I Wrocławskie Spotkania Naukowebc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets/133/MATERIALY_I...

I Wrocławskie Spotkania Naukowe


Wrocław 2017


Wrocław, 3 marca 2017 r.

Redakcja:

Julita Kulbacka

Anna Choromańska

Joanna Weżgowiec

Skład i łamanie:

Ilona Żuchowska

Projekt okładki:

Marcin Szklarczyk

Nina Rembiałkowska

© Copyright by Wydawnictwo Naukowe TYGIEL sp. z o. o.

ISBN 978-83-65598-44-8

Wydawca:

Wydawnictwo Naukowe TYGIEL sp. z o. o.

ul. Głowackiego 35/341, 20-060 Lublin

www.wydawnictwo-tygiel.pl

Komitet Naukowy:

prof. Janina Kwiatkowska-Korczak

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

prof. dr hab. Andrzej Gamian


prof. Grzegorz Bartosz

Uniwersytet Rzeszowski

dr hab. Jolanta Saczko


dr hab. Małgorzata Daczewska

Uniwersytet Wrocławski

dr hab. Małgorzata Latocha

Śląski Uniwersyet Medyczny w Katowicach

dr hab. Izabela Sadowska-Bartosz

Uniwersytet Rzeszowski

dr hab. Marek Drab

Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk

dr hab. Małgorzata Kotulska

Politechnika Wrocławska

dr inż. Julita Kulbacka


dr inż. Anna Choromańska


Komitet Organizacyjny:

prof. dr hab. Andrzej Gamian

Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich

we Wrocławiu

dr hab. Jolanta Saczko


we Wrocławiu

dr inż. Julita Kulbacka


we Wrocławiu

dr inż. Anna Choromańska


we Wrocławiu

dr Agnieszka Chwiłkowska


we Wrocławiu

dr Ewa Sawicka

Katedra i Zakład Toksykologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

dr inż. Joanna Weżgowiec

Zakład Materiałoznawstwa, Katedra Protetyki Stomatologicznej, Uniwersytet Medyczny

im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

mgr inż. Nina Rembiałkowska

Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej oraz Katedra i Zakład Toksykologii, Uniwersytet

Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

mgr inż. Justyna Mączyńska


we Wrocławiu

mgr Olga Michel


we Wrocławiu

mgr Katarzyna Bieżuńska-Kusiak


we Wrocławiu

Organizator:

Sponsor:

Spis treści

PROGRAM KONFERENCJI ................................................................................................................... 15

WYKŁADY .............................................................................................................................................. 19

PREZENTACJE USTNE .......................................................................................................................... 25

PREZENTACJE POSTEROWE ............................................................................................................... 47

INDEKS AUTORÓW ............................................................................................................................... 72

11

Szanowni Państwo,

W tym roku Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego podjęła

inicjatywę zorganizowania konferencji pt.: ”I Wrocławskie Spotkania Naukowe” dedykowanej młodym

naukowcom. Celem konferencji jest wymiana informacji o badaniach naukowych między młodymi

ludźmi, pasjonatami nauki z ośrodków z całej Polski. Konferencja ma charakter multidyscyplinarny

i obejmuje zagadnienia szeroko rozumianej biologii komórki w zakresie oddziaływań leków

w komórkach nowotworowych i prawidłowych, interakcji komórka-lek, odpowiedzi komórkowej na

stres oksydacyjny, inżynierii komórkowej włączając modelowanie komputerowe. Podczas konferencji

młodzi naukowcy będą mieli okazję przedstawić wyniki swoich badań i przedyskutować je również

z doświadczonymi i cenionymi ludźmi nauki, którzy zostali zaproszeni do udziału w I Wrocławskich

Spotkaniach Naukowych.

Wszystkim uczestnikom konferencji życzymy owocnych dyskusji i mile spędzonych chwil we

Wrocławiu. Mamy nadzieję, że Wrocławskie Spotkania Naukowe będą kontynuowane i staną się

coroczną tradycją wymiany wiedzy między młodymi naukowcami.

Konferencja ta jest zadedykowana Pani prof. dr hab. Janinie Kwiatkowskiej-Korczak,

Kierownikowi Katedry i Zakładu Biochemii w latach 1980-1997, która w ubiegłym roku obchodziła

okrągły jubileusz. Pani Profesor J. Kwiatkowska-Korczak przyjechała do Wrocławia ze Lwowa, gdzie

miała możliwość i zaszczyt pracować z kontynuatorami lwowskiej szkoły biochemicznej wybitnego

naukowca prof. Jakuba Parnasa. Do chwili obecnej Profesor J. Kwiatkowska-Korczak aktywnie

uczestniczy w życiu Katedry Biochemii Lekarskiej i służy swoim doświadczeniem, za co należą jej się

podziw i ogromne podziękowania.

Dr hab. Jolanta Saczko, prof. nadzw.

13

Prof. dr hab. Janina Kwiatkowska-Korczak obecnie emerytowany kierownik

Katedry Biochemii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Była związana

z Wydziałem Lekarskim we Lwowie. Nie sposób mówić o rozwoju biochemii we

Wrocławiu, nie odnosząc się do Zakładu Chemii Lekarskiej Uniwersytetu Jana

Kazimierza we Lwowie i powstałej tam polskiej szkoły biochemicznej, której jest

kontynuacją zarówno personalną jak i tematyczną. Zakład Chemii istniał na

Wydziale Lekarskim od 1894 r., ale jego pełny rozwój zaczął się w 1921 r, po objęciu kierownictwa

przez profesora Jakuba Karola Parnasa, uczonego o światowej renomie w dziedzinie enzymologii

i przemiany cukrowej w tkankach zwierzęcych, wykształconego w Berlinie, pracującego w Zurichu,

Strassburgu i Cambridge. Pod jego kierownictwem rozwinęła się prężna placówka naukowa. Powstał

znakomity zespół, złożony ze studentów i absolwentów Wydziału Lekarskiego, którzy po wojnie

utworzyli placówki biochemiczne na Akademiach Medycznych we Wrocławiu, Gdańsku, Warszawie

i w instytutach PAN. Lwowski Zakład miał znakomite osiągnięcia w dziedzinie metabolizmu amoniaku

i nukleotydów w mięśniach, a przede wszystkim – przemiany glikogenu i glukozy. Prof. J.

Kwiatkowska-Korczak na Wydziale Lekarskim we Lwowie, w Katedrze Biochemii w 1959 r. uzyskała

stopień doktora. W tym samym roku po repatriacji rozpoczęła pracę pod kierunkiem prof. Tadeusza

Baranowskiego na naszej uczelni. Habilitowała się w 1971 r., stopień profesora nadzwyczajnego

uzyskała w 1980 r., a profesora zwyczajnego – w 1990 r. Odbyła stypendia na Uniwersytecie w Rzymie

i w Narodowych Instytutach Zdrowia w Bethesdzie (USA). W latach 1980-1997 kierowała Zakładem

Biochemii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Jest autorem wielu prac

doświadczalnych, przeglądowych oraz rozdziałów w podręcznikach. Jest honorowym członkiem

Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, była członkiem Komitetu Biochemii i Biofizyki PAN,

redakcji Postępów Biochemii, Acta Biochimica Polonica, i nadal – Postępów Higieny i Medycyny

Doświadczalnej. Uczestniczy nadal w pracach Komisji Dziekańskiej Wydziału Lekarskiego Posiadane

i pracach naukowych i dydaktycznych prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Biochemii Lekarskiej.

Prof. J. Kwiatkowska-Korczak została odznaczona: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim

Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji Narodowej.

PROGRAM KONFERENCJI

17

PROGRAM KONFERENCJI

9:00 – rejestracja

10:00 – rozpoczęcie konferencji

10:30 –11:15 dr hab. Małgorzata Latocha „W poszukiwaniu lepszego jutra – czyli o dobrych stronach

“złego” (W1)

11:30 -13:30 sesje młodych naukowców (8-10 min prezentacje)

11:30-11:40 O1. Otrzymywanie białek eukariotycznych w systemie heterologicznym. Krzysztof

Wycisk

11:40-11:50 O2. Ocena żywotności mechanicznie izolowanych pęcherzyków jajnikowych kota

domowego. Olga Rodak, Agnieszka Partyka, Wojciech Niżański

11:50-12:00 O3. Badanie wartości diagnostycznej uroplakiny IIIA w raku pęcherza w aspekcie

narażenia środowiskowego. Michał Matuszewski, Beata Szymańska, Anna

Długosz

12:10-12:20 O4. Częstość występowania przeciwciał skierowanych do antygenów układu Rh

u dawców krwi w latach 2012-2015. Marta Leońska, Elżbieta Klausa, Agnieszka

Piwowar

12:10-12:20 O5. Mutacje punktowe Hsp67Bc wpływają na strukturę i funkcję mięśni

larwalnych Drosophila melanogaster. Jadwiga Jabłońska, Magda Dubińska-

Magiera, Małgorzata Daczewska, Krzysztof Jagła

12:20-12:30 O6. Wzór ekspresji genu PYGM oraz lokalizacja białka miofosforylazy

w miogenezie Danio rerio oraz Drosophila melanogaster. Anna Lewicka, Marta

Migocka-Patrzałek, Małgorzata Daczewska

12:30-12:40 O7. Glikacja białek macierzy zewnątrzkomórkowej w tętnicach. Aleksandra Kuzan

12:40-12:50 O8. Wpływ wybranych parametrów na proces tworzenia mikrosfer

polisacharydowych. Justyna Gawenda, Marta Tsirigotis-Maniecka

12:50-13:00 O9. Nowa metoda analizy ilościowo-jakościowej komórek układu

odpornościowego w obrębie układu rozrodczego myszy. Katarzyna Mikołajewicz,

Anna Chełmońska-Soyta, Grzegorz Chodaczek

13:00-13:10 O10. Zastosowanie fosfatydylocholiny w projektowaniu proleków na bazie kwasu

weratrowego. Marta Czarnecka, Magdalena Rychlicka, Natalia Niezgoda, Marta

Świtalska, Joanna Wietrzyk, Czesław Wawrzeńczyk, Anna Gliszczyńska

13:10-13:20 O11. Porównanie wyników operacyjnego leczenia przerzutów z pierwotnego raka

płuc i metachronicznych guzów płuc. Piotr Błasiak, Adam Rzechonek, Beata

Muszczyńska-Bernhard, Jarosław Adamiak, Konrad Pawełczyk, Jędrzej

Grzegrzółka

18

13:30-14:30 lunch

14:30-15:15 wykład: dr hab. Marek Drab „Kaweole – zagadkowa organella oknem pomiędzy

medycyną translacyjną a naukami podstawowymi” (W2)

15:15 -17:00 sesje młodych naukowców (8-10 min prezentacje)

15:15-15:25 O12. Hodowla pierwotna fibroblastów w augmentacji dziąsła i pokrywaniu

mnogich recesji. Barbara Sterczała, Jolanta Saczko, Marzena Dominiak

15:25-15:35 O13. Optymalizacja hodowli mysich mieloidalnych komórek supresorowych.

Natalia Anger, Joanna Rossowska

15:35-15:45 O14. Wpływ estradiolu i jego metabolitów na komórki raka jajnika eksponowane

na związki chromu i kadmu. Martyna Szydełko, Joanna Roik, Julita Kulbacka,

Ewa Sawicka

15:45-15:55 O15. Zaburzenia funkcjonowania komórek indukowane przez nanokryształy

NaGdF4:Yb3+Er3+. Edyta Wysokińska, Jakub Ciochos, Mirosław Karbowiak,

Leon Strządała, Wojciech Kałas

15:55-16:05 O16. Izoprenoidy oraz ich pochodne jako terapeutyki skuteczne w leczeniu chorób

nowotworowych. Magdalena Rychlicka, Marta Czarnecka, Anna Gliszczyńska

16:05-16:15 O17. Metabolomika jako potencjalne narzędzie do określania wpływu spożywania

nabiału. Joanna Piechowicz, Mariusz G. Fleszar, Andrzej Gamian

16:15-16:25 O18. Mikrosekundowa elektroporacja komórek glejaka – badania in vitro. Natalia

Niedzielska, Małgorzata Kotulska, Julita Kulbacka

16:25-16:35 O19. Zastosowanie elektroporacji z leukoworyną na lekoopornych komórkach

raka trzustki. Olga Michel, Justyna Mączyńska, Nina Rembiałkowska, Katarzyna

Bieżuńska-Kusiak, Anna Szewczyk, Julita Kulbacka, Jolanta Saczko

16:35-16:45 O20. Wpływ elektroporacji na ludzkie komórki gruczolakoraka jelita grubego

(LOVO/DX). Agata Błaszczyńska, Julita Kulbacka

17:00 – przerwa kawowa

17:20 wykład: dr hab. Izabela Sadowska-Bartosz „Efekt Warburga piętą Achillesa komórki

nowotworowej, czyli o inhibitorach glikolizy w terapii chorób nowotworowych” (W3)

18:05 Ogłoszenie wyników na najlepszą prezentację i zakończenie konferencji, certyfikaty

WYKŁADY

21

W1.

W POSZUKIWANIU LEPSZEGO JUTRA – CZYLI O DOBRYCH STRONACH „ZŁEGO”

Małgorzata Latocha

Zakład Biologii Komórki, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu,

Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach; 41-200 Sosnowiec, ul. Jedności 8;

[email protected]

Słowa kluczowe: trucizna, lek, hormeza

Oceniając zjawiska zachodzące w naszym otoczeniu często klasyfikujemy je jako jednoznacznie

korzystne/dobre, neutralne lub niekorzystne/złe. Czasami dostrzegamy odmienne działanie tej samej

substancji czy jakiegoś czynnika na różne organizmy, ale w odniesieniu do siebie samych rzadziej

zastanawiamy się nad całym wachlarzem – często krańcowo odmiennych – działań tej samej substancji.

Z łatwością tworzymy katalog rzeczy dobrych i złych bardzo jenostronnie i subiektywnie oceniając daną

substancję, proces, oddziaływanie. Znamy powiedzenia „o dwóch stronach medalu” lub „zgłaskaniu

kogoś na śmierć” (coś dobrego i przyjemnego, ale w nadmiarze powodującego negatywne efekty),

jednak zwykle nie zastawiamy się nad tym, że dotyczą one wszystkich zjawisk zachodzących

w przyrodzie, a etykietka: „lek”, „substancja niezbędna do życia” czy „trucizna” – dotyczy tylko pewnego

zakresu stężeń, czasu działania tej samej substancji czy czynnika fizycznego lub opisuje wrażliwość ściśle

określonego organizmu. Zaczynając zgłębiać zagadnienia jakimi zajmuje się toksykologia, już na wstępie

dowiadujemy się jednak, że trucizna to substancja, która po dostaniu się -w określonej dawce- do

organizmu powoduje niekorzystne zmiany, zaburzenia funkcjonowania lub nawet jego śmierć.

Najważniejszą część tej definicji stanowi informacja dotycząca „określonej dawki”. To już – żyjący

w latach 1493–1541, szwajcarski lekarz – Paracelsus (Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von

Hohenheim) stwierdził, że: …„wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną”… (dawka czyni substancję

trucizną). A naukowców od lat fascynuje zjawisko zwane hormezą – polegające na tym, że różne

substancje występujące w przyrodzie w większych ilościach uznawane za szkodliwe dla organizmu,

w małych dawkach mogą działać na niego korzystnie. Obecnie wydaje się, że najwięcej zagrożeń jakie

pojawiają się w naszym życiu wynika ze zbyt dużego tempa codziennego funkcjonowania i chęci

szybkiego wprowadzania na rynek, mających jakieś korzystne cechy lub działanie, nowości.

Optymistyczne jest to, że praktycznie każde negatywne zjawisko/proces/oddziaływanie jakiegoś czynnika

na organizm, może być również wykorzystane w dobrym celu – np. w terapiach, które mają spowodować

eliminację wybranych komórek.

22

W2.

KAWEOLE – ZAGADKOWA ORGANELLA

OKNEM POMIĘDZY MEDYCYNĄ TRANSLACYJNĄ

A NAUKAMI PODSTAWOWYMI

Marek Drab1*

1USI, Pracownia Interakcji nanostruktur Biologicznych, Zakład Immunologii Chorób Zakaznych,

Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. L. Hirszfelda, Polska Akademia Nauk, Wrocław

*e-mail: [email protected]

Słowa kluczowe: kaweole, komórkowe generatory sił, proliferacja, cholesterol

Kaweole są platformami integrującymi sygnały komórkowe, szczególnie sygnał wapniowy oraz tlenku

azotu. Wykazaliśmy, że sterują one proliferacją komórkową, a ich utrata prowadzi do niekontro-

lowanego rozplemu komórkowego u dotkniętych zwierząt, licznych zaburzeń architektury narządów

i funkcjonowania układu naczyniowego. Na poziomie molekularnym stwierdziliśmy nadmierną aktywność

syntazy tlenku azotu w tkankach. Dokonana przez nas delecja genu kaweoliny-1 wywołała szereg

fenotypowych defektów u myszy. U zwierząt tych, Cav1KO, większość tkanek produkuje nadmiar tlenku

azotu, konstytucyjnie i przez wszystkie 3 syntazy NO; są one jedynym znanym modelem zwierzęcym

nadmiaru tlenku azotu. Wykazaliśmy, że kaweole sprawują kontrolę nad proliferacją komórek, a co równie

ważne, że w funkcji supresora nowotworów istotną rolę pełnią mechano-sensoryczne właściwości kaweol,

co udowodniliśmy metodami genetycznymi oraz analizy tkankowej. Cholesterol jest jednym z istotnych

biomolekuł realizujących biologiczną misję kaweol.

23

W3.

