III

Analiza problemów społecznych i sposoby ich rozwiązywania

Podczas przeprowadzonych warsztatów strategicznych zostały wyłonione następujące

problemy społeczne dotykające społeczność lokalną.

III.1. Problemy dotyczące opieki społecznej

Niewystarczająca ilość pracowników socjalnych

Brak zorganizowanych struktur wolontariatu

Bariery architektoniczne

Niewystarczające wsparcie prawnika, psychologa, logopedy dla rodzin z problemami

Brak zorganizowanej opieki nad dziećmi w okresie wakacyjnym na wsiach

Nadużywanie alkoholu

Przemoc w rodzinie

„Euro-sieroctwo”

Bariery w pełnym udziale osób niepełnosprawnych w życiu społecznym

Problemy w wychowaniu

Ubóstwo wśród wielu rodzin

Bezrobocie (omówione w obszarze rynku pracy)

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności:

Alkoholizm

Uczestnicy warsztatów zgodnie uznali, iż głównymi przyczynami nadużywania alkoholu są:

- zbyt łatwy dostęp do alkoholu,

- trudności z zatrudnieniem,

- ubóstwo,

- brak lub niewystarczająca stabilizacja rodzinna,

- przemoc w rodzinie (fizyczna i psychiczna) – jest także skutkiem uzależnienia

alkoholowego

-tradycyjne wzorce picia alkoholu.

To jeden z głównych problemów społecznych nie tylko w gminie, ale i w Polsce.

Skutki nadmiernego picia alkoholu są powszechnie znane. Nowotwory,

schorzenia neurologiczne, patologie: od przemocy w rodzinie do bezdomności. Utrata

zdrowia fizycznego i psychicznego, nie tylko samego uzależnionego, ale i ogromne

spustoszenie wśród najbliższych osoby uzależnionej. Nie bez znaczenia są również

poważne straty finansowe dla państwa, szczególnie w zakresie leczenia uzależnionych

oraz wprowadzania towarów alkoholowych bez akcyzy.

Alkoholizm jest chorobą, która rozwija się w czasie. Można ją zatrzymać, lecz nie można

wyleczyć. Istnieją sposoby i środki, które będą sprzyjały całkowitej abstynencji osoby

uzależnionej i rekonstrukcji jej sposobu życia. Nie znany jest dotąd sposób, aby osoba

powróciła do kontrolowanego picia. Leczenie choroby alkoholowej jest długotrwałym

procesem tak jak długotrwałym procesem jest rozwój uzależnienia. W naszej gminie Komisja

do Spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pomaga rodzinom z problemem

alkoholowym. W uzasadnionych przypadkach chorzy kierowani są na leczenie. Najczęściej o

leczenie zabiegają osoby, które zamierzają zmienić sytuację domową, a więc rodziny

alkoholików, czasami choć niezwykle rzadko, leczeniem zainteresowani są sami chorzy.

Najczęściej jest ona przeprowadzana w formie terapii otwartej, rzadziej w formie leczenia

zamkniętego

Punktów sprzedaży alkoholu w gminie jest 11. W porównaniu do innych ośrodków

wiejskich jest to standard. Problemem wg. uczestników warsztatów nie jest fakt sprzedaży

alkoholu z akcyzą, tylko sprzedaż takiego alkoholu nieletnim oraz handel alkoholem

nielegalnym.

Gmina, z racji swojego położenia, jest podatna na możliwość bardzo łatwego dostępu

do nielegalnego alkoholu, bez akcyzy, czyli pochodzącego z przemytu zza wschodniej

granicy. Łatwość dostępu, społeczna akceptacja takich zachowań i przekonanie o bezkarności

nielegalnego handlu, daje przepustkę do niejednokrotnie otwartego handlu za przyzwoleniem

sąsiadów i najbliższej rodziny, otoczenia.

Jaki jest zatem sposób na zatrzymanie bądź chociażby spowolnienie procesu

pogłębiającego się uzależnienia od alkoholu coraz większej ilości osób i w coraz młodszym

wieku?

Zajęte stanowisko w w/w sprawie jest następujące: należy podjąć próby profilaktyki

nastawionej głównie na edukację dzieci i młodzieży oraz budować warunki sprzyjające

wychowaniu w trzeźwości, dać alternatywę dla innych pozytywnych zachowań oraz

propagować brak przyzwolenia na istniejące patologie, nie tylko nadmiernego spożywania,

ale i nielegalnego handlu alkoholem.

Ubóstwo

Za główne przyczyny ubóstwa uznano:

- alkoholizm,

- brak chęci do pracy,

- bierność zawodowa,

- brak miejsc pracy,

- wielodzietność,

- wyuczona bezradność,

- postawa roszczeniowa,

-niskie kwalifikacje i kompetencje zawodowe.

Pojęcie ubóstwa jest relatywne. Pojęcie osoby biednej i bogatej jest różne w odniesieniu nie

tylko do wschodniej i zachodniej Polski, ale i ośrodków miejskich i wiejskich. Ktoś, kto na

wsi Polski wschodniej należy do tzw. klasy średniej, na zachodzie może być osobą biedną (co

nie oznacza ubogą). Dużo zależy też od stopnia zamożności całego społeczeństwa. Do

elementarnych potrzeb jakie powinny być zaspokojone, należy zaliczyć wyżywienie,

mieszkanie, ubranie, zachowanie zdrowia. Mniej podstawowe to uczestnictwo w kulturze czy

wykształcenie. Zatem dostrzegając poważny problem ubóstwa w minie, należy stwierdzić, iż

niezaspokojone są wszystkie podstawowe elementy godnego życia. Skąd jednak tak duże

braki w dochodach w rodzinach? Czy problemem zawsze pozostaje brak zatrudnienia? Czy

może niechęć do przekwalifikowania, albo zwyczajnie nieumiejętność racjonalnego

wydatkowania środków pieniężnych, tak by potrzeby były zaspokajane w podstawowym

stopniu i systematycznie.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej rocznie udziela wsparcia z racji ubóstwa ok.180

osobom. To dużo zważywszy, że to tylko jedna z wielu form pomocy jakie przyznaje ośrodek.

Podstawą niwelowania różnic w sytuacji materialnej społeczności wydaje się zatem kilku

torowe, jednoczesne podejście do problemu, a więc:

• Aktywizacja osób biernych w działania na rzecz wspólnego dobra,

• Pomoc w zdobyciu niezbędnych kwalifikacji bądź zmianie zawodu

• Nieakceptowanie zjawisk wyuczonej roszczeniowości, a doradztwo osób do tego

kompetentnych (porady psychologa, doradcy zawodowego)

• Edukacja organizacyjno-finansowa rodzin, które nie radzą sobie z racjonalnym

wydatkowaniem zarobionych pieniędzy

• Współpraca z organizacjami pozarządowymi świadczącymi usługi podnoszenia

kwalifikacji,

• ale też świadczących pomoc , typu CARITAS, wolontariat, etc.

