HS®-System rur kanalizacyjnychRury, kształtki i rozwiązania specjalne DN/OD 110 do DN/OD 800

2

HS Program HS Program

WyróbProgram HS® oddaje do dyspozycji użytkownikowi komplet-ny system o nadzwyczajnych właściwościach budowlano--technicznych w zakresie średnic znamionowych od DN/OD 110 do DN/OD 800. Oprócz rur i kształtek ze standardowe-go programu produkcji, specjalne rozwiązania konstrukcyjne jak złączki VARIO, studnie kontrolne, podłączenia na pozio-mie dna, wyczystki oraz różne kolana i studzienki zapew-niają nowoczesnemu systemowi rur kanalizacyjnych w naj-różniejszych obszarach zastosowań sprawność i wydajność oraz różnorodność wykorzystania. Rury i kształtki od DN/OD 110 do DN/OD 500 są wyposażone w zamontowane na stałe, olejoodporne uszczelki typu FE®, od DN/OD 630 do DN/OD 800 również na stałe zamontowana uszczelka typu CI.

W praktyce bardzo dobrze sprawdził się również rewolu-cyjny pomysł produkowania systemu rur w różnych kolo-rach. W oparciu o kolory przyjęte w programie rur systemu HS®, niebieskiego (dla wody deszczowej) i brązowego (dla ścieków), można nawet po wielu latach użytkowania od momentu ułożenia rozpoznać bez problemu, zarówno od środka jak i od zewnątrz, przeznaczenie zabarwionych rur i kształtek. Cały system rur spełnia najwyższe wymagania DWA-A142 – szczelność min. 2,4 bara – i może być tym samym stosowany również na obszarach ujęć wodnych w II/III strefie ochrony.

Mocne i wydajne jak nigdy: Program HS® z uszczelkami typu FE® i specjaln ymi elementami konstrukcyjnymi

Zalety systemu odczuwają nie tylko publiczni zleceniodaw-cy, ale tak samo i prywatni inwestorzy, zarówno w nowym

budownictwie przy uzbrajaniu terenu jak i przy modernizacji istniejących sieci rurociągów. Wszystkie elementy konstruk-cyjne systemu rur kanalizacyjnych posiadają wysoką trwa-łość od 50 do 80 (100) lat, zgodnie z LAWA (Bund-Länder-Arbeitsgemein schaft-Wasser). Ponadto wyrób ten posiada dopuszczenie Niemieckiego Instytutu Techniki Budowlanej (DIBt) jak również Instytutu Techniki Budowlanej (ITB).

•kompletnyprogram

•DN/OD110doDN/OD800

•systemuszczelniającyFE®

(olejoodpornyzgodniezPNEN681.2WH)

•sztywnośćobwodowa≥12kN/m2klasaobciążenia

doSLW60(0,5–6,0m)

•sztywnośćobwodowa≥16kN/m2(SN16)klasa

obciążeniadoSLW60(0,45–8,0m)

• łatweprzyporządkowaniedziękikolorom,niebieski

ibrązowy

•wszystkieelementysystemubarwioneodśrodkai

odzewnątrz

•możliwośćzastosowaniawstrefachochronnychwodyII/IIIwgDWA-A142

•niskiekosztymateriałoweiekonomiczne

• ruryoznakowaneodwewnątrzodDN/OD200

3

HS Program HS Program

Uszczelki typu FE®

Wszystkie elementy konstrukcyjne systemu rur kanalizacyj-nych HS® są wyposażone w olejoodporne, zamontowane na stałe, uszczelki typu FE®. Chodzi tu o dwuelementowe uszczelnienie w kolorach czerwonym i czarnym, w którym materiał uszczelniający umieszczony jest metodą wtryskową na pierścieniu wsporczym z polipropylenu (PP). Uszczelki zakładane są w procesie produkcji maszynowo lub ręcznie we wstępnie uformowanym rowku lub w komorze uszczel-niającej. Właściwości produkcyjno-techniczne sprawiają, że podczas układania rur nie można wycisnąć uszczelnienia ani też zapomnieć o jego założeniu.

•uszczelkazałożonanastałe

•odpornanaprzesunięcie

•szczelnośćmin.2,5bara

•wysokatrwałość

•DN/OD110–500

Mocne i wydajne jak nigdy: Program HS® z uszczelkami typu FE® i specjaln ymi elementami konstrukcyjnymi

Teraz z wewnętrznym oznakowaniem rur DN/OD 200 – 800!

4

Rury Rury Rury Rury RurySystem rur kanalizacyjnych HS® – moduły konstrukcyjne

Rury HS® są rurami litymi o wzmocnionych ściankach z PVC-U, wykonanymi w oparciu o normę PN EN 1401-1, ale ze zwiększoną grubością ścianki i minimalną sztywnością obwodową 12 kN/m². Rury HS® dostępne są w średnicach znamionowych od DN/OD 110 do DN/OD 800. W zakresie średnic od DN/OD 110 do DN/OD 315 rury produkowane są bez kielichów a końce są fazowane. Długości robocze są podane w tabeli poniżej. Rury w średnicach DN/OD 400 oraz 500 posiadają uszczelkę typu FE® na stałe osadzoną w kielichu, rury DN/OD 630 do 800 wyposażone są w uszczel-kę typu CI®.

Rury HS® (110 – 315) posiadają gładkie końce. Z tego po-wodu w obszarze kielicha nie ma miejsca na dodatkowe

Rury

Ścieki

Ścieki

Wodadeszczow

a

Wodadeszczow

a

przesunięcie. Konstrukcyjny pierścień oporowy w złączce dwukielichowej zapewnia układającemu dodatkowe bezpie-czeństwo. Odgłos uderzenia przy montażu końcówki rury w pierścień oporowy w kielichu jest wyraźnie słyszalny i sygna-lizuje poprawny montaż. Dobra hydraulika i połączenia bez uskoków zapewniają niezawodny odpływ wody.

• ruryolitychściankachzPVC-U

•wszystkieruryzewzmocnionymiściankami

• ruryDN/OD110doDN/OD315bezkielichów

• ruryDN/OD400doDN/OD800zuformowanym

kielichemiuszczelkamitypuFE®

•praktycznedługościrur(patrztabliceponiżej)

DN/OD Wykonanie Masaok. kg/m

Grubość ścianki

min. mm

Sztywność obwodowa

kN/m2

Długości rurm

System uszczelek

110 bez kielicha 2,00 3,6 ≥ 12 0,14/0,5/1,5/3,0/5,0 FE125 bez kielicha 3,00 4,0 ≥ 12 0,16/0,5/1,5/3,0/5,0 FE160 bez kielicha 5,00 5,5 ≥ 12 0,18/0,5/1,5/3,0/5,0 FE200 bez kielicha 7,00 6,6 ≥ 12 0,22/0,5/1,5/3,0/5,0 FE250 bez kielicha 11,00 8,2 ≥ 12 0,5/1,5/3,0/5,0 FE315 bez kielicha 17,00 10,0 ≥ 12 0,5/1,5/3,0 FE400 z uformowanym kielichem 29,00 12,6 ≥ 12 1,5*/3,0 FE500 z uformowanym kielichem 40,00 16,5 ≥ 12 1,5*/3,0 FE630 z uformowanym kielichem 82,00 22,0 ≥ 16 1,5*/3,0 CI

710 z uformowanym kielichem 85,00 22,5 ≥ 12 1,5*/3,0 CI

800 z uformowanym kielichem 94,00 25,0 ≥ 12 1,5*/3,0 CI

DN/OD Wykonanie Masaok. kg/m

Grubość ścianki

min. mm

Sztywność obwodowa

kN/m2

Długości rurm

System uszczelek

160 bez kielicha 5,50 6,0 ≥ 16 1,5*/3,0 FE200 bez kielicha 8,00 7,5 ≥ 16 1,5*/3,0 FE250 bez kielicha 12,00 9,3 ≥ 16 1,5*/3,0 FE315 bez kielicha 19,00 11,7 ≥ 16 1,5*/3,0 FE400 z uformowanym kielichem 33,00 14,9 ≥ 16 1,5*/3,0 FE500 z uformowanym kielichem 49,00 18,6 ≥ 16 1,5*/3,0 FE630 z uformowanym kielichem 82,00 22,0 ≥ 16 1,5*/3,0 CI

12

kN

/m2

16 k

N/m

2

*�mogą�być�dostarczone�bez�kielichów��(a�=�1,5�m)�jako�króćce�przyłączeniowe

Nowość!Ø 125

5

Rury Rury Rury Rury RurySystem rur kanalizacyjnych HS® – moduły konstrukcyjne

SprawdzeniestatykiKanały i przewody ściekowe układane w ziemi podlegają obciążeniom statycznym i dynamicznym w wyniku działania gruntu i obciążeń ruchem kołowym, a w przypadku układa-nia w wodzie gruntowej, również ciśnieniu zewnętrznemu wody. Do sprawdzenia statyki kanałów i przewodów ście-kowych układanych w ziemi obowiązuje norma PN EN 1295 lub stosowana na terenie Niemiec metoda obliczeniowa według ATV-DVWK-A 127. Statyka rurociągów jest spraw-dzana bezpłatnie w oparciu o wypełnione ankiety obiektu. W przypadku zwykłych warunków zabudowy rury HS® są zaprojektowane dla przykryć ziemnych od 0,5 do 6,0 m dla obciążenia SLW 60. Wykres 1 i tabela 1 przedstawia przy-kład długotrwałego odkształcenia rur HS® DN/OD 200 dla dwóch wybranych przypadków zabudowy.

