Historia – Rozdziały 27-32

Historia – Rozdziały 27-32

© Smal & zarokmatura.y0.pl

niedziela, 5 października 2008

Od Autora:

Nie mam zagadnieo do sprawdzianu, więc tutaj przedstawione są opracowania poszczególnych

tematów z tych 5 rozdziałów.

27 Czas Odrodzenia

ODRODZENIE- wg szerszej definicji okres w dziejach Europy od XIV w. do początku XVIIw., na który

przypadły zjawiska kooczące średniowiecze i otwierające epokę nowożytną (humanizm, odkrycia

geograficzne, początki gospodarki kapitalistycznej, reformacja); w węższym rozumieniu odnosi się do

okresu w dziejach kultury europejskiej wyróżniającego się powrotem do wzorców sztuki klasycznej.

HUMANIZM- prąd umysłowy zainspirowany kulturą antyczną głoszący zainteresowanie człowiekiem w

jego życiu doczesnym, zrodzony w XIV w. we Włoszech, skąd w XV-XVI w. rozprzestrzenił się na

Europę; doprowadził do przewartościowania kultury europejskiej, zapoczątkowując (wbrew

intencjom większości humanistów) jej laicyzację.

AKADEMIA- stowarzyszenie uczonych i miłośników nauk; nowożytne akademii zakładane były od XV w.

przez humanistów; dwa wieki później władcy zaczęli tworzyd akademie paostwowe.

Ważniejsi twórcy epoki odrodzenia

NAZWISKO CZYM SIĘ ZASŁUŻYŁ Erazm z Rotterdamu Holenderski filolog, filozof i teolog, zwolennik tolerancji i kierowania się

rozumiem, krytyk zabobonów i nadużyd w Kościele, autor min. „Pochwały głupoty”

Galileusz Włoski fizyk, astronom i matematyk, jako zwolennik teorii heliocentrycznej został oskarżony o herezję i zmuszony do wyrzeczenia się swoich poglądów

Jan Gutenberg Niemiecki rzemieślnik, wynalazca ruchomej czcionki Kartezjusz Francuzki filozof i matematyk, ojciec nowożytnej filozofii, racjonalista Mikołaj Kopernik Polski astronom, matematyk i ekonomista, twórca teorii heliocentrycznej Leonardo da Vinci Włoski malarz, rzeźbiarz, uczony, filozof, architekt i konstruktor. Autor

min. Mona Lisy, i Ostatniej Wieczerzy Tomasz Morus Angielski prawnik, historyk i polityk; autor Utopii.

W epoce odrodzenia tworzyli również min: Niccolo Machiavelli, Michał Anioł i William Szekspir.

Daty:

Ok. 1450 – pierwszy egzemplarz Biblii wydrukowany przez Jana Gutenberga

1543 – publikacja o Obrotach sfer niebieskich

28 Nowe Światy

Dlaczego odkrycia geograficzne rozpoczęły się w XV w. ?

Przez długi czas zjawisko to tłumaczono dążeniem kupców chrześcijaoskich do nawiązania

pośrednich kontaktów handlowych z Dalekim Wschodem. Zwolennicy tej interpretacji wskazywali na




rosnące w XV w. koszty pośrednictwa muzułmanów w handlu orientalnym oraz utrudnienia czynione

przez Turków Osmaoskich, rozszerzających swoje imperium.

W literaturze zwrócono uwagę, że pierwszymi odkrywcami nie byli wcale kupcy, ale szlachta

iberyjska. Ze względu na położenie Półwyspu Iberyjskiego porty tego regionu nadawały się

znakomicie na bazy wypadowe wypraw zamorskich.

Istotną rolę odegrał także kryzys rolnictwa, sprawiający, iż opowieści o legendarnych

wschodnich bogactwach trafiały na wyjątkowo podatny grunt wśród zubożałego rycerstwa. Do

wzrostu aktywności przyczynił się także humanizm, który rozbudził zainteresowanie światem

otaczającym człowieka.

Oceo znaczenie wielkich odkryd geograficznych z punktu widzenia europejczyka oraz punktu widzenia

mieszkaoca nowo odkrytych terenów.

Europejczycy dokonywali podbojów geograficznych, aby poszerzyd swoje posiadłości, odkryd

nowe miejsca bogate w złoża, obraz poznad świat. Z punktu widzenia europejczyka wyprawy były

niezwykle pozytywne – przynosiły dochody w postaci złóż mineralnych, dawały nowe miejsca dla

niezwykle szybko powiększającej się liczby ludności. Swój udział w tych przedsięwzięciach miał

również Kościół – który szerzył chrześcijaostwo u rdzennych mieszkaoców nowoodkrytych terenów.