Nierówne szanse w życiu społecznym osób z rodzin

dysfunkcyjnych (dzieci, młodzież i dorośli)

Za główne przyczyny nierównych szans osób z rodzin dysfunkcyjnych należy uznać patologie

uzależnień, bezradności nie radzenia sobie ze sprawami ekonomicznymi, wychowawczymi i

osobowymi w rodzinie i są to:

- alkoholizm,

- sytuacje losowe,

- ubóstwo,

- brak środków na rozwój kulturalny i edukacyjny

- utrwalone społeczne stereotypy myślenia o takich osobach naznaczone determinizmem

W gminie jest małe zaangażowanie osób z rodzin dysfunkcyjnych w działalność społeczną,

ale też brak jest programów, lub są niewystarczające, jeśli chodzi o podejmowanie wspólnych

działań osób mających dobrą sytuację społeczną i tych z problemami. Zdaniem uczestników

warsztatów wyrównywanie tych szans powinno przybrać formy otwarcia się społeczności na

problemy społeczne swojego otoczenia, poprzez wspólne akcje, przedsięwzięcia i działania.

Bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych

Główne przyczyny bezradności to:

- wyuczona bezradność

- ubóstwo,

- alkoholizm,

- przemoc,

- brak pozytywnych wzorców w rodzinach i wsparcia społecznego

Wszystkie te elementy oddziałują negatywnie na psychikę człowieka, prowadzą do nerwic,

depresji. Obniżenie nastroju wpływa niekorzystnie nie tylko na samopoczucie, ale także na

stosunki z otoczeniem, wydajność w pracy. Osłabiony psychicznie człowiek nie radzi sobie w

podstawowych sprawach związanych z opieką i wychowaniem dzieci. Dzieci z takich rodzin

zazwyczaj są zaniedbane, cechuje je brak pewności siebie, są mniej ambitne i gorzej

przystosowane do życia w społeczeństwie, a nierzadko agresja staje się sposobem na

przełamanie trudności - często pozostają w konflikcie z prawem.

Zmianę tej sytuacji wśród mieszkańców naszej gminy, poprawić może radykalny plan

profilaktyki - przeciwdziałania tym zagrożeniom. Osoby ze schorzeniami cywilizacyjnymi, do

których należą także depresje czy nerwice powinny mieć łatwiejszy dostęp do informacji na

ich temat i ewentualnego leczenia tych schorzeń, w zależności od potrzeb:

farmakologicznego, terapeutycznego. To ostatnie jest trudniejsze w realizacji ale dużo

bardziej efektywne. Dużym powodzeniem cieszą się terapie z zastosowaniem technik

relaksacyjnych. Realizacja tego projektu jest jednak trudna, wymaga nakładu środków

finansowych, zatrudnienia odpowiednio wykwalifikowanej kadry pracowników, a przede

wszystkim zrozumienia problemu przez osoby, których ten problem dotyczy.

Problemem pośrednim jest też niewydolność wychowawcza. Szybkie tempo życia,

niewystarczająca ilość czasu poświęcona dzieciom oraz brak elementarnej wiedzy na temat

wychowania prowadzą do frustracji, braku porozumienia i kryzysu rodziny. Jak najbardziej

wskazana jest aktywizacja rodziny we wspólne spędzanie czas wolnego, tak by czas z

dzieckiem nie był tylko obowiązkiem, ale też czasem własnego rozwoju i poznawania

najbliższych osób.

III.2. Problemy dotyczące zdrowia i sportu

Mały dostęp do obiektów sportowych (poza placem zabaw)

Mała oferta sportowo rekreacyjna dla dzieci i młodzieży, ale też dla osób dorosłych i

seniorów

Małe zaangażowanie dorosłych w popularyzowanie zdrowego stylu życia

Niska świadomość społeczna potrzeby uprawiania sportu

Bak nawyków u wielu młodych osób zdrowego stylu życia

Infrastruktura sportowa w żadnym zakresie nie jest odpowiednia i wystarczająca dla

mieszkańców

Niepełnosprawność i choroby

Utrudniony dostęp do opieki medycznej, szczególnie osób starszych

Problemy z uzyskaniem skierowania na badania

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności

Niepełnosprawność, choroby

Jako główny czynnik powodujący problemy związane z chorobami i wynikłą z tego

niepełnosprawnością należy zaliczyć:

- zły stan zdrowia,

- ubóstwo (brak środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych),

- zbyt mały i trudny dostęp do rehabilitacji, długi okres oczekiwania,

- małe nakłady na profilaktykę zdrowia

- brak zachowań prozdrowotnych

Przewlekła choroba i inwalidztwo stawiają człowieka w nowej sytuacji, zmieniającej

aspekty jego wcześniejszego funkcjonowania. Pojęcie niepełnosprawności i przewlekłej

choroby nie są całkowicie jednoznaczne ani też od siebie oddzielone. Człowiek stając

się osobą niepełnosprawną nie traci żadnego ze swych praw ludzkich. Akceptacja

własnego inwalidztwa jest mechanizmem psychologicznym i dokonuje się stopniowo,

ale jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania w środowisku, do realizacji

zamierzonych planów życiowych, zawodowych, do spełnienia się w określonych

rolach społecznych. Głównym celem strategii rozwiązywania problemów społecznych

gminy jest kształtowanie społeczeństwa otwartego na wszystkie potrzeby społeczne.

Opiera się ona na pojęciu prawa i poszanowaniu różnic indywidualnych. Strategia

uwzględniać będzie potrzebę nowego podejścia do kwestii niepełnosprawności,

koncentrującego się na rozpoznaniu i usunięciu różnych barier, które utrudniają lub

wręcz uniemożliwiają osobom z niepełnosprawnością osiągnięcie równych szans i

uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia.

Niepełnosprawni są mniej widoczni na rynku pracy, rzadziej korzystają z dostępu do

dóbr kultury, wiedzy czy rekreacji, utrudniony jest też dostęp do ośrodka zdrowia,

rzadziej też i ile w ogóle aktywnie włączają się w realizację własnych zainteresowań,

hobby, szczególnie jeśli wymaga tego wyjście na zewnątrz i otwarcie się na

społeczność, dlatego też nieocenionym jest tutaj jednak wsparcie z zewnątrz. Osoby

cierpiące są bardziej wrażliwe tak na krytykę jak i w zwykłych relacjach

międzyludzkich.

Szczególnie dotyczy to osób starszych, one niosą ciężar własnej niedołężności

wynikającej z racji wieku. Problemy dotyczą nie tylko zdrowia, ale i zakresu usług

medycznych, braku kontaktów z innymi (osobami starszymi, ale i młodzieżą), braku lub

niewystarczającej oferty spędzania czasu wolnego przez te osoby a przede wszystkim

poczucia bycia potrzebnym. Dlatego też działania włączające wolontariuszy, osoby

młode, instytucje i organizacje pozarządowe powinny być wielozakresowe i

systematyczne, zgodne z wymienionymi poniżej sposobami rozwiązywania problemów

osób starszych.

Istotnym problem są też choroby wśród dzieci i młodzieży. O ile u osób starszych

można najczęściej leczyć, to w tym przypadku niezbędna jest przede wszystkim

profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia.

