I SPOŁECZEŃSTWO - sp12.edu.pl · granice –zna poprawną ... – wojny Bolesława Chrobrego z...

1

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

HISTORIA

I SPOŁECZEŃSTWO

klasa IV i V rok szkolny 2017/2018

opracowała: Joanna Dynaburska

http://www.sp12.edu.pl/main/

2

Zasady ogólne

Uczeń otrzymuje ocenę za:

prace klasowe,

sprawdziany,

testy,

kartkówki,

odpowiedzi ustne,

prace domowe,

aktywność na zajęciach,

osiągnięcia konkursowe,

inne różnorodne działania twórcze (prace dodatkowe, projekty, plakaty, referaty, notatki…)

Przy ocenianiu prac klasowych, sprawdzianów, testów i kartkówek, w których obowiązywała skala punktowa, stosuje się następujące

progi procentowe:

0%-29%- niedostateczny

30%-49%- dopuszczający

50%-69%- dostateczny

70%-89%- dobry

90%-100%- bardzo dobry

3

ocenę celującą otrzymuje uczeń, który poprawnie wykonał wszystkie zadania oraz poprawnie wykonał zadanie (zadania)

dodatkowe o podwyższonym stopniu trudności.

Ocena śródroczna/roczna jest wystawiana w oparciu o średnią ważoną ocen:

średnia ocen 5,51 – 6,0 – celujący,

średnia ocen 4,51 – 5,50 – bardzo dobry,

średnia ocen 3,51 – 4,50 – dobry,

średnia ocen 2,51 – 3,50 – dostateczny,

średnia ocen 1,51 – 2,50 – dopuszczający,

średnia ocen 1,00 – 1,50 - niedostateczny.

Kategorie ocen: Waga:

sprawdziany, prace klasowe sprawdziany próbne, testy kompetencji, sprawdziany

diagnozujące…; poprawy

3

sukcesy w przedmiotowych konkursach w zależności od rangi i zasięgu konkursu 2-5

kartkówki, odpowiedzi ustne, aktywność, prace dodatkowe – projekty, referaty… 2

prace domowe… 1

Uwaga:

w przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce są brane pod uwagę ich indywidualne możliwości oraz zaangażowanie

i wkład pracy.

4

Śródroczną lub końcoworoczną ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnił wymagania na oceną bardzo dobrą, wykazał się

zaangażowaniem i kreatywnością oraz z sukcesami reprezentował szkołę w konkursach zewnętrznych, co najmniej na szczeblu miasta.

Raz w ciągu semestru na początku lekcji uczeń ma prawo zgłosić brak przygotowania do zajęć tj. brak pracy domowej, przygotowania do

odpowiedzi, brak zeszytu lub ćwiczeń. Każde kolejne nieprzygotowanie skutkuje otrzymaniem oceny niedostatecznej.

Nieprzygotowania nie obejmują zapowiedziane sprawdziany, klasówki, kartkówki czy prace długoterminowe.

Usprawiedliwiona, dłuższa (powyżej 3 dni) nieobecność ucznia nie skutkuje wpisem nieprzygotowania.

Uczeń ma obowiązek uzupełnić braki powstałe w wyniku każdej nieobecności na zajęciach w przeciągu tygodnia od momentu powrotu

do szkoły. Nieprzystąpienie w terminie dwóch tygodni od powrotu na zajęcia do uzupełnienia zaległości skutkuje otrzymaniem oceny

niedostatecznej z zaległej pracy.

Uczeń ma możliwość poprawy każdej oceny niedostatecznej w przeciągu dwóch tygodni od otrzymania oceny. Nieprzystąpienie do

poprawy w terminie jest równoznaczne z utrzymaniem oceny. Termin poprawy uczeń wcześniej uzgadnia z nauczycielem, a końcowa

ocena jest średnią obu ocen uzyskanych przez ucznia (pierwsza ocena i ewentualna poprawa)

Z przedmiotowym systemem oceniania uczeń jest zapoznawany na początku roku szkolnego i jest on dostępny u nauczyciela przedmiotu.

5

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ do programu „Wczoraj i dziś”

*Gwiazdką oznaczono tematy dodatkowe (nieobowiązkowe) z podstawy programowej

Temat lekcji Zagadnienia

Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

Rozdział 1. Z historią na Ty

1. Historia –

nauka o

przeszłości

historia jako nauka o

przeszłości

– historia a baśnie i

legendy

– efekty pracy

historyków i

archeologów

– źródła historyczne, ich

przykłady oraz podział

– przy pomocy

nauczyciela posługuje się

terminami:

współczesność,

przeszłość, historia,

historycy, legenda, baśń

– rozróżnia przeszłość od

współczesności

– rozróżnia fikcję (np.

baśń) od rzeczywistości

historycznej

– potrafi krótko

scharakteryzować,

czym zajmują się

historycy

– poprawnie posługuje się

terminami: dzieje,

archeologia, źródła pisane,

źródła materialne

– rozróżnia pracę

historyków i archeologów

– potrafi podać przykłady

postaci legendarnych i

historycznych

– wyjaśnia, czym są

przyczyny i skutki

– dokonuje podstawowego

podziału źródeł

historycznych

– porównuje pracę

historyków i

archeologów

– wskazuje różne

przykłady źródeł

pisanych i niepisanych

– wyjaśnia potrzebę

edukacji historycznej

– omawia rolę źródeł

historycznych w

procesie poznawania

dziejów

– wskazuje

pozapodręcznikowe

przykłady różnych kate-

gorii źródeł

historycznych

– przedstawia różne

efekty pracy

naukowców zajmują-

cych się przeszłością

– potrafi zaproponować

podział źródeł pisanych

bądź niepisanych na

podkategorie

– przedstawia

nowoczesne metody

badania życia ludzi w

przeszłości

– ocenia wiarygodność

różnego rodzaju źródeł

pisanych

2. Historia

wokół nas

drzewo genealogiczne –

sposób przedstawienia

historii rodziny

– „wielka” i „mała”

ojczyzna

– patriotyzm jako miłość

do ojczyzny

– sposoby wyrażania

patriotyzmu

– „małe ojczyzny” i ich

tradycje

– znaczenie terminów:

tradycja, drzewo

– przy pomocy nauczycie-

la poprawnie posługuje

się terminami: ojczyzna,

patriotyzm

– podaje przykłady świąt

rodzinnych

– podaje przykłady

pamiątek rodzinnych


terminami: tradycja,

drzewo genealogiczne,

„mała ojczyzna”

– przygotowuje drzewo

genealogiczne najbliższej

rodziny

– wyjaśnia, czym jest

patriotyzm

– podaje przykłady postaw i

zachowań patriotycznych


genealogia

– wskazuje na mapie

Polski własną

miejscowość, region,

województwo i jego

stolicę


regionalnych tradycji

– charakteryzuje własną

„małą ojczyznę” na tle

innych regionów

– wskazuje lokalne

przykłady instytucji

dbających o regionalną

kulturę i historię

– tworzy przewodnik po

własnej miejscowości i

regionie

– charakteryzuje inne

regiony państwa

polskiego

– wyjaśnia znaczenie

dbałości o tradycję

regionalną

– przedstawia

historyczną genezę

regionu

– wskazuje wybitne

postaci w dziejach

regionu

– ocenia, w jaki sposób

różnorodność „małych

ojczyzn” wpływa na

bogactwo „wielkiej”

6

genealogiczne, ojczyzna,

„mała ojczyzna”,

patriotyzm

3. Mieszkamy

w Polsce – państwo polskie i jego

regiony

– mój region częścią

Polski

– naród polski jako

zbiorowość posługująca

się tym samym języ-

kiem, mająca wspólną

przeszłość i

zamieszkująca to samo

terytorium

– dziedzictwo narodowe

– polskie symbole

narodowe

– polskie święta

państwowe


państwo, region, naród,

mniejszość narodowa,

społeczeństwo, symbole

narodowe, Polonia

– przy pomocy


terminami: państwo,

region, naród


państwo polskie i jego

granice

– zna poprawną nazwę

państwa polskiego


terminami: społeczeństwo,

symbole narodowe, Polonia

– wymienia elementy

współtworzące państwo

– wymienia najważniejsze

czynniki narodowotwórcze

– przedstawia polskie

symbole narodowe

– przedstawia

najważniejsze święta

państwowe

– wskazuje na mapie stolicę

państwa

– wskazuje Polskę na

mapie świata


główne krainy

historyczno-geogra-

ficzne Polski oraz

największe miasta

– rozróżnia pojęcia

naród i społeczeństwo

– przedstawia genezę

najważniejszych świąt

państwowych

– wskazuje przykłady

instytucji dbających o

dziedzictwo narodowe

– opisuje właściwy

sposób zachowania

względem symboli

narodowych


świata największe

zbiorowości Polonii

– wyjaśnia, dlaczego

należy szanować inne

tradycje narodowe

– przedstawia

konsekwencje

przynależności Polski

do UE

– omawia genezę

polskich symboli

narodowych

– wyjaśnia pojęcia:

emigracja, uchodźcy


mniejszości narodowych

żyjących w Polsce

4. Czas w

historii

chronologia i przedmiot

jej badań

– oś czasu i sposób

umieszczania na niej dat

– podstawowe

określenia czasu

historycznego (data,

okres p.n.e. i n.e.,

tysiąclecie, wiek)

– przy pomocy

nauczyciela używa

terminów chronolo-

gicznych (data,

tysiąclecie, wiek)

– umieszcza daty na osi

czasu


terminami: chronologia,

okres p.n.e. i n.e

– zamienia cyfry arabskie

na rzymskie

– wyjaśnia, czym jest epoka

historyczna

– porządkuje fakty i epoki

historyczne oraz umieszcza

– podaje cezury

czasowe epok

historycznych

– charakteryzuje główne

epoki historyczne


innych rachub mierzenia

czasu

– wyjaśnia okoliczności

ustanowienia roku 1 i

podziału na dwie ery

– wyjaśnia różnicę

między kalendarzem

juliańskim i

gregoriańskim

7

– cyfry rzymskie oraz

ich arabskie

odpowiedniki

– epoki historyczne:

starożytność,

średniowiecze,

nowożytność,

współczesność oraz ich

daty graniczne

je w czasie (era, stulecie)

5. Obliczanie

czasu w historii

– obliczanie upływu

czasu między

poszczególnymi

wydarzeniami

– określanie, w którym

wieku doszło do danego

wydarzenia

– podział czasu na wieki

i półwiecza

– przy pomocy

nauczyciela określa, w

którym wieku miało

miejsce dane wydarzenie

– poprawnie wskazuje

wydarzenie wcześniejsze

w czasach p.n.e.