Przypadekobciążenia1

Przypadekobciążenia2

Warunki zasypywania/ obsypywania A1 / B1 A2 / B2

Ściana wykopu nieoszalowana oszalowana

Kąt zbocza wykopu β = 60° β = 90°

Grunt strefy rurociągu/ zasypka/obsypka boczna G1 / G2 / G3

Szerokość wykopu b = 1,0 m

Kąt podpory 2α = 120°

Woda gruntowa poniżej dna rury

Należyprzestrzegaćnastępującezasady:– wykop ze ścianami ukośnymi jest korzystniejszy od

wykopu oszalowanego– poziome oszalowanie wykopu jest korzystniejsze niż

pionowe– im szerszy wykop, tym mniejsze obciążenie rury– należy unikać w miarę możliwości szalunków docho-

dzących do dna wykopu, które później muszą być wyciągane, albo należy je odpowiednio uwzględniać pod kątem statyki

– zabudowa w wykopach schodkowych należy do wy-jątków. Dla takiego rodzaju obciążenia wymagana jest znajomość minimalnej i maksymalnej poziomej zmiany wysokości

– w strefie rurociągu należy stosować ziemię niespoistą lub mało spoistą podatną na zagęszczenie

– w przypadku podłoża ziemnego o niskiej nośności (np. torf), należy podejmować specjalne działania, np. wymiana gruntu lub stabilizacja strefy rurociągu

Wykres�1:�Długotrwałe�odkształcenia�rur

Tabela�1:�parametry�zabudowy

6

Kształtki Kształtki Kształtkiile

KształtkiSystem rur kanalizacyjnych HS® jest wyposażony w dużą ilość kształtek dla różnych obszarów zastosowania. Posia-dają one tak samo jak inne elementy konstrukcyjne wzmoc-nione ścianki. Dzięki temu rury i kształtki wytrzymują duże obciążenia naciskowe i mogą być stosowane dla pokryć od 0,5 – 6,0 m obciążonych ruchem kołowym do SLW 60. Mie-rzona sztywność obwodowa wynosi ≥ 12 kN/m2. Odporne i szczelne na działanie korzeni połączenia rur są wytrzymałe na uderzenia i umożliwiają szybkie i proste układanie instala-cji. Wszystkie kształtki o średnicach znamionowych DN/OD 110 – 315 są skonstruowane w taki sposób, że od wewnątrz nie posiadają żadnych odsadzeń. Z powodu braku uformo-wanych kielichów rury HS® można układać znacznie szybciej i łatwiej.

System rur kanalizacyjnych HS® dysponuje szeroką paletą kształtek w postaci wyczystek, kolan, elementów przejścio-wych lub złączek VARIO, które zapewniają większą ela-styczność połączeń. Ta wielokrotnie wyróżniana kształtka jest sensownym uzupełnieniem złączki dwukielichowej HS®.

Rysunki techniczne patrz strona 24-27.

HS®-kolano DN/OD 110-315

kielich/kielich

HS®-kolano DN/OD 110-160

kielich/bosy koniec

HS®-korek DN/OD 110-800

HS®-trójnik 45°

DN/OD 110-315

HS®-mufa przesuwna

DN/OD 110-800

HS®-redukcja

DN/OD 110-800

HS®-przejście szczelne

DN/OD 110-800

HS®-VARIO-korek

DN/OD 160

HS®-kolano długie

DN/OD 110

kielich/kielich

HS®-kolano DN/OD 400-800

kielich/bosy koniec

HS®-złączka

dwukielichowa

DN/OD 110-800

HS®-trójnik 45°

DN/OD 400-800

7

Kształtki Kształtki Kształtkiile

Ciekawostka: złączka HS® VARIO posiada zintegrowaną ku-lę. Zapewnia ona możliwość odchylania podłączonej rury w zakresie od 0° do 11°. To samo dotyczy przyłącza siodłowe-go CONNEX, które posiada również zintegrowaną kulę i da-je możliwość podłączania rur kanalizacyjnych systemu HS®. Przy użyciu elastycznych elementów konstrukcyjnych istnie-je możliwość szybkiego, prostego i ekonomicznego podłą-czenia do kolektora przewodów z przyłączy domowych lub bocznych dopływów.

•przyłączasiodłoweCONNEXdowykonywania

bocznychdopływów

•kształtkiiruryowzmocnionejścianceSDR34

•żadnychuskokówwelementachpołączeniowych

•szczelneiwytrzymałenadziałaniekorzeni

•prostymontaż

•wielekształtekdospecjalnegozastosowania

HS®-złączka

dwukielichowa

DN/OD 110-800

HS®-zakończenie rury z klapą DN/OD 110-500

HS®-VARIO kielich DN/OD 160/200kielich/bosy koniec

HS®-trójnik K90przelot 160/200

HS®-zabezpieczenie skarpy z klapą DN/OD 630-800zkielichem

VPC-złącza elastyczne Funke DN 100-1070

HS®-VARIO-kielich do studni DN/OD 160/200

HS®-kineta do studni kontrolnej DN/OD 250-500

HS®-wyczystka do czyszcze-nia lub do urządzenia lasero-wego DN/OD 250-500

HS®-VARIO trójnik podłączenie równo z dnem 90°

HS®-VARIO kielich K90 DN/OD 160/200kielich/kielich

HS®-znaczniki do pokrywy BEGU

CONNEX-przyłącze siodłowe

8

PVC-U PVC-U MateriałPVC-URury i kształtki systemu HS® są produkowane z PVC-U. PVC-U jest jednym z najstarszych tworzyw sztucznych, a zatem „po latach intensywnych dyskusji dzisiaj ten mate-riał jest zdecydowanie najlepiej zbadany pod względem jego znaczenia dla środowiska” (przedruk z 12/8260, niemiecki Bundestag, 12 kadencja). PVC-U nie zawiera plastyfikato-rów.

PVC-UwprzypadkupożaruPVC jest materiałem, który spala się źle z powodu wyso-kiej zawartości naturalnego chloru 57%. Zgodnie z normą DIN 4102 wiele produktów z PVC klasyfikuje się jako środki zmniejszające palność. W przeciwieństwie do innych mate-riałów organicznych właściwość ta jest uzyskiwana w PVC bez dodatku innych substancji. Wyroby PVC palą się tylko zewnętrznym płomieniem, bez tworzenia się płonących kro-pli i wytwarzają w przypadku pożaru mniej ciepła niż wiele innych materiałów.

RecyklingPVC-UPVC-U jest uważany za materiał oszczędzający zasoby na-turalne. Od 1994 r. branża rur z tworzyw sztucznych we współpracy ze stowarzyszeniem producentów rur i kształtek w całym kraju wprowadziła ogólnokrajowy system zbiórki i recyklingu. Zwłaszcza w odniesieniu do stale rosnących cen surowców w ostatnich latach recykling ma coraz większe znaczenie ekologiczne i ekonomiczne. Koszty ponoszą pro-ducenci rur. Koszty firm handlowych i klientów nie powstają.

OkresużytkowaniaWysokość amortyzacji obiektów hydrotechnicznych opiera się na ich średnim okresie użytkowania, który jest określony zgodnie z wytycznymi grupy roboczej LAWA ds. badań ko-sztów i korzyści w gospodarce wodnej niezależnie od wieku

materiałowego od 50 do 80 lat. Co najmniej 80-letni okres użytkowania dla rur PVC-U wywodzi się z doświadczeń zdo-bytych podczas badania rur z tworzyw sztucznych w latach 1935-1940. Wewnętrzne testy ciśnieniowe na tych rurach wyprodukowanych w Bitterfeld i opracowane do badań zaowocowały kolejną możliwą żywotności ponad 100 lat.

WłaściwościmechaniczneMateriał PVC-U charakteryzuje się wysoką twardością i stabilnością oraz – w porównaniu z poliolefinami (PP i PE) – znacznie mniejszym współczynnikiem pełzania. W przeci-wieństwie do poliolefin, które mogą być spawane, PVC-U może być zarówno spawane, jak i klejone. Ze względu na wyższy moduł sprężystości rury z PVC-U mają znacznie wyż-sze sztywności wzdłużne niż rury z PP, które minimalizują niebezpieczeństwo zginania. Całkowite odkształcenie rury z tworzywa sztucznego wynika z samoistnego odkształcenia i zależnego od czasu wzrostu odkształcenia (odkształcenia pełzającego). Ponieważ współczynnik pełzania PVC-U wy-nosi tylko połowę PP, nawet przy identycznym spontanicz-nym odkształceniu, długotrwałe odkształcenie rury PVC-U jest zawsze niższe niż w przypadku rury PP.