Tabela 13. Dane o stanie zdrowia dzieci zebrane w Ośrodku Zdrowia w Leśnej Podlaskiej na przestrzeni

lat 1999-2003

1999 2000 2001 2002 2003 Razem

Liczba dzieci zbadanych 254 214 223 310 246 1247

Liczba dzieci

zakwalifikowana do czynnej

opieki

139 112 82 181 204 718

Wady wrodzone 1 3 1 - 11 16

Zaburzenia rozwoju - 16 15 3 12 46

Wady i choroby narządu

wzroku

49 39 16 42 50 196

Przewlekłe choroby układu

oddechowego

16 11 4 12 12 55

Choroby i zaburzenia układu

krążenia

7 8 6 15 9 45

Trwałe uszkodzenia narządu

ruchu

66 35 44 83 90 318

Dzieci przebadane w ramach bilansu w latach 1999-2003, pochodziły z grup

wiekowych od 2 do 18 lat. W latach 1999- 2001 ilość dzieci zakwalifikowanych do grup

dyspanseryjnych zmniejszała się, natomiast w 2002r. i 2003r. odnotowano ponowny

wzrost wad dających podstawę do kwalifikacji do tych grup. Łącznie przebadano 1.247

dzieci z tego zakwalifikowano do grup dyspanseryjnych 718. Analiza tego okresu

wykazuje wzrost zachorowalności wśród dzieci z wadami wrodzonymi. Ilość

przypadków z kolejnych grup dyspenseryjnych waha się: w pierwszych trzech latach

zmniejsza się, natomiast w kolejnych dwóch ponownie rośnie. Wyjątek stanowią dzieci

zaliczone do grupy z zaburzeniami rozwoju, wśród których obserwuje się systematyczny

spadek przypadków zachorowalności do 2002r. i ponowny wzrost w 2003r.

Z analizy powyższych danych wynika, że stan zdrowia przebadanych dzieci

poprawiał się w lekkim stopniu do 2001r., natomiast od 2002r. zanotowano ponowne

jego pogorszenie.

Podobne statystyki dotyczące zachorowalności dorosłych na wybrane choroby w

latach 1999-2003 podaje tab.17.

Tabela 14. Liczba osób dorosłych zapadających na wybrane choroby na przestrzeni lat 1999 - 2003

1999 2000 2001 2002 2003 Razem

Układ

krążenia

552 795 845 802 822 3816

Nowotwory 24 13 9 15 12 73

Gruźlica 7 2 2 5 7 23

Z analizy danych dotyczących chorób krążenia w latach 1999-2003 zaznacza się

wyraźny wzrost zachorowalności. Wzrost ten tłumaczyć można stresogennymi

warunkami życia, które w głównej mierze wpływają na rozwój tego rodzaju chorób.

Jeśli chodzi o choroby nowotworowe i zachorowania na gruźlicę to występują one w

znacznie mniejszym nasileniu niż choroby układu krążenia. W latach 1999-2001

obserwuje się spadek zachorowalności i ponowny wzrost w 2002 i 2003r.

Zdaniem uczestników warsztatów, niezbędnym jest tutaj profilaktyka zdrowia z różnych

zakresów i dla różnych odbiorców oraz promocja i aktywizacja zdrowego stylu życia,

poprzez organizację sportowych imprez (z włączaniem rodzin), lepszy dostęp do

obiektów sportowych.

Uboga oferta sportowo rekreacyjna dla dzieci i młodzieży, osób

dorosłych i seniorów

- Brak infrastruktury

- Małe zainteresowanie sportem amatorskim

- Brak środków finansowych

Sport dla większości społeczeństwa jest forma rekreacji i aktywnego spędzania czasu

wolnego. W świadomości mieszkańców gminy, dla wielu sport nie jest kojarzony

pozytywnie, jako komponent dobrego samopoczucia i zdrowia. Walory aktywności fizycznej

i sportu, uprawianego w różnych, dostępnych dla każdego formach, wciąż pozostają nieznane

lub niedoceniane. Przy wydłużaniu się wieku życia niesie to poważne zagrożenie dla zdrowia

i jakości życia. Na terenie gminy jest uboga oferta, szczególnie dla dorosłych, w tym

seniorów. Wiąże się to nie tylko ze znikomą infrastrukturą, przystosowaną do różnych

odbiorców, w każdym wieku i o różnorodnych zainteresowaniach, ale też z niewystarczająca

kadrą instruktorską. Na terenie gminy organizowana jest tylko jedna impreza cykliczna o

charakterze sportowym – Memoriał Dariusza Doroszuka – Turniej piłki nożnej.

Dotychczas najlepszą ofertą sportową dla młodzieży jest piłka nożna. ok. 100 osób czynnie

uczestniczy w całorocznych zajęciach i rozgrywkach z innymi zespołami piłkarskimi z terenu

województwa. Zdaniem uczestników warsztatów podstawą zwiększenia oferty sportowej dla

mieszkańców jest promocja zdrowego stylu życia, poprzez ułatwienia w dostępie do

infrastruktury sportowej oraz świadczenie usług związanych z upowszechnianiem sportu.

III.3. Problemy dotyczące kultury

Mały dostęp do kultury

Niskie czytelnictwo

Brak szacunku i tolerancji

Zanikanie tradycji

Brak miejsc spotkań szczególnie na wsiach

Mała atrakcyjność istniejących zajęć i wachlarz wyboru (głównie plastyczne)

Zajęcia skierowane są głównie do dzieci

Brak tzw. kultury wysokiej

Brak oferty zajęć twórczych dla młodzieży i mała oferta dla seniorów

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności

Nierówne szanse w dostępie do kultury

- koncentracja życia kulturalnego w większych ośrodkach

- zaniedbanie rozwoju kulturalnego dzieci przez rodziców

Nierozbudzone potrzeby odbioru kultury dzieci, młodzieży i

dorosłych

- brak świadomości wśród rodziców, że rozbudzenie świadomości kulturalnej ma istotny

wpływ na rozwój dzieci

- brak nawyków czytelniczych,

Kultura jest jednym z kluczowych obszarów życia społecznego. Uznanie kultury za czynnik

rozwoju wymaga przyjęcia założenia, że sektor kultury to system na który składają się:

instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe. Ponadto kultura buduje tożsamość

regionalną, w oparciu o kulturowe dziedzictwo i współczesne wyzwania. Kultura powinna

być jednym z istotnych czynników rozwoju społecznego ale i gospodarczego. Tymczasem w

świadomości dużej części mieszkańców, taktowana jest drugorzędnie i niejednokrotnie

zbytecznie. Podejście do kultury jako elementu fakultatywnego, dodatku do życia a nie

kultury jako sposobu na życie, powoduje zanik wrażliwości na potrzeby kulturalne.

Współczesna kultura masowa, czyli telewizja, Internet, czy nowe technologie multimedialne

wyparły większość form działalności kulturalnej na wsiach skupionych wokół klubów, zespołów, czy

grup. Kultura to niewątpliwie czynnik warunkujący rozwój osobisty człowieka ale i stymulujący

rozwój społeczny, gospodarczy czy turystyczny. Zdaniem uczestników warsztatów niezbędnym jest

tworzenie warunków do promocji tradycji lokalnych, czytelniczych, ale też integracji różnych

grup, twórców i artystów. Ważną sprawą jest także wykształcanie i promowanie dobrych

nawyków obcowania i poznawania kultury, także tej tzw. wysokiej.