Odkrycia geograficzne przyniosły wiele negatywów dla ludzi zamieszkujących podbijane tereny.

Doprowadziły do wymarcia wielu cywilizacji, utracenia ich dorobku kulturalnego i materialnego.

Podbitą ludnośd zabijano, bądź brano do niewoli. Działania konkwistadorów doprowadziły do

wymarcia bogatych cywilizacji Majów, Azteków i Inków.

KONKWISTADORZY – portugalscy i hiszpaoscy uczestnicy wypraw zdobywczych w Afryce, Azji i Ameryce

w XV – XVI w. – w większości wywodzili się ze stanu szlacheckiego, ich głównym celem było zdobycie

bogactwa i sławy.

KOMPANIE HANDLOWE – spółki kupców poszczególnych krajów, posiadające monopol na handel z dużą

częścią świata.

Daty:

1519 – 1522 – Ferdynand Magellan wraz z załogą opłynęli Ziemię.

Ważniejsi odkrywcy:

Krzysztof Kolumb – odkrywca Ameryki

Ferdynand Magellan – opłynął Ziemię

Vasco da Gama – opłynął Afrykę i dotarł do zachodnich wybrzeży Indii.

29 Bogactwo Nowożytnej Europy

BANKI CENTRALNE – tworzone od II poł. XVII w. banki obsługujące finanse paostwa dysponujące

wyłącznym prawem do emisji banknotów.




FOLWARK – należące do pana feudalnego duże gospodarstwo rolne, którego produkty przeznaczone

były na sprzedaż, a główną siłę roboczą stanowili chłopi paoszczyźniani.

KAPITALIZM- system ekonomiczny, w którym prywatni właściciele gromadzą i inwestują środki w celu

osiągnięcia zysków.

MANUFAKTURA- duży warsztat, w którym praca była wykonywana ręcznie, zatrudniano w niej wielu

robotników o różnych specjalizacjach; dzięki skupieniu ich w jednym zakładzie właściciele manufaktur

mogli wprowadzad usprawnienia techniczne i lepiej nadzorowad pracę.

MERKANTYLIZM- doktryna ekonomiczna, głosząca, iż bogactwo paostwa zależy od ilości posiadanych

szlachetnych kruszców i rezerw walutowych; za główny środek do ich zdobycia uważano eksport

przewyższający wartością import; w tym celu merkantyliści stosowali cła ochronne i popierali

zakładanie manufaktur.

30 Władcy i parlamenty

ABSOLUTYZM – forma rządów, w której całośd władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej

sprawuje władca. Powstanie absolutyzmu było możliwe w tych krajach, gdzie liczące się grupy

społeczne poparły wzmocnienie władzy królewskiej. Absolutyzm pozbawiał je co prawda własnej

reprezentacji politycznej, ale w zamian oferował wiele korzyści. Paostwo oparte na biurokracji i armii

dawało szansę na ominięcie barier stanowych dzięki karierze wojskowej albo urzędniczej.

Absolutyzm we Francji

Zapoczątkowany działalnością słynnego Kardynała Richelieu, który rozprawił się z opozycją, zwiększył

kompetencje urzędników i wpływ paostwa na gospodarkę. Szczytowy okres francuskiego

absolutyzmu przypadł na panowanie Ludwika XIV (1638-1715). Politykę merkantylizmu w kraju

prowadził Jean Baptiste Colbert.

Cechy absolutyzmu we Francji:

Polityka merkantylizmu

Rozbudowa armii zaciężnej

Ekspansja na zewnątrz

Rozbudowa dworu

Rozbudowa i scentralizowanie biurokracji

Absolutyzm w Prusach

Ukształtował się za panowania Fryderyka Wilhelma I (1688-1740).

Cechy absolutyzmu w Prusach:

2/3 budżetu przeznaczone na rozwój armii (militaryzm pruski)

Szlachta na stanowiskach oficerskich i w urzędach w zamian za poparcie władzy

Biurokracja




Kameralizm (nadrzędny cel polityki gospodarczej paostwa stanowy pełne wykorzystanie

zasobów ludzkich i zdolności produkcyjnych w celu zwiększenia dochodów władcy; odmiana

merkantylizmu)

Ekspansja na zewnątrz

Brak mecenatu, rozbudowy dworu

Absolutyzm w Rosji

Twórca: Piotr I Wielki (1672-1725)

Cechy absolutyzmu Rosyjskiego:

Wprowadzenie licznych reform

Armia zawodowa wzorowana na wzór Prus

Zniesienie Dumy Bojarskiej

Władca stał na czele Kościoła

Absolutyzm oparty na szlachcie urzędniczej

Ograniczenie praw mieszczan

Uprzywilejowanie szlachty

Podział kraju na gubernie

Polityka merkantylizmu

PARLAMENTARYZM- forma rządów w paostwie, w którym pochodzący z wyborów parlament stanowi

prawo i kontroluje władzę wykonawczą.