Dlatego nie powinno się łączyć dwóch różnych two rzyw sztucznych. Nawet jeśli rura wykonana z PVC-U a kształtka wykonana z PP w doświadczeniu krótkoterminowym mają tą samą sztywność obwodową, to już po kilku godzinach wartości te się różnią. W dłuższej perspektywie wartość sztywności obwodowej dla kształtki z PP będzie nie większa niż połowa rury z PVC. Wynika to z wyższego współczynni-ka pełzania! Ponieważ system rur kanalizacyjnych powinien pracować od 80 do 100 lat, podczas mieszania różnych ma-teriałów należy zapewnić, że nawet po 80 do 100 lat kształt-ki z PP muszą nadal posiadać sztywność obwodową rury PVC-U. Porównanie krótkoterminowej sztywności obwodo-wej zgodnie z ISO 9969 i ISO 13967 jest podrzędne. Istnieją również różne rozszerzalności cieplne obu materiałów.

9

Studzienki Studzchte StudzienkiDN800orazDN1000Oprócz studzienki rewizyjnej firma Funke oferuje wiele mo-dyfikacji i rozwojowych opracowań dla różnych obszarów zastosowania. Należy do tego domowa studzienka rewizyj-na HS® oraz studzienka do czyszczenia HS® DN/OD 800 i studzienka dławiąca HS®, które uzupełniają obszerny pro-gram D-Raintank® do infiltracji wody deszczowej. Studzien-ka do redukcji nadciśnienia, studzienka energochłonna i studzienka pompowa to nazwy pozostałych członków „ro-dziny studzienek”. W ten sposób użytkownik otrzymuje do dyspozycji kompletny system „od domu aż do kolektora” o znakomitych cechach budowlano-technicznych. Studzien-ka HS® DN/OD 800 należy zgodnie z PN EN 476 do grupy studzienek rewizyjnych. Średnica wewnętrzna < 800 mm zapewnia użytkownikowi bardzo dobre warunki, jeżeli cho-dzi o miejsce do wykonania niezbędnych prac jak badanie kamerą, przepłukiwanie itp. z poziomu terenu.

Wszystko pod kontrolą

Paletę produktów Funke powiększyła włazowa studnia DN 1000. Składa się ona z betonowej kinety wyłożonej poliuretanem, rury wznoszącej z PVC-U oraz betonowego zwieńczenia z betonu przystosowanego do pokrywy.

KontrolaściekówWedług § 45 rozporządzenia krajowego NRW wszystkie prywatne instalacje ściekowe muszą być sprawdzone pod względem szczelności najpóźniej do 31.12.2015. Dla spe-cjalnych przypadków termin przedłożenia odpowiednich dowodów sprawdzenia szczelności upłynął już 31.12.2005. Przy profesjonalnym uzbrajaniu działki budowlanej wystar-czy postawić na kontrolę ścieków HS® firmy Funke. System zapewnia szybki i prosty dostęp do kanalizacji w obszarze publicznym i prywatnym – również bez wchodzenia na działkę i daje możliwość przeprowadzania rewizji, płukania, kontroli szczelności. Studzienki do kontroli ścieków są do-starczane w zestawach przyjaznych dla użytkownika i mon-tażu. Żeliwne pokrywy dostarczane są dla klas obciążenia B 125 i D 400.

Kontrola ścieków

PVC-U PVC-U

klasa B

klasa D

10

Akcesoria Akcesoria Akcesoria

HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera

•ekonomika–oszczędzasięnastudniach

• łatwazabudowa

•systemzamykającyodpowiedniodowarunkóww

miejscubudowy

•barwnerozróżnienieściekówiwodydeszczowej

(widoczneodwewnątrziodzewnątrz)

•szczelnośćdo2,4bara

•połączenierurwytrzymałeiszczelnenadziałanie

korzeni

•zakrespH2-12

•długiokresużytkowania

są w kolorach brązowym (ścieki) i niebieskim (woda desz-czowa). Mogą być również wykorzystywane jako studzienki inspekcyjne. W takim wykonaniu pokrywa jest wyposażona w zintegrowany kielich DN/OD 200. W ten sposób możli-wa jest kombinacja z elementami studni kontrolnych HS®. Kształtka może być poza tym zabetonowana, aby wykorzy-

stać ją jako zamknięty prze-pust w strefach ochronnych wody.

W przypadku układania nowych kanałów kształtka

nabiera szczególnego znacze-nia, zwłaszcza przy zmianach kierunku. Otwór

skonstruowany jest w taki sposób, że istnieje moż-liwość szybkiego i prostego zainstalowania lasera

do fachowego ustawienia dalszego przebiegu rurociągu. Poprzez otwór wyczystki można również przeprowadzać konserwację i czyszczenie ułożonych rur. Eliminuje się w ten sposób konieczność budowy studni.

HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera DN/OD 250 posiada dwa ukształtowane na stałe kielichy i jedną pokrywę o wymiarach 320 × 230 mm. Umieszczona w pokrywie na stałe pierścieniowa uszczelka zapewnia wysoką szczelność do 2,4 bara zgodnie z DWA-A 142. Pokrywa jest połączona z dolną częścią za pomocą systemu zamykania odpowied-niego do warunków zabudowy. Dla ułatwienia otwiera-nia pokrywy wykorzystywać można jako dźwignię jeden z trzech kołków ze stali nierdzewnej na wgłębieniach umiesz-czonych z boku. Uszczelki typu FE, umieszczone na stałe w kielichach, zapobiegają wszelkim wyciśnięciom, przesunię-ciom oraz uniemożliwiają zapomnieć o założeniu uszczelnie-nia w czasie układania rur.

HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera dostępne

układanie�do�tej�pory

nowe�rozwiązanie

kierunek układania→

HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera

Wyczystkaoszczędzazabudowęstudni!

kierunek układania→

11

BezpiecznyiekonomicznyPrzyrząd do cięcia i fazowania rur umożliwia w jednej ope-racji cięcie na długość i fazowanie rur KG, HS® lub CONNEX z PVC-U, w zakresie średnic znamionowych DN/OD 110 do DN/OD 315 z maksymalną grubością ścianki 15 mm. Składa się on ze szlifierki kątowej, połączonej na stałe z ocynko-waną podstawą. Markowy przyrząd dysponuje mocą zna-mionową 1500 W oraz podłączeniem do sieci 220 V i jest przewidziany dla tarcz tnących o średnicy 150 mm.

Zaprojektowana specjalnie do tego celu tarcza tnąca zapew-nia czyste cięcie. Wysuwane sanie na rolkach lub koziołki ustawcze stanowią pewne oparcie dla rur o długościach od 0,18 do 6 m. Ze względu na stosunkowo niską masę ok. 25 kg, przyrządem do cięcia i fazowania można łatwo posłu-giwać się na budowie. Kompletny przyrząd – jego wymiary wynoszą 115 × 50 × 55 cm – mieści się łatwo w samocho-dzie osobowym. W trudno dostępnym lub podmokłym te-renie, przyrząd może być ustawiony na palecie. Dzięki temu poprawia się jego stateczność w miejscu użytkowania. Do-datkowo uzyskuje się przy tym wygodniejszą wysokość do pracy.

HS® przyrząd do cięcia i fazowania rur

Akcesoria Akcesoria Akcesoria

HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera•cięcieifazowaniewjednejoperacji

•dlarurodDN/OD110doDN/OD315

•dladługościod0,18do6m

•mocznamionowa1500W

•masaogółemok.25kg

•odpowiadawymaganiombezpieczeństwapracy

HS®�przyrząd�do�cięcia�i�fazowania�rur

�Fazowanie�rury

Cięcie�na�długość�i�jednoczesne�fazowanie�rury

Problem Rozwiązanie

12

Rury sączące

HS® rury częściowo-sączące zostały opracowane do zastoso-wania w instalacjach odwadniających w postaci rurowych lub rurowo-żwirowych rowów odwadniających, do odwadniania nawierzchni dróg i torowisk oraz umocnionych powierzchni jak lotniska, instalacje sportowe, ulice, powierzchnie parkin-gowe i jako przewody drenażowe dla podwyższonych wy-magań. Do grupy wyrobów zaliczane są rury drenażowe z perforacją na całym obwodzie, na dwóch trzecich obwodu lub tylko na górnej części obwodu. Rury odwadniające HS® są produkowane o średnicach znamionowych DN/OD 110 do DN/OD 800. Kształt szczeliny odpowiada normie DIN 4262-1 (Systemy rurociągów do podziemnego odwadniania budowli inżynierskich: rury z tworzyw sztucznych, 10.2009).