III.4. Problemy dotyczące edukacji i rynku pracy

Brak możliwości dokształcania i przekwalifikowania się

Niskie kwalifikacje zawodowe

Bezrobocie - gmina typowo rolnicza, bardzo słabe zaplecze przemysłowo-gospodarcze

dające zatrudnienie

Mała liczba mikro, małych i średnich przedsiębiorstw

Niechęć mieszkańców do zakładania własnej działalności gospodarczej

Słaba informacja na temat rynku pracy

Słaba informacja dot. Wykorzystania funduszy zew. przez przedsiębiorców

Niskie czytelnictwo

Nierówne szanse dzieci z rodzin dysfunkcyjnych

Obniżony wiek inicjacji alkoholowej

Niedostateczna wiedza rodziców dot. zagrożeń Internetu, używek czy przemocy w rodzinie

Zbyt mało zajęć twórczych dla młodzieży

Brak systemu wspierania talentów wśród dzieci i młodzieży

Zły system doboru podręczników

Mały dostęp do dóbr kultury i rekreacji

Niska, nieatrakcyjna jakość nauczania języków obcych

Słabe wykorzystanie funduszy z zewnątrz

Bierność zawodowa

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności

Bezrobocie

Problemów bezrobocia jest wiele, jako te najważniejsze, warunkujące istniejący stan w

gminie wyróżniono jako:

- niskie kwalifikacje i umiejętności poruszania się po rynku pracy,

- słabo rozwinięty lokalny rynek pracy,

- postawy roszczeniowe

Jest to jeden z najbardziej dotkliwych problemów naszej gminy. Bezrobocie zawsze

niosło ze sobą zagrożenie egzystencji dotkniętych nim jednostek, powodując nasilenie się

zagrożeń i napięć w sferze społecznej. Indywidualnym skutkiem bezrobocia jest przede

wszystkim pogorszenie sytuacji materialnej jednostki i rodziny. A taka sytuacja, jak wynika z

wypowiedzi uczestników warsztatów jest jedną z częstszych przyczyn powstawania patologii.

Bezrobocie na terenie gminy Leśna Podlaska na przestrzeni lat 2000 – 2006 przedstawia

tabela 5 przedstawiona w demografii – str. 24

Najmniejszą liczbę osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Białej Podlaskiej

odnotował w roku 2000 – zarejestrowano 262 osoby. W kolejnym roku liczba ta wzrosła aż o

53 osoby, w latach następnych utrzymywała się w granicach 298 osób (lata 2002, 2005,

2006), 303 osoby (w roku 2003) oraz 282 (w 2004 roku), a więc nie zmieniała się tak

gwałtownie jak w roku 2001. Nie mniej jednak jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli

5, problem bezrobocia dotyczy kobiet jak i mężczyzn. Na koniec roku 2006 liczba osób

bezrobotnych wyniosła 298 osób co oznacza, że 6,63 % mieszkańców gminy Leśna Podlaska

jest dotkniętych bezrobociem.

Liczba osób uprawnionych do zasiłku dla bezrobotnych wahała się od 36 osób w 2001

roku do 11 osób w 2004 roku. W roku 2006 odnotowano 21 osób uprawnionych do zasiłku

dla bezrobotnych, co stanowiło 7,04 % ogólnej liczby bezrobotnych zamieszkujących gminę

Leśna Podlaska.

Liczba bezrobotnych absolwentów nie została odnotowana w statystykach PUP Biała

Podlaska. Jest to wynikiem zmiany w ustawie z 20 kwietnia 2004 roku o promocji

zatrudnienia i rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), w której status osoby bezrobotnej został

zniesiony. Osoby bezpośrednio po zakończeniu swojej edukacji czy to na poziomie szkoły

średniej czy wyższej są kierowane na staże i przygotowanie zawodowe. Po odbyciu tych form

zatrudnienia, osoby te maja szanse uzyskać zatrudnienie. W przypadku nie uzyskania

zatrudnienia PUP rejestruje je jako osoby bezrobotne.

Okres pozostawania bez pracy jak widać w powyższej tabeli może trwać nawet

powyżej 24 miesięcy. W roku 2006 z terenu gminy Leśna Podlaska odnotowano 134 osoby

długotrwale bezrobotne, a więc najwięcej począwszy od 2000 roku. Tak duża liczba osób

długotrwale bezrobotnych jest wynikiem braku dostatecznej liczby miejsc pracy na terenie

naszej gminy jak i sąsiednich gmin. Może wynikać również z przyczyn i problemów leżących

w samych osobach bezrobotnych np. braku zaradności, braku motywacji oraz innych

problemów natury psychologicznej.

Praca jest jednym z głównych czynników decydujących o wykorzystaniu możliwości

życiowych człowieka. Stanowi niezbędny warunek egzystencji, wyznacznik miejsca

człowieka w społeczeństwie jest czynnikiem kształtującym osobowość. Brak możliwości

zatrudnienia prowadzi do osłabienia psychicznego człowieka i jednocześnie naraża go na

liczne zagrożenia ze strony środowiska zewnętrznego, czego konsekwencją mogą stać się

patologie społeczne.

Ze sprawozdawczości PUP Biała Podlaska wynika również niepokojąca

statystyka, osób bezrobotnych do 25 roku życia jest aż 90. Taka sytuacja może mieć

dwojakie podłoże. Z jednej strony są to osoby, które podjęły dalsze kształcenie, ale w

systemie zaocznym i chcąc korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego są zobligowani do

zarejestrowania się jako bezrobotni. Z drugiej taka statystyka może wynikać z

preferencji na rynku pracy, bowiem ludzie młodzi nie posiadają doświadczenia i

umiejętności praktycznych jak pracownicy, choćby z kilkuletnim stażem. W pewnych

dziedzinach rynku pracy są po prostu nieatrakcyjni jako pracownicy (księgowi,

analitycy, marketingowcy, psychologowie, socjologowie, pedagodzy). Dla tej drugiej

grupy dokształcanie w formie szkoleń i warsztatów, udział w życiu społecznym, często

niweluje tę lukę, jaką jest brak realnego doświadczenia na danym stanowisku. Czasami

jest to także problem dotyczący zbyt wysokich aspiracji, niedostosowanych do własnych

zdolności i możliwości rynku pracy. Chęć szybkiego i dużego zarobku, rzadziej awansu,

przysłania rzeczywiste umiejętności, powodując niejednokrotnie emigrację zarobkową

poza granice kraju, gdzie wykonywanie pracy poniżej kwalifikacji nie jest przeszkodą,

za odpowiednie wynagrodzenie. Nie powoduje to jednak wśród poszukujących pracy

zwiększenia atrakcyjności na rynku krajowym, brak doświadczenia zgodnie z

posiadanymi kwalifikacjami, pomimo posiadanych lat pracy, jest często podstawową

przeszkodą w podjęciu zatudnienia.