– oblicza upływ czasu

między wydarzeniami w

ramach jednej ery

– samodzielnie

przyporządkowuje

wydarzenia stuleciom

– oblicza upływ czasu

między wydarzeniami, w

tym na przełomie obu er

– przy określeniu datacji

wydarzenia posługuje

się sformułowaniami:

początek, środek, koniec

stulecia; półwiecze;

przełom wieków

– przyporządkowuje

wydarzenia do epok

historycznych

– przy określeniu datacji

wydarzenia posługuje

się sformułowaniami:

początek, środek, koniec

stulecia; półwiecze;

przełom wieków

– przyporządkowuje

wydarzenia do epok

historycznych

6. Czytamy

mapę i plan podobieństwa i różnice

między mapą a planem

– znaczenie mapy w

pracy historyka

– odczytywanie

informacji z planu i

mapy historycznej

– najstarsze mapy świata

– przy pomocy


terminami: mapa, plan

– dostrzega różnice

między mapą a planem


terminami: legenda,

symbol, róża wiatrów

– przygotowuje proste

plany miejscowe

– objaśnia symbole legendy

mapy

– odczytuje z mapy podsta-

wowe informacje


kartografia


skala mapy

– rozróżnia mapę

geograficzną,

polityczną, historyczną

– interpretuje i wyciąga

wnioski z mapy – przedstawia elementy

historii kartografii

– wyjaśnia zasadę

działania i rolę GPS-u

we współczesnej

lokalizacji przestrzennej

8

Rozdział II: Od Piastów do Jagiellonów

1. Mieszko I i

chrzest Polski – słowiańskie

pochodzenie Polaków

– legendarne początki

państwa polskiego

– książę Mieszko I

pierwszym historycznym

władcą Polski

– małżeństwo Mieszka I

z Dobrawą

– chrzest Mieszka I i

jego znaczenie


plemię, Słowianie,

Piastowie

– przy pomocy


terminami: plemię,

Słowianie

– wie, kto był pierwszym

historycznym władcą

Polski

– poprawnie posługuje

się terminem: Piastowie

– przytacza przykłady

legend o początkach

państwa polskiego

– wyjaśnia pochodzenie

nazwy „Polska”


rozmieszczenie plemion

słowiańskich na

ziemiach polskich

– wyjaśnić okoliczności

zawarcia małżeństwa z Do-

brawą oraz przyjęcia chrztu

przez Mieszka

– wymienia legendarnych

protoplastów Mieszka

– przedstawia

najważniejsze

konsekwencje przyjęcia

chrztu

– lokalizuje na mapie

Gniezno, Poznań oraz inne

główne grody w państwie

Mieszka I

– opisuje bitwę pod

Cedynią

– charakteryzuje

znaczenie przyjęcia

chrześcijaństwa dla

państwa polskiego

– przedstawia

najważniejsze odkrycia

archeologiczne na

ziemiach polskich

– określa, jakie

informacje może zdobyć

historyk dzięki

zastosowaniu metody

dendrochronologicznej

– omawia dokument

Dagome iudex

2. Bolesław

Chrobry –

pierwszy król

Polski

– misja świętego

Wojciecha w Prusach

– zjazd gnieźnieński i

pielgrzymka cesarza

Ottona III

– wojny Bolesława

Chrobrego z sąsiadami i

przyłączenie nowych

ziem

– koronacja Bolesława

Chrobrego na króla

Polski


misja, relikwie, cesarz,

arcybiskupstwo,

koronacja, gród,

wojowie

– przy pomocy


terminami: cesarz,

arcybiskupstwo,

koronacja, gród, wojowie

– opisuje wygląd grodu

średniowiecznego

– wie, że Bolesław

Chrobry był pierwszym

królem Polski


się terminami: misja,

relikwie

– zna wydarzenia

związane z datami:

1000, 1025

– charakteryzuje postać

św. Wojciecha

– opisuje wygląd i

uzbrojenie woja z

drużyny książęcej

– zna wydarzenia związane

z datami: 997, 1002–1018

– opisuje przebieg misji św.

Wojciecha do Prusów

– przedstawia przyczyny i

skutki zjazdu gnieźnień-

skiego


terytoria podbite przez

Bolesława Chrobrego


wizyty Ottona III w

Gnieźnie dla państwa

polskiego


utworzenia

samodzielnej metropolii

kościelnej


koronacji Bolesława

Chrobrego

– ocenia skutki polityki

wewnętrznej i

zagranicznej Bolesława

dla państwa polskiego

9

*W

średniowieczny

m klasztorze

– zakony chrześcijańskie

– życie w klasztorze

– wpływ zakonów na

rozwój

średniowiecznego

rolnictwa

– rola zakonów w

rozwoju wiedzy i

średniowiecznego

piśmiennictwa

– najstarsze zakony na

ziemiach polskich i ich

znaczenie

– przy pomocy


terminami:

duchowieństwo, zakon

chrześcijański, mnich,

klasztor

– charakteryzuje wygląd

mnichów

– opisuje

podstawowe zajęcia

duchowieństwa

zakonnego w

średniowieczu


się terminami: reguła

zakonna, skryptorium,

pergamin


zakonów

– opisuje życie

wewnątrz klasztoru

– wymienia najstarsze

zakony na ziemiach

polskich

– wyjaśnia, jak należy rozu-

mieć zasadę obowiązującą

benedyktynów módl się i

pracuj

– opisuje wygląd średnio-

wiecznych ksiąg

– wyjaśnia, w jaki sposób

zakony przyczyniły się do

rozwoju rolnictwa na

ziemiach polskich

– charakteryzuje wkład

duchowieństwa w

średniowieczną kulturę


ksiąg i książek dla

rozwoju wiedzy i nauki


lokalizacji najstarszych

budowli zakonnych na

ziemiach polskich

– wyjaśnia, jakie są

związki między

działalnością zakonów a

nauką historyczną

3. Polska

Kazimierza

Wielkiego

– Kazimierz Wielki

ostatnim królem z

dynastii Piastów

– reformy Kazimierza

Wielkiego

– zjazd monarchów w

Krakowie – uczta u

Wierzynka

– umocnienie granic

państwa (Zastał Polskę

drewnianą, a zostawił

murowaną)

– utworzenie Akademii

Krakowskiej

– znaczenie terminu:

uniwersytet

– przy pomocy


terminem: uniwersytet


historycy nadali królowi

Kazimierzowi przydomek

„Wielki”


wiecznego zamku


się terminami: dynastia,

uczta u Wierzynka

– zna wydarzenia

związane z datami:

1364, 1370

– wyjaśnia powiedzenie:

Zastał Polskę

drewnianą, a zostawił

murowaną

– wymienia główne

reformy Kazimierza

Wielkiego

– opisuje zjazd monarchów

w Krakowie

– wyjaśnia cele oraz

znaczenie utworzenia

Akademii Krakowskiej

– wskazuje na mapie ziemie

przyłączone do Polski za

panowania Kazimierza

Wielkiego

– charakteryzuje oraz

ocenia politykę

wewnętrzną i

zagraniczną prowadzoną

przez Kazimierza

Wielkiego

– argumentuje, dlaczego

Kazimierz Wielki stał

się wzorem dobrego

władcy

– porównuje politykę

prowadzoną przez

Bolesława Chrobrego i

Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia znaczenia

panowania Kazimierza

Wielkiego dla państwa

polskiego

*Rycerze i

zamki – średniowieczni rycerze

i ich rola

– funkcje i wygląd

zamków

– od pazia do rycerza

– uzbrojenie rycerskie

– turnieje rycerskie

– kodeks rycerski

– przy pomocy


terminami: rycerz, zbroja,

herb, zamek


wiecznego rycerza


się terminami: paź,

giermek, pasowanie,

kopia, dziedziniec, fosa,

baszta, most zwodzony

– wyjaśnia, kto i w jaki

sposób mógł zostać

rycerzem

– wyjaśnia, w jaki sposób

utrzymywali się rycerze

– przedstawia powinności

rycerskie

– charakteryzuje kodeks

rycerski


zachowanych zamków

średniowiecznych w

Polsce i w regionie

– przedstawia przykłady

wzorców rycerskich

utrwalonych w

literaturze i legendach

10

– opisuje wygląd

średniowiecznego

zamku

– charakteryzuje

turnieje rycerskie

4. Jadwiga i

Jagiełło – unia

polsko-litewska

objęcie władzy przez

Jadwigę

– zasługi Jadwigi dla

polskiej kultury, nauki i

sztuki

– przyczyny zawarcia

unii polsko-litewskiej w

Krewie

– okoliczności objęcia

władzy w Polsce przez

Władysława Jagiełłę

– skutki zawarcia unii

polsko-litewskiej

– zagrożenie ze strony

Krzyżaków


unia, Jagiellonowie

– przy pomocy

nauczyciela poprawnie

posługuje się terminem:

Jagiellonowie

– wie, kim był Władysław

Jagiełło


państwo polskie oraz

obszar Wielkiego

Księstwa Litewskiego


się terminem: unia

– zna wydarzenia

związane z datami: 1385

– przedstawia główne

konsekwencje unii w

Krewie

– opisuje sytuację związaną

z objęciem tronu polskiego

po wygaśnięciu dynastii

Piastów

– przedstawia okoliczności

zawiązania unii polsko-li-

tewskiej

– wymienia postanowienia

unii w Krewie

– omawia zagrożenie ze

strony zakonu

krzyżackiego dla obu

państw

– przedstawia stosunek

Litwinów do unii w

Krewie

– na podstawie mapy

ocenia sytuację

geopolityczną w

Europie Środkowej po

zawarciu unii

5. Zawisza

Czarny i bitwa

pod

Grunwaldem

rycerz – cechy

charakterystyczne

– postać Zawiszy

Czarnego

– bitwa pod

Grunwaldem i biorący w

niej udział rycerze


rycerz, miecz, kopia,

herb, kodeks honorowy

– przy pomocy


posługuje się terminami:

rycerz, miecz, herb

– opisuje wygląd i cechy

rycerza


się terminami: giermek,

kopia, kodeks honorowy

– zna wydarzenia



Zawiszy Czarnego


polegać jak na Zawiszy

– charakteryzuje rycerski

kodeks honorowy

– przedstawia przyczyny

wielkiej wojny z zakonem

krzyżackim

– opisuje przebieg bitwy

pod Grunwaldem

– wyjaśnia, czym

zajmuje się heraldyka

– wyjaśnia charakter

obyczajowości i kultury

rycerskiej

– przedstawia

postanowienie pokoju

toruńskiego oraz skutki

bitwy pod Grunwaldem

– przedstawia genezę i

charakteryzuje różne

zakony rycerskie


różnych herbów

11

6. Mikołaj

Kopernik –

wielki astronom

– Mikołaj Kopernik i

jego życie

– odkrycie Mikołaja

Kopernika i

powiedzenie: Wstrzymał

Słońce i ruszył Ziemię

– dokonania Kopernika

spoza dziedziny

astronomii

– znaczenie terminu:

astronomia

– przy pomocy



astronom, obserwacje

– wie, kim był Mikołaj

Kopernik


się terminami:

astronomia, diecezje,

ekonomia


wstrzymał Słońce i

ruszył Ziemię

– wie, gdzie urodził się

Mikołaj Kopernik oraz

gdzie znajduje się jego

grobowiec

– przedstawia poglądy na

temat Ziemi i Układu Sło-

necznego przed odkryciem

Kopernika

– przedstawia inne

dokonania i

zainteresowania

Mikołaja Kopernika


nauka i jakie cechy musi

spełniać wiedza

naukowa

– opisuje, w jaki sposób

zrekonstruowano

wygląd Mikołaja

Kopernika


się terminem: układ

heliocentryczny


najważniejsze dzieło

Kopernika zostało

potępione przez Kościół

Rozdział III: Wojny i upadek Rzeczypospolitej

1. Jan

Zamoyski –

druga osoba po

królu

– kariera polityczna Jana

Zamoyskiego

– kariera wojskowa Jana

Zamoyskiego

– Zamość – miasto

renesansowe

– Akademia Zamojska

(Takie będą

Rzeczypospolite, jakie

ich młodzieży chowanie)


szlachta, kanclerz,

hetman

– przy pomocy



szlachta

– określa epokę, w której

żył Jan Zamoyski


się terminami: kanclerz,

hetman, akademia


i dokonania Jana

Zamoyskiego

– zna królów Polski:

Stefana Batorego i

Zygmunta II Augusta

– opisuje państwo polskie

rządzone przez szlachtę w

XVI w.

– charakteryzuje zabudowę

i układ Zamościa

– wyjaśnia słowa

Zamoyskiego: Takie będą

Rzeczypospolite, jakie ich

młodzieży chowanie

– wyjaśnia różnice

między monarchią

dynastyczną a elekcyjną

– przedstawia

zagrożenia dla państwa

polskiego wynikające z

systemu wolnej elekcji


Zamość

– wyjaśnia, jakie cechy

powinien mieć mąż

stanu

– charakteryzuje

Zamość, jako przykład

miasta renesansowego

2. XVII wiek –

stulecie wojen – potop szwedzki, rola

Stefana Czarnieckiego

– obrona Jasnej Góry i

rola przeora Augustyna

Kordeckiego

– król Jan III Sobieski i

jego zwycięstwa nad

Turkami

– rola husarii w polskich

sukcesach militarnych

– przy pomocy



potop szwedzki, husaria,

Jasna Góra

– opisuje wygląd i

uzbrojenie husarii


się terminami: potop

szwedzki, wielki wezyr,

odsiecz

– zna wydarzenia

związane z datami:

1655–1660, 1683


granice

Rzeczypospolitej oraz

– przedstawia przebieg

potopu szwedzkiego i

przełomowej obrony Jasnej

Góry

– wskazuje na mapie:

Szwecję, Jasną Górę,

Turcję, Chocim, Wiedeń


Polska przedmurzem chrze-

ścijaństwa

– wyjaśnia, jakie były

przyczyny klęski

Polaków w pierwszej

fazie potopu

szwedzkiego


wojny XVII wieku

przyczyniły się do

osłabienia Rzeczypo-

spolitej

12


potop szwedzki, husaria,

wielki wezyr, odsiecz

jej sąsiadów

– zna postaci: Augustyn

Kordecki, Stefan

Czarniecki, Jan III

Sobieski, oraz ich

dokonania

*Czasy

stanisławowski

e

ideały epoki oświecenia

– dokonania króla

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

– ustanowienie Komisji

Edukacji Narodowej i jej

znaczenie

– kultura doby

stanisławowskiej oraz jej

przedstawiciele

– zabytki budownictwa i

architektury polskiej 2.

poł. XVIII w.

– przy pomocy


terminami: encyklopedia,

edukacja, reformy

– wyjaśnia, w jakim celu

wprowadzane są reformy

państwa


się terminami: Szkoła

Rycerska, kadet,

mecenas, obiady

czwartkowe

– wymienia zasługi

króla Stanisława

Augusta Ponia-

towskiego


Dzień Edukacji

Narodowej jest

współcześnie

obchodzony 14

października

– charakteryzuje sytuację

państwa polskiego w cza-

sach panowania Stanisława

Augusta Poniatowskiego

– przedstawia najwybit-

niejszych twórców doby

stanisławowskiej oraz ich

dokonania


zabytków doby

oświecenia w kraju i w

regionie


oświecenie było

nazywane „wiekiem

rozumu”


powołania Komisji

Edukacji Narodowej dla

państwa polskiego

– wyjaśnia kontrowersje

w ocenie panowania

króla Stanisława

Augusta Ponia-

towskiego

– proponuje własne

reformy w państwie

oraz edukacji i wyjaśnia

ich celowość

3. Tadeusz

Kościuszko na

czele powstania

– sytuacja

Rzeczypospolitej w

XVIII w.

– Konstytucja 3 maja

– rozbiory

Rzeczypospolitej przez

Rosję, Prusy i Austrię

– dowództwo Tadeusza

Kościuszki w powstaniu

w 1794 r.

– bitwa pod

Racławicami i rola

kosynierów

– klęska powstania i III

rozbiór Rzeczypospolitej

– przy pomocy nauczycie-

la poprawnie posługuje

się terminami: rozbiory,

powstanie

– wymienia państwa,

które dokonały rozbiorów

– przedstawia cel

powstania

kościuszkowskiego


się terminami:

konstytucja, kosynierzy

– zna wydarzenia


maja 1791 r., 1794,

1795


i dokonania Tadeusza

Kościuszki

– charakteryzuje postać i

dokonania króla Stanisława

Augusta Poniatowskiego

– przedstawia znaczenie

uchwalenia Konstytucji 3

Maja

– opisuje przebieg

powstania

kościuszkowskiego


rocznica uchwalenia

Konstytucji 3 Maja

została ogłoszona

świętem narodowym

– charakteryzuje

program polityczno-

społeczny Tadeusza

Kościuszki

– wyjaśnia przyczyny

klęski powstania

kościuszkowskiego

– wyjaśnia przyczyny

kryzysu

Rzeczypospolitej

szlacheckiej

– podaje przykłady i

ocenia różne postawy

Polaków w okresie

rozbiorów (w tym

13


rozbiory, konstytucja,

powstanie, kosynierzy

4. Józef

Wybicki i hymn

Polski

– losy Polaków po

upadku Rzeczypospolitej

– Legiony Polskie we

Włoszech i panujące w

nich zasady

– generał Jan Henryk

Dąbrowski i jego rola w

utworzeniu Legionów

Polskich

– Józef Wybicki – autor

Mazurka Dąbrowskiego

– znaczenie słów

Mazurka Dąbrowskiego

– Mazurek

Dąbrowskiego hymnem

Polski


emigracja, legiony,

hymn państwowy

– przy pomocy



hymn państwowy

– zna nazwisko autora

hymnu państwowego

– potrafi objaśnić

pierwszą zwrotkę i refren

hymnu


się terminami:

emigracja, legiony

– zna wydarzenia

związane z datą: 1797

– charakteryzuje postaci

oraz dokonania gen.

