Historia szkoy Chrzanowskiego

Historia szkoy Chrzanowskiego1Emilia Kania kl. 3d1

Pawe Chrzanowski

22

(ur. 18 czerwca 1846 zm. 31 marca 1914 w Warszawie) genera armii Imperium Rosyjskiego, prawnik, pedagog. Pochodzi z rodziny szlacheckiej, by synem majora wojsk polskich Pawa Chrzanowskiego. Po ukoczeniu szkoy Paziw w Petersburgu mody oficer ksztaci si wyej, ukoczy Akademi Wojskowo-Prawn, po czym zosta mianowany sdzi wojskowym w Tyflisie. Na Kaukazie polubi znan z urody Cecyli Gilewiczwn. Kiedy wysuy pen emerytur oraz stopie Genera-lejtnanta, poda si do dymisji, aby z on i czworgiem dzieci zamieszka na stae w kraju. 334

Rodzina Pawa Chrzanowskiego Maonkowie Chrzanowscy mieli crk Jadwig i trzech synw Pawa, Piotra i Aleksandra. Najstarszy syn Pawe, ppk. Wojska Polskiego 1881-1930, Piotr ur. 1883, sztabskapitan grenadierw armii rosyjskiej, poleg 6 wrzenia 1915 pod Lublinem w walce z Niemcami. Pochowany zosta razem z rodzicami na warszawskich Powzkach (kwatera 165, VI). Najmodszy syn, Aleksander Jzef, ur.1891, jako in. agronom przed wojna pielgnowa rodzinny majtek, powoany do wojska w 1939, by aresztowany w Biaymstoku przez NKWD. Wywieziony na Syberi w 1940, doczy do armii Andersa w 1942 z wojskiem przeszed Persj, Afryk i Egipt. Po wojnie pozosta w Anglii. Zmar w 1956 roku i wraz z on Janin, ktra te bya wywieziona na Syberi przez NKWD, s pochowani na cmentarzu w Yorku w pnocnej Anglii. Mia trzech synw: Wojciecha, urodzonego w Persji w 1943, Jana, w Afryce w 1948, i Macieja, w Anglii w 1949. Obecnie Wojciech mieszka w Kanadzie, Jan w USA Nowym Jorku na Manhattanie, a Maciej w Irlandii. 45

Mia ogromne zamiowanie do podry i sztuki. Wybra si w podr dookoa wiata, z ktrej przywiz do Warszawy dziea sztuki orientalnej. Publikowa nawet artykuy do znanego czasopisma Wdrowiec o zwizkach secesji ze sztuk Chin i Japonii.

Zainteresowania5

mier Pawa Chrzanowskiego 31 marca 1914 r. zmar genera Pawe Chrzanowski. Szko przeja wdowa. Cecylia Chrzanowska nie bya w stanie dalej prowadzi szkoy. Aby uratowa to co stworzy jej m, zawizano komitet na ktrego czele stan adwokat Wadysaw Piechowski. Brakowao jednak funduszy na dalsze prowadzenie gimnazjum. Potrzebne pienidze wznis dopiero znany polityk, dziaacz endecki (pniejszy kandydat na pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej, pose polski w Paryu, a nastpnie minister spraw zagranicznych)- Maurycy hrabia Zamoyski. Szkoa przyja nowa nazw- Gimnazjum Towarzystwa Szkoy Maurycego hrabiego Zamoyskiego. Pniej 10 listopada 1918 szkoa przyja patrona znanego przodka Maurycego- Jana Zamoyskiego.

66

Cmentarz powzkowski 7

Zenon Chrznowski(ur. 1866 zm. 22 marca 1918 w Warszawie) - znany architekt pocztku XX wieku. Po zoeniu egzaminu maturalnego w Mskim Gimnazjum Klasycznym w Kaliszu uda si na studia architektury do Petersburga, ktre ukoczy z wyrnieniem. Po powrocie do Polski otrzyma wiele zamwie na plany gmachw publicznych, ktre dzi s rozsiane po caym kraju. Najbardziej znane dziea to wybudowany w roku 1905, powszechnie wwczas podziwiany gmach szkoy Generaa Pawa Chrzanowskiego oraz projekt kraty otaczajcej pomnik Mickiewicza w stolicy. Chrzanowski zaprojektowa te kilka innych domw w Piasecznie. Jeden z nich by wasnoci gen. Pawa Chrzanowskiego (kuzyna architekta).Zenon Chrzanowski

88

Tak si zaczoPawe Chrzanowski zacz si stara o zezwolenie na otwarcie prywatnej szkoy redniej na prawach pastwowych. W owych czasach bya to pierwsza szkoa z polskim jzykiem wykadowym poza histori i geografi. Po otrzymaniu odnonego ukazu otworzy sw szko z pocztkiem roku szkolnego 1903 -1904 na ul.Wielkiej (dzi Poznaskiej) pod numerem 30, a w roku 1905 przenis j do wybudowanego przez kuzyna architekta, Zenona Chrzanowskiego nowoczesnego gmachu przy ulicy Smolnej 30.99

StrajkNa przeomie 1904-5 r. ferie trwajce w tedy ok. dwch tygodni zakoczyy si niezwykle. Uczniowie gimnazjw nie wrcili do szk, studenci uniwersytetu i politechniki porzucili swoje wykady. Rozpocz si strajk szkolny. Dziki niemu przedstawiono danie wprowadzenia do szk jzyka polskiego jako wykadowego. Jako pierwszy licencje na otwarcie szkoy z polskim jzykiem wykadowym by gen. Pawe Chrzanowski. Udao mu si zrzec praw rzdowych dla swojej szkoy w zamian za pozwolenie otwarcia szkoy bez praw ale z polskim jzykiem. 1010