Ważnym zagadnieniem jest zjawisko tzw. „szarej strefy”, czyli pracy najemnej,

bez nawiązywania stosunku pracy pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem. Z tytułu

wykonywania pracy nie rejestrowanej, pracownik nie uzyskuje ubezpieczenia

społecznego, okres wykonywania tej pracy nie jest również zaliczany przez ZUS jako

okres składkowy, a pracodawca nie odprowadza na konto ZUS i Funduszu Pracy

odpowiednich sum z tytułu wypłaconego wynagrodzenia oraz nie odprowadzany jest

podatek. Praca w „szarej strefie” jest to praca na własny rachunek, ma charakter

doraźny, czasowy. Dane GUS wskazują, że najwięcej osób pracujących „szarej strefie”

wykonuje pracę w usługach budowlanych (30,4 % ogółu pracujących w „szarej strefie”)

i przy pracach ogrodniczo – rolnych (20,6 %), a następnie w tzw. usługach sąsiedzkich

(17,3%) oraz w handlu (5,8%). W wyżej wymienionych czterech działach pracowało

75 % wykonujących pracę niezarejestrowaną. Szara strefa przynosi wiele strat

gospodarce, gdyż nie wpływają podatki i nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie

społeczne, co uniemożliwia zabezpieczenie ludzi przed skutkami wypadków losowych

i na starość.

Dużym atutem niwelowania szarej strefy jest propagowanie podejmowania

własnej działalności gospodarczej. Daje to, bowiem możliwość nie tylko wszelkich

ubezpieczeń wymaganych prawem, ale i ubieganiania się o różnego typu

dofinansowania na rozwój działalności, możliwość zatrudnienia kogoś z najbliższego

otoczenia, dając mu również pełne prawa pracownicze.

Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy w Leśnej Podlaskiej wynika, że jednym

z najczęstszych powodów udzielania pomocy jest bezrobocie, a w dużej mierze

klientami pomocy społecznej są rolnicy. Osoby trudniące się rolnictwem nie mogą

zarejestrować się jako bezrobotne, stąd statystyki Powiatowego Urzędu Pracy w Białej

Podlaskiej nie odzwierciedlają faktycznego stanu pozostawania bez pracy mieszkańców

naszej gminy. Tu jest właśnie problem bezrobocia ukrytego, polegającego na nie

wykorzystaniu zasobów pracy osób pracujących w małych, niewydolnych ekonomicznie

gospodarstwach rolnych.

Według uczestników warsztatów zmniejszenie bezrobocia powinno się odbywać nie przez

szukanie bezrobotnym zatrudnienia, ale przez stworzenie systemu mechanizmów pomocy w

poruszaniu się na rynku pracy. Osoby bierne i nie radzące sobie z na rynku pracy w pierwszej

kolejności wymagają pomocy specjalisty (psycholog, doradca zawodowy). Dużą wagę należy

też przywiązać do promocji zatrudnienia wśród okolicznych przedsiębiorców, współpracy z

Powiatowym Urzędem Pracy oraz promocję gminy jako atrakcyjnej ekonomicznie i

inwestycyjnie. Nowe miejsca pracy mogą powstać tylko wówczas, jeśli będą inwestorzy,

zainteresowani ulokowaniem swojego kapitału na terenie gminy, bądź mieszkańcy sami

podejmujący działalność gospodarczą (gł. usługowo-handlową i turystyczną)

Uboga oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży

- niechęć dzieci do uczestnictwa z tych zajęciach z uwagi na niską atrakcyjność i porę

zajęć

- brak specjalistów

- brak zajęć rozwijających talenty muzyczne, sportowe, plastyczne

- małe zainteresowanie usługodawców potencjalnych lub niewystarczające środki finansowe

- brak lub w niewystarczającym zakresie infrastruktury dla działań w zakresie spędzania

czasu wolnego przez dzieci i młodzież

Podniesienie poziomu i jakości kształcenia mieszkańców jest jednym z istotnych założeń

wypracowanych przez uczestników spotkań warsztatowych. Nie tylko oferta skierowana do

dzieci i młodzieży ale też skierowanie zainteresowania na dorosłych, seniorów, którzy chcą

podnosić kwalifikacje, zdobywać nowe umiejętności i aktywnie wykorzystać czas wolny. Na

terenie gminy jest duża oferta edukacyjna dla młodzieży, nie zaspokaja ona jednak

zainteresowanych. Wynika to nie tylko z małej różnorodności oferowanych zajęć ale i często

braku chęci potencjalnych uczestników. Skąd taka bierność działań przy deklarowanej

aktywności w rozmowach? Być może zajęcia są mało atrakcyjne, lub nie dają satysfakcji z

uczestnictwa w stopniu zadawalającym zainteresowanych. Problemem jest także brak

warunków i oferty działań dla dzieci i młodzieży uzdolnionej. Pomoc tylko osobom z

problemami, spycha na margines i wyłącza niejednokrotnie z życia społecznego ludzi

kreatywnych i uzdolnionych . Wg uczestników warsztatów zajęcia pozalekcyjne powinny iść

dwutorowo i uwzględniać trendy w zakresie usług edukacyjnych i zainteresowania dzieci

młodzieży.

III.5. Problemy dotyczące bezpieczeństwa publicznego

Małe poczucie bezpieczeństwa

System oświetlenia niedostosowany do potrzeb

Zbyt mało patroli policji w miejscach i czasie wymagającym takich działań

Niski poziom współpracy policji z mieszkańcami

Brak systemu monitoringu w miejscach publicznych

Bark promocji zachowań obywatelskich i reagowania na działania bezprawne

Tolerancja na tzw. kombinowanie na granicy prawa, głownie dotyczące przemytu

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności

Niski poziom współpracy policji z mieszkańcami

- stereotyp o „donoszeniu” górą nad obywatelskim obowiązkiem i zachowaniem na korzyść

poszkodowanego

- małe zainteresowanie policji drobnymi przewinieniami

- policjant postrzegany raczej jako kolega niż funkcjonariusz publiczny

- brak zdecydowanej reakcji policji w sytuacjach zagrażających porządkowi publicznemu

Małe poczucie bezpieczeństwa

- brak monitoringu miejsc publicznych

- przyzwolenie społeczne na łamanie przepisów prawa (przestępstwa pospolite, jazda pod

wpływem alkoholu, paserstwo, pobicia, przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu

- mała skuteczność policji w prewencji

- słabo rozwinięta pomoc sąsiedzka

Dbałość o bezpieczeństwo to nie tylko zadanie policji i innych służb porządkowych.

Potrzebna jest również przebudowa świadomości społecznej i autentyczna współpraca

wszystkich odpowiedzialnych za przeciwdziałanie przestępczości oraz tych, którym nie jest

obojętne bezpieczeństwo mieszkańców. Wg uczestników warsztatów oraz ankietowanych

problemem jest także kwestia podejścia do służb porządkowych jako do funkcjonariuszy

publicznych, a nie znajomego policjanta. Małe środowiska charakteryzują się tym, że każdy

zna się z każdym i często wyegzekwowanie, w tym przypadku prawa, bywa kłopotliwe dla

obu stron. Należy zatem zacieśnić współpracę samorządu w policją i wprowadzić szkolenia z

zkaresu współpracy policji z mieszkańcami na rzecz większego poczucia bezpieczeństwa i

zmniejszenia przyzwolenia na tzw. drobne przewinienia, typu jazda pod wpływem alkoholu,

zakłócanie porządku publicznego czy wandalizm.

