III etap edukacyjny Gimnazjum im. M. C. Abramowicza w ... fileudzenie zainteresowania szeroko...

Wymagania edukacyjne z geografii

III etap edukacyjny

Gimnazjum im. M. C. Abramowicza w Białobłotach

Rok szkolny 2015/2016

Wymaganie edukacyjne z geografii

III etap edukacyjny

Cele edukacyjne:

1. Budzenie zainteresowania szeroko rozumianą przestrzenią geograficzną (własnym regionem, terytorium Polski, Europy i świata) oraz przygotowanie

do swobodnego poruszania się w niej.

2. Kształtowanie w uczniach:

a) Poszanowania innych narodów, systemów wartości i sposobów życia,

b) Poczucia odpowiedzialności za swoje środowisko życia ( geograficzne i społeczne), gotowości uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów swojej

społeczności,

c) Postawy ludzi otwartych, aktywnych, tolerancyjnych i twórczych.

3. Uświadomienie wartości, jaką jest własny region i kraj oraz dziedzictwo kulturowe.

Kontrola i ocena osiągnięć i postępów ucznia:

Ocenianie - to proces zbierania informacji o wiedzy , umiejętnościach i postawie ucznia oraz dynamice zmian w tych zakresach. Ocenianiu poddaje się

wszystkie obszary aktywności ucznia, jego wiedzę , umiejętności i postawę.

1. Uczeń otrzymuje oceny w skali 1-6:

Celujący- 6- cel

Bardzo dobry- 5 - bdb

Dobry -4- db

Dostateczny- 3-dst

Dopuszczający- 2-dop

Niedostateczny- 1- ndst.

Powyższe oceny mogą być wspomagane plusem bądź minusem.

Wszystkie oceny są jawne. W klasyfikacji śródrocznej i końcoworocznej wystawia się oceny bez plusów i minusów.

2. Ocenie podlegają następujące osiągnięcia oraz formy sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia:

Przyrost wiedzy w zakresie:

a) wskazywania i opisywania : faktów, nazw geograficznych, terminów,

b) zrozumienia związków i zależności zachodzących w przestrzeni geograficznej

przyrost umiejętności w zakresie:

a) samodzielnego porządkowania i wartościowania informacji

b) posługiwania się zdobytymi informacjami z różnych źródeł ( interpretowanie danych statystycznych, czytanie mapy)

c) praktycznego stosowania informacji (np. orientacja na mapie)

d) twórczego rozwiązywania problemów,

e) prezentowanie treści geograficznych (np. formułowanie notatki w zeszycie przedmiotowym, wykonanie rysunku, szkicu, diagramu)

f) stosowania technik multimedialnych w poszukiwaniu informacji, przygotowaniu projektów

Postawy:

a)systematyczność pracy ucznia przez cały rok(przygotowanie do zajęć lekcyjnych, udział w wykonywaniu zadań na lekcji, systematyczne

prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń)

b) aktywność (udział w lekcji i w konkursach), inicjatywa,

c) rozwój własnych zdolności i zainteresowań.

Sprawdziany pisemne (z przerobionego działu), testy, kartkówki (z 3 ostatnich lekcji),

Odpowiedzi ustne z trzech ostatnich lekcji

Praca w grupie

Praca w zeszycie przedmiotowym i zeszycie ćwiczeń

Projekty gimnazjalne

3.Ocenianie jest procesem planowanym, systematycznym i jawnym. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości i z uwzględnieniem możliwości intelektualnych. 4.Ocenianiu podlegają wszystkie obszary aktywności ucznia. a) Sprawdziany, testy, kartkówki i odpowiedzi ustne oraz zadania domowe są obowiązkowe . b) Sprawdziany całogodzinne zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem (podany jest wtedy zakres sprawdzanych wiadomości i umiejętności). c) Uczeń nieobecny na sprawdzianie musi go obowiązkowo napisać w terminie dwóch tygodni (gdy uczeń nie napisze sprawdzianu wpisana będzie ocena niedostateczna wliczana do oceny semestralnej lub końcowosemestralnej jako waga 0,6)

d) Uczeń otrzymuje na lekcji do wglądu swój sprawdzian, zapoznaje się z jego wynikiem i zgłasza ewentualne zastrzeżenia do nauczyciela. Prace pozostają również do wglądu rodziców i są przechowywane przez nauczyciela do końca sierpnia 2016 roku. e) Sprawdzian napisany na ocenę niesatysfakcjonującą można poprawić w terminie - I półrocze do końca grudnia 2015, II półrocze do końca maja 2016 r. Pracę poprawiamy tylko raz i brana jest pod uwagę ocena z poprawy. f) Krótkie sprawdziany (kartkówki z trzech ostatnich lekcji) nie muszą być zapowiadane i nie można ich poprawiać. g) Aktywność ucznia jest nagradzana plusami. Za 5 plusów uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobry. Poprzez aktywność na zajęciach rozumiemy: częste udzielanie poprawnych odpowiedzi, rozwiązywanie dodatkowych zadań w domu oraz w klasie, pomoc koleżeńską, aktywną pracę w grupach. h) Uczeń ma prawo trzykrotnie w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (brak zeszytu, książki, ćwiczenia, brak zadania domowego, niegotowość do odpowiedzi). Nieprzygotowanie nie zwalnia ucznia z zapowiedzianych sprawdzianów i kartkówek. Każde następne nieprzygotowanie jest równoznaczne z oceną niedostateczną. i) Na koniec półrocza nie przewiduje się dodatkowych sprawdzianów i odpytywań zaliczeniowych – ocena półroczna (roczna) wystawiana jest na podstawie półrocznej (rocznej) pracy a mianowicie: 5. Ocena za I półrocze to średnia ważona z następującymi wagami.

Gdy uczeń uzyska ze średniej ważonej 1,7 – 2,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dopuszczający 2,5 – 2,69 – decyduje nauczyciel (dopuszczający lub dostateczny) 2,7 – 3,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dostateczny 3,5 – 3,69 – decyduje nauczyciel ( dostateczny lub dobry) 3,7 – 4,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dobry 4,5 – 4,69 – decyduje nauczyciel (dobry lub bardzo dobry) 4,7 – 5,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )bardzo dobry 5,5 – 5,79 – decyduje nauczyciel (bardzo dobry lub celujący) 5,8 – 6,00 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )celujący

formy aktywności waga

Sprawdziany, testy półroczne i roczne 0,6

Kartkówki , udział w konkursach, olimpiadach, referaty, projekty, odpowiedzi ustne 0,3

Praca na lekcji, zadania domowe, zeszyt, ćwiczenie, aktywność 0,1

6.Ocena końcowa obliczana jest identycznie, tylko ocena za I półrocze traktowana jest jako waga 0,6 i wliczana do oceny końcowo rocznej. 7.Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne są do wglądu w szkole lub na stronie internetowej szkoły. 8.Przyjmuje się jednolitą dla wszystkich skalę procentową przy ocenianiu prac kontrolnych(pisemnych) 0% - 40 % - niedostateczny 41% - 50% - dopuszczający 51% - 70 % - dostateczny 71% - 90% - dobry 91% - 99% - bardzo dobry 100%-celujący

9. Częstotliwość oceniania:

Sprawdziany ( co najmniej dwa w półroczu)

Kartkówki (według potrzeb)

Testy diagnostyczne po I i II półroczu

Sprawdzenie zeszytu i zeszytu ćwiczeń ( co najmniej raz w półroczu)

Projekt (raz w półroczu)

Odpowiedź ustna (według potrzeb)

10.O sposobach, metodach i zasadach wystawiania ocen uczniowie i rodzice są poinformowani na początku roku szkolnego.

Oceną celująca: Uzyskuje ją uczeń, którego wiedza i umiejętności spełnia w 100% wymagania zawarte w podstawie programowej. Jego wiedza

i umiejętności w dużej mierze stanowi efekt jego samodzielnej , samokształceniowej postawy w procesie kształcenia. Potrafi on biegle posługiwać się

wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu zadań nietypowych. Ponadto podejmuje dialog z nauczycielem i zainteresowanymi uczniami.

Uczestniczy w konkursach przedmiotowych. Rozwiązuje dodatkowe zadania bezbłędnie.

Ocena bardzo dobra

Uzyskuje ją uczeń , który opanował w wysokim stopniu całość wymagań programowych, a podczas kontroli bieżącej i okresowej uzyskuje najwyższe

oceny. Korzysta poprawnie z różnych źródeł wiedzy, rozwiązuje trudne i nietypowe problemy, bierze udział w konkursach. Rozwiązuje zadania

dodatkowe.

Ocena dobra

Uzyskuje ją uczeń, który przyswoił sobie w stopniu średnim wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. Uzyskiwał najczęściej

oceny dobre, przy rozwiązywaniu zadań trudniejszych , mniej typowych korzystał z pomocy nauczyciela. Rozwiązuje zadania dodatkowe.

Ocena dostateczna

Otrzymuje ją uczeń, który osiągnął zadawalający zasób wiadomości i umiejętności w zakresie treści ogólnie przystępnych, ale wykazuje pewne braki

i nie zawsze samodzielnie rozwiązuje zadania. Uzyskuje przeważnie oceny dostateczne. W jego wypowiedziach ustnych i pisemnych pojawiają się

błędy logiczne, ale można odczytać treść zasadniczą.

Ocena dopuszczająca

Przewidziana jest dla uczniów, którzy opanowali minimum programowe. Wykazuje jednak znaczne braki w zakresie wiadomości i umiejętności

koniecznych do dalszego uczenia się.

Ocena niedostateczna

Otrzymuje ją uczeń , który nie opanował minimum wiedzy i umiejętności określonych w podstawie programowej, nie opanował w stopniu

elementarnym treści koniecznych do dalszego kształcenia. Najczęściej nie uzyskuje na lekcji pozytywnych ocen za swoją pracę, gdy z nie wykazuje

zainteresowania przedmiotem nauczania. Nie wychodzi także naprzeciw żadnym proponowanym sytuacjom edukacyjnym.

Osoby z opiniami wystawionymi przez PPP w Pleszewie będą oceniane zgodnie z zaleceniami.

Zasady oceniania dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim:

1. Ogólne zasady oceniania:

a)Oceny cząstkowe i oceny klasyfikacyjne są ocenami wyrażonymi w skali 1-6

b) w ocenianiu uwzględnia się zalecenia zawarte w orzeczeniu wydanym przez poradnię pedagogiczno- psychologiczną

c)Na świadectwach szkolnych promocyjnych oraz świadectwach ukończenia szkoły wydawanych uczniom umieszcza się adnotację „uczeń/uczennica

realizował/realizowała program nauczania dostosowany do indywidualnych możliwości i potrzebna podstawie orzeczenia publicznej poradni

psychologiczno- pedagogicznej /specjalistycznej (wpisać właściwą nazwę poradni).

d)Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny:

ocena celująca- uczeń opanował 100% wiedzy i umiejętności przewidzianych w danej klasie zgodnie z podstawą programową i planem nauczania z

uwzględnieniem dostosowania wymagań do treści orzeczenia, sprawnie posługuje się zdobytymi umiejętnościami podczas lekcji, jest aktywny, zawsze

odrabia prace domowe.

Ocena bardzo dobra- uczeń aktywnie uczestniczy w zajęciach, sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje zadania dodatkowe, zawsze jest

przygotowany do lekcji, odrabia prace domowe, dociera do źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, opanował materiał przewidziany w podstawie

programowej

Ocena dobra- uczeń potrafi korzystać z zaprezentowanych na lekcji źródeł informacji, poprawnie stosuje zdobyte wiadomości, samodzielnie wykonuje

typowe zadania teoretyczne, pod kierunkiem nauczyciela rozwiązuje zadania o większym stopniu trudności, zwykle jest przygotowany do lekcji, odrabia

prace domowe, opanował materiał przewidziany w podstawie programowej w stopniu zadawalającym.

Ocena dostateczna- uczeń wykonuje typowe zadania według schematów, pracuje chętnie na miarę swoich możliwości, wymaga ukierunkowania pracy przez

nauczyciela, wymaga wielu przypomnień, powtórzeń, wsparcia ze strony nauczyciela, zazwyczaj jest przygotowany do lekcji, opanował podstawową wiedzę

pozwalającą na zrozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w podstawie programowej.

Ocena dopuszczająca- uczeń rozwiązuje zadania o niewielkim stopniu trudności, wymaga ciągłego nadzoru przy pracy, pracuje tylko przy wsparciu

nauczyciela i pod jego kierunkiem, prowadzi zeszyt przedmiotowy, rozumie czytany tekst, nie jest aktywny na lekcji, często jest nieprzygotowany do lekcji,

ma braki w opanowaniu podstawy programowej, ale nie przekreślają one możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy w toku dalszej nauki.

Ocena niedostateczna- uczeń nie jest w stanie nawet przy pomocy nauczyciela wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, nie wykazuje

zainteresowania nauką, nie wykonuje prac domowych, zwykle jest nieprzygotowany do zajęć (brak zeszytu, podręcznika), nie potrafi korzystać z pomocy

wskazanych przez nauczyciela, odmawia współpracy, nie opanował niezbędnego minimum podstawowych wiadomości i umiejętności, braki uniemożliwiają

dalsze zdobywanie wiedzy z przedmiotu.

Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny w klasach I- III gimnazjum

Wymagania edukacyjne

Klasa I gimnazjum

Rozdział Lp. Temat

Ocena

dopuszczająca dostateczna dobry Bardzo dobry celujący

I. Podstawy

geografii

1. Czym zajmuje

się geografia?

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie

terminu „geografia”

• wymienia podstawowe

dyscypliny nauk

geograficznych

• wymienia sfery Ziemi

• wymienia przykłady

źródeł informacji

geograficznej

Uczeń:

• wyjaśnia, czym

zajmuje się geografia

fizyczna i społeczno-

-ekonomiczna

• podaje główne cechy

kształtu i wymiarów

Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia różnice

między elipsoidą a

geoidą

• omawia

współzależności

zachodzące między

sferami Ziemi

Uczeń:

• zna imiona lub

nazwiska uczonych i

ich dokonania w

poznaniu kształtu

Ziemi

• omawia wpływ

poszczególnych sfer

Ziemi na życie i

działalność

gospodarczą człowieka

Uczeń:

• przedstawia ewolucję

poglądów na temat

kształtu i wymiarów

Ziemi

• omawia wpływ

działalności człowieka

na funkcjonowanie sfer

Ziemi

2. Współrzędne

geograficzne


terminu „siatka

geograficzna”

• wskazuje na mapie i

globusie południki: 0° i

180° oraz półkule

wschodnią i zachodnią

• wskazuje na mapie i

globusie równik oraz

półkule północną i

południową

• wymienia cechy

południków i

równoleżników

• wskazuje na globusie

oraz mapie świata

zwrotniki i koła

podbiegunowe


terminów: „długość

geograficzna”,

„szerokość

geograficzna”

• określa położenie

geograficzne punktów i

obszarów na mapie

• odczytuje współrzędne

geograficzne na globusie


matematyczno-

-geograficzne punktów i

obszarów na mapie

• lokalizuje na globusie

i na mapie obiekty na

podstawie

współrzędnych

geograficznych

• ocenia znaczenie

umiejętności

określania

współrzędnych

geograficznych w

życiu człowieka

• podaje zasady

działania oraz

przykłady

zastosowania systemu

nawigacji satelitarnej

GPS

3. Mapa i jej

skala


terminów: „mapa”,

„skala mapy”, „siatka

kartograficzna”,

„legenda”

• wymienia elementy

mapy


między siatką

geograficzną a siatką

kartograficzną

• rozróżnia rodzaje skali

mapy

• wskazuje skalę

mniejszą i większą

• posługuje się skalą

mapy do obliczania

• wykazuje znaczenie

skali mapy w

przedstawianiu różnych

informacji

geograficznych na mapie

• przekształca rodzaje

skali mapy

• oblicza skalę mapy,

znając odległość

rzeczywistą i odległość

na mapie

• oblicza powierzchnię

rzeczywistą, znając

skalę mapy i

powierzchnię

na mapie

odległości w terenie

4. Rodzaje map.

Generalizacja


terminu „plan”

• dokonuje podziału map

ze względu na skalę i

treść

• wskazuje różnice

między mapą a planem

• wymienia i wskazuje

przykłady map

tematycznych

• dobiera odpowiednią

mapę w celu uzyskania

określonych informacji

geograficznych

• posługuje się w terenie

planem

• wyjaśnia, na czym

polega generalizacja

treści mapy i uzasadnia

konieczność

jej stosowania

• wskazuje możliwości

praktycznego

wykorzystania planów

i różnych rodzajów

map

5. Przedstawianie

zjawisk

na mapach

• wymienia metody

prezentacji zjawisk na

mapach

• wymienia metody

prezentacji rzeźby terenu

na mapach


terminów: „wysokość

względna”, „wysokość

bezwzględna”,

„poziomica”