EFEKT WARBURGA PIĘTĄ ACHILLESA KOMÓRKI NOWOTWOROWEJ,

CZYLI O INHIBITORACH GLIKOLIZY W TERAPII CHORÓB NOWOTWOROWYCH

Izabela Sadowska-Bartosz1*

1 Katedra Biochemii i Biologii Komórki, Uniwersytet Rzeszowski


Słowa kluczowe: kwas 3-bromopirogronowy, 2-deoksyglukoza, efekt Warburga, glikoliza, stres oksydacyjny

Komórki nowotworowe są bardziej zależne niż komórki prawidłowe od glikolizy jako źródła energii

(efekt Warburga). Winny być zatem bardziej wrażliwe niż komórki prawidłowe na działanie inhibitorów

glikolizy. Z tego względu inhibitory glikolizy (m. in. 2-deoksyglukoza) testowanesą jako potencjalne

leki przeciwnowotworowe. Kwas 3-bromopirogronowy (3-BP) jest związkiem szczególnie obiecującym

z tego punktu widzenia. Ten czynnik alkilujący hamuje niektóre enzymy glikolityczne, zwłaszcza

dehydrogenazę aldehydu 3-fosfoglicerynowego i obniża poziom ATP w komórkach. Jednak mechanizm

działania 3-BP na komórki jest bardziej złożony. Stwierdziliśmy, że ten związek hamuje także enzymy

antyoksydacyjne (dysmutazę ponadtlenkową, peroksydazę glutationową, reduktazę glutationową i S-trans-

ferazę glutationową), obniża poziom glutationu i indukuje przejściowy wzrost wytwarzania reaktywnych

form tlenu i azotu w komórkach. Wykazaliśmy, że 3-BP tworzy koniugat z glutationem (S-pirogroniano-

glutation); ten proces wydaje się być głównym procesem odpowiedzialnym za obniżenie stężenia

glutationu w komórkach traktowanych 3-BP. Porównanie wrażliwości na 3-BP komórek MDCK II

transfekowanych genami kodującymi transportery wielolekowe i komórek wyjściowych wykazało, że

komórki wykazujące nadekspresję białka ABCB1 (glikoproteiny P) są bardziej wrażliwe niż komórki

wyjściowe na działanie 3-BP. Wskazuje to na możliwość wspomagania przez 3-BP terapii nowotworów

wykazujących oporność wielolekową. Jako analog pirogronianu, 3-BP wnika do komórek za pośrednictwem

transporterów kwasów monokarboksylowych (MCT). Scharakteryzowaliśmy kinetykę transportu 3-BP

do erytrocytów wykazując, że jest on hamowanyprzez flawonoidy, zwłaszcza takie jak luteolina

i kwercetyna oraz przez resweratrol. Te wyniki wskazują na konieczność unikania spożywania

pożywienia i napojów bogatych w te związki w trakcie terapii 3-BP. Stwierdziliśmy także, że 3-BP

wpływa na ekspresję genów. Ekspozycja komórek raka piersi MCF-7 na 3-BP (50 µM) powodowała

zmiany ekspresji około 180 genów, w tyme genów odpowiedzialnych za regulację cyklu komórkowego

i mitozę.

Realizacja badań w ramach projektu badawczego: „Oddziaływanie potencjalnego leku przeciwnowo-

tworowego, kwasu 3-bromopirogronowego, z komórkami prawidłowymi i nowotworowymi ” (nr rejestra-

cyjny wniosku 2012/07/B/NZ7/03618), finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach

konkursu „OPUS 4”.

PREZENTACJE USTNE

27

O 1.

OTRZYMYWANIE BIAŁEK EUKARIOTYCZNYCH W SYSTEMIE HETEROLOGICZNYM

Krzysztof Wycisk1*

1 Zakład Biochemii, Politechnika Wrocławska, Wrocław * [email protected]

Słowa kluczowe: Ultraspiracle, ekspresja białek, analiza rozpuszczalności

Cel: Otrzymanie dwóch homologicznych białek eukariotycznych w heterologicznym systemie

prokariotycznym.

Metody: Sekwencje cDNA homologicznych białek Ultraspiracle (Usp) pochodzących z dwóch orga-

nizmów – Drosophila melanogaster oraz Tribolium castaneum zamówiono w firmie GenArt. Sekwencje

kodujące białka wycięto z otrzymanych wektorów za pomocą enzymów restrykcyjnych BamHI oraz

HindIII a następnie wklonowano do specjalnie przygotowanych wektorów pQE80L posiadających

homologiczne lepkie końce. Obecność prawidłowo wklonowanych insertów potwierdzono za pomocą PCR

kolonijnego. Następnie białka ekspresjonowano w komórkach bakteryjnych Escherichia coli, szczepie

BL21(DE3)pLysS, indukując ekspresję za pomocą izopropylotiogalaktozydu (IPTG). Podczas hodowli

pobierano próbki zawiesiny hodowlanej w celu analizy rozpuszczalności kolejno po: 0 h, 0,5 h, 1 h, 2 h i 3

h. Obecność ekspresjonowanego białka analizowano za pomocą techniki SDS-PAGE oraz Western-blot.

Wyniki: Zastosowanie technik inżynierii genetycznej pozwoliło na przygotowanie konstruktów

ekspresyjnych homologicznych Usp. Przygotowane konstrukty wykorzystano do ekspresji białek

w systemie heterologicznym. Pomimo znacznego stopnia homologii, białko pochodzące z D. melanogaster

znajdowało się głównie we frakcjach rozpuszczalnych, natomiast białko pochodzące z T. castaneum

znajdowało się w przewadze w ciałach inkluzyjnych.

Wnioski: Uzyskane wzory ekspresji wskazują, że pomimo znacznej homologii (71%) białko z D. melano-

gaster otrzymywane jest w formie rozpuszczalnej, podczas gdy białko z T. castaneum otrzymywane jest

w formie nierozpuszczalnej. Forma nierozpuszczalna znacznie utrudnia jego proces oczyszczania. W tam

przypadku konieczne może być zoptymalizowanie warunków ekspresji np. poprzez zastosowanie innego

wektora ekspresyjnego. Przykładem może być wektor pCOLDTM

, który pozwala na otrzymanie białka

w fuzji ze białkiem opiekuńczym (TF, ang. trigger factor) wspomagającym poprawne fałdowanie białek.

Inną możliwością jest zastosowanie innego szczepu komórek bakteryjnych, który również może ułatwić

poprawne fałdowanie białek. Przykładem takiego szczepu jest szczep ArcticExpress, który pozwala na

powolną ekspresję białek w obniżonej temperaturze.

28

O 2.

OCENA ŻYWOTNOŚCI

MECHANICZNIE IZOLOWANYCH PĘCHERZYKÓW JAJNIKOWYCH

KOTA DOMOWEGO

Olga Rodak1*

, Agnieszka Partyka1, Wojciech Niżański

1

1 Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu


Słowa kluczowe: tkanka jajnikowa, pęcherzyki jajnikowe, kot domowy, barwniki do oceny żywotności

Cel: Ocena żywotności izolowanych mechanicznie pęcherzyków jajnikowych kota domowego

z wykorzystaniem różnych barwień.

Materiały i metodyka: W wyniku rutynowej sterylizacji kotów domowych pozyskano 11 par jajników.

Jajniki pochodziły od kotek dzikich lub utrzymywanych w domach, dojrzałych płciowo, będących

w różnym wieku i fazach cyklu płciowego. Materiał dostarczano do analizy w ciągu 24h, w medium

transportowym z dodatkiem antybiotyków w 4-8°C. Izolację pęcherzyków jajnikowych skalpelem

chirurgicznym poprzez zeskrobywanie tkanki przeprowadzono w medium Dulbecco’s Phosphate-Buffered

Saline (DPBS). Uzyskany płyn przelewano przez sitko 100 μm, wirowano (1 min.), a osad zawieszano

w 1ml DPBS. Materiał dzielono na trzy grupy badawcze: 1. Barwienie fluorescencyjne Calcein

acetoxylmethyl ester – zielone świecenie komórek żywych; Ethidium homodimer-1 – czerwone świecenie

martwych komórek (CAM/EthD-1); 2. Barwienie Neutral Red (NR) – czerwone wybarwienie lizosomów

żywych komórek; 3. Barwienie Trypan Blue (TB) – niebieskie zabarwienie martwych komórek

z uszkodzoną błoną komórkową oraz brak zabarwienia komórek z integralną błoną komórkową. W każdej

grupie oceniono min. 100 pęcherzyków jajnikowych w różnym stadium dojrzałości. Pęcherzyki

klasyfikowano jako żywe, gdy zarówno oocyt jak i do 50% komórek ziarnistych było żywych.

Wyniki: Odsetek żywych pęcherzyków jajnikowych w świeżej tkance w barwieniach NR, TB,

CAM/EthD-1 wyniósł kolejno 87,94% ± 0,08, 82,61% ± 0,08, 86,35% ± 0,07. Uzyskana średnia dla

żywotności pęcherzyków z wszystkich barwień wyniosła 85,63% ± 0,03.

Dyskusja oraz wnioski: Wcześniejsze badania pokazują, że pozyskując pęcherzyki poprzez przeciskanie

tkanki jajnikowej przez sito (250 μm) uzyskano 42,3% całkowicie żywych, oceniając barwieniem TB

(Jewgenow i wsp., 1998). Z kolei Tanpranid i wsp., (2015), siekając korę jajnika ostrzem skalpela, uzyskali

82,4% żywych pęcherzyków w barwieniu CAM/EthD-1/Hoechst33342. Uzyskany w niniejszym badaniu

wynik żywotności pęcherzyków pozwala stwierdzić, że zastosowana technika izolacji jest efektywną

metodą pozyskania wysokiego odsetka żywych pęcherzyków ze świeżej tkanki jajnikowej kota domowego

w odniesieniu do opublikowanych wyników innych metod izolacji.

Piśmiennictwo: 1. Jewgenow i wsp., J Reprod Fertil 1998; 112:39-47. 2. Tanpranid i wsp., Theriogenology

2015; 83:1553–1561.

Badania finansowane przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu z dotacji statutowej celowej

nr B030/0046/16.

29

O 3.

BADANIE WARTOŚCI DIAGNOSTYCZNEJ UROPLAKINY IIIA W RAKU PĘCHERZA

W ASPEKCIE NARAŻENIA ŚRODOWISKOWEGO

Michał Matuszewski1,2

, Beata Szymańska1, Anna Długosz

1

1Katedra i Zakład Toksykologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; 2Klinika

Urologii i Onkologii Urologicznej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

[email protected]

Słowa kluczowe: markery nowotworowe, rak pęcherza moczowego, uroplakina IIIA, transferaza

glutationowa, 8-hydroksy 2’deoksyguanozyna

Cel: Celem badań jest ocena wartości diagnostycznej i prognostycznej uroplakiny IIIa (UPKIIIa),

oznaczanej w moczu i osoczu chorych na raka pęcherza moczowego (BC) o różnym stopniu inwazyj-

ności i złośliwości. Oceniono, czy istnieje korelacja między wydalaniem uroplakin a uszkodzeniem

DNA mierzonym poziomem 8-hydroksy-2’deoksyguanozyny (8-OHdG) w moczu, markera ekspozycji

na ksenobiotyki i zdolnością detoksykacyjną mierzoną aktywnością izoenzymu transferazy gluta-

tionowej π (GSTπ).

Materiały i Metody: Grupę badaną (n=61) stanowili pacjenci z rakiem pęcherza moczowego, leczeni

w Klinice Urologii i Onkologii Urologicznej USK we Wrocławiu. Grupę kontrolną stanowiły zdrowe osoby

(n=33) z bazy Biobanku. Analiza histopatologiczna została przeprowadzona Zakładzie Patomorfologii

i Cytologii Onkologicznej UM we Wrocławiu. Oznaczenia laboratoryjne wykonano metodą immuno-

enzymatyczną (Elisa) w Katedrze i Zakładzie Toksykologii UM we Wrocławiu, z wykorzystaniem

testów wykrywających: UPKIIIa w moczu i osoczu, 8-OHdG oraz GSTπ w moczu. Wyniki przeliczono

na kreatyninę, uwzględniając w ten sposób rozcieńczenie moczu.

Wyniki: Stężenia UPKIIIa, 8-OHdG i GSTπ były istotne statystycznie wyższe w grupie BC w każdym

badanym materiale. Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic w oznaczeniach UPKIIIa i GSTπ

pomiędzy chorymi w zależności od stadium zaawansowania oraz stopnia złośliwości raka. Stwierdzono

natomiast istotną statystycznie różnicę w wynikach 8-OHdG w grupie osób z rakami inwazyjnymi

a nieinwazyjnymi (p=0,0129), oraz w zależności od stopnia złośliwośći nowotworu (p=0,0011).

Zauważono dodatnie korelacje pomiędzy GSTπ a UPKIIIA oznaczaną w moczu (R=0,34), oraz

pomiędzy 8-OHdG a GSTπ w moczu (R=0,35).

Wnioski: Wykazano, że zastosowany panel markerów (UPKIIIa, 8-OHdG, GSTπ) ma wartość diagnostyczną

w raku pęcherza, a oznaczanie 8-OHdG ma ponadto wartość prognostyczną. Wyniki wskazują, że nie

UPKIIIa, lecz 8-OHdG może być wartościowym markerem ekspozycji na ksenobiotyki u chorych na BC.

Badanie finansowano z grantu STM.D150.16.037.

mailto:[email protected]

30

O 4.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA PRZECIWCIAŁ

SKIEROWANYCH DO ANTYGENÓW UKŁADU RH

U DAWCÓW KRWI W LATACH 2012-2015

Marta Leońska1*

, Elżbieta Klausa2, Agnieszka Piwowar

1

1 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem

Analityki Medycznej, Katedra i Zakład Toksykologii; 2Regionalne Centrum Krwiodawstwa

i Krwiolecznictwa im. Tadeusza Dorobisza we Wrocławiu

e-mail: [email protected]

Słowa kluczowe : przeciwciała, przeciwciała naturalne, pośredni test antyglobulinowy

Wstęp i cel pracy: Przygotowanie bezpiecznych składników krwi do przetoczenia, wymaga wykonywania

testów antyglobulinowych, pozwalających między innymi na wykrycie obecności przeciwciał nieregularnych

w surowicy krwi, co ma kluczowe znaczenie w procesie doboru dawcy krwi. Celem pracy było ustalenie

swoistości wykrytych przeciwciał skierowanych do antygenów z układu Rh w populacji dawców krwi

objętych działalnością Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu (RCKiK)

w latach 2012-2015 i określenie częstości ich występowania.

Materiał i metody: Badania wykonano w próbkach krwi pobranych od 100 dawców. Przeprowadzono

analizę otrzymanych wyników wraz z udostępnionymi danymi dotyczącymi wykonanych w RCKiK od

stycznia 2012 r. do maja 2015 r. badań u 220 089 dawców krwi. W celu wykrycia obecności przeciwciał

i ustalenia ich swoistości wykonano pośredni test antyglobulinowy (PTA) przy zastosowaniu

mikrometody kolumnowej w żelu.

Wyniki: W analizowanym materiale, dodatnie wyniki PTA uzyskano u 74 tj. 0,03% dawców krwi.

Przeciwciała skierowane do antygenów z układu Rh stanowiły 44,6 % wszystkich wykrytych przeciwciał,

w tym: 37% wykazywało swoistość anty-E, 24% – anty-D, 18% – anty-Cw, 12% – anty C, 6% – anty-c

i 3% – anty-G. Dodatkowa analiza jednego przypadku pozwoliła na wykrycie naturalnych przeciwciał

o swoistości anty-D.

Wnioski: Otrzymane wyniki potwierdzają konieczność wykonywania u dawców krwi badań w kierunku

wykrycia przeciwciał nieregularnych, w celu zapobiegania reakcjom poprzetoczeniowym u biorców.

Ponadto zaobserwowano, iż spośród przeciwciał wytwarzanych do antygenów układu Rh najczęściej

występującymi są przeciwciała anty-E, a nie jak można byłoby przypuszczać przeciwciała skierowane

do najczęściej występującego w rasie kaukaskiej antygenu RhD.

31

O 5.

HSP67BC POINT MUTATIONS AFFECTS STRUCTURE AND FUNCTION

OF D. MELANOGASTER LARVAL MUSCLES

Jadwiga Jabłońska1,2

, Magda Dubińska-Magiera1, Małgorzata Daczewska

1, Krzysztof Jagła

2

1University of Wroclaw, Institute of Experimental Biology, Department of Animal Developmental

Biology, Wroclaw, Poland; 2GReD, INSERM U1103, CNRS UMR6293, University of Clermont-Ferrand,

Clermont-Ferrand, France

Background/Objectives: Small Heat Shock Proteins (sHSPs) are abundant molecular chaperones,

involved in proper protein folding and autophagy. Genetic mutations which cause changes of highly

conserved residues in these proteins underlay some severe genetic diseases such as muscle dystrophies

and neuropathies. Here we examine whether the mutated forms of Hsp67Bc – one of the Drosophila

melanogaster sHSPs – affect structure and function of 3rd larval muscles.

Material and Methods: D. melanogaster is a valuable model to investigate various inherited diseases.

To reduce the toxic effect of mutated proteins we chose tissue specific induction. We used

immunofluorescence assays to determine muscle morphology and protein localization, and TEM for

detailed ultrastructure examination of larval muscle fibers. Muscle performance was tested both in vitro

(contractility) and in vivo (behavioral assays).

Results: Hsp67BcR126E and R126N mutants have strikingly different localization patterns. The

Hsp67Bc R126 Emutation shows regular ‘wild-type’-like localization with some additional nuclear

pattern, whereasHsp67Bc R126N protein forms extensive aggregates, some placed in neuromuscular

junction vicinity. However both seem to cause similar defects in muscle structure like distorted Z-disc

and increased glycogen storage. Moreover TEM analysis revealed clusters of mitochondria with altered

morphology and organization in the Hsp67BcR126N mutant. Surprisingly muscle performance, both in

vivo and in vitro, was more affected in the Hsp67Bc R126E mutant.

Conclusions: Our experiments show two potential pathogenesis mechanisms underlying genetic disorders.

On one hand aggregate forming seems to promote storage of dysfunctional organelle (mitochondria

clusters in Hsp67Bc R126N), which may be caused by impaired autophagy. The another mechanism

may be connected with less specific and/or more stable protein-protein interactions (Hsp67Bc R126E

slightly different pattern than ‘wild-type’), that significantly changes all other primary functions.

Research supported with National Science Centre grant NCN 2014/13/D/NZ4/02038

32

O 6.

THE MYOPHOSPHORYLASE EXPRESSION AND PROTEIN DISTRIBUTION

IN VERTEBRATE MYOGENESIS

Anna Lewicka1, Marta Migocka-Patrzałek

1, Małgorzata Daczewska

1

1Department of Animal Developmental Biology, Institute of Experimental Biology, Faculty of Biological

Sciences, University of Wroclaw, Sienkiewicza 21, 50-335 Wroclaw, Poland,


Key words: glycogen phosphorylase, myophosphorylase, Danio rerio

Background: Myophosphorylase (PYGM) is a muscle-specific isoform of glycogen phosphorylase, it is

the enzyme that catalyses the first step of glycogenolysis. So far there are more than 150 different

mutations of the PYGM gene, that give rise to McArdle disease. Mutations mostly result in deficiency of

this key enzyme in the muscle metabolism. The disease manifests symptoms such as reduced ability to

increased physical activity, premature fatigue, muscle pain and/ or muscle cramps that can lead to

myoglobinuria. So far there is no effective treatment available.

Objectives: Our goal is to analyze a pattern of expression and protein distribution of myophosphorylase

in developing muscles.

Material and Methods: We have chosen Danio rerio (zebrafish) and Drosophila melanogaster (fruit fly)

as models in our research. Transparent and externally developing embryos of Danio allow us to use in

situ hybridization, Western Blot and fluorescent confocal microscopy analysis at all developmental

stages. Drosophila, a well-known model of various inherited diseases, was used to perform tissue

specific knock-down in 3rd instar larvae. Fluorescent confocal microscopy visualized muscle

morphology and protein location.