III.6. Problemy dotyczące społeczeństwa obywatelskiego i integracji

społecznej

Niewystarczające zaangażowanie społeczne gminy w działania na rzecz społeczeństwa

obywatelskiego

Niewielka ilość organizacji pozarządowych na terenie gminy świadczących usługi

Niechęć do organizowania się

Brak miejsc do wspólnych spotkań

Mała ilość mieszkańców zainteresowanych pracą w organizacji

Zanik spotkań kultywujących wspólne tradycje i obrzędy

Słaba integracja społeczna

Brak wiejskich domów kultury/świetlic

Brak poszanowania rzeczy wspólnej, dobra publicznego

Podział mieszkańców gminy na „rejony”, stwarzające sztuczne granice i wzajemną niechęć

Niewystarczające otwarcie i nieufność na wszystko, co inne, tj. wiarę, kulturę,

zainteresowania

Omówienie wybranych problemów, szczególnie dotkliwych dla społeczności

Niewystarczające zaangażowanie społeczne gminy w działania na

rzecz społeczeństwa obywatelskiego

- niedostateczna motywacja do działań na rzecz wspólnoty

- obawa przed tzw. wytykaniem za „wychodzenie przed szereg”

- niska świadomość mieszkańców

Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w życiu społecznym gminy niesie wiele

pozytywnych aspektów po stronie samorządu i mieszkańców. Inicjatywy lokalne działają na

rzecz integracji społecznej mieszkańców oraz przeciwdziałają wykluczeniu społecznemu.

Wg uczestników warsztatów koniecznym jest podniesienie wiedzy z zakresu możliwości i

korzyści płynących z podejmowania różnorodnych inicjatyw społecznych.

Brak poszanowania rzeczy wspólnej, dobra publicznego

- złe wzorce w rodzinach

- złe warunki wychowawcze

- tolerancja społeczeństwa dla aktów wandalizmu i wulgarnych zachowań

III.7. Ankieta jako narzędzie służące do identyfikacji problemów

społecznych

W celu lepszej identyfikacji problemów społecznych oraz porównania ich z problemami

określonymi podczas warsztatów partycypacyjnych została przeprowadzona wśród

społeczności lokalnej ankieta. Adresatami ankiety byli mieszkańcy gminy, w tym uczniowie

gimnazjum w Leśnej Podlaskiej, liderzy społeczni, sołtysi, OSP, osoby starsze,

przedstawiciele rodzin, pracownicy jednostek administracji samorządowej. Rozdano 320

ankiet, natomiast zebrano 191 ankiet. Anonimowe ankiety, wypełniana indywidualnie często

„na miejscu” tzn. np. w Urzędzie Gminy, Gimnazjum, szkole. Ankiety wypełniano

dobrowolnie, jednak część mieszkańców odmawiała ich wypełniania. Przychylniej do

konsultacji podchodziły kobiety.

Problemy wypracowane podczas warsztatów pokrywają się w dużej mierze z problemami

wybranymi przez ankietowanych. Zauważono jednak pewne odstępstwa, które szerzej zostaną

omówione.

W odniesieniu do osób starszych najczęściej wskazywane problemy to niepełnosprawność,

niskie świadczenia i brak zajęć i kontaktów z ludźmi w tym samym wieku. Ankietowani

wyrazili też zaniepokojenie dla problemu samotności i izolacji osób starszych, a także

bierności środowiska zewnętrznego na potrzeby seniorów.

Nazwa Problemu Liczba zgłoszeń

Niepełnosprawność

Niskie świadczenia

Brak organizacji imprez kulturalnych

Brak zajęć, kontaktów z ludźmi w tym samym wieku

Brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku

Poprodukcyjnym

Problemy zdrowotne

Niewystarczający zakres usług opiekuńczych

2. Problemy z dojazdem do lekarzy

Brak pomieszczenia dla tej grupy

3. Problemy zdrowotne

5. Samotność - izolacja

6.Ograniczona zdolność do samoobsługi

30

28

24

23

18

17

14

9

8

6

17

W odniesieniu do dzieci i młodzieży najczęściej wskazywane problemy to brak miejsca do

wspólnych spotkań, ograniczony dostęp do placówek kulturalnych, sportowych i

rekreacyjnych, ale też dużym problemem są używki – liczba zgłoszeń tych problemów jest

duża, co więcej pojawia więc problem narkotyków (bądź innych używek psychotropowych).

Należy również zwrócić uwagę również, na potrzebę kształcenia się i podnoszenia

kwalifikacji, rozwijania pasji i zainteresowań.

Nazwa problemu Liczba zgłoszeń

1. Brak miejsca spotkań np. w poszczególnych wioskach

2. Brak opieki nad dzieckiem np. w wieku przedszkolnym

3. Brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzieży

4. Ograniczony dostęp do Internetu

5. Ograniczony dostęp do placówek kulturalnych,

sportowych i rekreacyjnych

6. Narkotyki,

7. Alkohol

8. Papierosy

9. Brak możliwości dokształcenia się

10. Inne (brak boiska, kursów np. tańca, ośrodków

wypoczynkowych, kafejek w innych miejscowościach)

31

2

28

8

26

10

45

37

9

4

W odniesieniu do rodzin najczęściej wskazywane problemy to bezrobocie i alkoholizm.

Ankietowani nie uznali ubóstwa w tak znaczącym stopniu jak uczestnicy warsztatów jako

najbardziej dotkliwe problemy, na plan pierwszy wychodzi natomiast bezradność w sprawach

opiekuńczo-wychowawczych i niewydolność materialna rodziny.

Nazwa problemu Liczba zgłoszeń

1. Bezrobocie

2. Alkoholizm

3. Ubóstwo

4. Bezradność życiowa

5. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych

6. Przemoc w rodzinie

7. Niepełnosprawność

8. Rozbicia rodzin – wyjazdy zagraniczne

9. Niewydolność materialna rodziny

10. Brak dostępu do pomocy specjalistycznej

11. Patologia

48

39

19

15

7

8

2

8

28

10

1

Warto zastanowić się nad strukturą płciową i wskazywaniu problemów. Widoczny jest sposób

myślenia wypełniającego z uwagi właśnie na płeć. Mężczyźni rzadziej lub w ogóle nie

dostrzegają problemów z zakresu usług specjalistycznych, kwestii finansowych, bezradności

czy bierności. Również jeżeli chodzi o nałogi i używki kobiety dwukrotnie częściej zakreślają

te problemy. Pytanie z zakresu poprawy ochrony zdrowia w 90% ujawnia iż opieka

medyczna jest na zbyt niskim poziomie co do oczekiwań (wśród wszystkich grup

wiekowych), brakuje specjalistów.

Odpowiedzi ankietowanych mieszkańców akcentują zapotrzebowanie na 3 rodzaje działań:

zwiększenie oferty imprez sportowych i kulturalnych (kulturalnych tym zajęć cyklicznych),

organizacja kursów i szkoleń, oraz działania na rzecz aktywizacji społeczności. Przy

wszystkich tych potrzebach przewija się niewystarczająca lub brakująca infrastruktura (brak

lub niedostateczne zaplecze lokalowe, sprzętowe i kadrowe). Ankietowanych płci męskiej

niepokoi brak obiektów sportowych i imprez rekreacyjnych oraz systemu pomocy z zakresu

zajęć dodatkowych, rozwijających umiejętności.