• odczytuje z map

informacje

przedstawione za

pomocą różnych metod

kartograficznych, w tym

również odczytuje

wysokość bezwzględną

• oblicza wysokość

względną oraz

charakteryzuje rzeźbę

terenu na podstawie

rysunku poziomicowego

i mapy hipsometrycznej

• charakteryzuje

wybrane metody

prezentacji zjawisk na

mapach

• dobiera właściwą

metodę do

przedstawienia

wybranego zjawiska na

mapie

• charakteryzuje

wybrane metody

prezentacji rzeźby

terenu na mapach

• rysuje profil terenu,

korzystając z rysunku

poziomicowego

6. Czytamy mapę • analizuje i interpretuje • identyfikuje położenie • posługuje się w terenie • projektuje i opisuje • wykazuje związek

treści map

ogólnogeograficznych i

tematycznych

odpowiadających sobie

obiektów geograficznych

na fotografiach,

zdjęciach lotniczych

oraz mapach

topograficznych

mapą topograficzną,

turystyczną i

samochodową (m.in.

orientuje mapę oraz

identyfikuje obiekty

geograficzne na mapie i

w terenie)

• lokalizuje na mapach

(również konturowych)

najważniejsze obiekty

geograficzne na świecie i

w Polsce (niziny,

wyżyny, góry, rzeki,

jeziora, wyspy, morza,

państwa itp.)

trasy wycieczek na

podstawie map

turystycznych,

samochodowych i

topograficznych

między cechami

środowiska

przyrodniczego a

zagospodarowaniem

obszaru na podstawie

mapy topograficznej

II. Ruchy

Ziemi

7. Ruch obiegowy

Ziemi

• wymienia planety

Układu Słonecznego


terminów: „orbita”,

„ruch obiegowy Ziemi”,

„równonoc wiosenna”,

„równonoc jesienna”,

„przesilenie zimowe”,

„przesilenie letnie”

• wymienia daty

równonocy wiosennej i

jesiennej oraz przesilenia

letniego i zimowego

• wymienia planety

Układu Słonecznego,

zachowując właściwą

kolejność

• porównuje planety

Układu Słonecznego,

korzystając z danych

liczbowych

• podaje cechy ruchu

obiegowego Ziemi

• podaje najważniejsze

geograficzne następstwa


terminów: „górowanie”,

„widnokrąg”

• przedstawia

(wykorzystując również

własne obserwacje)

zmiany w oświetleniu

Ziemi oraz w długości

trwania dnia i nocy w

różnych szerokościach

geograficznych i porach

roku

• wymienia przyczyny

występowania

• wyjaśnia przyczyny

występowania

zjawiska dnia i nocy

polarnej

• dowodzi związku

między ruchem

obiegowym Ziemi a

zmianą długości

trwania dnia i nocy w

ciągu roku

• dowodzi wpływu

nachylenia osi

ziemskiej do

płaszczyzny orbity na


terminów: „galaktyka”,

„Droga Mleczna”,

„planety karłowate”

• omawia wpływ ruchu

obiegowego Ziemi na

zmiany w przyrodzie i

życie człowieka

• oblicza wysokość

Słońca nad

widnokręgiem

ruchu obiegowego Ziemi

• określa wartość kąta

nachylenia osi ziemskiej

do płaszczyzny orbity

• podaje przyczynę

zmiany kąta padania

promieni słonecznych na

powierzchnię Ziemi w

ciągu roku

• wymienia strefy

oświetlenia Ziemi

astronomicznych pór

roku

• wskazuje na mapie

ogólnogeograficznej

świata obszary, na

których występują dni i

noce polarne

• podaje przyczyny

występowania zaćmienia

Słońca i Księżyca

występowanie

astronomicznych pór

roku

• przedstawia na

ilustracji układ Ziemi,


podczas zaćmienia


8. Ruch obrotowy

Ziemi


terminów: „ruch

obrotowy Ziemi”,

„doba”, „czas

słoneczny”, „czas

strefowy”, „czas

urzędowy”

• podaje cechy ruchu

obrotowego Ziemi

• podaje najważniejsze

geograficzne następstwa

ruchu obrotowego Ziemi

• wyjaśnia przyczynę

występowania dnia i

nocy

• wyjaśnia, dlaczego

zostały wprowadzone

strefy czasowe i

międzynarodowa linia

zmiany daty

• charakteryzuje strefy

oświetlenia Ziemi


między czasem

słonecznym a czasem

strefowym i urzędowym

• posługuje się mapą

stref czasowych do

określania różnicy czasu

strefowego i

słonecznego na Ziemi

• wymienia nazwy stref

czasowych, w których

obrębie położona jest

Polska

• posługuje się ze

zrozumieniem

pojęciami: „ruch

obrotowy Ziemi”,

„czas słoneczny”,

„czas

strefowy”

• omawia zastosowanie

gnomonu

• wskazuje zależność

między ruchem

obrotowym Ziemi a

rachubą czasu

• oblicza czas

miejscowy, znając

• wyjaśnia, dlaczego

międzynarodowa linia

zmiany daty nie

pokrywa się dokładnie

z południkiem 180°

• omawia wpływ ruchu

obrotowego Ziemi na

zjawiska przyrodnicze

i życie człowieka

różnicę długości

geograficznej

• uzasadnia

konieczność

stosowania czasu

strefowego i

urzędowego

• wymienia skutki

działania siły Coriolisa

III.

Atmosfera i

hydrosfera

9. Atmosfera.

Temperatura

powietrza


terminów: „atmosfera”,

„troposfera”, „pogoda”

• podaje nazwy gazów

wchodzących w skład

powietrza

atmosferycznego

• wymienia czynniki

klimatotwórcze

wpływające

na wartość temperatury

powietrza

• wymienia nazwy

warstw atmosfery,

zaczynając od warstwy

znajdującej się najbliżej

powierzchni Ziemi

• omawia zmiany

temperatury powietrza w

atmosferze, posługując

się ilustracją



świata obszary o

najwyższej i najniższej

temperaturze powietrza

• charakteryzuje

poszczególne warstwy

atmosfery

• sporządza

klimatogram,

korzystając z danych

klimatycznych

• wykazuje na

przykładach związek

między wysokością

Słońca a temperaturą

powietrza

• oblicza średnią roczną

temperaturę powietrza,

średnią roczną amplitudę

temperatury powietrza

oraz roczną sumę

opadów

• oblicza zmiany

temperatury powietrza

wraz

ze wzrostem

wysokości nad

poziomem morza

• wyjaśnia na

przykładach wpływ

czynników

klimatotwórczych na

wartość temperatury

powietrza


terminu „inwersja

termiczna”

• omawia wpływ


na zmiany zachodzące

w składzie powietrza

atmosferycznego

atmosferycznych

10. Ciśnienie

atmosferyczne

i wiatr


terminów: „ciśnienie

atmosferyczne”, „niż

baryczny”, „wyż

baryczny”, „izobara”

• wymienia jednostki

ciśnienia

atmosferycznego


wiatrów stałych i

okresowo zmiennych,

występujących na kuli

ziemskiej

• wyjaśnia przyczynę

powstawania wiatru



świata obszary

występowania pasatów i

monsunów

• wyjaśnia zależność

między wartością

ciśnienia

atmosferycznego a

wysokością nad

poziomem morza

• sporządza schemat

wyżu i niżu barycznego

• charakteryzuje

rodzaje wiatrów na

podstawie

ilustracji

• wyjaśnia, w jaki

sposób powstają

cyklony tropikalne i

tornada, charakteryzuje

je oraz podaje obszary

ich występowania

11. Wilgotność

powietrza i

opady

atmosferyczne


terminów: „wilgotność

powietrza”, „wilgotność

względna”,

„kondensacja”, „resubli-

macja”

• wymienia rodzaje

opadów i osadów

atmosferycznych

• wyjaśnia proces

powstawania chmur i

opadów

atmosferycznych



świata obszary o

najwyższych i

najniższych rocznych

sumach opadów atmo-

sferycznych

• rozpoznaje rodzaje

opadów i osadów

atmosferycznych na

podstawie fotografii

• podaje przykłady

negatywnego wpływu

nadmiaru oraz niedoboru

opadów

atmosferycznych na

życie i działalność

człowieka

• rozpoznaje rodzaje

chmur na podstawie

fotografii

• omawia warunki

powstawania

poszczególnych

rodzajów osadów

atmosferycznych

• omawia przyczyny

nierównomiernego

rozmieszczenia

opadów

• omawia sposób

powstawania opadów

frontalnych,

konwekcyjnych i

orograficznych

atmosferycznych na

Ziemi

12. Klimaty kuli

ziemskiej


terminu „klimat”

• wymienia elementy

klimatu

• podaje różnicę między

klimatem a pogodą

• wymienia główne

czynniki klimatotwórcze

• charakteryzuje wpływ

głównych czynników

klimatotwórczych na

klimat

• wymienia strefy

klimatyczne na kuli

ziemskiej i wskazuje ich

zasięg na mapie stref

klimatycznych

• wykazuje

zróżnicowanie

klimatyczne Ziemi na

podstawie analizy map

temperatury powietrza i

opadów

atmosferycznych oraz

map stref klimatycznych

na Ziemi

• charakteryzuje na

podstawie wykresów lub

danych liczbowych

przebieg temperatury

powietrza i opadów

atmosferycznych w

ciągu roku w wybranych

stacjach

meteorologicznych

położonych w różnych

strefach klimatycznych

• omawia na przykładach

wpływ wybranych

czynników

klimatotwórczych

na klimat danego

obszaru


wpływu klimatu na życie

i działalność


• podaje na podstawie

map tematycznych

zależności między

strefami oświetlenia

Ziemi a strefami

klimatycznymi

• charakteryzuje klimat

górski

• omawia wpływ

klimatu górskiego na

występowanie pięter

roślinnych

• ocenia wpływ

klimatu

na zagospodarowanie

wybranych regionów

kuli ziemskiej

13. Zasoby wodne

Ziemi

• podaje przykłady wód

powierzchniowych i

podziemnych


terminów: „morze”,

„zatoka”, „szelf

kontynentalny”,

„gejzer”, „wody

termalne”, „wody

mineralne”



świata oceany i podaje

ich nazwy


ruchów wody morskiej

• omawia zasoby wodne

Ziemi, korzystając z

diagramu

• podaje jednostkę

zasolenia wód

oceanicznych

• omawia zasolenie wód

oceanicznych

• wymienia typy mórz i

wskazuje ich przykłady

na mapie


świata


terminów: „ciepły prąd

morski”, „zimny prąd

morski”


ciepłych i zimnych

prądów morskich


zróżnicowania zasolenia

wód oceanicznych

• podaje przykłady mórz

o największym i

najmniejszym zasoleniu

wód

• wymienia i wskazuje

na mapie


świata przykłady

ciepłych i zimnych

prądów morskich

• rozumie znaczenie

mórz i oceanów w życiu

i gospodarce człowieka


występowania

falowania i pływów


gospodarczego

wykorzystania wód

podziemnych

• wyjaśnia mechanizm

funkcjonowania

gejzerów


obszarów

występowania

gejzerów

• charakteryzuje

zjawisko

El Niño

IV. Wnętrze

Ziemi

14. Budowa

wnętrza Ziemi

• wymienia metody

badania wnętrza Ziemi


terminów: „minerał”,


badań geofizycznych w

poznawaniu budowy

wnętrza Ziemi


kamieni szlachetnych


gospodarczego

• porównuje warstwy

wnętrza Ziemi

• rozpoznaje na

podstawie okazów skał

• określa twardość

minerałów na

podstawie skali Mohsa

„skała”, „prądy cieplne”,

„magma”

• wymienia kolejne

warstwy wnętrza Ziemi,

zaczynając od warstwy

znajdującej się najgłębiej

• wskazuje różnicę

między minerałem a

skałą

• klasyfikuje skały ze

względu na ich genezę

• wyjaśnia różnicę

między litosferą a

skorupą ziemską

wykorzystania skał i

minerałów

• omawia budowę

wnętrza Ziemi,

posługując się

ilustracją

• podaje zależność

między głębokością a

temperaturą we wnętrzu

Ziemi

wybrane skały i

określa ich rodzaj ze

względu na genezę

• omawia warunki

powstawania

poszczególnych

rodzajów skał na

podstawie ilustracji

15. Płytowa

budowa

litosfery.

Trzęsienia

ziemi

• wymienia procesy

wewnętrzne kształtujące

rzeźbę powierzchni

Ziemi


terminów: „ryft

oceaniczny”, „grzbiet

śródoceaniczny”,

„hipocentrum”,

„epicentrum”

• podaje główne cechy

płytowej budowy

litosfery


ruchu płyt litosfery


trzęsień ziemi

• omawia skutki trzęsień

ziemi



świata obszary

wzmożonej aktywności

sejsmicznej

• podaje skalę, w której

określana jest siła

trzęsień ziemi

• wykazuje związek

pomiędzy płytową

budową litosfery a

występowaniem

trzęsień ziemi

• omawia sposób

powstawania ryftów

oceanicznych,

grzbietów

śródoceanicznych i

rowów oceanicznych


działań

podejmowanych przez

człowieka w celu

zminimalizowania

skutków trzęsień ziemi

16. Wulkanizm


terminów: „lawa”,

„erupcja”, „wulkan”,

• wymienia produkty

• omawia budowę

wulkanu, posługując się

ilustracją

• omawia pozytywne i



świata obszary

wzmożonej aktywności


pomiędzy płytową

budową litosfery a

występowaniem



świata najwyższe

wulkany

poszczególnych

erupcji wulkanicznej

negatywne skutki erupcji

wulkanicznych


wulkanów i wskazuje je

na mapie


świata

wulkanicznej

zjawisk wulkanicznych



świata przebieg

Ognistego Pierścienia

Pacyfiku

kontynentów i podaje

ich nazwy

17. Powstawanie

gór


terminu „ruchy

górotwórcze”

• wymienia nazwy er,

zaczynając od najstarszej

ery

• wymienia rodzaje gór

• wymienia wielkie

formy ukształtowania

powierzchni lądów

• podaje we właściwej

kolejności nazwy

okresów w dziejach

Ziemi

• wymienia

najważniejsze orogenezy

w dziejach Ziemi

• wymienia wielkie

formy ukształtowania

dna oceanów

• podaje przykłady gór

fałdowych, zrębowych i

wulkanicznych

• wskazuje na


mapie świata przykłady

wielkich form

ukształtowania

powierzchni lądów


terminu „subdukcja”

• wymienia zjawiska

towarzyszące procesowi

subdukcji

• podaje przykłady gór

wypiętrzonych podczas

poszczególnych

orogenez

• charakteryzuje na

podstawie ilustracji

mechanizm

powstawania gór

fałdowych i zrębowych


powstawania gór

wulkanicznych

• charakteryzuje

wielkie formy

ukształtowania

powierzchni lądów

oraz dna oceanów

• wymienia najwyższe

szczyty na

kontynentach i podaje

ich wysokości

V. Procesy

zewnętrzne

kształtujące

powierzchnię

Ziemi

18. Wietrzenie

• wymienia procesy

zewnętrzne kształtujące

rzeźbę powierzchni

Ziemi


terminu „wietrzenie”


wietrzenia

• podaje nazwę produktu

wietrzenia


wietrzenia fizycznego,

chemicznego i

biologicznego

• wyjaśnia zjawisko

wietrzenia mrozowego i

łuszczenia się skał

• omawia zależność

między warunkami

klimatycznymi a

rodzajem i przebiegiem

wietrzenia


zrozumieniem

pojęciem „wietrzenie”

• charakteryzuje proces

odpadania i formy

rzeźby terenu powstałe

w jego wyniku

• wymienia i

charakteryzuje rodzaje

ruchów masowych


niebezpieczeństw

grożących człowiekowi

wskutek wystąpienia

ruchów masowych

19. Procesy

krasowe


terminu „krasowienie”

• wymienia nazwy skał

ulegających krasowieniu

• wymienia formy krasu

powierzchniowego i

podziemnego

• omawia procesy

krasowe i warunki, w

których zachodzą



świata obszary

występowania rzeźby

krasowej

• omawia formy

krasowe występujące

na powierzchni i pod

powierzchnią ziemi

• rozpoznaje i opisuje

w terenie formy rzeźby

powstałe w wyniku

krasowienia

• podaje nazwy i

wymiary najdłuższych

oraz najgłębszych

jaskiń na świecie i w

Polsce

20. Rzeźbotwórcza

działalność


terminów: „erozja

• wskazuje na ilustracji

przedstawiającej


powstawania meandrów


zrozumieniem

• oblicza średni spadek

rzeki

rzek

wgłębna”, „erozja

wsteczna”, „erozja

boczna”, „akumulacja”



świata przykłady

najdłuższych rzek świata

dorzecze: źródło, rzekę

główną, dopływy, ujście,

obszar dorzecza, dział

wodny


form powstałych w

wyniku niszczącej i

budującej działalności

rzeki

• wymienia typy ujść

rzecznych

i starorzeczy

• omawia warunki

sprzyjające powstawaniu

delt i ujść lejkowatych



świata przykłady ujść

deltowych i lejkowatych

pojęciem „erozja”

• przedstawia

rzeźbotwórczą rolę

wód płynących


między spadkiem rzeki

a charakterem

procesów

rzeźbotwórczych wody

płynącej



powstałe w wyniku

działalności rzeki

21. Rzeźbotwórcza

działalność

lodowców

górskich i

lądolodów


terminu „granica

wiecznego śniegu”



świata obszary

współcześnie

zlodowacone

• wskazuje różnice

między lodowcem

górskim a lądolodem


warunkujące

powstawanie lodowców

górskich i lądolodów

• wymienia formy

rzeźby terenu powstałe

w wyniku działalności

lodowców górskich i

lądolodów

• rozpoznaje na

ilustracjach i

fotografiach formy

polodowcowe oraz

podaje ich nazwy

• przedstawia


lądolodów i lodowców

górskich

• omawia, korzystając

z ilustracji,

podobieństwa i różnice

w krajobrazie

polodowcowym

powstałym w wyniku

działalności lodowców



• ocenia wpływ zmian

klimatycznych na

grubość pokrywy

lodowej lodowców



powstałe w wyniku

działalności lodowców


22. Rzeźbotwórcza

działalność

morza


terminu „abrazja”

• podaje przykłady form

powstałych w wyniku

rzeźbotwórczej

działalności morza

• wymienia typy

wybrzeży morskich

• omawia, korzystając z

ilustracji, proces cofania

się klifu oraz proces

powstawania mierzei

• wskazuje na


mapie świata typy

wybrzeży morskich

• przedstawia

rzeźbotwórczą rolę fal

morskich

• wyjaśnia genezę

typów wybrzeży

morskich



powstałe w wyniku

działalności morza


działań mających na

celu ochronę wybrzeży

klifowych przed

abrazją

23. Rzeźbotwórcza

działalność

wiatru


terminów: „deflacja”,

„korazja”


niszczącej i budującej

działalności wiatru na

pustyniach


pustyń ze względu na

rodzaj podłoża


ogólno-geograficznej

świata największe

pustynie


między barchanem a

wydmą paraboliczną

• przedstawia


wiatru



powstałe w wyniku

działalności wiatru

• omawia wpływ szaty

roślinnej na

rzeźbotwórczą

działalność wiatru

VI.