Results: The mRNA of PYGM is present in both developing and fully developed muscle tissue.

Myophosphorylase is present in skeletal muscle cells in the proximity of the Z line. Myophosphorylase is

evenly present in the whole muscle tissue for up to 24 hours post fertilization. After 24 hours PYGM

accumulates in slow muscle fibers. Reduced level of glycogen phosphorylase changes muscle fibers

morphology.

Conclusions: We conclude that myophosphorylase has an important role in the vertebrate myogenesis.

The reduction of the protein level, leads to other than normal development of muscle fibers morphology.

Moreover, it is expressed at early stages of development and the protein distribution changes in

a controlled way.

33

O 7.

GLIKACJA BIAŁEK MACIERZY ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ W TĘTNICACH

Aleksandra Kuzan1

1 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,

ul. T. Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław,


Słowa kluczowe: kolagen, elastyna, glikacja, końcowe produkty zaawansowanej glikacji

Cel: Glikacja jest to powolny, fizjologiczny, acz uznany za degeneracyjny proces, w którym cukry

redukujące oddziałują z grupami aminowymi białek, zmieniając trwale ich właściowści. Celem pracy

było wyłonienie zależności miądzy zwartością głównych białek macierzy zewnątrzkomórkowej

w tętnicach – kolagenu typu I, III, IV i elastyny a zawartością produktów końcowych zaawansowanej

glikacji (AGE) w próbce, z uwzględnieniem parametru wieku i stopnia zaawansowania miażdżycy.

Hipoteza zakłada, że im więcej substratu glikacji – białek macierzy, tym więcej AGE. Spodziewanym

wynikiem jest również wzrost zawartości AGE wraz z wiekiem osoby od której pochodziła próbka

i stopniem zaawansowania miażdżycy.

Materiały i metody: Materiał badawczy stanowiły 103 wycinki aort, a analizę biochemiczną wykonano

posługując się testem ELISA i immunoblotingiem. Wyniki poddano analizie korelacji Spermana oraz

regresji wieloczynnikowej.

Wyniki: W analizowanych wycinkach tętnic stwierdzono zawartość produktów zaawansowanej glikacji

w ilości 0,522 (+/- 0,373) mg/g tkanki. Wykazano słabą ujemną korelację między zawartością AGE

a zawartością kolagenu typu III (r=-0,258, p=0, 0122) i IV (r=-0,206, 0,0456), a także ujemną słabą

korelację między kolagenem typu III a wiekiem osoby, od której pochodziła próbka (r=-0,218, p=

0,0262). Jest to wynik odwrotny niż zakładała hipoteza. Jednak wraz ze wzrostem wieku maleje

korelacja pomiędzy AGE a kolagenem typu III.

Wnioski: Postuluje się, że wyniki tego, a także innych badań wykonywanych technikami immuno-

enzymatycznymi mogą być wynikiem artefaktów wynikających z glikacji, która może modyfikować na

tyle cząsteczki białek, że przeciwciała nie rozpoznają antygenu, bądź skutki glikacji (powstawanie

wiązań krzyżowych) mogą blokować dostęp przeciwciał do antygenu. Analiza próbek pochodzących od

osób w różnym wieku, zróżnicowanych pod względem chorób, szczególnie cukrzycy, może być

obarczona dużym błędem, co należy mieć na uwadze przy projektowaniu badań i interpretowaniu

wyników.

mailto:[email protected]

34

O 8.

WPŁYW WYBRANYCH PARAMETRÓW

NA PROCES TWORZENIA MIKROSFER POLISACHARYDOWYCH

Justyna Gawenda1*

, Marta Tsirigotis-Maniecka1

1 Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny, Zakład Technologii Organicznej i Farmaceutycznej

*e-mail:[email protected]

Słowa kluczowe: enkapsulacja, karboksymetyloceluloza, mikronośnik

Cel: Celem wykonanych badań była optymalizacja procesu formowania mikrosfer zbudowanych

z karboksymetylocelulozy, tak aby otrzymać trwałe produkty o określonych cechach morfologicznych.

Materiały i metody: Materiałem budulcowym otrzymywanych mikrosfer była karboksymetyloceluloza

o masie cząsteczkowej 250 kDa. Proces enkapsułowania modelowego barwnika przeprowadzono

metodą wkraplania, a otrzymane produkty stabilizowano jonami trójwartościowymi. Optymalizację

procesu formowania mikrosfer wykonano modyfikując wybrane parametry procesu: stężenie użytego

polisacharydu, stężenie jonów sieciujących, wysokość z jakiej wkraplano mieszaniny oraz szybkość

wkraplania mieszaniny do medium sieciującego. Charakterystykę morfologiczną otrzymanych mikrosfer

przeprowadzono za przy użyciu mikroskopu optycznego. Określono także wydajność procesu

enkapusłowania barwnika na podstawie pomiarów spektrofotometrycznych.

Wyniki: Wyznaczono najbardziej optymalny czas stabilizowania utworzonych mikrononośników.

Prześledzono profile dyfuzji barwnika z utworzonych produktów w trakcie ich zestalania. Otrzymano

36 produktów, o średnicach w zakresie 697-1012 µm. Otrzymane produkty różniły się strukturą

powierzchni i kształtem, choć większość z nich była kulista. Wydajność procesu enkapsułowania

barwnika w mikrosferach zawierała się w granicach 11-62%.

Podsumowanie: Zoptymalizowano proces formowania mikronośników zbudowanych z karboksy-

metylocelulozy. Dobrano odpowiednie parametry ich formowania, tak aby otrzymane produkty

posiadały oczekiwane właściwości użytkowe – umożliwiały skuteczną enkapsulację małocząsteczko-

wego związku.

35

O 9.

NOWA METODA ANALIZY ILOŚCIOWO-JAKOŚCIOWEJ

KOMÓREK UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO

W OBRĘBIE UKŁADU ROZRODCZEGO MYSZY

Katarzyna Mikołajewicz1,2

, Anna Chełmońska-Soyta1, Grzegorz Chodaczek

2*

1 Laboratorium Immunologii Rozrodu, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, Wrocław,

Polska 2 Laboratorium Mikroskopii Konfokalnej, Wrocławskie Centrum Badań EIT+, Wrocław, Polska

*email: [email protected]

Słowa kluczowe: układ rozrodczy, układ odpornościowy, optyczne oczyszczanie tkanek, cytometria

przepływowa, mikroskopia konfokalna

Cel. Homeostaza układu rozrodczego utrzymywana jest m.in. przez obecne w nim komórki układu

odpornościowego, a w szczególności limfocyty T γδ. Mechanizmy kontroli immunologicznej mikro-

środowiska śluzówki rozrodczej są bardzo słabo poznane, po części z uwagi na brak informacji

o składzie jakościowym i ilościowym oraz przestrzennej dystrybucji komórek odpornościowych w obrębie

układu rozrodczego. Celem prowadzonych badań jest opracowanie metody pozwalającej na dogłebną

charakterystykę ilościowo-jakościową głównych populacji komórek układu immunologicznego w różnych

stanach fizjologicznych układu rozrodczego myszy.

Materiały i metody. W poszukiwaniu najlepszej metody charakterystyki komórek odpornościowych

w układzie rozrodczym zastosowano dwa podejścia: cytometria ex vivo po trawieniu enzymatycznym

tkanki oraz mikroskopia konfokalna in situ po chemicznym oczyszczaniu tkanki. W eksperymentach

wykorzystano myszy transgeniczne Tcrd-H2BeGFP, które są myszami reporterowymi komórek T γδ

dzięki swoistej ekspresji białka zielonej fluorescencji (GFP). Trawienie enzymatyczne prowadzono za

pomocą dyspazy i kolagenazy. Do optycznego oczyszczania układu rozrodczego zastosowano metody

CUBIC i ScaleS oraz odczynnik ProlongGold.

Wyniki. Trawienie enzymatyczne jest standardową metodą izolacji komórek z tkanek poprzedzającą

analizę cytometryczną. Zastosowanie kolagenazy pozwoliło na uzyskanie największej ilości komórek T

γδ z pojedynczego układu rozrodczego, co zostało potwierdzone cytometrycznie. Z kolei, metoda

CUBIC była najskuteczniejsza w optycznym oczyszczaniu tkanek, które stały się niemal przezroczyste,

co znacznie poprawiło jakość obrazowania fluorescencyjnego, bez pogorszenia sygnału białka GFP.

Porównując metody ex vivo i in situ wykazaliśmy, że średnia liczba komórek T γδ uzyskanych w wyniku

trawienia jest znacząco mniejsza niż liczba komórek widocznych in situ po oczyszczaniu.

Wnioski. Oczyszczanie optyczne układu rozrodczego myszy reporterowych metodą CUBIC, a następnie

analiza preparatów za pomocą mikroskopii konfokalnej i technik obróbki obrazów w programie ImageJ

pozwala na ilościowe scharakteryzowanie limfocytów T γδ zasiedlających układ rozrodczy ze wska-

zaniem ich lokalizacji w obrębie tkanki. Opracowana metoda in situ przewyższa metodę ex vivo, z uwagi

na straty komórek po enzymatycznym trawieniu tkanki oraz na brak informacji o ich dystrybucji

przestrzennej w tkance. Metoda CUBIC będzie w przyszłości zastosowana do analizy myszy potrójnie

fluorescencyjnych, które umożliwią jednoczesną charakterystykę trzech populacji komórek układu

odpornościowego: komórek T γδ, komórek T αβ oraz komórek dendrytycznych.

36

O 10.

ZASTOSOWANIE FOSFATYDYLOCHOLINY W PROJEKTOWANIU PROLEKÓW

NA BAZIE KWASU WERATROWEGO

Marta Czarnecka1*

, Magdalena Rychlicka1, Natalia Niezgoda

1, Marta Świtalska

2, Joanna Wietrzyk

2,

Czesław Wawrzeńczyk1, Anna Gliszczyńska

1

1 Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. C.K. Norwida

25, 50-375 Wrocław; 2 Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszwelda, PAN, ul.

R. Weigla 12, 53-114 Wrocław


Słowa kluczowe: fosfatydylocholina, kwas weratrowy (kwas 3,4-dimetoksybenzoesowy), aktywność

antynowotworowa

Cel: Celem badań było połączenie dwóch aktywnych terapeutycznie cząsteczek: fosfatydylocholiny

i kwasu weratrowego. Podstawą tej koncepcji badań było otrzymanie pochodnych kwasu weratrowego

o zwiększonej biodostępności i aktywności cytotoksycznej względem wybranych linii komórek nowo-

tworowych.

Materiał i metody: 1,2-Diweratroilo-sn-glicero-3-fosfocholinę otrzymano w reakcji estryfikacji Steglicha.

Kompleks kadmu z sn-glicero-3-fosfocholiną (GPC x CdCl2) poddano acetylacji kwasem weratrowym

w obecności 4-(N,N-dimetyloamino)pirydyny (DMAP) i N,N’-dicykloheksylokarbodiimidu (DCC) jako

czynnika sprzęgającego. Analogicznie otrzymano pochodą fosfatydylocholiny zwierającą cząsteczkę

kwasu palmitynowego w pozycji sn-1 oraz kwas weratrowy w pozycji sn-2. W pierwszym etapie 1,2-

dipalmitoilo-sn-glicero-3-fosfocholinę poddano selektywnej hydrolizie z udziałem fosfolipazy A2 (PLA2)

do lizofosfocholiny, którą następnie zacetylowano według metody opisanej przez d’Arrigo i wsp. 1-

Weratroilo-2-palmitoilo-sn-glicero-3-fosfocholinę otrzymano w wyniku 2-etapowej syntezy.

W pierwszym etapie uzyskano lizofosfocholinę w reakcji chorku kwasu fenolowego z cyklicznym

acetalem utworzonym z GPC i DBTO (tlenku t-butylocyny), którą następnie poddano estryfikacji

kwasem palmitynowym. Uzyskane fosfatydylocholiny oczyszczono za pomocą chromatografii

kolumnowej, a ich struktury potwierdzono w oparciu o dane spektroskopowe. Wszystkie pochodne

fosfatydylocholiny przebadano na aktywność przeciwnowotworową w stosunku do linii komórkowych:

ludzkiej białaczki (MV4-11), raka piersi (MCF-7), raka płuc (A549), raka okrężnicy (LOVO), typu

lekoopornego raka okrężnicy (LOVO-DX) oraz nowotworu wątroby (HepG2), a także sprawdzono

cytotoksyczność otrzymanych związków wobec mysich fibroblastów (Balb/3T3).

Wyniki: W trakcie badań otrzymano 3 nowe, nieopisane dotąd w literaturze pochodne fosfocholiny

zawierające w swej strukturze cząsteczki kwasu weratrowego. Związki te wykazały aktywność anty-

nowotworową nawet 9-krotnie silniejszą niż wolny kwas fenolowy.

Wnioski: Połączenie kwasu weratrowego z cząsteczką fosfatydylocholiny prawdopodobnie wpłynęło na

zwiększenie biodostępność, co zostało udowodnione przez porównanie właściwości antyproliferacyjnych

wolnego kwasu i fenolowych fosfolipidów.

Badania realizowane są w ramach projektu nr 2013/09/D/NZ9/02457 finansowanego ze środków

Narodowego Centrum Nauki.

37

O 11.

PORÓWNANIE WYNIKÓW OPERACYJNEGO LECZENIA PRZERZUTÓW

Z PIERWOTNEGO RAKA PŁUC I METACHRONICZNYCH GUZÓW PŁUC

Piotr Błasiak1, Adam Rzechonek

1, Julita Kulbacka

4, Olga Michel

4, Beata Muszczyńska-Bernhard

3,

Jarosław Adamiak3, Konrad Pawełczyk

1, Ewa Żak

1, Jolanta Saczko

4, Jędrzej Grzegrzółka

2

1 Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Grabiszyńska

105, 53-439 Wrocław; 2 Katedra i Zakład Histologii i Embriologii, Uniwersytet Medyczny We

Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 6a, 50-368 Wrocław; 3 Zakład Patomorfologii, Dolnośląskie Centrum

Chorób Płuc, ul. Grabiszyńska 105, 53-439 Wrocław; 4 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej,

Uniwersytet Medyczny We Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław, Poland


Słowa kluczowe: rak płuca, przerzuty do płuc, metachroniczne guzy płuc, leczenie chirurgiczne, kryteria

Martini'ego-Melamed'a

Cel: Badanie wykazało efektywność chirurgicznego leczenia mnogich nowotworów płuc.

Materiał i metody: Analizie poddano 49 pacjentów, u których wykonano dwukrotnie resekcję guzów

nowotworowych płuc pojawiających się dwukrotnie w okresie 2001-2014. Zależnie od wyniku

histopatologicznego wydzielono: grupę I, którą stanowiło 26 chorych z przerzutami i grupę II, do której

włączono 23 chorych z nowymi pierwotnymi nowotworami płuca. Średni wiek pacjentów w obu

grupach wynosił odpowiednio w grupie I – 66,1 lat (+/- 11 lat, mediana – 66) i w grupie II – 65,5 lat

(mediana – 64). W grupie I było 9 kobiet i 17 mężczyzn, w grupie II – 8 kobiet i 15 mężczyzn.

W rozpoznaniu różnicowym guzów metachronicznych i przerzutów uwzględniono kryteria Martini'ego-

Melameda. Chorobowość i rodzaje przeprowadzonych operacji były porównywalne. Anatomiczne

resekcje przeprowadzono odpowiednio w 22% i 17% przypadków.

Wyniki: Długoterminowe skutki resekcji są podobne, choć wskazują na trend lepszego rokowania

u pacjentów po resekcji przerzutów. Czas wolny od choroby u pacjentów z guzami metachronicznymi

okazał się dłuższy.

Wnioski:

1. Wyniki metastazektomii płucnej po pierwotnym raku płuca wykazują tendencję lepszego rokowania

niż resekcji metachronicznych raków płuca.

2. Wystąpienie drugiego guza płuca wymaga różnicowania pomiędzy guzem metachronicznym,

a przerzutem.

3. Powyższe informacje są przydatne przy podejmowaniu decyzji terapeutycznej dotyczącej zakresu

resekcji i określenia ryzyka u pacjentów po przebytej resekcji raka płuca.

38

O 12.

HODOWLA PIERWOTNA FIBROBLASTÓW

W AUGMENTACJI DZIĄSŁA I POKRYWANIU MNOGICH RECESJI

Barbara Sterczała1, Jolanta Saczko

2, Marzena Dominiak

1

1Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu 2Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu


Słowa kluczowe: hodowla fibroblastów, augmentacja dziąsła, mnogie recesje, cienki biotyp

Szacuje się że ok. 60% populacji ludzkiej cierpi na recesje dziąsłowe. Coraz częściej patologia ta dotyka

osób młodych, u których zdiagnozowano cienki biotyp, będący powodem niestabilności tkankowej oraz

ich dużej wrażliwości na wszelkiego rodzaju urazy, również jatrogenne. Cienki biotyp jest wskazaniem

do augmentacji w przypadku możliwości powstawania zapalenia okolicznych tkanek miękkich, a z czasem

dehiscencji i fenestracji kości.

Obecne osiągnięcia inżynierii tkankowej dają możliwości pozyskania autogennej tkanki o dowolnej

wielkości, z zachowaniem minimum inwazyjności przy pobieraniu tkanki i przy zachowaniu optymalnych

efektów estetycznych, zwłaszcza w odcinku przednim jamy ustnej. Wyizolowane fibroblasty z ok. 2mm2

dziąsła zrogowaciałego jamy ustnej, poddane hodowli, zostają przeniesione na matrycę kolagenową 3D

i w postaci uwodnionej matrycy komórkowej wszczepione w miejsce biorcze, w ilościach determino-

wanych przez ubytek tkankowy.

Zastosowanie tej metody warunkuje wydolny estetycznie i funkcjonalnie narząd żucia, bądź możliwość

jego rehabilitowania poprzez uzyskanie prawidłowej szerokości biologicznej. Wybór wskazań do

zastosowania rzeczonej metody pozwoli na osiągnięcie satysfakcjonujących i długoczasowych efektów

klinicznych.

39

O 13.

OPTYMALIZACJA HODOWLI MYSICH MIELOIDALNYCH

KOMÓREK SUPRESOROWYCH

Natalia Anger1, Joanna Rossowska

1*

1 Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu

*[email protected]

Słowa kluczowe: Mieloidalne komórki supresorowe, komórki MDSC, interleukina 10

Cel: Mieloidalne komórki supresorowe (MDSC) to heterogenna populacja niedojrzałych komórek

pochodzenia mieloidalnego, której zwiększoną liczebność obserwuje się podczas rozwoju nowotworu.