Jana Henryka

Dąbrowskiego i Józefa

Wybickiego

– przedstawia sytuację

narodu polskiego po III

rozbiorze

– opisuje Legiony Polskie

we Włoszech oraz panujące

w nich zasady

– wie, kiedy Mazurek Dą-

browskiego został polskim

hymnem narodowym

– przedstawia dalsze

losy Legionów Polskich

we Włoszech


Polacy zaczęli tworzyć

legiony polskie u boku

Napoleona


Napoleona Bonaparte

– ocenia, czy Napoleon

spełnił pokładane w nim

przez Polaków nadzieje

5. Romuald

Traugutt i

powstanie

styczniowe

– Romuald Traugutt –

życie przed wybuchem

powstania styczniowego

– branka i wybuch


– wojna partyzancka

– funkcjonowanie

państwa powstańczego

– Romuald Traugutt

dyktatorem powstania

– represje po upadku



zabór rosyjski,

– przy pomocy



zabory, zabór rosyjski,

wojna partyzancka


Polacy zorganizowali

powstanie

– charakteryzuje taktykę

walki partyzanckiej


się terminami:

działalność kon-

spiracyjna, branka,

dyktator, zesłanie

– zna wydarzenia

związane z datami:

1863–1864

– pokazuje na mapie

zasięg zaboru

rosyjskiego


i dokonania Romualda

Traugutta

– charakteryzuje sytuację

narodu polskiego w zaborze

rosyjskim

– wyjaśnia, dlaczego Polacy

prowadzili działalność

konspiracyjną

– opisuje charakter i

przebieg powstania

styczniowego

– przedstawia skutki po-

wstania

– opisuje

funkcjonowanie

państwa powstańczego


powstanie styczniowe

upadło

– ocenia postawę

Polaków pod zaborem

rosyjskim

– porównuje powstanie

styczniowe z innymi

powstaniami

– przedstawia różne

metody walki o

polskość

14

działalność

konspiracyjna, branka,

wojna partyzancka,

dyktator, zesłanie

6. Maria

Skłodowska-

Curie – polska

noblistka

– edukacja Marii

Skłodowskiej-Curie na

ziemiach polskich

– tajne nauczanie i

Latający Uniwersytet

– kariera naukowa Marii

Skłodowskiej-Curie

– Nagrody Nobla

przyznane Marii

Skłodowskiej-Curie

– polscy nobliści


tajne nauczanie,

Nagroda Nobla, laureat

– przy pomocy



tajne nauczanie, laureat,

Nagroda Nobla


Polacy nie mogli odbywać

edukacji w języku

polskim


się terminami:

Uniwersytet Latający

– charakteryzuje, na

czym polegało tajne

nauczanie


Marii Skłodowskiej-

Curie

– wymienia, za jakie

dokonania Maria

Skłodowska-Curie

otrzymała Nagrodę

Nobla

– porównuje szkolnictwo

XIX-wieczne i współczesne

– wyjaśnia, jak

funkcjonował Uniwersytet

Latający

– wyjaśnia, dlaczego M.

Skłodowska-Curie musiała

wyjechać do Francji

– przedstawia dokonania M.

Skłodowskiej-Curie i

wyjaśnia, za co została

uhonorowana Nagrodą

Nobla

– wymienia innych

polskich laureatów

Nagrody Nobla

– opisuje swoją

ulubioną dziedzinę

naukową i jej wybitnego

przedstawiciela

– wyjaśnia rolę nauki w

rozwoju cywilizacyjnym

– opisuje działalność

Marii Skłodowskiej-

Curie podczas I wojny

światowej

Rozdział IV: Ku współczesnej Polsce

1. Józef

Piłsudski i

niepodległa

Polska

– działalność Józefa

Piłsudskiego przed I

wojną światową

– udział Legionów

Polskich i Józefa

Piłsudskiego w

działaniach zbrojnych

podczas I wojny

światowej

– odzyskanie

niepodległości przez

Polskę

– walki o ustalenie

granic II Rzeczy-

pospolitej i Bitwa

Warszawska

– Józef Piłsudski

– przy pomocy


posługuje się terminem: II

Rzeczpospolita


obszar II RP

– wie, kiedy i z jakiej

okazji obchodzimy święto

państwowe w dniu 11

listopada


się terminami: I wojna

światowa, Naczelnik

Państwa

– zna wydarzenia

związane z datami:

1914–1918; 11 listopada

1918 r., 15 sierpnia

1920 r.


Józefa Piłsudskiego

– charakteryzuje

działalność Józefa

Piłsudskiego przed I wojną

światową

– wyjaśnia sytuację państw

zaborczych po wybuchu I

wojny światowej

– przedstawia udział Legio-

nów Polskich w działaniach

zbrojnych podczas I wojny

światowej

– wyjaśnia, dlaczego dzień

11 listopada został ogłoszo-

ny świętem państwowym

– wyjaśnia rolę Józefa

Piłsudskiego w odzyskaniu

niepodległości i budowie

państwa polskiego

– opisuje trudności

polityczne w odbudowie

państwa polskiego

– ocenia znaczenie

Bitwy Warszawskiej

– wyjaśnia, dlaczego w

rocznicę Bitwy

Warszawskiej Wojsko

Polskie obchodzi swoje

święto

– omawia wydarzenia,

które miały wpływ na

kształtowanie się granic

II Rzeczypospolitej

– wyjaśnia sytuację

geopolityczną w

Europie powstałą w

wyniku I wojny

światowej

15

Naczelnikiem Państwa

– Narodowe Święto

Niepodległości

– znaczenie terminów: II

Rzeczpospolita,

Naczelnik Państwa

*Bitwa

Warszawska – Rosja Sowiecka i

komunizm

– wojna polsko-

bolszewicka

– Bitwa Warszawska i

jej legenda

– 15 sierpnia – Święto

Wojska Polskiego

– przy pomocy


terminami: II RP, ułani

– przedstawia głównodo-

wodzącego wojsk

polskich w bitwie pod

Warszawą

– odpowiada, jaki był

wynik Bitwy

Warszawskiej


się terminami:

komunizm, bolszewicy,

cud nad Wisłą

– zna wydarzenie

związane z datą: 15

sierpnia 1920 r.

– wyjaśnia, dlaczego 15

sierpnia obchodzone jest

Święto Wojska

Polskiego

– wyjaśnia genezę wojny o

wschodnią granicę II RP

– omawia przebieg wojny

polsko-bolszewickiej

– ocenia postawę ludności

polskiej wobec sowieckiego

zagrożenia

– charakteryzuje mit „cudu

nad Wisłą”

– wyjaśnia, jakie

czynniki złożyły się na

sukces wojsk polskich w

wojnie z Rosją

Sowiecką

– wyjaśnij, kiedy i w

jaki sposób bolszewicy

przejęli władzę w Rosji


współcześnie

istniejących krajów ko-

munistycznych oraz

opisuje życie ich

mieszkańców

2. Eugeniusz

Kwiatkowski i

budowa Gdyni

– problemy odrodzonej

Polski

– zaślubiny Polski z

morzem

– zasługi Eugeniusza

Kwiatkowskiego na polu

gospodarczym – budowa

portu w Gdyni,

Centralny Okręg

Przemysłowy

– Gdynia polskim

„oknem na świat”


eksport, okręg

przemysłowy

– przy pomocy



port, przemysł, minister,

bezrobocie


Polski Gdynię


Gdynia stała się polskim

„oknem na świat”


się terminami: eksport,

import, okręg

przemysłowy


Eugeniusza

Kwiatkowskiego


obszar Centralnego

Okręgu Przemysłowego

– opisuje trudności

gospodarcze i ustrojowe w

odbudowie państwa

polskiego

– przedstawia dokonania

Eugeniusza

Kwiatkowskiego

– wyjaśnia, w jaki

sposób rozwój

gospodarczy wpływa na

sytuację obywateli

– wyjaśnia rolę

potencjału

gospodarczego państwa

we współczesnym

świecie

– wymienia

najważniejsze ośrodki

przemysłowe

współczesnej Polski

16

3. Zośka, Alek i

Rudy –

bohaterscy

harcerze

– sytuacja społeczeństwa

polskiego pod niemiecką

okupacją

– Szare Szeregi (Zośka,

Alek, Rudy)

– akcja pod Arsenałem

– batalion „Zośka” w

powstaniu warszawskim

– powstanie

warszawskie jako wyraz

patriotyzmu młodego

pokolenia


okupacja, łapanki,

Armia Krajowa, Szare

Szeregi

– przy pomocy



okupacja

– wie, kiedy i gdzie

wybuchła II wojna

światowa

– opisuje sytuację narodu

polskiego pod niemiecką

okupacją


się terminami: łapanki,

Armia Krajowa, Szare

Szeregi

– zna wydarzenia


września 1939 r., 1

sierpnia 1944 r.


Zośki, Alka i Rudego

– opisuje najważniejsze

akcje Szarych Szeregów, w

tym akcję pod Arsenałem

– ocenia postawę młodzieży

polskiej pod okupacją

– charakteryzuje

działalność Polskiego

Państwa Podziemnego

– przedstawia politykę

okupantów wobec

Polaków (mord

katyński)


udziału żołnierzy

polskich na frontach II

wojny światowej

– przedstawia przebieg

powstania

warszawskiego

4. Pilecki i Inka

– „żołnierze

niezłomni”

– polityka Niemiec

wobec ludności

żydowskiej

– obozy koncentracyjne

– raporty Witolda

Pileckiego

– represje komunistów i

śmierć Witolda

Pileckiego

– polityka komunistów

wobec polskiego

podziemia

– postawa Danuty

Siedzikówny, ps. Inka


obozy koncentracyjne,

„żołnierze niezłomni”

– przy pomocy



obozy koncentracyjne

– opisuje politykę

Niemiec wobec ludności

żydowskiej

– wyjaśnia, kto objął

rządy w państwie polskim

po zakończeniu II wojny

światowej


się terminem: „żołnierze

niezłomni”

– zna zbrodnie

niemieckie popełnione

na Żydach


Witolda Pileckiego,

Danuty Siedzikówny

– wyjaśnia, dlaczego dla

wielu Polaków wojna

się nie zakończyła

– wyjaśnia pojęcie:

„żołnierze niezłomni”

– charakteryzuje postać i

działalność Witolda

Pileckiego

– opisuje represje komuni-

stów wobec zwolenników

prawowitych władz

polskich

– ocenia postawę Danuty

Siedzikówny, ps. Inka


państwo polskie

znalazło się po II wojnie

światowej w sowieckiej

strefie wpływów

– charakteryzuje

działalność partyzantki

antykomunistycznej

– wyjaśnia dramatyzm

wyboru postaw przez

obywateli wobec

państwa polskiego po II

wojnie światowej


„suwerenność”


„żelazna kurtyna” oraz

jego genezę


i działalność Ireny

Sendlerowej

– wymienia największe

niemieckie obozy

koncentracyjne

17

5. Jan Paweł II

– papież

pielgrzym

– opozycyjna rola

Kościoła w czasach

komunizmu

– wybór Karola Wojtyły

na papieża

– pielgrzymki papieża

do ojczyzny (Niech

zstąpi Duch Twój i

odnowi oblicze ziemi.