Pedosfera i

biosfera

24. Gleby i

roślinność na

Ziemi


terminu „gleba”

• wyjaśnia, na czym

polega proces

glebotwórczy


glebotwórcze

• wymienia strefy

roślinne

na Ziemi


terminu „żyzność gleby”

• wskazuje i nazywa

poziomy glebowe na

ilustracji

przedstawiającej profil

glebowy

• podaje przykłady gleb

strefowych i astrefowych

• omawia znaczenie gleb

w przyrodzie i

gospodarce człowieka

• wskazuje strefy

roślinne na mapie


świata

• charakteryzuje

poziomy glebowe

• charakteryzuje

wybrane typy gleb

strefowych i astrefowych

• omawia zróżnicowanie

stref roślinnych na Ziemi

• porównuje profile

glebowe różnych

typów gleb

• wykazuje zależności

zachodzące między

czynnikami

glebotwórczymi a

typem genetycznym

gleby

• wykazuje wpływ

klimatu

na zróżnicowanie

roślinności i gleb na

Ziemi

• uzasadnia potrzebę

racjonalnego

gospodarowania

glebami


pomiędzy

zróżnicowaniem stref

roślinnych na Ziemi a

działalnością


Wymagania edukacyjne dla klasy II gimnazjum

Kontynent Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący

I. Afryka Uczeń:

• wskazuje Afrykę na mapie świata

• wymienia nazwy stref

klimatyczno-roślinno-

-glebowych Afryki



Afryki wybrane

elementy linii

brzegowej, krainy

geograficzne, rzeki

i jeziora oraz podaje

ich nazwy

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu

„pustynnienie”

• określa położenie geograficzne

Afryki

• podaje cechy linii brzegowej

Afryki

• wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Afryki

• przyporządkowuje strefom

klimatycznym Afryki

odpowiednie formacje roślinne i

typy gleb

• opisuje występowanie wód

powierzchniowych w Afryce

• opisuje sposoby

Uczeń:


matematyczno-

-geograficzne Afryki

• określa cechy

ukształtowania powierzchni

Afryki

• omawia wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat Afryki

• wyjaśnia występowanie stref

klimatyczno-

-roślinno-glebowych

• charakteryzuje klimat,

formacje roślinne oraz gleby

w poszczególnych strefach

klimatyczno-

Uczeń:

• porównuje linię brzegową

Afryki z linią brzegową innych

kontynentów

• wykazuje na przykładzie

strefy Sahelu związek

pomiędzy formami

gospodarowania człowieka a

zasobami wodnymi


powstawania systemu rowów

tektonicznych

w Afryce

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny symetrycznego

układu stref klimatyczno-

-roślinno-glebowych

w Afryce

• uzasadnia potrzebę racjonalnego

gospodarowania

w środowisku charakteryzującym się

poważnymi niedoborami słodkiej

wody

• proponuje działania mające na celu

zahamowanie procesu pustynnienia w

strefie Sahelu

gospodarowania

w strefie Sahelu

-roślinno-glebowych Afryki

• oblicza rozciągłość

południkową

i równoleżnikową Afryki


terminu „gęstość

zaludnienia”

• podaje liczbę ludności

Afryki

• wymienia nazwy

odmian ludzkich

zamieszkujących

Afrykę


ubóstwa państw Afryki

• wymienia nazwy

najgęściej i najsłabiej

zaludnionych

obszarów w Afryce

• wymienia problemy

mieszkańców Afryki

• wyjaśnia znaczenie terminów: „eksplozja demograficzna”, „przyrost naturalny”, „współczynnik przyrostu naturalnego”, „produkt krajowy brutto (PKB), „wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)”

• omawia zróżnicowanie ludności

Afryki

• opisuje zmiany liczby ludności

w Afryce

• omawia przyczyny eksplozji

demograficznej w Afryce

• opisuje, na podstawie mapy,

rozmieszczenie ludności w

Afryce

• opisuje problemy mieszkańców

Afryki

• identyfikuje przyczyny

ubóstwa społeczeństwa

Afryki

• omawia wartość HDI

w wybranych krajach

na podstawie mapy

tematycznej

• ocenia wpływ warunków

naturalnych

na rozmieszczenie ludności


i skutki konfliktów zbrojnych

trwających

w Afryce

• oblicza współczynnik

przyrostu naturalnego


i skutki wysokiego przyrostu

naturalnego

w Afryce

• analizuje przyczyny

i skutki głodu w Afryce


i skutki konfliktów zbrojnych

trwających

w Afryce

• określa związki pomiędzy

problemami wyżywienia,

występowaniem chorób

a poziomem życia

w krajach Afryki położonych

na południe od Sahary

• uzasadnia twierdzenie, że Afryka jest

najbiedniejszym kontynentem świata


ograniczenie problemów

mieszkańców Afryki (głodu, konfliktów

zbrojnych, niedostatku wody pitnej,

AIDS)

• wskazuje Egipt i RPA

na mapie świata,

podaje nazwy ich

• charakteryzuje położenie

geograficzne oraz środowisko

przyrodnicze Egiptu

• opisuje, na podstawie mapy

gospodarczej, czynniki

warunkujące rozmieszczenie

• wykazuje związki między

warunkami przyrodniczymi

a rozwojem gospodarki

• wykazuje, że Egipt jest jednym

z najdynamiczniej rozwijających się

stolic oraz nazwy

państw sąsiadujących

z tymi krajami

• wymienia

najważniejsze cechy

środowiska

przyrodniczego Egiptu

i RPA

• wymienia nazwy

obszarów gęsto

zaludnionych w

Egipcie

• wymienia nazwy

surowców mineralnych

występujących

w Egipcie i w RPA

• wymienia


gospodarki RPA


Kanału Sueskiego

i RPA

• analizuje gęstość zaludnienia

i współczynnik przyrostu

naturalnego w Egipcie

• omawia czynniki decydujące

o rozmieszczeniu ludności w

RPA

• opisuje warunki sprzyjające

rozwojowi gospodarki w Egipcie

• opisuje wybrane atrakcje

turystyczne Egiptu

• przedstawia pozytywne

i negatywne skutki budowy tamy

w Asuanie

• przedstawia uwarunkowania

rozwoju gospodarczego RPA

• opisuje warunki życia na

terenach uprzemysłowionych

w RPA

obszarów koncentracji

przemysłu i rolnictwa

w Egipcie i RPA

• wykazuje znaczenie turystyki

dla gospodarki Egiptu

• analizuje zmiany

w środowisku przyrodniczym

Doliny Nilu po wybudowaniu

zapory i zbiornika pod

Asuanem

• analizuje udział i miejsce RPA

w światowym wydobyciu


• wykazuje rolę surowców

mineralnych

w kształtowaniu gospodarki

RPA

Egiptu i RPA

• analizuje dane statystyczne

dotyczące struktury eksportu

RPA

i formułuje wnioski

• wykazuje zależności między


a rozmieszczeniem ludności

w Egipcie i RPA

państw Afryki

• wykazuje korzyści wynikające ze

strategicznego położenia Egiptu

• wykazuje, że RPA jest najbogatszym

krajem Afryki

Ameryka • wskazuje Amerykę na

mapie świata


Ameryki


matematyczno-


południkową i

• wykazuje związki między budową

geologiczną


terminów: „Ameryka

Łacińska”, „Ameryka

Środkowa”

• wskazuje wybrane

elementy linii

brzegowej Ameryki na

mapie oraz podaje ich

nazwy


geograficzne

kształtujące klimat

Ameryki


najważniejsze krainy

geograficzne, rzeki

i jeziora Ameryki

Północnej i

Południowej oraz

podaje ich nazwy

• opisuje przebieg granicy

między Ameryką Północną

a Południową

• analizuje znaczenie Kanału

Panamskiego

• opisuje linię brzegową Ameryki

• przyporządkowuje strefom

klimatycznym

charakterystyczną dla nich

roślinność

• wskazuje na mapie oraz

nazywa obszary aktywne

sejsmicznie

i wulkanicznie

w Ameryce

-geograficzne Ameryki

• wykazuje wpływ rzeźby

terenu na cechy klimatu

Ameryki

• opisuje cechy klimatu Ameryki Północnej i Południowej na podstawie klimatogramów oraz mapy klimatycznej


wulkanizmu i trzęsień ziemi

w Ameryce

• wykazuje wpływ wybranych

czynników klimatotwórczych

na klimat Ameryki

równoleżnikową Ameryki


i ukształtowanie powierzchni

Ameryki

z linią brzegową oraz

ukształtowaniem powierzchni

innych kontynentów

• omawia skutki

południkowego układu form

rzeźby terenu

w Ameryce Północnej

i Południowej

• wykazuje wpływ klimatu na

rozmieszczenie roślinności w

Ameryce

a ukształtowaniem pionowym Ameryki

• wyjaśnia mechanizm powstawania

tornad

• wymienia nazwy

rdzennych

mieszkańców Ameryki

oraz odmian ludzkich

zamieszkujących

Amerykę


terminów: „imigracja”,

„emigracja”


„saldo migracji”

• wyjaśnia pochodzenie ludności

Ameryki

• opisuje wielkie migracje w

dziejach Ameryki

• wykazuje zróżnicowanie ludności Ameryki


i kierunki migracji ludności do

Ameryki

• wyjaśnia wpływ migracji na

zróżnicowanie kulturowe i

etniczne ludności Ameryki

• porównuje strukturę etniczną

w wybranych krajach Ameryki


warunkami naturalnymi


w Ameryce

• wyjaśnia, dlaczego Ameryka

określana jest mianem tygla

kultur

• oblicza saldo migracji

• analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności Ameryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany


zróżnicowania ludności

Ameryki


obszary gęsto i słabo

zaludnione oraz podaje

ich nazwy


największe miasta

Ameryki i wymienia ich

nazwy

• analizuje saldo migracji

• opisuje pochodzenie ludności

Ameryki

• wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności Ameryki

• opisuje, korzystając

z mapy, rozmieszczenie

ludności Ameryki Północnej i

Południowej

• porównuje liczbę ludności w

wybranych krajach Ameryki


• wyróżnia główne cechy i podaje przyczyny zróżnicowania kulturowego oraz etnicznego Ameryki Północnej i Południowej

• analizuje, na podstawie

mapy, rozmieszczenie

ludności w Ameryce

Północnej i Południowej



świata Stany

Zjednoczone, podaje

nazwę ich stolicy i

nazwy państw

sąsiadujących

• wymienia


środowiska

przyrodniczego

Stanów

Zjednoczonych

• wymienia nazwy

najważniejszych


Stanów Zjednoczonych

• omawia cechy ukształtowania

powierzchni Stanów

Zjednoczonych

• wyjaśnia uwarunkowania

wysokiego poziomu rozwoju

gospodarczego Stanów

Zjednoczonych

• opisuje cechy rolnictwa Stanów

Zjednoczonych

• wskazuje na mapie Stanów

Zjednoczonych obszary

• analizuje strukturę PKB



• ocenia przyrodnicze

i pozaprzyrodnicze warunki

rozwoju rolnictwa

• charakteryzuje dominujący

typ gospodarki rolnej

w Stanach Zjednoczonych

• analizuje strukturę

użytkowania ziemi

w Stanach Zjednoczonych

• porównuje ruch pasażerski w

• analizuje uwarunkowania

rozwoju przemysłu

nowoczesnych technologii

• wykazuje wysoki poziom

rozwoju gospodarczego


• wykazuje zależność między

wysokim poziomem

gospodarki

a poziomem rozwoju

transportu w Stanach

Zjednoczonych


• udowadnia, że Stany Zjednoczone są

potęga gospodarczą świata

• analizuje problem nielegalnej imigracji

do Stanów Zjednoczonych


wydobywanych

w Stanach

Zjednoczonych

• przedstawia


gospodarki Stanów

Zjednoczonych

• wymienia nazwy

głównych roślin

uprawianych na

terenie Stanów

Zjednoczonych

• wymienia nazwy

regionów

gospodarczych Stanów

Zjednoczonych


terminów:

„megalopolis”,

„technopolia”

rolnicze oraz wymienia ich

nazwy


charakteryzuje regiony

gospodarcze Stanów

Zjednoczonych

• opisuje zróżnicowanie ludności


• wskazuje na mapie największe

aglomeracje Stanów

Zjednoczonych oraz wymienia

ich nazwy

• wskazuje na mapie regiony o

największej gęstości

zaludnienia w Stanach

Zjednoczonych oraz podaje ich

nazwy

portach lotniczych Stanów

Zjednoczonych i innych

państw oraz formułuje

wnioski

• określa rolę Stanów

Zjednoczonych

w gospodarce światowej

• charakteryzuje oraz

wskazuje na mapie

megalopolis wschodniego

wybrzeża

• uzasadnia, że Stany

Zjednoczone są krajem

imigrantów

gospodarką a warunkami

środowiska

w najważniejszych regionach

gospodarczych Stanów

Zjednoczonych


świata Brazylię i

podaje nazwę jej

stolicy


wybrane krainy


Brazylii

• opisuje portugalskie korzenie ludności Brazylii

• wyjaśnia przyczyny wysokiego

poziomu urbanizacji w Brazylii

• analizuje skutki

gwałtownego wzrostu liczby

ludności w wielkich miastach

Brazylii

• opisuje uwarunkowania

rozmieszczenia ludności

• analizuje zmiany poziomu

urbanizacji w Brazylii


• analizuje naturalne

i antropogeniczne zagrożenia

dla puszczy amazońskiej

• przedstawia problemy Indian

geograficzne

i najważniejsze rzeki

Brazylii oraz wymienia

ich nazwy


największe miasta

Brazylii i wymienia ich

nazwy

• wymienia problemy

wielkich miast Brazylii

• wymienia skutki

wylesiania Amazonii

• określa cechy rozwoju

i problemy wielkich miast

Brazylii

• charakteryzuje rozmieszczenie

ludności Brazylii


„fawele”

• omawia działania

podejmowane przez

mieszkańców Brazylii

w celu zagospodarowania

interioru

• opisuje konflikt interesów

pomiędzy ekologicznymi

skutkami wylesiania Amazonii

a jej gospodarczym

wykorzystaniem

Brazylii


i skutki migracji ludności ze

wsi do miast

• wykazuje problemy wielkich

miast Brazylii


i skutki wylesiania Amazonii

• wykazuje wpływ warunków

naturalnych na

rozmieszczenie ludności

Brazylii

Australia i

Oceania


świata Australię

i Oceanię

• wymienia nazwy

osobliwości

przyrodniczych

Australii


terminu „endemit”


najważniejsze obiekty


Australii

i Oceanii

• opisuje, korzystając

z mapy, linię brzegową i

ukształtowanie pionowe

Australii

• charakteryzuje cechy klimatu

oraz specyfikę świata roślin i

zwierząt Australii na podstawie

map klimatycznych

• wykazuje przyczyny

i skutki ubóstwa wód

powierzchniowych

w Australii

• ocenia znaczenie wód

artezyjskich


rozmieszczenia ludności w

Australii i Oceanii

• omawia wybrane zagadnienia

gospodarcze ze szczególnym


południkową

i równoleżnikową Australii

• analizuje zależności między

warunkami klimatycznymi

a występowaniem wód

powierzchniowych

• ocenia warunki środowiska

przyrodniczego Australii

z punktu widzenia warunków

życia

• porównuje, korzystając z map,

środowisko przyrodnicze Australii ze

środowiskiem przyrodniczym innych

kontynentów

• wykazuje zależność między

symetrycznym położeniem Australii

po obu stronach zwrotnika Koziorożca

a uwarunkowaniami klimatycznymi

geograficzne Australii:

rzeki, jeziora i krainy

geograficzne oraz

podaje ich nazwy


Australii obszary o

największej gęstości

zaludnienia oraz

obszary

niezamieszkane


największe miasta

Australii oraz

wymienia ich nazwy


cechy gospodarki

Związku

Australijskiego

• omawia

rozmieszczenie

basenów artezyjskich

w Australii

i klimatogramów

• wyjaśnia znaczenie terminów:

„basen artezyjski”, „studnia

artezyjska”

• opisuje rdzennych

mieszkańców Australii

• wyjaśnia uwarunkowania rozwoju hodowli owiec w Związku Australijskim

• dokonuje podziału

geograficznego Oceanii na

podstawie mapy


uwzględnieniem roli górnictwa

i rolnictwa

• przedstawia, na podstawie

map tematycznych, główne

cechy gospodarki Związku

Australijskiego na tle

warunków naturalnych

i gospodarki ludzi

• wyjaśnia zależności między

warunkami środowiska

przyrodniczego Australii a

sposobami gospodarowania

w rolnictwie

Arktyka i

Antarktyka


terminów: „Arktyka”,

„Antarktyka”


świata Arktykę

i Antarktykę

• przedstawia cechy położenia Arktyki i Antarktyki na podstawie mapy świata

• wyjaśnia uwarunkowania cech środowiska przyrodniczego Antarktyki i Arktyki

• opisuje działalność człowieka w

Arktyce

• opisuje czynniki warunkujące

klimat obszarów

okołobiegunowych

• wyjaśnia występowanie

pokrywy lodowej

na obszarach

• charakteryzuje badania prowadzone przez naukowców w Antarktyce i Arktyce

• porównuje środowisko

przyrodnicze Arktyki i

Antarktyki


zahamowanie niekorzystnych zmian

w środowisku przyrodniczym

obszarów okołobiegunowych

• wymienia główne cechy

środowiska

przyrodniczego Arktyki

i Antarktyki ze

szczególnym

uwzględnieniem cech

klimatu


terminów: „góra

lodowa”, „pak lodowy”

• wymienia

najważniejsze zmiany

obserwowane

w środowisku

przyrodniczym

obszarów polarnych

i Antarktyce

• wymienia główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych

• wymienia nazwy dwóch

polskich polarnych stacji

badawczych

okołobiegunowych

• omawia sytuację prawną

Antarktyki

• wykazuje konieczność

ochrony przyrody obszarów

okołobiegunowych

• omawia wkład Polaków w

badania obszarów polarnych

Azja • wyjaśnia znaczenie

terminu „Eurazja”


świata Eurazję i Azję


kontrastów

geograficznych Azji


wybrane elementy linii

brzegowej Azji i

podaje ich nazwy



Eurazji

i Azji

• charakteryzuje ukształtowanie

powierzchni Azji

• opisuje cechy klimatu Azji na

podstawie klimatogramów i

mapy klimatycznej

• charakteryzuje wybrane strefy

roślinne Azji

• opisuje rozmieszczenie wód

powierzchniowych w Azji na

• omawia geograficzne

czynniki warunkujące klimat

Azji


rozmieszczenie roślinności

• wyjaśnia, na czym polega

kontrastowość klimatyczna

Azji


i skutki wysychania Jeziora

Aralskiego



i ukształtowanie powierzchni

Azji z linią brzegową

i ukształtowaniem

powierzchni innych

kontynentów

• wykazuje, na podstawie map

tematycznych,

że Azja jest kontynentem

wielkich geograficznych

kontrastów

• porównuje, korzystając z map,

środowisko przyrodnicze Azji

ze środowiskiem przyrodniczym

innych kontynentów

• opisuje osiągnięcia najstarszych

cywilizacji azjatyckich

geograficzne

kształtujące klimat Azji


najważniejsze krainy

geograficzne, rzeki

i jeziora Azji oraz

wymienia ich nazwy

podstawie mapy

• przedstawia kontrasty

geograficzne Azji


granicę między Azją a Europą


południkową

i równoleżnikową Azji

promienisty układ wielkich

systemów rzecznych Azji

• przedstawia, na podstawie

map tematycznych, warunki

przyrodnicze obszarów, na

których kształtowały się

najstarsze azjatyckie

cywilizacje


terminu „monsun”

• odróżnia monsun letni od monsunu zimowego


obszary

występowania

monsunu


terminu „tarasy”

• omawia, na podstawie

schematu, cyrkulację

monsunową w Azji Południowej

i Południowo-

-Wschodniej

• porównuje, na podstawie

diagramu, wielkość produkcji

ryżu w wybranych krajach

• wskazuje na mapie obszary

odznaczające się intensywną

uprawą ryżu i podaje ich nazwy

• opisuje wymagania

klimatyczno-glebowe ryżu


tarasowania stoków

• wykazuje związek pomiędzy

rytmem upraw

i „kulturą ryżu” a cechami

klimatu monsunowego

w Azji Południowej

i Południowo-

-Wschodniej

• opisuje przyrodnicze

i społeczno-gospodarcze

skutki zaburzenia rytmu

cyrkulacji monsunowej

• analizuje wpływ cyrkulacji

monsunowej w Azji

Południowej i Południowo-

Wschodniej na życie

codzienne

i gospodarowanie

mieszkańców tych regionów

• wykazuje znaczenie ryżu dla kultury

społeczeństwa azjatyckiego


Chiny, podaje nazwę

ich stolicy oraz nazwy



oraz cechy środowiska

przyrodniczego Chin

• wyjaśnia zjawisko zachwiania

• analizuje wykresy i dane

dotyczące liczby ludności i

współczynnika przyrostu

naturalnego w Chinach



a rozwojem gospodarczym

Chin

• omawia kontrasty przyrodnicze Chin

• wykazuje wpływ Chin na światową

gospodarkę


krainy geograficzne

oraz najważniejsze

rzeki

w Chinach oraz

wymienia ich nazwy


Chin

• opisuje bariery

osadnicze w Chinach

Zachodnich

• wymienia nazwy

bogactw mineralnych

Chin

• wskazuje

najdynamiczniej

rozwijające się działy

gospodarki w Chinach

• wymienia nazwy

głównych roślin

uprawnych

• wymienia


gospodarki Chin

równowagi płci


rozwoju rolnictwa

w Chinach

• wyjaśnia zależność między



Chin


rozwoju gospodarczego Chin

• określa miejsce Chin

w światowej wymianie

towarowej


nazywa obszary

o dużej koncentracji przemysłu

w Chinach


chiński program kontroli

urodzeń

• określa cele i skutki programu kontroli urodzeń

• porównuje wartość PKB

Chin z wartością PKB innych

krajów

• wyjaśnia kierunki rozwoju

gospodarczego Chin

• wskazuje zmiany znaczenia

Chin

w gospodarce światowej

• wykazuje przyczyny migracji

ludności Chin

ze wsi do miast


szybkiego rozwoju

gospodarczego Chin

w ostatnich latach


świata Japonię i podaje

nazwę jej stolicy

• wymienia

• opisuje położenie geograficzne

Japonii na podstawie mapy


•omawia cechy środowiska

• charakteryzuje geograficzne

czynniki kształtujące klimat

Japonii

• wyjaśnia wpływ cyrkulacji

• opisuje skutki położenia

Japonii w strefie aktywności

wulkanicznej

i sejsmicznej

• wykazuje przyczyny i skutki

spowolnienia gospodarczego Japonii


środowiska

przyrodniczego

Japonii

• opisuje skutki trzęsień

ziemi, tajfunów i

tsunami

• wymienia działania

umożliwiające życie i

gospodarowanie w

trudnych warunkach

przyrodniczych

• wymienia japońskie

produkty znane na

całym świecie

• wymienia nazwy

głównych roślin

uprawnych

• przedstawia

znaczenie

rybołówstwa dla

gospodarki Japonii

• podaje liczbę

mieszkańców Japonii


wielkie miasta Japonii

i wymienia ich nazwy

• wymienia

przyrodniczego Japonii • charakteryzuje klimat Japonii


dynamicznego rozwoju Japonii

po II wojnie światowej

• wyjaśnia znaczenie dużych

nakładów finansowych na

oświatę i badania naukowe

• opisuje udział usług w

strukturze PKB

• wyjaśnia znaczenie transportu dla gospodarki Japonii

• opisuje czynniki

pozaprzyrodnicze sprzyjające

rozwojowi rolnictwa w Japonii


„marikultura”

monsunowej na klimat Japonii


czynników społeczno-

-kulturowych dla tworzenia

nowoczesnej gospodarki

Japonii na tle niekorzystnych

cech środowiska

przyrodniczego

• analizuje strukturę eksportu

Japonii i formułuje wnioski

• wyjaśnia, dlaczego główne

ośrodki gospodarcze Japonii

skoncentrowane są na

wybrzeżach tego kraju

• przedstawia przyczyny dużej

gęstości zaludnienia na

wyspie Honsiu

• wykazuje przyczyny i

znaczenie działań

umożliwiających życie w

trudnych warunkach

przyrodniczych

• wykazuje, że Japonia jest

potęgą gospodarczą

• opisuje znaczenie

marikultury dla gospodarki

Japonii


japońskiej gospodarki


Indie, podaje nazwę

ich stolicy oraz nazwy



główne krainy

geograficzne i rzeki

Indii oraz wymienia ich

nazwy


Indii

• przedstawia

uwarunkowania

wysokiego przyrostu

naturalnego w Indiach

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych

• wymienia nazwy

bogactw mineralnych

Indii

• wymienia


gospodarki Indii

• opisuje kontrasty

społeczne i


Indii

• omawia cechy środowiska

przyrodniczego Indii

• omawia prognozy wzrostu

liczby ludności Indii


„zielona rewolucja”

• opisuje poziom rozwoju

rolnictwa Indii

• charakteryzuje uwarunkowania

rolnictwa Indii

• wyjaśnia, dlaczego w Indiach

występuje duże pogłowie bydła

• przedstawia czynniki rozwoju

przemysłu w Indiach


gospodarczej Indii wybrane

ośrodki przemysłu high-tech

• analizuje diagram ilustrujący

zmiany liczby ludności w XX i

XXI wieku

• wykazuje problemy

związane ze stale

zwiększającą się liczbą

ludności Indii


gwałtownego rozwoju

nowoczesnych technologii w

Indiach

• opisuje system kastowy

społeczeństwa Indii

• analizuje poziom rozwoju

gospodarczego Indii

• analizuje cechy indyjskiego

rolnictwa



dynamicznego rozwoju

nowoczesnych usług w

Indiach

• przewiduje społeczno-

-gospodarcze skutki eksplozji

demograficznej

w Indiach

• wykazuje wpływ hinduizmu na życie

i działalność ludzi

• uzasadnia lokalizację okręgów

przemysłowych w Indiach

gospodarcze w Indiach


terminu „Bliski

Wschód”



państwa należące

do regionu Bliskiego

Wschodu

• wymienia cechy

środowiska

przyrodniczego

i gospodarki Bliskiego

Wschodu

• wymienia nazwy

państw, na których

obszarze znajdują się

najbogatsze złoża

ropy naftowej


terminu „OPEC”

• opisuje cechy kultury

islamskiej


Bliskiego Wschodu


ogólnogeograficznej państwa

Bliskiego Wschodu i ich stolice

oraz podaje ich nazwy

• opisuje warunki naturalne

Bliskiego Wschodu

• charakteryzuje zasoby ropy

naftowej na Bliskim Wschodzie

• charakteryzuje region Bliskiego

Wschodu pod kątem kierunków

i poziomu rozwoju

gospodarczego

• przedstawia działania państw

Bliskiego Wschodu mające na

celu uniezależnienie się od

wydobycia ropy naftowej

• charakteryzuje gospodarkę

krajów Bliskiego Wschodu,

w których nie wydobywa się

ropy naftowej


i wymienia nazwy obszarów na

Bliskim Wschodzie objętych

konfliktami zbrojnymi

• wskazuje warunki

przyrodnicze Bliskiego

Wschodu niekorzystne dla

działalności gospodarczej

człowieka

• analizuje rozmieszczenie,

zasoby i wydobycie ropy

naftowej na Bliskim

Wschodzie na podstawie map

tematycznych

i danych statystycznych

• analizuje udział państw

Bliskiego Wschodu

w światowym wydobyciu

ropy naftowej i formułuje

wnioski

• analizuje wartość PKB

w przeliczeniu na jednego

mieszkańca

w wybranych krajach

Bliskiego Wschodu


• charakteryzuje Bliski

Wschód pod kątem cech

kulturowych, zasobów ropy

naftowej i poziomu rozwoju

gospodarczego

• wykazuje korzyści

gospodarcze i społeczne

wynikające z eksportu ropy

naftowej oraz produktów

powstałych

w wyniku jej przetworzenia

• porównuje wydobycie ropy

naftowej z wartością PKB na

jednego mieszkańca

w poszczególnych krajach

Bliskiego Wschodu

• opisuje wpływ religii na

gospodarkę krajów Bliskiego

Wschodu i życie muzułmanów

• analizuje skutki konfliktów na Bliskim Wschodzie

• porównuje poziom życia

mieszkańców

poszczególnych krajów

Bliskiego Wschodu

• uzasadnia tezę, że konflikty na

Bliskim Wschodzie mają wpływ na

globalną gospodarkę

Europa • wskazuje na mapie

świata Europę


wybrane elementy linii

brzegowej Europy



wybrane niziny,

wyżyny i góry Europy

oraz wymienia ich

nazwy

• wymienia cechy

ukształtowania

powierzchni Europy

na podstawie mapy


wybrane europejskie

rzeki i jeziora oraz

wymienia ich nazwy


Europy

na podstawie mapy


• charakteryzuje linię brzegową

Europy na podstawie mapy

• porównuje średnią wysokość

Europy ze średnią wysokością

innych kontynentów

• wykazuje typowo nizinny

charakter ukształtowania

powierzchni Europy

na podstawie mapy

• przedstawia czynniki

geograficzne wpływające na

klimat Europy

• opisuje klimat Europy na

podstawie mapy


„kontynentalizm klimatu”

• charakteryzuje wybrane strefy

roślinne Europy

• opisuje rozmieszczenie wód

powierzchniowych w Europie

na podstawie mapy

• opisuje położenie

geograficzne i granice

Europy z innymi

kontynentami na mapie

ogólnogeograficznej świata


Europy z linią brzegową

innych kontynentów

• porównuje ukształtowanie powierzchni Europy z ukształtowaniem powierzchni innych kontynentów

• wyjaśnia wpływ zlodowaceń

na rzeźbę powierzchni

Europy


typem klimatu a

występowaniem formacji

roślinnych

• wyjaśnia wpływ działalności

rzek na rzeźbę powierzchni

Europy

• wyjaśnia genezę wybranych

europejskich jezior


południkową

i równoleżnikową Europy

• przedstawia genezę powstawania gór w Europie

• wykazuje wpływ czynników

geograficznych na cechy

klimatu Europy


budową geologiczną

a ukształtowaniem pionowym

Europy

• wykazuje następstwa południkowej

i równoleżnikowej rozciągłości Europy

• omawia przemiany

polityczne w Europie

po 1989 roku

• wymienia nazwy

wybranych krajów

Europy


terminu „terytorium

zależne”

• wskazuje najmniejsze

i największe państwa

Europy pod względem

powierzchni i liczby

ludności na mapie

politycznej Europy

• wyjaśnia przyczyny zmian na mapie politycznej Europy po 1989 roku

• wyjaśnia skutki rozpadu ZSRR

• wymienia nazwy wybranych

krajów Europy i ich stolic

• wskazuje na mapie kraje

położone zarówno w Europie,

jak i w Azji oraz wymienia ich

nazwy

• przedstawia terytoria

zależne wybranych krajów


„suwerenność”


procesów integracyjnych

zachodzących w Europie

• opisuje cele i zadania Unii

Europejskiej

• analizuje przyczyny rozpadu ZSRR

i Jugosławii

• wyróżnia regiony geopolityczne

Europy

i uzasadnia ich powstanie


Europy


niskiego przyrostu

naturalnego

• wymienia nazwy

krajów o najniższym

i najwyższym

współczynniku


w Europie

• wymienia nazwy

krajów, które

• opisuje liczbę ludności Europy

na tle liczby ludności świata

• przedstawia zmiany liczby

ludności

w Europie w latach

2000–2007


i skutki niskiego przyrostu

naturalnego

• porównuje współczynnik

przyrostu naturalnego w

wybranych krajach Europy

• porównuje udział ludności

• wykazuje, że tempo wzrostu

liczby ludności

w Europie jest najniższe na

świecie

• analizuje piramidę płci

i wieku i formułuje wnioski

• porównuje wartość

współczynnika przyrostu

naturalnego z odsetkiem

ludności powyżej 65 roku

życia i formułuje wnioski

• wyjaśnia przyczyny starzenia się europejskich społeczeństw

• analizuje prognozy zmian

demograficznych

w Europie

• uzasadnia twierdzenie, że

społeczeństwo europejskie

się starzeje


i skutki wydłużania się

średniej długości życia

• analizuje problemy demograficzne

Europy


zamieszkuje ludność o

największej średniej

długości życia


wpływające na

długość życia w

Europie

powyżej 65 roku życia w

strukturze wiekowej wybranych

państw Europy

• porównuje strukturę wiekową

ludności Europy i Afryki

• wykazuje konsekwencje

starzenia się społeczeństw

europejskich

• opisuje różnice w

wyglądzie osób

pochodzących z

różnych części Europy

• wymienia odmiany

człowieka

zamieszkujące Europę

• wymienia nazwy

rodzin językowych, do

których należą języki

europejskie

• wymienia nazwy

państw, w których

obowiązuje więcej niż

jeden język urzędowy


zróżnicowania

kulturowego

mieszkańców Europy



„wielokulturowość”