Ze względu na dużą aktywność supresorową, komórki MDSC mogą stać się celem terapii

przeciwnowotworowych, powodujących osłabienie supresji w nowotworze poprzez eliminację komórek

MDSC lub ich różnicowanie w kierunku dojrzałych komórek mieloidalnych. Jednak ze względu na niską

wydajność izolacji komórek MDSC z guzów nowotworowych, konieczne jest opracowanie metody

pozyskiwania tych komórek w warunkach in vitro. Celem przeprowadzonych badań była optymalizacja

warunków różnicowania mysich komórek szpikowych w kierunku komórek MDSC.

Materiały i metody: Komórki wyizolowane ze szpiku kostnego zdrowych myszy C57BL/6 hodowano

w warunkach ex vivo w obecności rmGM-CSF i supernatantu znad komórek mysiego raka jelita grubego

MC38. Po sześciu dniach hodowli, zbadano zdolność uzyskanych komórek do produkcji cytokin oraz

określono fenotyp powierzchniowy komórek w oparciu o markery charakterystyczne dla komórek

mieloidalnych.

Wyniki: Komórki uzyskane po sześciu dniach hodowli w obecności 75% supernatantu znad komórek

MC38 hodowanych w warunkach hipoksji były zdolne do produkcji interleukiny 10, cytokiny

o właściwościach immunosupresorowych. Ponadto, w hodowli prowadzonej w opisanych warunkach

odnotowano wysoki odsetek monocytarnych i granulocytarnych komórek MDSC, a także niski odsetek

dojrzałych komórek dendrytycznych. Badane komórki wykazywały również niski poziom ekspresji

białek głównego układu zgodności tkankowej klasy II oraz cząsteczek kostymulujących CD80 i CD86.

Wnioski: Hodowla mysich komórek szpikowych w obecności rmGM-CSF i 75% supernatantu znad

komórek MC38 uzyskanego w warunkach hipoksji pozwala na uzyskanie komórek o charakterystyce

niedojrzałych komórek MDSC. Opracowana metoda indukcji komórek MDSC umożliwi prowadzenie

badań in vitro nad wpływem nowych terapeutyków na zahamowanie supresji w nowotworze.

Badania są finansowane ze środków NCN w ramach projektu grantowego nr 2014/15/N/NZ4/04817.

40

O 14.

WPŁYW ESTRADIOLU I JEGO METABOLITÓW NA KOMÓRKI RAKA JAJNIKA

EKSPONOWANE NA ZWIĄZKI CHROMU I KADMU

Martyna Szydełko1*

, Joanna Roik1*

, dr Julita Kulbacka2, dr Ewa Sawicka

3

1.Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; 2. Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej,

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; 3. Katedra i Zakład Toksykologii,


*[email protected], [email protected]

Słowa kluczowe: rak jajnika, skov – 3, estradiol, chrom, kadm

Cel: Wzrastająca zachorowalność na raka jajnika (około 30% nowotworów złośliwych narządów

płciowych kobiet w Polsce) uzasadnia badania nad wpływem czynników środowiskowych i ich oddzia-

ływaniem na procesy estrogenozależne. Celem pracy było poznanie efektu działania 17β-estradiolu

i jego metabolitów (2-metoksyestradiolu i 16α- hydroksyestronu), a także związków należących do

ksenoestrogenów: K2CrO4 oraz CdCl2 na proliferację komórek raka jajnika. Interesujące jest, czy

estrogeny pełnią funkcję detoksykacyjną w tego typu narażeniu, czy dochodzi do toksycznego synergizmu

z metaloestrogenem.

Materiały i metody: Materiałem do badań były komórki raka jajnika linii SKOV-3 (opornej na

cytosatyki), które hodowano na podłożu DMEM z dodatkiem FBS. 17β-Estradiol, 2-metoksyestradiol

oraz 16α-hydroksyestron rozpuszczono w 96% etanolu, K2CrO4 oraz CdCl2 w wodzie dest., uzyskując

roztwory wyjściowe do dalszych eksperymentów. Komórki inkubowano z ksenobiotykami 24 i 48h,

a następnie za pomocą testu MTT określono aktywność metaboliczną komórek raka jajnika. Dobór

dawek był podyktowany wcześniejszymi badaniami własnymi oraz danymi literaturowymi.

Wyniki: Na podstawie badań wstępnych ustalono, że optymalnym przedziałem stężeń związków chromu

i kadmu były stężenia od 0,1 μM do 50 μM. Wraz ze wzrostem dawki K2CrO4 oraz CdCl2 obserwowano

znaczący spadek aktywności metabolicznej komórek raka jajnika. Dla najwyższej dawki Cr(VI)

aktywność ta wynosiła tylko 9%, natomiast dla kadmu 14%. 17β-Estradiol, stosowany w większym

przedziale dawek (0,01-200 μM) obniżał aktywność komórek SKOV-3, jednak słabiej niż metale,

bowiem nawet przy 200 μM aktywność wynosiła 30%. Z kolei oba metabolity 17β-estradiolu wykazywały

silniejsze niż estradiol, niekorzystne działanie na komórki, szczególnie dla 16α-hydroksyestronu.

Wnioski: Podczas badania zaobserwowano wrażliwość linii SKOV-3 na badane ksenobiotyki. Zanotowano

znacznie obniżoną aktywność komórek pod wpływem działania wysokich stężeń związków,

a szczególnie metaloestrogenów: kadmu i Cr(VI). Wykazano ponadto znaczenie biotransformacji

estradiolu na skutki toksyczne oceniane testem MTT. Dalszym etapem badań będzie ocena interakcji

estrogenów i metali w aspekcie zagrożeń środowiskowych przy równoczesnej terapii hormonami.

41

O 15.

ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA KOMÓREK INDUKOWANE

PRZEZ NANOKRYSZTAŁY NAGDF4:YB3+

ER3+

Edyta Wysokińska1*

, Jakub Ciochos2, Mirosław Karbowiak

2, Leon Strządała

1, Wojciech Kałas

1,3

1 Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk,

ul. Weigla 12, 53-114 Wrocław, Polska; 2 Wydział Chemii, Uniwersytet Wrocławski, ul. F. Joliot-Curie

14, 50-383 Wrocław,; 3 Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Akademia im. Jana Długosza

w Częstochowie, ul. Armii Krajowej13, 42-200 Częstochowa, Polska


Słowa kluczowe: Nanokryształy lantanowców, cytotoksyczność, lizosomy, makrofagi

Celem pracy jest zdefiniowanie mechanizmu toksyczności zdolnych do up-konwersji nanokryształów

fluorku gadolinu domieszkowanego iterbem oraz erbem NaGdF4:Yb3+

Er3+

(18, 2%) (UCNC). Obecnie

fluorki gadolinu oraz podobne nanokryształy zawierające w swojej strukturze jony lantanowców

uważane są za mało toksyczne. Jednak nasze wyniki pokazują, że badane nanokryształy są wysoce

toksyczne dla makrofagów.

Analiza mechanizmu śmierci komórkowej została oparta o metody cytometryczne. Sprawdzono

fragmentację DNA, zmiany w strukturze błony komórkowej (podwójne barwienie Aneksyną V-FITC

i jodkiem propidyny) oraz aktywność kaspazy 3 i 7. Zaburzenia w budowie oraz funkcji mitochondrium

zbadano poprzez ocenę spadku potencjału błonowego oraz poziomu białka Bcl-2 (Western blotting).

Żywotność sprawdzono testem MTS. Zakwaszenie komórki oraz ilość mitochondriów oceniono barwiąc

komórki znacznikami fluorescencyjnymi (LysoTracker, MitoTracker). Mikroskopia fluorescencyjna

oraz elektronowa umożliwiła zbadanie interakcji pomiędzy UCNC a komórkami.

Fluorki gadolinu wykazały toksyczność względem mysich makrofagów RAW264.7 oraz J774A.1.

Zaobserwowano zależny od stężenia oraz średnicy UCNC spadek żywotności komórek oraz indukcję

apoptozy. Ponieważ mitochondria odgrywają kluczową rolę w wewnętrznym szlaku apoptozy sprawdzono

zmiany zachodzące w ich błonie. Fluorki gadolinu indukowały depolaryzację błony mitochondrialnej

oraz obniżenie poziomu antyapoptotycznego białka Bcl-2. Inkubacja komórek z GdCl3 i NaF wykluczyła

toksyczność związaną z wypływem jonów z nanokryształów do pożywki hodowlanej, jednak nie wykluczyła

toksyczności jonów uwolnionych we wnętrzu komórki. Ponieważ makrofagi wyspecjalizowane są

w degradowaniu materiału różnego pochodzenia, niskie pH w ich lizosomach może także wpływać na

zmiany w budowie nanokryształów. Kilkugodzinna inkubacjaz NaGdF4:Yb3+

Er3+

wskazała na wzrost

poziomu kwaśnych kompartymentów w komórkach. Ponadto zaobserwowano równoczesny wzrost

ilości mitochondriów w makrofagach.

Uzyskane wyniki wskazują na wysoką toksyczność nanokryształów NaGdF4:Yb3+

Er3+

. Fluorki gadolinu

wpływają za zaburzenia funkcji mitochondriów oraz indukują zależną od stężenia oraz ich średnicy

apoptozę. Wzrost zakwaszenia komórek sugeruje, że fluorki gadolinu ulegają zniszczeniu wewnątrz

lizosomów w wyniku czego do wnętrza komórek uwalniane są toksyczne jony lantanowców oraz fluoru.

42

O 16.

IZOPRENOIDY ORAZ ICH POCHODNE

JAKO TERAPEUTYKI SKUTECZNE W LECZENIU CHORÓB NOWOTWOROWYCH

Magdalena Rychlicka*, Marta Czarnecka, Anna Gliszczyńska

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, wydział nauk o Żywności, Katedra Chemii, ul. C. K. Norwida

25, 50-375 Wrocław


Słowa kluczowe: Izoprenoidy, aktywność antyproliferacyjna, fosfolipidy, cytostatyki

W literaturze szeroko opisywana jest aktywność terapeutyczna związków izoprenoidowych, m. in.

przeciwnowotworowa, chemoprewencyjna, immunomodulacyjna, przeciwzapalna czy antydrobno-

ustrojowa. Wśród wspomnianych właściwości na szczególną uwagę zasługuje aktywność cytotoksyczna.

Jednym z najbardziej znanych związków izoprenoidowych stosowanych w terapii raka jajników, płuc

i piersi jest taksol [1]. W II fazie badań klinicznych znajduje się również alkohol perylowy, który

zarówno w testach in vitro jak i in vivo wykazuje zdolność indukowania apoptozy komórek raka prostaty

[2]. Najnowsze wyniki badań dowodzą, że także acykliczne terpenoidy takie jak: geraniol, geranylo-

geraniol czy farnezol charakteryzują się aktywnością antyproliferacyjną w stosunku do wybranych linii

nowotworowych [3]. Związki te w testach in vitro w znacznie większym stopniu hamują rozwój

komórek z zaburzonym procesem proliferacji w porównaniu do komórek zdrowych, co jest cechą

odróżniającą je od powszechnie stosowanych cytostatyków takich jak cisplatyna. Niestety, możliwości

aplikacyjne związków pochodzenia naturalnego jako farmaceutyków napotykają na ograniczenia

związane z ich niską biodostępnością w organizmie człowieka. W związku z tym poszukuje się

chemicznych i biotechnologicznych metod otrzymywania ich pochodnych o zwiększonej aktywności

biologicznej i absorbcji w warunkach in vivo. Przedmiotem prezentacji będzie zatem przedstawienie

chemoenzymatycznych metod modyfikacji związków izoprenoidowych cząsteczkami kwasów

tłuszczowegch lub fosfolipidami, jako sposób otrzymywania nowej generacji terapeutyków skutecznych

w leczeniu chorób nowotworowych.

Badania realizowane w ramach projektu nr 2013/09/D/NZ9/02457 finansowanego ze środków

Narodowego Centrum Nauki

43

O 17.

METABOLOMIKA JAKO POTENCJALNE NARZĘDZIE

DO OKREŚLANIA WPŁYWU SPOŻYWANIA NABIAŁU

Joanna Piechowicz, Mariusz G. Fleszar, Andrzej Gamian

Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

[email protected]

Słowa kluczowe: metabolomika, nabiał, biomarkery

Współczesne poglądy na temat spożywania mleka i przetworów nabiałowych są bardzo zróżnicowane.

Większość oficjalnych zaleceń i raportów wymienia dobroczynny wpływ wyżej wymienionych produktów

na zdrowie człowieka. Nabiał jest przedstawiany jako ważny składnik w nowej piramidzie żywności.

Część z obecnie publikowanych wyników badań, naukowców, na podstawie swoich badań, przedstawia

opinie o szkodliwym wpływie mleka na zdrowie, wykazując wpływ nabiału na rozwój osteoporozy,

miażdżycy, próchnicy, reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby wrzodowej, zaburzeń żołądkowo-

jelitowych czy chorób układu krążenia. Ponadto istnieją przypuszczenia o związku pomiędzy różnymi

rodzajami nowotworów a dietą bogatą w duże ilości mleka krowiego. Wśród czynników kancero-

gennych związanych ze spożyciem nadmiaru mleka wymienia się obecność hormonów wzrostu w mleku

czy ostrą blokadę śluzową spowodowaną przez przewlekła anemię i wygłodzenie.

Metabolomika, rozwijająca się dziedzina w naukach biolochemicznych, może służyć jako potencjalne

narzędzie do szacowania wpływu spożywania produktów nabiałowych. Poprzez identyfikacje i analizę

związków o niskiej masie cząsteczkowej (<1,5 kDa) można określić profil metabolomiczny, który jest

bezpośrednio powiązany ze stanem zdrowia pacjenta. Ostatnio za najbardziej obiecujące biomarkery

uważa się 14:1 i 17:1 kwasy tłuszczowe oraz 15:0 estry cholesterolu. Zestaw zróżnicowanych

metabolitów powiązanych ze spożywaniem nabiału został wstępnie określony. Dokładna identyfikacja

szlaków metabolomicznych wymaga jednak dalszej walidacji potencjalnych biomarkerów. Z tego

względu dalsze badania są zalecane w celu pełnego wyjaśnienia roli produktów nabiałowych na zdrowie

i odżywianie człowieka.

44

O 18.

MIKROSEKUNDOWA ELEKTROPORACJA KOMÓREK GLEJAKA- BADANIA IN VITRO

Natalia Niedzielska1*

, Małgorzata Kotulska1, Julita Kulbacka

2

1 Katedra Inżynierii Biomedycznej, Politechnika Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej,

Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu


Słowa kluczowe: elektroporacja mikrosekundowa, wapń, komórki nowotworowe glejaka

Cel: Celem pracy było doświadczalne zbadanie przeżywalności komórek glejaka poddanych elektroporacji

mikrosekundowej (ang. Microsecond Pulsed Electric Fields, μsPEF) i określenie odpowiednich stężeń

jonów wapnia (CaCl2) oraz optymalnych warunków pola elektrycznego, które wpływają na komórki

nowotworowe.

Materiały i metody: Doświadczenia przeprowadzono na linii komórkowej SNB19 (linia ludzkich komórek

nowotworowych glejaka). Komórki hodowano w sterylnych warunkach w butelkach hodowlanych

w postaci monowarstwy. Komórki SNB19 elektroporowano w obecności i bez obecności jonów wapnia.

Ocenę aktywności mitochondriów wykonano testem cytotoksyczności MTT (3-(4,5-Dimethylthiazol-2-

yl)-2,5-diphenyltetrazolium bromide) po inkubacji 24 h i 72 h. Dodatkowo dokonano immunocyto-

chemicznej oceny ekspresji markera nowotworów mózgu MGMT (ang. O6-alkylguanine DNA

alkyltransferase) i markera apoptozy: kaspazy-3, kaspazy-8, kaspazy-12 w komórkach poddanych

eksperymentom.

Wyniki: Otrzymane wyniki wskazują, że odpowiednio dobrane parametry elektroporacji (natężenie pola

elektrycznego i stężenie wapnia) eliminują badane komórki glejaka. Zastosowanie metody połączonej

z podawaniem jonów wapnia powoduje wzrost śmiertelności komórek nowotworowych o 50%. Ocena

immunocytochemiczna pokazuje podwyższoną ekspresję białek zaangażowanych w proces apoptozy.

Wraz ze wzrostem natężenia pola elektrycznego, obserwujemy na zdjęciach mikroskopowych silne

zabarwianie świadczące o większej śmiertelność komórek.

Wnioski: Otrzymane wyniki mogą mieć wpływ na rozwój elektrochemioterapii (ang. Electrochemo-

therapy, ECT) przy leczeniu guzów głębiej zlokalizowanych. Chlorek wapnia w porównaniu do

standardowo stosowanych cytostatyków wykazuje niską toksyczność wobec zdrowych komórek.

Finansowanie: Grant nr 210/2016 koła naukowego BioNanopor Politechniki Wrocławskiej

45

O 19.

ZASTOSOWANIE ELEKTROPORACJI Z LEUKOWORYNĄ

NA LEKOOPORNYCH KOMÓRKACH RAKA TRZUSTKI

Olga Michel1*

, Justyna Mączyńska1, Nina Rembiałkowska

1, Katarzyna Bieżuńska-Kusiak

1, Anna

Szewczyk2, Julita Kulbacka

1, Jolanta Saczko

1

1Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, ul.

Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław; 2Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Eksperymentalnej, ul. H. Sienkiewicza 21, 50-335 Wrocław

*e-mail: [email protected]. wroc.pl

Słowa kluczowe: leukoworyna, gruczolakorak przewodowy trzustki, elektroporacja, lekooporność

Cel: Pomimo znaczącego postępu w diagnozowaniu i leczeniu raka trzustki, gruczolakorak przewodowy

wciąż stanowi jeden z najbardziej śmiertelnych nowotworów. Za główne przyczyny uważa się przede

wszystkim późne diagnozowanie oraz wysoki stopień lekooporności komórek rakowych. Dlatego też

w przypadku tego nowotworu duże nadzieje wiąże się z leczeniem eksperymentalnym. Za takie uważ się

elektrochemioterapię (ECT) – metodę terapeutyczną polegającą na dostarczeniu do komórki krótkich

pulsów elektrycznch w celu zwiększenia skuteczności transportu leków przeciwnowotworowych.

Szybkie nabywanie przez komórki raka oporności na znane cytostatyki stanowi przesłankę do

poszukiwania nowych leków, które w normalnych warunkach nie wnikają do komórek. Celem niniejszej

pracy jest ocena efektywności elektrochemioterapii z leukoworyną na lekoopornych komórkach raka

trzustki.

Materiały i metody: Materiał do badań stanowiły dwie ludzkie linie komórkowe gruczolakoraka

przewodowego trzustki: oporna na daunorubicynę (EPP-85 181 RDB) oraz wrażliwa (EPP-85 181 P).

