1

Historia Sztandaru Hufca ZHP w Brzozowie.

W pracach zwiadowczych n/t sztandarów Hufca ZHP Brzozów udało się nam natrafić na trzy historyczne sztandary (oprócz obecnego - powojennego). Udało się ustalić, że dwa z nich przetrwały do naszych czasów, chociaż jeden bardzo zniszczony i po przeróbkach. Ich historia jest opisana w drugiej części niniejszego opracowania, a źródłami wiadomości są „Brzozowskie Zeszyty Histo-ryczne” nr 5 i nr 10 redagowane przez dh hm Adama Piecucha przez oraz wspomnienia: „Z dziejów harcerstwa w Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Brzozowie 1919-1999”, wydanych z okazji Jubileuszowego Zjazdu 90-lecia Szkoły. Pozycja ta zawiera wspomnienia dh Barbary Bog-dańskiej-Pawłowskiej, dh Ireny i dh Tadeusza Konieczków, dh Adama Piecuch oraz dh Józefa Skarbka. Źródła pisane uzupełniły wywiady z dh Ireną Konieczko i dh Adamem Piecuchem Najstarszy i najcenniejszy sztandar – przedwojennej Drużyny Harcerek im. Królowej Jadwigi został ukryty w brzozowskim kościele pośród nieużywanych ornatów. Po jego przypadkowym od-kryciu został oddany do czyszczenia i konserwacji. Mamy informację (na razie niepotwierdzoną) o miejscu jego aktualnego umiejscowienia. W dalszej pracy zwiadowczej postaramy się do niego dotrzeć i go odzyskać. Historię drugiego przedwojennego sztandaru – I Drużyny im. Tadeusza Kościuszki opisuje poniższy tekst zaczerpnięty z Brzozowskich Zeszytów Historycznych nr 10 „Wrześniowi tułacze. Z harcerskim rodowodem”.

„…Z różnych miejscowości województwa dochodziły sygnały o likwidacji przez UB harcerskich sztandarów. Prawdopodobnie chodziło o te, z tradycyjnymi napisami: Chorągiew Lwowska. Przed wojną bowiem rzeszowskie należało do województwa lwowskiego, o czym należało zapomnieć... .

… Kiedy w miesiąc później, z sekretariatu L.O. w nocy wykradziono sztandar harcerski z orłem w koronie, nikt nie wątpił, że to była "robota UB", a prowadzone przez nich śledztwo, to tyl-ko kamuflaż. Dopiero po 50 latach wyszło na jaw, że była to akcja profilaktyczna przeprowadzona przez WiN. Kulisy tego wydarzenia ujawnił dr Zbigniew Kubas na łamach Brzozowskich Zeszytów Historycznych nr 5. Oto skrót redakcyjny artykułu tam zamieszczonego.

"… Sercem i duszą byłem oddany pracy konspiracyjnej. Wynikało to też z głębokiego żalu po utracie stron rodzinnych i niemożliwości powrotu do rodzinnego domu i Lwowa. Był koniec maja lub początek czerwca 1946 r., gdy otrzymałem polecenie od Stefana Miksiewicza - szefa wywiadu WiN, aby dokładnie określić, gdzie znajduje się sztandar i jaka jest droga dotarcia do niego. Jak się do-wiedziałem, była mowa wśród pracowników UBP o konieczności zlikwidowania sztandaru harcer-skiego. Był on symbolem czasów, które odeszły. Jednoczył młodzież pod swoimi hasłami. Wydawał się niebezpieczny dla nowej władzy. Był chyba początek czerwca 1946 r., kiedy otrzymałem polecenie przygotowania warunków do wyniesienia sztandaru. Po lekcjach miałem otworzyć zamki w jednym z okien na parterze od strony podwórza, a wieczorem ubezpieczać akcję od strony ulicy.... Podczas akcji nie wiedziałem, kto brał udział w wyniesieniu sztandaru poza Stefanem Miksiewiczem. ...We wrześniu otrzymałem informację, że sztandar jest w kościele w Malinówce. ...