HS®-rury częściowo-sączące

Dzięki wysokiej sztywności obwodowej 12,0 kN/m2 (ze szczelinami), rury odwadniające HS® nadają się najlepiej zarówno w przypadku dużych pokryw ziemnych, jak i nie-wielkich pokryw ziemnych przy jednoczesnych obciążeniach ruchem kołowym. Teoretyczne odkształcenia długotermi-nowe wynoszą dla „zwykłych” warunków brzegowych z reguły mniej niż 3 %, a więc bezpieczne rezerwy dla uszko-dzeń naprężeniowych i stabilnościowych znajdują się znacz-nie powyżej wymaganych wartości. Z powodu wyjątkowo gładkiej powierzchni rury odwadniające HS® posiadają rów-nież doskonałe własności hydrauliczne. W przeciwieństwie do powszechnie stosowanych falistych rur drenażowych, współczynnik chropowatości k = 2,0 mm natomiast w rurach z PVC-U gładkich k = 0,01 mm. Rury o gładkich ściankach stanowią doskonałe rozwiązanie zwłaszcza w przypadku za-grożenia tworzeniem się osadów. Pozostałe zalety: doskonała odporność chemiczna oraz wytrzymałość na ścieranie i wy-płukiwanie wysokociśnieniowe.

• ruryopełnelubczęściowejperforacjinaobwodzie

•średniceodDN/OD110doDN/OD800

•kształtszczelinyzgodniezDIN4262-1

•doskonałahydraulika

•doskonałaodpornośćchemiczna

•odpornośćnapłukaniewysokimciśnieniem

•sztywnośćobwodowaSN≥12kN/m2

pełnaperforacja

perforacja1/3

perforacja2/3

13

Rury sącząceTransport, składowanie, zalecenia montażowe

Zabudowa TransportDlarurHS®DN/OD110–DN/OD800Podczas instalacji rur HS® należy przestrzegać europejskiej normy układania PN EN 1610 oraz wytycznych zawartych w DWA-A139. Poniżej zestawiono ważne instrukcje instalacji.

DostawaWszystkie części systemu rur kanalizacyjnych HS® należy sprawdzić przy dostawie. Upewnij się, że są odpowiednio oznakowane i odpowiadają wymaganiom projektu budow-lanego. Bezpośrednio przed instalacją wszystkie części należy ponownie sprawdzić pod kątem ewentualnych uszkodzeń.

ZaładunekirozładunekZaładunek i rozładunek rur i kształtek HS® należy przepro-wadzić przy użyciu odpowiedniego sprzętu transportowego (np. wózków widłowych). Załadunek i rozładunek luźnych rur i kształtek HS® musi być wykonany ręcznie.

MagazynowanieRury i kształtki HS® należy przechowywać w odpowied-ni sposób, aby zapobiec zanieczyszczeniu i uszkodzeniom. Dotyczy to zwłaszcza kielichów z trwale umieszczonymi uszczelkami i bosych końców rur. Rury należy przechowy-wać na płaskiej powierzchni. Wszystkie części muszą być chronione przed bezpośrednim światłem słonecznym, np. jasnymi plandekami. W takim przypadku należy unikać aku-mulacji ciepła.

Układanie rur w stosy jest również bezpiecznym składowa-niem, zabezpieczającym rury przed uszkodzeniem. Trzeba tylko przestrzegać odpowiedniej wysokości stosu. Podczas układania luźnych rur maksymalna wysokość układania (niezależnie od średnicy nominalnej) nie może przekraczać 1,2 m. Stosy rur nie powinny być składowane w pobliżu otwartych wykopów. W zimne dni rury należy układać na podkładach, aby zapobiec zamarzaniu na ziemi.

ZaleceniawykonaniawykopuStabilność wykopu musi być zapewniona przez odpowiednie ukształtowanie, erozję lub inne odpowiednie środki. Normą jest DIN 4124.

Szerokość wykopu musi spełniać wymagania obliczeń sta-tycznych. Minimalna szerokość wykopu jest podana w PN EN 1610, pkt 6.3, w zależności od średnicy nominalnej, tworzenia ścian wykopu i głębokości wykopu. Dno wyko-pu powinna być zaprojektowana zgodnie z wymaganym spadkiem i kształtem. Jeśli dana gleba nie ma wymaganej nośności, dno wykopu musi być wykopane głębiej i trzeba to dno ustabilizować za pomocą odpowiedniego materiału. Zasadniczo wykopy powinny być pozbawione wody grunto-wej podczas budowy.

OpuszczanierurdowykopuAby uniknąć uszkodzeń, elementy muszą być opuszczone do wykopu za pomocą odpowiedniego sprzętu przy zacho-waniu odpowiednich procedur. Rury i kształtki HS® o średni-cy do DN/OD 250 można umieszczać ręcznie w wykopie ze względu na ich małą masę. W żadnym przpadku nie wolno rzucać rur i kształtek HS®.

UkładanierurStrefa układania rury jest ograniczona na dole przez pod-sypkę i na górze przez obsypkę. Grubość dolnej warstwy podsypki nie może być mniejsza niż 100 mm w normalnych warunkach glebowych. Minimalne wartości obsypki wyno-szą 150 mm powyżej górnej części rury i 100 mm powyżej połączenia rurowego.

Jako materiał na obsypkę nadają się ściśliwe, niespójne lub słabo spójne materiały budowlane w postaci okrągłej lub ła-manej (patrz PN EN 1610). Zgodnie z normą DIN EN 1610 te materiały budowlane nie mogą zawierać żadnych frakcji większych niż 22 mm (do DN 250) lub 40 mm (DN > 200 do DN 600) lub 60 mm (DN > 600). Niezależnie od tego, w przypadku średnic nominalnych od DN/OD 110 do DN/OD 250, dla rur HS® dopuszcza się zastosowanie materiałów o maksymalnej wielkości ziarna 32 mm zamiast 22 mm (patrz sugestie dotyczące instalacji na stronie 14). Układanie rur HS® jest możliwe do temperatury -10 °C. W temperaturach poniżej 0°C należy uważać, aby materiał wypełniający wy-kop nie był zamrożony, zgodnie z PN EN 1610.

14

MontażInstalacja rur HS® powinna rozpocząć się w najniższym punkcie odcinka przewodów. Rury należy ułożyć tak, aby kielichy były skierowane do górnego końca. W przypadku rur HS® o średnicy do DN/OD 315, instalacja może również rozpocząć się w górnym odcinku rury, ponieważ oba końce rur mają bosy koniec. Końce rur powinny być zabezpieczo-ne, jeśli praca zostanie przerwana na dłuższy okres czasu, aby zapobiec przedostawaniu się obcych materiałów lub ży-wych organizmów. Wszelkie obce materiały, które dostały się do rury, muszą zostać usunięte. Zabezpieczenia ochronne należy zdejmować bezpośrednio przed wykonaniem połą-czenia rurowego.

PołączeniaW przypadku połączeń wciskanych rur i kształtek HS® pro-ducent zaleca stosowanie środka poślizgowego firmy Funke. W przypadku rur, które nie mogą być podłączone ręcznie, należy użyć odpowiedniego wyposażenia pomocniczego.

Rury powinny być wypoziomowane i wyrównane na dolnej warstwie podsypki. Podczas układania rur i kształtek po-wierzchnie rur w obszarze kielicha i bosego końca muszą być czyste. Środek poślizgowy należy nakładać cienko i rów-nomiernie na uszczelkę i fazkę. Następnie rury należy łączyć centrycznie w kierunku osi rury.

Cięcie�rur�na�długośćDo cięcia rur HS® na długość producent zaleca urządzenie do cięcia i fazowania rur HS®. Cięcie musi być wykonane czysto i pod kątem prostym do osi.

Obszar strefy rurociągu ma być wypełniony i zagęszczony po obu stronach rurociągu w jednolitych warstwach. W przypadku rur HS® o wymiarach nominalnych DN/OD 110 do 250 dozwolona jest również procedura uproszczona opi-sana poniżej *. Główne wypełnienie odbywa się warstwami. Poszczególne wysokości warstw zależą od użytego sprzętu do zagęszczania i zastosowanego materiału wypełniające-go. Tabela 2 w wytycznych DWA-A 139 zawiera wartości referencyjne dotyczące przydatności, wysokości warstwy i minimalnej liczby przejść w zależności od rodzaju sprzętu do zagęszczania. Kontrola zagęszczenia musi – jeśli jest to wy-magane - być przeprowadzona za pomocą prób ubijania lub

ciśnienia płyty jednocześnie z konstrukcją i musi odpowiadać obliczeniom statycznym.

PropozycjawykonaniastrefyrurociągudlarurHS®DN/OD110–DN/OD250Z powodu wykonania rur i kształtek HS® ze wzmocnionymi ściankami SDR 34 zalecamy, uzupełniająco do normy PN EN 1610 dla rur do DN/OD 250, uproszczoną zabudowę zgod-nie z grafikiem (patrz powyżej). Przedstawiona zabudowa przeszła badania naukowe i sprawdziła się już od wielu lat w praktyce. Wykonanie strefy rurociągu powinno być sta-rannie realizowane zgodnie z planem i obliczeniami statycz-nymi. Strefę rurociągu należy przy tym chronić przed każdą zmianą nośności, stateczności lub położenia. Przy zabudowie rurociągu w ziemi w strefie do 30 cm ponad punktem szczy-towym rurociągu, zaleca się następujące postępowanie:1. Wykonanie i zagęszczenie dna wykopu (PN EN 1610)2. Ułożenie rur i kształtek na dolnej podsypce3. Wypełnienie górnej warstwy podłoża żwirem, piaskiem

lub innymi dopuszczonymi materiałami budowlanymi w postaci kruszonej lub okrągłej o mieszanej granulacji 0 – 32 mm, do 10 cm powyżej punktu szczytowego ru-rociągu.

