podobnie jak w latach poprzednich: - największe ilości odpadów powstały w Krakowie oraz w powiatach: chrzanowskim, olkuskim,

krakowskim i oświęcimskim (łącznie 95,1% ogółem wytworzonych odpadów), - najmniejsze ilości odpadów wytworzono w powiatach: proszowickim i tatrzańskim (0,006%

ogółem wytworzonych odpadów). Najwięcej odpadów niebezpiecznych w skali województwa wytworzyły jednostki zlokalizowane w Krakowie, Tarnowie oraz w powiatach: olkuskim i chrzanowskim (łącznie 98,5% odpadów niebezpiecznych), przy czym w Krakowie wytworzono 84,2% ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w województwie. Najmniej odpadów niebezpiecznych powstało na terenach, na których dominującym sektorem jest rolnictwo tj. w powiatach: miechowskim, ziemskim tarnowskim, proszowickim, limanowskim i tatrzańskim (0,027% łącznie).Gospodarkę odpadami w poszczególnych powiatach w roku 2005 prezentuje tabela 7. Tabela 7. Gospodarka odpadami w poszczególnych powiatach

Odpady wytworzone w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w roku 2005 [tys. Mg]

Miasto/powiat Wytworzone Poddane odzyskowi

Unieszkodliwione poza składowaniem

Magazynowane

Unieszkodliwione przez składowanie na składowiskach

O 2306,1 1081,8 602,8 434,7 186,7 Kraków

N 614,8 53,5 560,7 0,4 0,2 O 45,2 36,6 6,2 0,0 2,4

Nowy Sącz N 0,8 0,3 0,6 0,0 O 230,2 122,9 3,0 1,6 102,7

Tarnów N 30,7 30,0 0,3 0,04 0,4 O 32,4 25,8 1,9 0,5 4,3

Bocheński N 1,4 1,2 0,03 0,1 0,2 O 89,0 87,4 0,9 0,3 0,4

Brzeski N 0,4 0,1 0,02 0,2 0,0

101

O 2802,8 2523,8 12,8 16,8 249,2 Chrzanowski

N 13,1 1,4 11,5 0,2 0,01 O 1,5 0,1 0,1 0,8 0,4

Dąbrowski N 0,03 0,01 0,02 0,0 O 24,5 22,8 0,2 0,0 1,5

Gorlicki N 0,5 0,2 0,2 0,0 0,1 O 1558,6 1493,0 8,3 0,1 57,2

Krakowski N 0,6 0,1 0,5 0,0 O 6,1 5,1 0,2 0,0 0,8

Limanowski N 0,1 0,0 0,01 0,0 0,0 O 14,3 14,2 0,02 0,001 0,01

Miechowski N 0,02 0,0 0,02 0,0 O 4,5 3,5 0,7 0,01 0,3

Myślenicki N 0,1 0,0 0,1 0,0 O 6,2 2,1 3,5 0,0 0,6

Nowosądecki N 1,2 0,0 1,2 0,0 O 18,0 5,0 12,4 0,3 0,3

Nowotarski N 1,0 0,01 0,0 0,9 O 1775,6 1155,3 1,7 539,8 78,8

Olkuski N 60,5 59,8 0,1 0,0 0,6 O 1438,4 1418,8 1,3 0,1 18,3

Oświęcimski N 3,2 0,5 1,2 0,0 1,5 O 0,3 0,004 0,03 0,0 0,2

Proszowicki N 0,03 0,0 0,03 0,0 O 5,6 3,3 1,6 0,01 0,7

Suski N 1,0 0,03 0,1 0,0 O 11,5 8,2 1,2 0,03 2,0

Tarnowski N 0,03 0,01 0,02 0,0 O 0,3 0,1 0,03 0,0 0,2

Tatrzański N 0,04 0,01 0,03 0,0 O 11,2 7,3 3,0 0,5 0,4

Wadowicki N 1,6 0,1 1,5 0,0 O 12,0 8,3 1,4 1,3 1,0

Wielicki N 0,5 0,3 0,2 0,0 0,0

O – odpady wytworzone w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej ogółem N – odpady niebezpieczne

W roku 2005 niemal we wszystkich powiatach, za wyjątkiem proszowickiego, odnotowano wysoki odsetek odpadów poddanych procesom odzysku lub unieszkodliwiania, wahający się od 41,6% do 99,1% . W postępowaniu z odpadami niebezpiecznymi zdecydowanie przeważały procesy unieszkodliwiania, lecz odsetek odpadów unieszkodliwionych był bardzo zróżnicowany i sięgał od 0,1% w powiecie olkuskim do 99,4% w powiecie nowosądeckim. Składowanie odpadów niebezpiecznych, jako metoda unieszkodliwiania, stosowane jest nadal w 9 spośród 22 powiatów województwa, a odsetek odpadów składowanych waha się od 0,03% w Krakowie do 47,6% w powiecie oświęcimskim.

102

Odpady wytworzone ogółem

9,59%

6,82%

77,21%

6,38%

Odpady niebezpieczne

0,13%

79,23%

0,42%

20,22%

Odpady inne niż niebezpieczne

10,3%

7,30%81,50%

0,9%

odzysk unieszkodliwione magazynowane składowane

Rys 1. Postępowanie z odpadami powstałymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej

103

1. chrzanowski Składowisko odpadów poflotacyjnych - Trzebinia 33,4 2. m.Kraków Składowisko popiołów i żużli w Krakowie 15,1 3. olkuski Stawy osadowe odpadów flotacyjnych ZGH Bolesław w Bukownie 11,6 4. m.Tarnów Składowisko „Nad Białą” w Tarnowie 10,3 5. krakowski Składowisko Elektrowni „Skawina” - BasenC 8,4 6. m.Kraków Składowisko żelazonośne w Krakowie 5,3 7. olkuski Osadnik Wód Dołowych w Szyjkach – KW S.A. ZG-E „Janina” 3,0

Łącznie: 87,1

Tabela 8. Składowiska przemysłowe, na których złożono największe ilości odpadów (powyżej 20 000 Mg) L.p. Powiat Nazwa składowiska % składowanych

odpadów ogółem

2. Gospodarka odpadami komunalnymi.

Pod pojęciem odpady komunalne rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.

Gospodarowanie odpadami komunalnymi jest elementem gospodarki komunalnej, stąd też zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z dnia 13.09.1996 r. (Dz. U. Nr 132/96 poz.622 zpz.) prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi jest zadaniem własnym gminy.

W roku 2005 na terenie województwa powstało ok. 562,2 tys. Mg odpadów komunalnych. W ilości tej 93,3% stanowiły odpady z gospodarstw domowych i obiektów użyteczności publicznej, a 6,7% - odpady wytworzone w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej. Z wytworzonej ilości odzyskano 38,9 tys. Mg surowców wtórnych, co stanowi ok. 6,9% wytworzonych odpadów komunalnych. Odzysk odpadów prowadzony był dwutorowo: - selektywna zbiórka odpadów u źródła, z której pochodzi 75,5% odzyskanych surowców, - segregacja odpadów na składowisku, z której pochodzi 24,3% wyselekcjonowanych

surowców. Z pozostałej ilości odpadów 523,3 tys. Mg odpadów składowano na składowiskach. Mimo rozwoju systemów selektywnej zbiórki, z ilości zebranych i wywiezionych w roku 2005 odpadów komunalnych w województwie, ok.93,1% unieszkodliwiono poprzez składowanie na składowiskach. 3. Składowiska odpadów

W roku 2005 w województwie małopolskim odpady składowano na 65 składowiskach, w tym na 24 przemysłowych i 41 komunalnych. Na 8 składowiskach przemysłowych i 1 komunalnym składowane były odpady niebezpieczne. Według danych GUS powierzchnia czynnych składowisk na koniec 2004 r. wynosiła łącznie 1026 ha z czego 8,8% zajmowały składowiska komunalne , a 89,8% - składowiska przemysłowe.

Na składowiskach zlokalizowanych na terenie województwa małopolskiego złożono w roku 2005 łącznie 1222,4 tys.Mg odpadów, z czego:

- 45,0% tj. 549,5 tys.Mg przyjęły składowiska komunalne, - 55,0% (672,9 tys.Mg) – składowiska przemysłowe.

W ilości odpadów pochodzących z działalności gospodarczej przyjętych w roku 2005 na składowiskach 3,7% tj. 25,1 tys.Mg stanowiły odpady niebezpieczne. Wśród nich 34,7% tj. 8,6 tys.Mg stanowiły odpady zawierające azbest, składowane na składowiskach „Nad Białą” w Tarnowie i w Ujkowie Starym. Składowane odpady azbestowe pochodzą zarówno z terenu województwa małopolskiego, jak i z innych województw. Składowiska na których złożono największe ilości odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej zawierają tabele nr 8 i 9.

104

Tabela 9. Składowiska przemysłowe, na których złożono największe ilości odpadów niebezpiecznych (powyżej 100 Mg)

Składowiska , na których złożono w roku 2005 największe ilości odpadów niebezpiecznych (powyżej 100 Mg) L.p.

Powiat Nazwa składowiska %ogółem składowanych odpadów niebezpiecznych

1 oświęcimski Składowisko odpadów niebezpiecznych – Nowe geomembrana; Oświęcim

61,6

2. m.Tarnów Składowisko „Nad Białą” w Tarnowie 33,2 3. oświęcimski Składowisko odpadów niebezpiecznych – Stare; Oświęcim 1,7 3.. m.Kraków Składowisko odpadów - Hałda w Pleszowie 0,7 4. bocheński Zakładowe Składowisko Odpadów – Stalprodukt S.A. 0,7 5. m.Tarnów Składowisko odpadów niebezpiecznych - Sektor AN II

w Tarnowie 0,5

Składowiska komunalne 6. olkuski Zakład Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o –

składowisko Ujków Stary 1,2

Łącznie: 99,6 Na koniec roku 2005 ilość odpadów nagromadzonych na składowiskach przemysłowych wyniosła 181 704,0 tys. Mg.

tarnowski

tatrzański

olkuski

limanowski

nowosądecki

krakowski

proszowicki

brzeski

dąbrowski

gorlicki

suski

bocheńskiwielicki

myślenicki

wadowicki

oświęcimski

chrzanowski KRAKÓW

nowotarski

miechowski

Tarnów

Nowy Sącz

składowiska przemysłowe

Objaśnienia:

na składowisku składowanoodpady niebezpieczne

Składowiska, na których składowanoodpady w 2005 roku

składowiska komunalne

13

10

24

196

89

7

16

22

18

15

5

21

2 4

11

20

1213

17

23

14

4

11

3

36

87

5

13

23

24

25

17

26

40

20

22

38

39

33

30

31

32

9

28

18

19

41

14

15

34

1

2

29

27

21

16

12

6

10

37

35

Rys.2. Lokalizacja składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych w województwie małopolskim.

105

Składowiska odpadów przemysłowych

Nr Nazwa składowiska, lokalizacja Administrator Powiat

1* Składowisko Odpadów w Pleszowie - Hałda

Slag Recycling Sp. z o.o..w Krakowie, ul. Ujastek

Miasto Kraków

2 Składowisko Szlamów 1N w Krakowie, os. Pleszów

MITTAL STEEL Poland S.A. Oddział Huta im. T. Sendzimira w Krakowie

Miasto Kraków

3 Składowisko Żelazonośne w Krakowie, os. Przewóz, ul. Dymarek

MITTAL STEEL Poland S.A. Oddział Huta im. T. Sendzimira w Krakowie

Miasto Kraków

4 Składowisko Popiołów i Żużli w Krakowie MITTAL STEEL Poland S.A. Oddział Huta im. T. Sendzimira w Krakowie

Miasto Kraków

5 Składowisko Odpadów Paleniskowych w Krakowie, oś. Mogiła Niwy

Elektrociepłownia KRAKÓW S.A .w Krakowie

Miasto Kraków

6* Składowisko Nad Białą w Tarnowie Jednostka Ratownictwa Chemicznego w Tarnowie

Miasto Tarnów

7 Składowisko Czajki w Tarnowie Jednostka Ratownictwa Chemicznego w Tarnowie

Miasto Tarnów

8* Zbiorniki Odpadów Toksycznych AN w Tarnowie

Jednostka Ratownictwa Chemicznego w Tarnowie

Miasto Tarnów

9* Zakładowe Składowisko Odpadów Przemysłowych w Borku

Zakłady Przetwórstwa Hutniczego STALPRODUKT S.A. w Bochni

bocheński

10* Składowisko Przemysłowe Zakładów Chemicznych ALWERNIA S.A. w Alwerni

Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A. w Alwerni

chrzanowski

11 Składowisko Odpadów Poflotacyjnych w Trzebini

Zakłady Górnicze TRZEBIONKA S.A. w Trzebini

chrzanowski

12 Osadnik wód dołowych w Szyjkach KW S.A. Zakład Górniczo-Energetyczny JANINA sp. z o.o.

chrzanowski

13 Osadnik wód dołowych Ruch II w LibiążuKW S.A. Zakład Górniczo-Energetyczny JANINA sp. z o.o.

chrzanowski

14 Gorlice ul. Biecka Zakład Maszyn Górniczych „Glinik” Sp. z o.o.

gorlicki

15 Składowisko Odpadów Paleniskowych – Basen C2, C3 Kopanka

Elektrownia SKAWINA S.A. w Skawinie krakowski

16 Składowisko Odpadów Poprodukcyjnych w Jeżówce gm. Wolbrom

FTS STOMIL – WOLBROM S.A. w Wolbromiu

olkuski

17 Stawy Osadowe Odpadów flotacyjnych Bukowno

ZGH Bolesław Bukowno olkuski

18* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych Stare –Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46

EMPOŚ Sp. z o.o. Miejsko-Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu

oświęcimski

19* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych Nowe(geomembrana) – Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46

EMPOS Sp. z o.o. Miejsko-Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu

oświęcimski

20 Składowisko Odpadów innych niż niebezpieczne w Monowicach, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46


oświęcimski

21 Składowisko Wapna i Popiołu – Osadnik III, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46


oświęcimski

22* Składowisko Odpadów Przemysłowych Grupa KĘTY S.A.w Kętach

Grupa KĘTY S.A. w Kętach oświęcimski

23 Składowisko Zakładowe MZWiK w Nowym Targu

MZWiK w Nowym Targu nowotarski

24 Składowisko Przemysłowe w Białce Fabryka Osłonek Białkowych FABIOS w Białce k. Makowa Podhalańskiego

suski

Objaśnienia: * na składowisku składowano odpady niebezpieczne

106

Składowiska odpadów komunalnych

Nr Nazwa składowiska, lokalizacja Miasto/ Gmina Powiat

1 Barycz, Kraków ul. Krzemieniecka Kraków Miasto Kraków 2 Nowy Sącz Nowy Sącz Miasto Nowy Sącz 3 Tarnów Krzyż Tarnów Miasto Tarnów 4 Borek Rzezawa bocheński 5 Lipnica Murowana Lipnica Murowana bocheński 6 Nowy Wiśnicz Nowy Wiśnicz bocheński 7 Jadowniki Brzesko brzeski 8 Maszkienice Dębno brzeski 9 Trzebinia Trzebinia chrzanowski