Parlamentaryzm w Anglii

Władcy: Henryk VIII, Elżbieta I Wielka <= dynastia Tudorów // dobra współpraca z parlamentem,

mądrzy, rozsądni władcy

Jakub I Stuard, Karol I <= dynastia Stuardów // nie zwoływanie obrad parlamentu

Karol I został obalony przez Armię nowego Wzoru pod dowództwem Olivera Cromwella, króla ścięto.

1649-1660 Anglia republiką

Powrót do ustroju parlamentarnego – na tron wchodzi Karol II, następnie Jakub II, którzy nie uczyli się

na błędach przodków – ponowne obalenie władcy w trakcie chwalebnej rewolucji w 1688. W 1689r.

na tronie zasiada Wilhelm Oraoski.

Parlament w Anglii – Izba Gmin | Izba Lordów

31 Czym była reformacja?

31 X 1517 – wystąpienie Marcina Lutra, publikacja 95 tez przeciwko odpustom.




Kościół

Wielka Schizma Wschodnia

1054 r.

Kościół Zachodni – 1517r.

Kościół Wschodni

Katolicyzm

Protestantyzm

Reakcja Kościoła katolickiego na reformację.

Reakcja kościoła

Reforma wewnętrzna – sobór trydencki 1545 – 1563

Walka z reformacją: inkwizycja, Indeks Ksiąg zakazanych

Oceo znaczenie soboru trydenckiego:

W trakcie trwania soboru trydenckiego omawiano zarówno kwestie wiary (dogmaty), jak i

sprawy organizacji Kościoła. Sprecyzowano dogmaty i liturgię katolicką; ustalono obowiązujących

wiernych wyznanie wiary, które znalazło swój wyraz w Katechizmie rzymskim, przeznaczonym dla

ludu. Zakooczył się spór o miejsce papieża w hierarchii społeczności katolickiej. Sobór trydencki

podkreślił autorytet i władzę papieża, jako głowy zhierarchizowanej organizacji kościelnej.

Ograniczono nadawanie beneficjów, zwiększono dyscyplinę wśród kleru (nałożono obowiązek

nadsyłania sprawozdao o stanie diecezji, wizytacji parafii i organizowania synodów diecezjalnych),

rozpoczęto organizowanie seminariów w celu kształcenia duchownych. Ustalono szczegółowy tryb

cenzury kościelnej i opracowywania Indeksu Ksiąg Zakazanych. Uchwały soboru trydenckiego

zatwierdził papież Pius IV, co dodatkowo podkreśliło wyższośd papiestwa nad soborem.

Sobór trydencki z racji podjętych uchwał miał przełomowe znaczenie w dziejach Kościoła.

Zapoczątkował okres kontrreformacji, zwany też okresem reformy katolickiej.

KONTRREFORMACJA- działania Kościoła katolickiego podjęte od poł. XVI w. w celu obrony katolicyzmu i

zwalczania reformacji; kontrreformacja polegała na reformach Kościoła, zmierzających do

przedstawienia jasnej doktryny, usunięcia nadużyd, zwiększenia władzy papieża oraz podniesienia

poziomu intelektualnego i moralnego duchownych; oznaczała też ofensywę katolicyzmu realizowaną

protestantyzm kalwinizm

luteranizm




za pomocą misji, szkolnictwa, sztuki, sądów inkwizycyjnych, jak również przez popieranie władców

katolickich oraz inspirowanie wojen przeciwko protestantom.

Rysunek 1 - wyznania protestanckie - różnice, podobieństwa

Inkwizycja- instytucja Kościoła katolickiego powołana na przełomie XII i XIII w. do wykrywania i

karania heretyków.

Konflikty nowożytnej Europy.

1. Wojny religijne w Niemczech zakooczone pokojem w Augsburgu (1555r.) wg zasady czyj kraj,

tego religia.

2. Wojny religijne we Francji zakooczone edyktem nantejskim w 1598r.

Hugenoci – wyznawcy kalwinizmu we Francji




23/24 VIII 1572r. – noc św. Bartłomieja

Historia – Rozdziały 27-32

Documents

Transcript of Historia – Rozdziały 27-32