4. Zagęszczenie gruntu lekkim ubijakiem wibracyjnym (25 – 60 kg) z boków w odległości ok. 10 cm z obydwóch stron rury.

Krok1-4DN 110 – 250

0-32 okrągły lub łamany

Warstwa podsypki

Zagęszczanie

Warstwa podsypki

Zagęszczanie

Średnica HS rury+ 10 cm

Średnica HS rury+ 10 cm

min.50 cm

20 cm

10 cm 10 cm

5. Wypełnienie wyżej wymienionymi materiałami budowla-nymi aż do 30 cm powyżej punktu szczytowego rurocią-gu.

6. Zagęszczenie – jak opisano powyżej – na całym pokryciu rurociągu.

Przy natychmiastowym wypełnieniu górnej warstwy podło-ża do 10 cm powyżej punktu szczytowego rurociągu unika się przesunięcia rurociągu podczas zagęszczania. Boczne zagęszczanie w odległości 10 cm z obydwóch stron rury stanowi dla systemu rur kanalizacyjnych HS® wystarczające zagęszczenie w obszarze pod rurą. Dla uproszczenia ukła-dania rur i kształtek i zwiększenia bezpieczeństwa, wybrano zwiększone grubości ścianek.

SprawdzenieszczelnościSprawdzenie szczelności rurociągów, studzienek i otworów inspekcyjnych przeprowadza się za pomocą powietrza (me-toda „L”) lub wody (metoda „W”) zgodnie z PN EN 1610 punkt 13.

PrzypadkispecjalneWykopwspólnyW przypadku wykopu wspólnego należy zachować poziomą minimalną odległość pomiędzy rurami. Jeżeli nie podano in-nych wytycznych, to dla rur HS® należy zachować zgodnie z normą PN EN 1610 przy średnicach DN/OD 110 – 710 odległość 0,35 m i dla DN/OD 800 0,5 m.

SamozagęszczającebudowlanemateriałyzasypoweW zasadzie możliwe jest stosowanie dopuszczonych sa-mozagęszczających budowlanych materiałów zasypowych (płynnych gruntów). W przypadku stosowania takich ma-teriałów zasypowych prosimy o kontakt celem udzielenia wyjaśnień technicznych.

StromeodcinkiW przypadku rurociągów na stromych zboczach należy, dla uniknięcia zmywania gruntu wzdłuż rurociągu i dla zabez-pieczenia rury, wykonać progi z betonu lub tłustej gliny.

PodporyioblicówkazbetonuZastosowanie bezpośrednich podpór lub częściowych obli-cówek z betonu jest niedopuszczalne. Jeżeli w obszarze pod-pory wymagana jest ze względów budowlano-technicznych betonowa płyta, to pomiędzy rurą i betonową płytą należy przewidzieć przekładkę z podatnego na zagęszczanie mate-riału budowlanego o minimalnej wysokości 100 mm + 1/10 średnicy znamionowej. Jeżeli przewidziana jest betonowa oblicówka, to należy ją wykonać w taki sposób, aby przej-mowała wszystkie obciążenia statyczne i dynamiczne.

ObciążalnośćmateriałururyRury HS® wykonane z PVC-U są giętkie i posiadają inną no-śność statyczną niż sztywne rury wykonane na przykład z kamionki lub betonu. Podczas gdy obciążenia w przypadku rur sztywnych koncentrują się głównie na rurze, to w przy-padku rur giętkich obciążenia gruntem i obciążenia ruchem kołowym przenoszone są w dużej części na otaczający grunt.

Krok5-6

Warstwa podsypki

Zagęszczanie

Warstwa podsypki

Zagęszczanie

Średnica HS rury+ 10 cm

Średnica HS rury+ 10 cm

min.50 cm

20 cm

10 cm 10 cm

15

UkładaniewstrefachochronywodyW Niemczech przy wyborze systemu rur w obszarze strefy ochrony wody stosuje się z reguły z dyrektywę DWA-A 142. Poniżej zestawiono najważniejsze postanowienia tego doku-mentu. Rozróżnia się trzy strefy ochrony.

• Strefa ochrony I (obszar ujęcia)• Strefa ochrony II (bliższa strefa ochrony)• Strefa ochrony III (dalsza strefa ochrony)

W strefie ochrony I nie wolno układać żadnych rur.W strefie ochrony II dopuszcza się w wyjątkowych przypad-kach przeprowadzanie ścieków. Należy przy tym, zależnie od potencjału zagrożenia (zależnie od całkowitego czasu przebywania pomiędzy dnem kanału a źródłem wody), wy-bierać system rur o podwójnej ściance lub system rur o po-jedynczej ściance z podwyższonymi wymaganiami. Są to np. szczelność połączeń min. 2,4 bara ciśnienia kontrolnego, do-trzymanie minimalnej grubości ścianki w rurach z tworzywa sztucznego oraz wytrzymałość na wypłukiwanie wysokoci-śnieniowe i precyzyjne osadzenie uszczelnienia. Takie wy-magania są spełniane przez system rur kanalizacyjnych HS®.W strefie ochrony III wystarczają z reguły przewody i kana-ły ściekowe o pojedynczej ściance zgodnie z odpowiednimi

Strefy ochrony wody

Jeżeli obciążenia są większe niż oczekiwano lub z biegiem czasu zmianie uległa sytuacja obciążeniowa, to w przypadku giętkich rur skutkuje to jedynie minimalnym wzrostem od-kształceń. Natomiast w przypadku rur sztywnych może dojść do naruszenia stateczności i tym samym niewykluczone są pęknięcia materiału.

Oznacza to, że mniejszy moduł elastyczności E musi być dla osiągnięcia takiej samej sztywności obwodowej kompenso-wany grubością ścianki rury. Moduł elastyczności E jest pa-rametrem charakterystycznym dla materiału, który określa związek pomiędzy naprężeniem i wydłużeniem ciała stałe-go w zakresie sprężystości liniowej. Stanowi więc wskaźnik wytrzymałości materiału. Sztywność obwodowa lub wytrzy-małość na zginanie rury o gładkiej ściance (klasyfikacja SN) zależy od modułu elastyczności E (krótkotrwale) i grubości ścianki materiału.

Uwarunkowane różnymi modułami E grubości ścianek w rurach z PVC-U są znacznie mniejsze niż w rurach z PE lub PP. Oznacza to: stosunek średnica/grubość ścianki (SDR) jest

wyższy przy takiej samej lub lepszej sztywności obwodowej rury. Wynikają z tego dalsze zalety w związku z mniejszą masą i niższymi kosztami materiałowymi rur i kształtek z PVC-U.

UkładaniewujemnychtemperaturachBadania i orzeczenia zewnętrzne wykazały, że rury HS® mo-gą być układane w temperaturach do -10 °C. W temperatu-rach poniżej punktu zamarzania należy zwracać uwagę na to, aby materiał zasypowy zgodnie z PN EN 1610 nie był zmarznięty. Zalecamy użycie w czasie montażu mrozoodpor-nego środka poślizgowego.

normami i dyrektywami. Należy przy tym przestrzegać tak samo jak dla strefy ochrony II, ogólne zasady planowania zgodnie z punktem 3.2.3.1 dyrektywy DWA-A 142.

16

Parametry hydrauliczne kanałów grawitacyjnych dobiera się zgodnie z instrukcją ATV A 110 „Parametry hydrauliczne i wydajności kanałów i przewodów ściekowych” wydanie 10.2012. Udokumentowanie wyboru odbywa się w oparciu o koncepcję ryczałtową lub indywidualną. Do hydrauliczne-go wymiarowania nowych kanałów ściekowych wykorzy-stuje się z reguły koncepcję ryczałtową. Różne współczynniki strat wliczane są do eksploatacyjnej szorstkości kb. Z powo-du niezwykle niskich naturalnych szorstkości ścianek rur z tworzyw sztucznych, zalecane się ściśle określone wartości

szorstkości, kb = 0,25 mm dla prostych odcinków kanałów lub kb = 0,5 mm dla normalnych kanałów z bocznymi do-pływami.

W poniższych tablicach podano wartości dla rur HS® DN/OD 110 – 800 (ze wzmocnioną ścianką, zmierzona sztyw-ność obwodowa min 12 kN/m2) na poziomie kb = 0,5 mm. W przypadku prostych odcinków z kb = 0,25 można liczyć na jeszcze wyższą sprawność hydrauliczną (ok. 5 – 6 %).