10 Chrzanów - Balin Chrzanów chrzanowski 11 Szarwark Dąbrowa Tarnowska dąbrowski 12 Biecz Biecz gorlicki 13 Uście Gorlickie Uście Gorlickie gorlicki 14 Kulerzów Mogilany krakowski 15 Polanowice Słomniki krakowski 16 Słopnice Limanowa limanowski 17 Łukowica -Świdnik Łukowica limanowski 18 Miechów, ul. Doły Komorowskie Miechów miechowski 19 Mianocice Książ Wielki miechowski 20 Borzęta Myślenice myślenicki 21 Sułkowice, ul. Tysiąclecia Sułkowice myślenicki 22 Podegrodzie Podegrodzie nowosądecki 23 Biała Niżna Grybów nowosądecki 24 Krynica - Głębokie Krynica nowosądecki 25 Andrzejówka Muszyna nowosądecki 26 Stary Sacz - Piaski Stary Sącz nowosądecki 27 Szczawnica Jaworki Stare Szczawnica nowotarski

28* Ujków Stary Bolesław olkuski 29 Gołaczewy Piaski Wolbrom olkuski 30 Chełmek, ul. Jaworznicka Chełmek oświęcimski 31 Kęty- Kęckie Góry Północne Kęty oświęcimski 32 Oświęcim, ul. Nadwiślańska Oświęcim oświęcimski 33 Brzeszcze-Jawiszowice Brzeszcze oświęcimski 34 Żębocin Proszowice proszowicki 35 Sucha Beskidzka Sucha Beskidzka suski 36 Tuchów Tuchów tarnowski 37 Zoniówki II, Zakopane Zakopane tatrzański 38 Andrychów, ul. Biała Droga Andrychów wadowicki 39 Zebrzydowice-Bieńkowice Kalwaria Zebrzydowska wadowicki 40 Chocznia, ul. Kościuszki Wadowice wadowicki 41 Niepołomice, ul. Wodna Niepołomice wielicki

Objaśnienia: * na składowisku składowano odpady niebezpieczne

107

Podsumowanie � W województwie małopolskim, według wieloletnich danych pochodzących z monitoringu

odpadów, powstaje rocznie ponad 10 000 tys. Mg odpadów, z czego ok. 95% stanowią odpady pochodzące z prowadzonej działalności gospodarczej.

� Głównymi źródłami odpadów w województwie małopolskim są: przemysł wydobywczy, energetyka, hutnictwo, przemysł petrochemiczny, sektor komunalny. Coraz większy udział w strumieniu wytwarzanych odpadów ma sektor usług związanych z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów.

� Gospodarkę odpadami powstającymi w wyniku działalności gospodarczej w województwie cechuje wysoki odsetek odpadów poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania poza składowaniem, wynoszący dla odpadów ogółem 83,6%, a dla odpadów niebezpiecznych 99,3%.

� W przypadku odpadów komunalnych, mimo rozwoju systemów segregacji i selektywnej zbiórki odpadów u źródła, składowanie pozostaje dominującym sposobem unieszkodliwiania odpadów.

108

IIVV.. HHAAŁŁAASS

1. Kryteria oceny stanu akustycznego Hałas jest zjawiskiem nie mającym jednoznacznej definicji. Szkodliwość działania hałasu na organizm człowieka objawia się zmęczeniem, gorszą wydajnością nauki, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami orientacji, drażliwością, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu. U małych dzieci hałas budzi duży niepokój, niepewność, zagubienie, powoduje płacz. Wpływ hałasu na człowieka jest często bagatelizowany, między innymi dlatego że skutki oddziaływania hałasu nie są dostrzegalne natychmiast. Fakty jednak świadczą o poważnym zagrożeniu spowodowanym jego działaniem. Badania prowadzone w Polsce potwierdzają, że hałas o ponadnormatywnym poziomie obejmuje 21% powierzchni kraju, oddziałując na jedną trzecią ludności. Wyniki badań ankietowych wskazują, że w krajach wysoko rozwiniętych skargi ludności na poszczególne zanieczyszczenia środowiska w największej części dotyczą hałasu (ok. 36%). Źródłami hałasu dla których zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi ustalono dopuszczalne wartości w środowisku są: � drogi lub linie kolejowe w tym torowiska tramwajowe poza pasem drogowym, � linie elektroenergetyczne, � starty, lądowania i przeloty statków powietrznych, � instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu:

- przemysł - gospodarka komunalna

Zgodnie z ostatnimi publikacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) można przyjąć przedstawione w tab.1 kryteria zdrowotne spowodowane ekspozycją na hałas. Tabela 1. Kryteria zagrożenia hałasem

Środowisko Efekt zdrowotny Poziom dźwięku A, [dB]

Przedział czasu odniesienia [h]

strefa zamieszkania

dokuczliwość 50-55 16

pomieszczenia mieszkalne

zrozumiałość mowy 35 16

sypialnia zaburzenia snu 30 8

klasy szkolne zaburzenia w komunikowaniu się

35 podczas lekcji

strefa przemysłowa, handlowa, komunikacyjna

uszkodzenia słuchu 70 24

muzyka w słuchawkach (np. walkmen)


uroczystości przedstawienia rozrywkowe


Zasady ochrony środowiska (w tym również przed nadmiernym hałasem) oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymogów zrównoważonego rozwoju określa ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627), której ostatnia nowelizacja dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2002/49/WE, odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku. Zagadnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w

109

środowisku reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 178, poz. 1841) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku wzorowane na rozwiązaniach niektórych państw członkowskich Unii Europejskiej. Rozporządzenie wprowadza zróżnicowane poziomy hałasu w środowisku w zależności od rodzaju źródła hałasu i na poziomie porównywalnym ze standardami obowiązującymi w tych państwach. Generalnie, jako tereny chronione akustycznie załącznik do rozporządzenia wyszczególnia: tereny pod zabudowę budynkami mieszkalnymi, budynkami zamieszkania zbiorowego, budynkami użyteczności publicznej przeznaczonymi do wykonywania funkcji społecznej, służby zdrowia i związanymi ze stałym wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, tereny uzdrowiskowe oraz tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem. Zgodnie z § 6 cytowanego wyżej rozporządzenia na terenach nie wyszczególnionych w załączniku do rozporządzenia dopuszczalny poziom hałasu określa się przyjmując wartości dopuszczalne dla rodzaju terenu o zbliżonym przeznaczeniu. Tabela 2. Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r (poz. 1841) - wypis

Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w dB

Instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu

Drogi lub linie kolejowe

L.p. Przeznaczenie terenu

pora dnia – przedział czasu

odniesienia równy 8 najmniej korzystnym

godzinom dnia kolejno po sobie następującym

pora nocy – przedział czasu

odniesienia równy 1 najmniej

korzystnej godzinie nocy

pora dnia – przedział czasu

odniesienia równy 16 godzinom

pora nocy – przedział czasu

odniesienia równy 8

godzinom

1 a) Obszary ochrony uzdrowiskowej

b) Tereny szpitali poza miastem

45 40 50 45

2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej

b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży

c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w

miastach

50 40 55 50

3 a) Tereny zabudowy mieszkanio-wej wielorodzinnej i zamiesz-kania zbiorowego

b) Tereny zabudowy mieszkanio-wej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi

c) Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe poza miastem

d) Tereny zabudowy zagrodowej

55 45 60 50

4 a) Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych

55 45 65 55

110

W przypadku występujących ewidentnych przekroczeń dopuszczalnego poziomu dźwięku w środowisku, celem ustalenia działań priorytetowych związanych z ograniczaniem uciążliwości akustycznej w środowisku w myśl rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wartości progowych poziomów hałasu (Dz. U. Nr 8 z 2002 r. poz. 81), zostały określone wartości poziomu dźwięku w środowisku, których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru do kategorii terenu zagrożonego, hałasem wymagającego podjęcia szybkiej i bezwarunkowej interwencji w zakresie ochrony akustycznej. Tabela 3. Załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. (poz. 81) Wartości progowe

poziomów hałasu. - wypis Wartość progowa poziomu hałasu wyrażona

równoważnym poziomem dźwięku A w dB

drogi lub linie kolejowe*)

pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu

Lp. Przeznaczenie terenu

pora dnia (przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom)

pora nocy (przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom)

pora dnia (przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia, kolejno po sobie następującym)

pora nocy (przedział czasu odniesienia równy jednej, najmniej korzystnej godzinie nocy)

1 Obszary ochrony uzdrowiskowej 60 50 50 45

2 Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem

60 50 -- --

3 1) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży

2) Tereny zabudowy szpitalnej i domów opieki społecznej

65 60 60 50

4 Tereny zabudowy mieszkaniowej 75 67 67 57 *

- Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza

pasem drogowym

2. Charakterystyka prowadzonych badań

Badania zagrożeń akustycznych na terenie województwa pochodzące od wszystkich rodzajów

hałasów występujących w środowisku, dla których ustalone są stosowne wartości normatywne prowadzone są w ramach działań planowych oraz interwencyjnych. Hałas przemysłowy i komunalny

Analogicznie do lat poprzednich w roku 2005 na terenie województwa przeprowadzano szereg

działań kontrolnych, które zakończyły się pomiarami akustycznymi. Analiza zagrożenia mieszkańców hałasem przemysłowym i komunalnym potwierdza, iż w ostatnich latach zmienia się struktura ilościowa i jakościowa głównych uciążliwości akustycznych. Rozwój w ostatnim okresie sektora usług sprawia, iż w miejsce skarg na duże zakłady przemysłowe, kierowane są skargi na hałas generowany poprzez małe obiekty usługowe, hurtownie, urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne i chłodnicze obiektów handlowych, co ilustruje rysunek zamieszczony poniżej.

111

22,7%

31,8%9,1%

13,6%

22,7%

przemysł handel i usługi zakłady rzemieślnicze komunikacja inne

Rys.1 Rozkład branżowy kontrolowanych obiektów Hałas komunikacyjny

Najbardziej uciążliwym dla mieszkańców dużych aglomeracji, jak również małych miast i miejscowości, położonych przy szlakach komunikacji drogowej jest hałas drogowy generowany przez poruszające się pojazdy samochodowe. Obejmuje swym zasięgiem największą część ludności oraz terenu województwa. Pozostałe grupy hałasów (kolejowy i lotniczy) mają charakter zdecydowanie lokalny, a ich uciążliwość związana jest z pojedynczymi zdarzeniami (przelot samolotu lub przejazd pociągu). Hałas drogowy

Przez województwo małopolskie przebiega 903 km dróg krajowych (w tym odcinek płatnej autostrady 52 km Kraków-Katowice), 1360,6 km dróg wojewódzkich, 6397 km dróg powiatowych, oraz 29386 km dróg gminnych. Przecinają go: drogi międzynarodowe: E40 (nr 4) Zgorzelec-Medyka, E77 (nr 7) Gdańsk-Chyżne i E462 (nr 96) Głogoczów-Bielsko-Biała oraz dziewięć dróg międzyregionalnych: 73 Tarnów-Kielce, 95 Rabka-Zakopane, 97 Nowy Targ-Jurgów, 98 Wadowice-Przemyśl, 99 Brzesko-Nowy Sącz, 777 Kraków-Sandomierz, 914 Kraków-Mysłowice, 952 Kraków-Oświęcim, 970 Nowy Sącz-Piwniczna. Najwyższa gęstość dróg przypadająca na jednostkę powierzchni, występuje w powiatach północnych, najniższa w powiatach południowych, gdzie trudne, górskie warunki terenowe stanowią znaczne ograniczenia możliwości rozwoju. Województwo małopolskie znajduje się w czołówce rankingu województw pod względem obciążenia ruchem dróg krajowych:

śląskie 12.125 pojazdów/dobę małopolskie 9.137 poj./dobę łódzkie 9.052 poj./dobę wielkopolskie > 8.000 poj./dobę mazowieckie > 8.000 poj./dobę

Również pod względem wskaźnika wzrostu natężenia ruchu 2000/1995, nasze województwo plasuje się także na drugim miejscu z wielkością wskaźnika 1,36 po śląskim (wskaźnik wzrostu 1,39). Odcinki dróg krajowych na obszarze województwa, na których odnotowano największe natężenie pojazdów samochodowych ogółem to:

Kraków–Wieliczka (droga nr 4) 35.419 poj./dobę Kraków–Głogoczów (droga nr 7) 29.286 poj./dobę Kraków–Rząska (droga nr 7 i 79) 26.911 poj./dobę Łapczyca–Bochnia (droga nr 4) 24.566 poj./dobę.