Po przełomie społecznym w 1956 r. dowiedziałem się, że sztandar wynosił Adam Wykus. Przez wiele lat sprawa sztandaru harcerskiego była dla mnie zacierającym się w pamięci epi-

zodem. W 1990 r. z nową siłą wróciły wspomnienia tych odległych lat. Wówczas przekazałem kole-gom historię sztandaru i postanowiliśmy pójść jego tropem, sztandar odzyskać i przekazać drużynie harcerskiej, która miała powstać w Liceum Ogólnokształcącym w Brzozowie. Okazało się jednak, że z biegiem różnych okoliczności sztandar ten został dany przez ks. Misiąga drużynie harcerskiej w Humniskach i po przeróbkach służy jej nadal…”.

2

Sformułowanie że: „… po przeróbkach służy jej nadal…” jest niestety już nieaktualne. Dru-żyna harcerska w Humniskach od dość dawna nie istnieje, a sam sztandar uległ silnemu zniszczeniu. Będziemy czynić starania by go odszukać i odzyskać. Trzeci wymieniony sztandar, II Drużyny im. Tadeusza Kościuszki, którego poświęcenie od-było się na Rynku w Brzozowie 19 maja 1946 roku, zaginął.

Historię obecnego Sztandaru Hufca ZHP Brzozów przedstawia poniższy tekst, zaczerpnięty z Brzozowskich Zeszytów Historycznych Nr 10 – 1998r., redagowanych przez dh Adama Piecucha.

„…W program DNI BRZOZOWA włączono akt wręczenia naszemu Hufcowi sztandaru fun-dowanego przez sympatyzujące z Harcerstwem społeczeństwo Brzozowa, co pozorowało zaakcepto-wanie reaktywowanej organizacji przez władze polityczne.

Trzeba przyznać, że Harcerstwo znacznie urozmaiciło obchody 600-lecia miasta Brzozowa. Atrakcyjnie wyglądał długi, tajemniczy korowód halabardników z lampionami, maszerujących póź-nym wieczorem niedoświetlonymi wówczas ulicami podczas capstrzyku 21 lipca. W pochodzie, w słoneczny dzień 22 lipca 1959 r. cieszyły widzów zuchy w stylizowanych strojach husarskich na lajkonikowych konikach.

Aby sztandar nie był tylko sukcesem Harcerstwa, do programu włączono wręczenie sztandaru Zarządu Powiatowego ZMW-Wici. Udzielono wszelkiej pomocy tej organizacji, łącznie z przywiezie-niem gotowego sztandaru od wykonawcy w dniu wręczenia. Nam władze nie udzieliły żadnej pomocy ani dotacji. Przeciwnie, rozwój ZHP był pilnie obserwowany przez tajnych funkcjonariuszy SB.

Przyjęciem sztandaru zamknięto okres odbudowy Związku Harcerstwa Polskiego w Brzozowie. Po ceremonii sztandarowej na Rynku przemaszerowano na stadion, gdzie uroczyście podsumowano Rok Sztandarowy z udziałem Komendanta Chorągwi Rzeszowskiej hm Stanisława Nowakowskiego oraz licznie zgromadzonych brzozowian.

Po zakończonym okresie organizacyjnym Hufca uświetnionym Akcją Sztandarową komendę od dh Adama Piecucha przejęła dh Barbara Marciniak Bogdańska…”.

Fotografie z opisanej wyżej uroczystości oraz współczesne zdjęcia sztandaru, umieszczone są w folderze „obrazy”.

Dodać jeszcze należy, że obecnie używane drzewce nie posiada oryginalnej, harcerskiej lilij-ki. Zaginęła ona podczas przechowywania sztandaru i została zastąpiona orłem. Orzeł ten pochodził ze sztandaru legionowego – Legionów Piłsudskiego, który posiadała i podarowała harcerzom córka legionisty, pani Genowefa Chynał. Informacja ta pochodzi z wywiadu przeprowadzonego z dh hm Adamem Piecuchem.