Tej ziemi!)

– wsparcie Kościoła dla

Polaków protestujących

przeciw rządom

komunistów

– Jan Paweł II jako

papież pielgrzym


papież, konklawe,

kardynał, pontyfikat

– przy pomocy



papież

– wie, kim był Karol

Wojtyła

– podaje miasto, w

którym urodził się Karol

Wojtyła


się terminami:

konklawe, kardynał,

pontyfikat

– charakteryzuje rolę

papieża jako przywódcy

Kościoła katolickiego

oraz jako autorytetu

moralnego dla wiernych


Jan Paweł II był

darzony wielkim

szacunkiem

– opisuje sytuację

społeczeństwa polskiego w

czasach PRL

– charakteryzuje rolę

Kościoła katolickiego w

czasach komunizmu


pierwszej pielgrzymki

Jana Pawła II do kraju

dla społeczeństwa

polskiego


słów Jana Pawła II:

Niech zstąpi Duch Twój

i odnowi oblicze ziemi.

Tej ziemi!

6.

„Solidarność” i

jej bohaterowie

– kryzys PRL w latach

70. XX w.

– działalność

opozycyjna

– strajki robotnicze i

powstanie NSZZ

„Solidarność”

– bohaterowie

„Solidarności” – Lech

Wałęsa, Anna

Walentynowicz, Andrzej

Gwiazda, Jerzy

Popiełuszko

– wprowadzenie stanu

wojennego i represje

przeciwko opozycji

– przełom 1989 r. i

upadek komunizmu

– przy pomocy



demokracja, strajk

– wie, jak się nazywał

pierwszy przywódca

związku zawodowego

„Solidarność” i

późniejszy prezydent


się terminami: związek

zawodowy,

„Solidarność”, stan

wojenny, Okrągły Stół

– zna wydarzenia

związane z datami:

sierpień 1980, l989

– wyjaśnia, dlaczego w

1980 r. doszło do

masowych strajków

robotniczych

– zna głównych

bohaterów

„Solidarności” – Lecha

Wałęsę, Annę

Walentynowicz,

Andrzeja Gwiazdę,

– opisuje okoliczności

zawiązania związku

zawodowego „Solidarność”

– przedstawia główne

postulaty „Solidarności”

– wymienia ograniczenia, z

jakimi wiązało się wprowa-

dzenie stanu wojennego

– wyjaśnia symbolikę Okrą-

głego Stołu

– wskazuje różnice

polityczne między

czasami komunizmu a

wolną Polską


protestów Polaków

przeciwko władzom

komunistycznym

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrał stan wojenny

– opowiada o

rywalizacji między

Związkiem Sowieckim

a Zachodem

– wyjaśnia znaczenie i

skutki rozmów

Okrągłego Stołu

18


strajk, związek

zawodowy,

„Solidarność”, stan

wojenny, Okrągły Stół

Jerzego Popiełuszkę

Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej oraz reprezentowanie szkoły w konkursach zewnętrznych ze znaczącymi

osiągnięciami (co najmniej na szczeblu miasta) jest podstawą do wystawienia uczniowi oceny celującej.

19

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ do programu „My i historia”

Temat

lekcji Zagadnienia

Wymagania na poszczególne oceny

Ocena

dopuszczająca

Ocena

dostateczna

Ocena

dobra

Ocena

bardzo dobra

Ocena

celująca

Początek

nowej epoki –

średniowiecza

• upadek imperium

rzymskiego

• życie ludzi na

początku

średniowiecza

• wzrost znaczenia

Kościoła

• powstanie nowych

państw w Europie

Uczeń:

• zna i zaznacza na taśmie

chronologicznej datę upadku

imperium rzymskiego – 476 r.;

• wskazuje upadek imperium

rzymskiego jako początek nowej

epoki – średniowiecza.

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny

podziału imperium

rzymskiego na części

wschodnią i zachodnią;

• przedstawia przyczyny

upadku starożytnego

Rzymu;

• wyjaśnia pojęcie

„barbarzyńcy”;

• posługując się mapą,

wskazuje

i nazywa państwa

barbarzyńskie powstałe na

gruzach imperium

rzymskiego;

• zna wpływ łaciny na

powstanie j.romańskich

Uczeń:

• wyjaśnia, jak doszło do

powstania państw

barbarzyńskich na

gruzach imperium

rzymskiego;

• opowiada o położeniu

ludności po upadku

imperium rzymskiego;

• wyjaśnia pojęcie „języki

romańskie”

i podaje ich przykłady.

Uczeń:

• charakteryzuje zmiany,

jakie zaszły w życiu ludzi

na początku

średniowiecza;

• wyjaśnia przyczyny

rozszerzenia się

chrześcijaństwa

w Europie;

• przedstawia rolę

duchownych w państwach

barbarzyńskich.

Uczeń:

• zbiera informacje na temat

plemienia Wandalów

i wyjaśnia współczesne

rozumienie pojęcia „wandal”.

20

Nasi

przodkowie –

Słowianie

• Słowianie, ich

siedziby i zajęcia

• wierzenia Słowian

• obyczaje Słowian

• system plemienny

Uczeń:

• zaznacza VI w. – czas pojawienia

się Słowian

w Europie – na taśmie

chronologicznej;

• wymienia zajęcia Słowian;

• wymienia przykłady obrzędów

słowiańskich, które przetrwały do

dziś.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „plemię”;

• nazywa i wskazuje na mapie

siedziby Słowian (tereny

Europy Środkowo-

Wschodniej);

• przedstawia wierzenia

Słowian;

• podaje przykłady miejsc,

w których Słowianie czcili

bogów.

Uczeń:

• wymienia grupy etniczne

Słowian

i podaje przykłady

współczesnych narodów

do nich zaliczanych;

• wymienia więzi łączące

członków jednego

plemienia.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „wiec”;

• wymienia najważniejszych

bogów słowiańskich i ich

dziedziny opiekuńcze;

• wyjaśnia zasady

funkcjonowania ustroju

plemiennego.

Uczeń:

• zbiera informacje

i opowiada o dożynkach –

obrzędzie słowiańskim, który

przetrwał do dziś.

Mieszko

twórcą

państwa

•zjednoczenie

plemion przez

Polan

• Mieszko I władcą

nowego państwa

• przyczyny chrztu

Polski w 966 r.

• skutki i znaczenie

chrztu Polski

Uczeń:

• zaznacza i zapisuje

na taśmie chronologicznej datę

chrztu Polski – 966 r.;

• wskazuje wiek X jako czas

panowania Mieszka I i zaznacza

go na taśmie chronologicznej;

• wskazuje Mieszka I

jako pierwszego historycznego

władcę Polski.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „dynastia”;

• wskazuje ród Piastów jako

pierwszą polską dynastię

panującą;

• wskazuje na mapie państwo

Mieszka I, Gniezno i

Poznań;

• na podstawie mapy

wymienia plemiona

zamieszkujące ziemie

polskie w X w.;

• wskazuje na mapie tereny

zamieszkałe przez plemię

Polan;

• na podstawie mapy

wymienia sąsiadów Polski

za panowania Mieszka I.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „misja

chrystianizacyjna”;

• wyjaśnia pochodzenie

nazw „Polanie”

i „Polska”.

Uczeń:

• wskazuje przyczyny

przyjęcia chrztu przez

Mieszka I;

• wymienia korzyści

płynące dla Polski z

przyjęcia chrześcijaństwa.

Uczeń:

• wskazuje znaczenie przyjęcia

chrześcijaństwa dla rozwoju

państwa polskiego.

21

Bolesław

Chrobry –

pierwszy król

Polski

• Bolesław Chrobry

następcą Mieszka I

• cel i skutki misji

św. Wojciecha

• przyczyny i

znaczenie zjazdu

gnieźnieńskiego

• Bolesław Chrobry

i Otton III –

bohaterowie zjazdu

gnieźnieńskiego

• koronacja

Bolesława

Chrobrego w 1025

r.

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie przydomka

„Chrobry”;

• zaznacza i zapisuje na taśmie

chronologicznej datę zjazdu

gnieźnieńskiego – 1000 r.;

• wskazuje bohaterów zjazdu

gnieźnieńskiego – Bolesława

Chrobrego

i Ottona III.

Uczeń:

• przedstawia krótko postać

św. Wojciecha;

• opowiada historię zjazdu

gnieźnieńskiego;

• wskazuje na mapie zasięg

terytorialny państwa

Bolesława Chrobrego.

Uczeń:

• zaznacza i zapisuje na

taśmie chronologicznej

daty misji św. Wojciecha

(997 r.)

i koronacji Bolesława

Chrobrego (1025 r.);

• przedstawia cel misji

św. Wojciecha;

• opowiada o przebiegu

misji św. Wojciecha;

• wyjaśnia znaczenie

koronacji Bolesława

Chrobrego dla państwa

polskiego;

• wskazuje na mapie

i nazywa tereny

przyłączone do Polski

przez Bolesława

Chrobrego oraz

miejscowość, w której

powstało pierwsze

w Polsce

arcybiskupstwo.