112

Przytoczone powyżej dane, w świetle badań statystycznych dotyczących oceny zagrożeń poszczególnych rodzajów hałasu, skłaniają do wnikliwej analizy hałasu pochodzenia komunikacyjnego. Decydujący wpływ na klimat akustyczny środowiska ma niezwykle dynamiczny rozwój motoryzacji, a tym samym wzrost natężenia przewozów towarowych i osobowych w ruchu lokalnym oraz tranzytowym. Taki stan rzeczy powoduje zwiększoną ilość skarg na hałas komunikacyjny, jak i zwiększenie nakładów na eliminację jego nadmiernej emisji. Dla badań wykonanych w ramach interwencji oraz działań monitoringowych przeprowadzono całodobowe pomiary akustyczne, które wykazały przekroczenia wartości normatywnych zarówno w porze dziennej jak i nocnej, przy czym najwyższe przekroczenia standardów akustycznych (niejednokrotnie >10 dB) notuje się w porze nocnej. Poniżej w tabeli 4 zaprezentowano przykładowe wyniki pomiarów wykonanych w roku 2005. Tabela 4. Rozkład poziomu hałasu drogowego w wybranych punktach województwa

Droga Nr 44 Droga Nr 44 Kolej Autostrada A4 Droga Nr 94 Droga Nr 75 Droga Nr 7 Droga Nr 79

Oświęcim Skawina Kraków Aleksandrowice Olkusz Niepołomice Nowy Targ Zabierzów

22_23 59,4 60,6 54,9 73,3 64,6 66,4 59,8 64,4

23_24 57,8 57,0 56,0 71,1 63,0 62,9 60,9 62,8

00_01 57,3 52,4 58,5 69,4 61,5 59,6 58,6 61,0

01_02 56,1 58,2 40,9 69,8 61,3 61,1 58,7 60,8

02_03 56,1 56,5 53,5 69,0 60,6 60,3 57,9 60,1

03_04 57,2 55,0 54,0 69,3 61,6 64,3 55,8 60,1

04_05 58,4 60,4 53,2 68,9 62,6 66,3 56,1 59,8

05_06 61,8 63,5 52,9 71,6 65,1 69,4 60,0 61,8

06_07 63,2 65,5 57,1 71,0 66,0 70,6 62,9 64,3

07_08 63,9 65,2 61,3 71,5 66,2 71,5 65,9 65,9

08_09 64,0 66,3 61,4 72,5 66,2 72,4 67,1 67,7

09_10 63,9 66,4 59,8 73,1 66,7 72,1 67,7 68,1

10_11 64,3 66,8 60,3 75,0 66,6 72,1 67,6 67,9

11_12 63,3 67,4 49,5 75,0 65,5 72,3 66,9 67,9

12_13 63,5 66,6 61,5 75,4 64,9 72,6 67,8 68,5

13_14 64,0 66,6 57,2 75,0 65,4 73,3 67,1 68,3

14_15 63,5 66,1 60,3 74,9 66,1 72,4 68,3 67,9

15_16 63,3 67,0 55,5 75,9 65,6 72,2 70,1 67,6

16_17 63,1 67,1 59,3 75,2 65,6 72,3 69,4 67,1

17_18 63,4 65,8 60,9 75,0 65,7 71,6 68,9 68,2

18_19 62,0 64,2 59,3 74,6 66,7 70,0 67,9 67,8

19_20 60,1 62,7 59,6 73,7 65,8 68,8 66,9 68,1

20_21 59,6 62,1 58,5 73,8 64,4 68,6 66,0 67,5

21_22 58,3 61,2 58,1 74,4 64,7 66,8 66,2 66,7

6_22 58,4 59,2 54,9 70,5 62,8 65,0 58,8 61,6

22_6 63,0 65,8 59,5 74,3 65,8 71,5 67,6 67,6

Poziom dźwięku [dB]

Czas

pomiaru

[godz]

Hałas kolejowy

Obszar Małopolski przecina 1068,3 km linii kolejowych, w tym 40% to linie dwutorowe. Większość linii, 87,3% długości sieci, to linie zelektryfikowane. Linie kolejowe obsługują bezpośrednio (w zasięgu dojścia pieszego) ok. 25% obszaru województwa, zamieszkałego przez ok. 55% mieszkańców. Standard dostępności komunikacyjnej, wyrażony gęstością sieci kolejowej, wynosi dla województwa 6,5 km/100 km2 i mimo, że jest niższy od standardu krajowego 7,1 km/100 km2, uznaje się za wystarczający.

Największe obciążenie ruchem pasażerskim występuje na linii magistralnej Katowice–Kraków–Tarnów. Najmniejsze obciążenie występuje na liniach lokalnych Kraków–Niepołomice, Chabówka–Nowy Sącz, Kalwaria–Wadowice, Trzebinia–Wadowice. Na tych liniach, w aktualnej sytuacji najbardziej deficytowych, PKP sukcesywnie zawiesza przewozy pasażerskie.

113

Tabela 5. Godzinowy rozkład poziomu dźwięku – trasa kolejowa Kraków-Katowice

Godzina pomiarów 22_23 23_24 00_01 01_02 02_03 03_04 04_05

Poziom dźwięku [dB] 54,9 56,0 58,5 40,9 53,5 54,0 53,2





Godzina pomiarów 19_20 20_21 21_22 6_22 22_6

Poziom dźwięku [dB] 59,6 58,5 58,1 54,9 59,5

Mapy akustyczne Posiadane przez Laboratorium WIOŚ najnowocześniejsze oprogramowanie do analiz akustycznych hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego (SoundPLAN i IMMI) pozwala na opracowywanie map akustycznych dla terenów narażonych na hałas. SoundPLAN oraz IMMI są uznanymi i szeroko stosowanymi na świecie systemami komputerowymi z racji: wiarygodności modeli obliczeniowych (w tym zgodnymi z wymogami UE – dyrektywa 2002/49/WE), łatwości w obsłudze i pełnej gamie graficznych prezentacji. Program w trakcie analiz ocenia: rozprzestrzenianie się hałasu, ekranowanie, odbicia, absorbcję terenu i powietrza zgodnie z międzynarodowymi standardami. Dodatkową zaletą tych programów jest możliwość wprowadzenia przestrzennej konfiguracji terenu, co jest jego wielką zaletą w stosunku do stosowanych do niedawna programów. W roku 2005, współpracując z Gminą Kraków, laboratorium WIOŚ Kraków prowadziło pracę przy aktualizacji mapy akustycznej Krakowa. Ponadto wykonywano szereg analiz dla innych instytucji z wykorzystaniem posiadanego pakietu programowego. Przykładowe analizy dotyczące powyższych tematów zaprezentowano w postaci map zasięgów hałasu na rysunkach 2 i 3.

114

Rys.

2.

Zasię

g o

dd

ziały

wania

akusty

czn

ego o

d n

r 18107 n

a tere

nie

mie

jscow

ości C

zatk

ow

ice

115

Rys.

3.

Ma

pa

akusty

czn

a –

Kra

ków

, d

zieln

ica I

X,

hała

s k

om

un

ikacyjn

y,

pora

nocn

a

116

Podsumowanie

Zagrożenie hałasem komunalnym i przemysłowym ma charakter lokalny i obejmuje swym zasięgiem jedynie niewielkie obszary zabudowy mieszkaniowej, sąsiadującej bezpośrednio z obiektem będącym źródłem ponadnormatywnej emisji hałasu. Najczęstszą przyczyną generowania ponadnormatywnej emisji hałasu do środowiska jest praca układów wentylacji oraz klimatyzacji obiektów.

Ponadnormatywna emisja hałasu drogowego obejmuje swym zasięgiem znaczny obszar województwa, a występujące przekroczenia wartości normatywnych niejednokrotnie w porze nocnej osiągają wartości powyżej 10 dB. Poprawę takiego stanu można uzyskać poprzez budowę nowych tras obwodnicowych lub alternatywnych wyposażonych w stosowne zabezpieczenia akustyczne, niejednokrotnie wyprowadzających ruch pojazdów ciężkich w obszary niezamieszkałe. Przy czym ważnym elementem etapu projektowania nowych inwestycji komunikacyjnych jest proces modelowania komputerowego pozwalający na wybór optymalnego rozwiązania układu komunikacyjnego oraz wskazujący usytuowanie stosownych zabezpieczeń akustycznych jeszcze na etapie projektu.

W ostatnim okresie wyróżnić można korzystne oraz niekorzystne zjawiska, których skala oraz zasięg oddziaływań wpływają na zmiany klimatu akustycznego środowiska. Do pozytywnych aspektów zaliczyć można przede wszystkim:

� zaznaczające się zmniejszanie uciążliwości akustycznej hałasu przemysłowego i komunalnego,

� powstawanie infrastruktury służącej ochronie przed ponadnormatywnym hałasem, przede wszystkim ekrany akustyczne oraz obwodnice wyprowadzające ruch tranzytowy z centrum miast,

� wprowadzenie unormowań prawnych dotyczących korzystania przez samochodowy transport ciężarowy z płatnych odcinków autostradowych (wyprowadzenie części transportu ciężarowego z dróg lokalnych).

Niekorzystne zjawiska pojawiające się w ostatnim czasie to:

� pogarszanie się warunków akustycznych w obrębie tras na terenach chronionych, � powolny proces degradacji obszarów „cichych”.

117

VV.. DDZZIIAAŁŁAALLNNOOŚŚĆĆ WWOOJJEEWWÓÓDDZZKKIIEEGGOO IINNSSPPEEKKTTOORRAATTUU

OOCCHHRROONNYY SSRROODDOOWWIISSKKAA WW KKRRAAKKOOWWIIEE

1. Działalność kontrolna

1.1. Kierunki działalności kontrolnej

Podstawowym celem działań kontrolnych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie jest wymuszanie na użytkownikach środowiska przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Zadania te są realizowane na podstawie planów kontroli zatwierdzanych przez Wojewodę Małopolskiego. Przy opracowywaniu planu kontroli uwzględnione zostały wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wyniki raportu o stanie środowiska w województwie małopolskim opracowanego przez WIOŚ w Krakowie, a także uwarunkowania ekologiczne wynikające ze specyfiki regionu. Na podstawie tych materiałów i analiz ustalono następujący zakres problemowy kontroli: − ograniczenie uciążliwości zakładów z tzw. ”Listy 80”, − ograniczenie uciążliwości zakładów umieszczonych na liście wojewódzkiej, − wypełnianie wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje wymagające pozwolenia

zintegrowanego, − nadzór rynku, − ochrona wód przed zanieczyszczeniem, − przestrzeganie wymagań w zakresie ochrony powietrza − przestrzeganie wymagań w zakresie postępowania z odpadami niebezpiecznymi I innymi niż

niebezpieczne, z uwzględnieniem międzynarodowego obrotu odpadami, − przestrzeganie wymagań w zakresie eksploatacji składowisk odpadów, − przestrzeganie wymogów ustawy o opakowaniach I odpadach opakowaniowych, − ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu, − przestrzeganie wymagań ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową, − ocena realizacji obowiązków wynikających z przeciwdziałania poważnym awariom.

Oprócz kontroli planowych podejmowane były także działania kontrolne pozaplanowe na wniosek GIOŚ, wojewody, organów samorządowych oraz interwencji obywateli.

W 2005 r. Inspektorat prowadził kontrole na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w ramach następujących krajowych cykli kontrolnych: − kontrola właścicieli instalacji posiadających decyzje o ustanowieniu stref ochronnych, − przestrzeganie wymagań ochrony środowiska przez podmioty prowadzące działalność w zakresie

transportu, zbierania, odzysku I unieszkodliwiania odpadów komunalnych, − przestrzeganie wymagań ochrony środowiska przez podmioty prowadzące działalność w zakresie

wykorzystania odpadów poubojowych,

1.2. Realizacja zadań kontrolnych Ewidencja podmiotów

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska prowadzi ewidencję kontrolowanych podmiotów, która jest na bieżąco aktualizowana. W 2005 r. ilość zakładów w ewidencji WIOŚ wynosiła 4089 i wzrosła o ok. 9% w porównaniu do roku 2004. Na liście najbardziej uciążliwych zakładów, tzw. „Liście 80” znajdowały się 4 zakłady. 16 października 2005 r. Minister Środowiska podjął – na wniosek Głównego Inspektora Ochrony Środowiska – decyzję o zakończeniu funkcjonowania „Listy 80” i szczególnego nadzoru kontrolnego nad zakładami umieszczonymi na liście.

Na “Liście wojewódzkiej” znajdowało się 18 zakładów. Skreślono z listy wojewódzkiej 6 zakładów, które ograniczyły uciążliwość dla środowiska.

118

Kontrole

Plan kontroli na rok 2005 zakładał przeprowadzenie 832 kontroli. Zadania te zostały zrealizowane. Poza planem wykonano 491 kontroli. Kontrole pozaplanowe podejmowane były z wniosków: − wojewody i organów samorządowych, − inwestorów – o pozwolenie na użytkowanie lub oddania do eksploatacji realizowanych inwestycji, − o wydanie opinii i zaświadczeń, − ludności w związku z uciążliwością zakładów, − kontrolowanych podmiotów – po usunięciu naruszenia. Przeprowadzono 1323 kontrole, w tym podczas 222 kontroli wykonano badania i pomiary. Zanotowano wzrost ilości przeprowadzonych kontroli o ok. 8% w porównaniu do poprzedniego roku. Wzrosła szczególnie ilość kontroli pozaplanowych, z uwagi na nałożenie na WIOŚ wielu nowych obowiązków ustawowych (wydawanie zaświadczeń, opinii, zajmowanie stanowiska itp.), których realizacja musi być poprzedzona kontrolą. Skontrolowano 1215 użytkowników środowiska tj. około 30% jednostek będących w ewidencji WIOŚ. Zarządzenia pokontrolne wystosowano do 563 podmiotów. Skierowano 14 wniosków do sądów grodzkich, nałożono 138 mandatów karnych oraz wystosowano 8 wniosków do organów ścigania.

Cele kontroli

Ograniczenie uciążliwości zakładów z „Listy 80”

W dniu 1 stycznia 2005 w województwie małopolskim znajdowały się 4 zakłady z tzw. listy „80” tj. listy najbardziej uciążliwych zakładów w skali kraju opublikowanej w 1990 roku przez Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych. Były to: − Mittal Steel Poland S. A. Oddział w Krakowie - dawna Huta im. T. Sendzimira w Krakowie, − Rafineria TRZEBINIA S. A. w Trzebini, − Zakłady Chemiczne ALWERNIA S. A. w Alwerni, − Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S. A. w Bukownie. W zakładach znajdujących się na liście przeprowadzono 7 kontroli, w tym cztery kontrole planowe oraz trzy pozaplanowe związane z oddawaniem do użytku inwestycji. W każdym z zakładów wykonano kontrolę co najmniej jeden raz w roku. Kontrolę największego zakładu województwa tj. Oddziału Krakowskiego Mittal Steel Poland S. A. przeprowadzono wraz z pomiarami emisji zanieczyszczeń do powietrza. W trakcie kontroli Mittal Steel Poland S.A. - Oddział w Krakowie stwierdzono, że jako zakład o dużym ryzyku poważnej awarii, z uwagi na zmiany statusu prawnego (maj 2004, luty 2005) nie posiada uregulowanych zagadnień formalno-prawnych związanych z przeciwdziałaniem poważnym awariom. Ponadto stwierdzono okresowe występowanie znacznej emisji niezorganizowanej pyłu i gazów do powietrza z instalacji Oddziału. W związku z tym wydano zarządzenia pokontrolne zobowiązujące do wyeliminowania istniejących nieprawidłowości. W pozostałych zakładach kontrole nie wykazały naruszeń. Wszystkie zakłady z „Listy 80” realizowały przedsięwzięcia zmierzające do rozwiązania podstawowych problemów ekologicznych, które stały się podstawą umieszczenia ich na liście: − Mittal Steel Poland S. A Oddział w Krakowie - podjął działania w celu rozwiązania podstawowego

problemu ekologicznego tj. nadmiernej emisji zanieczyszczeń do powietrza z poszczególnych instalacji technologicznych, jednak nadal pozostaje nierozwiązany problem występującej okresowo emisji niezorganizowanej pyłu i gazów do powietrza z instalacji Koksowni, Stalowni Konwertorowej i Spiekalni. W okresach niekorzystnych warunków atmosferycznych powoduje ona negatywne oddziaływanie zakładu na otoczenie.