Parametry hydrauliczne rur HS®

Diagramczęściowegonapełnienia

QV,QT = przepływ przy całkowitym wypełnieniu lub

wypełnieniu częściowym w l/s

vV, vT = średnia prędkość przepływu przy całkowitym

napełnieniu lub częściowym napełnieniu w m/s

H, hT = wysokość napełnienia przy całkowitym

napełnieniu lub napełnieniu częściowym w m

(przekrój kołowy H = średnica wewnętrzna)

JSo = spadek dna w ‰ (10‰ = 1%)

Q

v

TablicadlarurHS®przycałkowitymnapełnieniuwedługwzoruPrandtl/Colebrook’a

DN/OD 110 125 160 200 250 315 400 500 630 710 800

s[mm] 3,6 4,0 5,5 6,6 8,2 10,0 12,6 16,5 22,0 22,5 25,0

Q v Q v Q v Q v Q v Q v Q v Q v Q v Q v Q v

[l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s] [l/s] [m/s]

1 2,05 0,25 2,84 0,26 5,56 0,32 10,2 0,37 18,4 0,43 34,2 0,50 64,5 0,58 115 0,67 210 0,78 284 0,82 393 0,89

2 2,96 0,36 4,09 0,38 7,99 0,46 14,6 0,53 26,4 0,62 49,0 0,72 92,2 0,84 165 0,96 299 1,11 404 1,17 559 1,27

3 3,66 0,44 5,04 0,47 9,86 0,57 18,0 0,66 32,5 0,76 60,3 0,88 113 1,03 202 1,18 368 1,36 497 1,44 686 1,55

4 4,25 0,51 5,85 0,54 11,4 0,66 20,8 0,76 37,7 0,88 69,8 1,02 131 1,19 234 1,37 425 1,58 575 1,66 794 1,80

5 4,77 0,58 6,56 0,61 12,8 0,74 23,4 0,85 42,3 0,99 78,3 1,15 147 1,33 262 1,53 476 1,77 643 1,86 889 2,01

6 5,25 0,63 7,21 0,67 14,1 0,81 25,7 0,94 46,4 1,08 85,9 1,26 161 1,46 288 1,68 522 1,94 705 2,04 974 2,21

7 5,68 0,68 7,80 0,73 15,2 0,87 27,8 1,01 50,2 1,17 92,9 1,36 175 1,58 311 1,82 565 2,09 762 2,21 1053 2,38

8 6,09 0,73 8,35 0,78 16,3 0,94 29,7 1,08 53,7 1,25 99,4 1,45 187 1,69 333 1,94 604 2,24 815 2,36 1126 2,55

9 6,47 0,78 8,87 0,83 17,3 0,99 31,6 1,15 57,0 1,33 106 1,54 198 1,80 353 2,06 641 2,38 865 2,51 1195 2,71

10 6,82 0,82 9,36 0,87 18,3 1,05 33,3 1,22 60,2 1,40 111 1,63 209 1,90 373 2,18 676 2,51 912 2,64 1260 2,85

15 8,40 1,01 11,5 1,07 22,5 1,29 40,9 1,49 73,9 1,72 137 2,00 257 2,33 457 2,67 830 3,08 1119 3,24 1546 3,50

20 9,73 1,17 13,3 1,24 26,0 1,49 47,4 1,73 85,5 1,99 158 2,31 297 2,69 529 3,09 959 3,56 1293 3,75 1786 4,04

30 12,0 1,44 16,4 1,52 32,0 1,83 58,2 2,12 105 2,45 194 2,84 364 3,30 649 3,79 1176 4,36 1585 4,59 2190 4,96

40 13,8 1,67 18,9 1,76 37,0 2,12 67,3 2,45 121 2,83 224 3,28 421 3,82 750 4,38 1359 5,04 1832 5,31 2530 5,73

50 15,5 1,87 21,2 1,97 41,4 2,38 75,3 2,75 136 3,17 251 3,67 471 4,27 839 4,90 1521 5,64 2049 5,93 2829 6,40

60 17,0 2,05 23,2 2,16 45,4 2,60 82,5 3,01 149 3,47 275 4,03 516 4,68 919 5,37 1666 6,18 2245 6,50 3100 7,02

70 18,4 2,21 25,1 2,34 49,1 2,82 89,2 3,26 161 3,75 297 4,35 558 5,06 993 5,80 1800 6,68 2425 7,02 3350 7,58

80 19,7 2,37 26,9 2,5 52,5 3,01 95,4 3,48 172 4,01 318 4,65 596 5,41 1062 6,20 1925 7,14 2593 7,51 3581 8,11

100 22,0 2,65 30,1 2,80 58,8 3,37 107 3,90 192 4,49 356 5,20 667 6,05 1188 6,94 2153 7,98 2900 8,40 4005 9,07

120 24,1 2,91 32,9 3,06 64,4 3,69 117 4,27 211 4,92 390 5,70 731 6,63 1302 7,60 2360 8,75 3178 9,20 4388 9,93

150 27,0 3,25 36,9 3,43 72,1 4,13 131 4,78 236 5,51 436 6,38 818 7,41 1456 8,50 2639 9,78 3554 10,29 4907 11,11

Spad

ek d

na J

So [

‰]

17

18

QS QS QS QS QSMetodakulowawedługPNEN744Odporność rur na uderzenia zewnętrzne jest badana według PN EN 744. W próbie tej próbki w postaci odcinków rur są poddawane w temperaturze 0 °C uderzeniom przez opada-jącą masę, która opada z określonej wysokości na określone miejsca rozdzielone na obwodzie. Powierzchnia udarowa opadającej masy ma kształt kuli. Na przykładzie rury o śred-nicy znamionowej DN/OD 250 oznacza to, że próbka pod-dawana jest w temperaturze 0 °C uderzeniu przez opadającą masę 2,5 kg z wysokości 2 m.

SzczelnośćpołączeńrurySzczelność połączeń rury jest badana zgodnie z normą PN EN 1277. Bada-niu podlegają trzy warianty – wariant A (bez deformacji i odchylenia), B (z de-formacją końcówki rury 10 % i kielicha 5 %) i C (odchylenie 2°). Szczelność połączeń rurowych HS® dla wszystkich trzech warunków została potwierdzona przez niezależny instytut badawczy za-równo dla podciśnienia powietrza -0,3 bara, jak i dla podwyższonego ciśnienia wewnętrznego wody do 2,5 bara.

12,5kgzwysokości2m(-10 °C)

Układaniewtemperaturzedo-10 °CDla potwierdzenia przydatności rur do zabudowy poniżej punktu zamarzania istnieje możliwość zastosowania wobec rur z gładkimi ściankami, dodatkowo do badań według nor-my PN EN 744, metody stopniowej według EN 1411. W próbie tej, próbki w postaci odcinków rur poddawane są w temperaturze 0 °C uderzeniom młotem o kulistej powierzch-ni. Masa młota udarowego jest zależna od średnicy znamio-nowej, wysokość opadania jest stopniowo zwiększana aż do uszkodzenia próbki, ale maksymalnie do 2 m. Do badania rury o średnicy znamionowej DN/OD 250 masa młota uda-rowego wynosi 12,5 kg. W oparciu o pozytywne wyniki ba-

Zabezpieczenie jakości w firmie Funke

dania (świadectwo badania zewnętrznego) rury HS® są oznaczane odpowiednim znakiem krysz-tałka lodu i mogą być układane w temperaturach do -10 °C.

19

QS QS QS QS QS

PróbaściskaniaszczytowegoSztywność obwodowa S rury jest wielkością charaktery-styczną, która określa odporność pierścienia na obciążenia zewnętrzne. Wielkość ta służy do zaszeregowania rur do klas SN 2, 4, 8 i 16. Sztywność obwodowa jest wyznacza-na za pomocą próby ściskania szczytowego według EN ISO 9969. W próbie tej umieszcza się odcinek rury o długości 30 cm pomiędzy dwoma równoległymi płytami ustawionymi poziomo i obciąża się ze stałą określoną prędkością. Wiel-kość siły wymaganej do wytworzenia odkształcenia średnicy ścianki rury o 3 % stanowi podstawę do określenia sztyw-ności obwodowej.

DługotrwaławytrzymałośćnazginanieRury HS® z PVC-U pokazują optymalną zależność między elastycznością a sztywnością. Obok zalety wytrzymałości na ugięcie, ze względu na wysoką wartość modułu E materiału, z którego jest wykonana, oraz pełnej ścianki rura dysponu-je wysoką wytrzymałością na zginanie po długości. Dlatego lokalnie można lepiej wykonywać podsypkę. Również przy użyciu do obsypki płynnych materiałów. Rury HS® są naj-lepszym rozwiązaniem, dzięki długotrwałej wytrzymałości na zginanie.