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny zjazdu

gnieźnieńskiego;

• omawia decyzje

ogłoszone na zjeździe

gnieźnieńskim

i ich znaczenie;


utworzenia w Polsce

arcybiskupstwa.

Uczeń:

• ocenia panowanie Bolesława

Chrobrego.

Trud rządzenia • władca – jego

prawa

i obowiązki

• urzędnicy i ich

zadania

• drużyna książęca i

jej rola

• dwór książęcy

(królewski)

• Gniezno pierwszą

stolicą Polski

Uczeń:

• wskazuje Mieszka I

i Bolesława Chrobrego jako

pierwszych władców Polski;

• zna tytuły pierwszych władców

Polski – książę

i król;

• wskazuje Gniezno jako pierwszą

stolicę Polski.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „drużyna

książęca”;

• wyjaśnia zadania i znaczenie

drużyny książęcej.

Uczeń:

• wymienia

najważniejszych

urzędników

książęcych

(królewskich);

• wskazuje zadania rady

monarszej.

Uczeń:

• wymienia prawa

i obowiązki władcy

w X–XII w.;

• omawia zadania

najważniejszych

urzędników książęcych

(królewskich);

• opowiada krótko o życiu

dworu książęcego

(królewskiego) w X–XII w.

Uczeń:

• przedstawia

i omawia uzbrojenie wojów

konnych

i pieszych z początków

średniowiecza.

22

Życie w Polsce

pierwszych

Piastów

•społeczeństwo

polskie za

pierwszych

Piastów

• miejsca

powstawania

grodów

• wygląd, funkcja

i znaczenie grodów

• zajęcia

mieszkańców

grodu

• funkcja podgrodzi

i zajęcia ich

mieszkańców

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: „gród”,

„podgrodzie”;

• wskazuje miejsca,

w których powstawały grody.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „danina”;

• wymienia grupy społeczne

żyjące w Polsce X–XII w.;

• wskazuje na ilustracji

elementy obronne grodu.

Uczeń:

• przedstawia zajęcia grup

społecznych Polski

X–XII w.;

• przedstawia zadania

niektórych osad

służebnych;

• wymienia mieszkańców

grodu i podgrodzi;

• wskazuje zadania

(zajęcia) mieszkańców

podgrodzi.

Uczeń:


„osady służebne”;

• przedstawia funkcje grodu;

• przedstawia

i charakteryzuje obowiązki

poddanych wobec

monarchy.

Uczeń:

• wymienia znane grody

powstałe na terenie regionu.

Wśród

zakonników

• powstawanie

zgromadzeń

zakonnych

• życie w klasztorze

• wygląd i zajęcia

zakonników

• św. Franciszek z

Asyżu

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „klasztor”;

• charakteryzuje krótko św.

Franciszka z Asyżu.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: „zakon”,

„reguła zakonna”;

• opisuje wygląd zakonników;

• opowiada o życiu zakonnym

używając pojęć: „modlitwa”,

„praca”, „ubóstwo”.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia:

„tonsura”, „habit”;

• przedstawia zajęcia

zakonników.

Uczeń:


„benedyktyńska praca”;

• opowiada

o przygotowaniach

do ślubów zakonnych;

• wymienia przyrzeczenia

ślubów zakonnych.

Uczeń:

• we wskazanej przez

nauczyciela formie przedstawia

św. Franciszka z Asyżu

i nauki, jakie głosił.

23

Kazimierz

Wielki dobrym

gospodarzem

• Kraków siedzibą

królewską

• polityka

wewnętrzna

Kazimierza

Wielkiego

• założenie

Akademii

Krakowskiej

• uczta u Wierzynka

Uczeń:

• wskazuje na mapie Kraków i

państwo Kazimierza Wielkiego;

• zaznacza na taśmie

chronologicznej datę 1364 r.

Uczeń:

• umiejscawia w czasie

panowanie Kazimierza

Wielkiego

i zaznacza je na taśmie

chronologicznej;

• wskazuje na mapie państwo

Kazimierza Wielkiego i

wymienia państwa z nim

sąsiadujące;

• opowiada o panowaniu

Kazimierza Wielkiego,

wymieniając powstanie

Akademii Krakowskiej i

ucztę u Wierzynka.

Uczeń:

• wymienia przykłady

działań Kazimierza

Wielkiego prowadzące

do wzmocnienia

państwa polskiego

(odpowiedź powinna

uwzględniać następujące

zagadnienia: pokojowa

polityka zagraniczna,

rozwój handlu i

rzemiosła, kolonizacja,

budownictwo obronne,

Akademia Krakowska,

uczta u Wierzynka).

Uczeń:

• próbuje ocenić panowanie

króla Kazimierza

Wielkiego;

• opowiada o uczcie

u Wierzynka;

• na podstawie ilustracji

identyfikuje uczestników

uczty u Wierzynka.

Uczeń:

• w oparciu o przykłady wyjaśnia

powiedzenie: „Zastał Polskę

drewnianą,

a zostawił murowaną”;

• wymienia zabytki regionu

powstałe w czasach Kazimierza

Wielkiego.

24

Na zamku

rycerskim

• zamki obronne, ich

funkcja i

lokalizacja

• wygląd zamku –

elementy obronne

i mieszkalne

• mieszkańcy zamku,

ich zajęcia i

rozrywki

• kodeks rycerski

• rycerze i ich

powinności

• Zawisza Czarny

wzorem

średniowiecznego

rycerza

Uczeń:

• w oparciu o ilustrację opowiada o

życiu mieszkańców zamku

w średniowieczu;

• wskazuje elementy obronne zamku

i wyjaśnia ich funkcje

w czasie obrony.

Uczeń:

• opisuje wygląd

średniowiecznego zamku;

• wymienia miejsca lokalizacji

zamków;

• wymienia mieszkańców

zamku średniowiecznego;

• w oparciu o ilustrację opisuje

strój rycerza;

• wymienia Zawiszę Czarnego

jako wzór średniowiecznego

rycerza.

Uczeń:

• wymienia elementy

obronne zamku: fosa,

most zwodzony, brama,

mury obronne, wieże;

• wymienia cechy

średniowiecznego

rycerza;

• definiuje pojęcia:

„kodeks rycerski”,

„herb”;

• wyjaśnia funkcję

średniowiecznych

zamków;

• opisuje warunki życia

mieszkańców zamku;

• przedstawia wzór

rycerskiej postawy na

przykładzie Zawiszy

Czarnego.

Uczeń:

• wymienia zamki obronne

regionu lub te, które

widział lub zna;

• wyjaśnia zależność

usytuowania zamków od

ich funkcji obronnej;

• wymienia te cechy

średniowiecznego rycerza,

które mają charakter

ponadczasowy.

Uczeń:

• wyjaśnia potrzebę

naśladowania postaw

rycerskich;

• wskazuje potrzebę ochrony

zamków, jako pomników

przeszłości.

25

W

średniowieczny

m mieście

• powstawanie miast

w średniowieczu

• elementy obronne

miast

średniowiecznych

• wygląd i zabudowa

średniowiecznego

rynku

• miasta

średniowieczne

a współczesne

Uczeń:

•na planie miasta wskazuje

e lementy obronne i rynek,

odczytuje nazwy

znajdujących się na rynku

budowli ;

•wymienia budynki

znajdujące się przy rynku

średniowiecznego miasta i

omawia ich funkcje .

Uczeń:

•opowiada o

powstawaniu miast w

średniowieczu

i możliwościach ich

lokowania;

•wymienia elementy

obronne miasta ,

zapewniające

bezpieczeństwo jego

mieszkańcom;

•wyszukuje na p lan ie

miasta nazwy ulic,

świadczące

o specjalnościach

rzemieślniczych;

•opisuje wygląd

średniowiecznego

miasta, używając pojęć:

„rynek”, „mury

miejskie”, „brama

miejska”.

Uczeń:

•wskazuje na

i lus tracj i e lementy

obronne miejskiej

zabudowy

i omawia ich funkcje.

Uczeń:

•defin iuje pojęcia:

„samorząd miejski”,

„burmist rz”, „rajcy”,

„rada miejska”;

„ ławnicy”;

•omawia miejsca

i sposoby lokowania

średniowiecznego

miasta, uwzględniając

jego e lementy obronne.

Uczeń:

•porównuje wygląd miasta

w średniowieczu i miasta

współczesnego;

•wymienia nazwy polskich

miast powstałych

w średniowieczu.

26

Mieszkańcy

średniowieczne

go miasta

• mieszkańcy

średniowiecznych

miast i ich zajęcia

• cechy i ich zadania

• warunki życia

mieszkańców

średniowiecznego

miasta

• czas wolny

mieszkańców

średniowiecznego

miasta

Uczeń:

•wymienia mieszkańców

średniowiecznego miasta;

•na podstawie i lust racj i

opisuje wygląd warsztatu

rzemieślniczego.

Uczeń:

•defin iuje pojęcie

„cech”;

•opowiada o zajęciach

kupców

i rzemieślników;

•wymienia nazwy

specjalności

ś redniowiecznych

rzemieślników.

Uczeń:

•opowiada o

sposobach spędzania

czasu wolnego

przez mieszkańców

średniowiecznych

miast;

•na podstawie

i lus tracj i opowiada o

pracy

średniowiecznych

rzemieślników.

Uczeń:


„mistrz cechowy”,

„czeladnik”;

•ukazuje

zróżnicowanie

społeczne

średniowiecz -

nego miasta;

•omawia warunki życia

i za jęcia jego

mieszkańców;

•opowiada, jak

wyglądała nauka

zawodu

w średniowieczu: od

ucznia do mist rza

cechowego.