• przedstawia zróżnicowanie

językowe mieszkańców Europy

• opisuje strukturę wyznaniową


• opisuje, na podstawie map

tematycznych, zróżnicowanie

regionalne, kulturowe,

narodowościowe

i etniczne współczesnej Europy

• opisuje rozmieszczenie

ludności w Europie na

podstawie mapy

• omawia przyczyny wysokiego

wskaźnika urbanizacji w

Europie


„metropolia”

• porównuje strukturę

wyznaniową ludności

w wybranych państwach

Europy


rozmieszczenie ludów

Europy

• opisuje przyczyny

i konsekwencje

zróżnicowania ludności

Europy

• omawia położenie oraz układ przestrzenny Londynu

• przedstawia znaczenie Londynu jako światowej metropolii

• wykazuje wielokulturowość

Europy

• wykazuje skutki

wielokulturowości




ludności w Europie

• uzasadnia, że Europa charakteryzuje

się warunkami przyrodniczymi

i pozaprzyrodniczymi korzystnymi dla

osadnictwa

• analizuje zróżnicowanie wskaźnika

urbanizacji w wybranych krajach

Europy

obszary o największej

i najmniejszej gęstości

zaludnienia w Europie

oraz wymienia ich

nazwy


największe miasta

Europy oraz wymienia

ich nazwy

• opisuje, na podstawie

mapy, położenie

Londynu

i wymienia przykłady

europejskich metropolii

• wyjaśnia, dlaczego Londyn jest

nazywany „miastem świata”


terminu „kraje

skandynawskie”

• wskazuje kraje Europy

Północnej na mapie


• wymienia warunki

przyrodnicze Europy

Północnej

niesprzyjające


• wymienia cechy

środowiska

przyrodniczego

Europy Północnej

sprzyjające

• opisuje położenie państw Europy Północnej

• opisuje warunki przyrodnicze

Europy Północnej

• wyjaśnia łagodzący wpływ

prądu morskiego na cechy

klimatu Europy Północnej


„okres wegetacyjny”

• charakteryzuje rolnictwo

Europy Północnej

• omawia znaczenie upraw roślin

w specjalnie ogrzewanych

i doświetlanych szklarniach

• wykazuje znaczenie położenia

Skandynawii i omawia sposoby

• charakteryzuje środowisko

przyrodnicze krajów Europy

Północnej

• wyjaśnia, dlaczego porty

morskie położone za kołem

podbiegunowym nie

zamarzają


warunkami klimatycznymi a

typową roślinnością krajów

Europy Północnej

• analizuje i ocenia strukturę użytkowania ziemi w Europie Północnej

• ocenia poziom życia


Północnej

• wykazuje niekorzystny wpływ

warunków środowiska

przyrodniczego Europy

Północnej na działalność


• porównuje środowisko

przyrodnicze krajów Europy

Północnej

• charakteryzuje zjawisko odpływu

ludności z obszarów północnej

Skandynawii

• przedstawia walory turystyczne

krajów Europy Północnej


• wymienia nazwy

głównych bogactw

naturalnych krajów

skandynawskich

• przedstawia główne

działy przemysłu

dynamicznie

rozwijające się w

krajach Europy

Północnej

• opisuje, na podstawie

mapy, rozmieszczenie

głównych ośrodków

miejskich w Europie

Północnej

wykorzystania mórz

• analizuje wielkość połowów ryb w wybranych krajach świata i krajach Europy Północnej

• przedstawia wykorzystanie

surowców odnawialnych

w produkcji energii

• wykazuje wpływ warunków

naturalnych na


Europie Północnej

• wykazuje, na podstawie map

tematycznych, związki między

głównymi cechami środowiska

przyrodniczego Europy

Północnej a głównymi

kierunkami rozwoju

gospodarczego


terminu „kraje

alpejskie”

• wskazuje kraje

alpejskie na mapie

ogólnogeograficznej,

wymienia nazwy tych

państw oraz nazwy ich

stolic


• omawia położenie krajów

alpejskich na podstawie mapy


• opisuje warunki klimatyczne w

Alpach

• wyjaśnia występowanie źródeł

wielu rzek europejskich w

Alpach

• charakteryzuje piętra

• charakteryzuje środowisko

przyrodnicze krajów

alpejskich

• wykazuje wpływ gór na

środowisko przyrodnicze i

gospodarkę krajów

alpejskich


użytkowania ziemi

w krajach alpejskich

• charakteryzuje czynniki

decydujące o wykształceniu

pięter klimatyczno-roślinnych

w Alpach

• wykazuje znaczenie sektora

usług turystycznych

i finansowych dla gospodarki

krajów alpejskich

• wykazuje odrębność

• charakteryzuje genezę rzeźby

alpejskiej

• analizuje czynniki decydujące o

rozwoju sektora finansowego

w Szwajcarii

terminu „granica

wiecznego śniegu”


decydujące

o występowaniu

lodowców górskich

w Alpach

• wymienia wiodące

działy gospodarki

krajów alpejskich

• opisuje specyfikę

rozmieszczenia

ludności w Alpach

• wskazuje największe

miasta alpejskie na

mapie i wymienia ich

nazwy

klimatyczno-roślinne

w Alpach

• opisuje rzeźbę Alp

• opisuje główne kierunki rozwoju

gospodarczego krajów

alpejskich

• charakteryzuje strukturę

przemysłu krajów alpejskich

• ocenia warunki rozwoju

hydroenergetyki

w krajach alpejskich

• opisuje rozmieszczenie miast i

gęstość zaludnienia w krajach

alpejskich


• wykazuje, że kraje alpejskie

należą do państw wysoko

rozwiniętych

kulturową mieszkańców gór


terminu „kraje

śródziemnomorskie”


kraje Europy

Południowej i

wymienia nazwy ich

stolic

• przedstawia

turystyczną

• omawia położenie geograficzne

krajów śródziemnomorskich na

podstawie mapy


• opisuje warunki środowiska

przyrodniczego krajów

śródziemnomorskich

• charakteryzuje warunki

klimatyczne i roślinność krajów

śródziemnomorskich na

• wykazuje turystyczną

atrakcyjność regionu

śródziemnomorskiego

• opisuje wybrane atrakcje

turystyczne regionu

• analizuje infrastrukturę turystyczną i jej znaczenie dla rozwoju turystyki Europy Południowej

• wykazuje niekorzystny

• wykazuje atrakcyjność

przyrodniczą Europy

Południowej


rozwojem turystyki a

warunkami przyrodniczymi i

dziedzictwem kulturowym

• ocenia rolę turystyki w

rozwoju gospodarczym

• wykazuje zależności miedzy

wielkością ruchu turystycznego

a przychodami wybranych krajów

atrakcyjność regionu

śródziemnomorskiego


wyspy położone na

Morzu Śródziemnym i

wymienia ich nazwy


góry znajdujące się na

obszarze południowej

Europy i wymienia ich

nazwy


terminu „makia”


atrakcji turystycznych

południowej Europy

podstawie map tematycznych

• charakteryzuje walory

przyrodnicze

i pozaprzyrodnicze krajów

Europy Południowej

• opisuje, na podstawie mapy

tematycznej, rozmieszczenie

najważniejszych ośrodków

turystycznych Europy

Południowej

wpływ turystyki na

środowisko przyrodnicze

• ukazuje dziedzictwo

kulturowe krajów

śródziemnomorskich

krajów Europy Południowej



Francję i podaje

nazwę jej stolicy


przyrodnicze i

pozaprzyrodnicze

warunkujące rozwój

rolnictwa we Francji

• wymienia nazwy roślin

uprawianych we


Francji


klimatyczno-glebowe

warunkujące rozwój rolnictwa

we Francji

• opisuje ukształtowanie

powierzchni terenu we Francji

na podstawie mapy



użytkowania ziemi we Francji


rozmieszczenie upraw we

Francji

• wykazuje, na przykładzie

rolnictwa Francji, związek

między warunkami

przyrodniczymi

a kierunkiem

i efektywnością produkcji

• wykazuje wpływ czynników

pozaprzyrodniczych

na wielkość produkcji

roślinnej i zwierzęcej

• dowodzi, że francuskie

rolnictwo jest wysoko

rozwinięte

•ocenia, na podstawie danych

statystycznych, miejsce Francji

w produkcji rolnej

w Europie

Francji

• opisuje produkty

charakterystyczne dla

Francji

gospodarczej

i charakteryzuje najważniejsze

regiony rolnicze Francji

• porównuje wielkość plonów

pszenicy

i buraków cukrowych

w wybranych krajach

• charakteryzuje Wspólną

Politykę Rolną krajów Unii

Europejskiej

• identyfikuje cechy rolnictwa

towarowego

rolnej

• wykazuje, że przemysł

środków transportu ma duże

znaczenie dla gospodarki

Francji



Rosję, wymienia

nazwę jej stolicy


główne krainy

geograficzne, rzeki

i jeziora Rosji oraz

wymienia ich nazwy

• wymienia


środowiska

przyrodniczego Rosji


terminu „wieloletnia


Rosji na mapie


• omawia cechy ukształtowania

powierzchni Rosji

• charakteryzuje strefy

klimatyczno-roślinne Rosji


ludności w Rosji na podstawie

mapy gęstości zaludnienia

• wyjaśnia przyczyny depopulacji

w Rosji

• przedstawia przyczyny spadku

• wykazuje konsekwencje

przyrodnicze dużej

rozciągłości równoleżnikowej

i południkowej Rosji

• wskazuje na mapie obszary

występowania wieloletniej

zmarzliny

• wykazuje wpływ

występowania wieloletniej

zmarzliny na działalność

człowieka

• wykazuje zróżnicowanie

przyrodnicze Rosji

• przewiduje skutki


warunków przyrodniczych

oraz ich wpływ na

rozmieszczenie ludności

i działalność gospodarczą

• analizuje zmiany przyrostu

naturalnego

w Rosji i formułuje wnioski


i skutki spadku średniej

długości życia wśród

mężczyzn w Rosji

• wykazuje zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe społeczeństwa rosyjskiego

• uzasadnia tezę, że Rosja jest krajem o wielkich możliwościach gospodarczych

• przedstawia przyczyny dysproporcji społecznych w Rosji

zmarzlina”

• wymienia nazwy

najgęściej

zaludnionych

obszarów Rosji

• wymienia

najważniejsze

problemy ludnościowe

Rosji


cechy rosyjskiej

gospodarki


ujemnego przyrostu

naturalnego w Rosji

• wymienia nazwy

bogactw naturalnych

Rosji

współczynnika urodzeń w Rosji


i wymienia nazwy obszarów w

Rosji

o dużej koncentracji przemysłu

• opisuje zróżnicowanie etniczne,

językowe

i religijne mieszkańców Rosji

• przedstawia uwarunkowania niewielkiego zaludnienia w części Rosji położonej na wschód od Uralu

depopulacji w Rosji


rozwoju przemysłu w Rosji

• wykazuje, że gospodarka

Rosji ma charakter

surowcowy

• analizuje strukturę eksportu

Rosji


• omawia najważniejsze problemy rosyjskiego rolnictwa

• wyjaśnia rolę Rosji

w światowej gospodarce i

polityce


gospodarcze Rosji

Wymagania edukacyjne dla klasy III gimnazjum

Dział programu

ocena

dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący

Położenie oraz

środowisko

przyrodnicze

Uczeń poprawnie:

• wskazuje Polskę na

ogólnogeograficznej mapie

Uczeń poprawnie:

• charakteryzuje na podstawie

map położenie Polski na

Uczeń poprawnie:

• opisuje położenie

fizycznogeograficzne,

polityczne i matematyczne

Uczeń poprawnie:


miejscowym czasem słonecznym

a czasem strefowym i urzędowym

Uczeń poprawnie:

• ocenia położenie Polski

w Europie i na świecie

Polski Europy

• wymienia nazwy państw

sąsiadujących z Polską

i wskazuje te państwa na

mapie ogólnogeograficznej

• wymienia cechy położenia

Polski

• wymienia zalety położenia

Polski

• wymienia korzyści

wynikające z nadmorskiego

położenia Polski

świecie i w Europie

• wymienia nazwy skrajnych

punktów Polski i wskazuje je

na mapie

• opisuje przebieg granicy

lądowej Polski na podstawie

mapy ogólnogeograficznej

• opisuje granicę morską na


Polski korzystając z mapy

Polski, mapy Europy i mapy

świata

• opisuje położenie własnego

regionu na podstawie

ogólnogeograficznej mapy

Polski

• opisuje wody wewnętrzne,

morze terytorialne oraz

wyłączna strefę ekonomiczną

na podstawie schematu i


Polski

• opisuje granice Polski na

podstawie


Polski i danych

statystycznych

w Polsce na podstawie mapy stref

czasowych

• określa położenie matematyczne

Polski na podstawie mapy



równoleżnikową i południkową

Polski na podstawie mapy


• oblicza różnice czasu

słonecznego między skrajnymi

punktami Polski


wynikające z położenia Polski

• wymienia nazwy głównych

jednostek tektonicznych Polski

i wskazuje je na mapie

geologicznej

• wymienia nazwy er, w

których wystąpiły ruchy

górotwórcze

• wymienia nazwy górotworów

kaledońskich, hercyńskich

i alpejskich oraz wskazuje je

na mapie Polski

• opisuje na podstawie tabeli

stratygraficznej

najważniejsze wydarzenia

geologiczne na terenie Polski

• opisuje proces powstania

węgla kamiennego

• przyporządkowuje nazwy

pasm górskich do nazw

orogenez, w których te góry

powstawały

• rozpoznaje rodzaje węgla

i charakteryzuje warunki,

w których powstawał węgiel

kamienny

• charakteryzuje główne jednostki

tektoniczne Polski


budową geologiczną a dziejami

geologicznymi


powstawania gór w Polsce

• wymienia nazwy zlodowaceń

i wskazuje ich zasięg na mapie

Polski

• rozpoznaje górskie formy

polodowcowe na schematach

• rozpoznaje formy

polodowcowe na schematach

i wskazuje obszary ich

występowania na mapie

Polski

• omawia uwarunkowania

zlodowaceń w Polsce

• opisuje warunki powstania

form polodowcowych

• wyjaśnia genezę form

polodowcowych

• analizuje i porównuje cechy

krajobrazu peryglacjalnego

i młodoglacjalnego


wewnętrzne i zewnętrzne

wpływające na ukształtowanie

powierzchni Polski

• wymienia cechy rzeźby

powierzchni Polski

• wymienia nazwy punktów

najwyżej i najniżej

położonych w Polsce i

wskazuje te punkty na mapie

• rozróżnia przedstawione na

ilustracjach formy rzeźby

terenu

• omawia cechy rzeźby

powierzchni Polski na

podstawie mapy

hipsometrycznej Polski

• wymienia nazwy pasów



Polski

• charakteryzuje

poszczególne pasy


w Polsce

• odczytuje na mapie

hipsometrycznej wysokości

względne i bezwzględne

• wymienia nazwy regionów

geograficznych w

poszczególnych pasach

ukształtowania powierzchni i

• opisuje na podstawie

krzywej hipsograficznej

udział nizin, wyżyn i gór w

powierzchni Polski


mapy hipsometrycznej cechy

rzeźby powierzchni Polski

• oblicza różnice wysokości

bezwzględnej, korzystając z

mapy hipsometrycznej

• wykazuje pasowość

ukształtowania powierzchni Polski

• wyjaśnia wpływ przeszłości

geologicznej na ukształtowanie

powierzchni Polski

• wyjaśnia wpływ współczesnych

procesów geologicznych na

ukształtowanie powierzchni Polski

• wykazuje zależności pomiędzy

współczesną rzeźbą Polski

a wybranymi wydarzeniami

geologicznymi

• porównuje cechy oraz genezę

rzeźby terenu poszczególnych

pasów ukształtowania

powierzchni Polski

wskazuje te regiony na

mapie Polski

• wymienia nazwy skał

występujących w Polsce

• klasyfikuje surowce

mineralne ze względu na ich

gospodarcze wykorzystanie


wykorzystania surowców

mineralnych i skał w różnych

dziedzinach życia człowieka

• wymienia nazwy skał i


występujących w regionie

swojego zamieszkania

• rozpoznaje na podstawie

fotografii lub okazów

główne rodzaje skał

występujących w regionie i

w Polsce

• wskazuje na mapie Polski

obszary występowania


• opisuje na podstawie mapy

rozmieszczenie skał

powierzchniowych


tematycznej rozmieszczenie


• klasyfikuje skały

występujące w Polsce ze

względu na ich pochodzenie


gospodarcze surowców

mineralnych

• opisuje i ocenia na podstawie

danych statystycznych zasoby

surowców mineralnych w Polsce

• analizuje wpływ wydobycia

surowców mineralnych na

środowisko

• wykazuje związek między

budową geologiczną

a występowaniem surowców

mineralnych

• wymienia geograficzne

czynniki wpływające na klimat

Polski

• wymienia nazwy mas

powietrza napływających nad

Polskę

• odczytuje informacje

przedstawione na

klimatogramach

• wymienia nazwy termicznych

pór roku w Polsce

• wymienia nazwy wiatrów

lokalnych i miejsce ich

występowania

• odczytuje na mapach

klimatycznych Polski

przestrzenny rozkład

temperatury powietrza i

opadów atmosferycznych

• opisuje cechy klimatu

Polski oraz swojego regionu


przejściowego

• odczytuje z mapy długość

okresu wegetacyjnego

• kreśli klimatogramy na

podstawie danych

liczbowych

• wyjaśnia wpływ czynników

geograficznych na cechy

klimatu Polski

• analizuje przebieg izoterm

lipca i stycznia na mapach

klimatycznych Polski

• opisuje pogodę

kształtowaną przez

poszczególne masy

powietrza napływające nad

Polskę

• wyjaśnia występowanie w

Polsce termicznych pór roku


powstawania wiatru halnego

w górach i bryzy morskiej

nad Bałtykiem

• opisuje zagrożenia

wynikające ze zmian klimatu

w Polsce

• wykazuje związek między

geograficznymi czynnikami

kształtującymi klimat a cechami

klimatu Polski


przestrzennego zróżnicowania

temperatury powietrza oraz

opadów atmosferycznych

w Polsce

• wykazuje wpływ mas powietrza

napływających nad obszar Polski

na kształtowanie się pogody

• wykazuje przejściowość

klimatyczną Polski


zróżnicowania przestrzennego

długości okresu wegetacyjnego

• porównuje klimat Polski

z klimatem innych krajów

Europy

• klasyfikuje wody występujące

w Polsce


kanałów na podstawie mapy

• opisuje cechy sieci rzecznej

w Polsce

• wykazuje asymetrię dorzecza

Wisły i Odry i wyjaśnia


budową geologiczną, rzeźbą


rzek oraz ich dopływów i

opisuje ich rozmieszczenie na


Polski

• wymienia nazwy wód

występujących we własnym

regionie

• porównuje powierzchnie

i głębokości wybranych jezior

• klasyfikuje wody podziemne

• opisuje gospodarcze

wykorzystanie wód

podziemnych



kanałów i wskazuje te kanały

na mapie Polski

• wymienia nazwy

wybranych jezior i wskazuje

te jeziora na mapie Polski

• wyróżnia typy genetyczne

jezior Polski


rejonów eksploatacji i

wykorzystanie gospodarcze

wód podziemnych

• opisuje wody

powierzchniowe swojego

regionu

• opisuje genezę mis

jeziornych występujących w

Polsce

• opisuje funkcje sztucznych

jezior zaporowych


gospodarcze wód

powierzchniowych

• wykazuje znaczenie wód

leczniczych

• przedstawia sposoby

wykorzystania wód

podziemnych


rejonów eksploatacji i

wykorzystanie wód

mineralnych

przyczyny jej powstania

• wykazuje znaczenie gospodarcze

kanałów

• ocenia stopień i sposoby

wykorzystania wód

powierzchniowych i podziemnych

w Polsce

powierzchni, klimatem i

stosunkami wodnymi w Polsce

• wymienia nazwy

największych zatok, wysp,

cieśnin oraz głębi Morza

Bałtyckiego i wskazuje je na

mapie

• wymienia na podstawie mapy

ogólnogeograficznej cechy

geograficzne Morza

Bałtyckiego

• przedstawia właściwości

fizyczne wód Bałtyku

• omawia znaczenie

gospodarcze Morza

Bałtyckiego


ogólnogeograficznej Europy

położenie Morza Bałtyckiego

• omawia główne cechy

położenia Morza Bałtyckiego


największych jego zatok,

wysp, cieśnin oraz głębi na

podstawie mapy


• przedstawia główne cechy

środowiska przyrodniczego

Morza Bałtyckiego


zanieczyszczenia Bałtyku

• omawia genezę Morza

Bałtyckiego

• omawia cechy fizyczne wód

Morza Bałtyckiego


degradacji wód Morza

Bałtyckiego

• wyjaśnia zróżnicowanie

zasolenia i temperatury wody

Bałtyku

• wykazuje znaczenie gospodarcze

Morza Bałtyckiego

• proponuje sposoby ochrony

wód Bałtyku


glebotwórcze

• opisuje za pomocą mapy

gleb rozmieszczenie

• charakteryzuje typy

genetyczne gleb

• wyjaśnia przyczyny degradacji

gleb i wymienia sposoby jej

• analizuje profile glebowe

• klasyfikuje gleby w Polsce

• wymienia nazwy gleb

występujących we własnym

regionie


gospodarcze gleb

głównych typów

genetycznych gleb w Polsce

• rozróżnia typy gleb ze

względu na ich żyzność

• opisuje gleby w regionie

zamieszkania


• opisuje cechy gleb


zapobiegania

• ocenia wartość użytkową gleb

w Polsce

• wymienia nazwy formacji

roślinnych występujących

w Polsce

• rozpoznaje typy zbiorowisk

roślinnych w Polsce

• rozpoznaje wybrane gatunki

roślin i zwierząt przedstawione

na fotografiach

• określa na podstawie

diagramu skład gatunkowy

lasów w Polsce


rozmieszczenie kompleksów

leśnych w Polsce

• opisuje funkcje lasów w

Polsce

• opisuje świat roślin i

zwierząt w Polsce i swoim

regionie


klimatem a szatą roślinną

• opisuje zasięg lasów na

terenie Polski na podstawie

mapy tematycznej

• porównuje zbiorowiska

leśne na obszarach nizinnych

i w górach


schematu typy zbiorowisk

leśnych w zależności od

podłoża

• ocenia lesistość Polski na

podstawie mapy tematycznej

i danych statystycznych


składem gatunkowym lasów

a warunkami klimatycznymi

i glebowymi

Obszar, ludność

i urbanizacja

w Polsce


„powiat grodzki”, „powiat

ziemski”, „gmina”,

„wojewoda”, „prezydent”,

„burmistrz”, „starosta”, „wójt”

• wymienia nazwy województw

oraz ich stolice i wskazuje je

na mapie administracyjnej

Polski

• opisuje podział

administracyjny Polski

• wymienia zadania

poszczególnych szczebli

administracji samorządowej

• wyjaśnia trójstopniowy

podział władz

administracyjnych

• opisuje kompetencje

poszczególnych szczebli

administracji samorządowej

• analizuje znaczenie podziału

administracyjnego


„demografia”, „przyrost

naturalny”, „przyrost

rzeczywisty”, „średnia długość

życia”, „struktura wiekowa

społeczeństwa”


wpływające na zmiany liczby

ludności w Polsce


o dodatnim i ujemnym


danych statystycznych

zmiany liczby ludności

Polski po 1946 roku

• opisuje czynniki

wpływające na zmiany

liczby ludności w Polsce

• porównuje na podstawie

danych liczbowych długość

życia w Polsce z długością

życia w innych krajach

• wykazuje zmiany przyrostu

naturalnego w Polsce od

zakończenia II wojny

światowej do dziś na

podstawie danych

statystycznych

• wykazuje przyczyny i

skutki spadku przyrostu

naturalnego w ostatnich

latach


• analizuje skutki ujemnego

przyrostu naturalnego w Polsce

• analizuje okresy wyżu i niżu

demograficznego w Polsce oraz

formułuje wnioski

• oblicza współczynniki przyrostu

naturalnego i rzeczywistego

w Polsce

• prognozuje zmiany liczby

ludności w Polsce

przyroście naturalnym w

Polsce


wpływające na niską wartość

przyrostu naturalnego w

Polsce

• opisuje strukturę płci i

wieku na podstawie danych

statystycznych oraz piramidy

płci i wieku ludności Polski

• odczytuje z różnych źródeł

informacji (m.in. rocznika

statystycznego) dane

dotyczące: liczby ludności

Polski, urodzeń, zgonów,



współczynnik przyrostu

naturalnego w miastach i

wsiach Polski

• analizuje piramidę płci i

wieku ludności Polski


„gęstość zaludnienia”

• wymienia nazwy obszarów

o największej i najmniejszej

gęstości zaludnienia i

wskazuje te obszary na mapie

Polski

• omawia średnią gęstość

zaludnienia w swoim regionie

• wymienia atrakcje i bariery

osadnicze w Polsce

• omawia czynniki

wpływające na


Polsce


map gęstości zaludnienia

zróżnicowanie

rozmieszczenia ludności w

Polsce i zamieszkiwanym

regionie

• porównuje gęstość

zaludnienia w swoim

regionie z gęstością

zaludnienia innych regionów

Polski

• porównuje czynniki

decydujące o rozwoju

osadnictwa dawniej

i współcześnie

• charakteryzuje na podstawie map

gęstości zaludnienia

zróżnicowanie rozmieszczenia

ludności w Polsce

i zamieszkiwanym regionie oraz

wyjaśnia te różnice,

uwzględniając czynniki

przyrodnicze, historyczne

i społeczno-ekonomiczne

• ocenia atrakcje i bariery

osadnicze w Polsce

• analizuje przyczyny i skutki

dużej lub małej gęstości

zaludnienia w wybranym

regionie Polski


„migracja”

• wyjaśnia przyczyny migracji

wewnętrznych w Polsce

• opisuje przyczyny migracji

poszczególnych grup ludności

w Polsce

• wymienia przyczyny rozwoju

terenów podmiejskich

• wymienia przyczyny migracji

zagranicznych Polaków

• wymienia nazwy krajów, do

których migrują Polacy i

wskazuje je na mapie


• omawia przyczyny migracji

wewnętrznych w Polsce

• opisuje główne kierunki

migracji Polaków po II

wojnie światowej

• odczytuje z danych

statystycznych wielkość

migracji z Polski i do Polski

• opisuje dawne i

współczesne kierunki

migracji wewnętrznych

w Polsce

• wyjaśnia przyczyny wzrostu

przyrostu rzeczywistego w

Polsce w ostatnich latach

• opisuje skutki migracji z

Polski i do Polski

• opisuje wpływ ruchów

migracyjnych na zmiany

liczby ludności Polski


ujemnego salda migracji ze

wsi do miast w Polsce


ujemnego salda migracji

zewnętrznych w Polsce


głównych kierunków

współczesnych migracji

zewnętrznych Polaków

• oblicza saldo migracji w Polsce

• opisuje skutki migracji

zewnętrznych z punktu widzenia

interesów Polski

• ocenia wpływ ruchów

migracyjnych na zmiany liczby

i rozmieszczenie ludności Polski

• oblicza przyrost rzeczywisty

ludności Polski


„naród”, „państwo

wielonarodowościowe”,

„państwo jednolite

narodowościowo”,

„mniejszość narodowa”,

„mniejszość etniczna”,

„społeczność etniczna”

• wymienia nazwy mniejszości

narodowych zamieszkujących

Polskę

• wymienia nazwy mniejszości

etnicznych i opisuje ich

rozmieszczenie na mapie

Polski

• wyjaśnia, dlaczego Polska

jest krajem niemal

jednolitym narodowościowo


zamieszkiwanych przez

mniejszości narodowe i

wskazuje je na mapie Polski



strukturę wyznaniową

ludności Polski

• wyszukuje informacje o

dorobku kulturowym

wybranych mniejszości

etnicznych


struktury narodowościowej Polski

przed II wojną światową i obecnie


nierównomiernego

rozmieszczenia mniejszości

narodowych w Polsce

• opisuje zróżnicowanie

narodowościowe i etniczne

wybranych regionów Polski

• charakteryzuje dorobek

kulturowy, gospodarczy

i naukowy wybranych grup

etnicznych

• przedstawia konteksty

wielokulturowości w Polsce

• wymienia nazwy województw

o najwyższym zatrudnieniu

w usługach oraz wskazuje je

na mapie Polski

• wymienia przyczyny i skutki

bezrobocia w Polsce

• wyjaśnia przyczyny emigracji

zarobkowej Polaków

• wymienia główne, aktualne

problemy rynku pracy w

Polsce i w zamieszkiwanym

regionie



zmiany w strukturze

zatrudnienia ludności w

Polsce

• omawia strukturę

zatrudnienia w wybranych

województwach

• opisuje główne, aktualne

problemy rynku pracy w

Polsce i w zamieszkiwanym

regionie

• opisuje zróżnicowanie stopy

bezrobocia w wybranych

województwach i porównuje

je ze swoim województwem

• wyjaśnia przyczyny zmian

struktury zatrudnienia

ludności

• wykazuje różnice w

strukturze zatrudnienia

ludności w Polsce i we

własnym regionie

• wyjaśnia przyczyny i skutki

bezrobocia w Polsce oraz

migracji zarobkowej

wybranych grup

zawodowych

• analizuje stopę bezrobocia

w wybranych

województwach oraz swoim

regionie i formułuje wnioski

• wyjaśnia zmiany w strukturze

zatrudnienia w latach 1930–2008

w Polsce

• porównuje strukturę zatrudnienia

w swoim województwie oraz

innych województwach



zróżnicowania struktury

zatrudnienia w wybranych

województwach Polski

• ocenia stopę bezrobocia w swoim

województwie

• oblicza stopę bezrobocia

w Polsce

• prognozuje zmiany w

strukturze zatrudnienia w

Polsce

• wymienia cechy miast

polskich

• wymienia czynniki, które

miały wpływ na intensywność

urbanizacji w Polsce

• opisuje procesy

urbanizacyjne w Polsce na

podstawie danych

statystycznych

• omawia na podstawie

• porównuje wskaźnik

urbanizacji zamieszkiwanego

województwa ze

wskaźnikiem urbanizacji

w wybranym województwie

• ocenia wpływ migracji ludności

ze wsi do miast na proces

urbanizacji

• porównuje wskaźnik urbanizacji

w Polsce oraz innych krajach

• oblicza wskaźnik urbanizacji

wybranych obszarów Polski

i interpretuje go


statystycznych wskaźniki

urbanizacji dla wybranych

województw


najbardziej zurbanizowanych

w Polsce i wskazuje te obszary

na mapie Polski

• opisuje miasta Polski według

grup wielkościowych

• rozróżnia typy aglomeracji

w Polsce

• wymienia nazwy aglomeracji

miejskich i wskazuje je na

mapie Polski


wskaźnik urbanizacji w

Polsce w latach 1950–2008


rozwoju wielkich miast w

Polsce

• opisuje funkcje miast Polski

na wybranych przykładach

• porównuje rozmieszczenie

i wielkość miast w Polsce

oraz zamieszkiwanym

regionie

• wyjaśnia różnicę między

miastem a wsią


• opisuje przyczyny

zróżnicowania urbanizacji w

wybranych regionach Polski

• wykazuje różnice między

aglomeracją monocentryczną

a aglomeracją policentryczną

• omawia problemy

mieszkańców dużych miast

i wymienia przyczyny jego

zróżnicowania

• analizuje i ocenia na podstawie


rozmieszczenie dużych miast

w Polsce i zamieszkiwanym

regionie

Rolnictwo w

Polsce


„struktura użytkowania ziemi”,

„użytki rolne”, „grunty orne”