Komórki były utrzymywane w hodowli i następnie i poddane elektroporacji w buforze zawierającym

lekoworynę w stężeniu 5, 10 lub 25µM. Aktywność mitochondrialną zmierzono za pomocą testu MTT

po 24- i 72-godzinnej inkubacji. W celu dokładniejszego zbadania odpowiedzi komórek na zwiększony

transport leku wykonano barwienie immunocytochemiczne oceniające aktywność s-transferazy glutationu

(GSTπ) oraz kanałów wapniowych aktywowanych niskim napięciem (α1H).

Wyniki: Zgodnie z przewidywaniem, linia komórkowa 181 RDB charakteryzuje się większą niż linia 181

P opornością, również w odniesieniu do leukoworyny. Zaobserwowano natomiast, że elektroporacja

powoduje zmniejszenie aktywności mitochondrialnej w linii opornej, co było szczególnie widoczne po

72-godzinnej inkubacji. Barwienie immunocytochemiczne wykazało nieznaczne zwiększenie aktywności

GSTπ oraz znaczący wzrost ekspresji α1H na skutek zastosowanej terapii.

Wnioski: Uzyskane rezultaty wskazuja, że elektroporacja może stanowić dodatkową drogę transportu

leku do wnętrza komórki i dzięki temu wpływać na jego skuteczność. Wstępne wyniki pokazują potencjał

elektrochemioterapii w leczeniu nowotworów charakteryzujących się wysokim stopniem lekooporności.

Należy jednak podkreślić, że dogłębne zrozumienie procesów zachodzących w komórce pod wpływem

elektroporacji z alternatywnymi lekami wymagają dalszych badań.

Finansowanie: Badania wykonano w ramach projektu PREL.A040.16.005 (Nina Rembiałkowska).

46

O 20.

WPŁYW ELEKTROPORACJI NA LUDZKIE KOMÓRKI

GRUCZOLAKORAKA JELITA GRUBEGO (LOVO/DX)

Agata Błaszczyńska1*

, Julita Kulbacka2

1 Wydział Chemiczny, Biotechnologia, Politechnika Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii

Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu ul. Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław


Słowa kluczowe: elektroporacja, elektrochemioterapia, LOVO-DX, biochanina A, jony wapnia

Cel: Ocena skuteczności elektroporacji oraz elektrochemioterapii na komórki gruczolakoraka jelita

grubego (LOVO/DX) z opornością wielolekowej z wykorzystaniem jonów wapnia i biochaniny A

w badaniach in vitro.

Materiały i metody: Badania były wykonywane w Laboratorium Biochemicznym Uniwersytetu Medycznego

im. Piastów Śląskich we Wrocławiu przy Katedrze i Zakładzie Biochemii Lekarskiej. Elektroporację

przeprowadzano stosując 8 impulsów 100 µs o odpowiednim napięciu dla danej próby (400-2000 V/cm)

o częstotliwości 1 Hz każda. Kolejny etap eksperymentu polegał na określeniu wpływu inkubacji

komórek z jonami wapnia i biochaniny A (flawonu pochodzącego z czerwonej koniczyny). W tym celu

korzystano z roztworów o stężeniach: jony wapnia – 0.25-10 mM oraz biochanina A – 0.0152-1

µmol/ml. W ostatnim etapie badano wpływ elektrochemioterapii z wykorzystaniem jonów wapnia

i biochaniny A. W tym celu zastosowano napięcie o wartości 800 i 1200 V/cm połączone z roztworem

jonów wapnia o wartości 0.5 i 1 mM lub biochaniny A o wartości 0.0152; 0.03125; 0.0625 i 0.125

µmol/ml. Przeżywalność komórek weryfikowano za pomocą testu MTT po 24h lub 72h inkubacji.

Wyniki: Zarówno przy zastosowaniu elektroporacji i zmierzeniu przeżywalności komórek po czasie

inkubacji 24h jak i 72h widoczna jest zwiększona śmiertelność komórek wraz ze wzrostem napięcia.

Okazuje się, że inkubacja z jonami wapnia przy zastosowaniu niższych stężeń powoduje stymulację

komórek do wzrostu. Zastosowanie samej biochaniny A, bez elektroporacji spowodowało zmniejszoną

żywotność komórek nowotworowych – roztwór biochaniny A o stężeniu 0.125 μmol/ml spowodował

śmierć praktycznie całej populacji komórek. Połączenie elektroporacji z jonami wapnia przyniosło

oczekiwany cytotoksyczny efekt. W doświadczeniu tym przy niskich stężeniach jonów wapnia jest

zauważalny spadek przeżywalności komórek. Elektrochemioterapia z biochaniną A przyczyniła się do

śmierci większej ilości komórek niż w przypadku zastosowaniu jedynie inkubacji z tym związkiem.

Wnioski: Uzyskane efekty świadczą o zwiększeniu przepuszczalności błony komórkowej w wyniku

zastosowania elektroporacji, dzięki której w błonie tworzą się nanopory, co umożliwia niekontrolowany

przepływ związków do jak i z komórki. Okazuje się, że inkubacja hodowli komórkowej z biochaniną A

powoduje śmierć części komórek i na podstawie uzyskanych wyników można wnioskować, że połączenie

elektroporacji z naturalnym związkiem – biochaniną A może okazać się świetną metodą walki z nowo-

tworami o oporności wielolekowej.


PREZENTACJE POSTEROWE

49

P 1.

OCENA WPŁYWU ELEKTROPORACJI

NA KOMÓRKI PC12 MODELOWE I Z NGF W BADANIACH IN VITRO

Michał Andruszkiewicz1,2*

, Julita Kulbacka2, Anna Szewczyk

3, Małgorzata Kotulska

1

1 Katedra Inżynierii Biomedycznej, Wydział Podstawowych Problemów Techniki, Politechnika

Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu; 3Zakład

Biologii Rozwoju Zwierząt, Instytut Biologii Eksperymentalnej, Uniwersytet Wrocławski


Słowa kluczowe: Elektroporacja, PC-12, NGF, MTT, test klonogenny, cytoszkielet komórkowy

Cel: Elektroporacja powoduje powstawanie w komórkach hydrofilowych porów. W zależności od

natężenia różny jej jej wpływ. Celem badania było sprawdzenie wpływu odwracalnej elektroporacji na

mysich komórkach guza chromochłonnego (linia PC12) oraz tych samych komórkach stymulowanych

neuronalnym czynnikiem wzrostu (NGF). Pod wpływem NGF komórki PC12 zmieniają się fenotypowo

z chromochłonnych na komórki podobne do neuronów układu współczulnego i są dobrym modelem do

w badaniach neurobiologicznych.

Materiały i Metody: Komórki PC12 wraz z NGF hodowano przed badaniem przez 30 dni. W badaniu

zastosowano następujące parametry elektroporacji: natężenie pola elektrycznego: 800 V/cm, 1200 V/cm,

1600 V/cm oraz 2000 V/cm; 8 impulsów o długości równej 100 µs i częstotliwości 1 Hz. Przeżywalność

komórkową badano za pomocą testu klonogennego, który pozwala na analizę przeżywalności komórek

oraz ich zdolności do tworzenia kolonii, oraz testu MTT, który służy do oznaczania aktywności przemian

energetycznych w mitochondriach. Wykonano także barwienie immunofluorescencyjne z F-aktyną

znakowaną fluorescencyjnie (Alexa Fluor® 546 Phalloidin).

Wyniki: Uzyskane wyniki wykazują różnicę w odpowiedzi komórek zróżnicowanych i niezróżnico-

wanych na natężenie pola elektrycznego. Jak zaobserwowano komórki PC12 z NGF wykazały znacznie

większą wrażliwość na zewnętrzne pulsowe pole elektryczne. Różnice widać zarówno w testach MTT,

klonogennym jak i w przypadku zmian w cytoszkielecie komórkowm.

Wnioski: Wyniki jednoznacznie wskazują na różnice w odpowiedzi komórek na zewnętrzne pole

elektryczne. Komórki PC12 z NGF były znacznie bardziej wrażliwe na samo pole elektryczne. Otrzymane

wyniki mogą służyć za podstawę do wykonywania badań modelujących komórki nerwowe, do których

wnętrza wprowadzane będą substancje hydrofilowe za pomocą elektroporacji. W dalszej perspektywie

umożliwi to badanie mechanizmów i potencjalnych leków chorób neurodegeneracyjnych.


50

P 2.

WPŁYW JONÓW WAPNIA WPROWADZONYCH DO KOMÓRKI METODĄ

ELEKTROPORACJI NA INDUKCJĘ APAPTOZY

ORAZ EKSPRESJĘ KANAŁÓW WAPNIOWYCH TYPU T

W KOMÓRKACH GRUCZOLAKORAKA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO

MCF7/WT (WRAŻLIWYCH)

I MCF7/DX (OPORNYCH NA DOKSORUBICYNĘ)

Katarzyna Bieżuńska-Kusiak1*

, Justyna Mączyńska1, Olga Michel

1, Anna Szewczyk

2, Julita Kulbacka

1,

Jolanta Saczko1

1 Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, ul. Chałubińskiego 10,

50- 368 Wrocław; 2 Uniwersytet Wrocławski, Instytut Biologii Eksperymentalnej, ul. Sienkiewicza 21,

50- 335 Wrocław


Słowa kluczowe: gruczolakorak gruczołu piersiowego, wapń, elektroporacja, kanały wapniowe, apoptoza

Cel: Celem projektu była ocena skuteczności przeciwnowotworowej aktywności jonów wapnia z elektro-

poracją wobec komórek gruczolakoraka gruczołu sutkowego wrażliwych i opornych na działanie

doksorubicyny. Oceniono stopień ekspresji podjednostek alpha 1G i alpha 1H kanałów wapniowych

oraz stopień indukcji apoptozy.

Materiały i metody: Badania przeprowadzono na ludzkich liniach komórkowych gruczolakoraka piersi:

wrażliwej (MCF-7/WT) i opornej na doksorubicynę (MCF-7/DX). Do elektroporacji zastosowano

następujące parametry (przy 8 impulsach 100us, 1 Hz): 800V/cm, 1000V/cm, 1200V/cm, 1400V/cm.

Użyto następujących roztworów wapnia: 0.25mM, 0.5mM, 1mM, 5mM. Przeprowadzono 2 rodzaje

doświadczeń: z zastosowaniem EP oraz EP z roztworem jonów wapnia. Apoptozę oceniono metodą

TUNEL, która polega na wykryciu in situ fragmentów DNA powstających w czasie apoptozy. Metodą

immunocytochemiczną określono wpływ EP z jonami wapnia na ekspresję podjednostek alpha 1G

i alpha 1H kanałów wapniowych. Preparaty oceniono za pomocą mikroskopu prostego Olympus BX51.

Wyniki: Otrzymane wyniki wskazują, że jony wapnia transportowany przy pomocy elektroporacji ma

wpływ na otwieranie kanałów wapniowych oraz na indukcję apoptozy wprost proporcjonalnie do wzrostu

poziomu wapnia oraz przyłożonego napięcia. Najlepsze efekty uzyskano po zastosowaniu EP z wapniem;

wzrost liczby komórek apopototycznych obserwowano nawet przy niskim nateżeniu przyłożonego pola

elektrycznego (800 V/cm). W obu liniach liczba apoptotycznych jąder wzrosła wraz ze wzrostem inten-

sywności zastosowanego pola elektrycznego. Ekspresja podjednostek alfa 1G i alfa 1H wzrastała

proporcjonalnie do przyłożonego napięcia w obu badanych liniach komórkowych i była ona wyższa dla

komórek linii MCF-7/WT. Silniejsza ekspresję wykazała jednostka alfa 1H. Komórki MCF-7/DX

okazały się bardziej wrażliwe na EP bez jonów wapnia.

Wnioski: Otrzymane wyniki wskazują, że optymalne parametry dla ECT (elektrochemioterapii) in vitro

to 1200 oraz 1400 V/cm. W tych warunkach zaobserwowano najsilniejszą indukcję apoptozy. Komórki

linii MCF-7/WT okazały się bardziej wrażliwe na leczenie. Wyniki otrzymane w ramach projektu

pokazują możliwość zastosowania elektroporacji przy obciążeniu komórek nowotworowych wapniem,

jako skutecznego działania przeciwnowotworowego.

Praca powstała w ramach działalności koła naukowego UMED "Biologia komórki nowotworowej"

(SKN nr 161).

51

P 3.

OCENA WPŁYWU TERAPII FOTODYNAMICZNEJ

NA PRZEŻYWALNOŚĆ RAKA JAJNIKA I PIERSI

Marta Gołba1*

, Jolanta Saczko2

1Technische Universitat Dresden, Drezno, Niemcy, 2Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet

Medyczny, Wrocław, Polska

[email protected]

Słowa kluczowe: terapia fotodynamiczna, rak jajnika, rak piersi, fotouczulacz

Cel: Terapia fotodynamiczna, jest rzadko używana w terapii klinicznej. Głównie stosuje się ją do

leczenia różnych rodzajów raka skórnego. Jednakże terapia ta mogłaby stanowić alternatywę do

tradycjonalnych terapii, takich jak chemiterapia czy radioterapia. Zaletą terapii fotodynamicznej jest jej

selektywność, a także łatwa kontrola aktywności poprzez manipulację światłem. Ocena skuteczności tej

terapii w przeciwdziałaniu rozwojowi raka piersi i jajników, to główny cel przeprowadzonego badania.

Materiały i metody: Badania zostały przeprowadzone na dwóch liniach komórkowych: raka piersi (MB-

231) i raka jajnika (SKOV-3). Fotouczulaczem użytym do przeprowadzanych reakcji dynamicznej była

cyjanina IR-775. Dziłanie fotouczulacza było modyfikowane poprzez inkubację komórek w różnych

jego koncentracjach, oraz poprzez połączenie cyjaniny z 2-metokstradiolem o działaniu antynowo-

tworowym. Komórki następnie były naświetlane w celu rozpoczęcia reakcji fotodynamicznej. Przeży-

walność komórek o różnych czasach inkubacji w roztworach, została zbadana przy pomocy testu MTT.

Dodatkowo lokalizacja fotouczulacza w komórkach została przenalizowana przy użyciu mikroskopii

fluorescencyjnej. W celu zbadania szlaków apoptotycznych, przez które przechodziły komórki, została

przeprowadzona imunocytochemia z użyciem przeciwciał SOD2 i CASP-12.

Wyniki: Cyjanina IR-775 wykazała dobry efekt fotodynamiczny w komórkach nowotworowych. Reakcja

fotodynamiczna spowodowała spadek przeżywalności obu analizowanych linii komórkowych. Komórki

raka piersi okazały się bardziej wrażliwe na terapię, niż komórki raka jajnika. Modulator w postaci 2-

mtoksyestradiolu wykazał działanie wspomagające ogólny efekt zastosowanej terapii. Immunocyto-

chemiczna ocena SOD2 i CASP-12 udowodniła, że mechanizmy antyoksydacyjne zostały aktywowane

w komórkach.

Wnioski: Reakcja fotodynamiczna może doprowadzić do spadku przeżywalność komórek rakowych,

poprzez aktywowanie mechanizmów uwalniających reaktywne formy tlenu, które wprowadzając

cytotoksyczność komórkową. Terapia ta mogłaby zostać dalej rozwinięta, jednak należy wziąć pod

uwagę negatywny wpływ cząsteczek tlenu we wzbudzonym stanie na organizm.

Badanie zfinansowano z działalności statutowej UMED ST.E130.16.060.

52

P 4.

ZASTOSOWANIE BIO-NANO-CELULOZY W IMPLANTOLOGII I LECZENIU RAN

Adam F. Junka1*

, Karolina Dydak1, Patrycja Szymczyk

2, Marzenna Bartoszewicz

1

1 Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii UMed Wrocław, Borowska 211a 50-534 2 Centum Zaawansowanych Systemów Produkcyjnych, ul. Łukasiewicza 5 50-371 Wrocław


Słowa kluczowe: bio-nano-celuloza, implanty, opatrunki

Cel: Celem przeprowadzonych badań było określenie przydatności bio-nano-celulozy produkowanej

przez szczep Komagataeibacter xylinus do opłaszczania implantów oraz do tworzenia opatrunków

o zmodyfikowanych właściwościach biologicznych.

Materiał i metody: Implanty tytanowo-glinowo-niobowe (Ti-Al)-Nb pokryto bio-nanocelulozą i wysycono

antybiotykiem gentamycyną. Prototypowe opatrunki celulozowe stworzono z błon wytworzonych przez

K.xylinus i wysycono dichlorowodorkiem oktenidyny. Pokrycie implantów celulozą oceniano za pomocą

mikroskopii elektronowej, a skuteczność przeciwdrobnoustrojową tego biopolimeru wysyconego

środkami przeciwdrobnoustrojowymi oszacowano za pomocą metody dyfuzyjno-krążkowej.

Wyniki: Implanty Ti-Al.-Nb pokryte wysyconą antybiotykiem celulozą cechowały się aktywnością

przeciwdrobnustrojową względem Staphylococcus aureus. Aktywne przeciwdrobnoustrojowo opatrunki

bio-nano-celulozowe hamowały namnażanie się tego patogenu.

Wnioski: Zastosowanie bio-nano-celulozy do opłaszczania implantów oraz do tworzenia aktywnych

przeciwdrobnoustrojowo opatrunków prowadzić może do zmniejszenia liczby komplikacji, do których

dochodzi na skutek procesu infekcyjnego.

53

P 5.

KOMÓRKI MACIERZYSTE W POWSTAWANIU, PRZERZUTOWANIU

I OPORNOŚCI NOWOTWORÓW NA TERAPIĘ

Iwona Kamińska

Zakład Immunopatologii i Biologii Molekularnej Katedry Patomorfologii i Cytologii Onkologicznej,

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław


Słowa kluczowe: komórki macierzyste, nowotworowe komórki macierzyste, nowotwory

Komórki macierzyste są to pierwotne i niedojrzałe komórki organizmu człowieka. Ich unikalną cechą

jest zdolność do samoodnawiania się, a także różnicowania się w dowolne komórki danej tkanki.

Najnowsze badania dowodzą, że komórki macierzyste mogą być odpowiedzialne przerzutowanie oraz za

powstawanie oporności nowotworów na terapię. W heterogennym guzie nowotworowym zidentyfikowano

obecność niewielkiej populacji komórek (ok. 1%), która ma zwiększoną zdolność różnicowania się,

a także samoodnowy i niesymetrycznych podziałów. Komórki te sa określane jako macierzyste komórki

nowotworowe (ang. cancer stem cells lub stem – like cells), ponieważ posiadają te same cechy co

prawidłowe komórki macierzyste lecz prawdopodobnie z uszkodzonymi genami supresorowymi oraz

onkogenami. Nowotworowe komórki macierzyste należą do komórek o niskiej proliferacji, co wpływa

na oporność tej subpopulacji komórek na stosowaną chemioterapię.