Komenda Hufca ZHP Brzozów pwd Ryszard Piecuch

3

Uroczystość sztandarowa na Rynku w Brzozowie 22 lipca 1959 Z „Brzozowskich Zeszytów Historycznych” – nr 10.

Przygotowaniem kadry do imprezy sztandarowej, którą Harcerstwo planowało na rocznicę 600-lecia Brzozowa było zimowisko 1958/59. Przygotowaniu harcerek i harcerzy służył obóz we Wzdowie i 5 -dniowy zlot na stadionie sportowym.

Uroczystość sztandarowa na Rynku - 22 lipca 1959 roku. Komendant Hufca ZHP hm Adam Piecuch - otrzymany sztandar przekaże pocztowi sztandarowe-mu.

Poczet sztandarowy tworzyli: /od lewej/ Ewa Lesz, Antoni Pilawski, Bogumiła Krawczyk.

4

Spis nazwisk i instytucji widniejących na gwoździach sztandaru Hufca ZHP Brzozów.

1. Bron. Noga hm 2. Ob. Ob. Z. Zgrychowie 3. T. Radwański phm 4. Ob. K. Szuba 5. Insp. Ośw. St. Wojtowicz 6. Dr L. Giermański 7. Kom. Hufca Krosno 8. Dh Cz. Tynek inst. 9. Ob. Ob. H.J. Reszkowie 10. Ob. Ign. Data 11. Dh Z Jędrusiak 12. Dh A. Gromski 13. Ob. St. Biedka 14. Dr T. Hołowiński 15. Ob. Ob. AT Hołowińscy 16. Ob. b. J.J. Domkowie 17. Ob. Ob. S.A. Węgrzyńscy 18. Ob. Ob. B.K. Pajęccy 19. Ob. Ob. A.J. Rybakow 20. Ob. J. Szelc 21. Ob. Sekr. KWPZPR St. Wójcik 22. Ob. Z Lenczewska 23. Gm. Spół. Samop. Chłopska Domaradz 24. Gm. Spół. Samop. Chłopska Haczów 25. Gm. Spół. Samop. Chłopska Jasienica 26. Gm. Spół. Samop. Chłopska Dydnia 27. Ob. Ob. HS Książkowie 28. Ob. H. Kapiszewski 29. Przew. PZ.ZMW Rymarowicz R. 30. Dh M. Dec hm 31. PPRN Wydział Oświaty Brzozów 32. Ob. Ob. Jakielowie 33. Urz. Pocz. Tel. Brzozów 34. Ob. Ob. B.A. Fiejdaszowie 35. Ob. Ob. H.J. Reszkowie 36. Ob. J. Mrozek 37. Ob. Ob. MJ Salamakowie 38. Pow. Kom. MO Brzozów 39. Ob. Ob. A. Copowie 40. Ob. Ob. A.J. Młynarscy 41. Ob. Ob. O.J. Babireccy 42. Dyr. Szkoły Pakiet B. 43. Dh H. Kucharska pwd 44. Dh M. Marecka pwd 45. Ob. Ob. Komorniccy 46. Biuro Opat. Brzozów 47. Ob. Ob. A.S. Urbaniakowie 48. Ob. Ob. Z.K. Pilawscy