− Rafineria TRZEBINIA S.A. w Trzebini - zakończyła rekultywację dołów kwasowych,

119

− Zakłady Górniczo-Hutnicze BOLESŁAW S.A. w Bukownie rozwiązały podstawowy problem ekologiczny tj. nadmierną emisje zanieczyszczeń do powietrza oraz prowadziły rekultywację obszarów zdegradowanych w wyniku prowadzonej w minionym okresie eksploatacji rud.

W Zakładach Chemicznych ALWERNIA S.A. w Alwerni pomimo zaprzestania dalszego wytwarzania odpadów zawierających chrom istniejące składowisko ma nadal negatywne oddziaływanie na wody potoku Regulanka. Przeprowadzono również kontrole zakładów skreślonych warunkowo z listy „80” tj.: − Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A., − Południowego Koncernu Energetycznego S.A. - Elektrowni Siersza w Trzebini. Kontrole zakładów skreślonych z listy warunkowo i realizujących programy dostosowawcze stwierdziły, że Południowy Koncern Energetyczny S.A. - Elektrownia Siersza w Trzebini wykonuje w sposób zadawalający program dostosowawczy, natomiast realizacja poszczególnych punktów programu opracowanego dla Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. przebiega nieterminowo. W szczególności nie zrealizowano w terminie następujących zadań: − dotrzymania warunków emisji dopuszczalnej tlenków azotu z jednostek Azotynu Amonu, − utylizacji odpadowego arsenianu amonowo-magnezowego. Tym niemniej Zakłady te ograniczyły znacznie emisję zanieczyszczeń do powietrza dzięki zaprzestaniu najbardziej uciążliwych produkcji, w tym polichlorku winylu na bazie acetylenu i cyjanopochodnych.

Ograniczenie uciążliwości zakładów szczególnie szkodliwych dla środowiska w skali województwa

W dniu 1 stycznia 2005 r. lista zakładów szczególnie szkodliwych dla środowiska w skali województwa małopolskiego obejmowała 18 zakładów. Przeprowadzono 24 kontrole w zakładach znajdujących się na tej liście, w tym 4 kontrole z pomiarami emisji zanieczyszczeń do powietrza, 8 z poborem prób ścieków oraz 2 z pomiarami hałasu. W wyniku przeprowadzonych analiz ścieków i pomiarów emisji w 5 przypadkach stwierdzono przekroczenia: − wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodno-prawnym dla Calsberg Okocim S.A.,

RPWiK Dąbrowa Tarnowska, − wartości dopuszczalnych warunków określonych w pozwoleniu na wprowadzanie pyłów i gazów do

powietrza dla FSE Tamel S.A. w Tarnowie i Zakładów Mechanicznych w Tarnowie S.A., − dopuszczalnego hałasu emitowanego do środowiska określonego pozwoleniem na emitowanie hałasu

dla Elektrowni „Skawina” S.A. W 12 przypadkach stwierdzono naruszenia, bądź nieprawidłowości związane z: − brakiem uregulowania stanu formalno-prawnego w zakresie gospodarki odpadami, wprowadzania

ścieków do wód powierzchniowych, − brakiem prowadzenia monitoringu składowiska odpadów, − brakiem ewidencji wszystkich odpadów, − prawidłowym eksploatowaniem urządzeń ochrony powietrza. W związku z powyższym wydano 9 zarządzeń pokontrolnych. Ponadto w przypadku 10 zakładów skierowano wystąpienia do organów administracji rządowej (5) i samorządowej (5). W jednym przypadku skierowano wniosek do organów ścigania za utrudnianie przeprowadzenia kontroli. Zakładami, w których kontynuowano rozwiązywanie problemów ekologicznych były : − Elektrownia „Skawina” S.A. w Skawinie, która zrealizowała przedsięwzięcia ograniczające emisję

hałasu do środowiska a w latach ubiegłych realizowano modernizację urządzeń odpylających, − Gmina Zembrzyce, gdzie ścieki garbarskie z terenu gminy zanieczyszczały rzekę Skawę,

zrealizowała kanalizację i kontynuuje budowę oczyszczalni ścieków (ukończenie w 2006r.) Zakłady, które nie podjęły działań w celu rozwiązania problemów ekologicznych polegających na nadmiernej emisji zanieczyszczeń do powietrza z procesów malarskich były: Fabryka Silników Elektrycznych „TAMEL” S.A. w Tarnowie i Zakłady Mechaniczne „TARNÓW” S.A. w Tarnowie. Do skreślenia z listy kwalifikuje się „BRODVIN” Sp. z o. o. w Kalwarii Zebrzydowskiej postawiona w stan upadłości dnia 29.04.2005 r. a w dniu 4.04.2005 r. spółka utraciła koncesję na wyrób i rozlewanie wyrobów winiarskich, aktualnie nie prowadzi działalności produkcyjnej. Ponadto do

120

skreślenia kwalifikuje się Elektrownia „Skawina” S.A. w Skawinie, która ograniczyła nadmierną emisję hałasu do środowiska. Na podstawie przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że lista wojewódzka spełnia swoja rolę w zakresie ograniczania uciążliwości zakładów umieszczonych na liście i w roku 2006 zostanie podjęta decyzja o jej dalszym funkcjonowaniu.

Wypełnianie wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje wymagające pozwolenia

zintegrowanego

Na opracowanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie liście instalacji, które wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowanego znajduje się 129 podmiotów korzystających ze środowiska (wg aktualizacji na dzień 31.12.2005 r.). Zgodnie z w/w listą, zobowiązanych do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, przez operatorów instalacji w terminie do 31.12.2005 r. było 12 podmiotów, w tym: − zakład Kimberly – Clark S.A. Klucze – Osada 3 uzyskał pozwolenie zintegrowane, − 4 podmioty złożyły wniosek o uzyskanie pozwolenia, − 7 podmiotów (były to instalacje do chowu drobiu o więcej niż 40.000 stanowisk dla drobiu) nie

podjęło działań w kierunku opracowania wniosku o wydanie pozwolenia. W czasie prowadzonych czynności kontrolnych w 2005 r. dokonano: − weryfikacji prowadzonej przez WIOŚ listy instalacji wymagających posiadania pozwolenia

zintegrowanego, − oceny spełniania przez ww. instalacje wymagań ochrony środowiska wynikających z najlepszej

dostępnej techniki, a w szczególności dotrzymywania przez nie granicznych wielkości emisyjnych, − analizy stopnia przygotowania podmiotów do opracowania wniosków o wydanie pozwolenia

zintegrowanego z uwzględnieniem czasu niezbędnego do wdrożenia najlepszych dostępnych technik dla danego rodzaju instalacji, zapobiegania zagrożeniom dla środowiska powodowanym przez emisje,

− oceny przestrzegania terminu uzyskania pozwoleń zintegrowanych wg danych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz. U. nr 177, poz. 1736),

− analizy przestrzegania warunków posiadanego pozwolenia zintegrowanego. W ubiegłym roku przeprowadzono kontrole planowe w 47 zakładach. Pozwolenie zintegrowane posiadało 11 kontrolowanych zakładów. Kontrole wykazały, że: − 8 zakładów złożyło wniosek w urzędzie wojewódzkim lub starostwie, − w 12 zakładach została rozpoczęta procedura przygotowania niezbędnych dokumentów do

opracowania wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego, − w 13 zakładach nie podjęto działań w sprawie przygotowania wniosku. Zakłady te posiadały uregulowany stan formalno-prawny w zakresie korzystania ze środowiska, tj. wymagane prawem pozwolenia sektorowe oraz miały świadomość o ciążących na nich obowiązkach w zakresie dostosowania się do uzyskania pozwoleń w określonych terminach. Stwierdzone naruszenia podczas kontroli dotyczyły m.in.: − nieprawidłowej eksploatacji urządzeń ochrony powietrza lub braku działań w celu wyeliminowania

przypadków nadmiernej emisji zanieczyszczeń, − braku aktualizacji programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym i raportu

bezpieczeństwa, zgłoszenia zakładu o dużym ryzyku poważnej awarii, − zakazu spalania odpadów poza instalacjami i urządzeniami do odzysku lub unieszkodliwiania

odpadów, − uregulowania stanu formalno prawnego wytwarzanych odpadów oraz wydania pozwolenia na odzysk

i zagospodarowanie odpadów, − prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów zgodnie z katalogiem odpadów. W związku z powyższym wydano 6 zarządzeń pokontrolnych, nałożono 4 mandaty karne. W czterech przypadkach wszczęto postępowanie zmierzające do wydania decyzji wstrzymującej

eksploatację instalacji.

121

Nadzór rynku

W 2005 r. przeprowadzono kontrole spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań zgodnie z planem kontroli zaopiniowanym przez Prezesa UOKiK. Zaplanowano 80 kontroli podmiotów wprowadzających wyrób na rynek, w tym 54 podmiotów biorących udział w obrocie opakowaniami i 26 podmiotów wprowadzających na rynek urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska Kontrolą objęto 375 opakowań oraz 126 urządzeń. Wszystkie kontrole planowe zostały przeprowadzone w ustalonych terminach. Ponadto przeprowadzono 11 kontroli pozaplanowych, o których przeprowadzenie zwrócił się WIOŚ z innego województwa lub inny organ wyspecjalizowany w tym: u producentów opakowań 4, u hurtownika opakowań 1 oraz 2 kontrole u importera urządzeń, 1 kontrola u producenta urządzeń, 1 kontrola u przedstawiciela wewnątrzwspólnotowego, 2 kontrole u sprzedawcy hurtowego i detalicznego urządzeń. W trakcie przeprowadzanych kontroli (w zależności od podmiotu) zarówno opakowań, jak i urządzeń kontrolowany był pełny zakres, tj. oznakowanie i analiza dokumentacji. W toku przeprowadzonych kontroli u producentów opakowań, wprowadzających wyrób w opakowaniu nie będących ich producentem oraz u importerów, przedstawicieli wewnątrzwspólnotowych, sprzedawców hurtowych i detalicznych urządzeń nie stwierdzono niezgodności z zasadniczymi wymaganiami zawartymi w Dyrektywie 94/62/WE, transponowanej do prawa polskiego ustawą z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych oraz Dyrektywie 2000/14/WE. Formalnym potwierdzeniem spełniania zasadniczych wymagań wprowadzanych do obrotu wyrobów były deklaracje zgodności wystawiane przez producentów odpadów (a w przypadku nie przeprowadzenia procedury oceny zgodności, spełnianie wymagań stwierdzano na podstawie posiadanych dokumentów tj. oświadczenia potwierdzającego spełnianie zasadniczych wymagań, sprawozdania z badań na zawartość ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego). Kontrole wykazały natomiast nieprawidłowości głównie związane z umieszczeniem na wyrobie oznakowania rodzaju materiału wykorzystanego do produkcji, niezgodnego z wzorem zawartym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia wzorów oznakowania opakowań. W związku z powyższym wydano 10 zarządzeń pokontrolnych nakazujących producentom opakowań znakowanie zgodnie z zasadami określonymi w wyżej cytowanym rozporządzeniu. Kontrole urządzeń w dwóch przypadkach wykazały, że oznakowanie gwarantowanego poziomu mocy akustycznej jest niezgodne ze wzorem zamieszczonym w załączniku Nr 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 lipca 2003 roku w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Przeprowadzone kontrole nie wymagały podejmowania przez WIOŚ działań administracyjnych. Wyniki kontroli zamieszczane są na bieżąco w systemie informatycznym HERMES 2 administrowanym przez UOKiK. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem

Zagadnienie ochrony wód powierzchniowych w województwie małopolskim jest związane przede wszystkim z dążeniem do zachowania odpowiedniej ich jakości, a szczególnie tych, które stanowią źródło wody do picia. W około 90% woda pobierana jest z ujęć powierzchniowych, z czego w 66% korzysta gospodarka komunalna. Podstawowymi źródłami zanieczyszczenia wód powierzchniowych są ścieki komunalne i przemysłowe. Kontrolą objęto przede wszystkim podmioty, w których stwierdzono nieprawidłowości w poprzednich latach a także te które są zlokalizowane w zlewniach rzek stanowiących źródło zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze. Przeprowadzono również kontrolę zakładów zajmujących się ujmowaniem i uzdatnianiem wód. Na terenie województwa małopolskiego w 2005 r. przeprowadzono 619 kontroli planowych i 214 pozaplanowych w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym 98 z poborem próbek ścieków do badań. W odniesieniu do roku ubiegłego, w którym ilość kontroli z pomiarami stanowiła około 30% ogólnej ilości kontroli, w roku 2005 ilość kontroli z pomiarami zmniejszyła się do 12%. Przyczynami tak

122

znacznego spadku ilości kontroli z pomiarami jest uzyskiwanie przez zakłady nowych pozwoleń wodno-prawnych, zobowiązujących zakłady do automonitoringu. Na podstawie przeprowadzonych kontroli stwierdzono w 149 podmiotach naruszenia przepisów. Najczęstsze naruszenia to: − odprowadzanie nadmiernie zanieczyszczonych ścieków czyli niespełnienie warunków pozwoleń

wodno-prawnych, − brak uregulowań formalnoprawnych tj. pozwoleń wodno–prawnych, − nie przekazywanie Marszałkowi Województwa i WIOŚ wykazów zawierających informacje i dane o

korzystaniu ze środowiska, − nie wnoszenie opłat za korzystanie ze środowiska, − niewłaściwą eksploatację urządzeń służących ochronie wód, − wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych, − wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych bez zawartych umów cywilno–prawnych z ich

właścicielami, − brak uregulowania formalno-prawnego na pobór wody z ujęć własnych oraz z sieci wodociągowej

bez umów cywilno–prawnych, − brak urządzeń do pomiaru ilości pobieranej wody. Na podstawie przeprowadzonych kontroli z poborem próbek ścieków stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń określonych w pozwoleniach wodno-prawnych i wymierzono kary biegnące 28 podmiotom. W roku 2005 zostały podjęte następujące działania pokontrolne: − wydano 172 zarządzenia pokontrolne, − wydano 36 decyzji o karze biegnącej, − wystąpiono z wnioskiem do wojewody i z 60 wnioskami do organów samorządowych, które

dotyczyły głównie egzekucji obowiązków nałożonych w pozwoleniach wodno-prawnych oraz przeprowadzania kontroli nielegalnych wylotów ścieków.