Podobieństwo nowotworowych komórek macierzystych do prawidłowych komórek macierzystych pod

względem biologicznym oraz molekularnym utrudnia prace badawcze nad heterogennością nowotworów.

Jednak zidentyfikowanie specyficznych biomarkerów na powierzchni tych komórek może posłużyć

do celów terapeutycznych w terapii celowanej nowotworów zmniejszając ryzyko wznowy procesów

nowotworowych.

54

P 6.

BADANIE EFEKTYWNOŚCI FLEOMYCYNY W POŁĄCZENIU Z ELEKTROPORACJĄ

NA KOMÓRKI NOWOTWOROWE RAKA PIERSI MCF-7

Kamila Karkoszka1*

, Julita Kulbacka2

1 Politechnika Wrocławska, Wydział Chemiczny; 2 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we

Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej

* [email protected]

Słowa kluczowe: fleomycyna, elektroporacja, elektrochemioterapia

Cel: Elektrochemioterapia (ECT) jest metodą, która wykorzystuje zjawisko elektroporacji, czyli

odwracalnego zwiększenia przepuszczalności błon komórkowych za pomocą pola elektrycznego, w celu

efektywnego dostarczenia cząsteczek leku do wnętrza komórek nowotworowych. Obecnie często stoso-

wanym w tej metodzie chemioterapeutykiem jest bleomycyna – antybiotyk glikopeptydowy otrzymywany

ze Streptomyces verticillus. Celem pracy było zbadanie czy fleomycyna, antybiotyk podobny strukturalnie

do bleomycyny, wykazuje aktywność przeciwnowotworową w warunkach in vitro.

Materiały i metody: Badania były prowadzone na linii komórkowej raka piersi MCF-7/WT (komórki

wrażliwe) oraz MCF-7/DOX (komórki oporne na doksorubicynę). Komórki były hodowane na pożywce

DMEM z 10% FBS w 37ºC, w atmosferze 5% CO2. Przed eksperymentami komórki poddawano

trypsynizacji w celu odseparowania ich od podłoża. Efektywność działania samej fleomycyny badano

inkubując komórki na płytkach 96-dołkowych w pożywce DMEM z roztworami fleomycyny

o stężeniach 10nM, 30nM, 100nM i 300nM przez 24h oraz 72h. Elektroporację komórek przeprowadzano

umieszczając komórki w buforze do elektroporacji z fleomycyną o stężeniu 10nM, i działając na nie

polem elektrycznym o napięciu 800V i 1000V, następnie komórki inkubowano 24h i 72h na płytkach

96-dołkowych. Przeżywalność komórek oceniano za pomocą testu MTT – do płytek 96-dołkowych

dodawano odczynnik MTT, inkubowano 1.5h, po czym powstały po redukcji soli tetrazolowej formazan

rozpuszczano za pomocą izopropanolu i odczytywano spektrofotometrycznie gęstość optyczną przy dł.

fali 570 nm za pomocą czytnika mikropłytek (EnSpire, PerkinElmer). Na tej podstawie oceniano procent

przeżywalności komórek wobec kontroli.

Wyniki: Podczas analizy wyników zauważono, że wraz ze wzrostem stężenia fleomycyny zarówno

komórki MCF-7 dzikiego typu, jak i komórki oporne na doksorubicynę wykazywały coraz mniejszą

przeżywalność w stosunku do komórek kontrolnych. W przypadku wyników eksperymentów z elektro-

poracją stwierdzono, że komórki poddawane elektroporacji w buforze z dodatkiem fleomycyny

wykazywały znacznie mniejszą przeżywalność niż komórki kontrolne.

Wnioski: W wyniku przeprowadzonych eksperymentów można stwierdzić, że fleomycyna wykazuje

działanie cytotoksyczne w stosunku do komórek nowotworowych raka piersi MCF-7. Jednocześnie

efektywność działania fleomycyny może być zwiększona przez zastosowanie elektroporacji.


55

P 7.

OCENA IMMUNOHISTOCHEMICZNA BIAŁEK

MACIERZY ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ

W TĘTNIAKU AORTY BRZUSZNEJ

Emilia Krzywiecka*1

, Agnieszka Chwiłkowska2

1 Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet

Medyczny we Wrocławiu

*[email protected]

Słowa kluczowe: tętniak aorty brzusznej, macierz zewnątrzkomórkowa

Cel: Opisanie budowy biologicznej tętniaka aorty brzusznej, głównie udziału włókien elastynowych

i kolagenowych w tej budowie.

Materiały i metody: Materiał badawczy stanowiły pobrane śródoperacyjnie fragmenty czterech tętniaków

aorty brzusznej oraz fragment tętnicy prawidłowej pobrany podczas autopsji. Ocenę białek macierzy

zewnątrzkomórkowej przeprowadzono techniką immunohistochemiczną barwiąc preparaty na obecność

kolagenu typu I, III, IV oraz elastyny.

Wyniki: Obserwowano rozrzedzenie warstwy środkowej tętniaka medii ze zmniejszeniem ilości

i uszkodzeniem struktury elastyny oraz redukcją ilości kolagenu typu I i III, poszerzenie przydanki,

w której nagromadziły się komórki zapalne wokół naczyń naczynia powstałych w procesie neowasku-

laryzacji i przyrost neointimy – nowej nadmiernie przerośniętej błony wewnętrznej, zbudowanej z macierzy

zewnątrzkomórkowej.

Wnioski: Obserwowane cechy wraz z degradacją włókien elastynowych wydają się być kluczowe

w patogenezie tętniaka.

Praca zrealizowana z projektu w ramach działalności statutowej UMED ST.C010.16.086

56

P 8.

WPŁYW ELEKTROPORACJI NANOSEKUNDOWEJ NA KOMÓRKI GLEJAKA

Emilia Krzywiecka*1

, Agnieszka Chwiłkowska2, Małgorzata Kotulska

3

1 Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet

Medyczny we Wrocławiu; 3 Katedra Inżynierii Biomedycznej, Politechnika Wrocławska

*[email protected]

Słowa kluczowe: elektroporacja nanosekundowa, glejak, badania in vitro

Cel: Zbadanie wpływu elektroporacji nanosekundowej z dodatkiem jonów wapnia oraz bez dodatku tych

jonów na przeżywalność komórek glejaka in vitro.

Materiały i metody: Badania prowadzono na komórkach glejaka, linia komórkowa SNB-19 pochodząca

od 47-letniego mężczyzny. Komórki hodowano w medium hodowlanym DMEM w sterylnych

warunkach w postaci monowarstwy. Zastosowano elektroporację nanosekundową (ang. Nanosecond

Pulsed Electric Fields, nsPEF). Polegaja ona na przerwaniu ciągłości błony komórkowej na skutek

działania nansekundowych (10ns) impulsów elektrycznych. Impulsy te charakteryzują się dużymi

wartościami natężenia pola elektrycznego i krótkim czasem trwania. Do oceny przeżywalności

posłużono się kolorymetrycznym testem MTT.

Wyniki: Otrzymano wyniki z trzech prowadzonych testów: inkubacji komórek z jonami wapnia (CaCl2),

elektroporacji nanosekundowej oraz elektroporacji nanosekundowej w obecności jonów wapnia. Jony

wapnia powodują nieznaczny spadek przeżywalności komórek glejaka. Odpowiednie dobranie parametrów

elektroporacji nanosekundowej oraz stężenia jonów wapnia pozwala zwiększyć efektywność prowadzonych

badań – zmniejszyć przeżywalność komórek.

Wnioski: Wraz ze wzrostem natężenia prądu spada przeżywalność komórek. Wyniki wskazują, że jony

wapnia w odpowiednim stężeniu pogłębiają efekt elektroporacji. Może mieć to pozytywny wpływ na

leczenie guzów głębiej zlokalizowanych. Stosowane jony wapnia (w postaci chlorku wapnia) wykazują

niską toksyczność dla zdrowych komórek, mogłyby więc zastąpić obecnie stosowane cytostatyki,

jednocześnie obniżając cenę elektrochemioterapii.


57

P 9.

WPŁYW Β-GLUKANU Z OWSA NA LUDZKIE KOMÓRKI CZERNIAKA

Sandra Łubińska1,

, Anna Choromańska2

1 Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, C. K. Norwida 5/6, 50-373 Wrocław; 2 Katedra

i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Chałubińskiego 10, 50 -368

Wrocław, Polska e-mail: [email protected]

Słowa kluczowe: β-glukan, komórki czerniaka, ekspresja GLUT1

Cel: Celem pracy była ocena wpływu β-glukanu z owsa na proliferację ludzkich komórek czerniaka oraz

ocena ekspresji białka transportującego glukozę GLUT1 w tych komórkach.

Materiały i metody: W badaniach użyto dwie linie komórkowe ludzkiego czerniaka: Me45 (linia

przerzutowa) oraz MeWo (linia wyprowadzona z ogniska pierwotnego zmiany nowotworowej). Zbadano

przeżywalność komórek po 24 i 72 godzinach inkubacji z β-glukanem z owsa. Metodą immunocyto-

chemiczną oceniono poziom ekspresji białka GLUT1. Testowano pięć stężeń β-glukanu: 50, 100, 200,

400, 500 µg/ml.

Wyniki: Po inkubacji komórek z β-glukanem zaobserwowano, że wraz ze wzrostem dawki β-glukanu

oraz z wydłużeniem czasu inkubacji, przeżywalność komórek maleje. W przypadku komórek linii Me45

po 72 godzinnej inkubacji z najwyższą badaną dawką β-glukanu spadła ona do 43%, a w przypadku

komórek linii MeWo do 90%. W badaniu immunocytochemicznym zaobserwowano silną ekspresję

białka GLUT1 w komórkach obu badanych linii niezależnie od dawki β-glukanu.

Wnioski: β-glukan z owsa powoduje obniżenie przeżywalności komórek czerniaka, a w szczególności

czerniaka linii przerzutowej. Zaobserwowano wysoką ekspresja transportera glukozy GLUT1. Być może

jest to droga umożliwiająca transport β-glukanu do wnętrza badanych komórek. Potrzebne są jednak

dokładniejsze badania, aby dokładnie ustalić mechanizm indukowanej śmierci komórkowej, a także

przyczynę tak słabej odpowiedzi na działanie β-glukanu komórek linii pierwotnej (linia MeWo).

Finansowanie z projektu Fundacji Nutricia, projekt pt.:” The influence of β-glucans derived from oat on

biological parameters and metabolism of human cancer and normal cells from gastrointestinal tract”.

58

P 10.

ELEKTROPORACJA JAKO WSPOMAGANIE CHEMIOTERAPII

– BADANIA IN VITRO NA LINI PIERWOTNEJ

Justyna Mączyńska1*

, Olga Michel1, Adam Rzechonek

2, Julita Kulbacka

1, Jolanta Saczko

1

1 Katedra i Zaklad Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul.

Chałubińskiego 10. 50-367 Wrocław; 2 Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej, Uniwersytet

Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Grabiszyńska 10, 53-439 Wrocław


Słowa kluczowe: elektroporacja, hodowla pierwotna, rak nerki, cisplatyna

Cel: Elektroporacja (EP) to metoda polegająca na zastosowaniu zewnętrznego pola elektrycznego,

w celu zwiększenia przepuszczalności błony komórkowej. Krótkie impulsy elektryczne o wysokim

napięciu wywołują dezorganizację lipidów i tworzenie porów w błonie umożliwiajac zwiekszony

transport makrocząsteczek z przestrzeni pozakomórkowej do komórek. W skojarzeniu z chemioterapią

technika ta może stanowić dodatkowy sposób leczenia raka. Główną zaletą jest zwiększenie dostępności

i efektywności leków przeciwnowotworowych oraz zmniejszenie ogólnoustrojowych efektów

ubocznych. Celem pracy była ocena efektywności elektroporacji w połączeniu z chemioterapią

z zastosowaniem wybranego związku cytotoksycznego na pierwotnej linii raka nerki.

Materiały i metody: W badaniach wykorzystano hodowlę pierwotną otrzymaną z fragmentu guza

– przerzutu raka nerki do płuc. Hodowla była prowadzona w standardowych warunkach, z wykorzystaniem

medium DMEM, wzbogaconego surowicą oraz antybiotykami. Komórki były traktowane cisplatyną,

doksorubicyną lub leukoworyną (0-50 µM), a następnie inkubowane w standardowych warunkach przez

24 i 48 h. EP została przeprowadzona z zastosowaniem ustalonych parametrów: 8 impulsów, trwających

po 100 μs każdy z interwałem 1 s oraz przy zmiennych wartościach napięcia. Efektywność metody

oceniano za pomocą testu MTT.

Wyniki. Niezależnie od zastosowanego stężenia wybrane leki nie wykazały cytotoksycznosci po 24 h

inkubacji. Efekt toksyczny zauważalny był dopiero po dłuższym czasie (48 h) inkubacji. Do dalszych

badań wybrana została cisplatyna. Zastosowanie elektroporacji znacznie wzmocniło jej efekt toksyczny.

Już po 24 h od EP z ciplatyna (10 µM) zaobserowano spadek żywnotność komórek o ok. 40%.

Wnioski. Otrzymane wyniki wskazują, że kombinacja EP i chemioterapii może powodowac zwiekszenie

smiertelnosci komórek nowotworowych. Metoda ta skutecznie poprawia transport cisplatyny do

komórek, a tym samym skraca ich żywotność. Potencjalnie może to powodowac skrócenie czasu

leczenia przeciwnowotworowego.

Finansowanie: Badania wykonano w ramach projektu działalności statutowej ST.C010.16.086

59

P 11.

WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWUTLENIAJĄCE POLIFENOLOWYCH EKSTRAKTÓW

Z KWIATÓW, LIŚCI I NASION KROKOSZA BARWIERSKIEGO

W ODNIESIENIU DO BŁON LIPIDOWYCH

Katarzyna Męczarska1*

, Sylwia Cyboran1, Dorota Bonarska-Kujawa

1, Jan Oszmiański

2,

Halina Kleszczyńska1

1Katedra Fizyki i Biofizyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25, 50-375 Wrocław; 2Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Zbóż, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Norwida 25,

50-375 Wrocław


Słowa kluczowe: krokosz barwierski, antyoksydanty, promieniowanie UVC, związki polifenolowe.

Cel: Badania miały na celu ilościowe określenie zawartości związków polifenolowych w ekstraktach

z krokosza barwierskiego oraz ustalienie ich aktywności przeciwutleniającej w stosunku do błony

lipidowej utworzonej z fosfatydylocholiny jajecznej.

Materiały i metody: Ekstrakty z krokosza barwierskiego otrzymano w Katedrze Owoców, Warzyw

i Zbóż Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Fosfatydylocholinę wyekstrahowaną z żółtka jaja

kurzego (Egg PC) rozpuszczoną w mieszaninie chloroform/metanol o czystości 95% zakupiono w firmie

Lipid Products (South Nutfield, Redhill). Małe jednoswarstwowew pęcherzyki lipidowe otrzymano

metodą dezinetegracji ultradzwiękami. Metodą spektrofotometryczną zbadano zawartość związków

polifenolowych (TFC) w wodnych ekstraktach z liści, kwiatów i nasion krokosza barwierskiego. Przy

użyciu metody spektrofotometrycznej określono zdolność związków zawartych w ekstraktach do

ochrony lipidów przed utlenianiem indukowanym promieniowaniem UVC.

Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują, że najbogatszym źródłem związków polifenolowych jest ekstrakt

z kwiatów krokosza barwierskiego. Ponado, wykazały one że, substancje polifenolowe zawarte różnych

częściach krokosza skutecznie chronią lipidy przed utlenianiem. Najwyższą aktywność antyoksydacyjną

spośród badanych ekstraktów wykazuje ekstrakt z nasion tej rośliny. Uzyskane wyniki wskazują, że

wodne ekstrakty z krokosza są skutecznymi antyoksydantami, jednak posiadają one niższą aktywność

antyoksydacyjną od standardowego przeciwutleniacza Troloxu®. Ponadto, brak korelacji pomiędzy

zawartością związków polifenolowych w ekstraktach a ich aktywnością przeciwutleniającą oznacza, że

ich zdolność do ochrony lipidów przed utlenieniem zależy nie tylko od ilości, ale także od rodzaju

zawartych w nich związków polifenolowych.

Wnioski: Ekstrakty z liści, nasion i kwiatów krokosza barwierskiego są cennym źródłem substancji

polifenolowych, które skutecznie zmiatają wolne rodnikami, chroniąc lipidy błonowe przed utlenieniem.

Ekstrakty z krokosza barwierskiego mogą więc znaleźć zastosowanie w profilaktyce i liczeniu wielu

schorzeń powstających na skutek zaburzenia procesów oksydacyjnych w organizmie.

60

P 12.

CZY KATECHINA MOŻE ZWIĘKSZAĆ WRAŻLIWOŚĆ KOMÓREK RAKA TRZUSTKI

NA CHEMIOTERAPIĘ?

BADANIA WSTĘPNE NA LINII PIERWOTNEJ

Olga Michel1, Adam Rzechonek

2, Piotr Błasiak


1, Justyna Mączyńska

1,

Julita Kulbacka1, Jolanta Saczko

1

1 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, ul.

Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław; 2 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,

Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej, ul. Grabiszyńska 10, 53-439 Wrocław

*e-mail: [email protected]. wroc.pl

Słowa kluczowe: katechina, rak trzustki, hodowla pierwotna, cisplatyna

Cel: Rak trzustki zalicza się do jednych z najbardziej opornych na leczenie nowotworów, co znacząco

przyczynia się do wysokiej śmiertelności pacjentów obarczonych tą chorobą. Dlatego też wiele ostatnich

badań zognioskowanych jest na poszukiwaniu modulatorów lekooporności, które mogłyby uwrażliwić

komórki nowotworowe na stosowane leczenie. Według ostatnich badań katechiny, obecne w zielonej

herbacie flawonoidy, mogą wpływać na lekooporność poprzez oddziaływanie na białka błonowe

z rodzicy ABC. Celem badań jest ocena wpływu katechiny na wrażliwość komórek raka trzustki na

standardowy lek cytostatyczny – cisplatynę.

Materiał i metody: Materiał do badań stanowiła hodowla pierwotna otrzymana z fragmentu guza

– przerzutu gruczolakoraka trzuski do płuc. Komórki preinkubowano w medium zawierającym katechinę

w stężeniu 10µM przez 72h. Następnie poddano je testom cytotoksyczności z roztworami cisplatyny

o stężeniach: 5, 10, 15, 25 i 50µM. Po 24- i 48-godzinnej inkubacji komórki poddano testom aktywności

mitochondrialnej MTT.