Zawiadczenie potwierdzajce przeksztacenie szkoy z prawami urzdowymi na szko polsk bez takich praw

1111

Na SmolnejGmach przy ulicy Smolnej 30, gdzie 19 padziernika 1905 r. otwarto pierwsz szko polsk w Warszawie. W tych czasach bya to najwiksza szkoa w wszystkich trzech zaborach. Rwnoczenie otworzono 28 oddziaw. Miaa okoo 1480 uczniw w 27 klasach. W gimnazjum wymagania co do wiadomoci byy wysokie, a oceny surowe. Wedug Ludwika Wyganowskiego w Wspomnieniach z lat szkolnych z jzyka rosyjskiego nie byo wcale pitek a czwrek byo zaledwie kilka, ale uczniowie wiedzieli wicej ni osoby w tym samym wieku z innych szk.1212

Widok na ulic Smoln

1313

Warunki w szkole Szkoa nie bya tania- czesne wynosio 150 rubli, jednak waciciel nie narzeka na brak chtnych. Uczszczali do niej nie tylko Polacy ale te Rosjanie. Otwarcie szkoy miaa dla polskiej modziey wielkie znaczenie. Zostaa ona wypeniona modzie po brzegi. Na pocztku nauka oprcz religii bya prowadzona w jzyku rosyjskim a jzyk polski by traktowany jako nieobowizkowy.

1414

Dokument potwierdzajcy zapat wpisowego 1515

Dziennik szkolny1616

Wygld szkoyGmach szkoy genera wybudowa w stylu secesyjnym. Pierwotnym budynek szkoy by mniejszy od dzisiejszego. Gmach mia cztery pitra. W prawym skrzydle znajdoway si mieszkania do wynajcia, z ktrych szkoa czerpaa dodatkowy dochd. Do gwnego gmachu wchodzio si przez portier, nastpnie schody prowadziy w d do szatni a dalej do wspaniale wyposaonej przerne sprzty do wicze siowych sal gimnastyczn. Na parterze znajdowa si pokj lekarski i wychowawczy oraz wyjcie na boisko. Z parteru i podwrza prowadziy wejcia do obszernej sali bufetowej.

1717

Wygld szkoy Pawa Chrzanowskiego1818

Pokj niadaniowy

1919

Klatka schodowa

2020

Gabinet amfiteatralny fizyki i chemii

2121

KaplicaOsobliwoci gmachu bya pikna kaplica wysokoci dwch kondygnacji. Znajdowaa si tam przepikna posadzka z terakoty, otarz pod ktrym znajdowaa si komoda na ornaty i inne szaty liturgiczne, pikna ambona oraz prospekt organowy z instrumentem ktre dopeniay cao. Jednak najwikszy podziw budziy witrae w oknach bocznych oraz nad drzwiami wejciowymi. Odbyway si tam coniedzielne msze wite oraz najwaniejsze wita i uroczystoci.

2222

Kaplica

2323

CIEKAWOSTKA

W czasie II wojny wiatowej gmach przy ul. Smolnej zosta rozebrany. Mozaika z podogi kaplicy gimnazjum Chrzanowskiego zostaa przeniesiona do Parafii Najwitszego Zbawiciela w Warszawie.2424

Nauczyciele Personel szkolny liczy okoo 60 osb Kadra nauczycielska reprezentowaa wysoki poziom naukowy. Dziki temu z murw szkoy wyszo wielu wybitnych wychowankw. Pierwszym dyrektorem by pan Wokowski (w 1903-1905) ktry w pamici uczniw nie zapisa si zbyt gdy uosabia w ich oczach cay system represji carskich. Po nim jako pierwszy dyrektor polskiej szkoy w warszawie peni funkcje Wodzimierz Wodarski (1905-1906). By on peen temperamentu oraz zapau. Wedug uczniw mia zawsze dla nich otwarte serce.

2525

Uczniowie w mundurkach szkolnych

2626

Uczniowie chodzili na co dzie w mundurkach z obowizkowym krawatem. Krj mundurkw zmienia si z biegiem czasu, ale ich kolor ciemnogranatowy nie ulega zmianie.

2727

DziaalnoSprawami administracyjnymi i kontaktami z wadzami rosyjskimi zajmowa si sam genera Pawe Chrzanowski. Mimo e nie ingerowa w sprawy nauczania ,by obecny w kadej sesji Rady Pedagogicznej. Genera stara si umoliwi nauk kademu zdolnemu chopcu. Niezamonym sam ustala ulg w opatach albo wrcz zwalnia z pacenia czesnego. Od samego pocztku szkoa kada nacisk na pomoc i solidarno spoeczn. Podejmowano rne akcje spoeczne i organizowano imprezy dla zebrania funduszy na rne cele.

2828

Popisy gimnastyczne uczniw ze szkoy na Smolnej

2929

BibliografiaU. Golnik -Szczeglska, M. Szczygielska, B. Kozyra, 100 lat na Smolnej czyli dzieje Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamojskiego w Warszawie, Warszawa 2005Gazeta Wyborcza Stoeczna, Warszawa, 29.08.2002, w ww. zamoyski. edu.plwww.wikipedia.pl

3030