Większość stwierdzonych nieprawidłowości została usunięta w wyniku wydanych zarządzeń. Nałożone kary pieniężne wpłynęły mobilizująco na kontrolowane podmioty, które podjęły realizacje inwestycji proekologicznych zmierzających do zaprzestania degradacji środowiska. W wyniku wystąpień pokontrolnych do organów administracji rządowej i samorządowej zostały wszczęte postępowania egzekucyjne celem przymuszenia do wykonania obowiązków nałożonych w posiadanych pozwoleniach wodno-prawnych, w następstwie czego stwierdzone zaniedbania zostały usunięte. Przestrzeganie wymagań w zakresie ochrony powietrza

Przeprowadzono 451 kontroli planowych i 192 pozaplanowe, które obejmowały technologiczne oraz energetyczne źródła emisji. W 39 przypadkach wykonane zostały pomiary emitowanych do powietrza substancji, w wyniku których przekroczenia dopuszczalnej maksymalnej godzinowej wielkości stwierdzono w 10 zakładach. Najczęściej odnotowanymi nieprawidłowościami stwierdzanymi w czasie kontroli były: − nieuregulowany stan formalno-prawny głównie z technologicznych źródeł emisji, a w mniejszym

stopniu energetycznych, − brak zgodności zapisów umieszczonych w pozwoleniach dotyczących poszczególnych źródeł emisji

ze stanem faktycznym, − brak ewidencji emitowanych zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, nie przekazywanie informacji o

emisji do Marszałka Województwa i do WIOŚ, nie wnoszenie opłat za emitowane do powietrza zanieczyszczenia pyłowo-gazowe,

− niewłaściwy stan techniczny urządzeń i instalacji służących ochronie powietrza. W efekcie przeprowadzonych kontroli wydano 216 zarządzeń pokontrolnych, a w 13 przypadkach skierowano wystąpienia do organów administracji samorządowej. Mandaty karne zostały nałożone 15 osobom. Wydano 9 decyzji administracyjnych w trybie art.367 ustawy Prawo ochrony środowiska, wyznaczających zakładom termin uzyskania pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza.

123

Działania dyscyplinujące podjęte przez WIOŚ w stosunku do kontrolowanych podmiotów doprowadziły do poprawy w wielu przypadkach funkcjonowania urządzeń ochrony atmosfery. Wiele zakładów zrealizowało terminowo, bądź realizuje nałożone na nie zobowiązania oraz podejmuje działania proekologiczne. Należą do nich np.: − Spółka z o.o. Boltherm w Bukownie, prowadząca modernizację dużych kotłów parowych poprzez

zmianę systemu narzutowego podawania miału węglowego na system warstwowy oraz wymianę starego typu odpylaczy cyklonowych na dwustopniowy system złożony z baterii cyklonów i multicyklonów przelotowych,

− „Energetyka Dwory” Sp. z o.o w Oświęcimiu, zmodernizowała 5 eksploatowanych kotłów parowych uzyskując obniżenie emisji tlenków azotu poprzez zastosowanie technologii „wiru niskotemperaturowego”, polegającego na podaniu powietrza od dołu komory paleniskowej kotła, celem dokładnego wymieszania substratów spalania,

− Fabryka Maszyn Budowlanych i Lokomotyw „Bumar Fablok” w Chrzanowie w miejsce eksploatowanych od wielu lat urządzeń technologicznych oraz ochronnych zainstalowała nowej generacji komorę śrutownicą wyposażoną w separator zapylonego powietrza,

− Carlsberg Okocim S.A Warszawa – Oddział w Brzesku wybudował nową kotłownię gazowo–olejową (w miejsce kotłowni węglowej) oraz przeprowadził modernizację stacji skraplania amoniaku (wymiana skraplaczy), rozdzielni amoniaku.

− Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Tarnowie – Elektrociepłownia „Piaskówka” wykonało modernizację systemu odpylania spalin na kotłach węglowych (zamontowanie dwustopniowego systemu odpylania).

Przestrzeganie wymagań w zakresie postępowania z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż

niebezpieczne z uwzględnieniem międzynarodowego obrotu odpadami

Przeprowadzono 952 kontrole w zakresie gospodarki odpadami, w tym 658 kontroli planowych oraz 294 pozaplanowych. W toku przeprowadzonych kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: − brak zbiorczych zestawień danych o odpadach i nie przekazywanie ich do Marszałka Województwa, − brak ewidencji ilościowej i jakościowej wytwarzanych odpadów lub niepełne jej prowadzenie, − brak uregulowań stanu formalno-prawnego w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami, − nieprzestrzeganie warunków określonych w decyzjach dotyczących gospodarki odpadami. W dwóch przypadkach stwierdzono nielegalne transgraniczne przemieszczanie odpadów (samochody przeznaczone do rozbiórki na części) i skierowano wniosek do prokuratury o podejrzenie popełnienia przestępstwa w trybie art. 183 par. 2 k.k. W jednym przypadku stwierdzono przywóz do Polski odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (monitory komputerowe). W kilku przypadkach stwierdzono, że dotychczasowe pozwolenia nie obejmują wszystkich wytwarzanych odpadów lub kontrolowana jednostka prowadzi działalność w zakresie odzysku odpadów bez wymaganego zezwolenia. Stwierdzono także pojedyncze przypadki przekazywania wytwarzanych odpadów jednostkom nie posiadającym wymaganych uregulowań formalno–prawnych w zakresie gospodarowania odpadami i przekazywanie osobom fizycznym odpadów, nie ujętych na liście rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym nie będącym przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeb oraz spalanie odpadów na powierzchni ziemi, poza urządzeniami przeznaczonymi do termicznego przekształcania odpadów. Na podstawie ustaleń kontroli wydano 385 zarządzeń pokontrolnych, które zobowiązywały do usunięcia ww. nieprawidłowości. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości dotyczących naruszenia warunków nałożonych w decyzjach administracyjnych w zakresie gospodarki odpadami kierowano wystąpienia do właściwych organów ochrony środowiska. W 2005 roku skierowano 32 takie wystąpienia o podjęcie stosownych działań. Skierowano również 9 wniosków do sądów rejonowych o ukaranie osób odpowiedzialnych za zaistniałe nieprawidłowości. Mandatami ukarano 73 osoby.

124

Kontrole potwierdziły przestrzeganie przepisów w zakresie gospodarowania odpadami przez duże zakłady. Natomiast w przypadku małych zakładów, stwierdzono naruszenia głównie w zakresie obowiązków formalno-prawnych wynikających w dalszym ciągu z nieznajomości wszystkich obowiązujących przepisów (brak ewidencji odpadów, brak wymaganej sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami, brak uregulowań formalno-prawnych). Przestrzeganie wymagań w zakresie eksploatacji składowisk odpadów

Według raportu o stanie środowiska w województwie małopolskim odpady składowano na 69 składowiskach, w tym 24 przemysłowych i 45 komunalnych. Na 2 składowiskach przemysłowych wyznaczone są kwatery do składowania odpadów komunalnych. Na 8 składowiskach przemysłowych zdeponowane są odpady niebezpieczne.

Składowiska odpadów przemysłowych

W 2005 roku przeprowadzono 8 kontroli planowych oraz 4 kontrole pozaplanowe składowisk odpadów przemysłowych, w tym 1 kontrolę związaną z odbiorem inwestycji oraz 2 kontrole interwencyjne. W wyniku tych kontroli w jednym przypadku (składowisko odpadów „Dachy Szczucińskie” Spółka z o.o. w Likwidacji w Szczucinie - składowisko odpadów azbestowo-cementowych) stwierdzono naruszenia przepisów tj.: nie wypełnianie przez zarządzającego składowiskiem obowiązku prowadzenia monitoringu terenu składowiska odpadów oraz nie realizowanie przez użytkownika składowiska decyzji administracyjnej dotyczącej rekultywacji terenu składowiska i związanych z tym działań zmierzających do uzyskania zgody właściwego organu na zamknięcie składowiska. Przykładem pozytywnych działań w realizacji przestrzegania wymagań dotyczących eksploatacji składowisk przemysłowych jest Miejsko–Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o. w Oświęcimiu. Składowiska administrowane przez MPOŚ są inwestycją zrealizowaną zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska. Obiekty posiadają uszczelnione skarpy poszczególnych kwater przeznaczonych do składowania odpadów. Wody odciekowe ze składowiska są ujmowane i odprowadzane na oczyszczalnię. Wpływ składowisk na środowisko badany jest poprzez monitoring wód podziemnych w piezometrach zlokalizowanym w bezpośrednim sąsiedztwie składowisk. Analiza odcieków ze składowisk w 2005 r. wykazała, że mają one niższe wartości badanych parametrów niż w roku 2004 i nie wykazują negatywnego wpływu na proces oczyszczania ścieków na oczyszczalni.

Składowiska odpadów komunalnych

Przeprowadzono 19 kontroli planowych oraz 6 kontroli pozaplanowych składowisk odpadów komunalnych. W 5 przypadkach stwierdzono naruszenia przepisów ustawy o odpadach. Najczęściej stwierdzone nieprawidłowości: brak wyposażenia składowiska w niezbędne urządzenia do prowadzenia prawidłowej eksploatacji, nieprzestrzeganie instrukcji eksploatacji składowiska, brak uregulowań formalno–prawnych, brak ewidencji wytwarzanych odpadów, brak monitoringu składowisk, nie uregulowanie zaległych opłat za składowanie odpadów. W wyniku kontroli zostały podjęte następujące działania pokontrolne: − wydano 2 zarządzenia pokontrolne dotyczące usunięcia uchybień związanych z eksploatacją, a

mianowicie zaprzestanie wylewania odcieków na składowisko oraz przestrzeganie instrukcji eksploatacji składowiska,

− nałożono 3 mandaty, − w 4 przypadkach skierowano wystąpienia do starostów przekazując informacje o wynikach kontroli

składowisk odpadów komunalnych, w których stwierdzono naruszenia. Przestrzeganie wymogów ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

Przedmiotem kontroli przeprowadzonych w ramach realizacji w/w celu kontrolnego była ocena wykonywania obowiązków przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, wynikających z ustawy z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami

125

oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej Celem przeprowadzonych kontroli było sprawdzenie i ocena wypełniania wymagań ustawy przez jednostki: − zajmujące się produkcją opakowań, − będące importerami lub eksporterami produktów w opakowaniach, − będące użytkownikami produktów w opakowaniach, ze szczególnym uwzględnieniem substancji

chemicznych bardzo toksycznych, toksycznych, rakotwórczych, mutagennych lub niebezpiecznych dla środowiska, określonych w przepisach o substancjach i preparatach chemicznych.

Z planowanych 107 kontroli przeprowadzono 105 kontroli planowych oraz 13 kontroli pozaplanowych. W trakcie kontroli stwierdzono: − w 3 przypadkach kontrolowane podmioty nie przekazywały odpadów opakowaniowych po

stosowanych na terenie zakładu substancjach chemicznych niebezpiecznych dla środowiska, określonych w przepisach o substancjach i preparatach chemicznych, do ich sprzedawcy,

− w 1 przypadku zakład nie przedłożył Marszałkowi Województwa sprawozdania o masie opakowań przywiezionych z zagranicy w okresie 2004 r.,

− w 1 przypadku przedsiębiorca nie przedłożył Marszałkowi Województwa sprawozdania o masie opakowań wywiezionych za granicę za rok 2004,

− w 2 przypadkach kontrolowana jednostka nie złożyła Marszałkowi Województwa sprawozdania rocznego o wysokości należnej opłaty produktowej,

− w 1 przypadku stwierdzono, że przedsiębiorca nie naliczył i nie uiścił należnej opłaty produktowej, − w 1 przypadku opłata została naliczona, lecz zakład jej nie wpłacił, − w 1 przypadku stwierdzono że należna opłata produktowa naliczona została w sposób nieprawidłowy

oraz brak dokumentów potwierdzających realizację recyklingu opakowań i brak ewidencji wprowadzanych na rynek opakowań.

W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 20 zarządzeń pokontrolnych zobowiązujących kontrolowane podmioty do usunięcia stwierdzonych naruszeń. Oceniając przestrzeganie przepisów przez kontrolowane podmioty w ramach ww. celu można stwierdzić, że duże podmioty, które wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach wypełniają obowiązki wynikające z ustawy poprawnie. Nieprawidłowości w zakresie realizacji obowiązków stwierdzano głównie w grupie małych przedsiębiorców samodzielnie realizujących obowiązki. Ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu

W ramach realizacji tego celu kontroli przeprowadzono 63 kontrole planowe, w tym 33 z pomiarami akustycznymi. Naruszenia w postaci przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu przemysłowego (lub komunalnego) stwierdzono w 10 przypadkach. W wyniku kontroli planowych wydano 3 zarządzenia pokontrolne dot. działań wyciszających, wystosowano 5 wniosków do organów samorządowych (powiatów) oraz jeden do Wojewody o wydanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, ponadto skierowano 2 wystąpienia do organu nadzoru budowlanego. W 4 przypadkach ustalono kary pieniężne biegnące, w 1 przypadku nałożono mandat. Dodatkowo przeprowadzono 89 kontroli pozaplanowych wynikających głównie z interwencji na uciążliwość hałasu, z czego 55 z pomiarami emisji hałasu. W ramach tych kontroli stwierdzono 24 przypadki naruszeń w postaci przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku. W związku z tym wydano 14 zarządzeń pokontrolnych dot. działań przeciwhałasowych, 22 wnioski do organów samorządowych lub rządowych w sprawie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, 1 przypadek wymagał naliczania kary pieniężnej, w 1 przypadku nałożono mandat karny. Ponadto skierowano 2 wnioski do organu nadzoru budowlanego o podjęcie działań z powodu naruszeń przepisów ustawy Prawo budowlane oraz 2 wnioski do Wojewody w sprawie uciążliwości hałasów komunikacyjnych (drogowego i kolejowego), który podjął stosowne działania w stosunku do właściwych zarządców drogi i linii kolejowej. Przykładami pozytywnych działań w zakresie ograniczenia emisji hałasu (zakłady, które zrealizowały skuteczne działania wyciszające) są: − Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o. – wyciszenie zakładu przeróbczego kamienia

126

− Elektrownia SKAWINA S.A. – wyciszenie ciągłej pracy kotłowni, − ELDREX Bysina (zakład metalowy) – działania wyciszające dla hali produkcyjnej. Ponadto 14 zakładów, ze względu na swoją uciążliwość akustyczną wymaga uzyskania decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu. Osobną grupę kontroli pozaplanowych związanych z oddawaniem do użytkowania nowych inwestycji stanowią zarządcy dróg i linii kolejowych w zakresie ochrony przed hałasem komunikacyjnym (tras o znaczeniu krajowym): − Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Krakowie – droga krajowa nr 4