Wyniki: W wyniku zastosowanej preinkubacji zaobserwowano niewielki spadek aktywności mitochondrialej

w porównaniu do komórek niepoddanych preinkubacji. Efekt utrzymywał się po 48-godzinnej inkubacji.

Wnioski: Uzyskane rezultaty wskazuja, że katechina może mieć udział w modulacji oporności wielolekowej.

Kolejnym etapem badań będzie ocena ekspresji białek z rodziny ABC, co pozwoli na potwierdzenie lub

wyeliminowanie przyczyn występowania zaobserwowanego zjawiska.

Finansowanie: Badania wykonano w ramach projektu STM.C010.16.007 (kier. Piotr Błasaiak).

61

P 13.

OCENA WPŁYWU BETULINY I JEJ POCHODNYCH

NA KOMÓRKI FIBROBLASTÓW LUDZKICH IN VITRO

Roksana Pańszczyk1, Małgorzata Drąg-Zalesińska

2, Agnieszka Chwiłkowska

3

1 Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska; 2Katedra i Zakład Histologii i Embriologii, Uniwersytet

Medyczny we Wrocławiu, Chałubińskiego 6a, 50-368 Wrocław; 3 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej,

Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław

Słowa kluczowe: betulina, pochodne betuliny, cytotoksyczność, fibroblasty

Cel: Zbadanie wpływu betuliny oraz jej pochodnych na komórki ludzkich fibroblastów z dziąsła in vitro.

Metody i metody: Badania przeprowadzono na hodowli pierwotnej ludzkich fibroblastów z dziąsła.

Komórki hodowano w warunkach sterylnych w medium hodowlanym (DMEM) z 5% surowicą

i antybiotykiem w stałych warunkach temperatury 37°C, wilgotności 90% i obecności 5% CO2. Badano

cytotoksyczność betuliny, kwasu betulinowego oraz pochodnych betuliny: Betulin-LYS-NH2, Betulin-

ORN-NH2, Betulin-DAB-NH2 po 72 godz. za pomocą kolorymetrycznego testu MTT oraz ekspresję Ki-

67 jako ocenę zdolności proliferacyjnych komórek. Badano wpływ związków na wydzielanie przez

fibroblasty kolagenu oceniając ilość tego białka w medium przez pomiar hydroksyproliny używając

QuickZyme Total Collagen Assay (QuickZyme BioSciences, Leiden, The Netherlands).

Wyniki: Największe zastosowane stężenie pochodnych betuliny (50 µM) powoduje spadek przeżywalności

komórek fibroblastów ludzkich, natomiast wzrost proliferacji komórek następuje przy stężeniach

Betulin-ORN-NH2 < ~0,70μM. Nie zaobserwowano znaczącego wzrostu indukcji kolagenu przez badane

pochodne betuliny.

Wnioski: Chemiczne modyfikacje betuliny mogą wpłynąć na poprawę właściwości leczniczych tego

związku.

Badanie finansowano z działalności statutowej UMED ST.E130.16.060.

62

P 14.

POWRÓT DO KORZENI – CZERPIĄC Z NATURY:

JAK NATURALNE LEKI POMAGAJĄ W WALCE Z NOWOTWORAMI?

PRZEGLĄD I PODSUMOWANIE OBECNEJ WIEDZY

Dawid Przystupski, Dominika Chrzanowska

Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu


Słowa kluczowe: leki naturalne, terapie niskotoksyczne, substancje przeciwnowotworowe

Choroby nowotworowe dotykają milionów osób na całym świecie i obecnie są jedną z najczęstszych

przyczyn zgonów. Wciąż trwają poszukiwania coraz to nowszych leków, które umożliwią skuteczną

walkę z różnego typu nowotworami. Metabolity naturalnych związków są używane w terapii

przeciwnowotworowej od dawna, jednak na przestrzeni ostatnich lat wciąż odkrywane są nowe,

wcześniej nieznane aktywne substancje pochodzenia naturalnego o udowodnionym wpływie ingerującym

w metabolizm komórek nowotworowych. Jednym z najstarszych naturalnych ziół była stosowana

w lecznictwie już przez samego Galena (130-200 r. n.e.) Psianka słodkogórz – Solanum dulcamara L.

i zawarta w niej beta-solimaryna o udowodnionym działaniu onkostatycznym wobec mięsaka, oraz

glikoalkaloidy o hamującym działaniu na komórki raka wątroby (Hep3B; human hepatoma cells). Ze

względu na mechanizm działania substancje pochodzenia naturalnego o działaniu przeciwnowotworowym

można przydzielić do kilku grup, m.in. inhibitorów topoizomerazy I, wykazujących aktywność przeciw-

onkogenną w raku jelita grubego, jajnika i płuc; inhibitorów topoizomerazy II, o udowodnionym

działaniu w białaczkach dziecięcych, raku drobnokomórkowym płuc, guzach jąder, chorobie Hodgkina

i chłoniakach wielkokomórkowych; inhibitorów mitozy – tu wymienić można popularne cytostatyki

takie jak kolchicyna, winblastyna i winkrystyna, które mimo obecności ciężkich skutków ubocznych

znajdują zastosowanie w leczeniu wielu nowotworów; a także antybiotyków cytostatycznych izolowanych

z wielu gatunków grzybów o szerokim spektrum zastosowań w terapii nowotworowej. Szczególnym

zainteresowaniem cieszą się związki niskotoksyczne. Dużo uwagi poświęca się w ostatnim czasie

działaniu związków polifenolowych, zawartych w wielu powszechnych produktach spożywczych.

Celem pracy jest przegląd literatury i podsumowanie obecnego stanu wiedzy na temat wykorzystania

leków pochodzenia naturalnego w terapii różnych typów nowotworów oraz zapoznanie się z prognozami

ich wykorzystania w tego typu terapii w przyszłości.

Praca powstała w ramach działalności koła naukowego "Biologia komórki nowotworowej" (SKN nr 161).

63

P 15.

OCENA STRUKTURALNA I BIOCHEMICZNA ŚCIAN TĘTNIAKÓW AORTY BRZUSZNEJ

PODDANYCH SELEKTYWNEMU TRAWIENIU

Maria Ratajek*1

, Magdalena Kobielarz2, Agnieszka Chwiłkowska

3

1 Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska; 2 Wydział Mechaniczny, Politechnika Wrocławska; 3

Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

*[email protected]

Słowa kluczowe: tętniak aorty brzusznej, macierz zewnątrzkomórkowa

Cel: Ocena selektywnego trawienie włókien elastynowych, kolagenowych oraz składników komórkowych

w ścianie tętniaka aorty brzusznej.

Materiały i metody: Materiał badawczy stanowiły pobrane śródoperacyjnie fragmenty tętniaków aorty

brzusznej. Tkanki poddano selektywnemu trawieniu kolagenazą, elastazą oraz decelularyzacji. Ocenę

białek macierzy zewnątrzkomórkowej przeprowadzono techniką immunohistochemiczną barwiąc

preparaty na obecność kolagenu typu I, elastyny oraz α-aktyny komórek mięśni gładkich.

Wyniki: Elastyna obecna w ścianach worka tętniaka jest mocno zdegradowana, błona elastyczna wewnętrzna

jest nieciągła lub jest jej całkowity brak. Zaobserwowano, że trawienie elastazą wpływa znacząco na

zmniejszenie ilości elastyny oraz rozluźnienie struktury ściany tętniaka. Trawienie kolagenazą zmniejsza

znacząco ilość kolagenu typu I. Po decelularyzacji widoczne jest zmniejszenie ilości α-aktyny lub niemal

całkowity jej brak.

Wnioski: Obserwowane zmiany potwierdzają skuteczność zastosowanych trawień. Otrzymane ściany

naczyń będą materiałem do dalszych badań biomechanicznych w celu oceny funkcji poszczególnych

komponentów w procesie przenoszenia obciążeń.

Badania sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji

numer DEC-2013/09/D/ST8/04007.

64

P 16.

ZMIANA EKSPRESJI BIAŁKA P-GP PO ZASTOSOWANIU ECT

Nina Rembiałkowska1,2*

, Marta Harasiewicz2, Zofia Marchewka

2, Julita Kulbacka

1, Jolanta Saczko

1

1 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej,

ul.Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław. 2Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we

Wrocławiu,Katedra i Zakład Toksykologii, ul. Borowska 211, 50-556 Wrocław

*e-mail: nina.rembiał[email protected]

Słowa kluczowe: elektrochemioterapia, białko P-gp, oporność wielolekowa

Cel: Oporność wielolekowa jest zjawiskiem ograniczającym skuteczność chemioterapii. Mechanizmy

oporności komórek nowotworowych na przyjmowane leki mogą być różne. Mechanizmem klasycznym,

najlepiej poznanym jest wzmożone usuwanie leków z komórek przez białka błonowe zwane transporterami

ABC (ang. ATP-binding cassette). W wyniku ich działania osiągnięcie stężenia letalnego cytostatyka dla

komórki nowotworowej staje się niemożliwe. Najistotniejszym spośród tych białek jest glikoproteina P

(P-gp). Mechanizm działania glikoproteiny P jest określany mianem „odkurzacza molekularnego” czy

też „zmiatacza hydrofobowego. Cząsteczki substratu są rozpoznawane i przechwytywane przez transportera

w czasie biernego przepływu do cytoplazmy przez błonę lipidową, zgodnie z gradientem stężeń, a następnie

zostają usunięte z komórki. Istnieją różne metody zwiększające skuteczność dostarczania cytostatyków

do komórek. Jedną z nich jest elektrochemioterapia (ECT), która wykorzystuje zjawisko elektroporacji.

W jej przebiegu komórki poddaje się działaniu impulsów elektrycznych, w efekcie czego dochodzi do

zmiany potencjału transbłonowego i zaburzenia ciągłości błony komórkowej. Celem badań była ocena

zmiany ekspresji białka P-gp po zastosowaniu elektroporacji w komórkach raka gruczołu sutkowego

opornych na leczenie.

Materiał i metody: Badania przeprowadzone zostały w warunkach in vitro na dwóch ludzkich liniach

komórkowych gruczolakoraka gruczołu sutkowego: wrażliwych (MCF-7/WT) i opornych (MCF-7/DOX)

na doksorubicynę. Komórki poddano elektrochemioterapii z bleomycyną (300 nM) w warunkach in vitro.

Zastosowano następujące parametry: 1000 V/cm, 1500 V/cm, 2000 V/cm oraz 5 impulsów 50 µs

o częstotliwości 1 Hz. Półilościowo, metodą immunocytochemiczną oceniono ekspresję białek oporności

lekowej (P-gp) po 24 h i 72 h po terapii.

Wyniki: Uzyskane wyniki wykazały, że ECT wpływa na ekspresję białek odpowiadających za oporność

wielolekową, a wydłużony czas inkubacji dodatkowo potęguje ekspresję.

Wnioski: wzrost parametrów elektroporacji, czas inkubacji mają wpływ na ekspresję białka P-gp, po

zastosowaniu ECT.

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji

nr DEC-2015/19/N/NZ7/01105.

65

P 17.

OCENA SKUTECZNOŚCI ELEKTROCHEMIOTERAPII W WARUNKACH IN VITRO

Nina Rembiałkowska1,2*

, Julita Kulbacka1, Jolanta Saczko

1

1 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, ul.

Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław 2 Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,Katedra i Zakład Toksykologii,

ul. Borowska 211, 50-556 Wrocław

*e-mail: nina.rembiał[email protected]

Słowa kluczowe: elektroporacja, elektrochemioterapia,doksorubicyna, bleomycyna, gruczolakorak gruczołu

sutkowego

Pomimo tak szybkiego postępu medycyny i nauki, choroby nowotworowe powodują wysoką śmiertelność

u ludzi w krajach rozwiniętych. Jednym czynnikiem odpowiedzialnym za brak sukcesów chemioterapii jest

pierwotna i wtórna odporność nowotworów na stosowane cytostatyki. Oprócz standardowych metod

leczenia nowotworu gruczołu sutkowego, takich jak mastektomia, radioterapia, chemioterapia czy hor-

monoterapia, wielkie nadzieje terapeutyczne wiąże się z wykorzystaniem chemioterapii z innymi rodzajami

terapii. Zastosowanie chemioterapii w połączeniu ze zjawiskiem elektroporacji otwiera perspektywy

w walce z nowotworami. Chemioterapia wspomagana elektroporacją, inaczej elektrochemioterapia (ECT),

jest metodą leczenia zmian nowotworowych wykorzystującą krótkie impulsy elektryczne. Powstające

wówczas mikropory w błonach komórkowych powodują wzrost efektywności transportu chemio-

terapeutyków do wnętrza komórek nowotworowych.

Celem pracy była zbadanie skuteczności chemioterapii modyfikowanej elektroporacją z wykorzystaniem

dwóch cytostatyków (doksorubicyny i bleomycyny) w warunkach in vitro na ludzkich komórkach

gruczolakoraka gruczołu sutkowego (MCF-7/WT) i komórkach opornych na doksorubicynę (MCF-

7/DOX). Uzyskane wyniki miały na celu określenie wrażliwości różnych typów komórek gruczołu

sutkowego na zastosowanie w terapii różnych cytostatyków.

Materiały i metody: Materiałem do badań były ludzkie komórki nowotworowe gruczolakoraka gruczołu

sutkowego (MCF-7/WT) i komórek opornych na doksorubicynę (MCF-7/DOX). Cytostatykami użytymi

w doświadczeniach były: doksorubicyna (1,7 µM) i bleomycyna (30 nM i 300 nM). Cytotoksyczność

badanych metod oceniono trzema niezależnymi testami: testem MTT, SRB oraz testem klonogennym.

Lokalizację doksorubicyny w komórkach oceniono z zastosowaniem metody mikroskopii konfokalnej

(CLSM). Metodą immunocytochemiczną oceniono ekspresję białek szoku cieplnego (HSP-27 i HSP-70).

Wyniki: Wraz ze wzrostem parametrów elektroporacji obserwujemy spadek przeżywalności komórek

gruczolakoraka gruczołu sutkowego.

Wnioski: Elektroporacja powoduje wzrost efektywności transportu chemioterapeutyków do wnętrza

komórek nowotworowych.

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji

nr DEC-2015/19/N/NZ7/01105.

66

P 18.

ZASTOSOWANIE JONÓW WAPNIA W ELEKTROCHEMIOTERAPII

Anna Szewczyk1*



2, Olga Michel

2, Nina

Rembiałkowska2, Anna Choromańska

2, Małgorzata Daczewska

1

1 Zakład Biologii Rozwoju Zwierząt, Uniwersytet Wrocławski,ul.Sienkiewicza 21, 50-335 Wrocław 2 Katedia i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 10,

50-368 Wrocław

*[email protected]

Słowa kluczowe: elektrochemioterapia, jony wapnia, komórki nowotworowe, apoptoza

Elektrochemioteriapia (ECT) stanowi alternatywę dla klasycznej chemioterapii poprzez selektywne

dozowanie cytostatyków wyłącznie do komórek nowotworowych. Wysokonapięciowe pulsy elektryczne

rozszczelniają błonę komórkową i wspomagają wnikanie leków do wnętrza nowotworów. Taka

miejscowa terapia podwyższa standard życia chorego (brak długiej hospitalizacji, brak efektów

ubocznych, np. wypadanie włosów) oraz zmniejsza dawki stosowanych leków. Elektrochemioterapia

jest już z powodzeniem stosowana w wielu krajach Europy tj. Wielka Brytania, Niemcy, Dania. Obecnie

trwające badania skupiają się testowaniu nowych substancji pod kątem ich właściwości przeciw-

nowotworowych. Jony wapnia powszechnie występujące w komórkach wykazują silne działanie degradujące

komórki nowotworowe. Wapń odgrywa kluczową rolę w rozmaitych procesach fizjologicznych m.in.

regulacja cyklu komórkowego, ekspresja genów, indukcja proliferacji i śmierci komórkowej, dlatego też

jego wewnątrzkomórkowe stężenie jest pod ścisłą kontrolą wielu kanałów i pomp wapniowych.

Zaburzenie homeostazy wapniowej prowadzi do zakłócenia pracy organelli komórowych tj. mitochondrium,

siateczki śródplazmatycznej, cytoszkieletu komórkowego oraz jądra, co w konsekwencji powoduje

niewydolność całego układu komórkowego. Elektroporacja zastosowana do wprowadzania jonów

wapnia do wnętrza komórek nowotworowych i drastycznego podnoszenie ich steżenia wykazuję wysoką

efektywność antynowotoworową. Frandsen i in. potwierdzili, że elektroporacja w obecności jonów

wapnia (1 mM) obniża przeżywalność komórek nowotoworowych o 60-90% w stosunku do komórek

nietraktowanych terapią. Wyniki te są porównywalne z uzyskanymi po zastosowaniu cytostatyku

– bleomycyny [1]. Dodaktowo, udowodniono, że drastyczny napływ wapnia powoduje wyrzut

wewnątrzkomórkowego wapnia z magazynów ER, a tym samym przeciążenie mitochondrów i utratę

ATP [2]. W konsekwencji niewydolna komórka nowotworowa zostaje wprowadzona na drogę śmierci

komórkowej. Wykazano również silnie toksyczny wpływ terapii łączonej opartej na jonach wapnia

i elektroporacji wykazano dla komórek włókniakomięsaka (Fibrosarcoma), które obumierały głównie na

drodze programowanej śmieci komórkowej – apoptozy. Jednocześnie te same parametry terapii nie wpływały

szkodliwie na prawidłowe komórki mięśniowe [3]. O dominacji jonów wapnia nad cytostatykami świadczy

brak ich cytotoksyczności bez elektoporacji. Dualne działanie jonów wapnia może mieć swoje podłoże

w odmiennej budowie komórek nowotworowych i prawidłowych. Antynowotworowa skuteczność elektro-

poracji w obecności jonów wapnia zarówno in vitro, jak i in vivo wydaje się obiecująca w przyszłych

terapiach. Gehl i in. rozpoczęli także pierwsze badania kliniczne nad zastosowaniem terapii w leczeniu

ludzkich nowotworów. Zgłębianie tego zagadnienia na poziomie komórkowym pozwoli wyjaśnić wiele

procesów komórkowych uruchamianych po aplikacji elektroporacji z jonami wapnia.

Literatura:

[1] Frandsen SK,Gissel H, Hojman P, Eriksen J, Gehl J. Calcium electroporation in three cell lines: a comparison of bleomycin

and calcium, calcium compounds, and pulsing conditions. Biochim Biophys Acta. 2014; 1840: 1204–1208

[2] Frandsen SK, Gissel H, Hojman P, Tramm T, Eriksen J, Gehl J. Direct therapeutic applications of calcium electroporation to

effectively induce tumor necrosis. Cancer Res. 2012; 72:1336–1341

[3] Zielichowska A, Daczewska M, Saczko J, Michel O, Kulbacka J. Application of calcium electroporation to effective

apoptosis induction in fibrosarcoma cells and stimulation of normal muscle cells. Bioelectrochemistry, 109, 2016, 70-78

67

P 19.