WytrzymałośćnawypłukiwaniewysokociśnienioweNajczęściej stosowanym sposobem czyszczenia kanałów jest wypłukiwanie wysokociśnieniowe. Strumień wody wypły-wający pod ciśnieniem z dyszy zmywa osady i transportuje je w postaci zawiesiny do studzienki startowej. Materiał rury musi wytrzymywać obciążenia ścianek przez wypływający strumień wody. System HS®został przebadany przez instytut IRO z Oldenburga wg normy CEN/TR 14920. Wynik: przy strumieniu wody wynoszącym 1.150 W/mm², co jest war-tością dwukrotnie większą od wymaganej, badanie zaliczone pozytywnie.

Próby�określające�odporność�na�wysokie�ciśnie-nie�(zdjęcie�na�górze�i�w�środku)�oraz�na�długo-trwałe�odkształcenie�wzdłużne�(zdjęcie�na�dole)

Zabezpieczenie jakości w firmie Funke

QS QS QS QS QS QS QSPróbapełzaniaPróba pełzania pod wpływem ciśnienia wewnętrznego jest metodą badania, w której bada się oczekiwania pod wzglę-dem żywotności systemu rur. W próbie tej wyznaczana jest żywotność rur w różnych temperaturach otoczenia (kąpiel wodna) i przy różnych ciśnieniach wody wewnątrz rury. Na podstawie wyników badania oblicza się następnie oczekiwa-ną żywotność rury. Żywotność rur HS® podlega regularnemu sprawdzaniu. Dla rur HS® z PVC-U przyjmuje się żywotność 100 lat.

KorzeniepołamiąsobiezębyZnaczna część niemieckiej sieci kanalizacyjnej wy-kazuje uszkodzenia. Skutkiem tego jest negatywne oddziaływanie na ekologię naszego środowiska i wy-sokie koszty naprawienia szkód. Wiele z koniecznych obecnie nakładów na uzdrowienie środowiska można przypisać wadliwej jakości przy wykonywaniu budo-wy lub szkodliwemu działaniu na środowisko. Zasto-sowanie wyrobów o najwyższej wartości i fachowe wykonanie prac budowlanych przy kanałach i prze-

Jakość firmy Funke: Made in Germany

20

QS QS QS QS QS QS QS

wodach ściekowych może mieć pozytywny wpływ na zmianę takiej sytuacji. W związku z tym w syste-mach rur kanalizacyjnych, stosowanych przy budo-wie osiedli mieszkaniowych należy zapewnić długo-trwałą i pewną ochronę przed wnikaniem korzeni do sieci. Jedyna w swoim rodzaju, bo trwająca ponad 10 lat próba, przeprowadzona przez Izbę Rolnictwa Nadrenii w Centrum Ogrodniczym w Essen w latach 1996 do 2007 wykazała po analizie wyników, że rury i kształtki HS® są odporne na działanie korzeni.

Jakość firmy Funke: Made in GermanyFirma Funke Kunststoffe GmbH przetwarza PVC-U i inne tworzywa polimerowe. Termoplastyczność materiału umożli-wia bardzo szybki rozwój jednolitych kształtek i rur oraz profili dla coraz to nowych obszarów zastosowania. Powstają w ten sposób nowoczesne i wydajne rozwiązania budowlano-tech-niczne, z których korzystają w równym stopniu zleceniodaw-cy komunalni, użytkownicy sieci kanalizacyjnych i przedsię-biorstwa budownictwa podziemnego. Użytkownicy z obsza-ru gospodarki wodnej i ściekowej oczekują dobrych wyrobów i praktycznych, ekonomicznych rozwiązań. Rozwiązań, które firma Funke utrzymuje w stałej gotowości w postaci asorty-mentu, od przyłącza domowego aż do kolektora.

Wiele wyrobów wprowadzonych przez firmę Funke z suk-cesem na rynek w ostatnich latach w obszarach obróbki ścieków lub infiltracji wody deszczowej, powstało w wyniku dialogu z wiodącymi przedsiębiorstwami i zleceniodawcami komunalnymi. Wynik: elastyczne rozwiązania dla różnych zadań w budownictwie podziemnym, zarówno pod wzglę-dem technicznym, jak i ekonomicznym. Zastosowane wy-roby – jak na przykład rury i kształtki z programu rur ka-nalizacyjnych HS® – odpowiadają najwyższym standardom jakościowym. Cała produkcja podlega regularnej kontroli zarówno we własnych jak i zewnętrznych laboratoriach – tak samo zresztą materiały wyjściowe jak i poszczególne ope-racje produkcyjne i gotowy wyrób. Takie działanie przyczy-nia się do bezpiecznej, racjonalnej i ekonomicznej pracy na budowie, jak i do zadowolenia partnerów przedsięwzięcia budowlanego.

21

22

Sprawdzona jakośćWyroby opracowane i wytwarzane przez firmę Funke spełniają najwyższe standardy jakościowe. Jest to udoku-mentowane w kraju i zagranicą obo-wiązującymi świadectwami kontroli i certyfikatami, które są wystawiane przez zewnętrzne laboratoria badaw-cze i niezależne instytuty. Są to między innymi Instytut Badań Materiałowych Północnej Nadrenii-Westfalii i instytut IKT w Gelsenkirchen. Przedsiębiorstwo posiada certyfikat ISO 9001.

Również produkcja firmy Funke uzy-skała zertyfikat ISO 50001. Dokument ten stwierdza, że firma rozwija produk-cję, sprzedaż i zarządzanie w zakresie zagospodarowania wód opadowych, systemów rynnowych, rur kanalizacyj-nych, stosując najnowsze metody za-rządzania energetycznego.

Ponadto większość wyrobów z firmy Funke – a więc również rury i kształtki systemu HS® – posiada ogólne dopusz-czenie nadzoru budowlanego przez Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej (DIBt). Ogólne dopuszczenie ze strony nadzoru budowlanego jest udzielane na takie wyroby budowlane i rodzaje budów pod względem stosowania kra-jowych przepisów budowlanych, co do których brak jest ogólnie uznanych za-sad techniki, zwłaszcza norm DIN lub gdy występują znaczne różnice w sto-sunku do nich. Są to wiarygodne do-kumenty dla stosowania wyrobów bu-dowlanych lub przydatności rodzajów budowy z punktu widzenia wymagań budowlano-technicznych dla budowli. Decydujący punkt widzenia: ogólne dopuszczenie przez nadzór budowlany oznacza dla zleceniodawcy i użytkow-nika dodatkowy plus pod względem bezpieczeństwa.

Funke KunststoffeGmbH

Z-42.1-309

23

HS–RegenwasserPVC-U

DN/OD160x5,5Z-42.1-309DIBt

Überwacht AT-15-7447/2020

-40.02-P-172HSK(SN)12KN/m 2nachISO9969Godzina.Dzieńroku.Nrmaszyny

WewnętrzneoznakowanierurW sposób ciągły, osiowo do rury, pod kątem 120° jest wy-tłaczany napis w rurach o średnicy nominalnej od DN/OD 200 do DN/OD 800, który informuje o nazwie producenta, sztywności obwodowej i dacie produkcji. Dzięki tłoczeniu, które nadal jest łatwe do odczytania, nawet po wielu latach użytkowania, w przeciwieństwie do typograficznie wykona-nego napisu, Funke spełnia wymagania i życzenia klientów, operatorów sieci i planistów, którzy chcą rozpoznać w kame-rze kiedy i co położono w sieci kanalizacyjnej.

SLW 60Überdeckung 0,5 - 6 m

Einbaubed. u. Bodenkennwertenach DIN EN 1610

OpiskształtekWszystkie kształtki są oznaczone przy użyciu stempla. Wy-tłoczenie zawiera numer normy, zakres zastosowania, nazwę producenta, grubość ścianki, średnicę znamionową, mate-riał, klasę sztywności i inne informacje producenta.

FUNKE PVC-UHS – DM 160 Z.42.1-309SDR 34 EN 1401 UD KM45958

24

z1z1

DN

/OD

DN

/OD

αα

z2z2LM, ca.LM, ca.

LM, ca.LM, ca.

L

DN

/OD

1

L1 L2

h

DN

/OD

2

DN/OD 1

DN

/OD

1

L

L1 L2

Kierunek przepływu

DN/OD 315 – 500

DN/OD 630 – 800

Rysunki Rysunki Rysunki n

HS®-rurakielich/bosykoniec

DN

/OD

L

s

HS®-rurabosykoniec/bosy

HS®-VARIO-trójnikrównozdnem

Rysunki techniczne

Zastrzega się prawo do zmian technicznych.

DN

/OD

L

s

dsa,

ok.

LM, ok.

DN/OD dsa,ok. LM,ok. s L

400 440 175 12,60,5 m;3 m

500 550 200 16,5

630 720 260 22,0

710 810 325 22,5 3 m

800 900 330 25,0 3 m

DN/OD1 DN/OD2 L L1=L2 h3151 160 600 300 30

3151 200 600 300 30

4001 160 750 375 40

4001 200 750 375 40

5001 160 1500 750 50

5001 200 1500 750 50

6302 160 1500 750 60

6302 200 1500 750 60

7102 160 1500 750 70

7102 200 1500 750 70

8002 160 1500 750 80

8002 200 1500 750 80

1 Bosy koniec/ bosy koniec + mufa przesuwna2 Trójnik z jednym kielichem

DN/OD s L

110 3,6

0,5 m;1,5 m;3 m;5 m

125 4,0

160 5,5

200 6,6

250 8,2

315 10,00,5 m;3 m

Mufa przesuwna dołączona luzem

25

z1z1

DN

/OD

DN

/OD

αα

z2z2LM, ca.LM, ca.