Wieliczka–Targowisko, − GDDKiA, Oddział w Krakowie – droga krajowa nr 94 Kraków–Olkusz, − GDDKiA, Oddział w Krakowie – droga krajowa nr 7 Kraków–Myślenice, − GDDKiA, Oddział w Krakowie – droga krajowa w Limanowej (ul. Piłsudskiego), − PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakład Linii Kolejowych w Nowym Sączu – linia kolejowa

Tarnów-Leluchów w Żegiestowie. Przedmiotem powyższych kontroli była ocena zagrożenia hałasem drogowym oraz kolejowym dla potrzeb realizacji niezbędnych urządzeń ochrony przeciwhałasowej tj. ekranów akustycznych. Kontrole związane z oddawaniem do użytkowania inwestycji nie wykazały naruszeń, a tym samym potrzeby sprzeciwu w sprawie oddania do użytkowania inwestycji - zmodernizowanych odcinków dróg krajowych nr 4, 7 i 94. Natomiast kontrole interwencyjne wykazały potrzebę podjęcia działań ochronnych (ekranów akustycznych) przez odpowiednich zarządców: drogi krajowej w Limanowej oraz linii kolejowej w Żegiestowie. Przestrzeganie wymagań ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową

Przeprowadzono 55 kontroli przestrzegania wymagań ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową, w tym: 46 kontroli planowych oraz 9 kontroli pozaplanowych. Kontrolami objęto: firmy użytkujące i serwisujące urządzenia chłodnicze, instalacje wykorzystujące halony. Stwierdzono naruszenia w 7 przypadkach i dotyczyły one m.in. braku: − ewidencji substancji kontrolowanej lub prowadzenie jej niezgodnie z załącznikiem nr 1 i 2 do

rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie ewidencji substancji kontrolowanych,

− złożenia informacji z zakresu stosowania substancji kontrolowanych do Biura Warstwy Ozonowej, − wymaganych oznakowań zgodnych z wzorem oznakowania produktów, urządzeń i instalacji

zawierających substancję kontrolowaną, − „Karty obsługi technicznej i naprawy urządzenia i instalacji” dla urządzeń lub instalacji

zawierających powyżej 3 kg czynnika chłodniczego zaliczanego do substancji kontrolowanych, − zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadów oznaczonych kodem 16 03 06, − karty charakterystyki dla stosowanej substancji niebezpiecznej oraz korzystania z niedozwolonego czynnika gaśniczego – halonów. W ramach kontroli pozaplanowych wykonano 5 kontroli zleconych przez GIOŚ dotyczących wykorzystania halonów. W 4 przypadkach stwierdzono wykorzystywanie halonów jako środków gaśniczych, co stanowiło naruszenie obowiązujących przepisów. Jednak z uwagi na specyficzny charakter wykorzystania halonów (dot. instalacji gaśniczej chroniącej zbiory sztuki i archiwum na Wawelu) nie traktowano tego jako naruszenie przepisów. W kontrolowanych Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościciach używano substancji kontrolowanej (halon 2402) dla instalacji doświadczalnej i w tym przypadku stwierdzono poważne naruszenia przepisów w tym zakresie. W większości przypadków kontrole u potencjalnych użytkowników wykazały zastępowanie substancji kontrolowanych innymi substancjami, bezpieczniejszymi dla warstwy ozonowej.

127

Ocena realizacji obowiązków wynikających z przeciwdziałania poważnym awariom

W 2005 r., analogicznie do roku poprzedniego, zaliczono 9 zakładów do „zakładów o dużym ryzyku” oraz 7 do „zakładów o zwiększonym ryzyku poważnej awarii”. Liczba zakładów mogących spowodować poważną awarię ujętych w ewidencji „Potencjalnych sprawców poważnych awarii” (PSPA) spadła z 64 do 56. W zakresie „przeciwdziałania poważnym awariom” na terenie województwa przeprowadzono 70 kontroli, w tym 6 kontroli pozaplanowych związanych ze zgłoszonymi przypadkami awaryjnego zanieczyszczenia środowiska. Przeprowadzono również 15 oględzin terenu zlikwidowanej spalarni odpadów niebezpiecznych Firmy „Eko-Krak 2000” przy ul. Romanowicza 2 w Krakowie. Realizując obowiązek dokonywania co najmniej raz w roku kontroli w zakładach o dużym ryzyku, a co najmniej raz na 2 lata w zakładach o zwiększonym ryzyku w 2005 r. przeprowadzono 11 kontroli w zakładach o dużym ryzyku awarii przemysłowej (ZDR) oraz 2 w zakładach o zwiększonym ryzyku awarii przemysłowej (ZZR). Ponadto 24 kontrole przeprowadzono w zakładach z grupy „zakładów mogących spowodować poważną awarię” oraz 33 kontrole w zakładach nie ujętych w ewidencji PSPA. Wyniki przeprowadzonych kontroli wykazały, że: − 3 zakłady o dużym lub o zwiększonym ryzyku poważnej awarii, z uwagi na zmiany statusu

prawnego, nie posiadały uregulowanych zagadnień formalno-prawnych związanych z przeciwdziałaniem poważnym awariom,

− 2 zakłady nie dopełniały obowiązku przekazywania informacji o występujących awariach przemysłowych,

− 1 zakład nie dopełnił obowiązku wynikającego corocznego aktualizowania wykazu zawierającego dane o rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się na terenie zakładu,

W innych kontrolowanych zakładach najczęściej występującymi nieprawidłowościami były: − brak kart charakterystyk substancji niebezpiecznych, − brak urządzeń służących do pomiarów zanieczyszczenia wód podziemnych na stacjach paliw, − brak urządzeń zabezpieczających przed emisją par benzyn do powietrza przy napełnianiu zbiorników

magazynowych na stacjach paliw. Po 6 kontrolach wydano zarządzenia pokontrolne w zakresie zapobiegania poważnym awariom. W wyniku kontroli pozaplanowej, przeprowadzonej po wycieku paliwa na stacji paliw w Książu Wielkim powiat miechowski, Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał decyzję o wstrzymaniu działalności oraz skierował wystąpienie do starosty miechowskiego o wydanie decyzji zobowiązującej użytkownika stacji paliw do przeprowadzenia rekultywacji zanieczyszczonej ziemi. Sporządzono 2 wystąpienia pokontrolne do powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego, w związku ze stwierdzonymi przypadkami niedostosowania obiektów stacji paliw do wymogów prawnych. Wyniki kontroli wskazują, że kontrolowane podmioty nie wdrożyły w pełni zasad postępowania w zakresie zapobiegania poważnym awariom.

1.3. Działania pokontrolne

Jednym z głównych instrumentów postępowania pokontrolnego są kary pieniężne za przekroczenie warunków korzystania ze środowiska ustalonych właściwą decyzją. Zgodnie z procedurą ich wymierzania są to kary biegnące (godzinowe lub dobowe) a następnie po ustaniu naruszenia lub po zakończeniu roku kalendarzowego ustalane są kary za czas trwania naruszenia. Przepisy umożliwiają odraczanie na okres 5 lat termin płatności kary pod warunkiem realizacji przedsięwzięcia, które zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia kar pieniężnych. Oprócz nakładania sankcji o charakterze pieniężnym do podstawowych działań dyscyplinujących należy także: − wydawanie zarządzeń pokontrolnych, − wydawanie decyzji administracyjnych, w których można wstrzymać działalność powodującą

naruszenie wymagań ochrony środowiska (pod warunkami określonymi w przepisach),

128

− kierowanie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przeciwko środowisku bądź kierowanie wniosków do sądów grodzkich lub do organów administracji publicznej.

Administracyjne kary pieniężne

W roku 2005 nastąpił dalszy znaczny spadek ilości wymierzanych kar pieniężnych. Jest to wynikiem zmiany przepisów ochrony środowiska. Kary za nieprzestrzeganie warunków jakim powinny odpowiadać ścieki odprowadzane do wód i do ziemi Wydano 84 decyzje orzekające o karze biegnącej. Najwyższe kary biegnące ustalono dla: − Miasta i Gminy Niepołomice - 6 779,35 zł/dobę − Gminy Biecz - 1 349,42 zł/dobę − Gminy i Miasta Miechów - 1 169,15 zł/dobę − Wadowickiego Przedsiębiorstwa

Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. - 543,65 zł/dobę. Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 64 decyzje o karze pieniężnej za czas trwania naruszenia na łączną kwotę 4 513 289,67 zł. Najwyższe kary pieniężne ustalone zostały dla: − Miasta Limanowa - 964 770,10 zł − Zakładu Wodociągów i Kanalizacji

oraz Usług Komunalnych w Niepołomicach - 842 012,30 zł − Gminy Biecz - 264 636,30 zł − MPGK Sp. z o.o. – Gorlice - 63 978,80 zł. Stanowiły one 47% ogólnej kwoty naliczonych kar pieniężnych za ścieki. W związku z realizacją inwestycji w zakresie gospodarki wodno–ściekowej odroczono termin płatności w 37 przypadkach na kwotę 3 588 996,44 zł. Kary za zanieczyszczenie powietrza Wydano 13 decyzji o karze biegnącej za przekroczenie dopuszczalnych wielkości emisji pyłów i gazów oraz 6 decyzji ustalających kary pieniężne za naruszenie warunków wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza na łączną kwotę 65 863,37 złotych . Odroczono termin płatności kary pieniężnej dla 3 zakładów na kwotę – 57 174,23 zł. Kary za przekroczenie emisji hałasu do środowiska Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 15 decyzji o karze biegnącej oraz 15 decyzji o karze pieniężnej za czas trwania naruszenia na kwotę 223 572,61 zł. Najwyższe kary naliczono zakładom: − Elektrowni Skawina S.A. - 57 395,71 zł − Elektrowni Siersza w Trzebini - 41 410,60 zł − GPPD „FOREST” Sp. z o.o - 28 734,75 zł − Kopalni Wapienia Czatkowice - 26 882,88 zł. Stanowiły one 69% ogólnej kwoty naliczonych kar pieniężnych za emisję hałasu. Odroczono termin płatności kar 8 zakładom na kwotę – 147 484,43 zł. Najwyższe odroczone kary dotyczyły: − Przedsiębiorstwa Zagranicznego „ALPHA” - 43 586,59 zł − Elektrowni Siersza w Trzebini - 41 410,60 zł − Kopalna Wapienia Czatkowice - 26 882,88 zł. Kary za składowanie odpadów z naruszeniem warunków decyzji zatwierdzającej instrukcje eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych przepisami ustawy o odpadach

129

W roku 2005 nie wydawano decyzji o karach biegnących oraz za czas trwania naruszenia w tym zakresie . Zarządzenia pokontrolne

Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał 563 zarządzenia pokontrolne (550 w 2004 r.). Inne sankcje o charakterze niepieniężnym Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska dają możliwość wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wydania decyzji wstrzymującej eksploatację instalacji lub wyznaczającej termin usunięcia naruszenia. Wydano: − 2 decyzje wstrzymujące eksploatację instalacji, − 1 decyzję o sprzeciwie w sprawie przekazania inwestycji do użytkowania, − 10 decyzji wyznaczających termin usunięcia naruszeń lub zaniedbań.

2. Przeciwdziałanie poważnym awariom

Na terenie województwa małopolskiego zinwentaryzowano (wg stanu na dzień 31.12.2005 r.)

73 zakłady ujęte w rejestrze „potencjalnych sprawców poważnych awarii”, w tym 9 podmiotów – zakwalifikowano do zakładów o dużym ryzyku poważnych awarii (ZDR), a 7 podmiotów – do zakładów o zwiększonym ryzyku poważnych awarii (ZZR) oraz 57 podmiotów gospodarczych do innych zakładów mogących być sprawcami poważnych awarii. Kryteria klasyfikacji zakładów podane są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535).

Kontrole

Kontrole w zakładach pracy województwa małopolskiego wykorzystujących niebezpieczne

substancje w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom (PPA)

Realizując ustawowy obowiązek, wynikający z art. 31. ust. 1. ustawy z dnia 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził w 2005 r. łącznie 64 kontrole w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom, w tym: 10 kontroli w zakładach o dużym ryzyku awarii przemysłowej (ZDR), 2 w zakładach o zwiększonym ryzyku awarii przemysłowej (ZZR), 24 kontrole w zakładach zaliczonych do potencjalnych sprawców poważnych awarii, 28 kontroli w zakładach nie zaliczonych do żadnej kategorii w zakresie poważnych awarii oraz wystąpiła konieczność wykonania 6 kontroli interwencyjnych w związku z występującymi zdarzeniami awaryjnymi. Działalność pokontrolna

Wszystkie zakłady o dużym ryzyku poważnej awarii (ZDR) wypełniały ustawowy obowiązek przekazywania corocznej aktualizacji wykazów zawierających dane o rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się na terenie zakładu, według stanu na dzień 31 grudnia, w terminie do końca stycznia roku następnego. Stanowi to znaczną poprawę w porównaniu z latami poprzednimi

Ogółem, po wszystkich kontrolach w sprawach poważnych awarii, wydano 6 zarządzeń pokontrolnych.

130

Rejestr sprawcy Na podstawie art. 29 pkt 4 ustawy z dnia 20. lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska

prowadzony jest w WIOŚ Kraków rejestr zakładów, mogących spowodować poważną awarię w formie elektronicznej bazy danych “SPRAWCY”. Informacje zawarte w bazie danych zbierane są podczas prowadzonych kontroli. Według stanu na dzień 31.12.2005 r. w rejestrze ujęto 73 zakłady.

W 2005 r. wdrożono do użytku nową bazę danych pn. "zakłady niebezpieczne" (Rejestracja zakładów niebezpiecznych „SPIRS-PL”, gdzie pełne brzmienie skrótu SPIRS, to Seveso Plants Information Retrieval System) – służącą do zbierania informacji o zakładach, na terenie których są magazynowane, przetwarzane i/lub wytwarzane substancje niebezpieczne, wymienione w Dyrektywie Seveso II (Dyrektywa UE 96/82/EC).

Wprowadzane do tej bazy danych informacje przekazywane są, za pośrednictwem Departamentu Przeciwdziałania Poważnym Awariom Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gdańsku, do odpowiednich organów Unii Europejskiej.

Tabela 1. Wykaz zakładów o dużym ryzyku awarii przemysłowej (ZDR) - stan ewidencyjny na 31.12.2005 r.