ANALIZA EFEKTÓW KOMÓRKOWYCH

ZASTOSOWANIA METODY ELEKTROPORACJI

DO WSPOMAGANIA TERAPII PRZECIWNOWOTWOROWYCH

Joanna Weżgowiec1*


2, Małgorzata Kotulska

3

1 Zakład Materiałoznawstwa, Katedra Protetyki Stomatologicznej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu,

Krakowska 26, 50-425 Wrocław, Polska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet

Medyczny we Wrocławiu, Chałubińskiego 10, 50-368 Wrocław, Polska; 3 Katedra Inżynierii

Biomedycznej, Wydział Podstawowych Problemów Techniki, Politechnika Wrocławska, Wybrzeże

Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław, Polska


Słowa kluczowe: reakcja elektro-fotodynamiczna, elektrochemioterapia, rak piersi, oporność wielolekowa

Celem zrealizowanego projektu była ocena w warunkach in vitro możliwości zastosowania elektroporacji

do wspomagania transportu substancji przeciwnowotworowych, w tym związków światłoczułych, do

komórek nowotworowych gruczołu sutkowego z wykształconą opornością wielolekową.

Materiał i metody: Efekty reakcji fotodynamicznej wspomaganej elektroporacją oraz elektrochemioterapii

zostały ocenione na poziome komórkowym w modelu komórek raka piersi wrażliwym (MCF-7/WT)

i opornym lekowo (MCF-7/DX). Analizowano potencjał wykorzystania metody elektroporacji w celu

poprawy skuteczności działania dwóch związków o aktywności fotodynamicznej (cyjaniny IR-775

i Photofrinu) oraz jednego cytostatyku (bleomycyny).

Wyniki: Wykazane zostało zwiększenie efektu toksycznego stosowanych związków dostarczanych

metodą elektroporacji zarówno w komórkach wrażliwych (MCF-7/WT), jak i opornych (MCF-7/DX)

na doksorubicynę. Ponadto, dzięki elektroporacji błon komórkowych możliwe było uzyskanie zadowalającej

skuteczności przeciwnowotworowej nawet przy zastosowaniu niewielkich stężeń badanych związków

oraz krótkich czasów ich oddziaływania na komórki.

Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują, iż wspomaganie terapii przeciwnowotworowych poprzez elektroporację

może pozwolić na poszerzenie spektrum stosowanych leków oraz zmniejszyć skutki uboczne leczenia

dzięki możliwości zmniejszenia dawki podawanego leku. Uwzględniając obserwowane efekty komórkowe,

elektroporacja może być rozważana jako atrakcyjna metoda wspomagania nie tylko chemioterapii, ale

również terapii fotodynamicznej.

Badania były częściowo finansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach programu

Preludium (grant nr 2014/15/N/NZ7/02983, J. Weżgowiec).

68

P 20.

OCENA WPŁYWU ELEKTROPORACJI ORAZ ELEKTROCHEMIOTERAPII

NA KOMÓRKI LUDZKIEGO NOWOTOWRU TRZUSTKI W BADANIACH IN VITRO

Wioleta Więckowska1,2*

, Anna Choromańska2, Małgorzata Kotulska

1

1Katedra Inżynierii Biomedycznej, Wydział Podstawowych Problemów Techniki, Politechnika

Wrocławska; 2 Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu


Słowa kluczowe: elektroporacja, elektrochemioterapia, EPP85-181 P, EPP85-181 RDB, test klonogenny

Cel: Elektroporacja to zjawisko powstawnaia tymczasowych, hydrofilowych porów w błonie komórkowej

pod wpływem działania polem elektrycznym o różnym natężeniu. Celem badania było sprawdzenie

wpływu elektropracji oraz elektroporacji łączonej z bleomycyną na dwie linie ludzkiego nowotworu

trzustki: linię oporną na daunorubicynę (EPP85-181RDB) oraz linię wrazliwą na daunorubicynę

(EPP85-181P).

Materiały i Metody: Badania in vitro były przeprowadzane na dwóch liniach komórkowych: EPP85-

181RDB oraz EPP85-181P. Są to linie komórkowe ludzkiego nowotworu trzustki, a dokładniej

gruczolakoraka. W celu zbadania wpływu elektroporacji na ludzkie komórki nowotworu trzustki

zastosowano następujące parametry pole elektrycznego: natężenie pola elektrycznego: 800 V/cm, 1200

V/cm, 1600 V/cm oraz 2000 V/cm, ilość impulsów: 8, długość impulsu: 100 µs, częstotliwość: 1 Hz oraz

interwał: 1s. Elektroporację łączoną z bleomycyną przeprowadzono dla dwóch natężeń pola elektrycznego:

1200 V/cm i 2000 V/cm przy stężeniu bleomycyny równym 300nM. Zastosowany test klonogenny

pozwalał na ocenę przeżywalności komórkowej oraz zdolności komórek do tworzenia kolonii.

Wyniki: Linia komórkowa ludzkiego nowotworu trzustki EPP85- 181RDB wykazała wyższą przeżywalność

w porówaniu do linii komórkowej EPP85-181P. Linia wrażliwa na daunorubicynę była bardziej wrażliwa

na działanie pola elektrycznego. Zastosowanie elektroporacji łączonej z bleomycyną spowodowało bardzo

wyraźny spadek przeżywalności komórek.

Wnioski: Zastosowanie procedury elektroporacji w celu zwiększenia efektywności transportu bleomycyny

do wnętrza badanych komórek powoduje wzrost śmiertelności obu badanych linii komórkowych. Linia

komórkowa raka trzustki wrażliwa na daunorubicynę wykazuje większą wrażliwość na działanie

elektroporacji łączonej z bleomycyną w porównaniu do linii opornej na daunorubicynę.


69

P 21.

PROZDROWOTNE I ANTYOKSYDACYJNE WŁAŚCIWOŚCI

WYBRANYCH GATUNKÓW WARZYW Z RODZINY KRZYŻOWYCH

Remigiusz Olędzki1

1Katedra Biotechnologii i Analizy Żywności, Instytut Chemii i Technologii Żywności, Wydział

Inżynieryjno-Ekonomiczny, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, ul. Komandorska 118/120, 53-345

Wrocław, e-mail:[email protected]

Słowa kluczowe: związki bioaktywne w żywności, metody pomiaru potencjału antyoksydacyjnego,

przeciwutleniacze polifenolowe, profilaktyka schorzeń cywilizacyjnych

Cel: Celem pracy była ocena jakości zdrowotnej wybranych gatunków warzyw z rodziny krzyżowych

pod względem właściwości antyoksydacyjnych oraz zawartości związków polifenolowych.

Materiał i metody: Materiałem badawczym były dojrzałe warzywa należące do siedmiu gatunków warzyw

kapustnych: kapusta włoska (Brassica oleracea var. sabauda), kapusta pekińska (Brassica pekinensis),

kapusta warzywna głowiasta (Brassica oleracea L. var. capitata L.) kapusta warzywna brukselska

(Brassica oleracea var. gemmifera), kalafior (Brassica oleracea var. botrytis), brokuł (Brassica oleracea

var. botrytis italica), kalarepa (Brassica oleracea var. gongylodes) oraz jarmuż (Brassica oleracea

convar. acephala var. sabellica). Oznaczenie wartości potencjału antyoksydacyjnego przeprowadzono

metodą ABTS, DPPH oraz testem FRAP. Pomiar całkowitej zawartości związków fenolowych

przeprowadzono metodą Folina-Ciocalteau.

Wyniki: Analiza uzyskanych wyników pomiaru potencjału antyoksydacyjnego wykazała istotne pod

względem statystycznym różnice w aktywności przeciwutleniającej badanych gatunków i odmian

warzyw kapustnych. Również zawartość związków fenolowych była istotnie zróżnicowana w zależności

od gatunku i odmiany badanych warzyw. Najwyższą aktywność antyoksydacyjną wśród badanych

warzyw stwierdzono dla świeżego brokułu, natomiast najwyższą koncentrację związków polifenolowych

wykazano w świeżym brokule, liściach jarmużu oraz kapuście włoskiej.

Wnioski: Przebadane gatunki warzyw są zasobnym źródłem związków przeciwutleniających. Zawartość

związków polifenolowych oraz ogólna aktywność związków o właściwościach antyoksydacyjnych

zależała nie tylko od gatunku, ale również od odmiany w obrębie tego samego gatunku warzyw

z rodziny krzyżowych.

70

P 22.

LECZENIE CHIRURGICZNE KOBIET Z GUZAMI PŁUC

PO LECZENIU RAKA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO

Maciej Ornat1, Piotr Błasiak

1, Beata Muszczyńska-Bernhard

3, Jarosław Adamiak

3, Konrad Pawełczyk

1,

Ewa Żak1, Jędrzej Grzegrzółka

2, Adam Rzechonek

1

1 Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, ul. Grabiszyńska

105, 53-439 Wrocław; 2 Katedra i Zakład Histologii i Embriologii, Uniwersytet Medyczny We

Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 6a, 50-368 Wrocław; 3 Zakład Patomorfologii, Dolnośląskie Centrum

Chorób Płuc, ul. Grabiszyńska 105, 53-439 Wrocław


Słowa kluczowe: rak gruczołu piersiowego, przerzuty do płuc, rak płuca

Cel: Badanie wykazało efektywność chirurgicznego leczenia pacjentek z guzami płuc po uprzedniej

resekcji i terapii skojarzonej raka gruczołu piersiowego.

Materiał i metody: Analizie poddano 65 pacjentek leczonych wcześniej onkologicznie z powodu raka

piersi, u których wykryto w badaniach kontrolnych guzki płuc. Do badania włączono pacjentki, które po

wykonaniu badań czynnościowych i tomografii komputerowej, zostały zakwalifikowane do radykalnej

resekcji wszystkich wykrytych zmian w płucach. W badaniu nie uwzględniono przypadków pacjentek

nieoperacyjnych. U wszystkich chorych wykonano torakotomie i w zależności od wyniku histopatolo-

gicznego podejmowano decyzje terapeutyczne związane z zakresem resekcji.

U większości wykonano resekcje klinowe zmian, u pozostałych lobektomie. W zależności od wyniku

histopatologicznego wydzielono: grupę I, którą stanowiło 35 pacjentek z przerzutami raka piersi, do

grupy II włączono 18 chorych z nowymi pierwotnymi nowotworami płuca, grupę III stanowiły pacjentki

z łagodnymi guzkami płuc. Z uwagi na rozpoznanie pierwotnego nowotworu płuca u pacjentek w grupie

I wykonywano rzadziej lobektomię (6%), najczęściej resekcję klinową 94%.

Wyniki: Długoterminowe przeżycia były najdłuższe kolejno u pacjentek ze zmianami łagodnymi

w płucach – mediana 46,6; poddanych radykalnej resekcji pierwotnego raka płuc – średnia 43,4 mediana

40,8), a najkrótszy u kobiet po metastazektomii – mediana 34,4.

Wnioski:

1. W kwalifikacji do operacji guzków w płucach u pacjentek leczonych wcześniej z powodu raka piersi

należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienie drugiego pierwotnego nowotworu w płucach. Wiąże się

to najczęściej z potrzebą resekcji o większym zakresie niż w przypadku zmian łagodnych lub

przerzutowych

2. Pacjentki, u których wykryto drugi pierwotny nowotwór rokują lepiej niż chore operowane z powodu

przerzutów raka piersi do płuc.

3. Duży odsetek zmian łagodnych w płucach u poddanych analizie pacjentek skłania do uszczegółowienia

diagnostyki obrazowej przed kwalifikacją do operacji torakochirurgicznej.

Badania finansowane z grantu ST C010.16.007.

71

P 23.

CYTOTOKSYCZNOŚĆ SUBSTYTUTÓW ŚLINY

– BADANIE IN VITRO NA PIERWOTNEJ LINII

LUDZKICH FIBROBLASTÓW DZIĄSŁOWYCH

Agnieszka Nowakowska-Toporowska1*, Julita Kulbacka

2, Justyna Piłat

2, Włodzimierz Więckiewicz

1,

Jolanta Saczko2

1Katedra Protetyki Stomatologicznej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Polska 2Katedra i Zakład Biochemii Lekarskiej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu, Polska


Słowa kluczowe: substytuty śliny, cytotoksyczność, ludzkie fibroblasty dziąsłowe

Cel: Ocena in vitro cytotoksyczności czterech preparatów zastępujących ślinę (Mucinox, Xerostom,

Biotene, GC Dry Mouth Gel), przeznaczonych do leczenia objawowego pacjentów cierpiących

z powodu suchości jamy ustnej powstałej w wyniku Zespołu Sjögrena, przyjmowania niektórych leków

oraz po radio- i chemioterapii lub powstałej z przyczyn idiopatycznych.

Materiał i metody: W celu określenia stopnia cytotoksyczności wybranych substytutów śliny przepro-

wadzono analizę MTT na ludzkich fibroblastach dziąsłowych (HGFs) pochodzących z pierwotnej

kultury komórkowej izolowanych od kobiety oraz od mężczyzny. Żele zastosowano w stężeniu

oryginalnym oraz w rozcieńczeniach 1:2 i 1:10. Przeżywalność komórek oceniono po 5 i 10 min., 1h,

24h oraz 72h czasu inkubacji.

Wyniki: Dla wszystkich badanych substytutów śliny zaobserwowano efekt cytotoksyczności na ludzkie

fibroblasty dziąsłowe. Był on zróżnicowany w zależności od składu chemicznego, rozcieńczenia i czasu

działania preparatu zastępującego ślinę a także płci pacjenta, od którego pochodziła kultura fibroblastów

dziąsłowych.

Wnioski: Substytuty śliny mogą wywierać efekt cytotoksyczny na tkanki jamy ustnej.

72

INDEKS AUTORÓW Adamiak Jarosław ..................................... 37, 70

Andruszkiewicz Michał .................................. 49

Anger Natalia .................................................. 39

Bartoszewicz Marzenna .................................. 52

Bieżuńska-Kusiak Katarzyna ........ 45, 50, 60, 66

Błasiak Piotr ........................................ 37, 60, 70

Błaszczyńska Agata ........................................ 46

Bonarska-Kujawa Dorota ............................... 59

Chełmońska-Soyta Anna ................................ 35

Chodaczek Grzegorz ....................................... 35

Choromańska Anna ............................ 57, 66, 68

Chrzanowska Dominika.................................. 62

Chwiłkowska Agnieszka .............. 55, 56, 61, 63

Ciochos Jakub ................................................. 41

Cyboran Sylwia .............................................. 59

Czarnecka Marta ....................................... 36, 42

Daczewska Małgorzata ....................... 31, 32, 66

Długosz Anna ................................................. 29

Dominiak Marzena ......................................... 38

Drab Marek ..................................................... 22

Drąg-Zalesińska Małgorzata ........................... 61

Dubińska-Magiera Magda .............................. 31

Dydak Karolina ............................................... 52

Fleszar Mariusz G. .......................................... 43

Gamian Andrzej .............................................. 43

Gawenda Justyna ............................................ 34

Gliszczyńska Anna ................................... 36, 42

Gołba Marta .................................................... 51

Grzegrzółka Jędrzej .................................. 37, 70

Harasiewicz Marta .......................................... 64

Jabłońska Jadwiga .......................................... 31

Jagła Krzysztof ............................................... 31

Junka Adam F. ................................................ 52

Kałas Wojciech ............................................... 41

Kamińska Iwona ............................................. 53

Karbowiak Mirosław ...................................... 41

Karkoszka Kamila .......................................... 54

Klausa Elżbieta ............................................... 30

Kleszczyńska Halina ....................................... 59

Kobielarz Magdalena ...................................... 63

Kotulska Małgorzata ............... 44, 49, 56, 67, 68

Krzywiecka Emilia ................................... 55, 56

Kulbacka Julita ............................ 37, 40, 44, 45,

46, 49, 50, 54, 58, 60, 64, 65, 66, 67, 71

Kuzan Aleksandra ........................................... 33

Latocha Małgorzata ........................................ 21

Leońska Marta ................................................ 30

Lewicka Anna ................................................. 32

Łubińska Sandra ............................................. 57

Marchewka Zofia............................................ 64

Matuszewski Michał ....................................... 29

Mączyńska Justyna ....................... 45, 50, 58, 60

Męczarska Katarzyna ..................................... 59

Michel Olga ...................... 37, 45, 50, 58, 60, 66

Migocka-Patrzałek Marta ............................... 32

Mikołajewicz Katarzyna ................................. 35

Muszczyńska-Bernhard Beata .................. 37, 70

Niedzielska Natalia ......................................... 44

Niezgoda Natalia ............................................ 36

Niżański Wojciech .......................................... 28

Nowakowska-Toporowska Agnieszka ........... 71

Olędzki Remigiusz ......................................... 69

Ornat Maciej ................................................... 70

Oszmiański Jan ............................................... 59

Pańszczyk Roksana ........................................ 61

Partyka Agnieszka .......................................... 28

Pawełczyk Konrad .................................... 37, 70

Piechowicz Joanna .......................................... 43

Piłat Justyna .................................................... 71

Piwowar Agnieszka ........................................ 30

Przystupski Dawid .......................................... 62

Ratajek Maria ................................................. 63

Rembiałkowska Nina.................... 45, 64, 65, 66

Rodak Olga ..................................................... 28

Roik Joanna .................................................... 40

Rossowska Joanna .......................................... 39

Rychlicka Magdalena ............................... 36, 42

Rzechonek Adam ......................... 37, 58, 60, 70

Saczko Jolanta ....................... 37, 38, 45, 50, 51,

58, 60, 64, 65, 66, 67, 71

Sadowska-Bartosz Izabela .............................. 23

Sawicka Ewa .................................................. 40

Sterczała Barbara ............................................ 38

Strządała Leon ................................................ 41

Szewczyk Anna ............................ 45, 49, 50, 66

Szydełko Martyna ........................................... 40

Szymańska Beata ............................................ 29

Szymczyk Patrycja ......................................... 52

Świtalska Marta .............................................. 36

Tsirigotis-Maniecka Marta ............................. 34

Wawrzeńczyk Czesław ................................... 36

Weżgowiec Joanna ......................................... 67

Wietrzyk Joanna ............................................. 36

Więckiewicz Włodzimierz ............................. 71

Więckowska Wioleta ...................................... 68

Wycisk Krzysztof ........................................... 27

Wysokińska Edyta .......................................... 41

Żak Ewa .................................................... 37, 70

I Wrocławskie Spotkania Naukowebc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets/133/MATERIALY_I...

Documents

Transcript of I Wrocławskie Spotkania Naukowebc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets/133/MATERIALY_I...