• wymienia nazwy obszarów o

najkorzystniejszych

warunkach przyrodniczych

rozwoju rolnictwa i wskazuje

te obszary na mapie Polski


ograniczające rozwój

rolnictwa

• opisuje na podstawie map

tematycznych warunki

przyrodnicze rozwoju

rolnictwa w Polsce

• przedstawia warunki

pozaprzyrodnicze rozwoju

rolnictwa

• wyróżnia na podstawie


główne cechy struktury

użytkowania ziemi oraz

wielkości i własności

gospodarstw rolnych w

Polsce

• opisuje na podstawie danych

statystycznych poziom

mechanizacji i chemizacji

rolnictwa w Polsce

• wyjaśnia wpływ polityki


przestrzennego

zróżnicowania wielkości

gospodarstw rolnych

• przedstawia skutki

rozdrobnienia gospodarstw

rolnych w Polsce

• ukazuje zmiany w polskim

rolnictwie po wstąpieniu

Polski do Unii Europejskiej

• ocenia warunki przyrodnicze

rozwoju rolnictwa w Polsce

• ocenia warunki pozaprzyrodnicze

rozwoju rolnictwa w Polsce

• ocenia strukturę użytkowania

ziemi w Polsce i porównuje ją ze

strukturą w innych krajach Europy

• porównuje warunki rozwoju

rolnictwa w Polsce z

warunkami w województwie,

w którym mieszka, i formułuje

wnioski

rolnej państwa na poziom

rolnictwa w Polsce


„struktura upraw”, „plony”,

„zbiory”, „areał”


roślin uprawnych w Polsce



upraw w Polsce

• omawia strukturę

powierzchni zasiewów w

Polsce na podstawie danych

statystycznych

• wyróżnia główne cechy

struktury zasiewów w Polsce

na podstawie analizy map,

wykresów, danych

liczbowych

• omawia na podstawie map

tematycznych

rozmieszczenie wybranych

roślin uprawnych w Polsce


upraw wybranych roślin


tematycznej Polski


struktury użytkowania ziemi

w Polsce na podstawie

analizy map, wykresów,

danych liczbowych


produkcji roślinnej w

wyżywieniu ludności kraju


zróżnicowania w

rozmieszczeniu wybranych

upraw (pszenicy,

ziemniaków, buraków

cukrowych) w Polsce

• wyjaśnia związek między

żyznością gleb a rodzajem upraw

• uzasadnia zróżnicowanie

natężenia upraw roślin

w wybranych rejonach

• porównuje plony i zbiory

wybranych roślin w Polsce

i innych krajach na podstawie

danych statystycznych oraz

formułuje wnioski


„hodowla zwierząt”,

„pogłowie”, „obsada”

• wymienia cele hodowli

zwierząt w Polsce

• opisuje główne kierunki

produkcji zwierzęcej w Polsce

• omawia cele hodowli

zwierząt w Polsce

• wskazuje przyczyny spadku

pogłowia zwierząt

hodowlanych w Polsce


struktury hodowli w Polsce

na podstawie analizy map,

wykresów i danych

liczbowych

• opisuje pogłowie bydła i

trzody chlewnej w Polsce w

wybranych latach

• omawia znaczenie hodowli

drobiu, koni i owiec w

Polsce


hodowli wybranych zwierząt

w Polsce i wskazuje te

obszary na mapie Polski


produkcji zwierzęcej w

wyżywieniu ludności kraju


zróżnicowania w

rozmieszczeniu hodowli

bydła i trzody chlewnej

w Polsce

• wyjaśnia przyczyny spadku

pogłowia zwierząt

hodowlanych w Polsce

• ocenia strukturę hodowli zwierząt

gospodarskich w Polsce

• ocenia towarowość polskiego

rolnictwa

• uzasadnia potrzebę rozwoju

gospodarstw ekologicznych

w Polsce

Przemysł • przedstawia funkcje

przemysłu

• dokonuje podziału przemysu

na sekcje i działy

• wymienia czynniki lokalizacji

zakładów przemysłowych

w Polsce

• opisuje na wybranych

przykładach czynniki

lokalizacji przemysłu

• opisuje znaczenie inwestycji

zagranicznych w Polsce

• przedstawia gospodarcze

korzyści i społeczne skutki

restrukturyzacji przemysłu

• przedstawia przemiany

w strukturze produkcji w

Polsce

• wymienia najlepiej

rozwijające się obecnie

działy produkcji

przemysłowej w Polsce

i zamieszkiwanym regionie

• wymienia nazwy okręgów

przemysłowych i wskazuje

te okręgi na mapie Polski


największej koncentracji

przemysłu na południu

Polski

• omawia cele tworzenia

specjalnych stref

ekonomicznych


przestrzennego

zróżnicowania lokalizacji

okręgów przemysłowych w

Polsce

• omawia korzyści i

negatywne skutki

koncentracji przemysłu


zachodzących w przemyśle

w Polsce i w

zamieszkiwanym regionie

• analizuje przyczyny i skutki

prywatyzacji oraz restrukturyzacji

przemysłu w Polsce

• wyjaśnia związki między

lokalizacją przemysłu a

warunkami naturalnymi, rynkiem

zbytu, szlakami komunikacyjnymi

i potencjałem ludzkim

• ocenia społeczne i gospodarcze

korzyści utworzenia specjalnych

stref ekonomicznych

• uzasadnia potrzebę rozwijania

nowoczesnych działów produkcji

przemysłu

• uzasadnia potrzebę

restrukturyzacji przemysłu

w wybranych okręgach

przemysłowych

• ocenia gospodarcze korzyści

i społeczne skutki

restrukturyzacji i prywatyzacji

przemysłu


„górnictwo”, „okręg

przemysłowy”, „infrastruktura

przemysłowa”

• klasyfikuje surowce

mineralne

• kreśli diagramy ilustrujące

wielkość wydobycia

wybranych surowców

mineralnych

• wymienia przyczyny spadku

wydobycia węgla kamiennego


wydobywania wybranych

surowców mineralnych i

wskazuje te obszary na

mapie Polski


statystycznych wielkość

wydobycia wybranych

surowców w Polsce


gospodarcze wybranych



gospodarcze surowców

mineralnych


wydobycia wybranych


• analizuje diagramy

ilustrujące wielkość

wydobycia wybranych

surowców w Polsce

• ocenia zasoby surowców

mineralnych w Polsce na

podstawie danych statystycznych

• porównuje wielkość wydobycia

poszczególnych surowców

mineralnych w Polsce

z wielkością wydobycia w innych

krajach

• wykazuje potrzebę racjonalnego

wykorzystania surowców

mineralnych w Polsce


lokalizacją kopalni a

rozmieszczeniem zakładów

przetwarzających

wydobywane surowce

mineralne

• klasyfikuje elektrownie

• wymienia nazwy źródeł

energii wykorzystywanych w

Polsce

• przedstawia na podstawie

różnych źródeł informacji

strukturę wykorzystania

źródeł energii w Polsce

• wyjaśnia przyczyny i skutki

dominacji energetyki

cieplnej w Polsce

• opisuje wykorzystanie wód

płynących do produkcji

• ocenia strukturę produkcji energii

elektrycznej według rodzajów

elektrowni w Polsce i formułuje

wnioski


z wykorzystywania

alternatywnych źródeł energii

• opisuje czynniki lokalizacji

wybranych elektrowni w

Polsce

• wymienia wady i zalety

poszczególnych rodzajów

elektrowni

• wymienia nazwy

alternatywnych źródeł energii

wykorzystywanych w Polsce


statystycznych i diagramów

wielkość produkcji energii

elektrycznej

• opisuje strukturę produkcji

energii elektrycznej według

rodzajów elektrowni

• wymienia nazwy

wybranych elektrowni

cieplnych i wodnych oraz

wskazuje te elektrownie na

gospodarczej mapie Polski

energii elektrycznej w Polsce


z wykorzystywania

niekonwencjonalnych źródeł

energii w Polsce

• przedstawia i ocenia wpływ

przemysłu energetycznego

na stan środowiska

przyrodniczego Polski

Usługi • wyjaśnia znaczenie terminów:

„usługi”, „komunikacja”,

„transport”, „obwodnica”

• klasyfikuje usługi

• wymienia nazwy usług

rozwijających się

w zamieszkiwanym regionie

• wymienia przykłady działów

usług rozwijających się i

zanikających

• rozróżnia rodzaje transportu

• wskazuje na mapie Polski

główne szlaki transportu

lądowego

• opisuje znaczenie usług we

współczesnej gospodarce

Polski i swojego regionu

• opisuje znaczenie

poszczególnych działów

transportu lądowego

w gospodarce kraju i

swojego regionu

• uzasadnia konieczność

modernizacji transportu

lądowego w Polsce

• opisuje przestrzenne

zróżnicowanie gęstości sieci

kolejowej i dróg kołowych

w Polsce


wzrostu znaczenia transportu

samochodowego i

przesyłowego w Polsce

• opisuje zmiany na rynku

usług w Polsce

• wyjaśnia szybki rozwój

wybranych usług w Polsce

i zamieszkiwanym regionie


gęstości oraz jakości sieci

transportu samochodowego i

kolejowego w Polsce na

podstawie map

tematycznych i danych

statystycznych

• wyjaśnia potrzebę budowy

nowoczesnych autostrad

• wykazuje znaczenie usług

w tworzeniu PKB

• analizuje przewóz ładunków

i pasażerów w Polsce według

rodzajów transportu

• opisuje bariery rozwoju

transportu samochodowego

i kolejowego w Polsce

• wykazuje wpływ gęstości oraz

jakości sieci dróg kołowych

i kolejowych na rozwój innych

dziedzin działalności gospodarczej

w Polsce


rozwojem gospodarczym

a usługami


„nośność”, „ładunki masowe”

• wymienia nazwy morskich

handlowych i pasażerskich

portów w Polsce i wskazuje te

porty na mapie Polski


transportu morskiego,

śródlądowego i lotniczego w

gospodarce kraju

• wymienia cechy transportu

wodnego i lotniczego

• przedstawia wielkość

• wykazuje wady i zalety

transportu morskiego,

śródlądowego i lotniczego

• omawia znaczenie kanałów

śródlądowych w Polsce

• charakteryzuje handlowe

porty morskie w Polsce ze

• omawia na przykładach

znaczenie transportu morskiego,

śródlądowego i lotniczego

w Polsce

• omawia międzynarodowy ruch

pasażerski w polskich portach

morskich

• porównuje odległości oraz

koszty przewozu towarów i

pasażerów różnymi środkami

transportu w Polsce


szlaków transportu

śródlądowego i wskazuje je na

mapie Polski

• wymienia nazwy polskich

miast mających swoje lotniska

i wskazuje te miasta na mapie

Polski

polskiej floty transportowej

na podstawie danych

statystycznych


szybkiego rozwoju

transportu lotniczego

w Polsce

względu na wielkości

przeładunków

• wykazuje wpływ transportu

wodnego i lotniczego na

rozwój innych dziedzin


• wymienia rodzaje usług, które

obejmuje łączność


wpływające na rozwój

telefonii komórkowej

i internetu w Polsce


łączności w gospodarce


• określa przyczyny

dynamicznego rozwoju

internetu i telefonii

komórkowej w Polsce

• porównuje liczbę

abonentów telefonicznych w

Polsce z liczbą abonentów w

innych krajach Europy

• porównuje liczbę

użytkowników internetu w

Polsce z liczbą

użytkowników internetu w

innych krajach Europy


danych statystycznych i

mapy poziom rozwoju

internetu i telefonii

komórkowej w Polsce na tle

wybranych krajów Europy

• wykazuje wpływ internetu

i telefonii komórkowej na rozwój

innych dziedzin działalności

gospodarczej

• ocenia dostęp do internetu

w swoim województwie

i wybranych województwach

• ocenia przyczyny i skutki

rozwoju technologii informacyjnej


rozwojem gospodarczym

i łącznością


„turystyka”, „walory

turystyczne”, „infrastruktura

turystyczna”

• klasyfikuje turystykę ze

względu na cel wyjazdów

• wyjaśnia przyczyny wzrostu

ruchu turystycznego po 1989

roku

• wymienia przykłady walorów

turystycznych Polski

• wymienia atrakcje

turystyczne wybranego


turystyki w gospodarce



rozwoju turystyki w Polsce

• wymienia cele przyjazdów

turystów zagranicznych do

Polski


oraz ośrodków

turystycznych o wysokich

walorach turystycznych i


• analizuje ruch turystyczny

w Polsce na podstawie


• porównuje przyjazdy

turystów i wpływy z

turystyki w Polsce

i wybranych krajach Europy

• wykazuje na przykładach

walory przyrodnicze i

kulturowe Polski na

podstawie różnych źródeł

informacji geograficznej

• wykazuje znaczenie rozbudowy

infrastruktury turystycznej dla

rozwoju turystyki w Polsce

• ocenia walory turystyczne

wybranych regionów Polski

• wyjaśnia znaczenie turystyki

krajowej jako źródła dochodu

regionu i państwa

• wykazuje potrzebę ochrony

walorów turystycznych

regionu turystycznego w

Polsce

• opisuje polskie obiekty

znajdujące się na Liście

światowego dziedzictwa

kulturalnego i

przyrodniczego UNESCO i



najczęściej odwiedzanych

przez Polaków i wskazuje te

regiony na mapie świata

• przedstawia przyczyny

turystyki zagranicznej

Polaków


„handel zagraniczny”,

„import”, „eksport”, „saldo

bilansu handlu zagranicznego”

• wymienia przykłady towarów

pochodzących z importu, z

których korzysta w życiu

codziennym

• wyjaśnia znaczenie handlu

zagranicznego dla

gospodarki Polski

• wykazuje korzyści handlu

zagranicznego

• wymienia nazwy państw

będących głównymi

partnerami handlowymi

Polski i wskazuje je na

mapie politycznej świata

• wymienia nazwy towarów

eksportowanych z Polski

• wymienia nazwy towarów

importowanych do Polski


ujemnego salda bilansu

handlu zagranicznego

• omawia na podstawie

danych statystycznych bilans

handlu zagranicznego Polski



strukturę towarową handlu

zagranicznego

• ocenia znaczenie handlu

zagranicznego w życiu

codziennym

• analizuje dane liczbowe

dotyczące bilansu handlu

zagranicznego Polski w ostatnich

latach i formułuje wnioski

• proponuje sposoby uzyskania

przez Polskę dodatniego

bilansu handlowego

Degradacja

i ochrona

środowiska

przyrodniczego

• wyjaśnia znaczenie terminów

„utylizacja”, „rekultywacja”

• wymienia nazwy źródeł

zanieczyszczenia powietrza

w Polsce

• wymienia sposoby

ograniczenia emisji gazów i

pyłów do atmosfery w Polsce

• wymienia źródła wytwarzania


powstawania kwaśnych

opadów


segregacji śmieci


wynikające ze składowania

śmieci

• opisuje klasy czystości wód

• opisuje skutki kwaśnych

opadów


poprawy stanu czystości wód

w Polsce w ostatnich latach

• opisuje zróżnicowanie

regionalne zanieczyszczenia


w Polsce

• wykazuje konieczność ochrony


i kulturowego w Polsce

• proponuje sposoby zmniejszenia

zanieczyszczania środowiska

odpadami wytwarzanymi przez

człowieka

• proponuje konkretne działania

na rzecz ochrony środowiska

przyrodniczego we własnym

regionie

odpadów

• wymienia źródła

zanieczyszczania wód

w Polsce


zmniejszenia

zanieczyszczenia wód w

Polsce

• rozróżnia formy ochrony

przyrody w Polsce

rozpoznaje i wymienia nazwy

gatunków roślin i zwierząt

prawnie chronionych w Polsce

• wymienia nazwy parków

narodowych w Polsce i


• podejmuje działania na

rzecz ochrony przyrody we

własnym regionie

• opisuje zadania form

prawnej ochrony przyrody

• opisuje osobliwości

wybranych parków

narodowych

• opisuje cele programu

„Człowiek i Biosfera”