Lp. Nazwa, adres Miasto/powiat

1. Rafineria Trzebinia S.A. - Grupa “ORLEN” – ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia chrzanowski

2. Zakłady Chemiczne "ALWERNIA" S.A. – ul. K. Olszewskiego 25 32-066 Alwernia

chrzanowski

3. Firma Chemiczna "DWORY" S.A. 32-600 OŚWIĘCIM ul. Chemików 1 oświęcimski

4. Polskie Huty Stali S.A. (PHS-HTS) - Oddział Huta im. T. Sendzimira – ul. Ujastek 1 30-969 Kraków

Kraków

5. Rafineria Nafty “GLIMAR” S.A. ul. Józefa Michalusa 1, 38-320 Gorlice gorlicki 6. “GASPOL” S.A. - Region Południowy 34-400 Nowy Targ ul. Składowa nowotarski

7. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościcach S.A. ul. E. Kwiatkowskiego 8 33-100 Tarnów

gr. tarnowski

8. Naftobazy Sp. z o.o. ul. Marszałkowska 82, 00-517 Warszawa – Baza Paliw Nr 9 w Woli Rzędzińskiej, 33-150 Wola Rzędzińska

tarnowski

9. Krak-Gaz Sp. z o.o., ul. Rybitwy 12, 30-722 Kraków – Terminal Magazynowo-Przeładunkowy w Bochni, ul. Partyzantów 14, 32-700 Bochnia

bocheński

Tabela 2. Wykaz zakładów o zwiększonym ryzyku awarii przemysłowej (ZZR) - stan ewidencyjny na 31.12.2005 r.

Lp. Nazwa, adres Miasto/powiat

1. Elektrociepłownia "KRAKÓW" S.A. ul. Ciepłownicza 1, 31-587 KRAKÓW

Kraków

2. Zakłady Górniczo - Hutnicze “Bolesław” Przedsiębiorstwo Państwowe 32-332 Bukowno, ul. Kolejowa 37.

olkuski

3.

Polski Koncern Naftowy “ORLEN” S.A. 09-411 PŁOCK, ul. Chemików 7; Regionalne Biuro Handlu Hurtowego i Logistyki w Rzeszowie - 35-959 RZESZÓW, ul. Ujejskiego 3; Baza Magazynowa nr 81 Kraków-Olszanica, ul. Olszanicka 38a; 30-220 Kraków

Kraków

4. BOC-Gazy Sp. z o. o. 32-600 OŚWIĘCIM ul. Stara Droga 1 oświęcimski

5. “Air Liqude Polska” Sp. z o. o. 31-476 KRAKÓW, al. Gen. Bora-Komorowskiego 13 (30-969 KRAKÓW, ul. Ujastek 1)

Kraków

6. Linde Gaz Polska Sp. z o.o. – ul. Lea 112, 30-133 Kraków – Zakład Tarnów, ul. Żwirowa 4, 33-100 Tarnów

gr. tarnowski

7. “Sinus” Sp. z o.o. – ul. Chmielna 98/17, 00-801 Warszawa – Mała Baza Gazu Płynnego LPG w m. Gierczyce, 32-744 Łapczyca

bocheński

Pełna informacja o zakładach zaliczonych do ZZR i ZDR udostępniona jest do publicznej

wiadomości, na stronie internetowej Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie pod adresem: http://www.straz.krakow.pl (BIP - Menu przedmiotowe - Ewidencje

131

i rejestry), a także w portalu regionalnym Wrota Małopolski pod adresem: http://www.wrotamalopolski.pl/root_BIP/BIP_w_Malopolsce/root_AZ/root_Malopolski+Komendant+Wojewodzki+Panstwowej+Strazy+Pozarnej/przedmiotowe/Ewidencje+i+rejestry/Gdzie+i+jak+zalatwic+sprawy/.

Opiniowanie raportów W 2005 roku przeprowadzono analizę i ocenę Raportów o bezpieczeństwie oraz Wewnętrznych

Planów Operacyjno Ratowniczych dla następujących zakładów: − Firmy Chemicznej „DWORY” S.A. w Oświęcimiu, która przedłożyła w styczniu 2005 r.

zaktualizowany Raport o bezpieczeństwie dla „Instalacji do produkcji chloru” w Firmie Chemicznej „DWORY” S.A. w Oświęcimiu. Raport został oceniony pozytywnie postanowieniem z dnia 28 lutego 2005 r. Aktualizacja raportu wynikła z realizacji nowych inwestycji mających istotny wpływ na bezpieczeństwo pracy instalacji oraz ograniczenie zasięgu zagrożeń awaryjnych.

− Zakładów Chemicznych „ALWERNIA” S.A. w Alwerni, które w kwietniu 2005 r.

zaktualizowany raport o bezpieczeństwie. W trakcie podjętych przez WIOŚ czynności oceniających w dniu 6 maja 2005 r., Zakłady zawnioskowały o wstrzymanie procedury oceny, z uwagi na istotną zmianę – przejęcie zadań w zakresie ochrony i prewencji przeciwpożarowej przez nowy podmiot tj. Zakładową Straż Pożarną Sp. z o. o. w Trzebini. Do końca 2005 r. nie przedłożono ponownie raportu do oceny.

Udział w innych akcjach dotyczących przeciwdziałania poważnym awariom (PPA)

Rejestr “ekoawarie”

Na podstawie art. 29 pkt 3 oraz art. 31. ust. 2 ustawy z dnia 20. lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest w Inspektoracie rejestr poważnych awarii w formie elektronicznej bazy danych „EKOAWARIE”. Zebrane informacje przekazywane są na bieżąco do centralnej Bazy Danych „EKOAWARIE” w Departamencie Przeciwdziałania Poważnym Awariom Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gdańsku.

W 2005 r. wdrożono do użytku nową bazę danych „Rejestracja poważnych awarii”

(MARS – Major Accident Reporting System) – służącą do rejestracja danych o poważnych awariach, które wydarzyły się na terenie zakładów w których są magazynowane, przetwarzane i/lub wytwarzane substancje niebezpieczne, wymienione w Dyrektywie Seveso II (Dyrektywa UE 96/82/EC) (ZDR i ZZR) oraz tworzenia raportów o awariach, pod kątem zgłaszania ich do Komisji Europejskiej

Akcje likwidacji PA oraz innych zdarzeń W 2005 r. na stanowiskach dyżurnych Inspektoratu odnotowano 54 zgłoszenia zdarzeń w tym

9 zdarzeń sklasyfikowanych jako poważne awarie, zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 58).

132

Tabela 3. Rejestr poważnych awarii zgłoszonych w 2005 r. - zarejestrowanych w centralnej Bazie Danych “EKOAWARIE” GIOŚ DPPA

Lp. Data Zdarzenie

1 Substancja

2 Sprawca uwagi

3

rodzaj i miejsce nazwa (Nr ONZ)

1. 2005.04.18

wyciek ścieków polakierniczych

do potoku Poniczanka Rdzawka, gm. Rabka,

pow. nowotarski

farba akrylowa wodorozcieńczalna

EKOL PRIMER ok. 0,01 Mg

(Nr ONZ 1263)

Zakład Stolarski "STOLDREW"

woda

2. 2005.07.29

wyciek nieoczyszczonych ścieków z oczyszczalni ścieków do potoku Biały

Dunajec Zakopane, pow. tatrzański

nieoczyszczone ścieki (materiały

niebezpieczne dla środowiska, w stanie

ciekłym, g.i.n.w.) (Nr ONZ 3082)

SEWIK Zakopane woda

3. 2005.07.30 zanieczyszczenie potoku

Klikuszówka Nowy Targ, pow. nowotarski

ścieki (materiały niebezpieczne dla

środowiska, w stanie ciekłym, g.i.n.w.)

ok. 0,01 Mg (Nr ONZ 3082)

nieznany woda

4. 2005.07.30

plama oleju na rzece Szreniawie

Wolbrom – Wierzchowisko Gm. Wolbrom; pow. olkuski

nie zidentyfikowana substancja

ropopochodna (destylaty ropy naftowej,

g.i.n.w.) ok. 0,2 Mg (Nr ONZ 1268)

nieznany woda

5. 2005.08.17

transgraniczne zanieczyszczenie

ropopochodnymi rz. Poprad w m. Keżmerok (Słowacja)

Plawec/Leluchów, Gm. Muszyna,

pow. nowosądecki ziemski

olej napędowy (Nr ONZ 1202)

OCTAN a.s. w Keżmerok

woda

6. 2005.08.17

m. Zborowice, gm. Ciężkowice, pow. tarnowski. Wyciek niezidentyfikowanej substancji z zawartością merkaptanów oraz siarczków metylu i etylu.

gaz nie zidentyfikowanyNr ONZ: (1228 ?) Ilość: nieznana

nieznany powietrze,

grunt

7. 2005.09.01

m. Brzesko, gm. Brzesko, pow. brzeski. Wyciek ścieków przemysłowych do wód rzeki Uszwica

ścieki przemysłowe z browaru

Nr ONZ: brak Ilość: ok. 1 100 kg

Carlsberg Okocim S.A. Oddział w Brzesku,

woda

8. 2005.09.23

Wola Rzędzińska, gm. Tarnów, pow.tarnowski Wyciek odcieków ze składowiska odpadów komunalnych do wód potoku Małochlebówka.

ścieki przemysłowe ze składowiska odpadów

Nr ONZ: brak Ilość: nieznana

Urząd Miasta Tarnowa, Zakład Składowania

Odpadów Komunalnych w Tarnowie,

woda

9. 2005.11.02 wyciek paliwa, ze zbiorników stacji paliw Książ Wielki pow.

miechowski

benzyna bezołowiowa ok. 0,1 Mg

(Nr ONZ 1203) „OTO” Spółka z o. o.

woda, grunt

W związku ze zdarzeniami zaliczonymi do poważnych awarii pobrano do analizy 52 próbki

(wody, ścieków lub gleby) i wykonano 321 analiz (oznaczono 321 wskaźników). Inspektorzy WIOŚ podjęli również 45 interwencji, w związku ze zgłoszeniami zanieczyszczenia

środowiska, nie zaklasyfikowanymi do poważnych awarii.

1 miejsce – miejscowość, gmina, powiat 2 nazwa substancji, ilość Nr ONZ 3 zagrożony element środowiska, woda, powietrze, grunt, itp

133

Przykłady działań w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom

Zespoły zarządzania kryzysowego Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska uczestniczył w 14 posiedzeniach,

Wojewódzkiego Zespołu Reagowania Kryzysowego a przedstawiciele Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska uczestniczyli w 8 posiedzeniach powiatowych zespołów kryzysowych.

W ubiegłym roku przygotowano pisemne informacje: − o działaniach podjętych przez Inspektorat na czas uroczystości z okazji 60 rocznicy wyzwolenia

KL Auschwitz-Birkenau, − o procedurach, zadaniach oraz zasadach współdziałania przy likwidacji zagrożeń radiologicznych

i bioterroryzmu, − o propozycji tematów do Planu Pracy Wojewódzkiego Zespołu Reagowania Kryzysowego

w 2006 roku. Przedstawiciele WIOŚ w Krakowie uczestniczyli czynnie w dniach 16-18 maja w ćwiczeniach

pk. „Małopolsko–śląska współpraca – 2005” dotyczących reagowania administracji rządowej i samorządowej w sytuacjach kryzysowych.

Przygotowano dla Powiatowego Zespołu Reagowania Kryzysowego powiatu ziemskiego

krakowskiego informację: − o zakładach zaklasyfikowanych do „potencjalnych sprawców poważnych awarii” na terenie

powiatu krakowskiego (marzec 2005), − o zagrożeniach które wystąpiły na terenie powiatu krakowskiego w 2004 r. (kwiecień 2005).

W związku z prowadzonymi w dniu 30.03.2005 r. ćwiczeniami przez Powiatowy Zespołu

Reagowania Kryzysowego powiatu myślenickiego, WIOŚ przygotował założenia do ćwiczeń sztabowych na temat „wypadek drogowy, uszkodzenie zbiornika cysterny i wyciek oleju napędowego - zagrożenie rzeki Bysinki i Raby”.

Inspektorat składa codzienne meldunki o zdarzeniach do Centrum Zarządzania Kryzysowego

Wojewody Małopolskiego oraz na żądanie, inne materiały jak np. wyniki badań laboratoryjnych.

Szkolenia

W 2005 roku pracownicy WIOŚ przeprowadzili trzy seminaria szkoleniowe: − dla słuchaczy Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, omawiające zagadnienia realizacji

zadań przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w zakresie zapobiegania oraz likwidacji skutków poważnych awarii, zasad współpracy służb IOŚ z jednostkami organizacyjnymi Państwowej Straży Pożarnej w przypadkach akcji ratowniczych, teoretyczne podstawy klasyfikacji podmiotów gospodarczych do kategorii potencjalnych sprawców poważnych awarii oraz klasyfikacji zdarzeń awaryjnych,

− dla funkcjonariuszy Policji, omawiające zagadnienia realizacji zadań przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w zakresie zapobiegania oraz likwidacji skutków poważnych awarii,

− dla służb powiatowych powiatu myślenickiego (zarządzanie kryzysowe, Policja, Państwowa Straż Pożarna) omawiające zasady współpracy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska z innymi jednostkami organizacyjnymi w przypadkach wystąpienia zdarzeń awaryjnych.

134

3. Działalność laboratoryjna

Badania stanu środowiska, badania związane z kontrolą przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, jako statutowe zadania Inspekcji Ochrony Środowiska, realizowały w 2005 r. na terenie woj. małopolskiego trzy laboratoria WIOŚ: − Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu w Krakowie,

− Laboratorium Delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu w Tarnowie,

− Laboratorium Delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu w Nowym Sączu.

Laboratoria wykonywały także badania i pomiary na zlecenia klientów zewnętrznych. Laboratoria przeprowadziły: a) badania i pomiary stanu środowiska na terenie województwa:

� w ramach monitoringu jakości śródlądowych wód powierzchniowych realizowano badanie jakości wód w rzekach i zbiornikach zaporowych, w tym: monitorowanie jakości wód rzek granicznych ze Słowacją (Laboratorium Delegatury w Nowym Sączu). W pobranych 1 290 próbkach wykonano łącznie 38 275 oznaczeń,

� w ramach monitoringu jakości powietrza atmosferycznego pobrano 17 832 próbki, w których zidentyfikowano 34 026 wskaźników zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego,

� w ramach monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża pobrano 24 próbki i wykonano łącznie 552 oznaczenia,

� w ramach monitoringu hałasu komunikacyjnego wykonywano pomiary ciągłe w 1 stacji w Krakowie przez 365 dni w roku, przy podstawowym czasie uśredniania 15 minut oraz w 9 punktach monitoringu okresowego na terenie województwa,

� w ramach monitoringu lokalnego wpływu składowisk odpadów komunalnych na wody powierzchniowe i podziemne prowadzono badania dla kilkunastu składowisk odpadów komunalnych w województwie małopolskim - na zlecenie.

b) badania i pomiary kontrolne, wykonywane na potrzeby inspekcji, służące do oceny emisji zanieczyszczeń do powietrza, wód i ziemi przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą. W ramach badań kontrolnych pobrano 670 próbek różnych komponentów środowiska i wykonano w nich łącznie 3685 pomiarów i oznaczeń wskaźników zanieczyszczających środowisko.

c) badania związane z oceną stanu środowiska po wystąpieniu poważnych awarii.