Uczeń:

•wyjaśn ia przyczyny

zanikania współcześnie

wielu specjalności

rzemieślniczych.

Wieś w

średniowieczu

• wygląd

średniowiecznej

wsi

• zajęcia

mieszkańców wsi

• obowiązki chłopów

wobec właściciela

ziemi

• życie codzienne

mieszkańców wsi

Uczeń:

• na podstawie ilustracji opisuje

wygląd średniowiecznej wsi;

• opowiada o codziennej pracy

mieszkańców wsi.

Uczeń:

• w oparciu o materiał

ilustracyjny nazywa

czynności wykonywane

przez chłopów podczas prac

polowych.

Uczeń:

• wymienia przykłady

uprawianych roślin

i hodowanych zwierząt;

• podaje przykłady

obowiązków chłopów

wobec właścicieli wsi;

• opowiada o rozrywkach

mieszkańców wsi.

Uczeń:

• omawia wygląd

średniowiecznej wsi;

• wskazuje na ilustracji

kościół, karczmę, młyn

i wyjaśnia ich rolę

w funkcjonowaniu wsi;

• opisuje warunki życia

mieszkańców wsi;

• wymienia powinności

chłopów wobec właścicieli

wsi.

Uczeń:

• porównuje życie chłopa

z życiem rycerza

i mieszczanina;

• wymienia narzędzia używane

podczas prac polowych i

porównuje pracę chłopów

z pracą rolników współcześnie

(zauważa znaczenie postępu

cywilizacyjnego).

27

Trudne

sąsiedztwo

• Krzyżacy na

ziemiach polskich

• utworzenie

państwa

krzyżackiego i jego

organizacja

• polityka

Krzyżaków wobec

sąsiadów

• zagarnięcie

Pomorza

Gdańskiego

Uczeń:

• opisuje wygląd rycerzy

krzyżackich.

Uczeń:

• przedstawia przyczyny

sprowadzenia Krzyżaków do

Polski;


Mazowsze, ziemię

chełmińską Pomorze

Gdańskie, państwo zakonne,

Gdańsk, Malbork;

Uczeń:

• opowiada o okolicznoś-

ciach utworzenia

państwa zakonnego;

• przedstawia politykę

Krzyżaków wobec

Polski;

• zaznacza i zapisuje na

taśmie chronologicznej

datę utraty przez Polskę

Pomorza Gdańskiego –

1308 r.

Uczeń:

• przedstawia politykę

prowadzoną przez

Krzyżaków na podbitych

terenach;

• wyjaśnia okoliczności

zagarnięcia Pomorza

Gdańskiego przez

Krzyżaków;


Pomorza dla państwa

Uczeń:

• przedstawia samodzielnie

zebrane wiadomości na temat

organizacji zakonu

krzyżackiego.

Jadwiga

Andegaweńska

–

król Polski

• Jadwiga

Andegaweńska

królem Polski

• dwór Jadwigi i jej

zasługi dla

rozwoju kultury

polskiej

• testament

królowej Jadwigi

• kult św. Jadwigi

Uczeń:

• zaznacza na taśmie

chronologicznej wiek XIV –

czasy, w których

żyła Jadwiga Andegaweńska;

• charakteryzuje królową Jadwigę.

Uczeń:

• wymienia zasługi królowej

Jadwigi dla kultury polskiej.

Uczeń:

• przedstawia

okoliczności wstąpienia

na tron Jadwigi

Andegaweńskiej;

• opowiada o życiu dworu

królowej Jadwigi.

Uczeń:

• nazywa, na podstawie

schematu, związki

pokrewieństwa między

Jadwigą a ostatnimi

Piastami;

• wyjaśnia, dlaczego

Jadwiga Andegaweńska

została uznana za świętą.

Uczeń:

• tworzy album „Dzieło królowej

Jadwigi”,

poświęcony królowej Jadwidze

i jej działalności.

28

Jadwiga i

Jagiełło – unia

polsko-litewska

• przyczyny unii

polsko-

-litewskiej w

Krewie

• Władysław Jagiełło

królem Polski

• bitwa pod

Grunwaldem w

1410 r.

Uczeń:

• zaznacza i zapisuje na taśmie

chronologicznej daty unii w

Krewie i bitwy pod Grunwaldem;

• wskazuje na mapie Królestwo

Polskie, Wielkie Księstwo

Litewskie, państwo zakonu

krzyżackiego, Krewo, Grunwald.

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny unii

polsko-litewskiej;

• opowiada o przyczynach

i skutkach bitwy pod

Grunwaldem.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie „unia

personalna”;

• opowiada o przebiegu

bitwy pod Grunwaldem.

Uczeń:

• opowiada o

okolicznościach wstąpienia

na tron Władysława

Jagiełły;

• przedstawia zobowiązania

Władysława Jagiełły

podjęte w Krewie.

Uczeń:

• zbiera i przedstawia informacje

o słynnych rycerzach, którzy

brali udział w bitwie pod

Grunwaldem.

Wisłą do

Gdańska

• odzyskanie

Pomorza

Gdańskiego

• wzrost znaczenia

Wisły jako szlaku

komunikacyjnego

• spław rzeczny

• rozkwit Gdańska i

innych miast

położonych na

szlaku wiślanym

Uczeń:

•wskazuje na mapie Wisłę,

Gdańsk i miasta położone na

szlaku wiślanym;

•wymienia towary, którymi

handlowano w Polsce w XV

i XVI wieku .

Uczeń:

•wyjaśn ia pojęcia:

„sp ichlerz”, „spław

rzeczny”;

•wskazuje znaczenie

Wisły jako szlaku

komunikacyjnego.

Uczeń:


ożywienia gospodarki

polskiej po

odzyskaniu Pomorza

Gdańskiego;

•opowiada o

funkcjonowaniu

spławu rzecznego;


„szkuta”, „fl isak”,

„żuraw”, i posługuje

s ię nimi .

Uczeń:

•przedstawia

okol iczności

odzyskania Pomorza

Gdańskiego;

•przedstawia

postanowienia pokoju

w Toruniu 1466 r .

Uczeń:

•zbiera i przedstawia

in formacje o różnych

jednostkach pływających ,

wykorzystywanych w

spławie rzecznym

w XVI wieku.

Z Kolumbem

ku nieznanym

brzegom

•średniowieczne

wyobrażenia o

Ziemi

• przyczyny odkryć

geograficznych

• wielcy odkrywcy i

ich wyprawy

(Krzysztof

Kolumb, Vasco da

Gama, Ferdynand

Magellan)

• skutki wielkich

odkryć

geograficznych dla

Europy i Ameryki

Uczeń:


„karawela”, „Nowy Świat”

(patrz rozdział „Dwa

światy”), „Indianie”, „broń

palna”;

•wymienia odkrywców:

Krzysztofa Kolumba,

Ferdynanda Magel lana,

Vasco da Gamę;

•umieszcza w czasie

i w przestrzeni Krzysztofa

Kolumba i jego pierwszą

wyprawę.

Uczeń:

•opisuje odkrycie

Krzysztofa Kolumba,

używając po jęć:

„karawela”, „Nowy

Świat” (patrz rozdział

„Dwa światy”) ,

„Ind ian ie” , „broń

palna”.

Uczeń:

•wymienia

następstwa wypraw

odkrywczych dla

Europy i Ameryki ;

•wymienia nazwy

towarów

przywożonych z

Nowego Świata do

Europy (patrz

rozdział „Dwa

światy”).

Uczeń:

•wymienia przyczyny

wielkich odkryć

geograficznych;

•wymienia wynalazki

z dziedziny żeglugi ,

które umożliwi ły

dalekie wyprawy.

Uczeń:


poszukiwania przez

Europejczyków drogi

morskiej do Ind ii ;

•wskazuje na mapie

kierunki podróży znanych

odkrywców;

•wskazuje związek między

wynalazkami

z dziedziny żeglugi a

podejmowaniem dalekich

wypraw;

•przedstawia os iągnięcia

cywi l izacj i

prekolumbijskich (patrz

29

rozdział „Dwa światy”).

Narodziny

nowej epoki

• renesans – nowe

spojrzenie na świat

• ideał człowieka

renesansu

•wynalezienie druku

i jego rola

w upowszechnianiu

kultury

Uczeń:


„humanizm”;

•wymienia wybitnych

przedstawiciel i renesansu,

m. in . Leonarda da Vinci ,

Michała Anioła;

•zaznacza na taśmie

chronologicznej epokę

renesansu ;

•wskazuje Włochy jako

kolebkę renesansu .

Uczeń:

•wymienia cechy

człowieka renesansu;

•przedstawia poglądy

głoszone przez

humanistów.

Uczeń:

•opowiada o

zmianach , jakie

zaszły w życiu

codziennym ludzi

renesansu.

Uczeń:


„renesans”

(„odrodzenie”);

•charakteryzuje

postawę człowieka

renesansu ;

•wyjaśn ia , na czym

polegało znaczenie

wynalezienia nowej

metody druku.

Uczeń:

•przedstawia os iągnięcia

wybitnych postaci epoki

(Leonarda da Vinci ,

Michała Anioła, Jana

Gutenberga) ;

•opowiada o sposobie

drukowania książek.

Renesansowy

Wawel

Jagiellonów

• potomkowie

Władysława

Jagiełły

• drogi przenikania

idei renesansu do

Polski

• Wawel

renesansową

siedzibą królów

Polski

• życie dworskie na

Wawelu w okresie

panowania

ostatnich

Uczeń:

• identyfikuje czasy renesansu w

Polsce z okresem panowania

władców z rodu Jagiellonów;

• opisuje życie dworskie na Wawelu

w okresie panowania ostatnich

Jagiellonów, używając pojęć:

„dwór”, „komnata”, „arras”, „paź”.