• uzasadnia konieczność ochrony

gatunkowej roślin i zwierząt

• uzasadnia konieczność ochrony

przyrody i krajobrazu w Polsce

• wymienia polskie organizacje

działające na rzecz ochrony

przyrody i opisuje ich zadania

• proponuje konkretne działania

na rzecz ochrony środowiska

przyrodniczego i kulturowego

w Polsce i we własnym

regionie


współpracy międzynarodowej

na rzecz ochrony przyrody

Charakterystyk

a regionów

fizycznogeografi

cznych Polski

• wymienia nazwy i wskazuje

główne regiony geograficzne

na mapie ogólnogeograficznej

Polski


geograficznych pobrzeży

i wskazuje je na


Polski

• wymienia nazwy

najważniejszych miast

pobrzeży i wskazuje je na

mapie Polski


turystyczne pobrzeży


ogólnogeograficznej Polski

położenie pobrzeży

• opisuje elementy krajobrazu

pobrzeży


tematycznych najważniejsze

cechy gospodarki pobrzeży

oraz ich związek z


• charakteryzuje wybrane

miasta pobrzeży


map tematycznych


głównych regionów

geograficznych pobrzeży

• wyjaśnia genezę Mierzei

Wiślanej i Żuław Wiślanych

• opisuje genezę wybrzeża

klifowego

• opisuje krajobraz Żuław

Wiślanych oraz gospodarcze

wykorzystanie tego regionu

• opisuje wpływ zewnętrznych

czynników rzeźbotwórczych na

rzeźbę powierzchni pobrzeży


cechami gospodarki pobrzeży

a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie

map turystycznych i tematycznych

trasę podróży po wybranym

fragmencie pasa pobrzeży

• ocenia możliwości rozwoju

gospodarczego pobrzeży


geograficznych pojezierzy

i wskazuje je na


Polski

• wymienia nazwy elementów



położenie pojezierzy

• omawia cechy krajobrazu

młodoglacjalnego



map tematycznych


pojezierzy


powstawania cienia


rzeźbotwórcze pojezierzy


krajobrazu w pasie pojezierzy

• wykazuje związki miedzy

cechami gospodarki pojezierzy


gospodarczego pojezierzy

krajobrazu pojezierzy

• wymienia nazwy

największych kompleksów

leśnych pojezierzy i wskazuje

te kompleksy na mapie

• określa walory obszarów

leśnych pojezierzy

• określa atrakcje turystyczne

pasa pojezierzy

• wymienia nazwy

najważniejszych miast

pojezierzy i wskazuje je na

mapie Polski

pojezierzy na podstawie

klimatogramów

• opisuje gleby pojezierzy

• wymienia nazwy surowców

mineralnych występujących

na pojezierzach

• charakteryzuje główne

miasta pojezierzy


tematycznych, najważniejsze

cechy gospodarki pojezierzy

oraz ich związek z


opadowego i jego wpływ na

klimat pojezierzy

• przedstawia wpływ

warunków naturalnych na

rozwój turystyki w pasie

pojezierzy





fragmencie pojezierzy


geograficznych Nizin

Środkowopolskich i wskazuje

je na ogólnogeograficznej

mapie Polski


krajobrazu nizin

• wymienia nazwy

największych kompleksów

leśnych nizin i wskazuje je na

mapie

• wymienia walory

przyrodnicze parków

narodowych położonych na

nizinach

• wymienia nazwy miast Nizin

Środkowopolskich i wskazuje

te miasta na mapie Polski




położenie Nizin

Środkowopolskich

• omawia cechy krajobrazu

staroglacjalnego

• opisuje cechy klimatu nizin

na podstawie klimatogramów

• charakteryzuje główne

miasta Nizin

Środkowopolskich

• uzasadnia, że Warszawa jest

ważnym ośrodkiem

gospodarczym



na nizinach i wskazuje na



map tematycznych


Nizin Środkowopolskich


glebowe na nizinach

• wyjaśnia przyczyny letnich

wezbrań na Odrze


sadownictwa na nizinach

• przedstawia rolę Warszawy

w rozwoju gospodarczym

Polski


rzeźbotwórcze Nizin

Środkowopolskich


cechami gospodarki Nizin

Środkowopolskich a warunkami

przyrodniczymi




fragmencie nizin


gospodarczego Nizin

Środkowopolskich

Nizin Środkowopolskich

rejony ich występowania



cechy gospodarki Nizin

Środkowopolskich oraz ich

związek z warunkami

przyrodniczymi


geograficznych wyżyn i

wskazuje je na


Polski


krajobrazu wyżyn

• wymienia nazwy form

krasowych występujących na

Wyżynie Krakowsko-

Częstochowskiej

• wymienia nazwy

najważniejszych miast Wyżyn

Polskich i wskazuje te miasta

na mapie Polski


Wyżyn Polskich



położenie wyżyn


rozwoju przemysłu na

Wyżynie Śląskiej

• opisuje atrakcje

przyrodnicze i kulturowe

Wyżyny Krakowsko-

-Częstochowskiej


klimatyczno-glebowe

Wyżyny Sandomierskiej

• opisuje atrakcje turystyczne

Wyżyny Kieleckiej

• przedstawia cechy

krajobrazu Wyżyny

Lubelskiej i Roztocza

• charakteryzuje wybrane

miasta wyżyn


tematycznych, najważniejsze

cechy gospodarki pasa

wyżyn oraz ich związek z



map tematycznych


wyżyn

• opisuje wpływ działalności

gospodarczej człowieka na

krajobraz Wyżyny Śląskiej

• omawia związki między

wydobyciem surowców

mineralnych a lokalizacją

przemysłu w Górnośląskim

Okręgu Przemysłowym

• przedstawia genezę rzeźby

powierzchni Wyżyny

Krakowsko-

-Częstochowskiej

• opisuje genezę rzeźby

powierzchni Wyżyny

Małopolskiej

• wyjaśnia genezę wąwozów

• opisuje wpływ wewnętrznych

i zewnętrznych czynników

rzeźbotwórczych na rzeźbę

powierzchni wyżyn


krajobrazu Wyżyn Polskich na

podstawie map tematycznych


cechami gospodarki Wyżyn

Polskich a warunkami

przyrodniczymi

• wykazuje negatywny wpływ

koncentracji ludności i przemysłu

na środowisko przyrodnicze

Wyżyny Śląskiej

• wykazuje zróżnicowanie rzeźby

powierzchni Wyżyny

Małopolskiej




fragmencie wyżyn


gospodarczego Wyżyn

Polskich

• proponuje sposoby

zagospodarowania terenów

zdegradowanych na skutek


człowieka


geograficznych kotlin i



• wyjaśnia genezę Kotlin

Podkarpackich




gospodarczego Kotlin

wskazuje je na


Polski


krajobrazu Kotlin

Podkarpackich


form terenu

KotlinyPodkarpackich

• wymienia nazwy kompleksów

leśnych Kotlin Podkarpackich

i wskazuje te kompleksy na

mapie Polski

• omawia atrakcje turystyczne

Kotlin Podkarpackich

• wymienia nazwy

najważniejszych miast Kotlin

Podkarpackich i wskazuje te

miasta na mapie Polski

położenie Kotlin

Podkarpackich

• charakteryzuje klimat




w Kotlinach Podkarpackich

i wskazuje rejony ich

wydobycia na mapie




cechy gospodarki kotlin oraz

ich związek z warunkami

przyrodniczymi

• przedstawia funkcje

Krakowa jako centrum

kulturowego Polski

• wyjaśnia rolę rzek

w kształtowaniu krajobrazu



map tematycznych


kotlin

• charakteryzuje gleby Kotlin

Podkarpackich

• wyjaśnia znaczenie szlaków

handlowych w Kotlinach

Podkarpackich


powierzchni kotlin


powstania złóż surowców

mineralnych Kotlin

Podkarpackich


cechami gospodarki Kotlin

Podkarpackich a warunkami

przyrodniczymi




fragmencie Kotlin Podkarpackich

Podkarpackich


geograficznych Karpat i

wskazuje je na


Polski


krajobrazu Karpat


turystyczne Karpat

• wymienia nazwy

najważniejszych miast Karpat

oraz wskazuje te miasta na


• uzasadnia atrakcyjność

turystyczną Tatr

• wymienia nazwy ośrodków

turystycznych Karpat i



położenie Karpat

• wyróżnia Karpaty

Zewnętrzne i Karpaty

Wewnętrzne i wskazuje je

na mapie Polski

• opisuje położenie Tatr na

podstawie


Polski

• omawia na podstawie map

klimatycznych i

klimatogramów cechy

klimatu górskiego

• przedstawia walory

turystyczne Tatr


map tematycznych


Karpat

• opisuje klimat i wody

Karpat Wewnętrznych

• ukazuje zróżnicowanie

krajobrazu Karpat

Zewnętrznych

i Wewnętrznych


ilustracji cechy rzeźby

wysokogórskiej Tatr

• charakteryzuje

poszczególne piętra

klimatyczno-roślinne Tatr





powierzchni Karpat

• ukazuje zależności między

budową geologiczną i cechami

rzeźby Tatr


cechami gospodarki Karpat





fragmencie Karpat


gospodarczego Karpat

wskazuje te ośrodki na mapie

Polski

•



cechy gospodarki Karpat

oraz ich związek z


• przedstawia funkcje i

znaczenie Zakopanego w

rozwoju regionu

tworzenia parków

narodowych na terenie

Karpat


geograficznych Sudetów

i wskazuje je na


Polski


krajobrazu Sudetów

• wymienia nazwy miast

Sudetów i wskazuje je na

mapie Polski


Sudetów

• opisuje położenie Sudetów

na podstawie mapy


• opisuje formy krajobrazu

Sudetów


tematycznych cechy

krajobrazu Sudetów

• omawia funkcje i znaczenie

Karpacza w regionie



w Sudetach i wskazuje

rejony ich występowania na




cechy gospodarki Sudetów

oraz ich związek z


• omawia proces

powstawania Sudetów

• wyjaśnia genezę rzeźby

Sudetów


map tematycznych


Sudetów

• charakteryzuje Karkonosze



powstające w wyniku


człowieka




powierzchni Sudetów


cechami gospodarki Sudetów





fragmencie Sudetów


gospodarczego Sudetów

• wymienia nazwę regionu

geograficznego, w którym

mieszka i wskazuje go na


Polski

• przedstawia źródła informacji



położenie swojego regionu


wykorzystania skał w

różnych dziedzinach życia


map tematycznych

środowisko geograficzne

własnego regionu (również

na podstawie obserwacji

terenowych)

• ocenia warunki i możliwości

produkcji rolnej i przemysłowej w

regionie zamieszkania

• analizuje, porównuje, ocenia

rozmieszczenie i wielkość miast w

zamieszkiwanym regionie

• wykazuje różnice w strukturze

• wykazuje indywidualne cechy

swojego regionu

o swoim regionie

• omawia tradycje regionu

zamieszkania

• odczytuje dane statystyczne

dotyczące zagadnień m.in.

społecznych i gospodarczych

swojego regionu


regionu zamieszkania

człowieka

• wymienia główne rodzaje

zasobów własnego regionu

geograficznego: lasów, wód,

gleb, surowców mineralnych

oraz, korzystając z mapy,

opisuje ich rozmieszczenie



cechy gospodarki własnego

regionu geograficznego oraz

ich związek z warunkami

przyrodniczymi

• określa znaczenie

gospodarcze zasobów

naturalnych własnego

regionu


zachodzących w przemyśle

we własnym regionie oraz

wskazuje najlepiej

rozwijające się obecnie

działy produkcji

przemysłowej

• wyjaśnia szybki rozwój

wybranych usług we

własnym regionie

• przedstawia w formie

prezentacji multimedialnej

walory turystyczne własnego

regionu geograficznego ze

szczególnym

uwzględnieniem jego

walorów kulturowych

• rozpoznaje główne rodzaje

skał występujących we

własnym regionie i wskazuje

na mapie najważniejsze

obszary ich występowania


map tematycznych

zróżnicowanie

rozmieszczenia ludności

w zamieszkiwanym regionie

oraz wyjaśnia te różnice

czynnikami przyrodniczymi


ochrony środowiska

przyrodniczego

i kulturowego własnego

regionu geograficznego

zatrudnienia ludności we własnym

regionie

• opisuje formy ochrony

środowiska przyrodniczego oraz

proponuje konkretne działania na

rzecz jego ochrony we własnym

regionie


różnych źródeł (także własnych

obserwacji terenowych) trasę

wycieczki po zamieszkiwanym

regionie, uwzględniając walory

przyrodnicze i kulturowe tego

regionu

Polska w świecie • wymienia nazwy światowych

organizacji politycznych

i gospodarczych, których

członkiem jest Polska


międzynarodowej współpracy

Polski

• wymienia korzyści

wynikające z przynależności

Polski do

międzynarodowych

organizacji

• przedstawia na podstawie


miejsce Polski w gospodarce

światowej

• wymienia nazwy

euroregionów i wskazuje je

na mapie politycznej Europy

• przedstawia zadania, które

realizuje Polska w ramach

międzynarodowych

organizacji

• przedstawia korzyści

wynikające ze współpracy

międzynarodowej

• wykazuje potrzebę współpracy

Polski z innymi krajami i udziału

w różnych organizacjach

międzynarodowych

• ocenia skutki integracji Polski ze

strukturami Unii Europejskiej

i NATO

• charakteryzuje wybrany

euroregion

*Treść kontraktu zawartego między nauczycielem geografii a uczniem i rodzicami/opiekunami

KONTRAKT MIĘDZY NAUCZYCIELEM GEOGRAFII

A UCZNIEM GIMNAZJUM I JEGO RODZICAMI W ROKU SZKOLNYM 2015/2016

1.Ocenianie jest procesem planowanym, systematycznym i jawnym. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości i z uwzględnieniem możliwości intelektualnych. 2.Ocenianiu podlegają wszystkie obszary aktywności ucznia.

a) Sprawdziany, testy, kartkówki i odpowiedzi ustne oraz zadania domowe są obowiązkowe . b) Sprawdziany całogodzinne zapowiadane są z tygodniowym wyprzedzeniem (podany jest wtedy zakres sprawdzanych wiadomości i umiejętności). c) Uczeń nieobecny na sprawdzianie musi go obowiązkowo napisać w terminie dwóch tygodni (gdy uczeń nie napisze sprawdzianu wpisana będzie ocena niedostateczna wliczana do oceny semestralnej lub

końcowo semestralnej jako waga 0,6) d) Uczeń otrzymuje na lekcji do wglądu swój sprawdzian, zapoznaje się z jego wynikiem i zgłasza ewentualne zastrzeżenia do nauczyciela. Prace pozostają również do wglądu rodziców i są przechowywane przez nauczyciela do końca sierpnia 2016 roku.

e) Sprawdzian napisany na ocenę niesatysfakcjonującą można poprawić w terminie - I półrocze do końca grudnia 2015, II półrocze do końca maja 2016r. Pracę poprawiamy tylko raz i brana jest pod uwagę

ocena z poprawy.

f) Krótkie sprawdziany (kartkówki z trzech ostatnich lekcji) nie muszą być zapowiadane i nie można ich poprawiać.

h) Aktywność ucznia jest nagradzana plusami. Za 5 plusów uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobry. Poprzez aktywność na zajęciach rozumiemy: częste udzielanie poprawnych odpowiedzi, rozwiązywanie dodatkowych

zadań w domu oraz w klasie, pomoc koleżeńską, aktywną pracę w grupach. i) Uczeń ma prawo trzykrotnie w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (brak zeszytu, książki, ćwiczenia, brak zadania domowego, niegotowość do odpowiedzi). Nieprzygotowanie nie zwalnia ucznia z

zapowiedzianych sprawdzianów i kartkówek. Każde następne nieprzygotowanie jest równoznaczne z oceną niedostateczną.

j) Na koniec półrocza nie przewiduje się dodatkowych sprawdzianów i odpytywań zaliczeniowych – ocena półroczna (roczna) wystawiana jest na podstawie półrocznej (rocznej) pracy a mianowicie:

3. Ocena za I półrocze to średnia ważona z następującymi wagami.

Gdy uczeń uzyska ze średniej ważonej

1,7 – 2,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dopuszczający

2,5 – 2,69 – decyduje nauczyciel (dopuszczający lub dostateczny) 2,7 – 3,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dostateczny

3,5 – 3,69 – decyduje nauczyciel ( dostateczny lub dobry)

3,7 – 4,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )dobry

4,5 – 4,69 – decyduje nauczyciel (dobry lub bardzo dobry)

4,7 – 5,49 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )bardzo dobry 5,5 – 5,79 – decyduje nauczyciel (bardzo dobry lub celujący)

5,8 – 6,00 – otrzymuje ocenę semestralną (końcową )celujący

4.Ocena końcowa obliczana jest identycznie tylko ocena za I półrocze traktowana jest jako waga 0,6.

formy aktywności waga

Sprawdziany, testy półroczne i roczne 0,6

Kartkówki , udział w konkursach, olimpiadach, referaty, projekty, odpowiedzi ustne 0,3

Praca na lekcji, zadania domowe, zeszyt, ćwiczenie, aktywność 0,1

5.Szczegółowe wymagania na poszczególne oceny szkolne są do wglądu w szkole lub na stronie internetowej szkoły.

6.Przyjmuje się jednolitą dla wszystkich skalę procentową przy ocenianiu prac kontrolnych(pisemnych) 0% - 40 % - niedostateczny

41% - 50% - dopuszczający

51% - 70 % - dostateczny 71% - 90% - dobry

91% - 99% - bardzo dobry

100%- (praca bezbłędna)-celujący

........................................ .......................................

/podpis nauczyciela/ /podpis ucznia/

……………………………………

/podpis rodzica/

Białobłoty, dnia ……………września 2015 r.

ZAPOZNAŁEM SIĘ I ZROZUMIAŁEM TREŚĆ KONTRAKTU ZAWARTEGO POMIĘDZY NAUCZYCIELEM GEOGRAFII A UCZNIEM. 1………………………………………………………………………………………………………………… 2………………………………………………………………………………………………………………… 3…………………………………………………………………………………………………………………. 4……………………………………………………………………………………………………………….. 5……………………………………………………………………………………………………………….. Formy przekazywania informacji zwrotnej

1. Zapis w zeszycie, zeszycie ćwiczeń. 2. Wykaz ocen cząstkowych, półrocznych, końcoworocznych podczas zebrań z rodzicami, poprzez pisemną informacje o proponowanych ocenach półrocznych, rocznych, zagrożeniach

oceną niedostateczny. 3. Spotkania indywidualne, wezwania, rozmowa telefoniczna, rozmowa z dyrektorem.

Ewaluacja 1. Kryteria ewaluacji:

Zgodność z podstawą programową Wspieranie rozwoju ucznia Znajomość wymagań edukacyjnych przez uczniów i rodziców

2. Metody ewaluacji Analiza dokumentacji ucznia Wywiad z uczniami, rodzicami

Opracowała:

mgr Monika Jabłońska

III etap edukacyjny Gimnazjum im. M. C. Abramowicza w ... fileudzenie zainteresowania szeroko...

Documents

Transcript of III etap edukacyjny Gimnazjum im. M. C. Abramowicza w ... fileudzenie zainteresowania szeroko...