5

49. Ob. Architekt WRN M. Mermon 50. Dh J. Żaczek phm 51. K.CH. Mgr Daraż Z. 52. Dh J. Gierczak hm 53. St. Nowakowski hm 54. Ob. Prezes WKSO Fr. Świder 55. Ob. T. Biega 56. Ob. Ob. W. Skopińscy 57. Ob. Ob. M St. Kościńscy 58. Ob. Ob. J S Piecuchowie 59. Nadleśnictwo Państwowe Brzozów 60. Ob. Ob. Góreccy 61. Ob. Ob. Orłowscy 62. Kier. PZU 63. K. Częczek 64. Nacz. Obw. UPT Rusinek Z. 65. Przew. PRN Gierula K. 66. Gm. Spół. Sam. Chł. Przysietnica 67. Sekr. ZP LDŻ Rogoz P. 68. Liga Przyj. Żołn. Brzozów 69. Sekr. PRN Szałajko St. 70. Ob. Z. Adler 71. Ob. Ob. SW Szubowie 72. Ob. Z. Górski 73. Mgr M. Markiewicz 74. Ob. J. Gubernat 75. Kopal. Naftowe Turze Pole 76. Nar. Bank Polski Brzozów 77. Ob. Ob. JS Pietrowie 78. Ob. Ob. HK Nowtokowie 79. Ob. Ob. St. J. Jajkowie 80. Ob. Maria Bielawska 81. Ob. Ob. Smoleniowie 82. Ob. A. Górecka 83. Dh M. Krasnopolski 84. Ob. Fr. Bednarczyk 85. Dr Sołowiow J. 86. Ob. Ob. T Z Marcinkowie 87. Inż. Pakiet W. 88. Dh Barbara Bogdańska hm 89. Cegielnia Humniska 90. Kopal. Naftowe Grabownica 91. Ob. Ob. Kielarowie 92. Ob. Ob. SA Bodziochowie 93. Ob. Ob. GB Pietraszowie 94. Ob. J. Dydko 95. Ob. Ob. LH Miksiewiczowie 96. Ob. L. Szuba 97. Ob. Ob. EA Ziajowie

6

98. Kom. MO Filipowicz M. 99. Kier. Biura PCK Zalot St. 100. Dh J. Tomkiewicz 101. Dh Adam Piecuch hm 102. Dh Janina Piecuch phm 103. Ob. Ob. HJ Skarbkowie 104. Ob. St. Pęcińska 105. Insp. Wyd. Ośw. Bogdański L. 106. Ob. Ob. por. St. i E. Bodnarowie 107. Ob. Ob. I. L. Miksiewiczowie 108. Niewolkiewicz R. 109. Ob. Ob. F. Michańczykowie 110. Ob. Ob. M.B. Kostkowie 111. Ob. Ob. J.D. Sołtysikowie 112. Ob. Ob. St.M. Wilkowie 113. Sekr.PKZSL Jakiełka J. 114. Dyr. O/W Banku P. Czernek W. 115. Ob. St. Stobierski 116. Ob. Ob. H.J. Iżyccy 117. Ob. J. Olszewska J. 118. Ob. Ob. J.J. Wojnarowie 119. Ob. Ob. B.B. Kościńscy 120. Kier. Wydz. Zdr.PRN dr Hejnar J. 121. Ob. Ob. H.J. Barysiowie 122. Ob. St. Matusz 123. Ob. Ob. J.J. Stańkowie 124. Prokurat. Pow. Brzozów 125. Ob. Ob. JM Mazurowie 126. Ob. M. Kolasińska 127. Sekr. PZ. ZMW Sowiński St. 128. Spół. Inwal. Brzozów 129. Swiatkowska D. 130. PZU Ins. Pow. Brzozów 131. Ob. Ob. A. A. Kolasińscy 132. Dyr. Szkoły Nr I Butkiewicz M. 133. Ob. Ob. H. L. Guzowie 134. Dyr. ZBP „Widacz” Majewski St. 135. Ob. Ob. W. Bielawscy 136. Ob. Ob. A. J. Orłowscy 137. Ob. Ob. W.A. Skórkowie 138. Ob. St. Seńko

W opracowaniu użyto oryginalne sformułowania i skróty.

Opracowanie i publikacja: dh pwd Ryszard Piecuch, dh Waldemar Korfanty