Kobiet nie satysfakcjonuje poziom i zakres oferowanych usług kulturalnych i rekreacyjnych,

wskazują również na słabą integrację i zachowawczość wśród mieszkańców dla wspólnych

działań, dostrzegają też zdrowotne problemy i pogarszającą się sytuację materialną w

rodzinie.

III.8. Oczekiwania społeczne

Uczestnicy warsztatów określili oczekiwania społeczne stanowiące szansę na polepszenie

sytuacji społecznej na terenie Gminy:

• Akcje profilaktyczne

• Ośrodek rehabilitacyjny

• Propagowanie pozytywnych zachowań w sytuacjach niecodziennych (typu: pierwsza

pomoc, brak tolerancji na wandalizm, przemoc i łamanie prawa)

• Propagowanie idei wolontariatu i tworzenie struktur organizacyjnych dla takich

działań

• Utworzenie miejsc spotkań dla integracji społecznej ale i rozwijania zainteresowań i

twórczości ludowej

• Dodatkowa kadra instruktorów

• Ułatwienie dostępu do placówek i obiektów kulturalnych, oświatowych, sportowych

• Częstsze i cyklicznie organizowane imprezy integracyjne i aktywizujące społeczność

do wspólnych działań

• Zwiększenie wrażliwości osób młodych na starość, niepełnosprawność i samotność

• Współpraca samorządu, jednostek mu podległych z organizacjami pozarządowymi i

biznesem

• Zwiększenie kadry ośrodka pomocy społecznej, bądź efektywna współpraca ośrodka

pomocy z wolontariuszami

• Skuteczniejsza profilaktyka uzależnień z zastosowaniem metod innowacyjnych i

skutecznych dla odbiorcy

• Promocja i propagowanie aktywizacji zawodowej

• Zwiększenie i uatrakcyjnienie zajęć pozalekcyjnych

• Zwiększenie usług rekreacyjnych, sportowych, muzycznych i kulturalnych dla

mieszkańców

• Wsparcie psychologiczne i pedagogiczne

• Zwiększenie oferty kursów dokształcających i doradztwa – afektywna promocja

• Integracja mieszkańców w czasie wolnym

• Edukacja rodziców

• Promocja zdrowego stylu życia

• Poprawa atrakcyjności gminy

• Promocja przedsiębiorczości i wsparcie merytoryczne osób rozpoczynających

działalność gospodarczą

• Współpraca z wykwalifikowanymi instruktorami z zewnątrz

• Łamanie stereotypów i podnoszenie świadomości w codziennych relacjach

międzyludzkich

• Aktywizacja osób biernych do wspólnych akcji na rzecz społeczności (ochrona

środowiska, rekreacja, integracja, ekumenizm)

• Propagowanie zachowań współczesnego patriotyzmu (praworządność, poszanowanie

praw innych i dobra publicznego, wrażliwość na drugiego człowieka)

Oczekiwania społeczne wypracowane podczas warsztatów pokrywają się z oczekiwaniami

wybranymi przez ankietowanych.

W odniesieniu do osób starszych pojawiły się dodatkowe oczekiwania, poza tymi

wypracowanymi przez uczestników warsztatów, i są to:

- organizacja struktur wolontariatu,

- usprawnienie systemu pomocy osobom starszym,

- pielęgniarki środowiskowe jeżdżące do osób starszych, odwiedzanie osób

niedołężnych przez lekarza raz w miesiącu

- rozmowy ze specjalistami z dziedziny profilaktyki zdrowia, psychologii,

pedagogiki

- pomoc domowa, tj. w zakupach, codziennych sytuacjach

- zwiększenie liczby autobusów (gł. w wakacje), by bez problemu dostać się do

lekarza

- organizowanie dni otwartych w ośrodku zdrowia gdzie przyjeżdżają różni

specjaliści

- zwiększenie dostępu do specjalistów lekarzy

- wspólne zajęcia międzypokoleniowe

- zwiększenie pomocy dla organizacji pozarządowych, by świadczyły usługi na

rzecz osób starszych

Wypracowane przez uczestników warsztatów oczekiwania, niekiedy różniły się od

oczekiwań przedstawionych w ankietach, w odniesieniu do dzieci i młodzieży:

- kolonie i wyjazdy integracyjne, obozy, wymiany z młodzieżą innych krajów,

obozy językowe

- remonty świetlic i dostęp do nich

- spotkania profilaktyczne z osobami uzależnionymi, pomoc psychologiczna i

promowanie postaw szacunku do drugiego człowieka

- podniesienie poziomu finansowego organizacji pozarządowych, by te mogły

organizować czas wolny i wymiany młodzieży zagraniczne i w regionalne

- zatrudnienie wyspecjalizowanych instruktorów

- zwiększenie oferty zajęć sportowych (nowe dziedziny)

W odniesieniu do rodzin również pojawiły się dodatkowe oczekiwania i związane są z:

- zwiększenie poziomu finansowego organizacji pozarządowych by wzmocnić

potencjał organizacyjny do urozmaicenia czasu wolnego rodzin

- współpraca z przedsiębiorcami i pomaganie najbardziej bezradnym

- zwalczanie przemocy w rodzinach

- pomoc w poszukiwaniu pracy ( w tym zwiększenie zatrudnienia)

- poradnictwo i przeciwdziałanie bierności zachowań

- kontrola rodzin patologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji dzieci w

tych rodzinach (urzędnik, psycholog, pielęgniarka)

- pomoc pedagogiczna w lepszym zrozumieniu jak wychowywać dzieci

Z zebranych wyżej danych wynika, że problemy określone przez zespół zadaniowy

podczas warsztatów partycypacyjnych są w dużej mierze zbieżne z problemami, potrzebami i

oczekiwaniami mieszkańców biorących udział w badaniach ankietowych. Różnice i

indywidualne podejście do problemów i oczekiwania co do ich niwelowania pozwalają na

szersze spojrzenie i ujęcie tych zagadnień przy planowaniu działań na rzecz rozwiązywania

problemów społecznych.

III.9. Analiza SWOT w zakresie polityki społecznej w gminie Leśna

Podlaska

SWOT – Analiza zasobów i otoczenia zewnętrznego

Jest to metoda aktualnej sytuacji w badanej sferze. Analiza SWOT służy określeniu

pozytywnych i negatywnych elementów wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na

rozwój polityki społecznej w gminie. Stanowi także narzędzie identyfikacji problemów.

Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:

S - Strengths - Silne strony, atuty ZASOBY GMINY

W - Weaknesses - Wady, słabe strony ZASOBY GMINY

O - Opportunities - Okazje,

możliwości, szanse

OTOCZENIE

GMINY

T - Threats - Trudności,

zagrożenia

OTOCZENIE

GMINY

Technika ta oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć

wpływ na powodzenie planu strategicznego stanowi użyteczną pomoc prowadzącą do

dokonania analizy otoczenia zewnętrznego mającego wpływ na tę politykę. Wyniki

analizy SWOT są nieodzownym elementem procesu określenia priorytetów rozwoju.