Uczeń:

• na podstawie drzewa

genealogicznego Jagiellonów

wskazuje

i wyjaśnia stopnie

pokrewieństwa w rodzinie.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia:

„dwór”, „komnata”,

„arras”, „paź”;

• wskazuje renesansowy

charakter siedziby

królewskiej na Wawelu.

Uczeń:

• przedstawia drogi

przenikania idei

renesansowych do Polski;

• wyjaśnia pochodzenie

i znaczenie pojęcia

„włoszczyzna”.

Uczeń:

• wymienia przykłady zmian

wprowadzonych na dworze przez

królową Bonę;

• przedstawia zasługi ostatnich

Jagiellonów dla rozwoju kultury

w Polsce.

30

Jagiellonów

• zasługi ostatnich

Jagiellonów dla

rozwoju kultury

polskiej

W pracowni

Mikołaja

Kopernika

• Mikołaj Kopernik

– człowiek

renesansu

• odkrycie

Kopernika – teoria

heliocentryczna

• znaczenie odkrycia

Kopernika

Uczeń:

• opowiada o życiu Mikołaja

Kopernika, używając pojęć:

„uczony”, „astronom”, „odkrycie

naukowe”;

• opisuje i umieszcza w czasie

odkrycie Mikołaja Kopernika.

Uczeń:

• definiuje pojęcie „astronom”


miejscowości związane

z życiem i działalnością

Mikołaja Kopernika: Toruń,

Frombork, Kraków, Olsztyn.

Uczeń:

• wyjaśnia, co znaczy

powiedzenie:

„Wstrzymał Słońce,

ruszył Ziemię”.

Uczeń:

• definiuje pojęcie „teoria

heliocentryczna”;

• przedstawia Mikołaja

Kopernika jako polskiego

uczonego czasów

renesansu;

• wyjaśnienia istotę teorii

heliocentrycznej.

Uczeń:

• w oparciu o materiał ilustracyjny

opisuje narzędzia badawcze,

wykorzystywane w pracy

uczonego;

• przedstawia znaczenie teorii

heliocentrycznej dla rozwoju

nauki.

Szlachta i król

rządzą

Rzecząpospolit

ą

• szlachta i jej

zajęcia

• pozycja stanu

szlacheckiego

w państwie

• sejm walny i

sejmiki ziemskie

Uczeń:

• przedstawia zajęcia szlachty;

• na podstawie ilustracji

przedstawia skład sejmu walnego.

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: „sejm

walny”, „sejmiki ziemskie”,

„pospolite ruszenie”,

„przywilej”;

• zna rycerskie pochodzenie

stanu szlacheckiego;

• charakteryzuje obowiązki

szlachcica wobec państwa;

• wymienia najważniejszych

urzędników królewskich.

Uczeń:

• przedstawia

zróżnicowanie w stanie

szlacheckim;

• opowiada o położeniu

szlachty;

• charakteryzuje zadania

najważniejszych

urzędników

królewskich.

Uczeń:

• przedstawia najważniejsze

przywileje szlacheckie;

• wskazuje wpływ

przywilejów na

wyjątkową pozycję

szlachty w Polsce

XVI–XVII w.;

• wymienia decyzje

podejmowanie na sejmie

walnym;

• wyjaśnia rolę sejmików

ziemskich

w funkcjonowaniu

parlamentaryzmu

w XVI–XVII w.

Uczeń:

• porównuje parlamentaryzm

Rzeczypospolitej

XVI–XVII w.

z parlamentaryzmem

współczesnej Polski.

31

W majątku

szlacheckim

• folwark szlachecki

• gospodarcza

działalność

szlachty

• ustawy

antychłopskie

i

antymieszczańskie

• życie codzienne

dworu

szlacheckiego

Uczeń:

•wyjaśn ia pojęcie „kmiecie”;

•wymienia najważniejsze

pomieszczenia dworu

szlacheckiego;

•wymienia najważniejsze

rozrywki sz lach ty.

Uczeń:


„fo lwark”,

„pańszczyzna”, „dwór”;

•przedstawia

gospodarczą działalność

szlach ty;

•opowiada o edukacji

dzieci szlacheckich .

Uczeń:

•wymienia

najważniejsze

zabudowania

fo lwarku

i wskazuje ich

funkcje;

•przedstawia

funkcjonowanie

fo lwarku

szlacheckiego;


i sposoby

powiększania

majątków

szlacheckich

•opisuje wygląd

dworku

szlacheckiego.

Uczeń:

•opowiada o

wyglądzie fo lwarku

szlacheckiego;


uchwalen ia przez

szlach tę us taw

antychłopskich i

antymieszczańskich;

•wymienia

najważniejsze ustawy

wymierzone przeciw

chłopom i

mieszczanom;

•wyjaśn ia wpływ

ustaw antychłopskich

i an tymieszczańskich

na położenie tych grup

społecznych.

Uczeń:

•zbiera i przedstawia

in formacje

o narzędziach rolniczych

używanych w produkcji

ro lnej

w XVI–XVII w.

W

Rzeczypospolit

ej Obojga

Narodów

• postanowienia

unii lubelskiej

• pierwsza wolna

elekcja

• skutki wolnych

elekcji

• Warszawa nową

stolicą kraju

Uczeń:

•defin iuje pojęcie „unia”;


Rzeczpospoli tą Obojga

Narodów;

•wymienia dwóch

pierwszych kró lów

elekcyjnych w Polsce;


państwa, z których

pochodzil i Henryk Walezy i

S tefan Batory.

Uczeń:


zawarcia unii realnej

w Lublinie;


Warszawę i wymienia

kró la Zygmunta II I

Wazę jako władcę,

który uczynił ją stol icą

kraju.

Uczeń:

•opisuje, w jaki

sposób wybierano

kró la, używając

pojęć: „koronacja”

(patrz rozdział „W

blasku królewskiej

korony”) , „elekcja”,

„pole elekcyjne”.

Uczeń:

•zaznacza na taśmie

chronologicznej daty:

1569 r . i 1573 r . , o raz

identyfiku je je

z unią lubelską i

pierwszą wolną

e lekcją;

•omawia sytuację

geopoli tyczną

Rzeczypospoli te j po

zawarciu uni i

lubelskie j ;

•w oparciu o analizę

mapy wyjaśn ia

powody przeniesienia

s tol icy

z Krakowa do

Warszawy.

Uczeń:

•przedstawia przyczyny

wolnych elekcji

i wyjaśnia zasady ich

przeprowadzania;

•opisuje skutki wolnych

elekcji .

32

W czasach

potopu

szwedzkiego

w XVII wieku

• najazd Szwedów

na Polskę (1655–

1660)

• postawa

społeczeństwa w

czasie najazdu

szwedzkiego

• obrona Jasnej

Góry

• Stefan Czarniecki

bohaterem czasów

potopu

szwedzkiego

• skutki wojen ze

Szwedami

Uczeń:

•w oparciu o analizę mapy

wymienia przyczyny wojen

polsko-szwedzkich .

Uczeń:

•sytuuje w czasie

i omawia wydarzenia

potopu szwedzkiego ,

uwzględniając obronę

Częstochowy i postaci

Stefana Czarn ieckiego

oraz o jca Augustyna

Kordeckiego.

Uczeń:

•omawia przyczyny

wojen ze Szwecją;

•przedstawia

najważniejsze

wydarzenia potopu

szwedzkiego.

Uczeń:

•przedstawia zasięg

najazdu szwedzkiego

w 1655 r .

i postawy polskiej

sz lach ty;

•omawia skutki wojen

ze Szwecją;

•wyjaśn ia , dlaczego

najazd Szwedów

nazwano „potopem”.

Uczeń:

•charakteryzuje postawy

społeczeństwa polskiego

wobec

najeźdźcy, ze szczególnym

naciskiem

na postać S tefana

Czarnieckiego jako symbolu

pat riotycznej postawy.

Wyprawa

wiedeńska

Jana III

Sobieskiego

• Turcy

zagrożeniem dla

Polski i Europy

• wojny

Rzeczypospolitej

z Turcją w XVII

w.

• odsiecz wiedeńska

Jana III

Sobieskiego

• skutki wojen XVII

w.

Uczeń:

•sytuuje w czasie wyprawę

wiedeńską Jana I II

Sobieskiego i zaznacza rok

1683 na taśmie

chronologicznej


Rzeczpospoli tą, Turcję ,

Austr ię , Wiedeń.

Uczeń:


„oblężenie” , „odsiecz”,

„su łtan”, „husaria”;

•wskazuje przyczyny

zagrożenia tu reckiego

dla Polski i Europy;

•opisuje wyprawę

wiedeńską Jana I II

Sobieskiego.

Uczeń:

•wyjaśn ia pojęcie

„janczar”;

•posługując się

i lus tracją, porównuje

uzbro jen ie janczara i

husarza;


Chocim i wyjaśnia

znaczenie

zwycięs twa

chocimskiego dla

Polski i hetmana

Sobieskiego.

Uczeń:

•opowiada o wojnach

Rzeczypospoli te j z

Turcją

w XVII w. ;

•przedstawia sku tki

wojen XVII w. dla

położenia

Rzeczypospoli te j .

Uczeń:

•zbiera i prezentuje

in formacje o innych bitwach

( rozegranych podczas wojen

Turcją) i dowódcach

wojsk polskich.

Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej oraz reprezentowanie szkoły w konkursach zewnętrznych ze znaczącymi

osiągnięciami (co najmniej na szczeblu miasta) jest podstawą do wystawienia uczniowi oceny celującej.

I SPOŁECZEŃSTWO - sp12.edu.pl · granice –zna poprawną ... – wojny Bolesława Chrobrego z...

Documents

Transcript of I SPOŁECZEŃSTWO - sp12.edu.pl · granice –zna poprawną ... – wojny Bolesława Chrobrego z...