W 2004 roku pobrano 72 próbki, w których wykonano łącznie 349 oznaczeń. d) badania i pomiary w ramach realizacji zleceń od klientów zewnętrznych.

W pobranych lub dostarczonych do badań kilku tysiącach próbek wykonano łącznie kilkanaście tys. oznaczeń. Środki finansowe ze zleceń pozwoliły w znacznej części zapewnić działalność laboratoriów.

W ramach zleceń laboratoria wykonują następujące prace: - pobieranie próbek środowiskowych do badań,

- analizy fizykochemiczne i biologiczne wód powierzchniowych, podziemnych, wód opadowych, ścieków,

- analizy gleb, roślin, odpadów, osadów ściekowych,

- pomiary emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego oraz zawartości zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym, w tym badanie zanieczyszczeń mikrobiologicznych w powietrzu atmosferycznym (np. w rejonie składowisk odpadów komunalnych),

- badanie środków spożywczych i artykułów żywnościowych (np. zawartość metali, związków azotowych),

- pomiary akustyczne i sporządzanie map akustycznych,

- pomiary promieniowania niejonizującego.

Pomiary emisji do środowiska oraz badania stanu środowiska wykonywane są zgodnie z wymogami określonymi w odpowiednich aktach prawnych, dotyczących:

o sposobu prowadzenia pomiarów i badań,

135

o wykazu substancji mierzonych,

o metodyk referencyjnych z określoną wykrywalnością, dokładnością i precyzją badań.

W 2005 r. laboratoria zbadały ok. 23,5 tys. próbek środowiskowych. Wykonały łącznie ok. 113,6 tys. oznaczeń i pomiarów ok. 150 parametrów fizycznych, chemicznych i biologicznych w tych próbkach.

Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu w Krakowie i Laboratoria Delegatur Wojewódzkiego Inspektoratu w Tarnowie i w Nowym Sączu, posiadają certyfikaty akredytacji przyznane przez Polskie Centrum Akredytacji w Warszawie. Wdrożony, funkcjonujący i udokumentowany w laboratoriach WIOŚ w Krakowie system jakości, spełniający wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025:2001 „Ogólne wymagania dotyczące laboratoriów badawczych i wzorcujących”, gwarantuje wysoką jakość usług, a akredytacja formalnie potwierdza, że laboratoria posiadają kompetencje techniczne do wykonywania badań podanych w zakresach akredytacji: a) w Krakowie Laboratorium posiada certyfikat akredytacji Nr AB 176, ważny do 24.07.2009 rok,

na 73 metody badawcze z zakresu ochrony środowiska tj. na: - badania powietrza atmosferycznego (stężenie dwutlenku siarki, tlenku azotu, dwutlenku azotu,

tlenku węgla, ozonu),

- badanie pyłu zawieszonego (zawartość ołowiu, miedzi, niklu, kadmu, chromu i ich związków, zawartość benzo(α)pirenu),

- badania akustyczne - poziom dźwięku: maszyny, urządzenia, obiekty i instalacje przemysłowe, drogi, linie kolejowe oraz obiekty lotnicze, skuteczność ekranów akustycznych, moc akustyczna maszyn i urządzeń),

- badanie zawartości metali ciężkich w glebie,

- pobieranie próbek wód i ścieków,

- badania fizykochemiczne i mikrobiologiczne wykonywane w pobranych lub dostarczonych do badań próbkach wód i ścieków,

- badanie chlorofilu w wodzie. b) w Tarnowie Laboratorium posiada certyfikat akredytacji Nr AB 028, ważny do 22.07.2009 r., na

84 metody badawcze z zakresu ochrony środowiska, tj. na: - pobieranie próbek wód powierzchniowych i podziemnych oraz ścieków, gleb, odpadów i osadów ściekowych do badań fizykochemicznych i bakteriologicznych, - pobieranie próbek powietrza atmosferycznego (imisja) do oznaczania stężenia benzenu i

oznaczanie benzenu w powietrzu.

- badania fizykochemiczne i mikrobiologiczne wykonywane w pobranych lub dostarczonych do badań próbkach wód powierzchniowych i podziemnych, ścieków, gleb, odpadów,

- badania metali w produktach spożywczych, wodach, ściekach, odpadach i glebach, - badanie węglowodorów alifatycznych w wodach i ściekach, - badanie chlorofilu w wodzie. - badania akustyczne - poziom dźwięków: maszyn, instalacje, urządzenia przemysłowe, drogi,

linie kolejowe

c) w Nowym Sączu Laboratorium posiada certyfikat akredytacji Nr AB 314, ważny do 9.10.2007 r., na 49 metod badawczych z zakresu ochrony środowiska, tj. na:

- pobieranie próbek wód i ścieków,

- badania fizykochemiczne i mikrobiologiczne wykonywane w pobranych lub dostarczonych do badań próbkach wód i ścieków, w glebie i osadach - badania chlorofilu w wodzie, - badania akustyczne - poziom dźwięków: maszyn, instalacje, urządzenia przemysłowe, drogi,

linie kolejowe

W laboratoriach pracuje personel z dużym doświadczeniem i o wysokich kwalifikacjach.

Funkcjonujący system szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych zapewnia podnoszenie wiedzy i umiejętności pracowników.

136

W swojej praktyce analitycznej laboratoria stosują zwalidowane, uzgodnione z klientem, metody badań, znormalizowane - aktualne wydania norm krajowych lub międzynarodowych oraz własne procedury badawcze opracowane w oparciu o normy lub na podstawie not aplikacyjnych firm światowych, dostarczających wysokiej klasy aparaturę do badań w ochronie środowiska, jak również na podstawie metod badawczych opracowanych przez instytucje naukowe działające na rzecz ochrony środowiska. Przy doborze techniki wykonywania badań, obligatoryjnymi są metody referencyjne, publikowane w odpowiednich aktach prawnych.

Laboratoria posiadają kompletne i właściwie nadzorowane wyposażenie, niezbędne do prawidłowego pobierania próbek, przeprowadzania badań analitycznych i pomiarów, przetwarzania i analizy uzyskiwanych wyników, m.in.:

- laboratoria mobilne: emisyjne służące do wykonywania terenowych pomiarów zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz kontroli ich emisji do atmosfery, imisyjne umożliwiające monitorowanie zanieczyszczeń atmosfery, w zakresie pobierania próbek wód i ścieków, gleb, osadów oraz wykonywania podstawowych badań w terenie a także do badań akustycznych.

- sieć automatycznego monitoringu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego wyposażona w sprzęt pomiarowy amerykańskich firm: Thermo Environmental Instruments, Andersen, FAG, Rupprecht&Patashnick, Odessa,

- przenośne urządzenia do pobierania próbek wody i ścieków, STRRMLINE 800 SL ,firmy AMERICAN SIGMA, INC,

- przyrządy po pobierania próbek wody i ścieków z dowolnej głębokości wg Ruttnera,

- sprzęt do pobierania próbek gruntu, gazów i wód gruntowych MACH SYSTEM firmy K-V Associates Inc.USA,

- aspiratory ASP-2 prod. ZAM w Kętach;

- spektrometry absorpcji atomowej z dodatkową kuwetą grafitową i przystawką do generacji wodorków – prod. Thermo Jarrel ASH, Phillips, Varian,

- spektrometr emisyjny plazmowy firmy Perkin Elmer,

- chromatograf cienkowarstwowy firmy Camag,

- chromatografy gazowe – prod. Hewlett Pacard, Shimadzu,

- chromatograf gazowy z detektorem masowym i biblioteką widm – prod. Varian,

- chromatograf cieczowy – prod. Varian,

- chromatograf jonowy firmy Dionex,

- analizatory przepływowe – prod. Tecator, Skalar,

- spektrofotometry UV–VIS – prod. Shimadzu, Carl Zeiss Jena, Varian,

- spektrofotometry podczerwieni – prod. Carl Zeiss Jena, Shimadzu,

- automatyczne analizatory węgla organicznego – prod. Shimadzu, Skalar,

- analizatory rtęci: FIMS - 100 – prod. PERKIN-ELMER USA,

AMA 254 - prod. ALTEC,

- analizatory spalin – prod. Drager, Testoterm, Simens, Madur,

- pyłomierze – prod. EMIO, ZAM Kęty,

- mierniki poziomu dźwięku oraz analizatory dźwięku i drgań – prod. Bruel&Kjaer, Svantek,

- uniwersalny, szerokopasmowy miernik natężenia pola elektromagnetycznego – prod. Politechnika Wrocławska,

- system do pomiaru pola elektromagnetycznego od 5 Hz do 40 GHz - PMM 8053A,

- tlenomierze, pehametry, konduktometry, wagi analityczne, biurety cyfrowe, mikroskopy, zestawy do oznaczania: azotu, BZT5, itp.

Do sprawnego zarządzania i pełnego dokumentowania prowadzonych badań laboratoria wyposażone są w komputerowe systemy zarządzania - LIMS w Tarnowie i „Laboratorium 2000” w Nowym Sączu.

137

W celu zagwarantowania prawidłowości i rzetelności uzyskiwanych wyników, w laboratoriach prowadzona jest na bieżąco skuteczna wewnętrzna kontrola jakości pobierania próbek i wykonywania badań. Tryb postępowania w tym zakresie dostosowany jest do rodzaju przeprowadzanych badań, częstości ich wykonywania, wielkości serii pomiarowych, poziomu automatyzacji metody badawczej, stopnia trudności wykonania oznaczenia, wymaganej dokładności oraz powtarzalności wyników.

Laboratoria uczestniczą także w porównaniach międzylaboratoryjnych i badaniach biegłości, krajowych i zagranicznych, zajmując wysoką, satysfakcjonującą pozycję. W ostatnim okresie laboratoria uczestniczyły m.in. w następujących badaniach porównawczych, zorganizowanych przez:

- Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Zakład Chemii Analitycznej Politechniki Krakowskiej – w zakresie analizy wód i ścieków,

- Instytut Ochrony Środowiska – akustyka środowiska, - Gdańska Fundacja Wody - fizykochemiczne, mikrobiologiczne parametry wody

przeznaczonej do spożycia, - IChiTJ w Warszawie (LGCPromochem, Refmat) Program „Rośliny 5”- metale w

sproszkowanym korzeniu marchwi, - Centrum Badań Ekologicznych PAN - wody jeziorne, - Norweski Instytut Badania Powietrza w ramach programu EMEP (European Monitoring angd

Evaluation Program) - chemizm próbek sztucznego deszczu, - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział we Wrocławiu, Zakład Badania Jakości

Zasobów Wodnych (Polska) - chemizm opadów, - Danish Technological Instytute w ramach projektu Quality Infrastructure EU i EFTA w

Aarhus (Dania) - w zakresie analizy wody, - European Commission – Joint Research Centre Institute for Reference Materials and

Measurements (IRMM), Belgia - metale śladowe w tuńczyku: arsen, ołów, rtęć, - International Proficiency Testing for Chemical Analytical Laboratories, Organizator -

Aquacheck Ltd, United Kingdom, próbka gleby zanieczyszczonej, - Wspólnotowe Centrum Badawcze UE w ramach projektu Badawczego SWIFT-WFD -

oznaczanie podstawowych składników w próbkach wód powierzchniowych oraz zawartości metali i zanieczyszczeń związkami organicznymi w tych próbkach. Próbki testowe przygotowywał Instytut Materiałów Odniesienia i Pomiarów - Geel, Belgia. Przygotowanie i dystrybucja wzorców - Wydział Chemii Uniwersytetu w Barcelonie. Organizacją zajmowała się ENEA i Quality Consult - Włochy (Rzym),

- Projekt EU QUANAS (Holandia) pt.:„Improving the infrastructure for metrology in chemistry in the candidate New Member States”- badanie biegłości w zakresie oznaczeń niektórych metali w pyle.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, doceniając dotychczasową działalność

Laboratorium w Krakowie, postanowił utworzyć Krajowe Laboratorium Wzorcujące usytuowane w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Krakowie, którego celem będzie, zgodnie z wymaganiami Art.3. Ramowej Dyrektywy w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza, wdrożenie i nadzorowanie systemu zapewnienia i kontroli jakości w monitoringu powietrza w kraju, w oparciu o łańcuch spójności pomiarowej. Laboratorium to zostało wyposażone w kompletna aparaturę do prowadzenia swojej działalności.

Równocześnie krakowski ośrodek laboratoryjny włączony został tym samym do systemu sieci Laboratoriów europejskich AQUILA a Kierownik tego Laboratorium został powołany na przedstawiciela Polski w sieci AQUILA.

Laboratoria uczestniczą we współpracy zagranicznej w zakresie organizowania i prowadzenia

badań we wspólnych projektach, wymianie informacji i doświadczeń oraz w szkoleniach, związanych z wdrażaniem nowych metodyk pomiarowych i badawczych opisanych w normach europejskich oraz we współpracy w zakresie jakości prowadzonych badań i pomiarów.

138

Kontynuowano współpracę z Policją w zakresie pomiarów zanieczyszczeń komunikacyjnych. W ostatnich latach zorganizowano kilkadziesiąt wspólnych akcji kontroli emisji zanieczyszczeń z kilku tysięcy pojazdów samochodowych.

Pomiary emisji spalin z pojazdów samochodowych - to jeden w wielu elementów współpracy pomiędzy WIOŚ w Krakowie a Tatrzańskim Parkiem Narodowym.

Laboratoria prowadzą działalność edukacyjną związaną z badaniami i pomiarami w ochronie

środowiska, poprzez zapoznawanie zainteresowanych grup młodzieży szkolnej, studentów wyższych uczelni, doktorantów, z działalnością laboratoriów oraz poprzez organizowanie praktyk studenckich i staży absolwenckich.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Plac Szczepański 5 31-011 Kraków

http://www.krakow.pios.gov.pl

III. Odpady - krakow.pios.gov.pl · niebezpiecznych), przy czym w Krakowie wytworzono 84,2% ilości...

Documents

Transcript of III. Odpady - krakow.pios.gov.pl · niebezpiecznych), przy czym w Krakowie wytworzono 84,2% ilości...