W celu uzyskania jasnej analizy traktuje się atuty i słabe strony jako czynniki wewnętrzne

z punktu widzenia polityki społecznej gminy, czyli te, na które lokalna społeczność i

lokalne instytucje mają wpływ (czynniki ludzkie, organizacyjne, materialne, finansowe,

instytucjonalne), a okazje i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne, znajdujące się w

bliższym i dalszym otoczeniu gminy (polityczne, ekonomiczne, społeczne i

technologiczne, ekologiczne i prawne). Poniżej zamieszczono zapisy analizy SWOT dla

polityki społecznej w gminie Leśna Podlaska, opracowane przez uczestników warsztatów

partycypacyjnych.

Tabela 15. Analiza SWOT w zakresie polityki społecznej w gminie Leśna Podlaska

Silne strony Słabe strony

• Zasoby instytucjonalne samorządowe

oraz organizacje pozarządowe zajmujące

się polityką społeczną

• Wzrost zainteresowania tworzeniem

organizacji pozarządowych

• Korzystna współpraca podczas akcji

społecznych pomiędzy różnymi

instytucjami: samorząd – organizacje

pozarządowe – środowiska religijne

• Dobrze wykwalifikowana kadra

instytucji i organizacji działających na

terenie gminy Leśna Podlaska

• Aktywna praca na rzecz pomocy

dzieciom i młodzieży

• Oferta zajęć pozalekcyjnych dla dzieci

• Poradnictwo w zakresie: psychologii,

psychiatrii i prawa

• Współpraca ze strażą pożarną

• Dobra lokalizacja Ośrodka Zdrowia

• Realizowanie badań laboratoryjnych w

Ośrodku Zdrowia

• Zapewnienie opieki z zakresu

podstawowej opieki zdrowotnej

• Korzystne położenie gminy Leśna

Podlaska (gmina położona w pobliżu

miasta Biała Podlaska)

• Nierówność szans kształcenia i

zatrudnienia osób zamieszkujących na

terenach wiejskich – gmina Leśna

Podlaska jest gminą wiejską

• Niski poziom dochodów mieszkańców

• Niewystarczające wyposażenie placówki

opieki zdrowotnej w najpotrzebniejszy

sprzęt

• Niewystarczająca ilość ośrodków dla

rodzin w kryzysie

• Brak warunków do prowadzenia

skutecznej pracy socjalnej

• Niewystarczająca infrastruktura sportowa i

kulturalna

• Brak autorytetów moralnych i

pozytywnych wzorców do naśladowania w

środowisku lokalnym

• Niewystarczająca ilość środków

finansowych na działalność profilaktyczną

dla dzieci i młodzieży (kursy, szkolenia,

zajęcia interaktywne)

• Występowanie zagrożeń funkcjonowania

rodziny: uzależnienia, rozpad więzi

rodzinnych, bezrobocie, przemoc w

rodzinie, ubóstwo

• Marginalizacja i alienacja grup i osób

• Pogarszający się stan emocjonalny dzieci i

młodzieży

• Niewystarczająca współpraca pomiędzy

instytucjami samorządowymi a policją w

zakresie uzależnień

• Brak dodatkowych grup wsparcia dla

rodzin osób uzależnionych i

współuzależnionych

• Niska efektywność i skuteczność działań

podejmowanych na rzecz osób

uzależnionych

• Niski poziom konkurencyjności

świadczonych usług medycznych

• Brak odpowiedniego poziomu świadczenia

usług w zakresie ratownictwa medycznego

• Brak prowadzenia dodatkowych akcji

profilaktycznych np.: „białych niedziel”

• Brak lekarzy specjalistów z innych

dziedzin medycznych

• Niski poziom dostępu do zabiegów w

czasie wizyt domowych, ze względu na

brak średniego personelu i stałego

transportu medycznego

• Przestarzały sprzęt poradni

stomatologicznej ośrodku zdrowia

• Brak miejsc pracy

• Słabo rozwinięty obszar usług (zwłaszcza

w obszarze turystyki)

• Niski poziom wykształcenia mieszkańców

, niedostosowanie kwalifikacji

zawodowych do potrzeb lokalnego rynku

pracy

• Brak świadomości rynkowej oraz

niedostosowanie do wymogów rynku i

brak rynków zbytu wytwarzanych

produktów rolnych

• Gospodarstwa rolne słabo rozwinięte,

przynoszące małe dochody

• Znaczne rozdrobnienie gospodarstw

rolnych

• Brak organizacji rolniczych (grup

producenckich),

• Postawa roszczeniowa

• Niski poziom przedsiębiorczości

• Brak miejsc spotkań mieszkańców

• Niski poziom odmienności – stereotypy

Szanse Zagrożenia

• Zmniejszająca się stopa bezrobocia w

powiecie bialskim i w woj. lubelskim

• Propagowanie idei wolontariatu oraz

rozpoczęcie tworzenia struktur

wolontariatu

• Wzrost znaczenia organizacji

pozarządowych na wsi na rzecz pomocy

dzieciom i młodzieży

• Racjonalne rozdzielanie środków

publicznych

• Praca Gminnej Komisji ds. Rozwiązywani

Problemów Alkoholowych na rzecz

przeciwdziałania uzależnieniom

• Traktowanie uzależnienia w kategoriach

problemu społecznego

• Rozwijające się organizacje pozarządowe

• Imprezy i działania integrujące

społeczność lokalną

• Dostępność środków finansowych z Unii

Europejskiej

• Sposób dystrybucji funduszy unijnych

(środki dostępne na poziomie regionów, a

nie państw)

• Dostępność indywidualnych programów

pomocowych dla indywidualnych

mieszkańców oraz dla samorządu

• Niewystarczające środki finansowe na

opiekę nad dzieckiem i rodziną

• Brak ofert szkolenia i doskonalenia

zawodowego dla kadry w dziedzinie pracy

z rodziną

• Łatwy dostęp do środków odurzających:

alkoholu, narkotyków, papierosów

• Pogłębiające się ubożenie społeczeństwa

• Bezrobocie

• Występowanie zjawiska przejmowania

negatywnych wzorców i dziedziczenia

biedy

• Brak miejsc pracy dla ludzi powyżej 45

roku życia

• Kształtowanie się postaw roszczeniowych

w społeczeństwie

• Duża liczba rodzin korzystających z

pomocy społecznej

• Niewydolny system pomocy społecznej

• Obojętność znacznej części społeczności

lokalnej wobec potrzeb rozwiązywania

problemów

• Zachwianie funkcji rodziny

• Wzrost zagrożenia chorobami

cywilizacyjnymi

• Wyjazdy młodych i zdolnych osób za

lokalnego

• Rozwój technologii ułatwiających

przepływ informacji – Internet, telefonia

komórkowa itd.

granicę w poszukiwaniu pracy

• Negatywny wpływ mediów na dzieci i

młodzież

• Kryzys wartości rodzinnych,

patriotycznych

• Brak doświadczeń w zakresie

pozyskiwania funduszy unijnych (lub

innych zewnętrznych)