LM, ca.LM, ca.

z3 z1

DN

/OD

ds

z2

L

45°

LM 1, ok.

LM 2, ok.

LM 1, ok.

Rysunki Rysunki Rysunki n HS®-trójnikDN/OD110–315ztrzemakielichami

HS-VARIO mufa dołączona luzem.

DN

/OD

L

ds

LM 1, ok. z3 z1

z2

45°

LM 1, ok.

LM 2, ok.

DN

/OD

45°

L

ds

LM 1, ok. z3 z1

z2

LM 2, ok.

LM 1, ok.

Wszystkie wymiary długości w [mm].

*HS®-VARIO mufa dołączona luzem do przesyłki

*HS®-VARIO mufa dołączona luzem do przesyłki

DN/OD ds α LM1,ok. LM2,ok. z1 z2 z3 L110 110 45° 55 55 26 134 134 270

125 110 45° 66 55 18 144 141 291

125 125 45° 66 66 29 152 152 313

400* 160 45° 175 70 - 80 465 440 710

400* 200 45° 175 90 - 105 510 465 710

400 250 45° 175 120 125 600 700 1000

400 315 45° 175 135 125 620 700 1000

400 400 87° 175 175 565 300 585 1500

500* 160 45° 200 70 605 535 495 1500

500* 200 45° 200 90 575 580 525 1500

500 250 45° 200 120 300 665 1000 1500

500 315 45° 200 135 300 685 1000 1500

500 400 45° 200 175 300 680 1000 1500

500 500 87° 200 200 540 370 765 1500

630 160 45° 260 90 175 690 1065 1500

630 200 45° 260 100 175 720 1065 1500

630 250 45° 260 120 175 795 1065 1500

630 315 45° 260 135 175 775 1065 1500

630 400 45° 260 175 175 795 1065 1500

710 160 45° 325 90 70 740 1105 1500

710 200 45° 325 100 70 775 1105 1500

710 250 45° 325 120 70 850 1105 1500

710 315 45° 325 135 70 825 1105 1500

710 400 45° 325 175 70 850 1105 1500

800 160 45° 330 90 20 800 1150 1500

800 200 45° 330 100 20 835 1150 1500

800 250 45° 330 120 20 910 1150 1500

800 315 45° 330 135 20 910 1150 1500

800 400 45° 330 175 20 910 1150 1500

HS®-trójnikDN/OD110–800zdwomakielichami

DN/OD ds α LM1,ok. LM2,ok. z1 z2 z3 L

110 110 45° 55 55 30 135 140 280

110 110 87° 55 55 85 85 60 255

125 110 45° 66 55 26 144 141 299

125 125 45° 66 66 37 152 152 321

160 110 45° 75 55 40 320 190 380

160 125 45° 75 66 40 305 180 380

160 160 45° 75 75 40 205 190 380

200 160 45° 100 75 40 235 210 450

200 200 45° 100 100 55 245 220 475

250* 160 45° 110 70 45 280 275 540

250* 200 45° 110 90 45 285 275 540

250 250 45° 110 110 190 310 320 740

315 160 45° 115 75 10 325 320 560

315 200 45° 115 100 10 335 320 560

315 250 45° 135 120 290 540 580 1140

315 315 87° 135 135 350 400 370 990

26

z1z1

DN

/OD

DN

/OD

αα

z2z2LM, ca.LM, ca.

LM, ca.LM, ca.

DN

/OD

L

x

dsa

DN

/OD

L

dsa

Opiaskowane

L

c

DN

/OD

HS®-dwukielichDN/OD110–315

HS®-nasuwkaDN/OD110–800

HS®-przejścieszczelneDN/OD110–800

L

z 1

DN

/OD

2 DN

/OD

1

HS®-redukcjaDN/OD110–800

Zastrzega się prawo do zmian technicznych.

DN/OD L,ok. dsa110 125 130

125 140 145

160 175 185

200 210 230

250 250 290

315 300 360

400 350 460

500 400 575

630 440 720

710 460 810

800 530 900

DN/OD L c110 150 90

125 150 80

160 150 65

200 150 50

250 150 30

315 150 25

400 150 25

500 150 25

630 225 25

710 255 25

800 275 25

DN/OD1 DN/OD2 z1 L125 110 13 135

160 110 30 175

160 125 13 167

200 160 30 205

250 200 10 230

315 250 10 285

400 315 20 380

500 400 20 480

630 500 20 575

710 630 20 675

800 710 20 725

DN/OD x L dsa110 2 125 130

125 2,7 140 145

160 3 175 185

200 7 210 230

250 8 250 290

315 10 280 360

27

z1z1

DN

/OD

DN

/OD

αα

z2z2LM, ca.LM, ca.

LM, ca.LM, ca.

z1

α

z2 LM, ok.

LM, ok.

DN

/OD

HS®-kolanoDN/OD110–800

z2

z1

LM, ok.

LM, ok.

DN

/OD

α

Kolano krótkieDN/OD 160

DN/OD 110 – 315

Wszystkie wymiary długości w [mm].

DN/OD LM,ok. α z1 z2110 55 15° 17 17

30° 25 25

45° 30 30

87°, długie 140 140

125 66 15° 18 18

15°, krótkie* 10 18

30° 27 27

30°, krótkie* 19 27

45° 36 36

45°, krótkie* 29 36

160 75 15° 30 30

15°, krótkie* 15 30

30° 40 40

30°, krótkie* 25 40

45° 55 55

45°, krótkie* 35 55

200 100 15° 25 25

30° 40 40

45° 55 55

250 110 15° 30 30

30° 50 50

45° 70 70

315 115 15° 40 40

30° 65 65

45° 90 90

400 175 15° * 170 170

30° * 195 195

45° * 240 240

500 200 15° * 230 230

30° * 265 265

45° * 330 330

630 260 15° * 270 270

30° * 385 385

45° * 455 455

710 325 15° * 220 220

30° * 330 330

45° * 410 410

800 330 15° * 220 220

30° * 330 330

45° * 420 420

DN

/OD

α

z2LM, ok.

z1

LM, ok.

DN/OD 400-800

*= z jednym kielichem

28

HS®-system rur kanalizacyjnych

• Oznakowanie od wewnątrz rur DN/OD 200 – 800• długi okres użytkowania• ponad 90 lat doświadczeń materiałowych z PVC-U• brak korozji• wytrzymałość na wypłukiwanie wysokociśnieniowe

(sprawdzona przez IKT)• 100 % zdolność do recyklingu• sztywność obwodowa ≥ 12 kN/m2 / ≥ 16 kN/m2

• rury i kształtki o wzmocnionych ściankach• szczelność do 2,5 bara • niskie koszty zabudowy• zakres pH od 2 do 12• wysoka odporność chemiczna• zamontowane na stałe i olejoodporne uszczelki typu FE®

• średnice znamionowe od DN/OD 110 do DN/OD 800• kompletny program kształtek z różnorodnym wyposażeniem• możliwość układania do -10 °C • głębokość zabudowy od 0,5 do 6 m / SLW 60 (SN 12)• głębokość zabudowy od 0,45 do 8 m / SLW 60 (SN 16)• długości budowlane od 0,5 do 5 m• w razie potrzeby istnieje możliwość wykonania specjalnych elementów• elastyczne możliwości połączeń za pomocą złączki HS® VARIO• możliwość późniejszego dołączania przewodów za pomocą

przyłącza CONNEX• różne studzienki dla wielu obszarów zastosowań• łatwa rozpoznawalność przeznaczenia dzięki kolorom niebieskim

i brązowym – od wewnątrz i od zewnątrz• szczelność i wytrzymałość na działanie korzeni• optymalna hydraulika

Zalety

Inneinformacje

• Studzienki HS® • Studnie kontrolne ścieków HS®

• Złączki HS® VARIO• HS® wyczystka – otwór do umieszczania lasera• HS® przyrząd do cięcia i fazowania rur• HS® napowietrzanie korzeni drzew• Lista odporności chemicznych• Funke studnia DN 1000

Dalsze informacje odnośnie programu kanalizacyjnego HS® można uzyskać bezpośrednio u nas:

Serwisiusługi• Teksty przetargowe• Ankieta statyka rur/obiekt• Wsparcie techniczne w fazie projektowania i budowy

FunkePolskasp.zo.o. Kondratowice ul. Długa 5 • 57-150 Prusy Tel.: +48 71 3927011 • Fax: +48 71 3927022

infopolska@funkegruppe.de www.funkegruppe.pl

11-2

019/

Zast

rzeg

amy

sobi

e pr

awo

do z

mia

n te

chni

czny

ch.